ROZWÓJ CYWILIZACYJNYSPECYFIKA, UWARUNKOWANIA I SKUTKI

CYWILAZACJA TO OGÓŁ CECH WŁAŚCIWYCH SPOŁE-CZEŃSTWOM O WYŻSZYM STOPNIU ROZWOJU. JEŚLI PRZYRÓWNAMY CYWILIZACJĘ DO CZŁOWIEKA, TO TECHNIKA STANOWI JEJ CIAŁO, A KULTURA UOSABIA DUSZĘ.

DIDIER Julia: Słownik filozofii, s. 67, wyd. „Książnica”.

CZŁOWIEK ZOSTAŁ POWOŁANY, ABY UPRAWIAĆ OGRÓD ZIEMI I STRZEC GO – JEST ZATEM W SZCZEGÓLNY SPOSÓB ODPOWIEDZIALNY ZA ŚRODOWISKO ŻYCIA, TO ZNACZY ZA STWORZONĄ RZECZYWISTOŚĆ”

JAN PAWEŁ II, EVANGELIUM VITAE

PO TRZĘSIENIU ZIEMI I TSUNAMI, KTÓRE NAWIEDZIŁY JAPONIĘ

W MARCU 2011 r., POZOSTAŁO OKOŁO 25 mln. TON ODPADÓW.

WIĘKSZOŚĆ ZABRAŁ OCEAN. WKRÓTCE PO KATAKLIŹMIE

SATELITY SFOTOGRAFOWAŁY OGROM ŚMIECI UNOSZĄCYCH SIĘ

NA POWIERZCHNI WODY. ZDJĘCIA UKAZYWAŁY KAWAŁKI

DOMÓW, ŁODZI, MOSTÓW ORAZ INNYCH ELEMENTÓW

INFRASTRUKTURY PRZEMIESZCZAJĄCYCH SIĘ W KIERUNKU

HAWAJÓW.

DRYFUJĄCE ŚMIECI ZANIECZYSZCZAJĄ OKOŁO 40 %

POWIERZCHNI OCEANÓW. SĄ TO ZARÓWNO WIELKIE

PRZEDMIOTY MAJĄCE ROZMIARY KONTENERÓW, JAK

FRAGMENTY SIECI RYBACKICH I INNEGO SPRZĘTU

POŁOWOWEGO, A TAKŻE GIGANTYCZNE ILOŚCI

ROZDROBNIONEGUO PLASTYKU, KTÓRYM ZWIERZĘ MOŻE SIĘ

ZADŁAWIĆ LUB ZATRUĆ.

W POGONI ZA RAJEM CZŁOWIEK POBIERA ZE ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO CORAZ WIĘKSZE ILOŚCI DÓBR. OBECNIE:

► ZAJĘTO POD UPRAWĘ ROŚLIN, ZAMIENIONO W PASTWISKA, WYBRUKOWANO I ZABUDOWANO ok.. 40 % LĄDÓW.

► W WYNIKU DEGRADACJI GLEB, TYLKO PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ O 13 % ZMNIEJSZYŁY SIĘ ZBIORY ROŚLIN UPRAWNYCH.

► W CIĄGU OSTATNICH 400 LAT ZOSTAŁA ZNISZCZONA POŁOWA LASÓW NA ZIEMI. KAŻDEGO ROKU ZNIKA OBSZAR LASÓW RÓWNY POŁOWIE POWIERZCHNI POLSKI.

► W WYNIKU ORKI, PRAC BUDOWLANYCH I ODKRYWKOWYCH ULEGA W CIĄGU ROKU PRZEMIESZCZENIU PONAD 4 TYS. km3 GLEBY I GRUN-TÓW.

► ROCZNIE WYDOBYWA SIĘ Z ZIEMI ok.. 100 mld. ton RUD METALI, PALIW I MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH.

► ROCZNIE ROZSIEWA SIĘ NA POLACH PLANETA PONAD 300 mln ton NAWOZÓW SZTUCZNYCH i ok.. 4 mln ton ŚRODKÓW CHWASTO- I OWADO-BÓJCZYCH.

► W WYNIKU TEJ DZIAŁALNOŚCI LUDZKOŚĆ JEST NARAŻONA NA ok.. 500 000 SUBSTANCJI ZANIECZYSZCZAJĄCYCH BIOSFERĘ.

LASY SPEŁNIAJĄ FUNKCJE ZBIORNIKÓW WĘGLA, DLATEGO ICH LIKWIDACJA ZMNIEJSZA ZDOLNOŚĆ BIOSFERY DO JEGO AKUMULACJI W DREWNIE. W WY-NIKU TEGO, WYLESIENIE ZWIĘKSZA ZAWARTOŚĆ DITLENKU WĘGLA W ATMOSFERZE.

LAS BUKOWY, PORASTAJĄCY POWIERZCHNIĘ 1 ha, MA POWIERZCHNIĘ LIŚCI CO NAJMNIEJ 21 ha. WYTWARZA ON W CIĄGU ROKU PONAD 110 TON TLENU, KTÓREGO WARTOŚĆ WYNOSI ok. 2 MILIONY zł., GDY NATOMIAST WARTOŚĆ SAMEGO DREWNA WYNOSI ZALEDWIE KIL-KA TYSIĘCY ZŁOTYCH.

W OKRESIE SWEGO ŻYCIA, STULETNI BUK WYKSZTAŁ-CA 170 000 m2 LIŚCI. W CIĄGU GODZINY POBIERA 2 552 kg CO2 ZAWARTEGO W 4 800m3 POWIETRZA I WYDZIE-LA DO ATMOSFERY 1712 kg TLENU, WIĄŻĄC 25 400 J ENERGII (6 075 cal.) SŁONECZNEJ. WYDZIELANA ILOŚĆ TLENU ZASPOKAJA ZAPOTRZEBOWANIE NA TEN GAZ DZIESIĘCIU OSÓB. W GORĄCY LETNI DZIEŃ, DRZEWO TO TRANSPIRUJE DO ATMOSFERY 300-400 dm3 WODY.

LUDZIE DĄŻA DO CORAZ WIĘKSZEGO DOBROBYTU, CZY JEDNAK POSIADANIE CORAZ WIĘKSZYCH ILOŚCI WSZYSTKIEGO CZYNI NAS BARDZIEJ SZCZĘŚLIWYMI?

ODPOWIEDZIEĆ NA TO PYTANIE DAJE ANKIETA, KTÓ-RĄ PRZEPROWADZONA WŚRÓD NIEMCÓW ORAZ AUSTRALIJSKICH ABORIGENÓW.

W WYNIKU TEJ ANKIETY STWIERDZONO, ŻE 90 % ABORIGENÓW ZUŻY-WAJĄCYCH ROCZNIE NA PODTRZYMANIE SWEGO ISTNIENIA ok. 0,9 t. DÓBR JEST ZADOWOLONYCH ZE SWEGO STANDARDU ŻYCIA I SZCZĘŚLI-WYCH, W PORÓWNANIU Z 50 % NIEMCÓW, KTÓRZY ZUŻYWAJĄ ROCZNIE ok.. 26 ton DÓBR NA OSOBĘ.

HISTORIA LUDZKOŚCI TO HISTORIA ROSNĄCEGO ZUŻYCIA ENERGII

ENERGETYCZNYMI ASPEKTAMI SYSTEMÓW ZAJMUJE SIĘ DZIEDZINA FIZYKI NAZYWANA

TERMODYNAMIKĄ

ENERGIA DECYDUJE O WSZYSTKIM.

FREDERIC SODDY, LAUREAT NAGRODY NOBLA W DZIEDZINIE CHEMII W 1928 r. STWIERDZIŁ:

„PRAWA TERMODYNAMIKI WARUNKUJĄ W OSTATECZ-NYM PRZYPADKU POWSTAWANIE I UPADEK SYSTEMÓW POLITYCZNYCH, WOLNOŚĆ LUB ZNIEWOLENIE NARO-DÓW, ROZWÓJ HANDLU I PRZEMYSŁU, BOGACTWO LUB NĘDZĘ ORAZ STOPĘ ŻYCIOWĄ CAŁEJ LUDZKOŚCI…”

W PROCESIE SWEGO ROZWOJU CYWILIZACYJNEGO LUDZKOŚĆ ZYŻYŁA ok. 500 mld. ton PALIWA UMOW-NEGO ENERGII, PRZY CZYM ok. 2/3 TEJ ILOŚCI W CIĄGU OSTATNIEGO STULECIA.

W PRZYSZŁOŚCI, ZUŻYCIE ENERGII BĘDZIE SIĘ KSZTAŁTOWAŁO NASTĘPUJĄCO:

1980 r. – 10,7 mld. ton

2020 r. - 28,0 mld. ton

2060 r. - 29,5 mld ton

OKOŁO 85 % ENERGII PRODUKOWANEJ NA ŚWIECIE W CELACH

KOMERCYJNYCH ORAZ 80 % CAŁKOWITEJ EMISJI DWUTLENKU

WĘGLA WYTWARZANEGO PRZEZ CZŁOWIEKA POCHODZI ZE

SPALANIA ROPY NAFTOWEJ, GAZU ZIEMNEGO I WĘGLA.

CZŁOWIEK ZAZWYCZAJ SAM DOSTAJE SIĘ NA

SZUBIENICĘ, KTÓRĄ ZBUDOWAŁ DLA INNYCH.

RAMACHARAKA „FILOZOFIA JOGI”

Wiliam Walker Atkinson (1862-1932)

Z POWODU ILOŚCI UWALNIANEJ DO ATMOSFERY, NAJWAŻNIEJSZYM GAZEM CIEPLARNIANYM JEST DITLENEK WĘGLA. OD LAT 1700. JEGO ZAWARTOŚĆ ZWIĘKSZYŁA SIĘ W ATMOSFERZE z ok. 280 ppm (części na milion) DO 373 ppm w 2002 r.

ZAWARTOŚCĆ DITLENKU WĘGLA W ATMOSFERZE JEST OBECNIE NAJWYŻSZA OD 20 MILIONÓW LAT.

SAMOCHÓD OSOBOWY O PRZEBIEGU 15 000 – 20 000 km EMITUJE ROCZNIE DO ATMOSFERY 5,0 – 5,5, tony DWU-TLENKU WĘGLA.

GLOBALNYM OCIEPLENIEM NAZYWAMY WZROST PRZECIĘTNEJ TEMPERATURY PO-WIERZCHNI ZIEMI. GŁÓWNĄ PRZYCZYNĄ TEGO OCIEPLENIA JEST SPALANIE PALIW KOPALNYCH

OD 1750 r. ZAWARTOŚĆ METANU W ATMOSFERZE PO-WIĘKSZYŁA SIĘ O 151 % I JEGO OBECNA ILOŚĆ JEST NAJWIĘKSZA OD 400 000 LAT. DZIAŁALNOŚĆ LUDZI JEST OBECNIE ŹRÓDŁEM PONAD POŁOWY EMISJI ME-TANU.

DZIAŁALNOŚĆ LUDZI JEST OBECNIE ŹRÓDŁEM 33 % TLENKU AZOTU EMITOWANEGO DO ATMOSFERY.

JEST ON PRODUKTEM UBOCZNYM PROCESU WYT-WARZANIA PASZ, POWSTAJE W ZAKŁADACH CHE-MICZNYCH, JEST EMITOWANY PRZEZ POJAZDY ME-CHANICZNE NAPĘDZANE PALIWAMI KOPALNYMI, POWSTAJE W PROCESACH INTENSYWNEJ PRODUK-CJI ROLNICZEJ.

OD 1750 r. ZAWARTOŚĆ TLENKU AZOTU W ATMOS-FERZE ZWIĘKSZYŁA SIĘ O 17 %.

JEST GORZEJ NIŻ MYŚLELIŚ-MY.

NASTAŁ CZAS PRZYGOTOWAŃ DO WIELKICH POWODZI.

PRZECIĘTNY MIESZKANIEC MIASTA W PAŃSTWIE UPRZEMYSŁOWIONYM ZUŻYWA ROCZNIE – BEZPO-ŚREDNIO LUB POŚREDNIO - 208 000 LITRÓW WODY, 660 kg ŻYWNOŚCI i 3 146 kg PALIW KOPALNYCH,

WYTWARZAJĄC: 1 660 000 kg ŚCIEKÓW, 660 kg ODPA-DÓW STAŁYCH i 220 kg SUBSTANCJI ZANIECZYSZCZA-JĄCYCH POWIETRZE.

PRZECIĘTNY CHIŃCZYK EMITUJE 2,5 t. CO2 ROCZNIE, AMERYKANIN ZAŚ – 19,8 ton. PIERWSZY Z NICH ZUŻY-WA 880 kg OLEJU OPAŁOWEGO, DRUGI ZUŻYWA 7 960 kg, PIERWSZY ZUŻYWA 33 kg PAPIERU, DRUGI – 331 kg, PIERWSZY ZUŻYWA 439 LITRÓW WODY ROCZNIE, DRUGI NATOMIAST ZUŻYWA JEJ 1 834 032 litrów.

SKUTKI KONTYNUOWANIA WSPÓŁCZESNEGO MODELU CYWILIZACJI BĘDĄ NASTĘPUJĄCE:

1. WZROST TEMPERATURY SPOWODOWANY EFEKTEM CIEPLAR-NIANYM PRZYCZYNI SIĘ DO ZWIĘKSZENIA PAROWANIA I OPA-DÓW NA TERENACH OKOŁORÓWNIKOWYCH I POWYŻEJ 500 PÓŁNOCNEJ I POŁUDNIOWEJ SZEROKOŚCI GEOGRAFICZNEJ, GDZIE JEDNAK, NA SKUTEK WZROSTU TEMPERATURY, NIE BĘDZIE SIĘ TWORZYĆ POKRYWA ŚNIEŻNA, CZY LODOWA, ZWIĘKSZAJĄCA ALBEDO ZIEMI.

ZWIĘKSZENIE PAROWANIA (SZYBKOŚCI OBIEGU WODY) WYSTĄ –PI NATMIAST NA CAŁEJ KULI ZIEMSKIEJ, WSKUTEK CZEGO ZWIĘKSZY SIĘ POWIERZCHNIA LĄDÓW Z NIEDOBOREM WODY. NASTĄPI WIĘC DALSZA EKSPANSJA TERENÓW PUSTYNNYCH I PÓŁPUSTYNNYCH.

2. PROGNOZĘ TĘ POTWIERDZAJĄ:

- OBSERWOWANY OD 120 LAT ZANIK LODOWCÓW GÓRSKICH;

- ZMNIEJSZENIE TEMPERATURY STRATOSFERY;

- EKSANSJA POSUSZNYCH TERENÓW np. SAHELU.

3. PODNIESIENIE SIĘ TEMPERATURY ATMOSFERY I OCEANÓW SPOWODUJE ROZSZERZENIE PASA WYSO-KICH CIŚNIEŃ PODZWROTNIKOWYCH, KTÓRE WY-NIESIE 50-75 km NA KAŻDY STOPIEŃ WZROSTU TEM-PERATURY. W WYNIKU TEGO PODWOI SIĘ ILOŚĆ CY-KLONÓW I HURAGANÓW ORAZ NASILI SIĘ ZJAWISKO EL NIÑO. POLEGA ONO NA WYSTĘPOWANIU SUSZY PO JEDNEJ STRONIE OCEANU ORAZ BURZ, SZTORMÓW I POWODZI – PO DRUGIEJ.

5. ZMIANY KLIMATYCZNE BĘDĄ POLEGAĆ NA „WĘDRÓWCE” STREF KLIMATYCZNYCH W KIERUNKU BIEGUNÓW, KTÓRA SPOWODUJE:

a) ZMNIEJSZENIE MIĘDZYSTREFOWYCH RÓŻNIC KLIMATYCZ-NYCH I KONTRASTÓW MIĘDZY OCEANAMI I KONTYNENTAMI;

b) WZROST GRADIENTÓW (PIONOWYCH) RÓŻNIC TEMPERATU-RY W TROPOSFERZE;

c) ZMIANĘ OBIEGÓW WILGOCI I OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH (ZWIĘKSZENIE ILOŚCI WODY W ATMOSFERZE I ZMNIEJSZE-NIE OPADÓW NAD LĄDAMI;

d) OSŁABIENIE ZACHODNIEJ CYRKULACJI POWIETRZA DOMI-NUJĄCEJ W STREFIE UMIARKOWANEJ;

e) POWIĘKSZENIE ASYMETRII TERMICZNEJ ZIEMI, CO OZNA-CZA, ŻE OBECNY JEJ RÓWNIK TERMICZNY, POŁOŻONY KILKA STOPNI NA PÓŁNOC OD RÓWNIKA GEOGRAFICZNEGO, PRZE-SUNIE SIĘ JESZCZE BARDZIEJ NA PÓŁNOC.

6. NASTĄPI ZNISZCZENIE WIELU EKOSYSTEMÓW I WZMOŻONA DEGRADACJA WARSTWY OZONOWEJ.

7. UBYTKI WODY Z POLARNYCH CZAP LODOWYCH ORAZ WÓD LĄ-DOWYCH W STREFIE UMIARKOWANEJ I ICH GROMADZENIE SIĘ W STREFIE TROPIKALNEJ, NARUSZĄ DYNAMICZNĄ RÓWNOWAGĘ RUCHU OBROTOWEGO ZIEMI , CO SPOWODUJE PRZESUNIĘCIE SIĘ JEJ BIEGUNÓW.

8. WYŻSZA TEMPERATURA STWORZY LEPSZE WARUNKI ROZWO-JU WIELU ZARAZKÓW I ZWIERZĄT JE ROZNOSZĄCYCH. WZROS-NĄ ZAGROŻENIA EPIDEMIAMI MALARII, DENGA, CHOLERY, SAL-MONELLI I INNYCH. CHOROBY WYSTEPUJĄCE TYLKO W KLIMA-CIE TROPIKALNYM PRZENIKNĄ DO REJONÓW O KLIMACIE OBECNIE UMIARKOWANYM, GDZIE NIE NAPOTKAJĄ BARIER ODPORNOŚCIOWYCH.

PRZYCZYNĄ WIELU CHORÓB BĘDZIE NIEDOŻYWIENIE SPOWO-DOWANE SUSZĄ. WYWOŁA ONA RÓWNIEŻ MASOWE MIGRACJE UCHODŹCÓW „EKOLOGICZNYCH” I DUŻE ZAGĘSZCZENIE LUD-NOŚCI.

9.W SZEREGU REGIONACH POJAWIĄ SIĘ TRUDNOŚCI Z ZAOPA-TRZE NIEM W WODĘ, CO WYWOŁA DODATKOWE KONFLIKTY SPOŁECZNE I POLITYCZNE. KŁOPOTY Z PRODUKCJĄ ŻYWNOŚCI MO-GĄ MIEĆ TAK WIELCY JEJ PRODUCENCI I EKSPORTERZY, JAK STANY ZJEDNOCZONE, KANADA, ARGENTYNA I FRANCJA.

10. ZMIANY KLIMATYCZNE PRZYCZYNIĄ SIĘ POCZĄTKOWO DO PEWNYCH KORZYŚCI. NALEŻEĆ DO NICH BĘDZIE: WZROST PRO-DUKCJI BIOMASY W WYNIKU OCIEPLENIA KLIMATU I ZWIĘK-SZENIA ZAWARTOŚCI CO2 W POWIETRZU; WYDŁUŻENIE CZASU WEGETACJI I ROZSZERZENIE TERENÓW ROLNICZYCH NA TERE-NY DOTYCHCZAS NIE ZAGOSPODAROWANE NA PÓŁNOCY KULI ZIEMSKIEJ. ZMNIEJSZĄ SIĘ RÓWNIEŻ KOSZTY OGRZEWANIA, CO OBSERWUJE SIĘ np. OBECNIE W POLSCE. NA WIELU TERE-NACH POPRAWIĄ SIĘ TEŻ WARUNKI ZAMIESZKANIA.

JEŚLI OCIEPLENIE GLOBALNE MA OGRANICZYĆSIĘ DO WZROSTU TEMPERATURY W 2050 r.

TYLKO O 2o C, A NIE DO APOKALIPTYCZNEJ WARTOŚCI 6 -7O C – EMISJA CO2 MUSI ULEC ZMNIEJSZENIU O 50 % W PORÓWNANIU ZESTANEM OBECNYM.

WEDŁUG MIĘDZYNARODOWEJ AGENCJI ENERGETYCZNEJ, BĘDZIE TO WYMAGAŁO INWESTYCJI W WYSOKOŚCI OKOŁO 45 TRYL-IONÓW USD.

11. PO OKOŁO 75 LATACH, KORZYŚCI ZWIĄZANE Z GŁĘBOKIMI ZMIANAMI KLIMATYCZNYMI ZACZNĄ GWAŁTOWNIE MALEĆ. NASTĘPNE LATA PRZYNIOSĄ BARDZO SZYBKI WZROST STRAT. WYNIKAĆ BĘDĄ ONE Z POWIĘKSZENIA TRENÓW PUSTYNNYCH, STO-PIENIA POKRYWY LODOWEJ I Z PODNIESIENIA POZIOMU MÓRZ ORAZ Z KONIECZNOŚCI ODBUDOWY ZNISZCZEŃ POWODOWANYCH PRZEZ NASILAJĄCĄ SIĘ NIESTABILNOŚĆ KLIMATU.

PERSPEKTYWY W 2099 r.:

1. LUDZKOŚĆ OCALEJE JAKO GATUNEK, LECZ CENA TEGO BĘDZIE OGROMNA.

2. BĘDĄ MIAŁY MIEJSCE MASOWE MIGRACJE OLBRZYMICH RZESZ LUDNOŚCI.

3. POJAWI SIĘ WIELE NOWYCH PUSTYŃ.

4. OPUSTOSZEJE WIELE MIAST.