Roman Trzaskalik - Muzeum Historii...

20
Roman Trzaskalik Świadectwa efektywności energetycznej - instrument rynkowy poprawy efektywności energetycznej : zagadnienia wybrane Studia Prawnoustrojowe nr 22, 229-247 2013

Transcript of Roman Trzaskalik - Muzeum Historii...

Page 1: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

Roman Trzaskalik

Świadectwa efektywnościenergetycznej - instrument rynkowypoprawy efektywności energetycznej zagadnienia wybraneStudia Prawnoustrojowe nr 22 229-247

2013

UWM

2013

Studia Prawnoustrojowe 22

Roman TrzaskalikWiceprezes Zarządu Euro-Centrum SA

Św iadectw a efek tyw n ości energetycznej - in strum ent rynkow y popraw y

efek tyw n ości energetycznej (zagadnien ia w ybrane)

Niniejszy artykuł ma na celu omoacutewienie wybranych zagadnień prawnych związanych z świadectwami efektywności energetycznej będącymi w myśl zamysłu ustawodawcy unijnego jednym z instrum entoacutew rynkowych (tzw b iashyłe certyfikaty1) służących poprawie efektywności energetycznej2 Unia Euroshypejska stoi obecnie w obliczu niespotykanych dotąd wyzwań wynikających z rosnącego uzależnienia od im portu energii i ograniczonych zasoboacutew energeshytycznych a także konieczności ograniczenia zmiany klim atu i przezwyciężeshynia kryzysu gospodarczego Efektywność energetyczna jest jednym z najlepshyszych sposoboacutew sprostania tym wyzwaniom ponieważ zwiększa poziom bezpieczeństwa dostaw energii Unii poprzez obniżanie zużycia energii piershywotnej oraz ograniczanie im portu energii a także przyczynia się do obniżashynia w sposoacuteb opłacalny emisji gazoacutew cieplarnianych a tym samym do łagoshydzenia skutkoacutew zmiany klim atu3 Z tego powodu problematyka tzw białych

1 N ależy wyjaśnić iż tzw białe certyfikaty nie stanowią przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej w rozumieniu art 3 pkt 12 uee ale są przyznawane za zrealizoshywanie takiego przedsięwzięcia

2 Zgodnie z art 2 pkt 6 dyrektywy z 2012 r poprawa efektywności energetycznej to zwiększenie efektywności energetycznej w wyniku zm ian technologicznych ekonomicznych lub zm ian zachowań Natom iast w m yśl art 3 lit c dyrektywy z 2006 r poprawa efektywności energetycznej oznacza zwiększenie efektywności końcowego wykorzystania energii dzięki zm iashynom technologicznym gospodarczym lub zmianom zachowań W skazania wymaga że uee wprost nie definiuje pojęcia poprawy efektywności energetycznej choć w art 1 pkt 1 określa efektywność energetyczną jako stosunek uzyskanej wielkości efektu użytkowego danego obiekshytu urządzenia technicznego lub instalacji w typowych warunkach ich użytkowania lub eksploshyatacji do ilości zużycia energii przez ten obiekt urządzenie techniczne lub instalację niezbędnej do uzyskania tego efektu W doktrynie wyrażany jest jednak pogląd że w istocie definicja efektywności energetycznej z uee jest definicją poprawy efektywności energetycznej co oznashycza że uee nie definiuje zasadniczego dla niej pojęcia - A Dam asiewicz K om entarz do art 3 [w] E fektyw ność energetyczna K om entarz LEXel 2012

3 Zob pkt 1 dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady z dnia 25 października 2012 r w sprawie efektywności energetycznej zm iany dyrektyw 2009125W E i 201030UE oraz uchyshylenia dyrektyw 20048W E i 200632W E (DzUrz WE L 315 z 14 listopada 2012)

230 R om an Trzaskalik

certyfikatoacutew jako sposoacuteb realizacji postulatu zwiększania efektywności enershygetycznej wydaje się szczegoacutelnie ważka

Tzw białe certyfikaty zostały wprowadzone do polskiego porządku praw shynego za sprawą ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r o efektywności energetyczshynej4 (dalej uee) stanowiącej wdrożenie postanowień dyrektywy 200632WE Parlam entu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r w sprawie efekshytywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych oraz uchylającej dyrektywę Rady 9376EWG5 (dalej dyrektywa z 2006 r)

W tym miejscu należy wskazać że obecnie na poziomie unijnym probleshym atykę efektywności energetycznej normuje dyrektywa Parlam entu Euroshypejskiego i Rady z dnia 25 października 2012 r w sprawie efektywności energetycznej zmiany dyrektyw 2009125WE i 201030UE oraz uchylenia dyrektyw 20048WE i 200632WE (dalej dyrektywa z 2012 r) ktoacutera uchylishyła dyrektywę z 2006 r ponieważ w opinii ustawodawcy unijnego dyrektywa z 2006 r nie zawierała dostatecznie skutecznych środkoacutew pozwalających na osiągnięcie celu w postaci 20 oszczędności energii pierwotnej w 2020 r6 Ponadto na uchwalenie uee wpływ miało brzmienie konkluzji Rady Unii Europejskiej z 8-9 m arca 2007 r - w pkt 6 załącznika n r 1 Rada podkreśliła bowiem potrzebę bardziej racjonalnego wykorzystywania energii w UE tak by osiągnąć unijny cel zmniejszenia zużycia energii o 20 w poroacutewnaniu z prognozami na rok 20207

4 DzU n r 94 poz 551 ze zm U staw a zasadniczo w eszła w życie w dn iu 8 sierpn ia 2011 r jed n ak że a r t 49 uee stanow i że (1) a r t 15-22 a r t 23 ust 1 i 2 a r t 24 a r t 25 a r t 35 u st 2 a r t 36 a r t 37 a r t 39 p k t 1 i 4 -7 a r t 40 oraz a r t 41 w zakresie wpływoacutew z k a r p ieniężnych w chodzą w życie z dniem 1 stycznia 2012 r (2) a r t 38 oraz a r t 39 p k t 2 i 3 w chodzą w życie z dniem 1 lipca 2012 r (3) a r t 12 (dot św iadectw efektyw ności energetycznej) a r t 14 a r t 23 u st 3 -6 a rt 26 a rt 27 a r t 35 ust 1 oraz a rt 41 w zakresie wpływoacutew z op łat zastępczych w chodzą w życie z dn iem 1 stycznia 2013 r Zaznaczyć trzeb a roacutewnież że u ee m a określony okres obow iązyw ania I ta k zgodnie z a r t 48 uee u s ta w a obowiązuje do d n ia 31 g ru d n ia 2016 r z w yjątkiem (1) a r t 16 a r t 18-21 i a r t 24 k toacute re obow iązują do d n ia 31 g ru d n ia 2015 r (2) a rt 12-15 (dot św iadectw efektywności energetycznej) a rt 23 ust 3 -6 a rt 26 i a rt 27 ktoacutere obowiązują do d n ia 31 m arca 2016 r (3) a rt 25 k toacute ry obowiązuje do d n ia 1 kw ie tn ia 2016 r

5 DzU rz WE L 114 z 27 k w ie tn ia 2006 r s 646 W pk t 13 w niosku z 22 czerw ca 2011 r uzasadniającego potrzebę uchw alen ia nowej

d y rek tyw y dotyczącej efektyw ności energe tycznej stw ierdzono m in że z ak re s dyrek tyw y w spraw ie kogeneracji oraz dyrektyw y w spraw ie usług energetycznych pokryw a się z w nioshyskiem ale żadnej z n ich n ie udało się w ykorzystać w pełn i po tencjału w zakresie oszczędności energii W zw iązku z powyższym proponuje się uchylenie obu w spom nianych dyrek tyw z dniem w ejścia w życie nowej dyrektyw y z w yjątk iem a r t 4 u st 1 -4 oraz załącznikoacutew I III i IV do DUE P rzep isy te dotyczą osiągnięcia do roku 2017 orientacyjnego celu w zak resie oszczędności energ ii w wysokości 9 zużycia energ ii końcowej w każdym państw ie członkowskim w ciągu 5 la t przed w drożeniem DUE W spom niany cel - mimo iż roacuteżni się zakresem i poziomem am bicji - w nosi w kład w realizację unijnego celu 20 efektyw ności energetycznej do roku 2020 powishyn ien zatem m ieć w dalszym ciągu zastosow anie aż do 2017 r - [online] lth ttp eur-lex euro- paeuLexU riServLexU riServdouri=C O M 20110370FIN PLPD Fgt dostęp 4032013

7 Zob [o n lin e ] ltw w w c o n s iliu m e u ro p a e u u e D o c s c m s_ D a ta d o c s p re ssD a ta P L e c 93142pdfgt dostęp 4032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 231

Ja k wskazano w uzasadnieniu do uee8 celem ustaw y jest stworzenie ram prawnych dla działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej gospodarki obejmujących mechanizm wsparcia i prowadzących do uzyskania wymiernych oszczędności energii wymaganych na podstawie dyrektywy ktoacuteshyre to działania prowadzone będą w trzech obszarach zwiększenia oszczędnoshyści energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych oraz zmniejszenia s tra t energii elektryczshynej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji

Ustawa o efektywności energetycznej z 2011 r koncentruje się jednak na tzw białych certyfikatach czyniąc z nich niejako centralny instrum ent rynshykowy poprawy efektywności energetycznej w Polsce9 Powyższa okoliczność stanowi zresztą jeden z podstawowych zarzutoacutew stawianych uee Zaroacutewno bowiem dyrektywa z 2006 r jak i dyrektywa z 2012 r przewidują o wiele szerszy wachlarz możliwości w tym zakresie stanowiąc że państw a członshykowskie m ają w szczegoacutelności obowiązek zapewnić istnienie lub ustanowieshynie dobrowolnych umoacutew10 albo innych instrum entoacutew rynkowych Białe certyshyfikaty stanowią zaledwie jeden z takich instrumentoacutew Polska ustaw a czyni zaś świadectwa efektywności energetycznej w istocie jedynym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej11 Z pewnością nie jest to rozwiązanie pożądane Zauważyć roacutewnież należy że przyjęcie nowej dyrektywy z 2012 r będzie wiązało się z koniecznością wprowadzenia do uee zmian zwłaszcza że dyrektywa z 2012 r zmienia punkt ciężkości dostrzegając najważniejszą rolę instrumentoacutew mających na celu finansowanie środkoacutew poprawy efektywności energetycznej12 Postulować tym samym należy tworzenie odpowiednich funshy

8 U zasadn ien ie do rządowego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej (d ruk 3514) dostępne [online] lthttp orkasejm govp lD ruki6kansfw gdruku3514gt dostęp 4032013

9 Spośroacuted 43 artykułoacutew uee aż 16 poświęconych zostało św iadectwom efektywności enershygetycznej W skazać je d n a k należy że z dn iem 27 g ru d n ia 2012 r a r t 29 -3 4 dotyczące a u d y tu energetycznego - w ram ach p o stu la tu deregulacji działalności gospodarczej - zostały uchylone u s ta w ą z d n ia 10 paźd z ie rn ik a 2012 r o zm ianie u staw y o efektyw ności energetycznej (DzU z 2012 r poz 1397)

10 W ydaje się że w szczegoacutelności n ie doceniono ro li um oacutew n a u słu g i energe tyczne tj um ow y dotyczącej popraw y efektyw ności energetycznej zaw ieranej pom iędzy beneficjentem a dostaw cą środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej n a podstaw ie k toacuterej za inw estycję p łaci się odpowiednio do określonego w um owie poziom u popraw y efektyw ności energetycznej oraz um owy zaw ieranej pom iędzy beneficjentem a dostaw cą środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej oraz osobą trzec ią b ędącą podm iotem finansującym

11 M Szam belańczyk Projekt ustaw y o efektywności energetycznej bdquoCzysta E n erg iardquo 2009 n r 10

12 P ream buła dyrektyw y z 2012 r w pk t 50 stanowi że pań stw a członkowskie powinny zachęcać do stosow ania instrum entoacutew finansow ania by u łatw iać realizację celoacutew niniejszej dyshyrektywy Takie in stru m en ty finansow ania m ogą obejmować w kłady finansowe oraz grzywny za n ieprzestrzeganie n iektoacuterych przepisoacutew niniejszej dyrektywy środki przeznaczone n a efektyw shyność energetyczną n a mocy a rt 10 ust 3 dyrektyw y 200387W E środki przeznaczone n a efekshytywność energe tyczną w w ielo letn ich ram ach finansow ych zw łaszcza F u n d u szu Spoacutejności funshyduszach s truk tu ralnych i funduszach rozwoju obszaroacutew wiejskich oraz specjalnych europejskich instrum en tach finansowych tak ich ja k Europejski Fundusz n a rzecz Efektywności Energetycznej

232 R om an Trzaskalik

duszy na rzecz dotowania procesu wdrażania programoacutew efektywności energeshytycznej lub innych środkoacutew poprawy efektywności energetycznej i promowania rozwoju rynku usług energetycznych13 Wspomnieć trzeba że ustaw a posiada aktualnie cztery akty wykonawcze14

Dyrektywa z 2012 r podobnie jak ta z 2006 r nie wprowadza właściwe żadnych ram prawnych w ktoacuterych powinny funkcjonować białe certyfikaty To z kolei pozostawia państwom członkowskim sporą swobodę działania i wpływa na to że systemy białych certyfikatoacutew w poszczegoacutelnych państw ach znacznie się roacuteżnią Co ciekawe system oacutew nie jest bdquowynalazkiemrdquo unijnym Po raz pierwszy zbywalne białe certyfikaty pojawiły się w A ustralii w Nowej Południowej Walii15 Zresztą ponieważ akty praw a unijnego czynią białe certyfikaty tylko jednym z środkoacutew jakim państwo członkowskie może się podłużyć dla osiągnięcia wyznaczonych m u celoacutew nie są one powszechnym typowym instrum entem po ktoacutery państw a członkowie sięgają16

W pkt 20 pream buły17 dyrektywa z 2012 r wskazuje że przeprowadzona ocena możliwości ustanowienia na poziomie Unii system u białych certyfikashy

13 A rt 20 dyrektyw y z 2012 r stanow i że n ie n a ru sza jąc postanow ień a r t 107 i 108 T ra k ta tu o funkcjonow aniu U nii Europejskiej p ań stw a członkowskie u ła tw ia ją tw orzenie in shystru m en toacute w finansow ych lub k o rzystan ie z istn ie jących in stru m en toacute w dotyczących środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej w celu zm aksym alizow ania korzyści w ynikających z fin an shysow ania wieloźroacutedłowego

14 Rozporządzenie M in istra G ospodarki z d n ia 4 w rześn ia 2012 r w spraw ie sposobu obliczania ilości energ ii pierw otnej odpowiadającej w artości św iadectw a efektyw ności energeshytycznej oraz wysokości jednostkow ej op łaty zastępczej (DzU z 2012 r poz 1039) obwieszczeshynie M in istra G ospodarki z d n ia 21 g ru d n ia 2012 r w spraw ie szczegoacutełowego w ykazu p rzedsięshywzięć służących popraw ie efektyw ności energetycznej (MP z 2013 r poz 15) rozporządzenie M in istra G ospodarki z d n ia 23 p aźd ziern ika 2012 r w spraw ie p rz e ta rg u n a w yboacuter p rzedsięshywzięć służących popraw ie efektyw ności energetycznej (DzU z 2012 r poz 1227) rozporządzeshynie M in istra G ospodarki z d n ia 10 sie rp n ia 2012 r w spraw ie szczegoacutełowego zak re su i sposobu sp o rządzan ia au d y tu efektyw ności energetycznej w zoru k a r ty a u d y tu efektyw ności energetyczshynej oraz m etod obliczania oszczędności energ ii (DzU z 2012 r poz 962)

15 P B ertoldi S Rezessy Energy saving obligations a n d tradable w hite certificates Report p repared by the Jo in t R esearch C entre of th e E uropean Com mission 2009 s 5 [online] lth ttp eceuropaeuenergyefficiencystudiesdoc2009_12jrc_w hite_certificatespdfgt dostęp 5032013

16 B iałe certy fika ty funkcjonują w W ielkiej B ry tan ii od 2002 r we W łoszech od 2005 r (Decreto Legislativo 30 m aggio 2008 n 115 ldquoA ttuazione de lla d ire ttiv a 200632CE re la tiv a a llrsquoefficienza degli usi finali dellrsquoen erg ia e i servizi energetic i e abrogazione de lla d ire ttiv a 9376C EErdquo opublikow any w ldquoG azze tta Ufficialerdquo n r 154 z 3 lipca 2008 r) we F ran c ji od 2006 r Szerzej n a ten tem a t M Togeby K D yhr-M ikkelsen E Jam es-S m ith Design o f W hite Certificashytes C om paring UK Italy France a n d D en m ark ldquoE a E nergy A nalysesrdquo N ovem ber 2007

17 W pierw otnym b rzm ien iu oacutewczesnego pk t 18 p ream buły (odpow iednik ak tu a ln eg o pk t 20) znajdow ało się roacutewnież zdanie bdquoKom isja pow inna jed n a k określić w drodze a k tu delegow ashynego w aru n k i n a jak ic h państw o członkowskie m ogłoby w przyszłości uznaw ać oszczędności energ ii poczynione w innym państw ie członkowskim W skazane je s t a b y poziom am bicji tego rodzaju system oacutew był u s ta n aw ia n y we w spoacutelnych ram ach na poziomie Unii p rzy jednoczesnym zapew nien iu państw om członkowskim elastyczności w ystarczającej do pełnego uw zględnienia krajow ej organizacji podm iotoacutew działających n a rynku szczegoacutelnego k o n tek s tu sek to ra energeshytycznego oraz przyzw yczajeń odbiorcoacutew końcowychrdquo P op raw k ą n r 6 zdanie to jed n a k zostało u su n ię te a jak o uzasad n ien ie w skazano że bdquoSystem w zajem nego u zn aw an ia oszczędności

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 233

toacutew wykazała że w obecnej sytuacji system tak i doprowadziłby do nadm iershynych kosztoacutew administracyjnych a ponadto istnieje ryzyko że oszczędność energii byłaby skoncentrowana tylko w pewnej liczbie państw członkowskich a nie na terytorium całej Unii Jednocześnie ustawodawca unijny zauważa że cele takiego system u na poziomie Unii można osiągnąć w lepszy sposoacuteb (przynajmniej na obecnym etapie) za pomocą krajowych systemoacutew zobowiąshyzujących przedsiębiorstwa użyteczności publicznej sektora energetycznego do poprawy efektywności energetycznej lub innych alternatyw nych środkoacutew z dziedziny polityki pozwalających na uzyskanie takiej samej oszczędności energii

Jakkolwiek uee czyni białe certyfikaty czy też (według terminologii ustawowej) świadectwa efektywności energetycznej swoim podstawowym mechanizmem to pojęcia tego nie definiuje co stanowi przejaw braku należyshytej staranności legislacyjnej Elementy konstrukcyjne tej definicji dają się jedshynak w wyprowadzić z art 21 ust 1 i 3 uee zgodnie z ktoacuterym świadectwo efektywności energetycznej stanowi potwierdzenie deklarowanej oszczędnoshyści energii wynikającej z przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego roshydzaju służących poprawie efektywności energetycznej wydawane podmiotoshywi ktoacutery wygrał przetarg o ktoacuterym mowa w art 20 ust 2 uee w formie zaświadczenia poprzez odpowiednie zastosowanie przepisoacutew Kodeksu postęshypowania administracyjnego18 o wydawaniu zaświadczeń Co istotne dyrektyshywa z 2006 r w art 3 lit s definiuje białe certyfikaty jako certyfikaty wydane przez niezależne organy certyfikujące potwierdzające roszczenia uczestnishykoacutew rynku w zw iązku z oszczędnościami energetycznym i uzyskanym i w efekcie zastosowania środkoacutew poprawy efektywności energetycznej W dyshyrektywie z 2012 r definicji białych certyfikatoacutew brak (poza wzm ianką w pkt 20 pream buły w ogoacutele się w dyrektywie nie pojawiają) co może skłaniać ku konkluzji że ustawodawca unijny dostrzega i chce popularyzować inne środshyki poprawy efektywności energetycznej ale jednocześnie uważa że białe certyfikaty niejako same się już wypromowały i powszechnie znane są ich wady i zalety

W założeniu system białych certyfikatoacutew m a działać podobnie jak funkshycjonujące już zielone certyfikaty energii ze źroacutedeł odnawialnych19 oraz czer-

energ ii w rzeczyw istości oznaczałby że konsum enci w jed n y m państw ie członkowskim m ogliby osta teczn ie płacić za oszczędności doliczane do celu realizow anego w innym państw ie członkowshyskim J e s t to n iespraw iedliw e poniew aż korzyści m u szą odnosić konsum enci we w szystk ich pań stw ach członkowskich Ponadto mogłoby to roacutewnież prow adzić do stosow ania szkodliw ych p ra k ty k przez p rz ed się b io rs tw a e n e rg e ty czn erdquo Zob [online] lt w w w europarleu ropaeu si- desgetDocdopubRef=-EPTEXT+REPORT+A7-2012-0265+0+DOC+XM L+V0PLtitle2gt doshystęp 6032013

18 Tekst jedn DzU z 2000 r n r 98 poz 1071 ze zm19 Zgodnie z a r t 9e ust 1 u staw y - P raw o energetyczne (tek s t jed n DzU z 2006 r

n r 89 poz 625 ze zm) po tw ierdzeniem w ytw orzenia energ ii elektrycznej w odnaw ialnym źroacutedle energii je s t św iadectwo pochodzenia tej energ ii - tzw zielony certyfikat

234 R om an Trzaskalik

wone certyfikaty energii elektrycznej wyprodukowanej w kogeneracji20 Ma on przynieść do 2016 r oszczędności w wysokości 25 586 GWh21 W ram ach system u dotyczącego wydawania świadectw efektywności energetycznej (ujshymowanego ogoacutelnie) można wyroacuteżnić następujące podmioty

a) Urząd regulacyjny (w Polsce Prezes Urzędu Regulacji Energetyki) ktoacutery odgrywa zasadniczą rolę w nakładaniu odpowiednich obowiązkoacutew na podmioty i wydaje certyfikaty

b) Dostawcy oraz dystrybutorzy gazu i energii elektrycznej - posiadający nałożony przez urząd regulacyjny obowiązek zaoszczędzenia pewnej ilość energii w określonym okresie czasu Celem realizacji tego obowiązku doshystawcy są obowiązani do promowania odbiorcom końcowym określonych proshyjektoacutew opartych na efektywności energetycznej Dostawcy i dystrybutorzy otrzym ują białe certyfikaty ktoacutere mogą być przedmiotem obrotu Mają oni roacutewnież możliwość nabycia na rynku potrzebnej im do wypełnienia nałożoshynych przez urząd regulacyjnych obowiązkoacutew ilości białych certyfikatoacutew od dostawcoacutew oraz osoacuteb trzecich

c) Energy service companies (dalej ESCO) tj podmioty ktoacutere oferują usługi związane z oszczędnością energii polegające na wdrożeniu efektywneshygo energetycznie najbardziej odpowiedniego w danym przypadku środka przedsięwzięcia związanego ze zmniejszeniem kosztoacutew użytkowania Podshymioty ESCO finansują takie przedsięwzięcie Wynagrodzenie ww podmiotu konstruowane jest najczęściej jako udział w obniżonych kosztach związanych z danym przedsięwzięciem (środkiem) Podmioty ESCO nie są adresatam i obowiązkoacutew nakładanych przez urząd regulacyjny choć są uprawnione do ubiegania się o białe certyfikaty i mogą dokonywać ich sprzedaży po realizashycji efektywnego energetycznie przedsięwzięcia

d) Osoby trzecie tj podmioty nie będące adresatam i obowiązku nałożoshynego przez urząd regulacyjny ale mogące nabywać i zbywać białe certyfikaty

20 Zgodnie z art 91 ust 1 pkt 2 ustaw y - Prawo energetyczne świadectwo pochodzenia z kogeneracji wydaje się oddzielnie dla energii elektrycznej wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji w jednostce kogeneracji innej niż wymienionej w pkt 1 i 1a tj innej niż opalanej paliwam i gazowymi lub o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej źroacutedła poniżej 1 MW i innej niż opalanej m etanem uwalnianym i ujmowanym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynshynych likwidowanych lub zlikwidowanych kopalniach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw ashynym z przetwarzania biom asy w rozumieniu art 2 ust 1 pkt 2 ustaw y o biokomponentach i biopaliwach ciekłych - czerwony certyfikat Głoacutewnie chodzi tu o duże konwencjonalne elekshytrociepłownie opalane węglem kam iennym lub węglem brunatnym oraz inne jednostki kogeneshyracji opalane paliwam i niewym ienionym i w art 91 ust 1 pkt 2 ustaw y - Prawo energetyczne ktoacuterych łączna moc zainstalowana elektryczna jest roacutewna lub w yższa niż 1 MW Szerzej na ten temat K om entarz do art 91 [w] Z Muras M Swora (red) Praw o energetyczne K om entarz Lex 2010

21 W edług szacunkoacutew M inisterstwa Gospodarki na podstawie oceny skutkoacutew regulacji do ustaw y o efektywności energetycznej s 41 [online] lthttporkasejmgovplDruki6kansf0 3E63E71ACD1BCE32C12577C3005DDF04$file3514-Ipdfgt dostęp 6032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 235

tym samym przyczyniając się do płynności tego rynku Do grupy tych podshymiotoacutew należy zaliczyć brokeroacutew czy instytucje finansowe22

Ustawa o efektywności energetycznej realizuje pod kątem podmiotowym powyższy schemat roacuteżnie jednak rozkładając akcenty Wprost określa pozycję zajmowaną w systemie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE) oraz - o czym niżej - w art 12 uee wskazuje podmioty obowiąshyzane w powyższym rozumieniu Ustawa nie wspomina bezpośrednio o podmioshytach ESCO ale w art 10 ust 2 pkt 1 określa że środkiem poprawy efektywnoshyści energetycznej jest umowa ktoacuterej przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej2 3 Należy mieć nadzieję że powyższy zabieg legislacyjny przyczyni się to do zwiększeshynia rynku dla usług podmiotoacutew typu ESCO ktoacutere oferują roacuteżnorodne formy finansowania pozabudżetowego jak np finansowanie przez stronę trzecią czy umowa poprawę efektywności energetycznej na podstawie ktoacuterej inwestycja finansowana jest ze środkoacutew uzyskanych w związku z określoną w umowie oszczędnością energii24

W kontekście zaś okoliczności że zgodnie z art 25 ust 1 uee prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej są towashyrem giełdowym w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r o giełshydach towarowych25 i są zbywalne ustaw a sankcjonuje roacutewnież działalność osoacuteb trzecich w powyższym rozumieniu Obroacutet zaś ww prawam i m ajątkowyshymi powinien zapewnić optymalny rynek ktoacutery będzie obejmował wiele podshymiotoacutew zainteresowanych transakcjam i wystarczające informacje o produkshytach i cenach oraz możliwości obrotu prawam i i płynność2 6 Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego system u białych certyfikatoacutew stanowi wdroshyżenie art 6 ust 2 lit a i b dyrektywy z 2006 r27 W uzasadnieniu do uee przedstawiono poniższe korzyści płynące z system u białych certyfikatoacutew

22 M ark et T rad ing M echanism s for D elivering E nergy Efficiency 2010 E nergy C h a rte r S ec re ta ria t 2010 B rukse la Belgia s 7 [online] www ltw w w encharterorgindexphpid=483gt dostęp 8032013

23 Jakko lw iek a r t 10 u st 2 p k t 1 uee dotyczy obowiązkoacutew jed n o stek sek to ra finansoacutew publicznych w obszarze efektyw ności energetycznej a obowiązek legitym ow ania się białym i certy fik a tam i nałożono n a podm ioty pryw atne to - o czym będzie jeszcze m owa w dalszej części a r ty k u łu - podm ioty publiczne realizu jąc przedsięw zięcia popraw y efektyw ności energetycznej za pom ocą dostępnych ich środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej m ogą ubiegać się o św iadectw a efektyw ności energetycznej a n a stęp n ie je zbywać uzyskując s tąd dodatkow e środki finansow e Co oczywiście n ie w yklucza u b iegan ia się o św iadectw a efektyw ności energeshytycznej przez podm ioty ty p u ESCO

24 D rugi Krajowy P lan D ziałań dotyczący efektywności energetycznej d la Polski 2011 s 43 [o n lin e ] lth t tp b ip m g g o v p l f i le s u p lo a d 1 5 9 2 3 D ru g i 2 0 K ra jo w y 2 0 P la n 2 0 P L 20_Ver04 20final 202042012_FINALpdfgt dostęp 8032013

25 DzU z 2000 r n r 103 poz 1099 ze zm26 A D am asiew icz K om entarz do art 2 5 [w] E fektyw ność energetyczna K o m en ta rz

LEXel 201227 Zgodnie z a r t 6 u st 2 dyrektyw y z 2006 r p ań stw a członkowskie w ybierają jedno lub

więcej z poniższych w ym agań k toacutere m uszą zostać spełnione przez przedsiębiorstw a bezpośrednio

236 R om an Trzaskalik

1 Wykorzystanie istniejącego potencjału oszczędności energii w sposoacuteb efektywny energetycznie tzn system pozwala osiągnąć jak największe oszczędności energii w jak najkroacutetszym czasie (system obejmuje szeroką grushypę odbiorcoacutew i w związku z tym pozwala osiągnąć optymalne oszczędności energii gdyż z szerokiego zakresu przedsięwzięć służących poprawie efekshytywności energetycznej można wybrać te najbardziej efektywne pod wzglęshydem oszczędności energii)

2 Poprzez rozszerzenie zakresu działania system u białych certyfikatoacutew roacutewnież na takie obszary jak zwiększenie oszczędności energii przez u rząshydzenia potrzeb własnych oraz zmniejszenie s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji zapewniona będzie nie tylko pełna transpozycja dyrektywy ale jednocześnie możliwa realizacja postanoshywień Rady Europejskiej z dnia 9 m arca 2007 r dotyczących 20 obniżenia zużycia energii w UE do 2020 r

3 Obciążenie budżetu państw a związane z funkcjonowaniem systemu jest najmniejsze w poroacutewnaniu z innymi środkami możliwymi do wprowa- dzenia2 8

Zakres podmiotowy ustaw y w zakresie obowiązkoacutew związanych z białyshymi certyfikatam i konstruuje art 12 ust 1 uee29 zgodnie z ktoacuterym przedshysiębiorstwo energetyczne sprzedające energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczyposhyspolitej Polskiej odbiorca końcowy przyłączony do sieci na terytorium Rzeshy

lub pośrednio poprzez innych dostawcoacutew usług energetycznych lub środkoacutew popraw y efektyw shyności energetycznej (1) zapew nienie oferty ich odbiorcom końcowym oraz prom ow anie k o n k u shyrencyjnych cenowo usług energetycznych albo (2) zapew nienie odbiorcom końcowym dostępnoshyści i p ro m o w an ie k o n k u re n cy jn y ch cenowo au d y toacute w en e rg e ty c z n y ch p rz ep ro w a d z an y c h w sposoacuteb n iezależny lub środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej zgodnie z a r t 9 u st 2 i a r t 12 albo (3) w noszenie w k ładu do funduszoacutew i m echanizm oacutew finansow ania o k toacuterych m owa w a rt 11 lit a zapew nienie is tn ien ia lub ustan o w ien ia dobrowolnych um oacutew lub innych in stru m en toacute w rynkowych tak ich ja k b iałe certyfikaty o sk u tk u roacutew now ażnym z jed n y m lub k ilkom a w ym aganiam i określonym i w lit a Dobrowolne um ow y są oceniane nadzorow ane i obserw ow ane państw o członkowskie w celu zag w aran to w an ia w prak tyce skutkoacutew roacutew now ażshynych z jednym - lit b

28 U zasad n ien ie do rządow ego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lth ttp orkasejm govplD ruki6kansfw gdraku3514gt dostęp 12032013

29 W tym m iejscu należy w skazać że zgodnie z a r t 5 u ee określającym zak res podm ioshytow y stosow ania ustaw y osoby fizyczne osoby praw ne oraz jed n o s tk i organizacyjne nieposiada- jące osobowości praw nej zużyw ające energię podejm ują d z ia łan ia w celu popraw y efektyw ności energetycznej Mogłoby się więc wydawać że obowiązek stosow ania u staw y ciąży n a każdym podmiocie zużyw ającym energię Kolejne jed n a k p rzep isy doprecyzow ują niejako brzm ien ie a rt 5 czyniąc a d re sa tam i w ynikających z niej obowiązkoacutew po p ierw sze - podm ioty sek to ra fin an shysoacutew publicznych (a rt 10 uee) oraz po drug ie - podm ioty z sek to ra p ryw atnego (a rt 12 uee) co czyni z a r t 5 uee w istocie n ie p rzep is p raw a a p o stu la t prawny Zauw ażyć roacutew nież należy że u ee za n iep rzes trzeg an ie jej przepisoacutew przew iduje sankcje w postaci k a r p ieniężnych w yłącznie d la podm iotoacutew sek to ra pryw atnego (a rt 35 uee) co rodzi uzasadn ione w ątpliw ości co do w d ra ża n ia postanow ień a r t 10 uee przez jed n o s tk i sek to ra finansoacutew publicznych N ależy opowiedzieć się za w prow adzeniem przep isu k toacute ry n ak ład a łb y roacutew nież n a jed n o stk i sek to ra finansoacutew publicznych sankcje n a w zoacuter a rt 35 i nast uee

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 237

czypospolitej Polskiej będący członkiem giełdy towarowej w rozumieniu art 2 pkt 5 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych oraz towarowy dom m aklerski lub dom m aklerski o ktoacuterych mowa w art 2 pkt 8 i 9 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych w odniesieshyniu do transakcji realizowanych na giełdzie towarowej na zlecenie odbiorcoacutew końcowych przyłączonych do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Reshygulacji Energetyki świadectwo efektywności energetycznej lub uiścić opłatę zastępczą

Niestety w poroacutewnaniu z dyrektywą z 2006 r ustaw a zawęża zakres podmiotowy i przedmiotowy obowiązkoacutew związanych ze świadectwami efekshytywności energetycznej W myśl wskazanego powyżej art 12 ust 1 lit a obowiązek przedstaw ienia Prezesowi URE świadectwa efektywności energeshytycznej ciąży na przedsiębiorstwie energetycznym sprzedającym (sic) energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej W ten sposoacuteb ustanaw ia się więc obowiązki w zakresie oszczędności energii jedynie w odniesieniu do energii elektrycznej ciepła i gazu a przecież art 3 lit a dyrektywy z 2006 r ktoacutery przecież dyrektywa wdraża odnosi się do wszystkich form energii30 Poza tym dyrektywa obejmuje swoim zakresem zastosowania zaroacutewno do sprzedawcoacutew detalicznych energii jak i dystrybutoroacutew oraz operatoroacutew sysshytemoacutew dystrybucyjnych i operatoroacutew sieci przesyłowych Ustawa z 2011 r pomija roacutewnież przedsiębiorstwa energetyczne sprzedające energię elektryczshyną ciepło i gaz odbiorcom końcowym nie przyłączonym do sieci31

Trudno znaleźć uzasadnienie dla opisanych powyżej ograniczeń tym barshydziej że ustawodawca polski motywoacutew tego rodzaju posunięć nie przedstashywia Oczywiście z praw a unijnego nie wynika obowiązek odniesienia każdego z przyjmowanych środkoacutew poprawy efektywności energetycznej do wszystshykich rodzajoacutew energii ale wobec tego że świadectwa efektywności energeshytycznej są właściwie jedynym rozwiązaniem przyjętym przez polskiego u s ta shywodawcę takie ukształtowanie art 12 uee rodzi wątpliwości

30 Zgodnie z a r t 3 lit a dyrektyw y z 2006 r pod pojęciem energ ii należy rozum ieć w szystk ie form y dostępnej w obrocie energii w tym w form ie energ ii elektrycznej gazu (w tym skroplonego gazu ziemnego) gazu płynnego jakiegokolw iek pa liw a stosow anego do w y tw arzashyn ia energ ii grzewczej i chłodniczej (w tym w m iejskich system ach grzewczych i chłodniczych) w ęgla kam iennego i b ru n a tnego torfu paliw (z w yjątk iem paliw lotniczych i paliw w zbiornishyk ach m orskich) a także biomasy zgodnie z defin icją z aw a rtą w dyrektyw ie 200177W E P a r la shym en tu E uropejskiego i R ady z d n ia 27 w rześn ia 2001 r w spraw ie w sp ie ran ia produkcji na ry n k u w ew nętrznym energ ii elektrycznej w ytw arzanej ze źroacutedeł odnaw ialnych Zgodnie n a to shym ias t z a r t 2 pk t 1 dyrektyw y z 2012 r en erg ia oznacza w szelkie form y nośnikoacutew energii paliw a energię cieplną energię ze źroacutedeł odnaw ialnych energię e lek tryczną lub k a żd ą in n ą form ę energ ii określone w a rt 2 lit d rozporządzen ia P a r la m e n tu Europejskiego i R ady (WE) n r 10992008 z d n ia 22 paźd z ie rn ik a 2008 r w spraw ie s ta ty s ty k i energii

31 M Szam belańczyk op cit

238 R om an Trzaskalik

Obowiązki urzędu regulacyjnego w Polsce zostały powierzone Prezesowi URE Rozwiązanie to należy ocenić pozytywnie - Prezes URE stał się w ten sposoacuteb podmiotem adm inistrującym wszystkimi funkcjonującymi w Polsce kolorowymi certyfikatam i32 Do jego obowiązkoacutew w obszarze białych certyfishykatoacutew należy w szczegoacutelności

1) ogłaszanie przetargoacutew na realizację przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej

2) określanie wartości świadectw efektywności energetycznej przewishydzianych do wydania w danym przetargu

3) wydawanie świadectw efektywności energetycznej4) um arzanie świadectw efektywności energetycznej5) kontrola w ypełniania obowiązku um orzenia wymaganej wartości

świadectw efektywności energetycznej przez przedsiębiorstwa energetyczne6) wymierzanie kar pieniężnych7) wyrywkowa weryfikacja oszczędności energii osiągniętej w wyniku

realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej oraz audytu efektywności energetycznej33

Zgodnie z art 16 ust 1 uee Prezes URE dokonuje wyboru przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej za ktoacutere można uzyshyskać świadectwa efektywności energetycznej W ten sposoacuteb organ regulacyjshyny decyduje roacutewnież o liczbie certyfikatoacutew ktoacutere zostaną wydane w danym

32 Zgodnie z a r t 91 ust 1 p k t 1 - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogene- racji wydaje się oddzielnie d la energ ii elektrycznej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej paliw am i gazowym i lub o łącznej mocy zainstalow anej e lekshytrycznej źroacutedła poniżej 1 MW - żoacutełty certy fikat Zgodnie z a r t 91 u st 1 p k t 1a - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogeneracji w ydaje się oddzielnie d la energ ii elek tryczshynej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej m etanem u w aln ianym i ujm ow anym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynnych likw idow anych lub zlikw idow anych kopaln iach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw anym z p rze tw arzan ia bioshym asy w rozum ien iu a r t 2 u st 1 p k t 2 u staw y o b iokom ponentach i biopaliw ach ciekłych p a liw am i gazow ym i lub o łącznej m ocy za insta low anej e lek trycznej ź roacuted ła poniżej 1 MW- fioletowy certy fikat Zgodnie z a r t 9o ustaw y - Praw o energetyczne po tw ierdzeniem w ytwoshyrzen ia b iogazu rolniczego oraz w prow adzenia go do sieci dystrybucyjnej gazowej je s t św iadecshytwo pochodzenia b iogazu rolniczego - brązow y certy fikat Oproacutecz tego w yroacuteżnia się certy fika ty pom arańczow e - ze źroacutedeł zaopatrzonych w insta lacje w ychw ytyw ania i za tłaczan ia dw u tlen k u w ęgla oraz certy fika ty b łęk itn e - z nowych w ysokospraw nych źroacutedeł Szerzej n a te n tem at R G natow ska C harakterystyka polskiego system u certyfikacji pochodzenia energii elektrycznej bdquoPolityka E nerge tycznardquo 2010 z 2(13) Z M uras bdquoKolorowy zaw roacutet g łow yrdquo - czyli specyfika po lsk ich system oacutew w sparcia O ZE i kogeneracji bdquoCzysta E n erg iardquo 2011 n r 5

33 Z akres kom petencji P rezesa URE je s t w ęższy w poroacutew naniu z podm iotam i z innych krajoacutew k toacute rym powierzono adm in istrow an ie b iałym i certy fika tam i Przykładow o b ry ty jsk i re shyg u la to r - Office o f the Gas a n d E lectricity M arkets - m a roacutewnież u p raw n ien ia do określen ia celoacutew indyw idualnych d la poszczegoacutelnych podm iotoacutew zobligowanych Z kolei reg u la to r w łoski- A u to rita p er l rsquoE nergia E lettrica e il Gas - m in zb iera inform acje o w ielkości sprzedaży energ ii odbiorcom końcowym za rok ubiegły n a podstaw ie czego definiow ane są roczne w ielkoshyści obligacji zakupowej d la poszczegoacutelnych podmiotoacutew Szerzej n a te n tem at U zasadn ien ie do rządowego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lthttporkasejm govplD ru- k i6kansfw gdruku3514gt dostęp 15032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 239

roku Ilość ta jest więc ograniczona - jest to rozwiązanie odmienne od przyjęshytego w odniesieniu do zielonych czy czerwonych certyfikatoacutew (ich liczba jest nieograniczona i podyktowana m echanizm am i rynkowymi) Także lista przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej jest ograniczoshyna Jakkolwiek w art 17 uee wskazano w sposoacuteb przykładowy rodzaje przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej34 to lista tych przedsięwzięć w obwieszczeniu M inistra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2012 r w sprawie szczegoacutełowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywshyności energetycznej (jakkolwiek bardzo szeroka) ma charakter taksatywny Wydaje się więc że mogą istnieć przedsięwzięcia służące poprawie efektywshyności energetycznej nie objęte obwieszczeniem M inistra Gospodarki o dużym stopniu efektywności energetycznej ktoacuterych realizacja nie będzie mogła przynieść świadectwa efektywności energetycznej

Poza tym z możliwości uzyskania świadectwa efektywności energetyczshynej wykluczono przedsięwzięcie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 18 ust 2 uee stanowiącym że do przetargu nie może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej 1) zakończone przed dniem 1 stycznia 2011 r 2) na ktoacuterego realizację a) przyznano premię termomodernizacyjną o ktoacuterej mowa w art 3 ustaw y z dnia 21 listopada 2008 r o wspieraniu termomodernizacji i remontoacutew lub b) uzyskano środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej lub z budżetu państwa 3) określone w oświadczeniu o ktoacuterym mowa w art 13 ust 135 Oznacza to że po pierwshysze do przetargu mogą zostać zgłoszone przedsięwzięcia sprzed 1 stycznia 2013 r kiedy to wszedł w życie art 12 uee co ma - jak się wydaje - służyć spopularyzowaniu świadectw efektywności energetycznej po drugie ustaw oshy

34 Do tej g rupy u s ta w a zalicza n astępu jące przedsięw zięcia 1) izolacja in sta lac ji p rzem yshysłowych 2) przebudow a lub rem on t budynkoacutew 3) m odernizacja a) u rząd zeń przeznaczonych do u ży tk u domowego b) ośw ietlenia c) u rząd zeń potrzeb w łasnych d) u rząd zeń i in sta lac ji wykoshyrzystyw anych w procesach przem ysłowych e) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źroacutedeł ciepła 4) odzysk energ ii w procesach przem ysłowych 5) ograniczenie a) przepływoacutew mocy b iernej b) s t r a t sieciowych w ciągach liniowych c) s t r a t w tran sfo rm ato rach 6) stosow anie do ogrzew ania lub chłodzenia obiektoacutew energ ii w ytw arzanej we w łasnych lub przyłączonych do sieci odnaw ialnych źroacutedłach energii w rozum ien iu u staw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - Praw o energetyczne ciepła użytkowego w kogeneracji w rozum ieniu ustaw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - P raw o energetyczne lub ciepła odpadowego z in sta lacji przem ysłowych

35 Zgodnie z a r t 13 u st 1 u ee odbiorca końcowy k toacute ry w roku poprzedzającym rok realizacji obow iązku określonego w a r t 12 ust 1 zużył n ie m niej niż 400 GW h energ ii elekshytrycznej i d la k toacuterego u dzia ł ko sz tu energ ii elektrycznej w w artości produkcji je s t nie m niejszy niż 15 a ponadto zakończył n ie wcześniej niż w d n iu 1 stycznia 2011 r przedsięw zięcie służące popraw ie efektyw ności energetycznej niedotyczące in sta lac ji objętych system em h an d lu up raw n ien iam i do em isji w rozum ien iu u staw y z d n ia 22 g ru d n ia 2004 r o h a n d lu u p raw n ie shyn iam i do em isji do pow ietrza gazoacutew ciep larn ianych i innych substancji ograniczając zużycie energ ii elektrycznej w przeliczeniu n a w ielkość produkcji o n ie m niej niż 1 rocznie w sto su n k u do średniej jego w ielkości z la t 2008-2010 p rzed staw ia jed n em u p rzedsięb iorstw u energetyczshynem u sprzedającem u tem u odbiorcy energię e lek tryczną ośw iadczenie o z realizow aniu p rzedsięshyw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w raz z au d y tem efektyw ności energeshytycznej o k toacute rym m owa w a r t 22 u st 1 potw ierdzającym o siągn ię tą oszczędność energii

240 R om an Trzaskalik

dawca nie chce co do zasady komplementarnego podejścia w zakresie finanshysowania inwestycji służących poprawie efektywności energetycznej (przykłashydowo w przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej nie może być zgłoszone przedsięwzięcie realizowane na obszashyrze Specjalnej Strefy Ekonomicznej)36

Nie sposoacuteb na tą chwilę ocenić w jak i sposoacuteb Prezes URE będzie korzyshystał ze swoich upraw nień dotyczących ograniczania liczby świadectw efekshytywności energetycznej i czy przedstawione ogoacutelnikowo zagrożenia się zm ateshyrializują Brak na razie doświadczeń w tym zakresie Prezes URE ogłosił dopiero pierwszy przetarg na podstawie uee ale istnieje realna obawa że białe certyfikaty będą miały pewien charakter ekskluzywności co w tym wypadku nie stanowi rozwiązania zasługującego na aprobatę

Wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej bęshydzie dokonywany w trybie przetargu ogłaszanego przez Prezesa URE co najmniej raz w roku z tym zastrzeżeniem że istnieje możliwość przeprowashydzenia w danym roku kolejnego przetargu w szczegoacutelności gdy wartość świashydectw efektywności energetycznej ktoacutere mogą być przedstawione do umorzeshyn ia w danym roku nie zapewnia realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią (art 16 ust 2 uee) Zasady przeproshyw adzania przetargu określa rozporządzenie M inistra Gospodarki z dnia 23 października 2012 r w sprawie przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej W przeciwieństwie do postępowań u reshygulowanych np ustaw ą - Prawo zamoacutewień publicznych37 postępowanie przetargowe służące wyborowi przedsięwzięć służących poprawie efektywnoshyści energetycznej jest niejawne Uczestnicy przetargu min nie będą mogli wzajemnie przeglądać swoich ofert Członkowie Komisji Przetargowej powoshyłanej przez Prezesa URE do przeprowadzenia przetargu składają pisemne zobowiązanie do nieujawniania informacji uzyskanych w związku z pracami komisji (sect 7 ust 3 rozporządzenia) Jedyne informacje jakie będą dostępne osobom trzecim zawarte są w protokole ktoacutery Prezes URE powinien zamieshyścić w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo38

36 Zestaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestaw ienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 15032013

37 Tekst jed n DzU z 2000 n r 113 poz 759 ze zm38 Zgodnie z sect 11 u st 1 rozporządzenia z p rzebiegu przeprow adzonego p rz e ta rg u kom isja

sporządza protokoacuteł k toacute ry zaw iera 1) oznaczenie d a ty i m iejsca a) sk ład an ia o fert p rzetargo shywych b) o tw arcia ofert przetargow ych c) rozstrzygnięcia p rze ta rg u 2) im iona i nazw iska członkoacutew kom isji ze w skazan iem ich funkcji oraz czynności w k toacuterych b ra li udział 3) liczbę złożonych ofert przetargow ych 4) w skazan ie o fert przetargow ych a) odrzuconych w raz z podashyn iem przyczyn ich odrzucenia b) w ybranych w k toacute rych zgodnie z d ek la rac ją p rzetargow ą zadek larow ano w artość e fek tu energetycznego zaw ierającą się w przedziale o k toacute rym m owa w a rt 20 ust 1 ustaw y c) n iew ybranych z podaniem przyczyn ich n iew ybrania 5) podpisy członkoacutew kom isji a w p rzypadku b ra k u podpisu - w zm iankę o przyczynie b ra k u podpisu

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 241

Ogłoszenie o przeprowadzeniu przetargu powinno zostać zamieszczone w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo na dwa mieshysiące przed dniem wyznaczonym do jego przeprowadzenia (art 16 ust 4 uee) W ogłoszeniu Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energeshytycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu oraz zamieszcza informację o wartości wspoacutełczynnika akceptacji ofert (art 16 ust 5 uee) Istnieje obowiązek przeprowadzenia przetargu oddzielnie dla następujących kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych zmniejszenia s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji (art 16 ust 3 uee) Jednakże dla kategorii przedsięwzięć służących poprashywie efektywności energetycznej a dotyczących zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energetycznej nie niższą niż 80 całkowitej wartości świashydectw efektywności energetycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu (art 16 ust 7 uee)

Do przetargu może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efekshytywności energetycznej w wyniku ktoacuterego uzyskuje się oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku albo przedsięwzięcia tego samego rodzaju służące poshyprawie efektywności energetycznej w wyniku ktoacuterych uzyskuje się łączną oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku (art 18 ust 1 uee)

Podmiot przystępujący do przetargu m a obowiązek przedłożyć Prezesowi URE prawidłowo wypełnioną deklarację przetargową wraz z audytem efekshytywności energetycznej sporządzonym dla przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej okreshyślonych w tej deklaracji (art 19 ust 1 uee) Oceny ofert złożonych w przetargu dokonuje Komisja Przetargowa Przyporządkowuje ona poszczeshygoacutelne oferty przetargowe ktoacutere nie zostały odrzucone do kategorii przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 16 ust 3 uee a następnie wyznacza na podstawie tych ofert średnią w arshytość efektu energetycznego dla przetargu organizowanego w każdej z k a te shygorii przedsięwzięć zgodnie z art 20 ust 1 uee (sect 10 ust 4 rozporządzeshynia) K om isja rozstrzyga p rze ta rg w ybiera jąc w każdej z ka tego rii przedsięwzięć oferty przetargowe w ktoacuterych zgodnie z deklaracją p rze tarshygową zadeklarow ano w artość efektu energetycznego zawierającego się w przedziale o ktoacuterym mowa w art 20 ust 1 uee począwszy od oferty przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano najwyższą wartość efektu energeshytycznego i kończąc na ofercie przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano w arshytość efektu energetycznego wyższą lub roacutewną iloczynowi oferowanej średniej

242 R om an Trzaskalik

wartości efektu energetycznego oraz wartości wspoacutełczynnika akceptacji (sect 10 ust 5 rozporządzenia)

Przetarg wygrywają te podmioty ktoacutere zadeklarowały wartość efektu energetycznego (ro) o ktoacuterym mowa w art 19 ust 2 pkt 5 uee i to tym podmiotom Prezes URE wydaje świadectwa efektywności energetycznej zashymieszczając w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyshykirdquo informację o wydanym świadectwie efektywności energetycznej wraz z k a rtą audytu efektywności energetycznej sporządzoną dla przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej określonego w tym świadecshytwie Zaznaczyć jednak należy że wydanie świadectwa będzie następowało zawsze na wniosek podmiotu ktoacutery wygrał przetarg a nie z urzędu Może się więc zdarzyć że podmiot ktoacutery wygrał przetarg nie zwroacuteci się do Prezeshysa URE o wydanie certyfikatu a tym samym nie będzie miał obowiązku zrealizowania przedsięwzięcia zgłoszonego do przetargu

Dalsza procedura postępowania ze świadectwami efektywności energeshytycznej przedstaw ia się następująco

Podmiot u ktoacuterego zostanie zrealizowane przedsięwzięcie służące poprashywie efektywności energetycznej lub podmiot przez niego upoważniony ktoacutery otrzymał świadectwo efektywności energetycznej jest obowiązany po zrealishyzowaniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej do sporządzenia audytu efektywności energetycznej (tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo) potwierdzającego oszczędność energii uzyskaną w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia w ilości określonej w deklaracji przetargowej (art 22 ust 2uee)39

Następnie ww podmioty m ają obowiązek zawiadomienia Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetyczshynej w term inie 30 dni od dnia jego zakończenia przedkładając mu oświadczeshynie potwierdzające zgodność zrealizowanego przedsięwzięcia służącego poshyprawie efektywności energetycznej z deklaracją przetargową oraz tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo jeśli jest on wymagany (art 22 ust 4)40

Podmiot ktoacuterem u przyznano świadectwo efektywności energetycznej o wartości odpowiadającej ilości energii większej niż ilość energii zaoszczęshydzonej w wyniku realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności

39 Zgodnie z a rt 22 ust 2 uee n ie je s t w ym agane w ykonanie a u d y tu efektyw ności energetycznej o k toacute rym m owa w ust 1 d la zrealizow anego przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w zw iązku z k toacute rym zadeklarow ano osiągnięcie oszczędności en ershygii w ilości nieprzekraczającej roacutew now artości 100 to n oleju ekw iw alentnego średnio w ciągu roku

40 P rezes URE posiada upow ażnienie do wyrywkowej w eryfikacji a u d y tu efektywności energetycznej załączonego do p rz e ta rg u oraz tzw a u d y tu spraw dzającego a także zgodności oszczędności energ ii osiągniętej w w yn iku realizacji przedsięw zięcia służącego popraw ie efekshytyw ności energetycznej z ilością energ ii zaoszczędzonej określonej w dek larac ji przetargow ej (a rt 23 ust 1 uee)

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 243

energetycznej stw ierdzona przez P rezesa URE w w yniku weryfikacji oszczędności energii jest obowiązany w term inie 6 miesięcy od dnia zawiashydomienia przez Prezesa URE uzyskać i przedstawić m u do umorzenia świashydectwo efektywności energetycznej o wartości stanowiącej roacuteżnicę między ilością energii wynikającą ze świadectwa efektywności energetycznej przyshyznanego tem u podmiotowi a ilością energii zaoszczędzonej wyrażonej w toshynach oleju ekwiwalentnego (art 23 ust 2-5 uee)

Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego odbiorcy końshycowego oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego o ktoacuteshyrych mowa w art 12 ust 2 ktoacuterym przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej w drodze decyzji um arza to świashydectwo w całości albo w części a prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej wygasają z chwilą jego umorzenia (art 27 ust 1 i 4 uee)

Nie sposoacuteb oceniać wprowadzone system u białych certyfikatoacutew w odeshyrw aniu od oceny samej uee Z uwagi na przyjęty tem at niniejszego artykułu autor ogranicza się jedynie do stwierdzenia że ustaw a niestety nie zawiera przekonywającego modelu zachęt do w drażania przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej opierając się raczej na modelu nakazoshywym Co do samych świadectw efektywności energetycznej pojawia się - uzasadniona w opinii autora - wątpliwość czy białe certyfikaty stanowiące na tą chwilę jedyny prawny instrum ent poprawy efektywności energetycznej w praktyce spowodują faktyczny wzrost liczby przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej

Po pierwsze realizacja inwestycji służącej poprawie efektywności enershygetycznej w oparciu o dość niepewną okoliczność wygrania przetargu może skutecznie zniechęcać do podejmowania działań w tym obszarze Oczywiście można argumentować że uee wymusza uzyskiwanie (bądź przez udział w przetarg bądź przez zakup świadectwa od osoby trzeciej) świadectw efekshytywności energetycznej na podmiotach wskazanych w art 12 ust 1 pod rygorem uiszczenia opłaty zastępczej (w całości) ale podmioty na ktoacutere nałoshyżono przedmiotowy obowiązek mogą bez uszczerbku do swoich interesoacutew finansowych wywiązać się niech poprzez uwzględnienie kosztoacutew opłat zashystępczych w kosztach sprzedawanej energii

Po drugie można twierdzić że świadectwa efektywności energetycznej są nie tylko jednym ale roacutewnież bdquoczasowymrdquo instrum entem poprawy efekshytywności energetycznej przynajmniej w świetle aktualnych polskich uw ashyrunkowań prawnych co nie sprzyja jego zakorzenieniu i upowszechnieniu Nakładający na właściwe podmioty obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej art 12 uee wszedł w życie dopiero 1 stycznia 2013 r będzie natom iast obowiązywał do dnia 31 m arca 2016 r co oznacza że świadectwa efektywności energetycznej powinshy

244 R om an Trzaskalik

ny zostać przedstawione Prezesowi URE do umorzenia w tym term inie41 Wydaje się jednak że w związku z nowymi obowiązkami nałożonymi na państw a członkowskie dyrektywa z 2012 r wymusi przedłużenie okresu oboshywiązywania min art 12 Aktualne jest zatem pytanie czy ustawodawca pozostawi świadectwa efektywności energetycznych centralnym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej czy też przeniesie punkt ciężkości na inne instrum enty prawne

Nie ulega roacutewnież wątpliwości że świetle nowej dyrektywy z 2012 r ustawodawca polski będzie m usiał podjąć działania zmierzające do impleshym entowania do porządku krajowego jej postanowień pod rygorem zapłaty wysokich kar pieniężnych

Na marginesie można tylko wskazać że Polska ma już problemy związashyne z wdrażaniem dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady 201031UE z dnia 19 m aja 2010 r w sprawie charakterystyki energetycznej budynkoacutew42- projekt założeń projektu ustaw y o charakterystyce energetycznej budynshykoacutew został przyjęty przez Radę M inistroacutew w kwietniu 2013 r43 oraz dyrektyshywy Parlam entu Europejskiego i Rady 200928WE z dnia 23 kwietnia 2009 r w sprawie promowania stosowania energii ze źroacutedeł odnawialnych zmieniashyjąca i w następstw ie uchylająca dyrektywy 200177WE oraz 200330WE44- opracowano projekt ustawy o odnawialnych źroacutedłach energii45

Nie bez znaczenia pozostaje roacutewnież fakt że wspomniane powyżej dyrekshytywy oraz dyrektywa z 2012 r są wobec siebie kom plementarne i służą realizacji unijnego celu 3x20 czyli redukcji o 20 gazoacutew cieplarnianych zwiększeniu efektywności energetycznej o 20 oraz 20 udziału odnawialshynych źroacutedeł energii w ogoacutelnym bilansie energetycznym do 2020 r46 Z pewnoshy

41 Pew nym znak iem potw ierdzającym że polski ustaw odaw ca m yśli o św iadectw ach efekshytyw ności energetycznej w dłuższej perspek tyw ie czasowej niż okres od 1 stycznia 2013 r do 31 m arca 2016 r je s t to że w a r t 24 ust 1 uee przew idział 5 -letn i zak res ud z ia łu w p rze ta rg u prow adzącym do p rzy zn an ia św iadectw a efektyw ności energetycznej d la podmiotoacutew k toacute re nie zaw iadom iły P rezesa URE o zakończen iu przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej lub zaw iadam iając udzieliły niepraw dziw ych lub w prow adzających w b łąd inforshym acji o jego zrealizow aniu a także w p rzy p ad k u negatyw nej w eryfikacji oszczędności energii o k toacuterej m owa w a rt 23 ust 2

42 DzU rz WE L 153 z 18 czerw ca 2010 r s 1343 Zgodnie z a rt 28 dyrektyw y p ań stw a członkowskie p rzy jm ą i opubliku ją najpoacuteźniej do

d n ia 9 lipca 2012 r p rzepisy ustaw ow e wykonawcze i ad m in istracy jne niezbędne do w ykonania a r t 2 -1 8 oraz a r t 20 i 27 P a ń stw a członkowskie s to su ją przepisy k toacute re dotyczą a r t 2 3 9 11 12 13 17 18 20 i 27 najpoacuteźniej od d n ia 9 stycznia 2013 r

44 DzU rz WE L 140 z 5 czerw ca 2009 r s 1645 Zgodnie z a r t 27 dyrektyw y bez uszczerbku d la a r t 4 u st 1 2 i 3 p ań stw a członkowshy

skie w prow adzają w życie p rzepisy ustaw ow e w ykonawcze i adm in istracy jne niezbędne do w ykonania n iniejszej dyrektyw y najpoacuteźniej do d n ia 5 g ru d n ia 2010 r

46 Cel te n z pew nością w przyszłości ulegnie zm ianie W projekcie rezolucji P a rlam en tu Europejskiego w spraw ie drugiego strategicznego przeglądu energetycznego zapisano bdquowzywa U nię E uropejską i pań stw a członkowskie do zm niejszenia em isji gazoacutew c ieplarn ianych o 60-80 do 2050 r oraz do przyjęcia celoacutew w postaci zw iększenia o 35 efektyw ności energetycznej oraz

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 2: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

UWM

2013

Studia Prawnoustrojowe 22

Roman TrzaskalikWiceprezes Zarządu Euro-Centrum SA

Św iadectw a efek tyw n ości energetycznej - in strum ent rynkow y popraw y

efek tyw n ości energetycznej (zagadnien ia w ybrane)

Niniejszy artykuł ma na celu omoacutewienie wybranych zagadnień prawnych związanych z świadectwami efektywności energetycznej będącymi w myśl zamysłu ustawodawcy unijnego jednym z instrum entoacutew rynkowych (tzw b iashyłe certyfikaty1) służących poprawie efektywności energetycznej2 Unia Euroshypejska stoi obecnie w obliczu niespotykanych dotąd wyzwań wynikających z rosnącego uzależnienia od im portu energii i ograniczonych zasoboacutew energeshytycznych a także konieczności ograniczenia zmiany klim atu i przezwyciężeshynia kryzysu gospodarczego Efektywność energetyczna jest jednym z najlepshyszych sposoboacutew sprostania tym wyzwaniom ponieważ zwiększa poziom bezpieczeństwa dostaw energii Unii poprzez obniżanie zużycia energii piershywotnej oraz ograniczanie im portu energii a także przyczynia się do obniżashynia w sposoacuteb opłacalny emisji gazoacutew cieplarnianych a tym samym do łagoshydzenia skutkoacutew zmiany klim atu3 Z tego powodu problematyka tzw białych

1 N ależy wyjaśnić iż tzw białe certyfikaty nie stanowią przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej w rozumieniu art 3 pkt 12 uee ale są przyznawane za zrealizoshywanie takiego przedsięwzięcia

2 Zgodnie z art 2 pkt 6 dyrektywy z 2012 r poprawa efektywności energetycznej to zwiększenie efektywności energetycznej w wyniku zm ian technologicznych ekonomicznych lub zm ian zachowań Natom iast w m yśl art 3 lit c dyrektywy z 2006 r poprawa efektywności energetycznej oznacza zwiększenie efektywności końcowego wykorzystania energii dzięki zm iashynom technologicznym gospodarczym lub zmianom zachowań W skazania wymaga że uee wprost nie definiuje pojęcia poprawy efektywności energetycznej choć w art 1 pkt 1 określa efektywność energetyczną jako stosunek uzyskanej wielkości efektu użytkowego danego obiekshytu urządzenia technicznego lub instalacji w typowych warunkach ich użytkowania lub eksploshyatacji do ilości zużycia energii przez ten obiekt urządzenie techniczne lub instalację niezbędnej do uzyskania tego efektu W doktrynie wyrażany jest jednak pogląd że w istocie definicja efektywności energetycznej z uee jest definicją poprawy efektywności energetycznej co oznashycza że uee nie definiuje zasadniczego dla niej pojęcia - A Dam asiewicz K om entarz do art 3 [w] E fektyw ność energetyczna K om entarz LEXel 2012

3 Zob pkt 1 dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady z dnia 25 października 2012 r w sprawie efektywności energetycznej zm iany dyrektyw 2009125W E i 201030UE oraz uchyshylenia dyrektyw 20048W E i 200632W E (DzUrz WE L 315 z 14 listopada 2012)

230 R om an Trzaskalik

certyfikatoacutew jako sposoacuteb realizacji postulatu zwiększania efektywności enershygetycznej wydaje się szczegoacutelnie ważka

Tzw białe certyfikaty zostały wprowadzone do polskiego porządku praw shynego za sprawą ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r o efektywności energetyczshynej4 (dalej uee) stanowiącej wdrożenie postanowień dyrektywy 200632WE Parlam entu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r w sprawie efekshytywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych oraz uchylającej dyrektywę Rady 9376EWG5 (dalej dyrektywa z 2006 r)

W tym miejscu należy wskazać że obecnie na poziomie unijnym probleshym atykę efektywności energetycznej normuje dyrektywa Parlam entu Euroshypejskiego i Rady z dnia 25 października 2012 r w sprawie efektywności energetycznej zmiany dyrektyw 2009125WE i 201030UE oraz uchylenia dyrektyw 20048WE i 200632WE (dalej dyrektywa z 2012 r) ktoacutera uchylishyła dyrektywę z 2006 r ponieważ w opinii ustawodawcy unijnego dyrektywa z 2006 r nie zawierała dostatecznie skutecznych środkoacutew pozwalających na osiągnięcie celu w postaci 20 oszczędności energii pierwotnej w 2020 r6 Ponadto na uchwalenie uee wpływ miało brzmienie konkluzji Rady Unii Europejskiej z 8-9 m arca 2007 r - w pkt 6 załącznika n r 1 Rada podkreśliła bowiem potrzebę bardziej racjonalnego wykorzystywania energii w UE tak by osiągnąć unijny cel zmniejszenia zużycia energii o 20 w poroacutewnaniu z prognozami na rok 20207

4 DzU n r 94 poz 551 ze zm U staw a zasadniczo w eszła w życie w dn iu 8 sierpn ia 2011 r jed n ak że a r t 49 uee stanow i że (1) a r t 15-22 a r t 23 ust 1 i 2 a r t 24 a r t 25 a r t 35 u st 2 a r t 36 a r t 37 a r t 39 p k t 1 i 4 -7 a r t 40 oraz a r t 41 w zakresie wpływoacutew z k a r p ieniężnych w chodzą w życie z dniem 1 stycznia 2012 r (2) a r t 38 oraz a r t 39 p k t 2 i 3 w chodzą w życie z dniem 1 lipca 2012 r (3) a r t 12 (dot św iadectw efektyw ności energetycznej) a r t 14 a r t 23 u st 3 -6 a rt 26 a rt 27 a r t 35 ust 1 oraz a rt 41 w zakresie wpływoacutew z op łat zastępczych w chodzą w życie z dn iem 1 stycznia 2013 r Zaznaczyć trzeb a roacutewnież że u ee m a określony okres obow iązyw ania I ta k zgodnie z a r t 48 uee u s ta w a obowiązuje do d n ia 31 g ru d n ia 2016 r z w yjątkiem (1) a r t 16 a r t 18-21 i a r t 24 k toacute re obow iązują do d n ia 31 g ru d n ia 2015 r (2) a rt 12-15 (dot św iadectw efektywności energetycznej) a rt 23 ust 3 -6 a rt 26 i a rt 27 ktoacutere obowiązują do d n ia 31 m arca 2016 r (3) a rt 25 k toacute ry obowiązuje do d n ia 1 kw ie tn ia 2016 r

5 DzU rz WE L 114 z 27 k w ie tn ia 2006 r s 646 W pk t 13 w niosku z 22 czerw ca 2011 r uzasadniającego potrzebę uchw alen ia nowej

d y rek tyw y dotyczącej efektyw ności energe tycznej stw ierdzono m in że z ak re s dyrek tyw y w spraw ie kogeneracji oraz dyrektyw y w spraw ie usług energetycznych pokryw a się z w nioshyskiem ale żadnej z n ich n ie udało się w ykorzystać w pełn i po tencjału w zakresie oszczędności energii W zw iązku z powyższym proponuje się uchylenie obu w spom nianych dyrek tyw z dniem w ejścia w życie nowej dyrektyw y z w yjątk iem a r t 4 u st 1 -4 oraz załącznikoacutew I III i IV do DUE P rzep isy te dotyczą osiągnięcia do roku 2017 orientacyjnego celu w zak resie oszczędności energ ii w wysokości 9 zużycia energ ii końcowej w każdym państw ie członkowskim w ciągu 5 la t przed w drożeniem DUE W spom niany cel - mimo iż roacuteżni się zakresem i poziomem am bicji - w nosi w kład w realizację unijnego celu 20 efektyw ności energetycznej do roku 2020 powishyn ien zatem m ieć w dalszym ciągu zastosow anie aż do 2017 r - [online] lth ttp eur-lex euro- paeuLexU riServLexU riServdouri=C O M 20110370FIN PLPD Fgt dostęp 4032013

7 Zob [o n lin e ] ltw w w c o n s iliu m e u ro p a e u u e D o c s c m s_ D a ta d o c s p re ssD a ta P L e c 93142pdfgt dostęp 4032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 231

Ja k wskazano w uzasadnieniu do uee8 celem ustaw y jest stworzenie ram prawnych dla działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej gospodarki obejmujących mechanizm wsparcia i prowadzących do uzyskania wymiernych oszczędności energii wymaganych na podstawie dyrektywy ktoacuteshyre to działania prowadzone będą w trzech obszarach zwiększenia oszczędnoshyści energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych oraz zmniejszenia s tra t energii elektryczshynej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji

Ustawa o efektywności energetycznej z 2011 r koncentruje się jednak na tzw białych certyfikatach czyniąc z nich niejako centralny instrum ent rynshykowy poprawy efektywności energetycznej w Polsce9 Powyższa okoliczność stanowi zresztą jeden z podstawowych zarzutoacutew stawianych uee Zaroacutewno bowiem dyrektywa z 2006 r jak i dyrektywa z 2012 r przewidują o wiele szerszy wachlarz możliwości w tym zakresie stanowiąc że państw a członshykowskie m ają w szczegoacutelności obowiązek zapewnić istnienie lub ustanowieshynie dobrowolnych umoacutew10 albo innych instrum entoacutew rynkowych Białe certyshyfikaty stanowią zaledwie jeden z takich instrumentoacutew Polska ustaw a czyni zaś świadectwa efektywności energetycznej w istocie jedynym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej11 Z pewnością nie jest to rozwiązanie pożądane Zauważyć roacutewnież należy że przyjęcie nowej dyrektywy z 2012 r będzie wiązało się z koniecznością wprowadzenia do uee zmian zwłaszcza że dyrektywa z 2012 r zmienia punkt ciężkości dostrzegając najważniejszą rolę instrumentoacutew mających na celu finansowanie środkoacutew poprawy efektywności energetycznej12 Postulować tym samym należy tworzenie odpowiednich funshy

8 U zasadn ien ie do rządowego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej (d ruk 3514) dostępne [online] lthttp orkasejm govp lD ruki6kansfw gdruku3514gt dostęp 4032013

9 Spośroacuted 43 artykułoacutew uee aż 16 poświęconych zostało św iadectwom efektywności enershygetycznej W skazać je d n a k należy że z dn iem 27 g ru d n ia 2012 r a r t 29 -3 4 dotyczące a u d y tu energetycznego - w ram ach p o stu la tu deregulacji działalności gospodarczej - zostały uchylone u s ta w ą z d n ia 10 paźd z ie rn ik a 2012 r o zm ianie u staw y o efektyw ności energetycznej (DzU z 2012 r poz 1397)

10 W ydaje się że w szczegoacutelności n ie doceniono ro li um oacutew n a u słu g i energe tyczne tj um ow y dotyczącej popraw y efektyw ności energetycznej zaw ieranej pom iędzy beneficjentem a dostaw cą środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej n a podstaw ie k toacuterej za inw estycję p łaci się odpowiednio do określonego w um owie poziom u popraw y efektyw ności energetycznej oraz um owy zaw ieranej pom iędzy beneficjentem a dostaw cą środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej oraz osobą trzec ią b ędącą podm iotem finansującym

11 M Szam belańczyk Projekt ustaw y o efektywności energetycznej bdquoCzysta E n erg iardquo 2009 n r 10

12 P ream buła dyrektyw y z 2012 r w pk t 50 stanowi że pań stw a członkowskie powinny zachęcać do stosow ania instrum entoacutew finansow ania by u łatw iać realizację celoacutew niniejszej dyshyrektywy Takie in stru m en ty finansow ania m ogą obejmować w kłady finansowe oraz grzywny za n ieprzestrzeganie n iektoacuterych przepisoacutew niniejszej dyrektywy środki przeznaczone n a efektyw shyność energetyczną n a mocy a rt 10 ust 3 dyrektyw y 200387W E środki przeznaczone n a efekshytywność energe tyczną w w ielo letn ich ram ach finansow ych zw łaszcza F u n d u szu Spoacutejności funshyduszach s truk tu ralnych i funduszach rozwoju obszaroacutew wiejskich oraz specjalnych europejskich instrum en tach finansowych tak ich ja k Europejski Fundusz n a rzecz Efektywności Energetycznej

232 R om an Trzaskalik

duszy na rzecz dotowania procesu wdrażania programoacutew efektywności energeshytycznej lub innych środkoacutew poprawy efektywności energetycznej i promowania rozwoju rynku usług energetycznych13 Wspomnieć trzeba że ustaw a posiada aktualnie cztery akty wykonawcze14

Dyrektywa z 2012 r podobnie jak ta z 2006 r nie wprowadza właściwe żadnych ram prawnych w ktoacuterych powinny funkcjonować białe certyfikaty To z kolei pozostawia państwom członkowskim sporą swobodę działania i wpływa na to że systemy białych certyfikatoacutew w poszczegoacutelnych państw ach znacznie się roacuteżnią Co ciekawe system oacutew nie jest bdquowynalazkiemrdquo unijnym Po raz pierwszy zbywalne białe certyfikaty pojawiły się w A ustralii w Nowej Południowej Walii15 Zresztą ponieważ akty praw a unijnego czynią białe certyfikaty tylko jednym z środkoacutew jakim państwo członkowskie może się podłużyć dla osiągnięcia wyznaczonych m u celoacutew nie są one powszechnym typowym instrum entem po ktoacutery państw a członkowie sięgają16

W pkt 20 pream buły17 dyrektywa z 2012 r wskazuje że przeprowadzona ocena możliwości ustanowienia na poziomie Unii system u białych certyfikashy

13 A rt 20 dyrektyw y z 2012 r stanow i że n ie n a ru sza jąc postanow ień a r t 107 i 108 T ra k ta tu o funkcjonow aniu U nii Europejskiej p ań stw a członkowskie u ła tw ia ją tw orzenie in shystru m en toacute w finansow ych lub k o rzystan ie z istn ie jących in stru m en toacute w dotyczących środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej w celu zm aksym alizow ania korzyści w ynikających z fin an shysow ania wieloźroacutedłowego

14 Rozporządzenie M in istra G ospodarki z d n ia 4 w rześn ia 2012 r w spraw ie sposobu obliczania ilości energ ii pierw otnej odpowiadającej w artości św iadectw a efektyw ności energeshytycznej oraz wysokości jednostkow ej op łaty zastępczej (DzU z 2012 r poz 1039) obwieszczeshynie M in istra G ospodarki z d n ia 21 g ru d n ia 2012 r w spraw ie szczegoacutełowego w ykazu p rzedsięshywzięć służących popraw ie efektyw ności energetycznej (MP z 2013 r poz 15) rozporządzenie M in istra G ospodarki z d n ia 23 p aźd ziern ika 2012 r w spraw ie p rz e ta rg u n a w yboacuter p rzedsięshywzięć służących popraw ie efektyw ności energetycznej (DzU z 2012 r poz 1227) rozporządzeshynie M in istra G ospodarki z d n ia 10 sie rp n ia 2012 r w spraw ie szczegoacutełowego zak re su i sposobu sp o rządzan ia au d y tu efektyw ności energetycznej w zoru k a r ty a u d y tu efektyw ności energetyczshynej oraz m etod obliczania oszczędności energ ii (DzU z 2012 r poz 962)

15 P B ertoldi S Rezessy Energy saving obligations a n d tradable w hite certificates Report p repared by the Jo in t R esearch C entre of th e E uropean Com mission 2009 s 5 [online] lth ttp eceuropaeuenergyefficiencystudiesdoc2009_12jrc_w hite_certificatespdfgt dostęp 5032013

16 B iałe certy fika ty funkcjonują w W ielkiej B ry tan ii od 2002 r we W łoszech od 2005 r (Decreto Legislativo 30 m aggio 2008 n 115 ldquoA ttuazione de lla d ire ttiv a 200632CE re la tiv a a llrsquoefficienza degli usi finali dellrsquoen erg ia e i servizi energetic i e abrogazione de lla d ire ttiv a 9376C EErdquo opublikow any w ldquoG azze tta Ufficialerdquo n r 154 z 3 lipca 2008 r) we F ran c ji od 2006 r Szerzej n a ten tem a t M Togeby K D yhr-M ikkelsen E Jam es-S m ith Design o f W hite Certificashytes C om paring UK Italy France a n d D en m ark ldquoE a E nergy A nalysesrdquo N ovem ber 2007

17 W pierw otnym b rzm ien iu oacutewczesnego pk t 18 p ream buły (odpow iednik ak tu a ln eg o pk t 20) znajdow ało się roacutewnież zdanie bdquoKom isja pow inna jed n a k określić w drodze a k tu delegow ashynego w aru n k i n a jak ic h państw o członkowskie m ogłoby w przyszłości uznaw ać oszczędności energ ii poczynione w innym państw ie członkowskim W skazane je s t a b y poziom am bicji tego rodzaju system oacutew był u s ta n aw ia n y we w spoacutelnych ram ach na poziomie Unii p rzy jednoczesnym zapew nien iu państw om członkowskim elastyczności w ystarczającej do pełnego uw zględnienia krajow ej organizacji podm iotoacutew działających n a rynku szczegoacutelnego k o n tek s tu sek to ra energeshytycznego oraz przyzw yczajeń odbiorcoacutew końcowychrdquo P op raw k ą n r 6 zdanie to jed n a k zostało u su n ię te a jak o uzasad n ien ie w skazano że bdquoSystem w zajem nego u zn aw an ia oszczędności

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 233

toacutew wykazała że w obecnej sytuacji system tak i doprowadziłby do nadm iershynych kosztoacutew administracyjnych a ponadto istnieje ryzyko że oszczędność energii byłaby skoncentrowana tylko w pewnej liczbie państw członkowskich a nie na terytorium całej Unii Jednocześnie ustawodawca unijny zauważa że cele takiego system u na poziomie Unii można osiągnąć w lepszy sposoacuteb (przynajmniej na obecnym etapie) za pomocą krajowych systemoacutew zobowiąshyzujących przedsiębiorstwa użyteczności publicznej sektora energetycznego do poprawy efektywności energetycznej lub innych alternatyw nych środkoacutew z dziedziny polityki pozwalających na uzyskanie takiej samej oszczędności energii

Jakkolwiek uee czyni białe certyfikaty czy też (według terminologii ustawowej) świadectwa efektywności energetycznej swoim podstawowym mechanizmem to pojęcia tego nie definiuje co stanowi przejaw braku należyshytej staranności legislacyjnej Elementy konstrukcyjne tej definicji dają się jedshynak w wyprowadzić z art 21 ust 1 i 3 uee zgodnie z ktoacuterym świadectwo efektywności energetycznej stanowi potwierdzenie deklarowanej oszczędnoshyści energii wynikającej z przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego roshydzaju służących poprawie efektywności energetycznej wydawane podmiotoshywi ktoacutery wygrał przetarg o ktoacuterym mowa w art 20 ust 2 uee w formie zaświadczenia poprzez odpowiednie zastosowanie przepisoacutew Kodeksu postęshypowania administracyjnego18 o wydawaniu zaświadczeń Co istotne dyrektyshywa z 2006 r w art 3 lit s definiuje białe certyfikaty jako certyfikaty wydane przez niezależne organy certyfikujące potwierdzające roszczenia uczestnishykoacutew rynku w zw iązku z oszczędnościami energetycznym i uzyskanym i w efekcie zastosowania środkoacutew poprawy efektywności energetycznej W dyshyrektywie z 2012 r definicji białych certyfikatoacutew brak (poza wzm ianką w pkt 20 pream buły w ogoacutele się w dyrektywie nie pojawiają) co może skłaniać ku konkluzji że ustawodawca unijny dostrzega i chce popularyzować inne środshyki poprawy efektywności energetycznej ale jednocześnie uważa że białe certyfikaty niejako same się już wypromowały i powszechnie znane są ich wady i zalety

W założeniu system białych certyfikatoacutew m a działać podobnie jak funkshycjonujące już zielone certyfikaty energii ze źroacutedeł odnawialnych19 oraz czer-

energ ii w rzeczyw istości oznaczałby że konsum enci w jed n y m państw ie członkowskim m ogliby osta teczn ie płacić za oszczędności doliczane do celu realizow anego w innym państw ie członkowshyskim J e s t to n iespraw iedliw e poniew aż korzyści m u szą odnosić konsum enci we w szystk ich pań stw ach członkowskich Ponadto mogłoby to roacutewnież prow adzić do stosow ania szkodliw ych p ra k ty k przez p rz ed się b io rs tw a e n e rg e ty czn erdquo Zob [online] lt w w w europarleu ropaeu si- desgetDocdopubRef=-EPTEXT+REPORT+A7-2012-0265+0+DOC+XM L+V0PLtitle2gt doshystęp 6032013

18 Tekst jedn DzU z 2000 r n r 98 poz 1071 ze zm19 Zgodnie z a r t 9e ust 1 u staw y - P raw o energetyczne (tek s t jed n DzU z 2006 r

n r 89 poz 625 ze zm) po tw ierdzeniem w ytw orzenia energ ii elektrycznej w odnaw ialnym źroacutedle energii je s t św iadectwo pochodzenia tej energ ii - tzw zielony certyfikat

234 R om an Trzaskalik

wone certyfikaty energii elektrycznej wyprodukowanej w kogeneracji20 Ma on przynieść do 2016 r oszczędności w wysokości 25 586 GWh21 W ram ach system u dotyczącego wydawania świadectw efektywności energetycznej (ujshymowanego ogoacutelnie) można wyroacuteżnić następujące podmioty

a) Urząd regulacyjny (w Polsce Prezes Urzędu Regulacji Energetyki) ktoacutery odgrywa zasadniczą rolę w nakładaniu odpowiednich obowiązkoacutew na podmioty i wydaje certyfikaty

b) Dostawcy oraz dystrybutorzy gazu i energii elektrycznej - posiadający nałożony przez urząd regulacyjny obowiązek zaoszczędzenia pewnej ilość energii w określonym okresie czasu Celem realizacji tego obowiązku doshystawcy są obowiązani do promowania odbiorcom końcowym określonych proshyjektoacutew opartych na efektywności energetycznej Dostawcy i dystrybutorzy otrzym ują białe certyfikaty ktoacutere mogą być przedmiotem obrotu Mają oni roacutewnież możliwość nabycia na rynku potrzebnej im do wypełnienia nałożoshynych przez urząd regulacyjnych obowiązkoacutew ilości białych certyfikatoacutew od dostawcoacutew oraz osoacuteb trzecich

c) Energy service companies (dalej ESCO) tj podmioty ktoacutere oferują usługi związane z oszczędnością energii polegające na wdrożeniu efektywneshygo energetycznie najbardziej odpowiedniego w danym przypadku środka przedsięwzięcia związanego ze zmniejszeniem kosztoacutew użytkowania Podshymioty ESCO finansują takie przedsięwzięcie Wynagrodzenie ww podmiotu konstruowane jest najczęściej jako udział w obniżonych kosztach związanych z danym przedsięwzięciem (środkiem) Podmioty ESCO nie są adresatam i obowiązkoacutew nakładanych przez urząd regulacyjny choć są uprawnione do ubiegania się o białe certyfikaty i mogą dokonywać ich sprzedaży po realizashycji efektywnego energetycznie przedsięwzięcia

d) Osoby trzecie tj podmioty nie będące adresatam i obowiązku nałożoshynego przez urząd regulacyjny ale mogące nabywać i zbywać białe certyfikaty

20 Zgodnie z art 91 ust 1 pkt 2 ustaw y - Prawo energetyczne świadectwo pochodzenia z kogeneracji wydaje się oddzielnie dla energii elektrycznej wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji w jednostce kogeneracji innej niż wymienionej w pkt 1 i 1a tj innej niż opalanej paliwam i gazowymi lub o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej źroacutedła poniżej 1 MW i innej niż opalanej m etanem uwalnianym i ujmowanym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynshynych likwidowanych lub zlikwidowanych kopalniach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw ashynym z przetwarzania biom asy w rozumieniu art 2 ust 1 pkt 2 ustaw y o biokomponentach i biopaliwach ciekłych - czerwony certyfikat Głoacutewnie chodzi tu o duże konwencjonalne elekshytrociepłownie opalane węglem kam iennym lub węglem brunatnym oraz inne jednostki kogeneshyracji opalane paliwam i niewym ienionym i w art 91 ust 1 pkt 2 ustaw y - Prawo energetyczne ktoacuterych łączna moc zainstalowana elektryczna jest roacutewna lub w yższa niż 1 MW Szerzej na ten temat K om entarz do art 91 [w] Z Muras M Swora (red) Praw o energetyczne K om entarz Lex 2010

21 W edług szacunkoacutew M inisterstwa Gospodarki na podstawie oceny skutkoacutew regulacji do ustaw y o efektywności energetycznej s 41 [online] lthttporkasejmgovplDruki6kansf0 3E63E71ACD1BCE32C12577C3005DDF04$file3514-Ipdfgt dostęp 6032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 235

tym samym przyczyniając się do płynności tego rynku Do grupy tych podshymiotoacutew należy zaliczyć brokeroacutew czy instytucje finansowe22

Ustawa o efektywności energetycznej realizuje pod kątem podmiotowym powyższy schemat roacuteżnie jednak rozkładając akcenty Wprost określa pozycję zajmowaną w systemie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE) oraz - o czym niżej - w art 12 uee wskazuje podmioty obowiąshyzane w powyższym rozumieniu Ustawa nie wspomina bezpośrednio o podmioshytach ESCO ale w art 10 ust 2 pkt 1 określa że środkiem poprawy efektywnoshyści energetycznej jest umowa ktoacuterej przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej2 3 Należy mieć nadzieję że powyższy zabieg legislacyjny przyczyni się to do zwiększeshynia rynku dla usług podmiotoacutew typu ESCO ktoacutere oferują roacuteżnorodne formy finansowania pozabudżetowego jak np finansowanie przez stronę trzecią czy umowa poprawę efektywności energetycznej na podstawie ktoacuterej inwestycja finansowana jest ze środkoacutew uzyskanych w związku z określoną w umowie oszczędnością energii24

W kontekście zaś okoliczności że zgodnie z art 25 ust 1 uee prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej są towashyrem giełdowym w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r o giełshydach towarowych25 i są zbywalne ustaw a sankcjonuje roacutewnież działalność osoacuteb trzecich w powyższym rozumieniu Obroacutet zaś ww prawam i m ajątkowyshymi powinien zapewnić optymalny rynek ktoacutery będzie obejmował wiele podshymiotoacutew zainteresowanych transakcjam i wystarczające informacje o produkshytach i cenach oraz możliwości obrotu prawam i i płynność2 6 Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego system u białych certyfikatoacutew stanowi wdroshyżenie art 6 ust 2 lit a i b dyrektywy z 2006 r27 W uzasadnieniu do uee przedstawiono poniższe korzyści płynące z system u białych certyfikatoacutew

22 M ark et T rad ing M echanism s for D elivering E nergy Efficiency 2010 E nergy C h a rte r S ec re ta ria t 2010 B rukse la Belgia s 7 [online] www ltw w w encharterorgindexphpid=483gt dostęp 8032013

23 Jakko lw iek a r t 10 u st 2 p k t 1 uee dotyczy obowiązkoacutew jed n o stek sek to ra finansoacutew publicznych w obszarze efektyw ności energetycznej a obowiązek legitym ow ania się białym i certy fik a tam i nałożono n a podm ioty pryw atne to - o czym będzie jeszcze m owa w dalszej części a r ty k u łu - podm ioty publiczne realizu jąc przedsięw zięcia popraw y efektyw ności energetycznej za pom ocą dostępnych ich środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej m ogą ubiegać się o św iadectw a efektyw ności energetycznej a n a stęp n ie je zbywać uzyskując s tąd dodatkow e środki finansow e Co oczywiście n ie w yklucza u b iegan ia się o św iadectw a efektyw ności energeshytycznej przez podm ioty ty p u ESCO

24 D rugi Krajowy P lan D ziałań dotyczący efektywności energetycznej d la Polski 2011 s 43 [o n lin e ] lth t tp b ip m g g o v p l f i le s u p lo a d 1 5 9 2 3 D ru g i 2 0 K ra jo w y 2 0 P la n 2 0 P L 20_Ver04 20final 202042012_FINALpdfgt dostęp 8032013

25 DzU z 2000 r n r 103 poz 1099 ze zm26 A D am asiew icz K om entarz do art 2 5 [w] E fektyw ność energetyczna K o m en ta rz

LEXel 201227 Zgodnie z a r t 6 u st 2 dyrektyw y z 2006 r p ań stw a członkowskie w ybierają jedno lub

więcej z poniższych w ym agań k toacutere m uszą zostać spełnione przez przedsiębiorstw a bezpośrednio

236 R om an Trzaskalik

1 Wykorzystanie istniejącego potencjału oszczędności energii w sposoacuteb efektywny energetycznie tzn system pozwala osiągnąć jak największe oszczędności energii w jak najkroacutetszym czasie (system obejmuje szeroką grushypę odbiorcoacutew i w związku z tym pozwala osiągnąć optymalne oszczędności energii gdyż z szerokiego zakresu przedsięwzięć służących poprawie efekshytywności energetycznej można wybrać te najbardziej efektywne pod wzglęshydem oszczędności energii)

2 Poprzez rozszerzenie zakresu działania system u białych certyfikatoacutew roacutewnież na takie obszary jak zwiększenie oszczędności energii przez u rząshydzenia potrzeb własnych oraz zmniejszenie s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji zapewniona będzie nie tylko pełna transpozycja dyrektywy ale jednocześnie możliwa realizacja postanoshywień Rady Europejskiej z dnia 9 m arca 2007 r dotyczących 20 obniżenia zużycia energii w UE do 2020 r

3 Obciążenie budżetu państw a związane z funkcjonowaniem systemu jest najmniejsze w poroacutewnaniu z innymi środkami możliwymi do wprowa- dzenia2 8

Zakres podmiotowy ustaw y w zakresie obowiązkoacutew związanych z białyshymi certyfikatam i konstruuje art 12 ust 1 uee29 zgodnie z ktoacuterym przedshysiębiorstwo energetyczne sprzedające energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczyposhyspolitej Polskiej odbiorca końcowy przyłączony do sieci na terytorium Rzeshy

lub pośrednio poprzez innych dostawcoacutew usług energetycznych lub środkoacutew popraw y efektyw shyności energetycznej (1) zapew nienie oferty ich odbiorcom końcowym oraz prom ow anie k o n k u shyrencyjnych cenowo usług energetycznych albo (2) zapew nienie odbiorcom końcowym dostępnoshyści i p ro m o w an ie k o n k u re n cy jn y ch cenowo au d y toacute w en e rg e ty c z n y ch p rz ep ro w a d z an y c h w sposoacuteb n iezależny lub środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej zgodnie z a r t 9 u st 2 i a r t 12 albo (3) w noszenie w k ładu do funduszoacutew i m echanizm oacutew finansow ania o k toacuterych m owa w a rt 11 lit a zapew nienie is tn ien ia lub ustan o w ien ia dobrowolnych um oacutew lub innych in stru m en toacute w rynkowych tak ich ja k b iałe certyfikaty o sk u tk u roacutew now ażnym z jed n y m lub k ilkom a w ym aganiam i określonym i w lit a Dobrowolne um ow y są oceniane nadzorow ane i obserw ow ane państw o członkowskie w celu zag w aran to w an ia w prak tyce skutkoacutew roacutew now ażshynych z jednym - lit b

28 U zasad n ien ie do rządow ego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lth ttp orkasejm govplD ruki6kansfw gdraku3514gt dostęp 12032013

29 W tym m iejscu należy w skazać że zgodnie z a r t 5 u ee określającym zak res podm ioshytow y stosow ania ustaw y osoby fizyczne osoby praw ne oraz jed n o s tk i organizacyjne nieposiada- jące osobowości praw nej zużyw ające energię podejm ują d z ia łan ia w celu popraw y efektyw ności energetycznej Mogłoby się więc wydawać że obowiązek stosow ania u staw y ciąży n a każdym podmiocie zużyw ającym energię Kolejne jed n a k p rzep isy doprecyzow ują niejako brzm ien ie a rt 5 czyniąc a d re sa tam i w ynikających z niej obowiązkoacutew po p ierw sze - podm ioty sek to ra fin an shysoacutew publicznych (a rt 10 uee) oraz po drug ie - podm ioty z sek to ra p ryw atnego (a rt 12 uee) co czyni z a r t 5 uee w istocie n ie p rzep is p raw a a p o stu la t prawny Zauw ażyć roacutew nież należy że u ee za n iep rzes trzeg an ie jej przepisoacutew przew iduje sankcje w postaci k a r p ieniężnych w yłącznie d la podm iotoacutew sek to ra pryw atnego (a rt 35 uee) co rodzi uzasadn ione w ątpliw ości co do w d ra ża n ia postanow ień a r t 10 uee przez jed n o s tk i sek to ra finansoacutew publicznych N ależy opowiedzieć się za w prow adzeniem przep isu k toacute ry n ak ład a łb y roacutew nież n a jed n o stk i sek to ra finansoacutew publicznych sankcje n a w zoacuter a rt 35 i nast uee

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 237

czypospolitej Polskiej będący członkiem giełdy towarowej w rozumieniu art 2 pkt 5 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych oraz towarowy dom m aklerski lub dom m aklerski o ktoacuterych mowa w art 2 pkt 8 i 9 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych w odniesieshyniu do transakcji realizowanych na giełdzie towarowej na zlecenie odbiorcoacutew końcowych przyłączonych do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Reshygulacji Energetyki świadectwo efektywności energetycznej lub uiścić opłatę zastępczą

Niestety w poroacutewnaniu z dyrektywą z 2006 r ustaw a zawęża zakres podmiotowy i przedmiotowy obowiązkoacutew związanych ze świadectwami efekshytywności energetycznej W myśl wskazanego powyżej art 12 ust 1 lit a obowiązek przedstaw ienia Prezesowi URE świadectwa efektywności energeshytycznej ciąży na przedsiębiorstwie energetycznym sprzedającym (sic) energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej W ten sposoacuteb ustanaw ia się więc obowiązki w zakresie oszczędności energii jedynie w odniesieniu do energii elektrycznej ciepła i gazu a przecież art 3 lit a dyrektywy z 2006 r ktoacutery przecież dyrektywa wdraża odnosi się do wszystkich form energii30 Poza tym dyrektywa obejmuje swoim zakresem zastosowania zaroacutewno do sprzedawcoacutew detalicznych energii jak i dystrybutoroacutew oraz operatoroacutew sysshytemoacutew dystrybucyjnych i operatoroacutew sieci przesyłowych Ustawa z 2011 r pomija roacutewnież przedsiębiorstwa energetyczne sprzedające energię elektryczshyną ciepło i gaz odbiorcom końcowym nie przyłączonym do sieci31

Trudno znaleźć uzasadnienie dla opisanych powyżej ograniczeń tym barshydziej że ustawodawca polski motywoacutew tego rodzaju posunięć nie przedstashywia Oczywiście z praw a unijnego nie wynika obowiązek odniesienia każdego z przyjmowanych środkoacutew poprawy efektywności energetycznej do wszystshykich rodzajoacutew energii ale wobec tego że świadectwa efektywności energeshytycznej są właściwie jedynym rozwiązaniem przyjętym przez polskiego u s ta shywodawcę takie ukształtowanie art 12 uee rodzi wątpliwości

30 Zgodnie z a r t 3 lit a dyrektyw y z 2006 r pod pojęciem energ ii należy rozum ieć w szystk ie form y dostępnej w obrocie energii w tym w form ie energ ii elektrycznej gazu (w tym skroplonego gazu ziemnego) gazu płynnego jakiegokolw iek pa liw a stosow anego do w y tw arzashyn ia energ ii grzewczej i chłodniczej (w tym w m iejskich system ach grzewczych i chłodniczych) w ęgla kam iennego i b ru n a tnego torfu paliw (z w yjątk iem paliw lotniczych i paliw w zbiornishyk ach m orskich) a także biomasy zgodnie z defin icją z aw a rtą w dyrektyw ie 200177W E P a r la shym en tu E uropejskiego i R ady z d n ia 27 w rześn ia 2001 r w spraw ie w sp ie ran ia produkcji na ry n k u w ew nętrznym energ ii elektrycznej w ytw arzanej ze źroacutedeł odnaw ialnych Zgodnie n a to shym ias t z a r t 2 pk t 1 dyrektyw y z 2012 r en erg ia oznacza w szelkie form y nośnikoacutew energii paliw a energię cieplną energię ze źroacutedeł odnaw ialnych energię e lek tryczną lub k a żd ą in n ą form ę energ ii określone w a rt 2 lit d rozporządzen ia P a r la m e n tu Europejskiego i R ady (WE) n r 10992008 z d n ia 22 paźd z ie rn ik a 2008 r w spraw ie s ta ty s ty k i energii

31 M Szam belańczyk op cit

238 R om an Trzaskalik

Obowiązki urzędu regulacyjnego w Polsce zostały powierzone Prezesowi URE Rozwiązanie to należy ocenić pozytywnie - Prezes URE stał się w ten sposoacuteb podmiotem adm inistrującym wszystkimi funkcjonującymi w Polsce kolorowymi certyfikatam i32 Do jego obowiązkoacutew w obszarze białych certyfishykatoacutew należy w szczegoacutelności

1) ogłaszanie przetargoacutew na realizację przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej

2) określanie wartości świadectw efektywności energetycznej przewishydzianych do wydania w danym przetargu

3) wydawanie świadectw efektywności energetycznej4) um arzanie świadectw efektywności energetycznej5) kontrola w ypełniania obowiązku um orzenia wymaganej wartości

świadectw efektywności energetycznej przez przedsiębiorstwa energetyczne6) wymierzanie kar pieniężnych7) wyrywkowa weryfikacja oszczędności energii osiągniętej w wyniku

realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej oraz audytu efektywności energetycznej33

Zgodnie z art 16 ust 1 uee Prezes URE dokonuje wyboru przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej za ktoacutere można uzyshyskać świadectwa efektywności energetycznej W ten sposoacuteb organ regulacyjshyny decyduje roacutewnież o liczbie certyfikatoacutew ktoacutere zostaną wydane w danym

32 Zgodnie z a r t 91 ust 1 p k t 1 - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogene- racji wydaje się oddzielnie d la energ ii elektrycznej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej paliw am i gazowym i lub o łącznej mocy zainstalow anej e lekshytrycznej źroacutedła poniżej 1 MW - żoacutełty certy fikat Zgodnie z a r t 91 u st 1 p k t 1a - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogeneracji w ydaje się oddzielnie d la energ ii elek tryczshynej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej m etanem u w aln ianym i ujm ow anym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynnych likw idow anych lub zlikw idow anych kopaln iach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw anym z p rze tw arzan ia bioshym asy w rozum ien iu a r t 2 u st 1 p k t 2 u staw y o b iokom ponentach i biopaliw ach ciekłych p a liw am i gazow ym i lub o łącznej m ocy za insta low anej e lek trycznej ź roacuted ła poniżej 1 MW- fioletowy certy fikat Zgodnie z a r t 9o ustaw y - Praw o energetyczne po tw ierdzeniem w ytwoshyrzen ia b iogazu rolniczego oraz w prow adzenia go do sieci dystrybucyjnej gazowej je s t św iadecshytwo pochodzenia b iogazu rolniczego - brązow y certy fikat Oproacutecz tego w yroacuteżnia się certy fika ty pom arańczow e - ze źroacutedeł zaopatrzonych w insta lacje w ychw ytyw ania i za tłaczan ia dw u tlen k u w ęgla oraz certy fika ty b łęk itn e - z nowych w ysokospraw nych źroacutedeł Szerzej n a te n tem at R G natow ska C harakterystyka polskiego system u certyfikacji pochodzenia energii elektrycznej bdquoPolityka E nerge tycznardquo 2010 z 2(13) Z M uras bdquoKolorowy zaw roacutet g łow yrdquo - czyli specyfika po lsk ich system oacutew w sparcia O ZE i kogeneracji bdquoCzysta E n erg iardquo 2011 n r 5

33 Z akres kom petencji P rezesa URE je s t w ęższy w poroacutew naniu z podm iotam i z innych krajoacutew k toacute rym powierzono adm in istrow an ie b iałym i certy fika tam i Przykładow o b ry ty jsk i re shyg u la to r - Office o f the Gas a n d E lectricity M arkets - m a roacutewnież u p raw n ien ia do określen ia celoacutew indyw idualnych d la poszczegoacutelnych podm iotoacutew zobligowanych Z kolei reg u la to r w łoski- A u to rita p er l rsquoE nergia E lettrica e il Gas - m in zb iera inform acje o w ielkości sprzedaży energ ii odbiorcom końcowym za rok ubiegły n a podstaw ie czego definiow ane są roczne w ielkoshyści obligacji zakupowej d la poszczegoacutelnych podmiotoacutew Szerzej n a te n tem at U zasadn ien ie do rządowego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lthttporkasejm govplD ru- k i6kansfw gdruku3514gt dostęp 15032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 239

roku Ilość ta jest więc ograniczona - jest to rozwiązanie odmienne od przyjęshytego w odniesieniu do zielonych czy czerwonych certyfikatoacutew (ich liczba jest nieograniczona i podyktowana m echanizm am i rynkowymi) Także lista przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej jest ograniczoshyna Jakkolwiek w art 17 uee wskazano w sposoacuteb przykładowy rodzaje przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej34 to lista tych przedsięwzięć w obwieszczeniu M inistra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2012 r w sprawie szczegoacutełowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywshyności energetycznej (jakkolwiek bardzo szeroka) ma charakter taksatywny Wydaje się więc że mogą istnieć przedsięwzięcia służące poprawie efektywshyności energetycznej nie objęte obwieszczeniem M inistra Gospodarki o dużym stopniu efektywności energetycznej ktoacuterych realizacja nie będzie mogła przynieść świadectwa efektywności energetycznej

Poza tym z możliwości uzyskania świadectwa efektywności energetyczshynej wykluczono przedsięwzięcie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 18 ust 2 uee stanowiącym że do przetargu nie może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej 1) zakończone przed dniem 1 stycznia 2011 r 2) na ktoacuterego realizację a) przyznano premię termomodernizacyjną o ktoacuterej mowa w art 3 ustaw y z dnia 21 listopada 2008 r o wspieraniu termomodernizacji i remontoacutew lub b) uzyskano środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej lub z budżetu państwa 3) określone w oświadczeniu o ktoacuterym mowa w art 13 ust 135 Oznacza to że po pierwshysze do przetargu mogą zostać zgłoszone przedsięwzięcia sprzed 1 stycznia 2013 r kiedy to wszedł w życie art 12 uee co ma - jak się wydaje - służyć spopularyzowaniu świadectw efektywności energetycznej po drugie ustaw oshy

34 Do tej g rupy u s ta w a zalicza n astępu jące przedsięw zięcia 1) izolacja in sta lac ji p rzem yshysłowych 2) przebudow a lub rem on t budynkoacutew 3) m odernizacja a) u rząd zeń przeznaczonych do u ży tk u domowego b) ośw ietlenia c) u rząd zeń potrzeb w łasnych d) u rząd zeń i in sta lac ji wykoshyrzystyw anych w procesach przem ysłowych e) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źroacutedeł ciepła 4) odzysk energ ii w procesach przem ysłowych 5) ograniczenie a) przepływoacutew mocy b iernej b) s t r a t sieciowych w ciągach liniowych c) s t r a t w tran sfo rm ato rach 6) stosow anie do ogrzew ania lub chłodzenia obiektoacutew energ ii w ytw arzanej we w łasnych lub przyłączonych do sieci odnaw ialnych źroacutedłach energii w rozum ien iu u staw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - Praw o energetyczne ciepła użytkowego w kogeneracji w rozum ieniu ustaw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - P raw o energetyczne lub ciepła odpadowego z in sta lacji przem ysłowych

35 Zgodnie z a r t 13 u st 1 u ee odbiorca końcowy k toacute ry w roku poprzedzającym rok realizacji obow iązku określonego w a r t 12 ust 1 zużył n ie m niej niż 400 GW h energ ii elekshytrycznej i d la k toacuterego u dzia ł ko sz tu energ ii elektrycznej w w artości produkcji je s t nie m niejszy niż 15 a ponadto zakończył n ie wcześniej niż w d n iu 1 stycznia 2011 r przedsięw zięcie służące popraw ie efektyw ności energetycznej niedotyczące in sta lac ji objętych system em h an d lu up raw n ien iam i do em isji w rozum ien iu u staw y z d n ia 22 g ru d n ia 2004 r o h a n d lu u p raw n ie shyn iam i do em isji do pow ietrza gazoacutew ciep larn ianych i innych substancji ograniczając zużycie energ ii elektrycznej w przeliczeniu n a w ielkość produkcji o n ie m niej niż 1 rocznie w sto su n k u do średniej jego w ielkości z la t 2008-2010 p rzed staw ia jed n em u p rzedsięb iorstw u energetyczshynem u sprzedającem u tem u odbiorcy energię e lek tryczną ośw iadczenie o z realizow aniu p rzedsięshyw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w raz z au d y tem efektyw ności energeshytycznej o k toacute rym m owa w a r t 22 u st 1 potw ierdzającym o siągn ię tą oszczędność energii

240 R om an Trzaskalik

dawca nie chce co do zasady komplementarnego podejścia w zakresie finanshysowania inwestycji służących poprawie efektywności energetycznej (przykłashydowo w przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej nie może być zgłoszone przedsięwzięcie realizowane na obszashyrze Specjalnej Strefy Ekonomicznej)36

Nie sposoacuteb na tą chwilę ocenić w jak i sposoacuteb Prezes URE będzie korzyshystał ze swoich upraw nień dotyczących ograniczania liczby świadectw efekshytywności energetycznej i czy przedstawione ogoacutelnikowo zagrożenia się zm ateshyrializują Brak na razie doświadczeń w tym zakresie Prezes URE ogłosił dopiero pierwszy przetarg na podstawie uee ale istnieje realna obawa że białe certyfikaty będą miały pewien charakter ekskluzywności co w tym wypadku nie stanowi rozwiązania zasługującego na aprobatę

Wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej bęshydzie dokonywany w trybie przetargu ogłaszanego przez Prezesa URE co najmniej raz w roku z tym zastrzeżeniem że istnieje możliwość przeprowashydzenia w danym roku kolejnego przetargu w szczegoacutelności gdy wartość świashydectw efektywności energetycznej ktoacutere mogą być przedstawione do umorzeshyn ia w danym roku nie zapewnia realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią (art 16 ust 2 uee) Zasady przeproshyw adzania przetargu określa rozporządzenie M inistra Gospodarki z dnia 23 października 2012 r w sprawie przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej W przeciwieństwie do postępowań u reshygulowanych np ustaw ą - Prawo zamoacutewień publicznych37 postępowanie przetargowe służące wyborowi przedsięwzięć służących poprawie efektywnoshyści energetycznej jest niejawne Uczestnicy przetargu min nie będą mogli wzajemnie przeglądać swoich ofert Członkowie Komisji Przetargowej powoshyłanej przez Prezesa URE do przeprowadzenia przetargu składają pisemne zobowiązanie do nieujawniania informacji uzyskanych w związku z pracami komisji (sect 7 ust 3 rozporządzenia) Jedyne informacje jakie będą dostępne osobom trzecim zawarte są w protokole ktoacutery Prezes URE powinien zamieshyścić w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo38

36 Zestaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestaw ienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 15032013

37 Tekst jed n DzU z 2000 n r 113 poz 759 ze zm38 Zgodnie z sect 11 u st 1 rozporządzenia z p rzebiegu przeprow adzonego p rz e ta rg u kom isja

sporządza protokoacuteł k toacute ry zaw iera 1) oznaczenie d a ty i m iejsca a) sk ład an ia o fert p rzetargo shywych b) o tw arcia ofert przetargow ych c) rozstrzygnięcia p rze ta rg u 2) im iona i nazw iska członkoacutew kom isji ze w skazan iem ich funkcji oraz czynności w k toacuterych b ra li udział 3) liczbę złożonych ofert przetargow ych 4) w skazan ie o fert przetargow ych a) odrzuconych w raz z podashyn iem przyczyn ich odrzucenia b) w ybranych w k toacute rych zgodnie z d ek la rac ją p rzetargow ą zadek larow ano w artość e fek tu energetycznego zaw ierającą się w przedziale o k toacute rym m owa w a rt 20 ust 1 ustaw y c) n iew ybranych z podaniem przyczyn ich n iew ybrania 5) podpisy członkoacutew kom isji a w p rzypadku b ra k u podpisu - w zm iankę o przyczynie b ra k u podpisu

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 241

Ogłoszenie o przeprowadzeniu przetargu powinno zostać zamieszczone w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo na dwa mieshysiące przed dniem wyznaczonym do jego przeprowadzenia (art 16 ust 4 uee) W ogłoszeniu Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energeshytycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu oraz zamieszcza informację o wartości wspoacutełczynnika akceptacji ofert (art 16 ust 5 uee) Istnieje obowiązek przeprowadzenia przetargu oddzielnie dla następujących kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych zmniejszenia s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji (art 16 ust 3 uee) Jednakże dla kategorii przedsięwzięć służących poprashywie efektywności energetycznej a dotyczących zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energetycznej nie niższą niż 80 całkowitej wartości świashydectw efektywności energetycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu (art 16 ust 7 uee)

Do przetargu może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efekshytywności energetycznej w wyniku ktoacuterego uzyskuje się oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku albo przedsięwzięcia tego samego rodzaju służące poshyprawie efektywności energetycznej w wyniku ktoacuterych uzyskuje się łączną oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku (art 18 ust 1 uee)

Podmiot przystępujący do przetargu m a obowiązek przedłożyć Prezesowi URE prawidłowo wypełnioną deklarację przetargową wraz z audytem efekshytywności energetycznej sporządzonym dla przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej okreshyślonych w tej deklaracji (art 19 ust 1 uee) Oceny ofert złożonych w przetargu dokonuje Komisja Przetargowa Przyporządkowuje ona poszczeshygoacutelne oferty przetargowe ktoacutere nie zostały odrzucone do kategorii przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 16 ust 3 uee a następnie wyznacza na podstawie tych ofert średnią w arshytość efektu energetycznego dla przetargu organizowanego w każdej z k a te shygorii przedsięwzięć zgodnie z art 20 ust 1 uee (sect 10 ust 4 rozporządzeshynia) K om isja rozstrzyga p rze ta rg w ybiera jąc w każdej z ka tego rii przedsięwzięć oferty przetargowe w ktoacuterych zgodnie z deklaracją p rze tarshygową zadeklarow ano w artość efektu energetycznego zawierającego się w przedziale o ktoacuterym mowa w art 20 ust 1 uee począwszy od oferty przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano najwyższą wartość efektu energeshytycznego i kończąc na ofercie przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano w arshytość efektu energetycznego wyższą lub roacutewną iloczynowi oferowanej średniej

242 R om an Trzaskalik

wartości efektu energetycznego oraz wartości wspoacutełczynnika akceptacji (sect 10 ust 5 rozporządzenia)

Przetarg wygrywają te podmioty ktoacutere zadeklarowały wartość efektu energetycznego (ro) o ktoacuterym mowa w art 19 ust 2 pkt 5 uee i to tym podmiotom Prezes URE wydaje świadectwa efektywności energetycznej zashymieszczając w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyshykirdquo informację o wydanym świadectwie efektywności energetycznej wraz z k a rtą audytu efektywności energetycznej sporządzoną dla przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej określonego w tym świadecshytwie Zaznaczyć jednak należy że wydanie świadectwa będzie następowało zawsze na wniosek podmiotu ktoacutery wygrał przetarg a nie z urzędu Może się więc zdarzyć że podmiot ktoacutery wygrał przetarg nie zwroacuteci się do Prezeshysa URE o wydanie certyfikatu a tym samym nie będzie miał obowiązku zrealizowania przedsięwzięcia zgłoszonego do przetargu

Dalsza procedura postępowania ze świadectwami efektywności energeshytycznej przedstaw ia się następująco

Podmiot u ktoacuterego zostanie zrealizowane przedsięwzięcie służące poprashywie efektywności energetycznej lub podmiot przez niego upoważniony ktoacutery otrzymał świadectwo efektywności energetycznej jest obowiązany po zrealishyzowaniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej do sporządzenia audytu efektywności energetycznej (tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo) potwierdzającego oszczędność energii uzyskaną w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia w ilości określonej w deklaracji przetargowej (art 22 ust 2uee)39

Następnie ww podmioty m ają obowiązek zawiadomienia Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetyczshynej w term inie 30 dni od dnia jego zakończenia przedkładając mu oświadczeshynie potwierdzające zgodność zrealizowanego przedsięwzięcia służącego poshyprawie efektywności energetycznej z deklaracją przetargową oraz tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo jeśli jest on wymagany (art 22 ust 4)40

Podmiot ktoacuterem u przyznano świadectwo efektywności energetycznej o wartości odpowiadającej ilości energii większej niż ilość energii zaoszczęshydzonej w wyniku realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności

39 Zgodnie z a rt 22 ust 2 uee n ie je s t w ym agane w ykonanie a u d y tu efektyw ności energetycznej o k toacute rym m owa w ust 1 d la zrealizow anego przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w zw iązku z k toacute rym zadeklarow ano osiągnięcie oszczędności en ershygii w ilości nieprzekraczającej roacutew now artości 100 to n oleju ekw iw alentnego średnio w ciągu roku

40 P rezes URE posiada upow ażnienie do wyrywkowej w eryfikacji a u d y tu efektywności energetycznej załączonego do p rz e ta rg u oraz tzw a u d y tu spraw dzającego a także zgodności oszczędności energ ii osiągniętej w w yn iku realizacji przedsięw zięcia służącego popraw ie efekshytyw ności energetycznej z ilością energ ii zaoszczędzonej określonej w dek larac ji przetargow ej (a rt 23 ust 1 uee)

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 243

energetycznej stw ierdzona przez P rezesa URE w w yniku weryfikacji oszczędności energii jest obowiązany w term inie 6 miesięcy od dnia zawiashydomienia przez Prezesa URE uzyskać i przedstawić m u do umorzenia świashydectwo efektywności energetycznej o wartości stanowiącej roacuteżnicę między ilością energii wynikającą ze świadectwa efektywności energetycznej przyshyznanego tem u podmiotowi a ilością energii zaoszczędzonej wyrażonej w toshynach oleju ekwiwalentnego (art 23 ust 2-5 uee)

Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego odbiorcy końshycowego oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego o ktoacuteshyrych mowa w art 12 ust 2 ktoacuterym przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej w drodze decyzji um arza to świashydectwo w całości albo w części a prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej wygasają z chwilą jego umorzenia (art 27 ust 1 i 4 uee)

Nie sposoacuteb oceniać wprowadzone system u białych certyfikatoacutew w odeshyrw aniu od oceny samej uee Z uwagi na przyjęty tem at niniejszego artykułu autor ogranicza się jedynie do stwierdzenia że ustaw a niestety nie zawiera przekonywającego modelu zachęt do w drażania przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej opierając się raczej na modelu nakazoshywym Co do samych świadectw efektywności energetycznej pojawia się - uzasadniona w opinii autora - wątpliwość czy białe certyfikaty stanowiące na tą chwilę jedyny prawny instrum ent poprawy efektywności energetycznej w praktyce spowodują faktyczny wzrost liczby przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej

Po pierwsze realizacja inwestycji służącej poprawie efektywności enershygetycznej w oparciu o dość niepewną okoliczność wygrania przetargu może skutecznie zniechęcać do podejmowania działań w tym obszarze Oczywiście można argumentować że uee wymusza uzyskiwanie (bądź przez udział w przetarg bądź przez zakup świadectwa od osoby trzeciej) świadectw efekshytywności energetycznej na podmiotach wskazanych w art 12 ust 1 pod rygorem uiszczenia opłaty zastępczej (w całości) ale podmioty na ktoacutere nałoshyżono przedmiotowy obowiązek mogą bez uszczerbku do swoich interesoacutew finansowych wywiązać się niech poprzez uwzględnienie kosztoacutew opłat zashystępczych w kosztach sprzedawanej energii

Po drugie można twierdzić że świadectwa efektywności energetycznej są nie tylko jednym ale roacutewnież bdquoczasowymrdquo instrum entem poprawy efekshytywności energetycznej przynajmniej w świetle aktualnych polskich uw ashyrunkowań prawnych co nie sprzyja jego zakorzenieniu i upowszechnieniu Nakładający na właściwe podmioty obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej art 12 uee wszedł w życie dopiero 1 stycznia 2013 r będzie natom iast obowiązywał do dnia 31 m arca 2016 r co oznacza że świadectwa efektywności energetycznej powinshy

244 R om an Trzaskalik

ny zostać przedstawione Prezesowi URE do umorzenia w tym term inie41 Wydaje się jednak że w związku z nowymi obowiązkami nałożonymi na państw a członkowskie dyrektywa z 2012 r wymusi przedłużenie okresu oboshywiązywania min art 12 Aktualne jest zatem pytanie czy ustawodawca pozostawi świadectwa efektywności energetycznych centralnym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej czy też przeniesie punkt ciężkości na inne instrum enty prawne

Nie ulega roacutewnież wątpliwości że świetle nowej dyrektywy z 2012 r ustawodawca polski będzie m usiał podjąć działania zmierzające do impleshym entowania do porządku krajowego jej postanowień pod rygorem zapłaty wysokich kar pieniężnych

Na marginesie można tylko wskazać że Polska ma już problemy związashyne z wdrażaniem dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady 201031UE z dnia 19 m aja 2010 r w sprawie charakterystyki energetycznej budynkoacutew42- projekt założeń projektu ustaw y o charakterystyce energetycznej budynshykoacutew został przyjęty przez Radę M inistroacutew w kwietniu 2013 r43 oraz dyrektyshywy Parlam entu Europejskiego i Rady 200928WE z dnia 23 kwietnia 2009 r w sprawie promowania stosowania energii ze źroacutedeł odnawialnych zmieniashyjąca i w następstw ie uchylająca dyrektywy 200177WE oraz 200330WE44- opracowano projekt ustawy o odnawialnych źroacutedłach energii45

Nie bez znaczenia pozostaje roacutewnież fakt że wspomniane powyżej dyrekshytywy oraz dyrektywa z 2012 r są wobec siebie kom plementarne i służą realizacji unijnego celu 3x20 czyli redukcji o 20 gazoacutew cieplarnianych zwiększeniu efektywności energetycznej o 20 oraz 20 udziału odnawialshynych źroacutedeł energii w ogoacutelnym bilansie energetycznym do 2020 r46 Z pewnoshy

41 Pew nym znak iem potw ierdzającym że polski ustaw odaw ca m yśli o św iadectw ach efekshytyw ności energetycznej w dłuższej perspek tyw ie czasowej niż okres od 1 stycznia 2013 r do 31 m arca 2016 r je s t to że w a r t 24 ust 1 uee przew idział 5 -letn i zak res ud z ia łu w p rze ta rg u prow adzącym do p rzy zn an ia św iadectw a efektyw ności energetycznej d la podmiotoacutew k toacute re nie zaw iadom iły P rezesa URE o zakończen iu przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej lub zaw iadam iając udzieliły niepraw dziw ych lub w prow adzających w b łąd inforshym acji o jego zrealizow aniu a także w p rzy p ad k u negatyw nej w eryfikacji oszczędności energii o k toacuterej m owa w a rt 23 ust 2

42 DzU rz WE L 153 z 18 czerw ca 2010 r s 1343 Zgodnie z a rt 28 dyrektyw y p ań stw a członkowskie p rzy jm ą i opubliku ją najpoacuteźniej do

d n ia 9 lipca 2012 r p rzepisy ustaw ow e wykonawcze i ad m in istracy jne niezbędne do w ykonania a r t 2 -1 8 oraz a r t 20 i 27 P a ń stw a członkowskie s to su ją przepisy k toacute re dotyczą a r t 2 3 9 11 12 13 17 18 20 i 27 najpoacuteźniej od d n ia 9 stycznia 2013 r

44 DzU rz WE L 140 z 5 czerw ca 2009 r s 1645 Zgodnie z a r t 27 dyrektyw y bez uszczerbku d la a r t 4 u st 1 2 i 3 p ań stw a członkowshy

skie w prow adzają w życie p rzepisy ustaw ow e w ykonawcze i adm in istracy jne niezbędne do w ykonania n iniejszej dyrektyw y najpoacuteźniej do d n ia 5 g ru d n ia 2010 r

46 Cel te n z pew nością w przyszłości ulegnie zm ianie W projekcie rezolucji P a rlam en tu Europejskiego w spraw ie drugiego strategicznego przeglądu energetycznego zapisano bdquowzywa U nię E uropejską i pań stw a członkowskie do zm niejszenia em isji gazoacutew c ieplarn ianych o 60-80 do 2050 r oraz do przyjęcia celoacutew w postaci zw iększenia o 35 efektyw ności energetycznej oraz

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 3: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

230 R om an Trzaskalik

certyfikatoacutew jako sposoacuteb realizacji postulatu zwiększania efektywności enershygetycznej wydaje się szczegoacutelnie ważka

Tzw białe certyfikaty zostały wprowadzone do polskiego porządku praw shynego za sprawą ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r o efektywności energetyczshynej4 (dalej uee) stanowiącej wdrożenie postanowień dyrektywy 200632WE Parlam entu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r w sprawie efekshytywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych oraz uchylającej dyrektywę Rady 9376EWG5 (dalej dyrektywa z 2006 r)

W tym miejscu należy wskazać że obecnie na poziomie unijnym probleshym atykę efektywności energetycznej normuje dyrektywa Parlam entu Euroshypejskiego i Rady z dnia 25 października 2012 r w sprawie efektywności energetycznej zmiany dyrektyw 2009125WE i 201030UE oraz uchylenia dyrektyw 20048WE i 200632WE (dalej dyrektywa z 2012 r) ktoacutera uchylishyła dyrektywę z 2006 r ponieważ w opinii ustawodawcy unijnego dyrektywa z 2006 r nie zawierała dostatecznie skutecznych środkoacutew pozwalających na osiągnięcie celu w postaci 20 oszczędności energii pierwotnej w 2020 r6 Ponadto na uchwalenie uee wpływ miało brzmienie konkluzji Rady Unii Europejskiej z 8-9 m arca 2007 r - w pkt 6 załącznika n r 1 Rada podkreśliła bowiem potrzebę bardziej racjonalnego wykorzystywania energii w UE tak by osiągnąć unijny cel zmniejszenia zużycia energii o 20 w poroacutewnaniu z prognozami na rok 20207

4 DzU n r 94 poz 551 ze zm U staw a zasadniczo w eszła w życie w dn iu 8 sierpn ia 2011 r jed n ak że a r t 49 uee stanow i że (1) a r t 15-22 a r t 23 ust 1 i 2 a r t 24 a r t 25 a r t 35 u st 2 a r t 36 a r t 37 a r t 39 p k t 1 i 4 -7 a r t 40 oraz a r t 41 w zakresie wpływoacutew z k a r p ieniężnych w chodzą w życie z dniem 1 stycznia 2012 r (2) a r t 38 oraz a r t 39 p k t 2 i 3 w chodzą w życie z dniem 1 lipca 2012 r (3) a r t 12 (dot św iadectw efektyw ności energetycznej) a r t 14 a r t 23 u st 3 -6 a rt 26 a rt 27 a r t 35 ust 1 oraz a rt 41 w zakresie wpływoacutew z op łat zastępczych w chodzą w życie z dn iem 1 stycznia 2013 r Zaznaczyć trzeb a roacutewnież że u ee m a określony okres obow iązyw ania I ta k zgodnie z a r t 48 uee u s ta w a obowiązuje do d n ia 31 g ru d n ia 2016 r z w yjątkiem (1) a r t 16 a r t 18-21 i a r t 24 k toacute re obow iązują do d n ia 31 g ru d n ia 2015 r (2) a rt 12-15 (dot św iadectw efektywności energetycznej) a rt 23 ust 3 -6 a rt 26 i a rt 27 ktoacutere obowiązują do d n ia 31 m arca 2016 r (3) a rt 25 k toacute ry obowiązuje do d n ia 1 kw ie tn ia 2016 r

5 DzU rz WE L 114 z 27 k w ie tn ia 2006 r s 646 W pk t 13 w niosku z 22 czerw ca 2011 r uzasadniającego potrzebę uchw alen ia nowej

d y rek tyw y dotyczącej efektyw ności energe tycznej stw ierdzono m in że z ak re s dyrek tyw y w spraw ie kogeneracji oraz dyrektyw y w spraw ie usług energetycznych pokryw a się z w nioshyskiem ale żadnej z n ich n ie udało się w ykorzystać w pełn i po tencjału w zakresie oszczędności energii W zw iązku z powyższym proponuje się uchylenie obu w spom nianych dyrek tyw z dniem w ejścia w życie nowej dyrektyw y z w yjątk iem a r t 4 u st 1 -4 oraz załącznikoacutew I III i IV do DUE P rzep isy te dotyczą osiągnięcia do roku 2017 orientacyjnego celu w zak resie oszczędności energ ii w wysokości 9 zużycia energ ii końcowej w każdym państw ie członkowskim w ciągu 5 la t przed w drożeniem DUE W spom niany cel - mimo iż roacuteżni się zakresem i poziomem am bicji - w nosi w kład w realizację unijnego celu 20 efektyw ności energetycznej do roku 2020 powishyn ien zatem m ieć w dalszym ciągu zastosow anie aż do 2017 r - [online] lth ttp eur-lex euro- paeuLexU riServLexU riServdouri=C O M 20110370FIN PLPD Fgt dostęp 4032013

7 Zob [o n lin e ] ltw w w c o n s iliu m e u ro p a e u u e D o c s c m s_ D a ta d o c s p re ssD a ta P L e c 93142pdfgt dostęp 4032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 231

Ja k wskazano w uzasadnieniu do uee8 celem ustaw y jest stworzenie ram prawnych dla działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej gospodarki obejmujących mechanizm wsparcia i prowadzących do uzyskania wymiernych oszczędności energii wymaganych na podstawie dyrektywy ktoacuteshyre to działania prowadzone będą w trzech obszarach zwiększenia oszczędnoshyści energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych oraz zmniejszenia s tra t energii elektryczshynej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji

Ustawa o efektywności energetycznej z 2011 r koncentruje się jednak na tzw białych certyfikatach czyniąc z nich niejako centralny instrum ent rynshykowy poprawy efektywności energetycznej w Polsce9 Powyższa okoliczność stanowi zresztą jeden z podstawowych zarzutoacutew stawianych uee Zaroacutewno bowiem dyrektywa z 2006 r jak i dyrektywa z 2012 r przewidują o wiele szerszy wachlarz możliwości w tym zakresie stanowiąc że państw a członshykowskie m ają w szczegoacutelności obowiązek zapewnić istnienie lub ustanowieshynie dobrowolnych umoacutew10 albo innych instrum entoacutew rynkowych Białe certyshyfikaty stanowią zaledwie jeden z takich instrumentoacutew Polska ustaw a czyni zaś świadectwa efektywności energetycznej w istocie jedynym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej11 Z pewnością nie jest to rozwiązanie pożądane Zauważyć roacutewnież należy że przyjęcie nowej dyrektywy z 2012 r będzie wiązało się z koniecznością wprowadzenia do uee zmian zwłaszcza że dyrektywa z 2012 r zmienia punkt ciężkości dostrzegając najważniejszą rolę instrumentoacutew mających na celu finansowanie środkoacutew poprawy efektywności energetycznej12 Postulować tym samym należy tworzenie odpowiednich funshy

8 U zasadn ien ie do rządowego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej (d ruk 3514) dostępne [online] lthttp orkasejm govp lD ruki6kansfw gdruku3514gt dostęp 4032013

9 Spośroacuted 43 artykułoacutew uee aż 16 poświęconych zostało św iadectwom efektywności enershygetycznej W skazać je d n a k należy że z dn iem 27 g ru d n ia 2012 r a r t 29 -3 4 dotyczące a u d y tu energetycznego - w ram ach p o stu la tu deregulacji działalności gospodarczej - zostały uchylone u s ta w ą z d n ia 10 paźd z ie rn ik a 2012 r o zm ianie u staw y o efektyw ności energetycznej (DzU z 2012 r poz 1397)

10 W ydaje się że w szczegoacutelności n ie doceniono ro li um oacutew n a u słu g i energe tyczne tj um ow y dotyczącej popraw y efektyw ności energetycznej zaw ieranej pom iędzy beneficjentem a dostaw cą środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej n a podstaw ie k toacuterej za inw estycję p łaci się odpowiednio do określonego w um owie poziom u popraw y efektyw ności energetycznej oraz um owy zaw ieranej pom iędzy beneficjentem a dostaw cą środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej oraz osobą trzec ią b ędącą podm iotem finansującym

11 M Szam belańczyk Projekt ustaw y o efektywności energetycznej bdquoCzysta E n erg iardquo 2009 n r 10

12 P ream buła dyrektyw y z 2012 r w pk t 50 stanowi że pań stw a członkowskie powinny zachęcać do stosow ania instrum entoacutew finansow ania by u łatw iać realizację celoacutew niniejszej dyshyrektywy Takie in stru m en ty finansow ania m ogą obejmować w kłady finansowe oraz grzywny za n ieprzestrzeganie n iektoacuterych przepisoacutew niniejszej dyrektywy środki przeznaczone n a efektyw shyność energetyczną n a mocy a rt 10 ust 3 dyrektyw y 200387W E środki przeznaczone n a efekshytywność energe tyczną w w ielo letn ich ram ach finansow ych zw łaszcza F u n d u szu Spoacutejności funshyduszach s truk tu ralnych i funduszach rozwoju obszaroacutew wiejskich oraz specjalnych europejskich instrum en tach finansowych tak ich ja k Europejski Fundusz n a rzecz Efektywności Energetycznej

232 R om an Trzaskalik

duszy na rzecz dotowania procesu wdrażania programoacutew efektywności energeshytycznej lub innych środkoacutew poprawy efektywności energetycznej i promowania rozwoju rynku usług energetycznych13 Wspomnieć trzeba że ustaw a posiada aktualnie cztery akty wykonawcze14

Dyrektywa z 2012 r podobnie jak ta z 2006 r nie wprowadza właściwe żadnych ram prawnych w ktoacuterych powinny funkcjonować białe certyfikaty To z kolei pozostawia państwom członkowskim sporą swobodę działania i wpływa na to że systemy białych certyfikatoacutew w poszczegoacutelnych państw ach znacznie się roacuteżnią Co ciekawe system oacutew nie jest bdquowynalazkiemrdquo unijnym Po raz pierwszy zbywalne białe certyfikaty pojawiły się w A ustralii w Nowej Południowej Walii15 Zresztą ponieważ akty praw a unijnego czynią białe certyfikaty tylko jednym z środkoacutew jakim państwo członkowskie może się podłużyć dla osiągnięcia wyznaczonych m u celoacutew nie są one powszechnym typowym instrum entem po ktoacutery państw a członkowie sięgają16

W pkt 20 pream buły17 dyrektywa z 2012 r wskazuje że przeprowadzona ocena możliwości ustanowienia na poziomie Unii system u białych certyfikashy

13 A rt 20 dyrektyw y z 2012 r stanow i że n ie n a ru sza jąc postanow ień a r t 107 i 108 T ra k ta tu o funkcjonow aniu U nii Europejskiej p ań stw a członkowskie u ła tw ia ją tw orzenie in shystru m en toacute w finansow ych lub k o rzystan ie z istn ie jących in stru m en toacute w dotyczących środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej w celu zm aksym alizow ania korzyści w ynikających z fin an shysow ania wieloźroacutedłowego

14 Rozporządzenie M in istra G ospodarki z d n ia 4 w rześn ia 2012 r w spraw ie sposobu obliczania ilości energ ii pierw otnej odpowiadającej w artości św iadectw a efektyw ności energeshytycznej oraz wysokości jednostkow ej op łaty zastępczej (DzU z 2012 r poz 1039) obwieszczeshynie M in istra G ospodarki z d n ia 21 g ru d n ia 2012 r w spraw ie szczegoacutełowego w ykazu p rzedsięshywzięć służących popraw ie efektyw ności energetycznej (MP z 2013 r poz 15) rozporządzenie M in istra G ospodarki z d n ia 23 p aźd ziern ika 2012 r w spraw ie p rz e ta rg u n a w yboacuter p rzedsięshywzięć służących popraw ie efektyw ności energetycznej (DzU z 2012 r poz 1227) rozporządzeshynie M in istra G ospodarki z d n ia 10 sie rp n ia 2012 r w spraw ie szczegoacutełowego zak re su i sposobu sp o rządzan ia au d y tu efektyw ności energetycznej w zoru k a r ty a u d y tu efektyw ności energetyczshynej oraz m etod obliczania oszczędności energ ii (DzU z 2012 r poz 962)

15 P B ertoldi S Rezessy Energy saving obligations a n d tradable w hite certificates Report p repared by the Jo in t R esearch C entre of th e E uropean Com mission 2009 s 5 [online] lth ttp eceuropaeuenergyefficiencystudiesdoc2009_12jrc_w hite_certificatespdfgt dostęp 5032013

16 B iałe certy fika ty funkcjonują w W ielkiej B ry tan ii od 2002 r we W łoszech od 2005 r (Decreto Legislativo 30 m aggio 2008 n 115 ldquoA ttuazione de lla d ire ttiv a 200632CE re la tiv a a llrsquoefficienza degli usi finali dellrsquoen erg ia e i servizi energetic i e abrogazione de lla d ire ttiv a 9376C EErdquo opublikow any w ldquoG azze tta Ufficialerdquo n r 154 z 3 lipca 2008 r) we F ran c ji od 2006 r Szerzej n a ten tem a t M Togeby K D yhr-M ikkelsen E Jam es-S m ith Design o f W hite Certificashytes C om paring UK Italy France a n d D en m ark ldquoE a E nergy A nalysesrdquo N ovem ber 2007

17 W pierw otnym b rzm ien iu oacutewczesnego pk t 18 p ream buły (odpow iednik ak tu a ln eg o pk t 20) znajdow ało się roacutewnież zdanie bdquoKom isja pow inna jed n a k określić w drodze a k tu delegow ashynego w aru n k i n a jak ic h państw o członkowskie m ogłoby w przyszłości uznaw ać oszczędności energ ii poczynione w innym państw ie członkowskim W skazane je s t a b y poziom am bicji tego rodzaju system oacutew był u s ta n aw ia n y we w spoacutelnych ram ach na poziomie Unii p rzy jednoczesnym zapew nien iu państw om członkowskim elastyczności w ystarczającej do pełnego uw zględnienia krajow ej organizacji podm iotoacutew działających n a rynku szczegoacutelnego k o n tek s tu sek to ra energeshytycznego oraz przyzw yczajeń odbiorcoacutew końcowychrdquo P op raw k ą n r 6 zdanie to jed n a k zostało u su n ię te a jak o uzasad n ien ie w skazano że bdquoSystem w zajem nego u zn aw an ia oszczędności

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 233

toacutew wykazała że w obecnej sytuacji system tak i doprowadziłby do nadm iershynych kosztoacutew administracyjnych a ponadto istnieje ryzyko że oszczędność energii byłaby skoncentrowana tylko w pewnej liczbie państw członkowskich a nie na terytorium całej Unii Jednocześnie ustawodawca unijny zauważa że cele takiego system u na poziomie Unii można osiągnąć w lepszy sposoacuteb (przynajmniej na obecnym etapie) za pomocą krajowych systemoacutew zobowiąshyzujących przedsiębiorstwa użyteczności publicznej sektora energetycznego do poprawy efektywności energetycznej lub innych alternatyw nych środkoacutew z dziedziny polityki pozwalających na uzyskanie takiej samej oszczędności energii

Jakkolwiek uee czyni białe certyfikaty czy też (według terminologii ustawowej) świadectwa efektywności energetycznej swoim podstawowym mechanizmem to pojęcia tego nie definiuje co stanowi przejaw braku należyshytej staranności legislacyjnej Elementy konstrukcyjne tej definicji dają się jedshynak w wyprowadzić z art 21 ust 1 i 3 uee zgodnie z ktoacuterym świadectwo efektywności energetycznej stanowi potwierdzenie deklarowanej oszczędnoshyści energii wynikającej z przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego roshydzaju służących poprawie efektywności energetycznej wydawane podmiotoshywi ktoacutery wygrał przetarg o ktoacuterym mowa w art 20 ust 2 uee w formie zaświadczenia poprzez odpowiednie zastosowanie przepisoacutew Kodeksu postęshypowania administracyjnego18 o wydawaniu zaświadczeń Co istotne dyrektyshywa z 2006 r w art 3 lit s definiuje białe certyfikaty jako certyfikaty wydane przez niezależne organy certyfikujące potwierdzające roszczenia uczestnishykoacutew rynku w zw iązku z oszczędnościami energetycznym i uzyskanym i w efekcie zastosowania środkoacutew poprawy efektywności energetycznej W dyshyrektywie z 2012 r definicji białych certyfikatoacutew brak (poza wzm ianką w pkt 20 pream buły w ogoacutele się w dyrektywie nie pojawiają) co może skłaniać ku konkluzji że ustawodawca unijny dostrzega i chce popularyzować inne środshyki poprawy efektywności energetycznej ale jednocześnie uważa że białe certyfikaty niejako same się już wypromowały i powszechnie znane są ich wady i zalety

W założeniu system białych certyfikatoacutew m a działać podobnie jak funkshycjonujące już zielone certyfikaty energii ze źroacutedeł odnawialnych19 oraz czer-

energ ii w rzeczyw istości oznaczałby że konsum enci w jed n y m państw ie członkowskim m ogliby osta teczn ie płacić za oszczędności doliczane do celu realizow anego w innym państw ie członkowshyskim J e s t to n iespraw iedliw e poniew aż korzyści m u szą odnosić konsum enci we w szystk ich pań stw ach członkowskich Ponadto mogłoby to roacutewnież prow adzić do stosow ania szkodliw ych p ra k ty k przez p rz ed się b io rs tw a e n e rg e ty czn erdquo Zob [online] lt w w w europarleu ropaeu si- desgetDocdopubRef=-EPTEXT+REPORT+A7-2012-0265+0+DOC+XM L+V0PLtitle2gt doshystęp 6032013

18 Tekst jedn DzU z 2000 r n r 98 poz 1071 ze zm19 Zgodnie z a r t 9e ust 1 u staw y - P raw o energetyczne (tek s t jed n DzU z 2006 r

n r 89 poz 625 ze zm) po tw ierdzeniem w ytw orzenia energ ii elektrycznej w odnaw ialnym źroacutedle energii je s t św iadectwo pochodzenia tej energ ii - tzw zielony certyfikat

234 R om an Trzaskalik

wone certyfikaty energii elektrycznej wyprodukowanej w kogeneracji20 Ma on przynieść do 2016 r oszczędności w wysokości 25 586 GWh21 W ram ach system u dotyczącego wydawania świadectw efektywności energetycznej (ujshymowanego ogoacutelnie) można wyroacuteżnić następujące podmioty

a) Urząd regulacyjny (w Polsce Prezes Urzędu Regulacji Energetyki) ktoacutery odgrywa zasadniczą rolę w nakładaniu odpowiednich obowiązkoacutew na podmioty i wydaje certyfikaty

b) Dostawcy oraz dystrybutorzy gazu i energii elektrycznej - posiadający nałożony przez urząd regulacyjny obowiązek zaoszczędzenia pewnej ilość energii w określonym okresie czasu Celem realizacji tego obowiązku doshystawcy są obowiązani do promowania odbiorcom końcowym określonych proshyjektoacutew opartych na efektywności energetycznej Dostawcy i dystrybutorzy otrzym ują białe certyfikaty ktoacutere mogą być przedmiotem obrotu Mają oni roacutewnież możliwość nabycia na rynku potrzebnej im do wypełnienia nałożoshynych przez urząd regulacyjnych obowiązkoacutew ilości białych certyfikatoacutew od dostawcoacutew oraz osoacuteb trzecich

c) Energy service companies (dalej ESCO) tj podmioty ktoacutere oferują usługi związane z oszczędnością energii polegające na wdrożeniu efektywneshygo energetycznie najbardziej odpowiedniego w danym przypadku środka przedsięwzięcia związanego ze zmniejszeniem kosztoacutew użytkowania Podshymioty ESCO finansują takie przedsięwzięcie Wynagrodzenie ww podmiotu konstruowane jest najczęściej jako udział w obniżonych kosztach związanych z danym przedsięwzięciem (środkiem) Podmioty ESCO nie są adresatam i obowiązkoacutew nakładanych przez urząd regulacyjny choć są uprawnione do ubiegania się o białe certyfikaty i mogą dokonywać ich sprzedaży po realizashycji efektywnego energetycznie przedsięwzięcia

d) Osoby trzecie tj podmioty nie będące adresatam i obowiązku nałożoshynego przez urząd regulacyjny ale mogące nabywać i zbywać białe certyfikaty

20 Zgodnie z art 91 ust 1 pkt 2 ustaw y - Prawo energetyczne świadectwo pochodzenia z kogeneracji wydaje się oddzielnie dla energii elektrycznej wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji w jednostce kogeneracji innej niż wymienionej w pkt 1 i 1a tj innej niż opalanej paliwam i gazowymi lub o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej źroacutedła poniżej 1 MW i innej niż opalanej m etanem uwalnianym i ujmowanym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynshynych likwidowanych lub zlikwidowanych kopalniach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw ashynym z przetwarzania biom asy w rozumieniu art 2 ust 1 pkt 2 ustaw y o biokomponentach i biopaliwach ciekłych - czerwony certyfikat Głoacutewnie chodzi tu o duże konwencjonalne elekshytrociepłownie opalane węglem kam iennym lub węglem brunatnym oraz inne jednostki kogeneshyracji opalane paliwam i niewym ienionym i w art 91 ust 1 pkt 2 ustaw y - Prawo energetyczne ktoacuterych łączna moc zainstalowana elektryczna jest roacutewna lub w yższa niż 1 MW Szerzej na ten temat K om entarz do art 91 [w] Z Muras M Swora (red) Praw o energetyczne K om entarz Lex 2010

21 W edług szacunkoacutew M inisterstwa Gospodarki na podstawie oceny skutkoacutew regulacji do ustaw y o efektywności energetycznej s 41 [online] lthttporkasejmgovplDruki6kansf0 3E63E71ACD1BCE32C12577C3005DDF04$file3514-Ipdfgt dostęp 6032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 235

tym samym przyczyniając się do płynności tego rynku Do grupy tych podshymiotoacutew należy zaliczyć brokeroacutew czy instytucje finansowe22

Ustawa o efektywności energetycznej realizuje pod kątem podmiotowym powyższy schemat roacuteżnie jednak rozkładając akcenty Wprost określa pozycję zajmowaną w systemie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE) oraz - o czym niżej - w art 12 uee wskazuje podmioty obowiąshyzane w powyższym rozumieniu Ustawa nie wspomina bezpośrednio o podmioshytach ESCO ale w art 10 ust 2 pkt 1 określa że środkiem poprawy efektywnoshyści energetycznej jest umowa ktoacuterej przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej2 3 Należy mieć nadzieję że powyższy zabieg legislacyjny przyczyni się to do zwiększeshynia rynku dla usług podmiotoacutew typu ESCO ktoacutere oferują roacuteżnorodne formy finansowania pozabudżetowego jak np finansowanie przez stronę trzecią czy umowa poprawę efektywności energetycznej na podstawie ktoacuterej inwestycja finansowana jest ze środkoacutew uzyskanych w związku z określoną w umowie oszczędnością energii24

W kontekście zaś okoliczności że zgodnie z art 25 ust 1 uee prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej są towashyrem giełdowym w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r o giełshydach towarowych25 i są zbywalne ustaw a sankcjonuje roacutewnież działalność osoacuteb trzecich w powyższym rozumieniu Obroacutet zaś ww prawam i m ajątkowyshymi powinien zapewnić optymalny rynek ktoacutery będzie obejmował wiele podshymiotoacutew zainteresowanych transakcjam i wystarczające informacje o produkshytach i cenach oraz możliwości obrotu prawam i i płynność2 6 Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego system u białych certyfikatoacutew stanowi wdroshyżenie art 6 ust 2 lit a i b dyrektywy z 2006 r27 W uzasadnieniu do uee przedstawiono poniższe korzyści płynące z system u białych certyfikatoacutew

22 M ark et T rad ing M echanism s for D elivering E nergy Efficiency 2010 E nergy C h a rte r S ec re ta ria t 2010 B rukse la Belgia s 7 [online] www ltw w w encharterorgindexphpid=483gt dostęp 8032013

23 Jakko lw iek a r t 10 u st 2 p k t 1 uee dotyczy obowiązkoacutew jed n o stek sek to ra finansoacutew publicznych w obszarze efektyw ności energetycznej a obowiązek legitym ow ania się białym i certy fik a tam i nałożono n a podm ioty pryw atne to - o czym będzie jeszcze m owa w dalszej części a r ty k u łu - podm ioty publiczne realizu jąc przedsięw zięcia popraw y efektyw ności energetycznej za pom ocą dostępnych ich środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej m ogą ubiegać się o św iadectw a efektyw ności energetycznej a n a stęp n ie je zbywać uzyskując s tąd dodatkow e środki finansow e Co oczywiście n ie w yklucza u b iegan ia się o św iadectw a efektyw ności energeshytycznej przez podm ioty ty p u ESCO

24 D rugi Krajowy P lan D ziałań dotyczący efektywności energetycznej d la Polski 2011 s 43 [o n lin e ] lth t tp b ip m g g o v p l f i le s u p lo a d 1 5 9 2 3 D ru g i 2 0 K ra jo w y 2 0 P la n 2 0 P L 20_Ver04 20final 202042012_FINALpdfgt dostęp 8032013

25 DzU z 2000 r n r 103 poz 1099 ze zm26 A D am asiew icz K om entarz do art 2 5 [w] E fektyw ność energetyczna K o m en ta rz

LEXel 201227 Zgodnie z a r t 6 u st 2 dyrektyw y z 2006 r p ań stw a członkowskie w ybierają jedno lub

więcej z poniższych w ym agań k toacutere m uszą zostać spełnione przez przedsiębiorstw a bezpośrednio

236 R om an Trzaskalik

1 Wykorzystanie istniejącego potencjału oszczędności energii w sposoacuteb efektywny energetycznie tzn system pozwala osiągnąć jak największe oszczędności energii w jak najkroacutetszym czasie (system obejmuje szeroką grushypę odbiorcoacutew i w związku z tym pozwala osiągnąć optymalne oszczędności energii gdyż z szerokiego zakresu przedsięwzięć służących poprawie efekshytywności energetycznej można wybrać te najbardziej efektywne pod wzglęshydem oszczędności energii)

2 Poprzez rozszerzenie zakresu działania system u białych certyfikatoacutew roacutewnież na takie obszary jak zwiększenie oszczędności energii przez u rząshydzenia potrzeb własnych oraz zmniejszenie s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji zapewniona będzie nie tylko pełna transpozycja dyrektywy ale jednocześnie możliwa realizacja postanoshywień Rady Europejskiej z dnia 9 m arca 2007 r dotyczących 20 obniżenia zużycia energii w UE do 2020 r

3 Obciążenie budżetu państw a związane z funkcjonowaniem systemu jest najmniejsze w poroacutewnaniu z innymi środkami możliwymi do wprowa- dzenia2 8

Zakres podmiotowy ustaw y w zakresie obowiązkoacutew związanych z białyshymi certyfikatam i konstruuje art 12 ust 1 uee29 zgodnie z ktoacuterym przedshysiębiorstwo energetyczne sprzedające energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczyposhyspolitej Polskiej odbiorca końcowy przyłączony do sieci na terytorium Rzeshy

lub pośrednio poprzez innych dostawcoacutew usług energetycznych lub środkoacutew popraw y efektyw shyności energetycznej (1) zapew nienie oferty ich odbiorcom końcowym oraz prom ow anie k o n k u shyrencyjnych cenowo usług energetycznych albo (2) zapew nienie odbiorcom końcowym dostępnoshyści i p ro m o w an ie k o n k u re n cy jn y ch cenowo au d y toacute w en e rg e ty c z n y ch p rz ep ro w a d z an y c h w sposoacuteb n iezależny lub środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej zgodnie z a r t 9 u st 2 i a r t 12 albo (3) w noszenie w k ładu do funduszoacutew i m echanizm oacutew finansow ania o k toacuterych m owa w a rt 11 lit a zapew nienie is tn ien ia lub ustan o w ien ia dobrowolnych um oacutew lub innych in stru m en toacute w rynkowych tak ich ja k b iałe certyfikaty o sk u tk u roacutew now ażnym z jed n y m lub k ilkom a w ym aganiam i określonym i w lit a Dobrowolne um ow y są oceniane nadzorow ane i obserw ow ane państw o członkowskie w celu zag w aran to w an ia w prak tyce skutkoacutew roacutew now ażshynych z jednym - lit b

28 U zasad n ien ie do rządow ego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lth ttp orkasejm govplD ruki6kansfw gdraku3514gt dostęp 12032013

29 W tym m iejscu należy w skazać że zgodnie z a r t 5 u ee określającym zak res podm ioshytow y stosow ania ustaw y osoby fizyczne osoby praw ne oraz jed n o s tk i organizacyjne nieposiada- jące osobowości praw nej zużyw ające energię podejm ują d z ia łan ia w celu popraw y efektyw ności energetycznej Mogłoby się więc wydawać że obowiązek stosow ania u staw y ciąży n a każdym podmiocie zużyw ającym energię Kolejne jed n a k p rzep isy doprecyzow ują niejako brzm ien ie a rt 5 czyniąc a d re sa tam i w ynikających z niej obowiązkoacutew po p ierw sze - podm ioty sek to ra fin an shysoacutew publicznych (a rt 10 uee) oraz po drug ie - podm ioty z sek to ra p ryw atnego (a rt 12 uee) co czyni z a r t 5 uee w istocie n ie p rzep is p raw a a p o stu la t prawny Zauw ażyć roacutew nież należy że u ee za n iep rzes trzeg an ie jej przepisoacutew przew iduje sankcje w postaci k a r p ieniężnych w yłącznie d la podm iotoacutew sek to ra pryw atnego (a rt 35 uee) co rodzi uzasadn ione w ątpliw ości co do w d ra ża n ia postanow ień a r t 10 uee przez jed n o s tk i sek to ra finansoacutew publicznych N ależy opowiedzieć się za w prow adzeniem przep isu k toacute ry n ak ład a łb y roacutew nież n a jed n o stk i sek to ra finansoacutew publicznych sankcje n a w zoacuter a rt 35 i nast uee

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 237

czypospolitej Polskiej będący członkiem giełdy towarowej w rozumieniu art 2 pkt 5 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych oraz towarowy dom m aklerski lub dom m aklerski o ktoacuterych mowa w art 2 pkt 8 i 9 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych w odniesieshyniu do transakcji realizowanych na giełdzie towarowej na zlecenie odbiorcoacutew końcowych przyłączonych do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Reshygulacji Energetyki świadectwo efektywności energetycznej lub uiścić opłatę zastępczą

Niestety w poroacutewnaniu z dyrektywą z 2006 r ustaw a zawęża zakres podmiotowy i przedmiotowy obowiązkoacutew związanych ze świadectwami efekshytywności energetycznej W myśl wskazanego powyżej art 12 ust 1 lit a obowiązek przedstaw ienia Prezesowi URE świadectwa efektywności energeshytycznej ciąży na przedsiębiorstwie energetycznym sprzedającym (sic) energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej W ten sposoacuteb ustanaw ia się więc obowiązki w zakresie oszczędności energii jedynie w odniesieniu do energii elektrycznej ciepła i gazu a przecież art 3 lit a dyrektywy z 2006 r ktoacutery przecież dyrektywa wdraża odnosi się do wszystkich form energii30 Poza tym dyrektywa obejmuje swoim zakresem zastosowania zaroacutewno do sprzedawcoacutew detalicznych energii jak i dystrybutoroacutew oraz operatoroacutew sysshytemoacutew dystrybucyjnych i operatoroacutew sieci przesyłowych Ustawa z 2011 r pomija roacutewnież przedsiębiorstwa energetyczne sprzedające energię elektryczshyną ciepło i gaz odbiorcom końcowym nie przyłączonym do sieci31

Trudno znaleźć uzasadnienie dla opisanych powyżej ograniczeń tym barshydziej że ustawodawca polski motywoacutew tego rodzaju posunięć nie przedstashywia Oczywiście z praw a unijnego nie wynika obowiązek odniesienia każdego z przyjmowanych środkoacutew poprawy efektywności energetycznej do wszystshykich rodzajoacutew energii ale wobec tego że świadectwa efektywności energeshytycznej są właściwie jedynym rozwiązaniem przyjętym przez polskiego u s ta shywodawcę takie ukształtowanie art 12 uee rodzi wątpliwości

30 Zgodnie z a r t 3 lit a dyrektyw y z 2006 r pod pojęciem energ ii należy rozum ieć w szystk ie form y dostępnej w obrocie energii w tym w form ie energ ii elektrycznej gazu (w tym skroplonego gazu ziemnego) gazu płynnego jakiegokolw iek pa liw a stosow anego do w y tw arzashyn ia energ ii grzewczej i chłodniczej (w tym w m iejskich system ach grzewczych i chłodniczych) w ęgla kam iennego i b ru n a tnego torfu paliw (z w yjątk iem paliw lotniczych i paliw w zbiornishyk ach m orskich) a także biomasy zgodnie z defin icją z aw a rtą w dyrektyw ie 200177W E P a r la shym en tu E uropejskiego i R ady z d n ia 27 w rześn ia 2001 r w spraw ie w sp ie ran ia produkcji na ry n k u w ew nętrznym energ ii elektrycznej w ytw arzanej ze źroacutedeł odnaw ialnych Zgodnie n a to shym ias t z a r t 2 pk t 1 dyrektyw y z 2012 r en erg ia oznacza w szelkie form y nośnikoacutew energii paliw a energię cieplną energię ze źroacutedeł odnaw ialnych energię e lek tryczną lub k a żd ą in n ą form ę energ ii określone w a rt 2 lit d rozporządzen ia P a r la m e n tu Europejskiego i R ady (WE) n r 10992008 z d n ia 22 paźd z ie rn ik a 2008 r w spraw ie s ta ty s ty k i energii

31 M Szam belańczyk op cit

238 R om an Trzaskalik

Obowiązki urzędu regulacyjnego w Polsce zostały powierzone Prezesowi URE Rozwiązanie to należy ocenić pozytywnie - Prezes URE stał się w ten sposoacuteb podmiotem adm inistrującym wszystkimi funkcjonującymi w Polsce kolorowymi certyfikatam i32 Do jego obowiązkoacutew w obszarze białych certyfishykatoacutew należy w szczegoacutelności

1) ogłaszanie przetargoacutew na realizację przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej

2) określanie wartości świadectw efektywności energetycznej przewishydzianych do wydania w danym przetargu

3) wydawanie świadectw efektywności energetycznej4) um arzanie świadectw efektywności energetycznej5) kontrola w ypełniania obowiązku um orzenia wymaganej wartości

świadectw efektywności energetycznej przez przedsiębiorstwa energetyczne6) wymierzanie kar pieniężnych7) wyrywkowa weryfikacja oszczędności energii osiągniętej w wyniku

realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej oraz audytu efektywności energetycznej33

Zgodnie z art 16 ust 1 uee Prezes URE dokonuje wyboru przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej za ktoacutere można uzyshyskać świadectwa efektywności energetycznej W ten sposoacuteb organ regulacyjshyny decyduje roacutewnież o liczbie certyfikatoacutew ktoacutere zostaną wydane w danym

32 Zgodnie z a r t 91 ust 1 p k t 1 - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogene- racji wydaje się oddzielnie d la energ ii elektrycznej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej paliw am i gazowym i lub o łącznej mocy zainstalow anej e lekshytrycznej źroacutedła poniżej 1 MW - żoacutełty certy fikat Zgodnie z a r t 91 u st 1 p k t 1a - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogeneracji w ydaje się oddzielnie d la energ ii elek tryczshynej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej m etanem u w aln ianym i ujm ow anym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynnych likw idow anych lub zlikw idow anych kopaln iach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw anym z p rze tw arzan ia bioshym asy w rozum ien iu a r t 2 u st 1 p k t 2 u staw y o b iokom ponentach i biopaliw ach ciekłych p a liw am i gazow ym i lub o łącznej m ocy za insta low anej e lek trycznej ź roacuted ła poniżej 1 MW- fioletowy certy fikat Zgodnie z a r t 9o ustaw y - Praw o energetyczne po tw ierdzeniem w ytwoshyrzen ia b iogazu rolniczego oraz w prow adzenia go do sieci dystrybucyjnej gazowej je s t św iadecshytwo pochodzenia b iogazu rolniczego - brązow y certy fikat Oproacutecz tego w yroacuteżnia się certy fika ty pom arańczow e - ze źroacutedeł zaopatrzonych w insta lacje w ychw ytyw ania i za tłaczan ia dw u tlen k u w ęgla oraz certy fika ty b łęk itn e - z nowych w ysokospraw nych źroacutedeł Szerzej n a te n tem at R G natow ska C harakterystyka polskiego system u certyfikacji pochodzenia energii elektrycznej bdquoPolityka E nerge tycznardquo 2010 z 2(13) Z M uras bdquoKolorowy zaw roacutet g łow yrdquo - czyli specyfika po lsk ich system oacutew w sparcia O ZE i kogeneracji bdquoCzysta E n erg iardquo 2011 n r 5

33 Z akres kom petencji P rezesa URE je s t w ęższy w poroacutew naniu z podm iotam i z innych krajoacutew k toacute rym powierzono adm in istrow an ie b iałym i certy fika tam i Przykładow o b ry ty jsk i re shyg u la to r - Office o f the Gas a n d E lectricity M arkets - m a roacutewnież u p raw n ien ia do określen ia celoacutew indyw idualnych d la poszczegoacutelnych podm iotoacutew zobligowanych Z kolei reg u la to r w łoski- A u to rita p er l rsquoE nergia E lettrica e il Gas - m in zb iera inform acje o w ielkości sprzedaży energ ii odbiorcom końcowym za rok ubiegły n a podstaw ie czego definiow ane są roczne w ielkoshyści obligacji zakupowej d la poszczegoacutelnych podmiotoacutew Szerzej n a te n tem at U zasadn ien ie do rządowego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lthttporkasejm govplD ru- k i6kansfw gdruku3514gt dostęp 15032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 239

roku Ilość ta jest więc ograniczona - jest to rozwiązanie odmienne od przyjęshytego w odniesieniu do zielonych czy czerwonych certyfikatoacutew (ich liczba jest nieograniczona i podyktowana m echanizm am i rynkowymi) Także lista przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej jest ograniczoshyna Jakkolwiek w art 17 uee wskazano w sposoacuteb przykładowy rodzaje przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej34 to lista tych przedsięwzięć w obwieszczeniu M inistra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2012 r w sprawie szczegoacutełowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywshyności energetycznej (jakkolwiek bardzo szeroka) ma charakter taksatywny Wydaje się więc że mogą istnieć przedsięwzięcia służące poprawie efektywshyności energetycznej nie objęte obwieszczeniem M inistra Gospodarki o dużym stopniu efektywności energetycznej ktoacuterych realizacja nie będzie mogła przynieść świadectwa efektywności energetycznej

Poza tym z możliwości uzyskania świadectwa efektywności energetyczshynej wykluczono przedsięwzięcie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 18 ust 2 uee stanowiącym że do przetargu nie może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej 1) zakończone przed dniem 1 stycznia 2011 r 2) na ktoacuterego realizację a) przyznano premię termomodernizacyjną o ktoacuterej mowa w art 3 ustaw y z dnia 21 listopada 2008 r o wspieraniu termomodernizacji i remontoacutew lub b) uzyskano środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej lub z budżetu państwa 3) określone w oświadczeniu o ktoacuterym mowa w art 13 ust 135 Oznacza to że po pierwshysze do przetargu mogą zostać zgłoszone przedsięwzięcia sprzed 1 stycznia 2013 r kiedy to wszedł w życie art 12 uee co ma - jak się wydaje - służyć spopularyzowaniu świadectw efektywności energetycznej po drugie ustaw oshy

34 Do tej g rupy u s ta w a zalicza n astępu jące przedsięw zięcia 1) izolacja in sta lac ji p rzem yshysłowych 2) przebudow a lub rem on t budynkoacutew 3) m odernizacja a) u rząd zeń przeznaczonych do u ży tk u domowego b) ośw ietlenia c) u rząd zeń potrzeb w łasnych d) u rząd zeń i in sta lac ji wykoshyrzystyw anych w procesach przem ysłowych e) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źroacutedeł ciepła 4) odzysk energ ii w procesach przem ysłowych 5) ograniczenie a) przepływoacutew mocy b iernej b) s t r a t sieciowych w ciągach liniowych c) s t r a t w tran sfo rm ato rach 6) stosow anie do ogrzew ania lub chłodzenia obiektoacutew energ ii w ytw arzanej we w łasnych lub przyłączonych do sieci odnaw ialnych źroacutedłach energii w rozum ien iu u staw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - Praw o energetyczne ciepła użytkowego w kogeneracji w rozum ieniu ustaw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - P raw o energetyczne lub ciepła odpadowego z in sta lacji przem ysłowych

35 Zgodnie z a r t 13 u st 1 u ee odbiorca końcowy k toacute ry w roku poprzedzającym rok realizacji obow iązku określonego w a r t 12 ust 1 zużył n ie m niej niż 400 GW h energ ii elekshytrycznej i d la k toacuterego u dzia ł ko sz tu energ ii elektrycznej w w artości produkcji je s t nie m niejszy niż 15 a ponadto zakończył n ie wcześniej niż w d n iu 1 stycznia 2011 r przedsięw zięcie służące popraw ie efektyw ności energetycznej niedotyczące in sta lac ji objętych system em h an d lu up raw n ien iam i do em isji w rozum ien iu u staw y z d n ia 22 g ru d n ia 2004 r o h a n d lu u p raw n ie shyn iam i do em isji do pow ietrza gazoacutew ciep larn ianych i innych substancji ograniczając zużycie energ ii elektrycznej w przeliczeniu n a w ielkość produkcji o n ie m niej niż 1 rocznie w sto su n k u do średniej jego w ielkości z la t 2008-2010 p rzed staw ia jed n em u p rzedsięb iorstw u energetyczshynem u sprzedającem u tem u odbiorcy energię e lek tryczną ośw iadczenie o z realizow aniu p rzedsięshyw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w raz z au d y tem efektyw ności energeshytycznej o k toacute rym m owa w a r t 22 u st 1 potw ierdzającym o siągn ię tą oszczędność energii

240 R om an Trzaskalik

dawca nie chce co do zasady komplementarnego podejścia w zakresie finanshysowania inwestycji służących poprawie efektywności energetycznej (przykłashydowo w przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej nie może być zgłoszone przedsięwzięcie realizowane na obszashyrze Specjalnej Strefy Ekonomicznej)36

Nie sposoacuteb na tą chwilę ocenić w jak i sposoacuteb Prezes URE będzie korzyshystał ze swoich upraw nień dotyczących ograniczania liczby świadectw efekshytywności energetycznej i czy przedstawione ogoacutelnikowo zagrożenia się zm ateshyrializują Brak na razie doświadczeń w tym zakresie Prezes URE ogłosił dopiero pierwszy przetarg na podstawie uee ale istnieje realna obawa że białe certyfikaty będą miały pewien charakter ekskluzywności co w tym wypadku nie stanowi rozwiązania zasługującego na aprobatę

Wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej bęshydzie dokonywany w trybie przetargu ogłaszanego przez Prezesa URE co najmniej raz w roku z tym zastrzeżeniem że istnieje możliwość przeprowashydzenia w danym roku kolejnego przetargu w szczegoacutelności gdy wartość świashydectw efektywności energetycznej ktoacutere mogą być przedstawione do umorzeshyn ia w danym roku nie zapewnia realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią (art 16 ust 2 uee) Zasady przeproshyw adzania przetargu określa rozporządzenie M inistra Gospodarki z dnia 23 października 2012 r w sprawie przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej W przeciwieństwie do postępowań u reshygulowanych np ustaw ą - Prawo zamoacutewień publicznych37 postępowanie przetargowe służące wyborowi przedsięwzięć służących poprawie efektywnoshyści energetycznej jest niejawne Uczestnicy przetargu min nie będą mogli wzajemnie przeglądać swoich ofert Członkowie Komisji Przetargowej powoshyłanej przez Prezesa URE do przeprowadzenia przetargu składają pisemne zobowiązanie do nieujawniania informacji uzyskanych w związku z pracami komisji (sect 7 ust 3 rozporządzenia) Jedyne informacje jakie będą dostępne osobom trzecim zawarte są w protokole ktoacutery Prezes URE powinien zamieshyścić w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo38

36 Zestaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestaw ienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 15032013

37 Tekst jed n DzU z 2000 n r 113 poz 759 ze zm38 Zgodnie z sect 11 u st 1 rozporządzenia z p rzebiegu przeprow adzonego p rz e ta rg u kom isja

sporządza protokoacuteł k toacute ry zaw iera 1) oznaczenie d a ty i m iejsca a) sk ład an ia o fert p rzetargo shywych b) o tw arcia ofert przetargow ych c) rozstrzygnięcia p rze ta rg u 2) im iona i nazw iska członkoacutew kom isji ze w skazan iem ich funkcji oraz czynności w k toacuterych b ra li udział 3) liczbę złożonych ofert przetargow ych 4) w skazan ie o fert przetargow ych a) odrzuconych w raz z podashyn iem przyczyn ich odrzucenia b) w ybranych w k toacute rych zgodnie z d ek la rac ją p rzetargow ą zadek larow ano w artość e fek tu energetycznego zaw ierającą się w przedziale o k toacute rym m owa w a rt 20 ust 1 ustaw y c) n iew ybranych z podaniem przyczyn ich n iew ybrania 5) podpisy członkoacutew kom isji a w p rzypadku b ra k u podpisu - w zm iankę o przyczynie b ra k u podpisu

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 241

Ogłoszenie o przeprowadzeniu przetargu powinno zostać zamieszczone w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo na dwa mieshysiące przed dniem wyznaczonym do jego przeprowadzenia (art 16 ust 4 uee) W ogłoszeniu Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energeshytycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu oraz zamieszcza informację o wartości wspoacutełczynnika akceptacji ofert (art 16 ust 5 uee) Istnieje obowiązek przeprowadzenia przetargu oddzielnie dla następujących kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych zmniejszenia s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji (art 16 ust 3 uee) Jednakże dla kategorii przedsięwzięć służących poprashywie efektywności energetycznej a dotyczących zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energetycznej nie niższą niż 80 całkowitej wartości świashydectw efektywności energetycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu (art 16 ust 7 uee)

Do przetargu może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efekshytywności energetycznej w wyniku ktoacuterego uzyskuje się oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku albo przedsięwzięcia tego samego rodzaju służące poshyprawie efektywności energetycznej w wyniku ktoacuterych uzyskuje się łączną oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku (art 18 ust 1 uee)

Podmiot przystępujący do przetargu m a obowiązek przedłożyć Prezesowi URE prawidłowo wypełnioną deklarację przetargową wraz z audytem efekshytywności energetycznej sporządzonym dla przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej okreshyślonych w tej deklaracji (art 19 ust 1 uee) Oceny ofert złożonych w przetargu dokonuje Komisja Przetargowa Przyporządkowuje ona poszczeshygoacutelne oferty przetargowe ktoacutere nie zostały odrzucone do kategorii przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 16 ust 3 uee a następnie wyznacza na podstawie tych ofert średnią w arshytość efektu energetycznego dla przetargu organizowanego w każdej z k a te shygorii przedsięwzięć zgodnie z art 20 ust 1 uee (sect 10 ust 4 rozporządzeshynia) K om isja rozstrzyga p rze ta rg w ybiera jąc w każdej z ka tego rii przedsięwzięć oferty przetargowe w ktoacuterych zgodnie z deklaracją p rze tarshygową zadeklarow ano w artość efektu energetycznego zawierającego się w przedziale o ktoacuterym mowa w art 20 ust 1 uee począwszy od oferty przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano najwyższą wartość efektu energeshytycznego i kończąc na ofercie przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano w arshytość efektu energetycznego wyższą lub roacutewną iloczynowi oferowanej średniej

242 R om an Trzaskalik

wartości efektu energetycznego oraz wartości wspoacutełczynnika akceptacji (sect 10 ust 5 rozporządzenia)

Przetarg wygrywają te podmioty ktoacutere zadeklarowały wartość efektu energetycznego (ro) o ktoacuterym mowa w art 19 ust 2 pkt 5 uee i to tym podmiotom Prezes URE wydaje świadectwa efektywności energetycznej zashymieszczając w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyshykirdquo informację o wydanym świadectwie efektywności energetycznej wraz z k a rtą audytu efektywności energetycznej sporządzoną dla przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej określonego w tym świadecshytwie Zaznaczyć jednak należy że wydanie świadectwa będzie następowało zawsze na wniosek podmiotu ktoacutery wygrał przetarg a nie z urzędu Może się więc zdarzyć że podmiot ktoacutery wygrał przetarg nie zwroacuteci się do Prezeshysa URE o wydanie certyfikatu a tym samym nie będzie miał obowiązku zrealizowania przedsięwzięcia zgłoszonego do przetargu

Dalsza procedura postępowania ze świadectwami efektywności energeshytycznej przedstaw ia się następująco

Podmiot u ktoacuterego zostanie zrealizowane przedsięwzięcie służące poprashywie efektywności energetycznej lub podmiot przez niego upoważniony ktoacutery otrzymał świadectwo efektywności energetycznej jest obowiązany po zrealishyzowaniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej do sporządzenia audytu efektywności energetycznej (tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo) potwierdzającego oszczędność energii uzyskaną w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia w ilości określonej w deklaracji przetargowej (art 22 ust 2uee)39

Następnie ww podmioty m ają obowiązek zawiadomienia Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetyczshynej w term inie 30 dni od dnia jego zakończenia przedkładając mu oświadczeshynie potwierdzające zgodność zrealizowanego przedsięwzięcia służącego poshyprawie efektywności energetycznej z deklaracją przetargową oraz tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo jeśli jest on wymagany (art 22 ust 4)40

Podmiot ktoacuterem u przyznano świadectwo efektywności energetycznej o wartości odpowiadającej ilości energii większej niż ilość energii zaoszczęshydzonej w wyniku realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności

39 Zgodnie z a rt 22 ust 2 uee n ie je s t w ym agane w ykonanie a u d y tu efektyw ności energetycznej o k toacute rym m owa w ust 1 d la zrealizow anego przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w zw iązku z k toacute rym zadeklarow ano osiągnięcie oszczędności en ershygii w ilości nieprzekraczającej roacutew now artości 100 to n oleju ekw iw alentnego średnio w ciągu roku

40 P rezes URE posiada upow ażnienie do wyrywkowej w eryfikacji a u d y tu efektywności energetycznej załączonego do p rz e ta rg u oraz tzw a u d y tu spraw dzającego a także zgodności oszczędności energ ii osiągniętej w w yn iku realizacji przedsięw zięcia służącego popraw ie efekshytyw ności energetycznej z ilością energ ii zaoszczędzonej określonej w dek larac ji przetargow ej (a rt 23 ust 1 uee)

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 243

energetycznej stw ierdzona przez P rezesa URE w w yniku weryfikacji oszczędności energii jest obowiązany w term inie 6 miesięcy od dnia zawiashydomienia przez Prezesa URE uzyskać i przedstawić m u do umorzenia świashydectwo efektywności energetycznej o wartości stanowiącej roacuteżnicę między ilością energii wynikającą ze świadectwa efektywności energetycznej przyshyznanego tem u podmiotowi a ilością energii zaoszczędzonej wyrażonej w toshynach oleju ekwiwalentnego (art 23 ust 2-5 uee)

Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego odbiorcy końshycowego oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego o ktoacuteshyrych mowa w art 12 ust 2 ktoacuterym przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej w drodze decyzji um arza to świashydectwo w całości albo w części a prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej wygasają z chwilą jego umorzenia (art 27 ust 1 i 4 uee)

Nie sposoacuteb oceniać wprowadzone system u białych certyfikatoacutew w odeshyrw aniu od oceny samej uee Z uwagi na przyjęty tem at niniejszego artykułu autor ogranicza się jedynie do stwierdzenia że ustaw a niestety nie zawiera przekonywającego modelu zachęt do w drażania przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej opierając się raczej na modelu nakazoshywym Co do samych świadectw efektywności energetycznej pojawia się - uzasadniona w opinii autora - wątpliwość czy białe certyfikaty stanowiące na tą chwilę jedyny prawny instrum ent poprawy efektywności energetycznej w praktyce spowodują faktyczny wzrost liczby przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej

Po pierwsze realizacja inwestycji służącej poprawie efektywności enershygetycznej w oparciu o dość niepewną okoliczność wygrania przetargu może skutecznie zniechęcać do podejmowania działań w tym obszarze Oczywiście można argumentować że uee wymusza uzyskiwanie (bądź przez udział w przetarg bądź przez zakup świadectwa od osoby trzeciej) świadectw efekshytywności energetycznej na podmiotach wskazanych w art 12 ust 1 pod rygorem uiszczenia opłaty zastępczej (w całości) ale podmioty na ktoacutere nałoshyżono przedmiotowy obowiązek mogą bez uszczerbku do swoich interesoacutew finansowych wywiązać się niech poprzez uwzględnienie kosztoacutew opłat zashystępczych w kosztach sprzedawanej energii

Po drugie można twierdzić że świadectwa efektywności energetycznej są nie tylko jednym ale roacutewnież bdquoczasowymrdquo instrum entem poprawy efekshytywności energetycznej przynajmniej w świetle aktualnych polskich uw ashyrunkowań prawnych co nie sprzyja jego zakorzenieniu i upowszechnieniu Nakładający na właściwe podmioty obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej art 12 uee wszedł w życie dopiero 1 stycznia 2013 r będzie natom iast obowiązywał do dnia 31 m arca 2016 r co oznacza że świadectwa efektywności energetycznej powinshy

244 R om an Trzaskalik

ny zostać przedstawione Prezesowi URE do umorzenia w tym term inie41 Wydaje się jednak że w związku z nowymi obowiązkami nałożonymi na państw a członkowskie dyrektywa z 2012 r wymusi przedłużenie okresu oboshywiązywania min art 12 Aktualne jest zatem pytanie czy ustawodawca pozostawi świadectwa efektywności energetycznych centralnym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej czy też przeniesie punkt ciężkości na inne instrum enty prawne

Nie ulega roacutewnież wątpliwości że świetle nowej dyrektywy z 2012 r ustawodawca polski będzie m usiał podjąć działania zmierzające do impleshym entowania do porządku krajowego jej postanowień pod rygorem zapłaty wysokich kar pieniężnych

Na marginesie można tylko wskazać że Polska ma już problemy związashyne z wdrażaniem dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady 201031UE z dnia 19 m aja 2010 r w sprawie charakterystyki energetycznej budynkoacutew42- projekt założeń projektu ustaw y o charakterystyce energetycznej budynshykoacutew został przyjęty przez Radę M inistroacutew w kwietniu 2013 r43 oraz dyrektyshywy Parlam entu Europejskiego i Rady 200928WE z dnia 23 kwietnia 2009 r w sprawie promowania stosowania energii ze źroacutedeł odnawialnych zmieniashyjąca i w następstw ie uchylająca dyrektywy 200177WE oraz 200330WE44- opracowano projekt ustawy o odnawialnych źroacutedłach energii45

Nie bez znaczenia pozostaje roacutewnież fakt że wspomniane powyżej dyrekshytywy oraz dyrektywa z 2012 r są wobec siebie kom plementarne i służą realizacji unijnego celu 3x20 czyli redukcji o 20 gazoacutew cieplarnianych zwiększeniu efektywności energetycznej o 20 oraz 20 udziału odnawialshynych źroacutedeł energii w ogoacutelnym bilansie energetycznym do 2020 r46 Z pewnoshy

41 Pew nym znak iem potw ierdzającym że polski ustaw odaw ca m yśli o św iadectw ach efekshytyw ności energetycznej w dłuższej perspek tyw ie czasowej niż okres od 1 stycznia 2013 r do 31 m arca 2016 r je s t to że w a r t 24 ust 1 uee przew idział 5 -letn i zak res ud z ia łu w p rze ta rg u prow adzącym do p rzy zn an ia św iadectw a efektyw ności energetycznej d la podmiotoacutew k toacute re nie zaw iadom iły P rezesa URE o zakończen iu przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej lub zaw iadam iając udzieliły niepraw dziw ych lub w prow adzających w b łąd inforshym acji o jego zrealizow aniu a także w p rzy p ad k u negatyw nej w eryfikacji oszczędności energii o k toacuterej m owa w a rt 23 ust 2

42 DzU rz WE L 153 z 18 czerw ca 2010 r s 1343 Zgodnie z a rt 28 dyrektyw y p ań stw a członkowskie p rzy jm ą i opubliku ją najpoacuteźniej do

d n ia 9 lipca 2012 r p rzepisy ustaw ow e wykonawcze i ad m in istracy jne niezbędne do w ykonania a r t 2 -1 8 oraz a r t 20 i 27 P a ń stw a członkowskie s to su ją przepisy k toacute re dotyczą a r t 2 3 9 11 12 13 17 18 20 i 27 najpoacuteźniej od d n ia 9 stycznia 2013 r

44 DzU rz WE L 140 z 5 czerw ca 2009 r s 1645 Zgodnie z a r t 27 dyrektyw y bez uszczerbku d la a r t 4 u st 1 2 i 3 p ań stw a członkowshy

skie w prow adzają w życie p rzepisy ustaw ow e w ykonawcze i adm in istracy jne niezbędne do w ykonania n iniejszej dyrektyw y najpoacuteźniej do d n ia 5 g ru d n ia 2010 r

46 Cel te n z pew nością w przyszłości ulegnie zm ianie W projekcie rezolucji P a rlam en tu Europejskiego w spraw ie drugiego strategicznego przeglądu energetycznego zapisano bdquowzywa U nię E uropejską i pań stw a członkowskie do zm niejszenia em isji gazoacutew c ieplarn ianych o 60-80 do 2050 r oraz do przyjęcia celoacutew w postaci zw iększenia o 35 efektyw ności energetycznej oraz

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 4: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 231

Ja k wskazano w uzasadnieniu do uee8 celem ustaw y jest stworzenie ram prawnych dla działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej gospodarki obejmujących mechanizm wsparcia i prowadzących do uzyskania wymiernych oszczędności energii wymaganych na podstawie dyrektywy ktoacuteshyre to działania prowadzone będą w trzech obszarach zwiększenia oszczędnoshyści energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych oraz zmniejszenia s tra t energii elektryczshynej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji

Ustawa o efektywności energetycznej z 2011 r koncentruje się jednak na tzw białych certyfikatach czyniąc z nich niejako centralny instrum ent rynshykowy poprawy efektywności energetycznej w Polsce9 Powyższa okoliczność stanowi zresztą jeden z podstawowych zarzutoacutew stawianych uee Zaroacutewno bowiem dyrektywa z 2006 r jak i dyrektywa z 2012 r przewidują o wiele szerszy wachlarz możliwości w tym zakresie stanowiąc że państw a członshykowskie m ają w szczegoacutelności obowiązek zapewnić istnienie lub ustanowieshynie dobrowolnych umoacutew10 albo innych instrum entoacutew rynkowych Białe certyshyfikaty stanowią zaledwie jeden z takich instrumentoacutew Polska ustaw a czyni zaś świadectwa efektywności energetycznej w istocie jedynym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej11 Z pewnością nie jest to rozwiązanie pożądane Zauważyć roacutewnież należy że przyjęcie nowej dyrektywy z 2012 r będzie wiązało się z koniecznością wprowadzenia do uee zmian zwłaszcza że dyrektywa z 2012 r zmienia punkt ciężkości dostrzegając najważniejszą rolę instrumentoacutew mających na celu finansowanie środkoacutew poprawy efektywności energetycznej12 Postulować tym samym należy tworzenie odpowiednich funshy

8 U zasadn ien ie do rządowego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej (d ruk 3514) dostępne [online] lthttp orkasejm govp lD ruki6kansfw gdruku3514gt dostęp 4032013

9 Spośroacuted 43 artykułoacutew uee aż 16 poświęconych zostało św iadectwom efektywności enershygetycznej W skazać je d n a k należy że z dn iem 27 g ru d n ia 2012 r a r t 29 -3 4 dotyczące a u d y tu energetycznego - w ram ach p o stu la tu deregulacji działalności gospodarczej - zostały uchylone u s ta w ą z d n ia 10 paźd z ie rn ik a 2012 r o zm ianie u staw y o efektyw ności energetycznej (DzU z 2012 r poz 1397)

10 W ydaje się że w szczegoacutelności n ie doceniono ro li um oacutew n a u słu g i energe tyczne tj um ow y dotyczącej popraw y efektyw ności energetycznej zaw ieranej pom iędzy beneficjentem a dostaw cą środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej n a podstaw ie k toacuterej za inw estycję p łaci się odpowiednio do określonego w um owie poziom u popraw y efektyw ności energetycznej oraz um owy zaw ieranej pom iędzy beneficjentem a dostaw cą środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej oraz osobą trzec ią b ędącą podm iotem finansującym

11 M Szam belańczyk Projekt ustaw y o efektywności energetycznej bdquoCzysta E n erg iardquo 2009 n r 10

12 P ream buła dyrektyw y z 2012 r w pk t 50 stanowi że pań stw a członkowskie powinny zachęcać do stosow ania instrum entoacutew finansow ania by u łatw iać realizację celoacutew niniejszej dyshyrektywy Takie in stru m en ty finansow ania m ogą obejmować w kłady finansowe oraz grzywny za n ieprzestrzeganie n iektoacuterych przepisoacutew niniejszej dyrektywy środki przeznaczone n a efektyw shyność energetyczną n a mocy a rt 10 ust 3 dyrektyw y 200387W E środki przeznaczone n a efekshytywność energe tyczną w w ielo letn ich ram ach finansow ych zw łaszcza F u n d u szu Spoacutejności funshyduszach s truk tu ralnych i funduszach rozwoju obszaroacutew wiejskich oraz specjalnych europejskich instrum en tach finansowych tak ich ja k Europejski Fundusz n a rzecz Efektywności Energetycznej

232 R om an Trzaskalik

duszy na rzecz dotowania procesu wdrażania programoacutew efektywności energeshytycznej lub innych środkoacutew poprawy efektywności energetycznej i promowania rozwoju rynku usług energetycznych13 Wspomnieć trzeba że ustaw a posiada aktualnie cztery akty wykonawcze14

Dyrektywa z 2012 r podobnie jak ta z 2006 r nie wprowadza właściwe żadnych ram prawnych w ktoacuterych powinny funkcjonować białe certyfikaty To z kolei pozostawia państwom członkowskim sporą swobodę działania i wpływa na to że systemy białych certyfikatoacutew w poszczegoacutelnych państw ach znacznie się roacuteżnią Co ciekawe system oacutew nie jest bdquowynalazkiemrdquo unijnym Po raz pierwszy zbywalne białe certyfikaty pojawiły się w A ustralii w Nowej Południowej Walii15 Zresztą ponieważ akty praw a unijnego czynią białe certyfikaty tylko jednym z środkoacutew jakim państwo członkowskie może się podłużyć dla osiągnięcia wyznaczonych m u celoacutew nie są one powszechnym typowym instrum entem po ktoacutery państw a członkowie sięgają16

W pkt 20 pream buły17 dyrektywa z 2012 r wskazuje że przeprowadzona ocena możliwości ustanowienia na poziomie Unii system u białych certyfikashy

13 A rt 20 dyrektyw y z 2012 r stanow i że n ie n a ru sza jąc postanow ień a r t 107 i 108 T ra k ta tu o funkcjonow aniu U nii Europejskiej p ań stw a członkowskie u ła tw ia ją tw orzenie in shystru m en toacute w finansow ych lub k o rzystan ie z istn ie jących in stru m en toacute w dotyczących środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej w celu zm aksym alizow ania korzyści w ynikających z fin an shysow ania wieloźroacutedłowego

14 Rozporządzenie M in istra G ospodarki z d n ia 4 w rześn ia 2012 r w spraw ie sposobu obliczania ilości energ ii pierw otnej odpowiadającej w artości św iadectw a efektyw ności energeshytycznej oraz wysokości jednostkow ej op łaty zastępczej (DzU z 2012 r poz 1039) obwieszczeshynie M in istra G ospodarki z d n ia 21 g ru d n ia 2012 r w spraw ie szczegoacutełowego w ykazu p rzedsięshywzięć służących popraw ie efektyw ności energetycznej (MP z 2013 r poz 15) rozporządzenie M in istra G ospodarki z d n ia 23 p aźd ziern ika 2012 r w spraw ie p rz e ta rg u n a w yboacuter p rzedsięshywzięć służących popraw ie efektyw ności energetycznej (DzU z 2012 r poz 1227) rozporządzeshynie M in istra G ospodarki z d n ia 10 sie rp n ia 2012 r w spraw ie szczegoacutełowego zak re su i sposobu sp o rządzan ia au d y tu efektyw ności energetycznej w zoru k a r ty a u d y tu efektyw ności energetyczshynej oraz m etod obliczania oszczędności energ ii (DzU z 2012 r poz 962)

15 P B ertoldi S Rezessy Energy saving obligations a n d tradable w hite certificates Report p repared by the Jo in t R esearch C entre of th e E uropean Com mission 2009 s 5 [online] lth ttp eceuropaeuenergyefficiencystudiesdoc2009_12jrc_w hite_certificatespdfgt dostęp 5032013

16 B iałe certy fika ty funkcjonują w W ielkiej B ry tan ii od 2002 r we W łoszech od 2005 r (Decreto Legislativo 30 m aggio 2008 n 115 ldquoA ttuazione de lla d ire ttiv a 200632CE re la tiv a a llrsquoefficienza degli usi finali dellrsquoen erg ia e i servizi energetic i e abrogazione de lla d ire ttiv a 9376C EErdquo opublikow any w ldquoG azze tta Ufficialerdquo n r 154 z 3 lipca 2008 r) we F ran c ji od 2006 r Szerzej n a ten tem a t M Togeby K D yhr-M ikkelsen E Jam es-S m ith Design o f W hite Certificashytes C om paring UK Italy France a n d D en m ark ldquoE a E nergy A nalysesrdquo N ovem ber 2007

17 W pierw otnym b rzm ien iu oacutewczesnego pk t 18 p ream buły (odpow iednik ak tu a ln eg o pk t 20) znajdow ało się roacutewnież zdanie bdquoKom isja pow inna jed n a k określić w drodze a k tu delegow ashynego w aru n k i n a jak ic h państw o członkowskie m ogłoby w przyszłości uznaw ać oszczędności energ ii poczynione w innym państw ie członkowskim W skazane je s t a b y poziom am bicji tego rodzaju system oacutew był u s ta n aw ia n y we w spoacutelnych ram ach na poziomie Unii p rzy jednoczesnym zapew nien iu państw om członkowskim elastyczności w ystarczającej do pełnego uw zględnienia krajow ej organizacji podm iotoacutew działających n a rynku szczegoacutelnego k o n tek s tu sek to ra energeshytycznego oraz przyzw yczajeń odbiorcoacutew końcowychrdquo P op raw k ą n r 6 zdanie to jed n a k zostało u su n ię te a jak o uzasad n ien ie w skazano że bdquoSystem w zajem nego u zn aw an ia oszczędności

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 233

toacutew wykazała że w obecnej sytuacji system tak i doprowadziłby do nadm iershynych kosztoacutew administracyjnych a ponadto istnieje ryzyko że oszczędność energii byłaby skoncentrowana tylko w pewnej liczbie państw członkowskich a nie na terytorium całej Unii Jednocześnie ustawodawca unijny zauważa że cele takiego system u na poziomie Unii można osiągnąć w lepszy sposoacuteb (przynajmniej na obecnym etapie) za pomocą krajowych systemoacutew zobowiąshyzujących przedsiębiorstwa użyteczności publicznej sektora energetycznego do poprawy efektywności energetycznej lub innych alternatyw nych środkoacutew z dziedziny polityki pozwalających na uzyskanie takiej samej oszczędności energii

Jakkolwiek uee czyni białe certyfikaty czy też (według terminologii ustawowej) świadectwa efektywności energetycznej swoim podstawowym mechanizmem to pojęcia tego nie definiuje co stanowi przejaw braku należyshytej staranności legislacyjnej Elementy konstrukcyjne tej definicji dają się jedshynak w wyprowadzić z art 21 ust 1 i 3 uee zgodnie z ktoacuterym świadectwo efektywności energetycznej stanowi potwierdzenie deklarowanej oszczędnoshyści energii wynikającej z przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego roshydzaju służących poprawie efektywności energetycznej wydawane podmiotoshywi ktoacutery wygrał przetarg o ktoacuterym mowa w art 20 ust 2 uee w formie zaświadczenia poprzez odpowiednie zastosowanie przepisoacutew Kodeksu postęshypowania administracyjnego18 o wydawaniu zaświadczeń Co istotne dyrektyshywa z 2006 r w art 3 lit s definiuje białe certyfikaty jako certyfikaty wydane przez niezależne organy certyfikujące potwierdzające roszczenia uczestnishykoacutew rynku w zw iązku z oszczędnościami energetycznym i uzyskanym i w efekcie zastosowania środkoacutew poprawy efektywności energetycznej W dyshyrektywie z 2012 r definicji białych certyfikatoacutew brak (poza wzm ianką w pkt 20 pream buły w ogoacutele się w dyrektywie nie pojawiają) co może skłaniać ku konkluzji że ustawodawca unijny dostrzega i chce popularyzować inne środshyki poprawy efektywności energetycznej ale jednocześnie uważa że białe certyfikaty niejako same się już wypromowały i powszechnie znane są ich wady i zalety

W założeniu system białych certyfikatoacutew m a działać podobnie jak funkshycjonujące już zielone certyfikaty energii ze źroacutedeł odnawialnych19 oraz czer-

energ ii w rzeczyw istości oznaczałby że konsum enci w jed n y m państw ie członkowskim m ogliby osta teczn ie płacić za oszczędności doliczane do celu realizow anego w innym państw ie członkowshyskim J e s t to n iespraw iedliw e poniew aż korzyści m u szą odnosić konsum enci we w szystk ich pań stw ach członkowskich Ponadto mogłoby to roacutewnież prow adzić do stosow ania szkodliw ych p ra k ty k przez p rz ed się b io rs tw a e n e rg e ty czn erdquo Zob [online] lt w w w europarleu ropaeu si- desgetDocdopubRef=-EPTEXT+REPORT+A7-2012-0265+0+DOC+XM L+V0PLtitle2gt doshystęp 6032013

18 Tekst jedn DzU z 2000 r n r 98 poz 1071 ze zm19 Zgodnie z a r t 9e ust 1 u staw y - P raw o energetyczne (tek s t jed n DzU z 2006 r

n r 89 poz 625 ze zm) po tw ierdzeniem w ytw orzenia energ ii elektrycznej w odnaw ialnym źroacutedle energii je s t św iadectwo pochodzenia tej energ ii - tzw zielony certyfikat

234 R om an Trzaskalik

wone certyfikaty energii elektrycznej wyprodukowanej w kogeneracji20 Ma on przynieść do 2016 r oszczędności w wysokości 25 586 GWh21 W ram ach system u dotyczącego wydawania świadectw efektywności energetycznej (ujshymowanego ogoacutelnie) można wyroacuteżnić następujące podmioty

a) Urząd regulacyjny (w Polsce Prezes Urzędu Regulacji Energetyki) ktoacutery odgrywa zasadniczą rolę w nakładaniu odpowiednich obowiązkoacutew na podmioty i wydaje certyfikaty

b) Dostawcy oraz dystrybutorzy gazu i energii elektrycznej - posiadający nałożony przez urząd regulacyjny obowiązek zaoszczędzenia pewnej ilość energii w określonym okresie czasu Celem realizacji tego obowiązku doshystawcy są obowiązani do promowania odbiorcom końcowym określonych proshyjektoacutew opartych na efektywności energetycznej Dostawcy i dystrybutorzy otrzym ują białe certyfikaty ktoacutere mogą być przedmiotem obrotu Mają oni roacutewnież możliwość nabycia na rynku potrzebnej im do wypełnienia nałożoshynych przez urząd regulacyjnych obowiązkoacutew ilości białych certyfikatoacutew od dostawcoacutew oraz osoacuteb trzecich

c) Energy service companies (dalej ESCO) tj podmioty ktoacutere oferują usługi związane z oszczędnością energii polegające na wdrożeniu efektywneshygo energetycznie najbardziej odpowiedniego w danym przypadku środka przedsięwzięcia związanego ze zmniejszeniem kosztoacutew użytkowania Podshymioty ESCO finansują takie przedsięwzięcie Wynagrodzenie ww podmiotu konstruowane jest najczęściej jako udział w obniżonych kosztach związanych z danym przedsięwzięciem (środkiem) Podmioty ESCO nie są adresatam i obowiązkoacutew nakładanych przez urząd regulacyjny choć są uprawnione do ubiegania się o białe certyfikaty i mogą dokonywać ich sprzedaży po realizashycji efektywnego energetycznie przedsięwzięcia

d) Osoby trzecie tj podmioty nie będące adresatam i obowiązku nałożoshynego przez urząd regulacyjny ale mogące nabywać i zbywać białe certyfikaty

20 Zgodnie z art 91 ust 1 pkt 2 ustaw y - Prawo energetyczne świadectwo pochodzenia z kogeneracji wydaje się oddzielnie dla energii elektrycznej wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji w jednostce kogeneracji innej niż wymienionej w pkt 1 i 1a tj innej niż opalanej paliwam i gazowymi lub o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej źroacutedła poniżej 1 MW i innej niż opalanej m etanem uwalnianym i ujmowanym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynshynych likwidowanych lub zlikwidowanych kopalniach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw ashynym z przetwarzania biom asy w rozumieniu art 2 ust 1 pkt 2 ustaw y o biokomponentach i biopaliwach ciekłych - czerwony certyfikat Głoacutewnie chodzi tu o duże konwencjonalne elekshytrociepłownie opalane węglem kam iennym lub węglem brunatnym oraz inne jednostki kogeneshyracji opalane paliwam i niewym ienionym i w art 91 ust 1 pkt 2 ustaw y - Prawo energetyczne ktoacuterych łączna moc zainstalowana elektryczna jest roacutewna lub w yższa niż 1 MW Szerzej na ten temat K om entarz do art 91 [w] Z Muras M Swora (red) Praw o energetyczne K om entarz Lex 2010

21 W edług szacunkoacutew M inisterstwa Gospodarki na podstawie oceny skutkoacutew regulacji do ustaw y o efektywności energetycznej s 41 [online] lthttporkasejmgovplDruki6kansf0 3E63E71ACD1BCE32C12577C3005DDF04$file3514-Ipdfgt dostęp 6032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 235

tym samym przyczyniając się do płynności tego rynku Do grupy tych podshymiotoacutew należy zaliczyć brokeroacutew czy instytucje finansowe22

Ustawa o efektywności energetycznej realizuje pod kątem podmiotowym powyższy schemat roacuteżnie jednak rozkładając akcenty Wprost określa pozycję zajmowaną w systemie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE) oraz - o czym niżej - w art 12 uee wskazuje podmioty obowiąshyzane w powyższym rozumieniu Ustawa nie wspomina bezpośrednio o podmioshytach ESCO ale w art 10 ust 2 pkt 1 określa że środkiem poprawy efektywnoshyści energetycznej jest umowa ktoacuterej przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej2 3 Należy mieć nadzieję że powyższy zabieg legislacyjny przyczyni się to do zwiększeshynia rynku dla usług podmiotoacutew typu ESCO ktoacutere oferują roacuteżnorodne formy finansowania pozabudżetowego jak np finansowanie przez stronę trzecią czy umowa poprawę efektywności energetycznej na podstawie ktoacuterej inwestycja finansowana jest ze środkoacutew uzyskanych w związku z określoną w umowie oszczędnością energii24

W kontekście zaś okoliczności że zgodnie z art 25 ust 1 uee prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej są towashyrem giełdowym w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r o giełshydach towarowych25 i są zbywalne ustaw a sankcjonuje roacutewnież działalność osoacuteb trzecich w powyższym rozumieniu Obroacutet zaś ww prawam i m ajątkowyshymi powinien zapewnić optymalny rynek ktoacutery będzie obejmował wiele podshymiotoacutew zainteresowanych transakcjam i wystarczające informacje o produkshytach i cenach oraz możliwości obrotu prawam i i płynność2 6 Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego system u białych certyfikatoacutew stanowi wdroshyżenie art 6 ust 2 lit a i b dyrektywy z 2006 r27 W uzasadnieniu do uee przedstawiono poniższe korzyści płynące z system u białych certyfikatoacutew

22 M ark et T rad ing M echanism s for D elivering E nergy Efficiency 2010 E nergy C h a rte r S ec re ta ria t 2010 B rukse la Belgia s 7 [online] www ltw w w encharterorgindexphpid=483gt dostęp 8032013

23 Jakko lw iek a r t 10 u st 2 p k t 1 uee dotyczy obowiązkoacutew jed n o stek sek to ra finansoacutew publicznych w obszarze efektyw ności energetycznej a obowiązek legitym ow ania się białym i certy fik a tam i nałożono n a podm ioty pryw atne to - o czym będzie jeszcze m owa w dalszej części a r ty k u łu - podm ioty publiczne realizu jąc przedsięw zięcia popraw y efektyw ności energetycznej za pom ocą dostępnych ich środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej m ogą ubiegać się o św iadectw a efektyw ności energetycznej a n a stęp n ie je zbywać uzyskując s tąd dodatkow e środki finansow e Co oczywiście n ie w yklucza u b iegan ia się o św iadectw a efektyw ności energeshytycznej przez podm ioty ty p u ESCO

24 D rugi Krajowy P lan D ziałań dotyczący efektywności energetycznej d la Polski 2011 s 43 [o n lin e ] lth t tp b ip m g g o v p l f i le s u p lo a d 1 5 9 2 3 D ru g i 2 0 K ra jo w y 2 0 P la n 2 0 P L 20_Ver04 20final 202042012_FINALpdfgt dostęp 8032013

25 DzU z 2000 r n r 103 poz 1099 ze zm26 A D am asiew icz K om entarz do art 2 5 [w] E fektyw ność energetyczna K o m en ta rz

LEXel 201227 Zgodnie z a r t 6 u st 2 dyrektyw y z 2006 r p ań stw a członkowskie w ybierają jedno lub

więcej z poniższych w ym agań k toacutere m uszą zostać spełnione przez przedsiębiorstw a bezpośrednio

236 R om an Trzaskalik

1 Wykorzystanie istniejącego potencjału oszczędności energii w sposoacuteb efektywny energetycznie tzn system pozwala osiągnąć jak największe oszczędności energii w jak najkroacutetszym czasie (system obejmuje szeroką grushypę odbiorcoacutew i w związku z tym pozwala osiągnąć optymalne oszczędności energii gdyż z szerokiego zakresu przedsięwzięć służących poprawie efekshytywności energetycznej można wybrać te najbardziej efektywne pod wzglęshydem oszczędności energii)

2 Poprzez rozszerzenie zakresu działania system u białych certyfikatoacutew roacutewnież na takie obszary jak zwiększenie oszczędności energii przez u rząshydzenia potrzeb własnych oraz zmniejszenie s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji zapewniona będzie nie tylko pełna transpozycja dyrektywy ale jednocześnie możliwa realizacja postanoshywień Rady Europejskiej z dnia 9 m arca 2007 r dotyczących 20 obniżenia zużycia energii w UE do 2020 r

3 Obciążenie budżetu państw a związane z funkcjonowaniem systemu jest najmniejsze w poroacutewnaniu z innymi środkami możliwymi do wprowa- dzenia2 8

Zakres podmiotowy ustaw y w zakresie obowiązkoacutew związanych z białyshymi certyfikatam i konstruuje art 12 ust 1 uee29 zgodnie z ktoacuterym przedshysiębiorstwo energetyczne sprzedające energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczyposhyspolitej Polskiej odbiorca końcowy przyłączony do sieci na terytorium Rzeshy

lub pośrednio poprzez innych dostawcoacutew usług energetycznych lub środkoacutew popraw y efektyw shyności energetycznej (1) zapew nienie oferty ich odbiorcom końcowym oraz prom ow anie k o n k u shyrencyjnych cenowo usług energetycznych albo (2) zapew nienie odbiorcom końcowym dostępnoshyści i p ro m o w an ie k o n k u re n cy jn y ch cenowo au d y toacute w en e rg e ty c z n y ch p rz ep ro w a d z an y c h w sposoacuteb n iezależny lub środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej zgodnie z a r t 9 u st 2 i a r t 12 albo (3) w noszenie w k ładu do funduszoacutew i m echanizm oacutew finansow ania o k toacuterych m owa w a rt 11 lit a zapew nienie is tn ien ia lub ustan o w ien ia dobrowolnych um oacutew lub innych in stru m en toacute w rynkowych tak ich ja k b iałe certyfikaty o sk u tk u roacutew now ażnym z jed n y m lub k ilkom a w ym aganiam i określonym i w lit a Dobrowolne um ow y są oceniane nadzorow ane i obserw ow ane państw o członkowskie w celu zag w aran to w an ia w prak tyce skutkoacutew roacutew now ażshynych z jednym - lit b

28 U zasad n ien ie do rządow ego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lth ttp orkasejm govplD ruki6kansfw gdraku3514gt dostęp 12032013

29 W tym m iejscu należy w skazać że zgodnie z a r t 5 u ee określającym zak res podm ioshytow y stosow ania ustaw y osoby fizyczne osoby praw ne oraz jed n o s tk i organizacyjne nieposiada- jące osobowości praw nej zużyw ające energię podejm ują d z ia łan ia w celu popraw y efektyw ności energetycznej Mogłoby się więc wydawać że obowiązek stosow ania u staw y ciąży n a każdym podmiocie zużyw ającym energię Kolejne jed n a k p rzep isy doprecyzow ują niejako brzm ien ie a rt 5 czyniąc a d re sa tam i w ynikających z niej obowiązkoacutew po p ierw sze - podm ioty sek to ra fin an shysoacutew publicznych (a rt 10 uee) oraz po drug ie - podm ioty z sek to ra p ryw atnego (a rt 12 uee) co czyni z a r t 5 uee w istocie n ie p rzep is p raw a a p o stu la t prawny Zauw ażyć roacutew nież należy że u ee za n iep rzes trzeg an ie jej przepisoacutew przew iduje sankcje w postaci k a r p ieniężnych w yłącznie d la podm iotoacutew sek to ra pryw atnego (a rt 35 uee) co rodzi uzasadn ione w ątpliw ości co do w d ra ża n ia postanow ień a r t 10 uee przez jed n o s tk i sek to ra finansoacutew publicznych N ależy opowiedzieć się za w prow adzeniem przep isu k toacute ry n ak ład a łb y roacutew nież n a jed n o stk i sek to ra finansoacutew publicznych sankcje n a w zoacuter a rt 35 i nast uee

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 237

czypospolitej Polskiej będący członkiem giełdy towarowej w rozumieniu art 2 pkt 5 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych oraz towarowy dom m aklerski lub dom m aklerski o ktoacuterych mowa w art 2 pkt 8 i 9 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych w odniesieshyniu do transakcji realizowanych na giełdzie towarowej na zlecenie odbiorcoacutew końcowych przyłączonych do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Reshygulacji Energetyki świadectwo efektywności energetycznej lub uiścić opłatę zastępczą

Niestety w poroacutewnaniu z dyrektywą z 2006 r ustaw a zawęża zakres podmiotowy i przedmiotowy obowiązkoacutew związanych ze świadectwami efekshytywności energetycznej W myśl wskazanego powyżej art 12 ust 1 lit a obowiązek przedstaw ienia Prezesowi URE świadectwa efektywności energeshytycznej ciąży na przedsiębiorstwie energetycznym sprzedającym (sic) energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej W ten sposoacuteb ustanaw ia się więc obowiązki w zakresie oszczędności energii jedynie w odniesieniu do energii elektrycznej ciepła i gazu a przecież art 3 lit a dyrektywy z 2006 r ktoacutery przecież dyrektywa wdraża odnosi się do wszystkich form energii30 Poza tym dyrektywa obejmuje swoim zakresem zastosowania zaroacutewno do sprzedawcoacutew detalicznych energii jak i dystrybutoroacutew oraz operatoroacutew sysshytemoacutew dystrybucyjnych i operatoroacutew sieci przesyłowych Ustawa z 2011 r pomija roacutewnież przedsiębiorstwa energetyczne sprzedające energię elektryczshyną ciepło i gaz odbiorcom końcowym nie przyłączonym do sieci31

Trudno znaleźć uzasadnienie dla opisanych powyżej ograniczeń tym barshydziej że ustawodawca polski motywoacutew tego rodzaju posunięć nie przedstashywia Oczywiście z praw a unijnego nie wynika obowiązek odniesienia każdego z przyjmowanych środkoacutew poprawy efektywności energetycznej do wszystshykich rodzajoacutew energii ale wobec tego że świadectwa efektywności energeshytycznej są właściwie jedynym rozwiązaniem przyjętym przez polskiego u s ta shywodawcę takie ukształtowanie art 12 uee rodzi wątpliwości

30 Zgodnie z a r t 3 lit a dyrektyw y z 2006 r pod pojęciem energ ii należy rozum ieć w szystk ie form y dostępnej w obrocie energii w tym w form ie energ ii elektrycznej gazu (w tym skroplonego gazu ziemnego) gazu płynnego jakiegokolw iek pa liw a stosow anego do w y tw arzashyn ia energ ii grzewczej i chłodniczej (w tym w m iejskich system ach grzewczych i chłodniczych) w ęgla kam iennego i b ru n a tnego torfu paliw (z w yjątk iem paliw lotniczych i paliw w zbiornishyk ach m orskich) a także biomasy zgodnie z defin icją z aw a rtą w dyrektyw ie 200177W E P a r la shym en tu E uropejskiego i R ady z d n ia 27 w rześn ia 2001 r w spraw ie w sp ie ran ia produkcji na ry n k u w ew nętrznym energ ii elektrycznej w ytw arzanej ze źroacutedeł odnaw ialnych Zgodnie n a to shym ias t z a r t 2 pk t 1 dyrektyw y z 2012 r en erg ia oznacza w szelkie form y nośnikoacutew energii paliw a energię cieplną energię ze źroacutedeł odnaw ialnych energię e lek tryczną lub k a żd ą in n ą form ę energ ii określone w a rt 2 lit d rozporządzen ia P a r la m e n tu Europejskiego i R ady (WE) n r 10992008 z d n ia 22 paźd z ie rn ik a 2008 r w spraw ie s ta ty s ty k i energii

31 M Szam belańczyk op cit

238 R om an Trzaskalik

Obowiązki urzędu regulacyjnego w Polsce zostały powierzone Prezesowi URE Rozwiązanie to należy ocenić pozytywnie - Prezes URE stał się w ten sposoacuteb podmiotem adm inistrującym wszystkimi funkcjonującymi w Polsce kolorowymi certyfikatam i32 Do jego obowiązkoacutew w obszarze białych certyfishykatoacutew należy w szczegoacutelności

1) ogłaszanie przetargoacutew na realizację przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej

2) określanie wartości świadectw efektywności energetycznej przewishydzianych do wydania w danym przetargu

3) wydawanie świadectw efektywności energetycznej4) um arzanie świadectw efektywności energetycznej5) kontrola w ypełniania obowiązku um orzenia wymaganej wartości

świadectw efektywności energetycznej przez przedsiębiorstwa energetyczne6) wymierzanie kar pieniężnych7) wyrywkowa weryfikacja oszczędności energii osiągniętej w wyniku

realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej oraz audytu efektywności energetycznej33

Zgodnie z art 16 ust 1 uee Prezes URE dokonuje wyboru przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej za ktoacutere można uzyshyskać świadectwa efektywności energetycznej W ten sposoacuteb organ regulacyjshyny decyduje roacutewnież o liczbie certyfikatoacutew ktoacutere zostaną wydane w danym

32 Zgodnie z a r t 91 ust 1 p k t 1 - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogene- racji wydaje się oddzielnie d la energ ii elektrycznej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej paliw am i gazowym i lub o łącznej mocy zainstalow anej e lekshytrycznej źroacutedła poniżej 1 MW - żoacutełty certy fikat Zgodnie z a r t 91 u st 1 p k t 1a - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogeneracji w ydaje się oddzielnie d la energ ii elek tryczshynej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej m etanem u w aln ianym i ujm ow anym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynnych likw idow anych lub zlikw idow anych kopaln iach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw anym z p rze tw arzan ia bioshym asy w rozum ien iu a r t 2 u st 1 p k t 2 u staw y o b iokom ponentach i biopaliw ach ciekłych p a liw am i gazow ym i lub o łącznej m ocy za insta low anej e lek trycznej ź roacuted ła poniżej 1 MW- fioletowy certy fikat Zgodnie z a r t 9o ustaw y - Praw o energetyczne po tw ierdzeniem w ytwoshyrzen ia b iogazu rolniczego oraz w prow adzenia go do sieci dystrybucyjnej gazowej je s t św iadecshytwo pochodzenia b iogazu rolniczego - brązow y certy fikat Oproacutecz tego w yroacuteżnia się certy fika ty pom arańczow e - ze źroacutedeł zaopatrzonych w insta lacje w ychw ytyw ania i za tłaczan ia dw u tlen k u w ęgla oraz certy fika ty b łęk itn e - z nowych w ysokospraw nych źroacutedeł Szerzej n a te n tem at R G natow ska C harakterystyka polskiego system u certyfikacji pochodzenia energii elektrycznej bdquoPolityka E nerge tycznardquo 2010 z 2(13) Z M uras bdquoKolorowy zaw roacutet g łow yrdquo - czyli specyfika po lsk ich system oacutew w sparcia O ZE i kogeneracji bdquoCzysta E n erg iardquo 2011 n r 5

33 Z akres kom petencji P rezesa URE je s t w ęższy w poroacutew naniu z podm iotam i z innych krajoacutew k toacute rym powierzono adm in istrow an ie b iałym i certy fika tam i Przykładow o b ry ty jsk i re shyg u la to r - Office o f the Gas a n d E lectricity M arkets - m a roacutewnież u p raw n ien ia do określen ia celoacutew indyw idualnych d la poszczegoacutelnych podm iotoacutew zobligowanych Z kolei reg u la to r w łoski- A u to rita p er l rsquoE nergia E lettrica e il Gas - m in zb iera inform acje o w ielkości sprzedaży energ ii odbiorcom końcowym za rok ubiegły n a podstaw ie czego definiow ane są roczne w ielkoshyści obligacji zakupowej d la poszczegoacutelnych podmiotoacutew Szerzej n a te n tem at U zasadn ien ie do rządowego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lthttporkasejm govplD ru- k i6kansfw gdruku3514gt dostęp 15032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 239

roku Ilość ta jest więc ograniczona - jest to rozwiązanie odmienne od przyjęshytego w odniesieniu do zielonych czy czerwonych certyfikatoacutew (ich liczba jest nieograniczona i podyktowana m echanizm am i rynkowymi) Także lista przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej jest ograniczoshyna Jakkolwiek w art 17 uee wskazano w sposoacuteb przykładowy rodzaje przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej34 to lista tych przedsięwzięć w obwieszczeniu M inistra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2012 r w sprawie szczegoacutełowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywshyności energetycznej (jakkolwiek bardzo szeroka) ma charakter taksatywny Wydaje się więc że mogą istnieć przedsięwzięcia służące poprawie efektywshyności energetycznej nie objęte obwieszczeniem M inistra Gospodarki o dużym stopniu efektywności energetycznej ktoacuterych realizacja nie będzie mogła przynieść świadectwa efektywności energetycznej

Poza tym z możliwości uzyskania świadectwa efektywności energetyczshynej wykluczono przedsięwzięcie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 18 ust 2 uee stanowiącym że do przetargu nie może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej 1) zakończone przed dniem 1 stycznia 2011 r 2) na ktoacuterego realizację a) przyznano premię termomodernizacyjną o ktoacuterej mowa w art 3 ustaw y z dnia 21 listopada 2008 r o wspieraniu termomodernizacji i remontoacutew lub b) uzyskano środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej lub z budżetu państwa 3) określone w oświadczeniu o ktoacuterym mowa w art 13 ust 135 Oznacza to że po pierwshysze do przetargu mogą zostać zgłoszone przedsięwzięcia sprzed 1 stycznia 2013 r kiedy to wszedł w życie art 12 uee co ma - jak się wydaje - służyć spopularyzowaniu świadectw efektywności energetycznej po drugie ustaw oshy

34 Do tej g rupy u s ta w a zalicza n astępu jące przedsięw zięcia 1) izolacja in sta lac ji p rzem yshysłowych 2) przebudow a lub rem on t budynkoacutew 3) m odernizacja a) u rząd zeń przeznaczonych do u ży tk u domowego b) ośw ietlenia c) u rząd zeń potrzeb w łasnych d) u rząd zeń i in sta lac ji wykoshyrzystyw anych w procesach przem ysłowych e) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źroacutedeł ciepła 4) odzysk energ ii w procesach przem ysłowych 5) ograniczenie a) przepływoacutew mocy b iernej b) s t r a t sieciowych w ciągach liniowych c) s t r a t w tran sfo rm ato rach 6) stosow anie do ogrzew ania lub chłodzenia obiektoacutew energ ii w ytw arzanej we w łasnych lub przyłączonych do sieci odnaw ialnych źroacutedłach energii w rozum ien iu u staw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - Praw o energetyczne ciepła użytkowego w kogeneracji w rozum ieniu ustaw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - P raw o energetyczne lub ciepła odpadowego z in sta lacji przem ysłowych

35 Zgodnie z a r t 13 u st 1 u ee odbiorca końcowy k toacute ry w roku poprzedzającym rok realizacji obow iązku określonego w a r t 12 ust 1 zużył n ie m niej niż 400 GW h energ ii elekshytrycznej i d la k toacuterego u dzia ł ko sz tu energ ii elektrycznej w w artości produkcji je s t nie m niejszy niż 15 a ponadto zakończył n ie wcześniej niż w d n iu 1 stycznia 2011 r przedsięw zięcie służące popraw ie efektyw ności energetycznej niedotyczące in sta lac ji objętych system em h an d lu up raw n ien iam i do em isji w rozum ien iu u staw y z d n ia 22 g ru d n ia 2004 r o h a n d lu u p raw n ie shyn iam i do em isji do pow ietrza gazoacutew ciep larn ianych i innych substancji ograniczając zużycie energ ii elektrycznej w przeliczeniu n a w ielkość produkcji o n ie m niej niż 1 rocznie w sto su n k u do średniej jego w ielkości z la t 2008-2010 p rzed staw ia jed n em u p rzedsięb iorstw u energetyczshynem u sprzedającem u tem u odbiorcy energię e lek tryczną ośw iadczenie o z realizow aniu p rzedsięshyw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w raz z au d y tem efektyw ności energeshytycznej o k toacute rym m owa w a r t 22 u st 1 potw ierdzającym o siągn ię tą oszczędność energii

240 R om an Trzaskalik

dawca nie chce co do zasady komplementarnego podejścia w zakresie finanshysowania inwestycji służących poprawie efektywności energetycznej (przykłashydowo w przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej nie może być zgłoszone przedsięwzięcie realizowane na obszashyrze Specjalnej Strefy Ekonomicznej)36

Nie sposoacuteb na tą chwilę ocenić w jak i sposoacuteb Prezes URE będzie korzyshystał ze swoich upraw nień dotyczących ograniczania liczby świadectw efekshytywności energetycznej i czy przedstawione ogoacutelnikowo zagrożenia się zm ateshyrializują Brak na razie doświadczeń w tym zakresie Prezes URE ogłosił dopiero pierwszy przetarg na podstawie uee ale istnieje realna obawa że białe certyfikaty będą miały pewien charakter ekskluzywności co w tym wypadku nie stanowi rozwiązania zasługującego na aprobatę

Wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej bęshydzie dokonywany w trybie przetargu ogłaszanego przez Prezesa URE co najmniej raz w roku z tym zastrzeżeniem że istnieje możliwość przeprowashydzenia w danym roku kolejnego przetargu w szczegoacutelności gdy wartość świashydectw efektywności energetycznej ktoacutere mogą być przedstawione do umorzeshyn ia w danym roku nie zapewnia realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią (art 16 ust 2 uee) Zasady przeproshyw adzania przetargu określa rozporządzenie M inistra Gospodarki z dnia 23 października 2012 r w sprawie przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej W przeciwieństwie do postępowań u reshygulowanych np ustaw ą - Prawo zamoacutewień publicznych37 postępowanie przetargowe służące wyborowi przedsięwzięć służących poprawie efektywnoshyści energetycznej jest niejawne Uczestnicy przetargu min nie będą mogli wzajemnie przeglądać swoich ofert Członkowie Komisji Przetargowej powoshyłanej przez Prezesa URE do przeprowadzenia przetargu składają pisemne zobowiązanie do nieujawniania informacji uzyskanych w związku z pracami komisji (sect 7 ust 3 rozporządzenia) Jedyne informacje jakie będą dostępne osobom trzecim zawarte są w protokole ktoacutery Prezes URE powinien zamieshyścić w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo38

36 Zestaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestaw ienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 15032013

37 Tekst jed n DzU z 2000 n r 113 poz 759 ze zm38 Zgodnie z sect 11 u st 1 rozporządzenia z p rzebiegu przeprow adzonego p rz e ta rg u kom isja

sporządza protokoacuteł k toacute ry zaw iera 1) oznaczenie d a ty i m iejsca a) sk ład an ia o fert p rzetargo shywych b) o tw arcia ofert przetargow ych c) rozstrzygnięcia p rze ta rg u 2) im iona i nazw iska członkoacutew kom isji ze w skazan iem ich funkcji oraz czynności w k toacuterych b ra li udział 3) liczbę złożonych ofert przetargow ych 4) w skazan ie o fert przetargow ych a) odrzuconych w raz z podashyn iem przyczyn ich odrzucenia b) w ybranych w k toacute rych zgodnie z d ek la rac ją p rzetargow ą zadek larow ano w artość e fek tu energetycznego zaw ierającą się w przedziale o k toacute rym m owa w a rt 20 ust 1 ustaw y c) n iew ybranych z podaniem przyczyn ich n iew ybrania 5) podpisy członkoacutew kom isji a w p rzypadku b ra k u podpisu - w zm iankę o przyczynie b ra k u podpisu

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 241

Ogłoszenie o przeprowadzeniu przetargu powinno zostać zamieszczone w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo na dwa mieshysiące przed dniem wyznaczonym do jego przeprowadzenia (art 16 ust 4 uee) W ogłoszeniu Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energeshytycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu oraz zamieszcza informację o wartości wspoacutełczynnika akceptacji ofert (art 16 ust 5 uee) Istnieje obowiązek przeprowadzenia przetargu oddzielnie dla następujących kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych zmniejszenia s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji (art 16 ust 3 uee) Jednakże dla kategorii przedsięwzięć służących poprashywie efektywności energetycznej a dotyczących zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energetycznej nie niższą niż 80 całkowitej wartości świashydectw efektywności energetycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu (art 16 ust 7 uee)

Do przetargu może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efekshytywności energetycznej w wyniku ktoacuterego uzyskuje się oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku albo przedsięwzięcia tego samego rodzaju służące poshyprawie efektywności energetycznej w wyniku ktoacuterych uzyskuje się łączną oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku (art 18 ust 1 uee)

Podmiot przystępujący do przetargu m a obowiązek przedłożyć Prezesowi URE prawidłowo wypełnioną deklarację przetargową wraz z audytem efekshytywności energetycznej sporządzonym dla przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej okreshyślonych w tej deklaracji (art 19 ust 1 uee) Oceny ofert złożonych w przetargu dokonuje Komisja Przetargowa Przyporządkowuje ona poszczeshygoacutelne oferty przetargowe ktoacutere nie zostały odrzucone do kategorii przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 16 ust 3 uee a następnie wyznacza na podstawie tych ofert średnią w arshytość efektu energetycznego dla przetargu organizowanego w każdej z k a te shygorii przedsięwzięć zgodnie z art 20 ust 1 uee (sect 10 ust 4 rozporządzeshynia) K om isja rozstrzyga p rze ta rg w ybiera jąc w każdej z ka tego rii przedsięwzięć oferty przetargowe w ktoacuterych zgodnie z deklaracją p rze tarshygową zadeklarow ano w artość efektu energetycznego zawierającego się w przedziale o ktoacuterym mowa w art 20 ust 1 uee począwszy od oferty przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano najwyższą wartość efektu energeshytycznego i kończąc na ofercie przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano w arshytość efektu energetycznego wyższą lub roacutewną iloczynowi oferowanej średniej

242 R om an Trzaskalik

wartości efektu energetycznego oraz wartości wspoacutełczynnika akceptacji (sect 10 ust 5 rozporządzenia)

Przetarg wygrywają te podmioty ktoacutere zadeklarowały wartość efektu energetycznego (ro) o ktoacuterym mowa w art 19 ust 2 pkt 5 uee i to tym podmiotom Prezes URE wydaje świadectwa efektywności energetycznej zashymieszczając w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyshykirdquo informację o wydanym świadectwie efektywności energetycznej wraz z k a rtą audytu efektywności energetycznej sporządzoną dla przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej określonego w tym świadecshytwie Zaznaczyć jednak należy że wydanie świadectwa będzie następowało zawsze na wniosek podmiotu ktoacutery wygrał przetarg a nie z urzędu Może się więc zdarzyć że podmiot ktoacutery wygrał przetarg nie zwroacuteci się do Prezeshysa URE o wydanie certyfikatu a tym samym nie będzie miał obowiązku zrealizowania przedsięwzięcia zgłoszonego do przetargu

Dalsza procedura postępowania ze świadectwami efektywności energeshytycznej przedstaw ia się następująco

Podmiot u ktoacuterego zostanie zrealizowane przedsięwzięcie służące poprashywie efektywności energetycznej lub podmiot przez niego upoważniony ktoacutery otrzymał świadectwo efektywności energetycznej jest obowiązany po zrealishyzowaniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej do sporządzenia audytu efektywności energetycznej (tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo) potwierdzającego oszczędność energii uzyskaną w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia w ilości określonej w deklaracji przetargowej (art 22 ust 2uee)39

Następnie ww podmioty m ają obowiązek zawiadomienia Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetyczshynej w term inie 30 dni od dnia jego zakończenia przedkładając mu oświadczeshynie potwierdzające zgodność zrealizowanego przedsięwzięcia służącego poshyprawie efektywności energetycznej z deklaracją przetargową oraz tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo jeśli jest on wymagany (art 22 ust 4)40

Podmiot ktoacuterem u przyznano świadectwo efektywności energetycznej o wartości odpowiadającej ilości energii większej niż ilość energii zaoszczęshydzonej w wyniku realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności

39 Zgodnie z a rt 22 ust 2 uee n ie je s t w ym agane w ykonanie a u d y tu efektyw ności energetycznej o k toacute rym m owa w ust 1 d la zrealizow anego przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w zw iązku z k toacute rym zadeklarow ano osiągnięcie oszczędności en ershygii w ilości nieprzekraczającej roacutew now artości 100 to n oleju ekw iw alentnego średnio w ciągu roku

40 P rezes URE posiada upow ażnienie do wyrywkowej w eryfikacji a u d y tu efektywności energetycznej załączonego do p rz e ta rg u oraz tzw a u d y tu spraw dzającego a także zgodności oszczędności energ ii osiągniętej w w yn iku realizacji przedsięw zięcia służącego popraw ie efekshytyw ności energetycznej z ilością energ ii zaoszczędzonej określonej w dek larac ji przetargow ej (a rt 23 ust 1 uee)

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 243

energetycznej stw ierdzona przez P rezesa URE w w yniku weryfikacji oszczędności energii jest obowiązany w term inie 6 miesięcy od dnia zawiashydomienia przez Prezesa URE uzyskać i przedstawić m u do umorzenia świashydectwo efektywności energetycznej o wartości stanowiącej roacuteżnicę między ilością energii wynikającą ze świadectwa efektywności energetycznej przyshyznanego tem u podmiotowi a ilością energii zaoszczędzonej wyrażonej w toshynach oleju ekwiwalentnego (art 23 ust 2-5 uee)

Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego odbiorcy końshycowego oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego o ktoacuteshyrych mowa w art 12 ust 2 ktoacuterym przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej w drodze decyzji um arza to świashydectwo w całości albo w części a prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej wygasają z chwilą jego umorzenia (art 27 ust 1 i 4 uee)

Nie sposoacuteb oceniać wprowadzone system u białych certyfikatoacutew w odeshyrw aniu od oceny samej uee Z uwagi na przyjęty tem at niniejszego artykułu autor ogranicza się jedynie do stwierdzenia że ustaw a niestety nie zawiera przekonywającego modelu zachęt do w drażania przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej opierając się raczej na modelu nakazoshywym Co do samych świadectw efektywności energetycznej pojawia się - uzasadniona w opinii autora - wątpliwość czy białe certyfikaty stanowiące na tą chwilę jedyny prawny instrum ent poprawy efektywności energetycznej w praktyce spowodują faktyczny wzrost liczby przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej

Po pierwsze realizacja inwestycji służącej poprawie efektywności enershygetycznej w oparciu o dość niepewną okoliczność wygrania przetargu może skutecznie zniechęcać do podejmowania działań w tym obszarze Oczywiście można argumentować że uee wymusza uzyskiwanie (bądź przez udział w przetarg bądź przez zakup świadectwa od osoby trzeciej) świadectw efekshytywności energetycznej na podmiotach wskazanych w art 12 ust 1 pod rygorem uiszczenia opłaty zastępczej (w całości) ale podmioty na ktoacutere nałoshyżono przedmiotowy obowiązek mogą bez uszczerbku do swoich interesoacutew finansowych wywiązać się niech poprzez uwzględnienie kosztoacutew opłat zashystępczych w kosztach sprzedawanej energii

Po drugie można twierdzić że świadectwa efektywności energetycznej są nie tylko jednym ale roacutewnież bdquoczasowymrdquo instrum entem poprawy efekshytywności energetycznej przynajmniej w świetle aktualnych polskich uw ashyrunkowań prawnych co nie sprzyja jego zakorzenieniu i upowszechnieniu Nakładający na właściwe podmioty obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej art 12 uee wszedł w życie dopiero 1 stycznia 2013 r będzie natom iast obowiązywał do dnia 31 m arca 2016 r co oznacza że świadectwa efektywności energetycznej powinshy

244 R om an Trzaskalik

ny zostać przedstawione Prezesowi URE do umorzenia w tym term inie41 Wydaje się jednak że w związku z nowymi obowiązkami nałożonymi na państw a członkowskie dyrektywa z 2012 r wymusi przedłużenie okresu oboshywiązywania min art 12 Aktualne jest zatem pytanie czy ustawodawca pozostawi świadectwa efektywności energetycznych centralnym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej czy też przeniesie punkt ciężkości na inne instrum enty prawne

Nie ulega roacutewnież wątpliwości że świetle nowej dyrektywy z 2012 r ustawodawca polski będzie m usiał podjąć działania zmierzające do impleshym entowania do porządku krajowego jej postanowień pod rygorem zapłaty wysokich kar pieniężnych

Na marginesie można tylko wskazać że Polska ma już problemy związashyne z wdrażaniem dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady 201031UE z dnia 19 m aja 2010 r w sprawie charakterystyki energetycznej budynkoacutew42- projekt założeń projektu ustaw y o charakterystyce energetycznej budynshykoacutew został przyjęty przez Radę M inistroacutew w kwietniu 2013 r43 oraz dyrektyshywy Parlam entu Europejskiego i Rady 200928WE z dnia 23 kwietnia 2009 r w sprawie promowania stosowania energii ze źroacutedeł odnawialnych zmieniashyjąca i w następstw ie uchylająca dyrektywy 200177WE oraz 200330WE44- opracowano projekt ustawy o odnawialnych źroacutedłach energii45

Nie bez znaczenia pozostaje roacutewnież fakt że wspomniane powyżej dyrekshytywy oraz dyrektywa z 2012 r są wobec siebie kom plementarne i służą realizacji unijnego celu 3x20 czyli redukcji o 20 gazoacutew cieplarnianych zwiększeniu efektywności energetycznej o 20 oraz 20 udziału odnawialshynych źroacutedeł energii w ogoacutelnym bilansie energetycznym do 2020 r46 Z pewnoshy

41 Pew nym znak iem potw ierdzającym że polski ustaw odaw ca m yśli o św iadectw ach efekshytyw ności energetycznej w dłuższej perspek tyw ie czasowej niż okres od 1 stycznia 2013 r do 31 m arca 2016 r je s t to że w a r t 24 ust 1 uee przew idział 5 -letn i zak res ud z ia łu w p rze ta rg u prow adzącym do p rzy zn an ia św iadectw a efektyw ności energetycznej d la podmiotoacutew k toacute re nie zaw iadom iły P rezesa URE o zakończen iu przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej lub zaw iadam iając udzieliły niepraw dziw ych lub w prow adzających w b łąd inforshym acji o jego zrealizow aniu a także w p rzy p ad k u negatyw nej w eryfikacji oszczędności energii o k toacuterej m owa w a rt 23 ust 2

42 DzU rz WE L 153 z 18 czerw ca 2010 r s 1343 Zgodnie z a rt 28 dyrektyw y p ań stw a członkowskie p rzy jm ą i opubliku ją najpoacuteźniej do

d n ia 9 lipca 2012 r p rzepisy ustaw ow e wykonawcze i ad m in istracy jne niezbędne do w ykonania a r t 2 -1 8 oraz a r t 20 i 27 P a ń stw a członkowskie s to su ją przepisy k toacute re dotyczą a r t 2 3 9 11 12 13 17 18 20 i 27 najpoacuteźniej od d n ia 9 stycznia 2013 r

44 DzU rz WE L 140 z 5 czerw ca 2009 r s 1645 Zgodnie z a r t 27 dyrektyw y bez uszczerbku d la a r t 4 u st 1 2 i 3 p ań stw a członkowshy

skie w prow adzają w życie p rzepisy ustaw ow e w ykonawcze i adm in istracy jne niezbędne do w ykonania n iniejszej dyrektyw y najpoacuteźniej do d n ia 5 g ru d n ia 2010 r

46 Cel te n z pew nością w przyszłości ulegnie zm ianie W projekcie rezolucji P a rlam en tu Europejskiego w spraw ie drugiego strategicznego przeglądu energetycznego zapisano bdquowzywa U nię E uropejską i pań stw a członkowskie do zm niejszenia em isji gazoacutew c ieplarn ianych o 60-80 do 2050 r oraz do przyjęcia celoacutew w postaci zw iększenia o 35 efektyw ności energetycznej oraz

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 5: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

232 R om an Trzaskalik

duszy na rzecz dotowania procesu wdrażania programoacutew efektywności energeshytycznej lub innych środkoacutew poprawy efektywności energetycznej i promowania rozwoju rynku usług energetycznych13 Wspomnieć trzeba że ustaw a posiada aktualnie cztery akty wykonawcze14

Dyrektywa z 2012 r podobnie jak ta z 2006 r nie wprowadza właściwe żadnych ram prawnych w ktoacuterych powinny funkcjonować białe certyfikaty To z kolei pozostawia państwom członkowskim sporą swobodę działania i wpływa na to że systemy białych certyfikatoacutew w poszczegoacutelnych państw ach znacznie się roacuteżnią Co ciekawe system oacutew nie jest bdquowynalazkiemrdquo unijnym Po raz pierwszy zbywalne białe certyfikaty pojawiły się w A ustralii w Nowej Południowej Walii15 Zresztą ponieważ akty praw a unijnego czynią białe certyfikaty tylko jednym z środkoacutew jakim państwo członkowskie może się podłużyć dla osiągnięcia wyznaczonych m u celoacutew nie są one powszechnym typowym instrum entem po ktoacutery państw a członkowie sięgają16

W pkt 20 pream buły17 dyrektywa z 2012 r wskazuje że przeprowadzona ocena możliwości ustanowienia na poziomie Unii system u białych certyfikashy

13 A rt 20 dyrektyw y z 2012 r stanow i że n ie n a ru sza jąc postanow ień a r t 107 i 108 T ra k ta tu o funkcjonow aniu U nii Europejskiej p ań stw a członkowskie u ła tw ia ją tw orzenie in shystru m en toacute w finansow ych lub k o rzystan ie z istn ie jących in stru m en toacute w dotyczących środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej w celu zm aksym alizow ania korzyści w ynikających z fin an shysow ania wieloźroacutedłowego

14 Rozporządzenie M in istra G ospodarki z d n ia 4 w rześn ia 2012 r w spraw ie sposobu obliczania ilości energ ii pierw otnej odpowiadającej w artości św iadectw a efektyw ności energeshytycznej oraz wysokości jednostkow ej op łaty zastępczej (DzU z 2012 r poz 1039) obwieszczeshynie M in istra G ospodarki z d n ia 21 g ru d n ia 2012 r w spraw ie szczegoacutełowego w ykazu p rzedsięshywzięć służących popraw ie efektyw ności energetycznej (MP z 2013 r poz 15) rozporządzenie M in istra G ospodarki z d n ia 23 p aźd ziern ika 2012 r w spraw ie p rz e ta rg u n a w yboacuter p rzedsięshywzięć służących popraw ie efektyw ności energetycznej (DzU z 2012 r poz 1227) rozporządzeshynie M in istra G ospodarki z d n ia 10 sie rp n ia 2012 r w spraw ie szczegoacutełowego zak re su i sposobu sp o rządzan ia au d y tu efektyw ności energetycznej w zoru k a r ty a u d y tu efektyw ności energetyczshynej oraz m etod obliczania oszczędności energ ii (DzU z 2012 r poz 962)

15 P B ertoldi S Rezessy Energy saving obligations a n d tradable w hite certificates Report p repared by the Jo in t R esearch C entre of th e E uropean Com mission 2009 s 5 [online] lth ttp eceuropaeuenergyefficiencystudiesdoc2009_12jrc_w hite_certificatespdfgt dostęp 5032013

16 B iałe certy fika ty funkcjonują w W ielkiej B ry tan ii od 2002 r we W łoszech od 2005 r (Decreto Legislativo 30 m aggio 2008 n 115 ldquoA ttuazione de lla d ire ttiv a 200632CE re la tiv a a llrsquoefficienza degli usi finali dellrsquoen erg ia e i servizi energetic i e abrogazione de lla d ire ttiv a 9376C EErdquo opublikow any w ldquoG azze tta Ufficialerdquo n r 154 z 3 lipca 2008 r) we F ran c ji od 2006 r Szerzej n a ten tem a t M Togeby K D yhr-M ikkelsen E Jam es-S m ith Design o f W hite Certificashytes C om paring UK Italy France a n d D en m ark ldquoE a E nergy A nalysesrdquo N ovem ber 2007

17 W pierw otnym b rzm ien iu oacutewczesnego pk t 18 p ream buły (odpow iednik ak tu a ln eg o pk t 20) znajdow ało się roacutewnież zdanie bdquoKom isja pow inna jed n a k określić w drodze a k tu delegow ashynego w aru n k i n a jak ic h państw o członkowskie m ogłoby w przyszłości uznaw ać oszczędności energ ii poczynione w innym państw ie członkowskim W skazane je s t a b y poziom am bicji tego rodzaju system oacutew był u s ta n aw ia n y we w spoacutelnych ram ach na poziomie Unii p rzy jednoczesnym zapew nien iu państw om członkowskim elastyczności w ystarczającej do pełnego uw zględnienia krajow ej organizacji podm iotoacutew działających n a rynku szczegoacutelnego k o n tek s tu sek to ra energeshytycznego oraz przyzw yczajeń odbiorcoacutew końcowychrdquo P op raw k ą n r 6 zdanie to jed n a k zostało u su n ię te a jak o uzasad n ien ie w skazano że bdquoSystem w zajem nego u zn aw an ia oszczędności

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 233

toacutew wykazała że w obecnej sytuacji system tak i doprowadziłby do nadm iershynych kosztoacutew administracyjnych a ponadto istnieje ryzyko że oszczędność energii byłaby skoncentrowana tylko w pewnej liczbie państw członkowskich a nie na terytorium całej Unii Jednocześnie ustawodawca unijny zauważa że cele takiego system u na poziomie Unii można osiągnąć w lepszy sposoacuteb (przynajmniej na obecnym etapie) za pomocą krajowych systemoacutew zobowiąshyzujących przedsiębiorstwa użyteczności publicznej sektora energetycznego do poprawy efektywności energetycznej lub innych alternatyw nych środkoacutew z dziedziny polityki pozwalających na uzyskanie takiej samej oszczędności energii

Jakkolwiek uee czyni białe certyfikaty czy też (według terminologii ustawowej) świadectwa efektywności energetycznej swoim podstawowym mechanizmem to pojęcia tego nie definiuje co stanowi przejaw braku należyshytej staranności legislacyjnej Elementy konstrukcyjne tej definicji dają się jedshynak w wyprowadzić z art 21 ust 1 i 3 uee zgodnie z ktoacuterym świadectwo efektywności energetycznej stanowi potwierdzenie deklarowanej oszczędnoshyści energii wynikającej z przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego roshydzaju służących poprawie efektywności energetycznej wydawane podmiotoshywi ktoacutery wygrał przetarg o ktoacuterym mowa w art 20 ust 2 uee w formie zaświadczenia poprzez odpowiednie zastosowanie przepisoacutew Kodeksu postęshypowania administracyjnego18 o wydawaniu zaświadczeń Co istotne dyrektyshywa z 2006 r w art 3 lit s definiuje białe certyfikaty jako certyfikaty wydane przez niezależne organy certyfikujące potwierdzające roszczenia uczestnishykoacutew rynku w zw iązku z oszczędnościami energetycznym i uzyskanym i w efekcie zastosowania środkoacutew poprawy efektywności energetycznej W dyshyrektywie z 2012 r definicji białych certyfikatoacutew brak (poza wzm ianką w pkt 20 pream buły w ogoacutele się w dyrektywie nie pojawiają) co może skłaniać ku konkluzji że ustawodawca unijny dostrzega i chce popularyzować inne środshyki poprawy efektywności energetycznej ale jednocześnie uważa że białe certyfikaty niejako same się już wypromowały i powszechnie znane są ich wady i zalety

W założeniu system białych certyfikatoacutew m a działać podobnie jak funkshycjonujące już zielone certyfikaty energii ze źroacutedeł odnawialnych19 oraz czer-

energ ii w rzeczyw istości oznaczałby że konsum enci w jed n y m państw ie członkowskim m ogliby osta teczn ie płacić za oszczędności doliczane do celu realizow anego w innym państw ie członkowshyskim J e s t to n iespraw iedliw e poniew aż korzyści m u szą odnosić konsum enci we w szystk ich pań stw ach członkowskich Ponadto mogłoby to roacutewnież prow adzić do stosow ania szkodliw ych p ra k ty k przez p rz ed się b io rs tw a e n e rg e ty czn erdquo Zob [online] lt w w w europarleu ropaeu si- desgetDocdopubRef=-EPTEXT+REPORT+A7-2012-0265+0+DOC+XM L+V0PLtitle2gt doshystęp 6032013

18 Tekst jedn DzU z 2000 r n r 98 poz 1071 ze zm19 Zgodnie z a r t 9e ust 1 u staw y - P raw o energetyczne (tek s t jed n DzU z 2006 r

n r 89 poz 625 ze zm) po tw ierdzeniem w ytw orzenia energ ii elektrycznej w odnaw ialnym źroacutedle energii je s t św iadectwo pochodzenia tej energ ii - tzw zielony certyfikat

234 R om an Trzaskalik

wone certyfikaty energii elektrycznej wyprodukowanej w kogeneracji20 Ma on przynieść do 2016 r oszczędności w wysokości 25 586 GWh21 W ram ach system u dotyczącego wydawania świadectw efektywności energetycznej (ujshymowanego ogoacutelnie) można wyroacuteżnić następujące podmioty

a) Urząd regulacyjny (w Polsce Prezes Urzędu Regulacji Energetyki) ktoacutery odgrywa zasadniczą rolę w nakładaniu odpowiednich obowiązkoacutew na podmioty i wydaje certyfikaty

b) Dostawcy oraz dystrybutorzy gazu i energii elektrycznej - posiadający nałożony przez urząd regulacyjny obowiązek zaoszczędzenia pewnej ilość energii w określonym okresie czasu Celem realizacji tego obowiązku doshystawcy są obowiązani do promowania odbiorcom końcowym określonych proshyjektoacutew opartych na efektywności energetycznej Dostawcy i dystrybutorzy otrzym ują białe certyfikaty ktoacutere mogą być przedmiotem obrotu Mają oni roacutewnież możliwość nabycia na rynku potrzebnej im do wypełnienia nałożoshynych przez urząd regulacyjnych obowiązkoacutew ilości białych certyfikatoacutew od dostawcoacutew oraz osoacuteb trzecich

c) Energy service companies (dalej ESCO) tj podmioty ktoacutere oferują usługi związane z oszczędnością energii polegające na wdrożeniu efektywneshygo energetycznie najbardziej odpowiedniego w danym przypadku środka przedsięwzięcia związanego ze zmniejszeniem kosztoacutew użytkowania Podshymioty ESCO finansują takie przedsięwzięcie Wynagrodzenie ww podmiotu konstruowane jest najczęściej jako udział w obniżonych kosztach związanych z danym przedsięwzięciem (środkiem) Podmioty ESCO nie są adresatam i obowiązkoacutew nakładanych przez urząd regulacyjny choć są uprawnione do ubiegania się o białe certyfikaty i mogą dokonywać ich sprzedaży po realizashycji efektywnego energetycznie przedsięwzięcia

d) Osoby trzecie tj podmioty nie będące adresatam i obowiązku nałożoshynego przez urząd regulacyjny ale mogące nabywać i zbywać białe certyfikaty

20 Zgodnie z art 91 ust 1 pkt 2 ustaw y - Prawo energetyczne świadectwo pochodzenia z kogeneracji wydaje się oddzielnie dla energii elektrycznej wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji w jednostce kogeneracji innej niż wymienionej w pkt 1 i 1a tj innej niż opalanej paliwam i gazowymi lub o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej źroacutedła poniżej 1 MW i innej niż opalanej m etanem uwalnianym i ujmowanym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynshynych likwidowanych lub zlikwidowanych kopalniach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw ashynym z przetwarzania biom asy w rozumieniu art 2 ust 1 pkt 2 ustaw y o biokomponentach i biopaliwach ciekłych - czerwony certyfikat Głoacutewnie chodzi tu o duże konwencjonalne elekshytrociepłownie opalane węglem kam iennym lub węglem brunatnym oraz inne jednostki kogeneshyracji opalane paliwam i niewym ienionym i w art 91 ust 1 pkt 2 ustaw y - Prawo energetyczne ktoacuterych łączna moc zainstalowana elektryczna jest roacutewna lub w yższa niż 1 MW Szerzej na ten temat K om entarz do art 91 [w] Z Muras M Swora (red) Praw o energetyczne K om entarz Lex 2010

21 W edług szacunkoacutew M inisterstwa Gospodarki na podstawie oceny skutkoacutew regulacji do ustaw y o efektywności energetycznej s 41 [online] lthttporkasejmgovplDruki6kansf0 3E63E71ACD1BCE32C12577C3005DDF04$file3514-Ipdfgt dostęp 6032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 235

tym samym przyczyniając się do płynności tego rynku Do grupy tych podshymiotoacutew należy zaliczyć brokeroacutew czy instytucje finansowe22

Ustawa o efektywności energetycznej realizuje pod kątem podmiotowym powyższy schemat roacuteżnie jednak rozkładając akcenty Wprost określa pozycję zajmowaną w systemie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE) oraz - o czym niżej - w art 12 uee wskazuje podmioty obowiąshyzane w powyższym rozumieniu Ustawa nie wspomina bezpośrednio o podmioshytach ESCO ale w art 10 ust 2 pkt 1 określa że środkiem poprawy efektywnoshyści energetycznej jest umowa ktoacuterej przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej2 3 Należy mieć nadzieję że powyższy zabieg legislacyjny przyczyni się to do zwiększeshynia rynku dla usług podmiotoacutew typu ESCO ktoacutere oferują roacuteżnorodne formy finansowania pozabudżetowego jak np finansowanie przez stronę trzecią czy umowa poprawę efektywności energetycznej na podstawie ktoacuterej inwestycja finansowana jest ze środkoacutew uzyskanych w związku z określoną w umowie oszczędnością energii24

W kontekście zaś okoliczności że zgodnie z art 25 ust 1 uee prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej są towashyrem giełdowym w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r o giełshydach towarowych25 i są zbywalne ustaw a sankcjonuje roacutewnież działalność osoacuteb trzecich w powyższym rozumieniu Obroacutet zaś ww prawam i m ajątkowyshymi powinien zapewnić optymalny rynek ktoacutery będzie obejmował wiele podshymiotoacutew zainteresowanych transakcjam i wystarczające informacje o produkshytach i cenach oraz możliwości obrotu prawam i i płynność2 6 Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego system u białych certyfikatoacutew stanowi wdroshyżenie art 6 ust 2 lit a i b dyrektywy z 2006 r27 W uzasadnieniu do uee przedstawiono poniższe korzyści płynące z system u białych certyfikatoacutew

22 M ark et T rad ing M echanism s for D elivering E nergy Efficiency 2010 E nergy C h a rte r S ec re ta ria t 2010 B rukse la Belgia s 7 [online] www ltw w w encharterorgindexphpid=483gt dostęp 8032013

23 Jakko lw iek a r t 10 u st 2 p k t 1 uee dotyczy obowiązkoacutew jed n o stek sek to ra finansoacutew publicznych w obszarze efektyw ności energetycznej a obowiązek legitym ow ania się białym i certy fik a tam i nałożono n a podm ioty pryw atne to - o czym będzie jeszcze m owa w dalszej części a r ty k u łu - podm ioty publiczne realizu jąc przedsięw zięcia popraw y efektyw ności energetycznej za pom ocą dostępnych ich środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej m ogą ubiegać się o św iadectw a efektyw ności energetycznej a n a stęp n ie je zbywać uzyskując s tąd dodatkow e środki finansow e Co oczywiście n ie w yklucza u b iegan ia się o św iadectw a efektyw ności energeshytycznej przez podm ioty ty p u ESCO

24 D rugi Krajowy P lan D ziałań dotyczący efektywności energetycznej d la Polski 2011 s 43 [o n lin e ] lth t tp b ip m g g o v p l f i le s u p lo a d 1 5 9 2 3 D ru g i 2 0 K ra jo w y 2 0 P la n 2 0 P L 20_Ver04 20final 202042012_FINALpdfgt dostęp 8032013

25 DzU z 2000 r n r 103 poz 1099 ze zm26 A D am asiew icz K om entarz do art 2 5 [w] E fektyw ność energetyczna K o m en ta rz

LEXel 201227 Zgodnie z a r t 6 u st 2 dyrektyw y z 2006 r p ań stw a członkowskie w ybierają jedno lub

więcej z poniższych w ym agań k toacutere m uszą zostać spełnione przez przedsiębiorstw a bezpośrednio

236 R om an Trzaskalik

1 Wykorzystanie istniejącego potencjału oszczędności energii w sposoacuteb efektywny energetycznie tzn system pozwala osiągnąć jak największe oszczędności energii w jak najkroacutetszym czasie (system obejmuje szeroką grushypę odbiorcoacutew i w związku z tym pozwala osiągnąć optymalne oszczędności energii gdyż z szerokiego zakresu przedsięwzięć służących poprawie efekshytywności energetycznej można wybrać te najbardziej efektywne pod wzglęshydem oszczędności energii)

2 Poprzez rozszerzenie zakresu działania system u białych certyfikatoacutew roacutewnież na takie obszary jak zwiększenie oszczędności energii przez u rząshydzenia potrzeb własnych oraz zmniejszenie s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji zapewniona będzie nie tylko pełna transpozycja dyrektywy ale jednocześnie możliwa realizacja postanoshywień Rady Europejskiej z dnia 9 m arca 2007 r dotyczących 20 obniżenia zużycia energii w UE do 2020 r

3 Obciążenie budżetu państw a związane z funkcjonowaniem systemu jest najmniejsze w poroacutewnaniu z innymi środkami możliwymi do wprowa- dzenia2 8

Zakres podmiotowy ustaw y w zakresie obowiązkoacutew związanych z białyshymi certyfikatam i konstruuje art 12 ust 1 uee29 zgodnie z ktoacuterym przedshysiębiorstwo energetyczne sprzedające energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczyposhyspolitej Polskiej odbiorca końcowy przyłączony do sieci na terytorium Rzeshy

lub pośrednio poprzez innych dostawcoacutew usług energetycznych lub środkoacutew popraw y efektyw shyności energetycznej (1) zapew nienie oferty ich odbiorcom końcowym oraz prom ow anie k o n k u shyrencyjnych cenowo usług energetycznych albo (2) zapew nienie odbiorcom końcowym dostępnoshyści i p ro m o w an ie k o n k u re n cy jn y ch cenowo au d y toacute w en e rg e ty c z n y ch p rz ep ro w a d z an y c h w sposoacuteb n iezależny lub środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej zgodnie z a r t 9 u st 2 i a r t 12 albo (3) w noszenie w k ładu do funduszoacutew i m echanizm oacutew finansow ania o k toacuterych m owa w a rt 11 lit a zapew nienie is tn ien ia lub ustan o w ien ia dobrowolnych um oacutew lub innych in stru m en toacute w rynkowych tak ich ja k b iałe certyfikaty o sk u tk u roacutew now ażnym z jed n y m lub k ilkom a w ym aganiam i określonym i w lit a Dobrowolne um ow y są oceniane nadzorow ane i obserw ow ane państw o członkowskie w celu zag w aran to w an ia w prak tyce skutkoacutew roacutew now ażshynych z jednym - lit b

28 U zasad n ien ie do rządow ego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lth ttp orkasejm govplD ruki6kansfw gdraku3514gt dostęp 12032013

29 W tym m iejscu należy w skazać że zgodnie z a r t 5 u ee określającym zak res podm ioshytow y stosow ania ustaw y osoby fizyczne osoby praw ne oraz jed n o s tk i organizacyjne nieposiada- jące osobowości praw nej zużyw ające energię podejm ują d z ia łan ia w celu popraw y efektyw ności energetycznej Mogłoby się więc wydawać że obowiązek stosow ania u staw y ciąży n a każdym podmiocie zużyw ającym energię Kolejne jed n a k p rzep isy doprecyzow ują niejako brzm ien ie a rt 5 czyniąc a d re sa tam i w ynikających z niej obowiązkoacutew po p ierw sze - podm ioty sek to ra fin an shysoacutew publicznych (a rt 10 uee) oraz po drug ie - podm ioty z sek to ra p ryw atnego (a rt 12 uee) co czyni z a r t 5 uee w istocie n ie p rzep is p raw a a p o stu la t prawny Zauw ażyć roacutew nież należy że u ee za n iep rzes trzeg an ie jej przepisoacutew przew iduje sankcje w postaci k a r p ieniężnych w yłącznie d la podm iotoacutew sek to ra pryw atnego (a rt 35 uee) co rodzi uzasadn ione w ątpliw ości co do w d ra ża n ia postanow ień a r t 10 uee przez jed n o s tk i sek to ra finansoacutew publicznych N ależy opowiedzieć się za w prow adzeniem przep isu k toacute ry n ak ład a łb y roacutew nież n a jed n o stk i sek to ra finansoacutew publicznych sankcje n a w zoacuter a rt 35 i nast uee

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 237

czypospolitej Polskiej będący członkiem giełdy towarowej w rozumieniu art 2 pkt 5 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych oraz towarowy dom m aklerski lub dom m aklerski o ktoacuterych mowa w art 2 pkt 8 i 9 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych w odniesieshyniu do transakcji realizowanych na giełdzie towarowej na zlecenie odbiorcoacutew końcowych przyłączonych do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Reshygulacji Energetyki świadectwo efektywności energetycznej lub uiścić opłatę zastępczą

Niestety w poroacutewnaniu z dyrektywą z 2006 r ustaw a zawęża zakres podmiotowy i przedmiotowy obowiązkoacutew związanych ze świadectwami efekshytywności energetycznej W myśl wskazanego powyżej art 12 ust 1 lit a obowiązek przedstaw ienia Prezesowi URE świadectwa efektywności energeshytycznej ciąży na przedsiębiorstwie energetycznym sprzedającym (sic) energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej W ten sposoacuteb ustanaw ia się więc obowiązki w zakresie oszczędności energii jedynie w odniesieniu do energii elektrycznej ciepła i gazu a przecież art 3 lit a dyrektywy z 2006 r ktoacutery przecież dyrektywa wdraża odnosi się do wszystkich form energii30 Poza tym dyrektywa obejmuje swoim zakresem zastosowania zaroacutewno do sprzedawcoacutew detalicznych energii jak i dystrybutoroacutew oraz operatoroacutew sysshytemoacutew dystrybucyjnych i operatoroacutew sieci przesyłowych Ustawa z 2011 r pomija roacutewnież przedsiębiorstwa energetyczne sprzedające energię elektryczshyną ciepło i gaz odbiorcom końcowym nie przyłączonym do sieci31

Trudno znaleźć uzasadnienie dla opisanych powyżej ograniczeń tym barshydziej że ustawodawca polski motywoacutew tego rodzaju posunięć nie przedstashywia Oczywiście z praw a unijnego nie wynika obowiązek odniesienia każdego z przyjmowanych środkoacutew poprawy efektywności energetycznej do wszystshykich rodzajoacutew energii ale wobec tego że świadectwa efektywności energeshytycznej są właściwie jedynym rozwiązaniem przyjętym przez polskiego u s ta shywodawcę takie ukształtowanie art 12 uee rodzi wątpliwości

30 Zgodnie z a r t 3 lit a dyrektyw y z 2006 r pod pojęciem energ ii należy rozum ieć w szystk ie form y dostępnej w obrocie energii w tym w form ie energ ii elektrycznej gazu (w tym skroplonego gazu ziemnego) gazu płynnego jakiegokolw iek pa liw a stosow anego do w y tw arzashyn ia energ ii grzewczej i chłodniczej (w tym w m iejskich system ach grzewczych i chłodniczych) w ęgla kam iennego i b ru n a tnego torfu paliw (z w yjątk iem paliw lotniczych i paliw w zbiornishyk ach m orskich) a także biomasy zgodnie z defin icją z aw a rtą w dyrektyw ie 200177W E P a r la shym en tu E uropejskiego i R ady z d n ia 27 w rześn ia 2001 r w spraw ie w sp ie ran ia produkcji na ry n k u w ew nętrznym energ ii elektrycznej w ytw arzanej ze źroacutedeł odnaw ialnych Zgodnie n a to shym ias t z a r t 2 pk t 1 dyrektyw y z 2012 r en erg ia oznacza w szelkie form y nośnikoacutew energii paliw a energię cieplną energię ze źroacutedeł odnaw ialnych energię e lek tryczną lub k a żd ą in n ą form ę energ ii określone w a rt 2 lit d rozporządzen ia P a r la m e n tu Europejskiego i R ady (WE) n r 10992008 z d n ia 22 paźd z ie rn ik a 2008 r w spraw ie s ta ty s ty k i energii

31 M Szam belańczyk op cit

238 R om an Trzaskalik

Obowiązki urzędu regulacyjnego w Polsce zostały powierzone Prezesowi URE Rozwiązanie to należy ocenić pozytywnie - Prezes URE stał się w ten sposoacuteb podmiotem adm inistrującym wszystkimi funkcjonującymi w Polsce kolorowymi certyfikatam i32 Do jego obowiązkoacutew w obszarze białych certyfishykatoacutew należy w szczegoacutelności

1) ogłaszanie przetargoacutew na realizację przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej

2) określanie wartości świadectw efektywności energetycznej przewishydzianych do wydania w danym przetargu

3) wydawanie świadectw efektywności energetycznej4) um arzanie świadectw efektywności energetycznej5) kontrola w ypełniania obowiązku um orzenia wymaganej wartości

świadectw efektywności energetycznej przez przedsiębiorstwa energetyczne6) wymierzanie kar pieniężnych7) wyrywkowa weryfikacja oszczędności energii osiągniętej w wyniku

realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej oraz audytu efektywności energetycznej33

Zgodnie z art 16 ust 1 uee Prezes URE dokonuje wyboru przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej za ktoacutere można uzyshyskać świadectwa efektywności energetycznej W ten sposoacuteb organ regulacyjshyny decyduje roacutewnież o liczbie certyfikatoacutew ktoacutere zostaną wydane w danym

32 Zgodnie z a r t 91 ust 1 p k t 1 - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogene- racji wydaje się oddzielnie d la energ ii elektrycznej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej paliw am i gazowym i lub o łącznej mocy zainstalow anej e lekshytrycznej źroacutedła poniżej 1 MW - żoacutełty certy fikat Zgodnie z a r t 91 u st 1 p k t 1a - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogeneracji w ydaje się oddzielnie d la energ ii elek tryczshynej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej m etanem u w aln ianym i ujm ow anym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynnych likw idow anych lub zlikw idow anych kopaln iach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw anym z p rze tw arzan ia bioshym asy w rozum ien iu a r t 2 u st 1 p k t 2 u staw y o b iokom ponentach i biopaliw ach ciekłych p a liw am i gazow ym i lub o łącznej m ocy za insta low anej e lek trycznej ź roacuted ła poniżej 1 MW- fioletowy certy fikat Zgodnie z a r t 9o ustaw y - Praw o energetyczne po tw ierdzeniem w ytwoshyrzen ia b iogazu rolniczego oraz w prow adzenia go do sieci dystrybucyjnej gazowej je s t św iadecshytwo pochodzenia b iogazu rolniczego - brązow y certy fikat Oproacutecz tego w yroacuteżnia się certy fika ty pom arańczow e - ze źroacutedeł zaopatrzonych w insta lacje w ychw ytyw ania i za tłaczan ia dw u tlen k u w ęgla oraz certy fika ty b łęk itn e - z nowych w ysokospraw nych źroacutedeł Szerzej n a te n tem at R G natow ska C harakterystyka polskiego system u certyfikacji pochodzenia energii elektrycznej bdquoPolityka E nerge tycznardquo 2010 z 2(13) Z M uras bdquoKolorowy zaw roacutet g łow yrdquo - czyli specyfika po lsk ich system oacutew w sparcia O ZE i kogeneracji bdquoCzysta E n erg iardquo 2011 n r 5

33 Z akres kom petencji P rezesa URE je s t w ęższy w poroacutew naniu z podm iotam i z innych krajoacutew k toacute rym powierzono adm in istrow an ie b iałym i certy fika tam i Przykładow o b ry ty jsk i re shyg u la to r - Office o f the Gas a n d E lectricity M arkets - m a roacutewnież u p raw n ien ia do określen ia celoacutew indyw idualnych d la poszczegoacutelnych podm iotoacutew zobligowanych Z kolei reg u la to r w łoski- A u to rita p er l rsquoE nergia E lettrica e il Gas - m in zb iera inform acje o w ielkości sprzedaży energ ii odbiorcom końcowym za rok ubiegły n a podstaw ie czego definiow ane są roczne w ielkoshyści obligacji zakupowej d la poszczegoacutelnych podmiotoacutew Szerzej n a te n tem at U zasadn ien ie do rządowego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lthttporkasejm govplD ru- k i6kansfw gdruku3514gt dostęp 15032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 239

roku Ilość ta jest więc ograniczona - jest to rozwiązanie odmienne od przyjęshytego w odniesieniu do zielonych czy czerwonych certyfikatoacutew (ich liczba jest nieograniczona i podyktowana m echanizm am i rynkowymi) Także lista przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej jest ograniczoshyna Jakkolwiek w art 17 uee wskazano w sposoacuteb przykładowy rodzaje przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej34 to lista tych przedsięwzięć w obwieszczeniu M inistra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2012 r w sprawie szczegoacutełowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywshyności energetycznej (jakkolwiek bardzo szeroka) ma charakter taksatywny Wydaje się więc że mogą istnieć przedsięwzięcia służące poprawie efektywshyności energetycznej nie objęte obwieszczeniem M inistra Gospodarki o dużym stopniu efektywności energetycznej ktoacuterych realizacja nie będzie mogła przynieść świadectwa efektywności energetycznej

Poza tym z możliwości uzyskania świadectwa efektywności energetyczshynej wykluczono przedsięwzięcie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 18 ust 2 uee stanowiącym że do przetargu nie może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej 1) zakończone przed dniem 1 stycznia 2011 r 2) na ktoacuterego realizację a) przyznano premię termomodernizacyjną o ktoacuterej mowa w art 3 ustaw y z dnia 21 listopada 2008 r o wspieraniu termomodernizacji i remontoacutew lub b) uzyskano środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej lub z budżetu państwa 3) określone w oświadczeniu o ktoacuterym mowa w art 13 ust 135 Oznacza to że po pierwshysze do przetargu mogą zostać zgłoszone przedsięwzięcia sprzed 1 stycznia 2013 r kiedy to wszedł w życie art 12 uee co ma - jak się wydaje - służyć spopularyzowaniu świadectw efektywności energetycznej po drugie ustaw oshy

34 Do tej g rupy u s ta w a zalicza n astępu jące przedsięw zięcia 1) izolacja in sta lac ji p rzem yshysłowych 2) przebudow a lub rem on t budynkoacutew 3) m odernizacja a) u rząd zeń przeznaczonych do u ży tk u domowego b) ośw ietlenia c) u rząd zeń potrzeb w łasnych d) u rząd zeń i in sta lac ji wykoshyrzystyw anych w procesach przem ysłowych e) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źroacutedeł ciepła 4) odzysk energ ii w procesach przem ysłowych 5) ograniczenie a) przepływoacutew mocy b iernej b) s t r a t sieciowych w ciągach liniowych c) s t r a t w tran sfo rm ato rach 6) stosow anie do ogrzew ania lub chłodzenia obiektoacutew energ ii w ytw arzanej we w łasnych lub przyłączonych do sieci odnaw ialnych źroacutedłach energii w rozum ien iu u staw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - Praw o energetyczne ciepła użytkowego w kogeneracji w rozum ieniu ustaw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - P raw o energetyczne lub ciepła odpadowego z in sta lacji przem ysłowych

35 Zgodnie z a r t 13 u st 1 u ee odbiorca końcowy k toacute ry w roku poprzedzającym rok realizacji obow iązku określonego w a r t 12 ust 1 zużył n ie m niej niż 400 GW h energ ii elekshytrycznej i d la k toacuterego u dzia ł ko sz tu energ ii elektrycznej w w artości produkcji je s t nie m niejszy niż 15 a ponadto zakończył n ie wcześniej niż w d n iu 1 stycznia 2011 r przedsięw zięcie służące popraw ie efektyw ności energetycznej niedotyczące in sta lac ji objętych system em h an d lu up raw n ien iam i do em isji w rozum ien iu u staw y z d n ia 22 g ru d n ia 2004 r o h a n d lu u p raw n ie shyn iam i do em isji do pow ietrza gazoacutew ciep larn ianych i innych substancji ograniczając zużycie energ ii elektrycznej w przeliczeniu n a w ielkość produkcji o n ie m niej niż 1 rocznie w sto su n k u do średniej jego w ielkości z la t 2008-2010 p rzed staw ia jed n em u p rzedsięb iorstw u energetyczshynem u sprzedającem u tem u odbiorcy energię e lek tryczną ośw iadczenie o z realizow aniu p rzedsięshyw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w raz z au d y tem efektyw ności energeshytycznej o k toacute rym m owa w a r t 22 u st 1 potw ierdzającym o siągn ię tą oszczędność energii

240 R om an Trzaskalik

dawca nie chce co do zasady komplementarnego podejścia w zakresie finanshysowania inwestycji służących poprawie efektywności energetycznej (przykłashydowo w przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej nie może być zgłoszone przedsięwzięcie realizowane na obszashyrze Specjalnej Strefy Ekonomicznej)36

Nie sposoacuteb na tą chwilę ocenić w jak i sposoacuteb Prezes URE będzie korzyshystał ze swoich upraw nień dotyczących ograniczania liczby świadectw efekshytywności energetycznej i czy przedstawione ogoacutelnikowo zagrożenia się zm ateshyrializują Brak na razie doświadczeń w tym zakresie Prezes URE ogłosił dopiero pierwszy przetarg na podstawie uee ale istnieje realna obawa że białe certyfikaty będą miały pewien charakter ekskluzywności co w tym wypadku nie stanowi rozwiązania zasługującego na aprobatę

Wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej bęshydzie dokonywany w trybie przetargu ogłaszanego przez Prezesa URE co najmniej raz w roku z tym zastrzeżeniem że istnieje możliwość przeprowashydzenia w danym roku kolejnego przetargu w szczegoacutelności gdy wartość świashydectw efektywności energetycznej ktoacutere mogą być przedstawione do umorzeshyn ia w danym roku nie zapewnia realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią (art 16 ust 2 uee) Zasady przeproshyw adzania przetargu określa rozporządzenie M inistra Gospodarki z dnia 23 października 2012 r w sprawie przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej W przeciwieństwie do postępowań u reshygulowanych np ustaw ą - Prawo zamoacutewień publicznych37 postępowanie przetargowe służące wyborowi przedsięwzięć służących poprawie efektywnoshyści energetycznej jest niejawne Uczestnicy przetargu min nie będą mogli wzajemnie przeglądać swoich ofert Członkowie Komisji Przetargowej powoshyłanej przez Prezesa URE do przeprowadzenia przetargu składają pisemne zobowiązanie do nieujawniania informacji uzyskanych w związku z pracami komisji (sect 7 ust 3 rozporządzenia) Jedyne informacje jakie będą dostępne osobom trzecim zawarte są w protokole ktoacutery Prezes URE powinien zamieshyścić w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo38

36 Zestaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestaw ienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 15032013

37 Tekst jed n DzU z 2000 n r 113 poz 759 ze zm38 Zgodnie z sect 11 u st 1 rozporządzenia z p rzebiegu przeprow adzonego p rz e ta rg u kom isja

sporządza protokoacuteł k toacute ry zaw iera 1) oznaczenie d a ty i m iejsca a) sk ład an ia o fert p rzetargo shywych b) o tw arcia ofert przetargow ych c) rozstrzygnięcia p rze ta rg u 2) im iona i nazw iska członkoacutew kom isji ze w skazan iem ich funkcji oraz czynności w k toacuterych b ra li udział 3) liczbę złożonych ofert przetargow ych 4) w skazan ie o fert przetargow ych a) odrzuconych w raz z podashyn iem przyczyn ich odrzucenia b) w ybranych w k toacute rych zgodnie z d ek la rac ją p rzetargow ą zadek larow ano w artość e fek tu energetycznego zaw ierającą się w przedziale o k toacute rym m owa w a rt 20 ust 1 ustaw y c) n iew ybranych z podaniem przyczyn ich n iew ybrania 5) podpisy członkoacutew kom isji a w p rzypadku b ra k u podpisu - w zm iankę o przyczynie b ra k u podpisu

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 241

Ogłoszenie o przeprowadzeniu przetargu powinno zostać zamieszczone w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo na dwa mieshysiące przed dniem wyznaczonym do jego przeprowadzenia (art 16 ust 4 uee) W ogłoszeniu Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energeshytycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu oraz zamieszcza informację o wartości wspoacutełczynnika akceptacji ofert (art 16 ust 5 uee) Istnieje obowiązek przeprowadzenia przetargu oddzielnie dla następujących kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych zmniejszenia s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji (art 16 ust 3 uee) Jednakże dla kategorii przedsięwzięć służących poprashywie efektywności energetycznej a dotyczących zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energetycznej nie niższą niż 80 całkowitej wartości świashydectw efektywności energetycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu (art 16 ust 7 uee)

Do przetargu może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efekshytywności energetycznej w wyniku ktoacuterego uzyskuje się oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku albo przedsięwzięcia tego samego rodzaju służące poshyprawie efektywności energetycznej w wyniku ktoacuterych uzyskuje się łączną oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku (art 18 ust 1 uee)

Podmiot przystępujący do przetargu m a obowiązek przedłożyć Prezesowi URE prawidłowo wypełnioną deklarację przetargową wraz z audytem efekshytywności energetycznej sporządzonym dla przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej okreshyślonych w tej deklaracji (art 19 ust 1 uee) Oceny ofert złożonych w przetargu dokonuje Komisja Przetargowa Przyporządkowuje ona poszczeshygoacutelne oferty przetargowe ktoacutere nie zostały odrzucone do kategorii przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 16 ust 3 uee a następnie wyznacza na podstawie tych ofert średnią w arshytość efektu energetycznego dla przetargu organizowanego w każdej z k a te shygorii przedsięwzięć zgodnie z art 20 ust 1 uee (sect 10 ust 4 rozporządzeshynia) K om isja rozstrzyga p rze ta rg w ybiera jąc w każdej z ka tego rii przedsięwzięć oferty przetargowe w ktoacuterych zgodnie z deklaracją p rze tarshygową zadeklarow ano w artość efektu energetycznego zawierającego się w przedziale o ktoacuterym mowa w art 20 ust 1 uee począwszy od oferty przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano najwyższą wartość efektu energeshytycznego i kończąc na ofercie przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano w arshytość efektu energetycznego wyższą lub roacutewną iloczynowi oferowanej średniej

242 R om an Trzaskalik

wartości efektu energetycznego oraz wartości wspoacutełczynnika akceptacji (sect 10 ust 5 rozporządzenia)

Przetarg wygrywają te podmioty ktoacutere zadeklarowały wartość efektu energetycznego (ro) o ktoacuterym mowa w art 19 ust 2 pkt 5 uee i to tym podmiotom Prezes URE wydaje świadectwa efektywności energetycznej zashymieszczając w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyshykirdquo informację o wydanym świadectwie efektywności energetycznej wraz z k a rtą audytu efektywności energetycznej sporządzoną dla przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej określonego w tym świadecshytwie Zaznaczyć jednak należy że wydanie świadectwa będzie następowało zawsze na wniosek podmiotu ktoacutery wygrał przetarg a nie z urzędu Może się więc zdarzyć że podmiot ktoacutery wygrał przetarg nie zwroacuteci się do Prezeshysa URE o wydanie certyfikatu a tym samym nie będzie miał obowiązku zrealizowania przedsięwzięcia zgłoszonego do przetargu

Dalsza procedura postępowania ze świadectwami efektywności energeshytycznej przedstaw ia się następująco

Podmiot u ktoacuterego zostanie zrealizowane przedsięwzięcie służące poprashywie efektywności energetycznej lub podmiot przez niego upoważniony ktoacutery otrzymał świadectwo efektywności energetycznej jest obowiązany po zrealishyzowaniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej do sporządzenia audytu efektywności energetycznej (tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo) potwierdzającego oszczędność energii uzyskaną w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia w ilości określonej w deklaracji przetargowej (art 22 ust 2uee)39

Następnie ww podmioty m ają obowiązek zawiadomienia Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetyczshynej w term inie 30 dni od dnia jego zakończenia przedkładając mu oświadczeshynie potwierdzające zgodność zrealizowanego przedsięwzięcia służącego poshyprawie efektywności energetycznej z deklaracją przetargową oraz tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo jeśli jest on wymagany (art 22 ust 4)40

Podmiot ktoacuterem u przyznano świadectwo efektywności energetycznej o wartości odpowiadającej ilości energii większej niż ilość energii zaoszczęshydzonej w wyniku realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności

39 Zgodnie z a rt 22 ust 2 uee n ie je s t w ym agane w ykonanie a u d y tu efektyw ności energetycznej o k toacute rym m owa w ust 1 d la zrealizow anego przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w zw iązku z k toacute rym zadeklarow ano osiągnięcie oszczędności en ershygii w ilości nieprzekraczającej roacutew now artości 100 to n oleju ekw iw alentnego średnio w ciągu roku

40 P rezes URE posiada upow ażnienie do wyrywkowej w eryfikacji a u d y tu efektywności energetycznej załączonego do p rz e ta rg u oraz tzw a u d y tu spraw dzającego a także zgodności oszczędności energ ii osiągniętej w w yn iku realizacji przedsięw zięcia służącego popraw ie efekshytyw ności energetycznej z ilością energ ii zaoszczędzonej określonej w dek larac ji przetargow ej (a rt 23 ust 1 uee)

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 243

energetycznej stw ierdzona przez P rezesa URE w w yniku weryfikacji oszczędności energii jest obowiązany w term inie 6 miesięcy od dnia zawiashydomienia przez Prezesa URE uzyskać i przedstawić m u do umorzenia świashydectwo efektywności energetycznej o wartości stanowiącej roacuteżnicę między ilością energii wynikającą ze świadectwa efektywności energetycznej przyshyznanego tem u podmiotowi a ilością energii zaoszczędzonej wyrażonej w toshynach oleju ekwiwalentnego (art 23 ust 2-5 uee)

Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego odbiorcy końshycowego oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego o ktoacuteshyrych mowa w art 12 ust 2 ktoacuterym przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej w drodze decyzji um arza to świashydectwo w całości albo w części a prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej wygasają z chwilą jego umorzenia (art 27 ust 1 i 4 uee)

Nie sposoacuteb oceniać wprowadzone system u białych certyfikatoacutew w odeshyrw aniu od oceny samej uee Z uwagi na przyjęty tem at niniejszego artykułu autor ogranicza się jedynie do stwierdzenia że ustaw a niestety nie zawiera przekonywającego modelu zachęt do w drażania przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej opierając się raczej na modelu nakazoshywym Co do samych świadectw efektywności energetycznej pojawia się - uzasadniona w opinii autora - wątpliwość czy białe certyfikaty stanowiące na tą chwilę jedyny prawny instrum ent poprawy efektywności energetycznej w praktyce spowodują faktyczny wzrost liczby przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej

Po pierwsze realizacja inwestycji służącej poprawie efektywności enershygetycznej w oparciu o dość niepewną okoliczność wygrania przetargu może skutecznie zniechęcać do podejmowania działań w tym obszarze Oczywiście można argumentować że uee wymusza uzyskiwanie (bądź przez udział w przetarg bądź przez zakup świadectwa od osoby trzeciej) świadectw efekshytywności energetycznej na podmiotach wskazanych w art 12 ust 1 pod rygorem uiszczenia opłaty zastępczej (w całości) ale podmioty na ktoacutere nałoshyżono przedmiotowy obowiązek mogą bez uszczerbku do swoich interesoacutew finansowych wywiązać się niech poprzez uwzględnienie kosztoacutew opłat zashystępczych w kosztach sprzedawanej energii

Po drugie można twierdzić że świadectwa efektywności energetycznej są nie tylko jednym ale roacutewnież bdquoczasowymrdquo instrum entem poprawy efekshytywności energetycznej przynajmniej w świetle aktualnych polskich uw ashyrunkowań prawnych co nie sprzyja jego zakorzenieniu i upowszechnieniu Nakładający na właściwe podmioty obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej art 12 uee wszedł w życie dopiero 1 stycznia 2013 r będzie natom iast obowiązywał do dnia 31 m arca 2016 r co oznacza że świadectwa efektywności energetycznej powinshy

244 R om an Trzaskalik

ny zostać przedstawione Prezesowi URE do umorzenia w tym term inie41 Wydaje się jednak że w związku z nowymi obowiązkami nałożonymi na państw a członkowskie dyrektywa z 2012 r wymusi przedłużenie okresu oboshywiązywania min art 12 Aktualne jest zatem pytanie czy ustawodawca pozostawi świadectwa efektywności energetycznych centralnym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej czy też przeniesie punkt ciężkości na inne instrum enty prawne

Nie ulega roacutewnież wątpliwości że świetle nowej dyrektywy z 2012 r ustawodawca polski będzie m usiał podjąć działania zmierzające do impleshym entowania do porządku krajowego jej postanowień pod rygorem zapłaty wysokich kar pieniężnych

Na marginesie można tylko wskazać że Polska ma już problemy związashyne z wdrażaniem dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady 201031UE z dnia 19 m aja 2010 r w sprawie charakterystyki energetycznej budynkoacutew42- projekt założeń projektu ustaw y o charakterystyce energetycznej budynshykoacutew został przyjęty przez Radę M inistroacutew w kwietniu 2013 r43 oraz dyrektyshywy Parlam entu Europejskiego i Rady 200928WE z dnia 23 kwietnia 2009 r w sprawie promowania stosowania energii ze źroacutedeł odnawialnych zmieniashyjąca i w następstw ie uchylająca dyrektywy 200177WE oraz 200330WE44- opracowano projekt ustawy o odnawialnych źroacutedłach energii45

Nie bez znaczenia pozostaje roacutewnież fakt że wspomniane powyżej dyrekshytywy oraz dyrektywa z 2012 r są wobec siebie kom plementarne i służą realizacji unijnego celu 3x20 czyli redukcji o 20 gazoacutew cieplarnianych zwiększeniu efektywności energetycznej o 20 oraz 20 udziału odnawialshynych źroacutedeł energii w ogoacutelnym bilansie energetycznym do 2020 r46 Z pewnoshy

41 Pew nym znak iem potw ierdzającym że polski ustaw odaw ca m yśli o św iadectw ach efekshytyw ności energetycznej w dłuższej perspek tyw ie czasowej niż okres od 1 stycznia 2013 r do 31 m arca 2016 r je s t to że w a r t 24 ust 1 uee przew idział 5 -letn i zak res ud z ia łu w p rze ta rg u prow adzącym do p rzy zn an ia św iadectw a efektyw ności energetycznej d la podmiotoacutew k toacute re nie zaw iadom iły P rezesa URE o zakończen iu przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej lub zaw iadam iając udzieliły niepraw dziw ych lub w prow adzających w b łąd inforshym acji o jego zrealizow aniu a także w p rzy p ad k u negatyw nej w eryfikacji oszczędności energii o k toacuterej m owa w a rt 23 ust 2

42 DzU rz WE L 153 z 18 czerw ca 2010 r s 1343 Zgodnie z a rt 28 dyrektyw y p ań stw a członkowskie p rzy jm ą i opubliku ją najpoacuteźniej do

d n ia 9 lipca 2012 r p rzepisy ustaw ow e wykonawcze i ad m in istracy jne niezbędne do w ykonania a r t 2 -1 8 oraz a r t 20 i 27 P a ń stw a członkowskie s to su ją przepisy k toacute re dotyczą a r t 2 3 9 11 12 13 17 18 20 i 27 najpoacuteźniej od d n ia 9 stycznia 2013 r

44 DzU rz WE L 140 z 5 czerw ca 2009 r s 1645 Zgodnie z a r t 27 dyrektyw y bez uszczerbku d la a r t 4 u st 1 2 i 3 p ań stw a członkowshy

skie w prow adzają w życie p rzepisy ustaw ow e w ykonawcze i adm in istracy jne niezbędne do w ykonania n iniejszej dyrektyw y najpoacuteźniej do d n ia 5 g ru d n ia 2010 r

46 Cel te n z pew nością w przyszłości ulegnie zm ianie W projekcie rezolucji P a rlam en tu Europejskiego w spraw ie drugiego strategicznego przeglądu energetycznego zapisano bdquowzywa U nię E uropejską i pań stw a członkowskie do zm niejszenia em isji gazoacutew c ieplarn ianych o 60-80 do 2050 r oraz do przyjęcia celoacutew w postaci zw iększenia o 35 efektyw ności energetycznej oraz

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 6: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 233

toacutew wykazała że w obecnej sytuacji system tak i doprowadziłby do nadm iershynych kosztoacutew administracyjnych a ponadto istnieje ryzyko że oszczędność energii byłaby skoncentrowana tylko w pewnej liczbie państw członkowskich a nie na terytorium całej Unii Jednocześnie ustawodawca unijny zauważa że cele takiego system u na poziomie Unii można osiągnąć w lepszy sposoacuteb (przynajmniej na obecnym etapie) za pomocą krajowych systemoacutew zobowiąshyzujących przedsiębiorstwa użyteczności publicznej sektora energetycznego do poprawy efektywności energetycznej lub innych alternatyw nych środkoacutew z dziedziny polityki pozwalających na uzyskanie takiej samej oszczędności energii

Jakkolwiek uee czyni białe certyfikaty czy też (według terminologii ustawowej) świadectwa efektywności energetycznej swoim podstawowym mechanizmem to pojęcia tego nie definiuje co stanowi przejaw braku należyshytej staranności legislacyjnej Elementy konstrukcyjne tej definicji dają się jedshynak w wyprowadzić z art 21 ust 1 i 3 uee zgodnie z ktoacuterym świadectwo efektywności energetycznej stanowi potwierdzenie deklarowanej oszczędnoshyści energii wynikającej z przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego roshydzaju służących poprawie efektywności energetycznej wydawane podmiotoshywi ktoacutery wygrał przetarg o ktoacuterym mowa w art 20 ust 2 uee w formie zaświadczenia poprzez odpowiednie zastosowanie przepisoacutew Kodeksu postęshypowania administracyjnego18 o wydawaniu zaświadczeń Co istotne dyrektyshywa z 2006 r w art 3 lit s definiuje białe certyfikaty jako certyfikaty wydane przez niezależne organy certyfikujące potwierdzające roszczenia uczestnishykoacutew rynku w zw iązku z oszczędnościami energetycznym i uzyskanym i w efekcie zastosowania środkoacutew poprawy efektywności energetycznej W dyshyrektywie z 2012 r definicji białych certyfikatoacutew brak (poza wzm ianką w pkt 20 pream buły w ogoacutele się w dyrektywie nie pojawiają) co może skłaniać ku konkluzji że ustawodawca unijny dostrzega i chce popularyzować inne środshyki poprawy efektywności energetycznej ale jednocześnie uważa że białe certyfikaty niejako same się już wypromowały i powszechnie znane są ich wady i zalety

W założeniu system białych certyfikatoacutew m a działać podobnie jak funkshycjonujące już zielone certyfikaty energii ze źroacutedeł odnawialnych19 oraz czer-

energ ii w rzeczyw istości oznaczałby że konsum enci w jed n y m państw ie członkowskim m ogliby osta teczn ie płacić za oszczędności doliczane do celu realizow anego w innym państw ie członkowshyskim J e s t to n iespraw iedliw e poniew aż korzyści m u szą odnosić konsum enci we w szystk ich pań stw ach członkowskich Ponadto mogłoby to roacutewnież prow adzić do stosow ania szkodliw ych p ra k ty k przez p rz ed się b io rs tw a e n e rg e ty czn erdquo Zob [online] lt w w w europarleu ropaeu si- desgetDocdopubRef=-EPTEXT+REPORT+A7-2012-0265+0+DOC+XM L+V0PLtitle2gt doshystęp 6032013

18 Tekst jedn DzU z 2000 r n r 98 poz 1071 ze zm19 Zgodnie z a r t 9e ust 1 u staw y - P raw o energetyczne (tek s t jed n DzU z 2006 r

n r 89 poz 625 ze zm) po tw ierdzeniem w ytw orzenia energ ii elektrycznej w odnaw ialnym źroacutedle energii je s t św iadectwo pochodzenia tej energ ii - tzw zielony certyfikat

234 R om an Trzaskalik

wone certyfikaty energii elektrycznej wyprodukowanej w kogeneracji20 Ma on przynieść do 2016 r oszczędności w wysokości 25 586 GWh21 W ram ach system u dotyczącego wydawania świadectw efektywności energetycznej (ujshymowanego ogoacutelnie) można wyroacuteżnić następujące podmioty

a) Urząd regulacyjny (w Polsce Prezes Urzędu Regulacji Energetyki) ktoacutery odgrywa zasadniczą rolę w nakładaniu odpowiednich obowiązkoacutew na podmioty i wydaje certyfikaty

b) Dostawcy oraz dystrybutorzy gazu i energii elektrycznej - posiadający nałożony przez urząd regulacyjny obowiązek zaoszczędzenia pewnej ilość energii w określonym okresie czasu Celem realizacji tego obowiązku doshystawcy są obowiązani do promowania odbiorcom końcowym określonych proshyjektoacutew opartych na efektywności energetycznej Dostawcy i dystrybutorzy otrzym ują białe certyfikaty ktoacutere mogą być przedmiotem obrotu Mają oni roacutewnież możliwość nabycia na rynku potrzebnej im do wypełnienia nałożoshynych przez urząd regulacyjnych obowiązkoacutew ilości białych certyfikatoacutew od dostawcoacutew oraz osoacuteb trzecich

c) Energy service companies (dalej ESCO) tj podmioty ktoacutere oferują usługi związane z oszczędnością energii polegające na wdrożeniu efektywneshygo energetycznie najbardziej odpowiedniego w danym przypadku środka przedsięwzięcia związanego ze zmniejszeniem kosztoacutew użytkowania Podshymioty ESCO finansują takie przedsięwzięcie Wynagrodzenie ww podmiotu konstruowane jest najczęściej jako udział w obniżonych kosztach związanych z danym przedsięwzięciem (środkiem) Podmioty ESCO nie są adresatam i obowiązkoacutew nakładanych przez urząd regulacyjny choć są uprawnione do ubiegania się o białe certyfikaty i mogą dokonywać ich sprzedaży po realizashycji efektywnego energetycznie przedsięwzięcia

d) Osoby trzecie tj podmioty nie będące adresatam i obowiązku nałożoshynego przez urząd regulacyjny ale mogące nabywać i zbywać białe certyfikaty

20 Zgodnie z art 91 ust 1 pkt 2 ustaw y - Prawo energetyczne świadectwo pochodzenia z kogeneracji wydaje się oddzielnie dla energii elektrycznej wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji w jednostce kogeneracji innej niż wymienionej w pkt 1 i 1a tj innej niż opalanej paliwam i gazowymi lub o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej źroacutedła poniżej 1 MW i innej niż opalanej m etanem uwalnianym i ujmowanym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynshynych likwidowanych lub zlikwidowanych kopalniach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw ashynym z przetwarzania biom asy w rozumieniu art 2 ust 1 pkt 2 ustaw y o biokomponentach i biopaliwach ciekłych - czerwony certyfikat Głoacutewnie chodzi tu o duże konwencjonalne elekshytrociepłownie opalane węglem kam iennym lub węglem brunatnym oraz inne jednostki kogeneshyracji opalane paliwam i niewym ienionym i w art 91 ust 1 pkt 2 ustaw y - Prawo energetyczne ktoacuterych łączna moc zainstalowana elektryczna jest roacutewna lub w yższa niż 1 MW Szerzej na ten temat K om entarz do art 91 [w] Z Muras M Swora (red) Praw o energetyczne K om entarz Lex 2010

21 W edług szacunkoacutew M inisterstwa Gospodarki na podstawie oceny skutkoacutew regulacji do ustaw y o efektywności energetycznej s 41 [online] lthttporkasejmgovplDruki6kansf0 3E63E71ACD1BCE32C12577C3005DDF04$file3514-Ipdfgt dostęp 6032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 235

tym samym przyczyniając się do płynności tego rynku Do grupy tych podshymiotoacutew należy zaliczyć brokeroacutew czy instytucje finansowe22

Ustawa o efektywności energetycznej realizuje pod kątem podmiotowym powyższy schemat roacuteżnie jednak rozkładając akcenty Wprost określa pozycję zajmowaną w systemie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE) oraz - o czym niżej - w art 12 uee wskazuje podmioty obowiąshyzane w powyższym rozumieniu Ustawa nie wspomina bezpośrednio o podmioshytach ESCO ale w art 10 ust 2 pkt 1 określa że środkiem poprawy efektywnoshyści energetycznej jest umowa ktoacuterej przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej2 3 Należy mieć nadzieję że powyższy zabieg legislacyjny przyczyni się to do zwiększeshynia rynku dla usług podmiotoacutew typu ESCO ktoacutere oferują roacuteżnorodne formy finansowania pozabudżetowego jak np finansowanie przez stronę trzecią czy umowa poprawę efektywności energetycznej na podstawie ktoacuterej inwestycja finansowana jest ze środkoacutew uzyskanych w związku z określoną w umowie oszczędnością energii24

W kontekście zaś okoliczności że zgodnie z art 25 ust 1 uee prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej są towashyrem giełdowym w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r o giełshydach towarowych25 i są zbywalne ustaw a sankcjonuje roacutewnież działalność osoacuteb trzecich w powyższym rozumieniu Obroacutet zaś ww prawam i m ajątkowyshymi powinien zapewnić optymalny rynek ktoacutery będzie obejmował wiele podshymiotoacutew zainteresowanych transakcjam i wystarczające informacje o produkshytach i cenach oraz możliwości obrotu prawam i i płynność2 6 Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego system u białych certyfikatoacutew stanowi wdroshyżenie art 6 ust 2 lit a i b dyrektywy z 2006 r27 W uzasadnieniu do uee przedstawiono poniższe korzyści płynące z system u białych certyfikatoacutew

22 M ark et T rad ing M echanism s for D elivering E nergy Efficiency 2010 E nergy C h a rte r S ec re ta ria t 2010 B rukse la Belgia s 7 [online] www ltw w w encharterorgindexphpid=483gt dostęp 8032013

23 Jakko lw iek a r t 10 u st 2 p k t 1 uee dotyczy obowiązkoacutew jed n o stek sek to ra finansoacutew publicznych w obszarze efektyw ności energetycznej a obowiązek legitym ow ania się białym i certy fik a tam i nałożono n a podm ioty pryw atne to - o czym będzie jeszcze m owa w dalszej części a r ty k u łu - podm ioty publiczne realizu jąc przedsięw zięcia popraw y efektyw ności energetycznej za pom ocą dostępnych ich środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej m ogą ubiegać się o św iadectw a efektyw ności energetycznej a n a stęp n ie je zbywać uzyskując s tąd dodatkow e środki finansow e Co oczywiście n ie w yklucza u b iegan ia się o św iadectw a efektyw ności energeshytycznej przez podm ioty ty p u ESCO

24 D rugi Krajowy P lan D ziałań dotyczący efektywności energetycznej d la Polski 2011 s 43 [o n lin e ] lth t tp b ip m g g o v p l f i le s u p lo a d 1 5 9 2 3 D ru g i 2 0 K ra jo w y 2 0 P la n 2 0 P L 20_Ver04 20final 202042012_FINALpdfgt dostęp 8032013

25 DzU z 2000 r n r 103 poz 1099 ze zm26 A D am asiew icz K om entarz do art 2 5 [w] E fektyw ność energetyczna K o m en ta rz

LEXel 201227 Zgodnie z a r t 6 u st 2 dyrektyw y z 2006 r p ań stw a członkowskie w ybierają jedno lub

więcej z poniższych w ym agań k toacutere m uszą zostać spełnione przez przedsiębiorstw a bezpośrednio

236 R om an Trzaskalik

1 Wykorzystanie istniejącego potencjału oszczędności energii w sposoacuteb efektywny energetycznie tzn system pozwala osiągnąć jak największe oszczędności energii w jak najkroacutetszym czasie (system obejmuje szeroką grushypę odbiorcoacutew i w związku z tym pozwala osiągnąć optymalne oszczędności energii gdyż z szerokiego zakresu przedsięwzięć służących poprawie efekshytywności energetycznej można wybrać te najbardziej efektywne pod wzglęshydem oszczędności energii)

2 Poprzez rozszerzenie zakresu działania system u białych certyfikatoacutew roacutewnież na takie obszary jak zwiększenie oszczędności energii przez u rząshydzenia potrzeb własnych oraz zmniejszenie s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji zapewniona będzie nie tylko pełna transpozycja dyrektywy ale jednocześnie możliwa realizacja postanoshywień Rady Europejskiej z dnia 9 m arca 2007 r dotyczących 20 obniżenia zużycia energii w UE do 2020 r

3 Obciążenie budżetu państw a związane z funkcjonowaniem systemu jest najmniejsze w poroacutewnaniu z innymi środkami możliwymi do wprowa- dzenia2 8

Zakres podmiotowy ustaw y w zakresie obowiązkoacutew związanych z białyshymi certyfikatam i konstruuje art 12 ust 1 uee29 zgodnie z ktoacuterym przedshysiębiorstwo energetyczne sprzedające energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczyposhyspolitej Polskiej odbiorca końcowy przyłączony do sieci na terytorium Rzeshy

lub pośrednio poprzez innych dostawcoacutew usług energetycznych lub środkoacutew popraw y efektyw shyności energetycznej (1) zapew nienie oferty ich odbiorcom końcowym oraz prom ow anie k o n k u shyrencyjnych cenowo usług energetycznych albo (2) zapew nienie odbiorcom końcowym dostępnoshyści i p ro m o w an ie k o n k u re n cy jn y ch cenowo au d y toacute w en e rg e ty c z n y ch p rz ep ro w a d z an y c h w sposoacuteb n iezależny lub środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej zgodnie z a r t 9 u st 2 i a r t 12 albo (3) w noszenie w k ładu do funduszoacutew i m echanizm oacutew finansow ania o k toacuterych m owa w a rt 11 lit a zapew nienie is tn ien ia lub ustan o w ien ia dobrowolnych um oacutew lub innych in stru m en toacute w rynkowych tak ich ja k b iałe certyfikaty o sk u tk u roacutew now ażnym z jed n y m lub k ilkom a w ym aganiam i określonym i w lit a Dobrowolne um ow y są oceniane nadzorow ane i obserw ow ane państw o członkowskie w celu zag w aran to w an ia w prak tyce skutkoacutew roacutew now ażshynych z jednym - lit b

28 U zasad n ien ie do rządow ego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lth ttp orkasejm govplD ruki6kansfw gdraku3514gt dostęp 12032013

29 W tym m iejscu należy w skazać że zgodnie z a r t 5 u ee określającym zak res podm ioshytow y stosow ania ustaw y osoby fizyczne osoby praw ne oraz jed n o s tk i organizacyjne nieposiada- jące osobowości praw nej zużyw ające energię podejm ują d z ia łan ia w celu popraw y efektyw ności energetycznej Mogłoby się więc wydawać że obowiązek stosow ania u staw y ciąży n a każdym podmiocie zużyw ającym energię Kolejne jed n a k p rzep isy doprecyzow ują niejako brzm ien ie a rt 5 czyniąc a d re sa tam i w ynikających z niej obowiązkoacutew po p ierw sze - podm ioty sek to ra fin an shysoacutew publicznych (a rt 10 uee) oraz po drug ie - podm ioty z sek to ra p ryw atnego (a rt 12 uee) co czyni z a r t 5 uee w istocie n ie p rzep is p raw a a p o stu la t prawny Zauw ażyć roacutew nież należy że u ee za n iep rzes trzeg an ie jej przepisoacutew przew iduje sankcje w postaci k a r p ieniężnych w yłącznie d la podm iotoacutew sek to ra pryw atnego (a rt 35 uee) co rodzi uzasadn ione w ątpliw ości co do w d ra ża n ia postanow ień a r t 10 uee przez jed n o s tk i sek to ra finansoacutew publicznych N ależy opowiedzieć się za w prow adzeniem przep isu k toacute ry n ak ład a łb y roacutew nież n a jed n o stk i sek to ra finansoacutew publicznych sankcje n a w zoacuter a rt 35 i nast uee

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 237

czypospolitej Polskiej będący członkiem giełdy towarowej w rozumieniu art 2 pkt 5 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych oraz towarowy dom m aklerski lub dom m aklerski o ktoacuterych mowa w art 2 pkt 8 i 9 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych w odniesieshyniu do transakcji realizowanych na giełdzie towarowej na zlecenie odbiorcoacutew końcowych przyłączonych do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Reshygulacji Energetyki świadectwo efektywności energetycznej lub uiścić opłatę zastępczą

Niestety w poroacutewnaniu z dyrektywą z 2006 r ustaw a zawęża zakres podmiotowy i przedmiotowy obowiązkoacutew związanych ze świadectwami efekshytywności energetycznej W myśl wskazanego powyżej art 12 ust 1 lit a obowiązek przedstaw ienia Prezesowi URE świadectwa efektywności energeshytycznej ciąży na przedsiębiorstwie energetycznym sprzedającym (sic) energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej W ten sposoacuteb ustanaw ia się więc obowiązki w zakresie oszczędności energii jedynie w odniesieniu do energii elektrycznej ciepła i gazu a przecież art 3 lit a dyrektywy z 2006 r ktoacutery przecież dyrektywa wdraża odnosi się do wszystkich form energii30 Poza tym dyrektywa obejmuje swoim zakresem zastosowania zaroacutewno do sprzedawcoacutew detalicznych energii jak i dystrybutoroacutew oraz operatoroacutew sysshytemoacutew dystrybucyjnych i operatoroacutew sieci przesyłowych Ustawa z 2011 r pomija roacutewnież przedsiębiorstwa energetyczne sprzedające energię elektryczshyną ciepło i gaz odbiorcom końcowym nie przyłączonym do sieci31

Trudno znaleźć uzasadnienie dla opisanych powyżej ograniczeń tym barshydziej że ustawodawca polski motywoacutew tego rodzaju posunięć nie przedstashywia Oczywiście z praw a unijnego nie wynika obowiązek odniesienia każdego z przyjmowanych środkoacutew poprawy efektywności energetycznej do wszystshykich rodzajoacutew energii ale wobec tego że świadectwa efektywności energeshytycznej są właściwie jedynym rozwiązaniem przyjętym przez polskiego u s ta shywodawcę takie ukształtowanie art 12 uee rodzi wątpliwości

30 Zgodnie z a r t 3 lit a dyrektyw y z 2006 r pod pojęciem energ ii należy rozum ieć w szystk ie form y dostępnej w obrocie energii w tym w form ie energ ii elektrycznej gazu (w tym skroplonego gazu ziemnego) gazu płynnego jakiegokolw iek pa liw a stosow anego do w y tw arzashyn ia energ ii grzewczej i chłodniczej (w tym w m iejskich system ach grzewczych i chłodniczych) w ęgla kam iennego i b ru n a tnego torfu paliw (z w yjątk iem paliw lotniczych i paliw w zbiornishyk ach m orskich) a także biomasy zgodnie z defin icją z aw a rtą w dyrektyw ie 200177W E P a r la shym en tu E uropejskiego i R ady z d n ia 27 w rześn ia 2001 r w spraw ie w sp ie ran ia produkcji na ry n k u w ew nętrznym energ ii elektrycznej w ytw arzanej ze źroacutedeł odnaw ialnych Zgodnie n a to shym ias t z a r t 2 pk t 1 dyrektyw y z 2012 r en erg ia oznacza w szelkie form y nośnikoacutew energii paliw a energię cieplną energię ze źroacutedeł odnaw ialnych energię e lek tryczną lub k a żd ą in n ą form ę energ ii określone w a rt 2 lit d rozporządzen ia P a r la m e n tu Europejskiego i R ady (WE) n r 10992008 z d n ia 22 paźd z ie rn ik a 2008 r w spraw ie s ta ty s ty k i energii

31 M Szam belańczyk op cit

238 R om an Trzaskalik

Obowiązki urzędu regulacyjnego w Polsce zostały powierzone Prezesowi URE Rozwiązanie to należy ocenić pozytywnie - Prezes URE stał się w ten sposoacuteb podmiotem adm inistrującym wszystkimi funkcjonującymi w Polsce kolorowymi certyfikatam i32 Do jego obowiązkoacutew w obszarze białych certyfishykatoacutew należy w szczegoacutelności

1) ogłaszanie przetargoacutew na realizację przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej

2) określanie wartości świadectw efektywności energetycznej przewishydzianych do wydania w danym przetargu

3) wydawanie świadectw efektywności energetycznej4) um arzanie świadectw efektywności energetycznej5) kontrola w ypełniania obowiązku um orzenia wymaganej wartości

świadectw efektywności energetycznej przez przedsiębiorstwa energetyczne6) wymierzanie kar pieniężnych7) wyrywkowa weryfikacja oszczędności energii osiągniętej w wyniku

realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej oraz audytu efektywności energetycznej33

Zgodnie z art 16 ust 1 uee Prezes URE dokonuje wyboru przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej za ktoacutere można uzyshyskać świadectwa efektywności energetycznej W ten sposoacuteb organ regulacyjshyny decyduje roacutewnież o liczbie certyfikatoacutew ktoacutere zostaną wydane w danym

32 Zgodnie z a r t 91 ust 1 p k t 1 - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogene- racji wydaje się oddzielnie d la energ ii elektrycznej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej paliw am i gazowym i lub o łącznej mocy zainstalow anej e lekshytrycznej źroacutedła poniżej 1 MW - żoacutełty certy fikat Zgodnie z a r t 91 u st 1 p k t 1a - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogeneracji w ydaje się oddzielnie d la energ ii elek tryczshynej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej m etanem u w aln ianym i ujm ow anym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynnych likw idow anych lub zlikw idow anych kopaln iach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw anym z p rze tw arzan ia bioshym asy w rozum ien iu a r t 2 u st 1 p k t 2 u staw y o b iokom ponentach i biopaliw ach ciekłych p a liw am i gazow ym i lub o łącznej m ocy za insta low anej e lek trycznej ź roacuted ła poniżej 1 MW- fioletowy certy fikat Zgodnie z a r t 9o ustaw y - Praw o energetyczne po tw ierdzeniem w ytwoshyrzen ia b iogazu rolniczego oraz w prow adzenia go do sieci dystrybucyjnej gazowej je s t św iadecshytwo pochodzenia b iogazu rolniczego - brązow y certy fikat Oproacutecz tego w yroacuteżnia się certy fika ty pom arańczow e - ze źroacutedeł zaopatrzonych w insta lacje w ychw ytyw ania i za tłaczan ia dw u tlen k u w ęgla oraz certy fika ty b łęk itn e - z nowych w ysokospraw nych źroacutedeł Szerzej n a te n tem at R G natow ska C harakterystyka polskiego system u certyfikacji pochodzenia energii elektrycznej bdquoPolityka E nerge tycznardquo 2010 z 2(13) Z M uras bdquoKolorowy zaw roacutet g łow yrdquo - czyli specyfika po lsk ich system oacutew w sparcia O ZE i kogeneracji bdquoCzysta E n erg iardquo 2011 n r 5

33 Z akres kom petencji P rezesa URE je s t w ęższy w poroacutew naniu z podm iotam i z innych krajoacutew k toacute rym powierzono adm in istrow an ie b iałym i certy fika tam i Przykładow o b ry ty jsk i re shyg u la to r - Office o f the Gas a n d E lectricity M arkets - m a roacutewnież u p raw n ien ia do określen ia celoacutew indyw idualnych d la poszczegoacutelnych podm iotoacutew zobligowanych Z kolei reg u la to r w łoski- A u to rita p er l rsquoE nergia E lettrica e il Gas - m in zb iera inform acje o w ielkości sprzedaży energ ii odbiorcom końcowym za rok ubiegły n a podstaw ie czego definiow ane są roczne w ielkoshyści obligacji zakupowej d la poszczegoacutelnych podmiotoacutew Szerzej n a te n tem at U zasadn ien ie do rządowego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lthttporkasejm govplD ru- k i6kansfw gdruku3514gt dostęp 15032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 239

roku Ilość ta jest więc ograniczona - jest to rozwiązanie odmienne od przyjęshytego w odniesieniu do zielonych czy czerwonych certyfikatoacutew (ich liczba jest nieograniczona i podyktowana m echanizm am i rynkowymi) Także lista przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej jest ograniczoshyna Jakkolwiek w art 17 uee wskazano w sposoacuteb przykładowy rodzaje przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej34 to lista tych przedsięwzięć w obwieszczeniu M inistra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2012 r w sprawie szczegoacutełowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywshyności energetycznej (jakkolwiek bardzo szeroka) ma charakter taksatywny Wydaje się więc że mogą istnieć przedsięwzięcia służące poprawie efektywshyności energetycznej nie objęte obwieszczeniem M inistra Gospodarki o dużym stopniu efektywności energetycznej ktoacuterych realizacja nie będzie mogła przynieść świadectwa efektywności energetycznej

Poza tym z możliwości uzyskania świadectwa efektywności energetyczshynej wykluczono przedsięwzięcie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 18 ust 2 uee stanowiącym że do przetargu nie może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej 1) zakończone przed dniem 1 stycznia 2011 r 2) na ktoacuterego realizację a) przyznano premię termomodernizacyjną o ktoacuterej mowa w art 3 ustaw y z dnia 21 listopada 2008 r o wspieraniu termomodernizacji i remontoacutew lub b) uzyskano środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej lub z budżetu państwa 3) określone w oświadczeniu o ktoacuterym mowa w art 13 ust 135 Oznacza to że po pierwshysze do przetargu mogą zostać zgłoszone przedsięwzięcia sprzed 1 stycznia 2013 r kiedy to wszedł w życie art 12 uee co ma - jak się wydaje - służyć spopularyzowaniu świadectw efektywności energetycznej po drugie ustaw oshy

34 Do tej g rupy u s ta w a zalicza n astępu jące przedsięw zięcia 1) izolacja in sta lac ji p rzem yshysłowych 2) przebudow a lub rem on t budynkoacutew 3) m odernizacja a) u rząd zeń przeznaczonych do u ży tk u domowego b) ośw ietlenia c) u rząd zeń potrzeb w łasnych d) u rząd zeń i in sta lac ji wykoshyrzystyw anych w procesach przem ysłowych e) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źroacutedeł ciepła 4) odzysk energ ii w procesach przem ysłowych 5) ograniczenie a) przepływoacutew mocy b iernej b) s t r a t sieciowych w ciągach liniowych c) s t r a t w tran sfo rm ato rach 6) stosow anie do ogrzew ania lub chłodzenia obiektoacutew energ ii w ytw arzanej we w łasnych lub przyłączonych do sieci odnaw ialnych źroacutedłach energii w rozum ien iu u staw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - Praw o energetyczne ciepła użytkowego w kogeneracji w rozum ieniu ustaw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - P raw o energetyczne lub ciepła odpadowego z in sta lacji przem ysłowych

35 Zgodnie z a r t 13 u st 1 u ee odbiorca końcowy k toacute ry w roku poprzedzającym rok realizacji obow iązku określonego w a r t 12 ust 1 zużył n ie m niej niż 400 GW h energ ii elekshytrycznej i d la k toacuterego u dzia ł ko sz tu energ ii elektrycznej w w artości produkcji je s t nie m niejszy niż 15 a ponadto zakończył n ie wcześniej niż w d n iu 1 stycznia 2011 r przedsięw zięcie służące popraw ie efektyw ności energetycznej niedotyczące in sta lac ji objętych system em h an d lu up raw n ien iam i do em isji w rozum ien iu u staw y z d n ia 22 g ru d n ia 2004 r o h a n d lu u p raw n ie shyn iam i do em isji do pow ietrza gazoacutew ciep larn ianych i innych substancji ograniczając zużycie energ ii elektrycznej w przeliczeniu n a w ielkość produkcji o n ie m niej niż 1 rocznie w sto su n k u do średniej jego w ielkości z la t 2008-2010 p rzed staw ia jed n em u p rzedsięb iorstw u energetyczshynem u sprzedającem u tem u odbiorcy energię e lek tryczną ośw iadczenie o z realizow aniu p rzedsięshyw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w raz z au d y tem efektyw ności energeshytycznej o k toacute rym m owa w a r t 22 u st 1 potw ierdzającym o siągn ię tą oszczędność energii

240 R om an Trzaskalik

dawca nie chce co do zasady komplementarnego podejścia w zakresie finanshysowania inwestycji służących poprawie efektywności energetycznej (przykłashydowo w przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej nie może być zgłoszone przedsięwzięcie realizowane na obszashyrze Specjalnej Strefy Ekonomicznej)36

Nie sposoacuteb na tą chwilę ocenić w jak i sposoacuteb Prezes URE będzie korzyshystał ze swoich upraw nień dotyczących ograniczania liczby świadectw efekshytywności energetycznej i czy przedstawione ogoacutelnikowo zagrożenia się zm ateshyrializują Brak na razie doświadczeń w tym zakresie Prezes URE ogłosił dopiero pierwszy przetarg na podstawie uee ale istnieje realna obawa że białe certyfikaty będą miały pewien charakter ekskluzywności co w tym wypadku nie stanowi rozwiązania zasługującego na aprobatę

Wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej bęshydzie dokonywany w trybie przetargu ogłaszanego przez Prezesa URE co najmniej raz w roku z tym zastrzeżeniem że istnieje możliwość przeprowashydzenia w danym roku kolejnego przetargu w szczegoacutelności gdy wartość świashydectw efektywności energetycznej ktoacutere mogą być przedstawione do umorzeshyn ia w danym roku nie zapewnia realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią (art 16 ust 2 uee) Zasady przeproshyw adzania przetargu określa rozporządzenie M inistra Gospodarki z dnia 23 października 2012 r w sprawie przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej W przeciwieństwie do postępowań u reshygulowanych np ustaw ą - Prawo zamoacutewień publicznych37 postępowanie przetargowe służące wyborowi przedsięwzięć służących poprawie efektywnoshyści energetycznej jest niejawne Uczestnicy przetargu min nie będą mogli wzajemnie przeglądać swoich ofert Członkowie Komisji Przetargowej powoshyłanej przez Prezesa URE do przeprowadzenia przetargu składają pisemne zobowiązanie do nieujawniania informacji uzyskanych w związku z pracami komisji (sect 7 ust 3 rozporządzenia) Jedyne informacje jakie będą dostępne osobom trzecim zawarte są w protokole ktoacutery Prezes URE powinien zamieshyścić w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo38

36 Zestaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestaw ienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 15032013

37 Tekst jed n DzU z 2000 n r 113 poz 759 ze zm38 Zgodnie z sect 11 u st 1 rozporządzenia z p rzebiegu przeprow adzonego p rz e ta rg u kom isja

sporządza protokoacuteł k toacute ry zaw iera 1) oznaczenie d a ty i m iejsca a) sk ład an ia o fert p rzetargo shywych b) o tw arcia ofert przetargow ych c) rozstrzygnięcia p rze ta rg u 2) im iona i nazw iska członkoacutew kom isji ze w skazan iem ich funkcji oraz czynności w k toacuterych b ra li udział 3) liczbę złożonych ofert przetargow ych 4) w skazan ie o fert przetargow ych a) odrzuconych w raz z podashyn iem przyczyn ich odrzucenia b) w ybranych w k toacute rych zgodnie z d ek la rac ją p rzetargow ą zadek larow ano w artość e fek tu energetycznego zaw ierającą się w przedziale o k toacute rym m owa w a rt 20 ust 1 ustaw y c) n iew ybranych z podaniem przyczyn ich n iew ybrania 5) podpisy członkoacutew kom isji a w p rzypadku b ra k u podpisu - w zm iankę o przyczynie b ra k u podpisu

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 241

Ogłoszenie o przeprowadzeniu przetargu powinno zostać zamieszczone w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo na dwa mieshysiące przed dniem wyznaczonym do jego przeprowadzenia (art 16 ust 4 uee) W ogłoszeniu Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energeshytycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu oraz zamieszcza informację o wartości wspoacutełczynnika akceptacji ofert (art 16 ust 5 uee) Istnieje obowiązek przeprowadzenia przetargu oddzielnie dla następujących kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych zmniejszenia s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji (art 16 ust 3 uee) Jednakże dla kategorii przedsięwzięć służących poprashywie efektywności energetycznej a dotyczących zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energetycznej nie niższą niż 80 całkowitej wartości świashydectw efektywności energetycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu (art 16 ust 7 uee)

Do przetargu może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efekshytywności energetycznej w wyniku ktoacuterego uzyskuje się oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku albo przedsięwzięcia tego samego rodzaju służące poshyprawie efektywności energetycznej w wyniku ktoacuterych uzyskuje się łączną oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku (art 18 ust 1 uee)

Podmiot przystępujący do przetargu m a obowiązek przedłożyć Prezesowi URE prawidłowo wypełnioną deklarację przetargową wraz z audytem efekshytywności energetycznej sporządzonym dla przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej okreshyślonych w tej deklaracji (art 19 ust 1 uee) Oceny ofert złożonych w przetargu dokonuje Komisja Przetargowa Przyporządkowuje ona poszczeshygoacutelne oferty przetargowe ktoacutere nie zostały odrzucone do kategorii przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 16 ust 3 uee a następnie wyznacza na podstawie tych ofert średnią w arshytość efektu energetycznego dla przetargu organizowanego w każdej z k a te shygorii przedsięwzięć zgodnie z art 20 ust 1 uee (sect 10 ust 4 rozporządzeshynia) K om isja rozstrzyga p rze ta rg w ybiera jąc w każdej z ka tego rii przedsięwzięć oferty przetargowe w ktoacuterych zgodnie z deklaracją p rze tarshygową zadeklarow ano w artość efektu energetycznego zawierającego się w przedziale o ktoacuterym mowa w art 20 ust 1 uee począwszy od oferty przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano najwyższą wartość efektu energeshytycznego i kończąc na ofercie przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano w arshytość efektu energetycznego wyższą lub roacutewną iloczynowi oferowanej średniej

242 R om an Trzaskalik

wartości efektu energetycznego oraz wartości wspoacutełczynnika akceptacji (sect 10 ust 5 rozporządzenia)

Przetarg wygrywają te podmioty ktoacutere zadeklarowały wartość efektu energetycznego (ro) o ktoacuterym mowa w art 19 ust 2 pkt 5 uee i to tym podmiotom Prezes URE wydaje świadectwa efektywności energetycznej zashymieszczając w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyshykirdquo informację o wydanym świadectwie efektywności energetycznej wraz z k a rtą audytu efektywności energetycznej sporządzoną dla przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej określonego w tym świadecshytwie Zaznaczyć jednak należy że wydanie świadectwa będzie następowało zawsze na wniosek podmiotu ktoacutery wygrał przetarg a nie z urzędu Może się więc zdarzyć że podmiot ktoacutery wygrał przetarg nie zwroacuteci się do Prezeshysa URE o wydanie certyfikatu a tym samym nie będzie miał obowiązku zrealizowania przedsięwzięcia zgłoszonego do przetargu

Dalsza procedura postępowania ze świadectwami efektywności energeshytycznej przedstaw ia się następująco

Podmiot u ktoacuterego zostanie zrealizowane przedsięwzięcie służące poprashywie efektywności energetycznej lub podmiot przez niego upoważniony ktoacutery otrzymał świadectwo efektywności energetycznej jest obowiązany po zrealishyzowaniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej do sporządzenia audytu efektywności energetycznej (tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo) potwierdzającego oszczędność energii uzyskaną w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia w ilości określonej w deklaracji przetargowej (art 22 ust 2uee)39

Następnie ww podmioty m ają obowiązek zawiadomienia Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetyczshynej w term inie 30 dni od dnia jego zakończenia przedkładając mu oświadczeshynie potwierdzające zgodność zrealizowanego przedsięwzięcia służącego poshyprawie efektywności energetycznej z deklaracją przetargową oraz tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo jeśli jest on wymagany (art 22 ust 4)40

Podmiot ktoacuterem u przyznano świadectwo efektywności energetycznej o wartości odpowiadającej ilości energii większej niż ilość energii zaoszczęshydzonej w wyniku realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności

39 Zgodnie z a rt 22 ust 2 uee n ie je s t w ym agane w ykonanie a u d y tu efektyw ności energetycznej o k toacute rym m owa w ust 1 d la zrealizow anego przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w zw iązku z k toacute rym zadeklarow ano osiągnięcie oszczędności en ershygii w ilości nieprzekraczającej roacutew now artości 100 to n oleju ekw iw alentnego średnio w ciągu roku

40 P rezes URE posiada upow ażnienie do wyrywkowej w eryfikacji a u d y tu efektywności energetycznej załączonego do p rz e ta rg u oraz tzw a u d y tu spraw dzającego a także zgodności oszczędności energ ii osiągniętej w w yn iku realizacji przedsięw zięcia służącego popraw ie efekshytyw ności energetycznej z ilością energ ii zaoszczędzonej określonej w dek larac ji przetargow ej (a rt 23 ust 1 uee)

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 243

energetycznej stw ierdzona przez P rezesa URE w w yniku weryfikacji oszczędności energii jest obowiązany w term inie 6 miesięcy od dnia zawiashydomienia przez Prezesa URE uzyskać i przedstawić m u do umorzenia świashydectwo efektywności energetycznej o wartości stanowiącej roacuteżnicę między ilością energii wynikającą ze świadectwa efektywności energetycznej przyshyznanego tem u podmiotowi a ilością energii zaoszczędzonej wyrażonej w toshynach oleju ekwiwalentnego (art 23 ust 2-5 uee)

Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego odbiorcy końshycowego oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego o ktoacuteshyrych mowa w art 12 ust 2 ktoacuterym przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej w drodze decyzji um arza to świashydectwo w całości albo w części a prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej wygasają z chwilą jego umorzenia (art 27 ust 1 i 4 uee)

Nie sposoacuteb oceniać wprowadzone system u białych certyfikatoacutew w odeshyrw aniu od oceny samej uee Z uwagi na przyjęty tem at niniejszego artykułu autor ogranicza się jedynie do stwierdzenia że ustaw a niestety nie zawiera przekonywającego modelu zachęt do w drażania przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej opierając się raczej na modelu nakazoshywym Co do samych świadectw efektywności energetycznej pojawia się - uzasadniona w opinii autora - wątpliwość czy białe certyfikaty stanowiące na tą chwilę jedyny prawny instrum ent poprawy efektywności energetycznej w praktyce spowodują faktyczny wzrost liczby przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej

Po pierwsze realizacja inwestycji służącej poprawie efektywności enershygetycznej w oparciu o dość niepewną okoliczność wygrania przetargu może skutecznie zniechęcać do podejmowania działań w tym obszarze Oczywiście można argumentować że uee wymusza uzyskiwanie (bądź przez udział w przetarg bądź przez zakup świadectwa od osoby trzeciej) świadectw efekshytywności energetycznej na podmiotach wskazanych w art 12 ust 1 pod rygorem uiszczenia opłaty zastępczej (w całości) ale podmioty na ktoacutere nałoshyżono przedmiotowy obowiązek mogą bez uszczerbku do swoich interesoacutew finansowych wywiązać się niech poprzez uwzględnienie kosztoacutew opłat zashystępczych w kosztach sprzedawanej energii

Po drugie można twierdzić że świadectwa efektywności energetycznej są nie tylko jednym ale roacutewnież bdquoczasowymrdquo instrum entem poprawy efekshytywności energetycznej przynajmniej w świetle aktualnych polskich uw ashyrunkowań prawnych co nie sprzyja jego zakorzenieniu i upowszechnieniu Nakładający na właściwe podmioty obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej art 12 uee wszedł w życie dopiero 1 stycznia 2013 r będzie natom iast obowiązywał do dnia 31 m arca 2016 r co oznacza że świadectwa efektywności energetycznej powinshy

244 R om an Trzaskalik

ny zostać przedstawione Prezesowi URE do umorzenia w tym term inie41 Wydaje się jednak że w związku z nowymi obowiązkami nałożonymi na państw a członkowskie dyrektywa z 2012 r wymusi przedłużenie okresu oboshywiązywania min art 12 Aktualne jest zatem pytanie czy ustawodawca pozostawi świadectwa efektywności energetycznych centralnym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej czy też przeniesie punkt ciężkości na inne instrum enty prawne

Nie ulega roacutewnież wątpliwości że świetle nowej dyrektywy z 2012 r ustawodawca polski będzie m usiał podjąć działania zmierzające do impleshym entowania do porządku krajowego jej postanowień pod rygorem zapłaty wysokich kar pieniężnych

Na marginesie można tylko wskazać że Polska ma już problemy związashyne z wdrażaniem dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady 201031UE z dnia 19 m aja 2010 r w sprawie charakterystyki energetycznej budynkoacutew42- projekt założeń projektu ustaw y o charakterystyce energetycznej budynshykoacutew został przyjęty przez Radę M inistroacutew w kwietniu 2013 r43 oraz dyrektyshywy Parlam entu Europejskiego i Rady 200928WE z dnia 23 kwietnia 2009 r w sprawie promowania stosowania energii ze źroacutedeł odnawialnych zmieniashyjąca i w następstw ie uchylająca dyrektywy 200177WE oraz 200330WE44- opracowano projekt ustawy o odnawialnych źroacutedłach energii45

Nie bez znaczenia pozostaje roacutewnież fakt że wspomniane powyżej dyrekshytywy oraz dyrektywa z 2012 r są wobec siebie kom plementarne i służą realizacji unijnego celu 3x20 czyli redukcji o 20 gazoacutew cieplarnianych zwiększeniu efektywności energetycznej o 20 oraz 20 udziału odnawialshynych źroacutedeł energii w ogoacutelnym bilansie energetycznym do 2020 r46 Z pewnoshy

41 Pew nym znak iem potw ierdzającym że polski ustaw odaw ca m yśli o św iadectw ach efekshytyw ności energetycznej w dłuższej perspek tyw ie czasowej niż okres od 1 stycznia 2013 r do 31 m arca 2016 r je s t to że w a r t 24 ust 1 uee przew idział 5 -letn i zak res ud z ia łu w p rze ta rg u prow adzącym do p rzy zn an ia św iadectw a efektyw ności energetycznej d la podmiotoacutew k toacute re nie zaw iadom iły P rezesa URE o zakończen iu przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej lub zaw iadam iając udzieliły niepraw dziw ych lub w prow adzających w b łąd inforshym acji o jego zrealizow aniu a także w p rzy p ad k u negatyw nej w eryfikacji oszczędności energii o k toacuterej m owa w a rt 23 ust 2

42 DzU rz WE L 153 z 18 czerw ca 2010 r s 1343 Zgodnie z a rt 28 dyrektyw y p ań stw a członkowskie p rzy jm ą i opubliku ją najpoacuteźniej do

d n ia 9 lipca 2012 r p rzepisy ustaw ow e wykonawcze i ad m in istracy jne niezbędne do w ykonania a r t 2 -1 8 oraz a r t 20 i 27 P a ń stw a członkowskie s to su ją przepisy k toacute re dotyczą a r t 2 3 9 11 12 13 17 18 20 i 27 najpoacuteźniej od d n ia 9 stycznia 2013 r

44 DzU rz WE L 140 z 5 czerw ca 2009 r s 1645 Zgodnie z a r t 27 dyrektyw y bez uszczerbku d la a r t 4 u st 1 2 i 3 p ań stw a członkowshy

skie w prow adzają w życie p rzepisy ustaw ow e w ykonawcze i adm in istracy jne niezbędne do w ykonania n iniejszej dyrektyw y najpoacuteźniej do d n ia 5 g ru d n ia 2010 r

46 Cel te n z pew nością w przyszłości ulegnie zm ianie W projekcie rezolucji P a rlam en tu Europejskiego w spraw ie drugiego strategicznego przeglądu energetycznego zapisano bdquowzywa U nię E uropejską i pań stw a członkowskie do zm niejszenia em isji gazoacutew c ieplarn ianych o 60-80 do 2050 r oraz do przyjęcia celoacutew w postaci zw iększenia o 35 efektyw ności energetycznej oraz

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 7: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

234 R om an Trzaskalik

wone certyfikaty energii elektrycznej wyprodukowanej w kogeneracji20 Ma on przynieść do 2016 r oszczędności w wysokości 25 586 GWh21 W ram ach system u dotyczącego wydawania świadectw efektywności energetycznej (ujshymowanego ogoacutelnie) można wyroacuteżnić następujące podmioty

a) Urząd regulacyjny (w Polsce Prezes Urzędu Regulacji Energetyki) ktoacutery odgrywa zasadniczą rolę w nakładaniu odpowiednich obowiązkoacutew na podmioty i wydaje certyfikaty

b) Dostawcy oraz dystrybutorzy gazu i energii elektrycznej - posiadający nałożony przez urząd regulacyjny obowiązek zaoszczędzenia pewnej ilość energii w określonym okresie czasu Celem realizacji tego obowiązku doshystawcy są obowiązani do promowania odbiorcom końcowym określonych proshyjektoacutew opartych na efektywności energetycznej Dostawcy i dystrybutorzy otrzym ują białe certyfikaty ktoacutere mogą być przedmiotem obrotu Mają oni roacutewnież możliwość nabycia na rynku potrzebnej im do wypełnienia nałożoshynych przez urząd regulacyjnych obowiązkoacutew ilości białych certyfikatoacutew od dostawcoacutew oraz osoacuteb trzecich

c) Energy service companies (dalej ESCO) tj podmioty ktoacutere oferują usługi związane z oszczędnością energii polegające na wdrożeniu efektywneshygo energetycznie najbardziej odpowiedniego w danym przypadku środka przedsięwzięcia związanego ze zmniejszeniem kosztoacutew użytkowania Podshymioty ESCO finansują takie przedsięwzięcie Wynagrodzenie ww podmiotu konstruowane jest najczęściej jako udział w obniżonych kosztach związanych z danym przedsięwzięciem (środkiem) Podmioty ESCO nie są adresatam i obowiązkoacutew nakładanych przez urząd regulacyjny choć są uprawnione do ubiegania się o białe certyfikaty i mogą dokonywać ich sprzedaży po realizashycji efektywnego energetycznie przedsięwzięcia

d) Osoby trzecie tj podmioty nie będące adresatam i obowiązku nałożoshynego przez urząd regulacyjny ale mogące nabywać i zbywać białe certyfikaty

20 Zgodnie z art 91 ust 1 pkt 2 ustaw y - Prawo energetyczne świadectwo pochodzenia z kogeneracji wydaje się oddzielnie dla energii elektrycznej wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji w jednostce kogeneracji innej niż wymienionej w pkt 1 i 1a tj innej niż opalanej paliwam i gazowymi lub o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej źroacutedła poniżej 1 MW i innej niż opalanej m etanem uwalnianym i ujmowanym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynshynych likwidowanych lub zlikwidowanych kopalniach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw ashynym z przetwarzania biom asy w rozumieniu art 2 ust 1 pkt 2 ustaw y o biokomponentach i biopaliwach ciekłych - czerwony certyfikat Głoacutewnie chodzi tu o duże konwencjonalne elekshytrociepłownie opalane węglem kam iennym lub węglem brunatnym oraz inne jednostki kogeneshyracji opalane paliwam i niewym ienionym i w art 91 ust 1 pkt 2 ustaw y - Prawo energetyczne ktoacuterych łączna moc zainstalowana elektryczna jest roacutewna lub w yższa niż 1 MW Szerzej na ten temat K om entarz do art 91 [w] Z Muras M Swora (red) Praw o energetyczne K om entarz Lex 2010

21 W edług szacunkoacutew M inisterstwa Gospodarki na podstawie oceny skutkoacutew regulacji do ustaw y o efektywności energetycznej s 41 [online] lthttporkasejmgovplDruki6kansf0 3E63E71ACD1BCE32C12577C3005DDF04$file3514-Ipdfgt dostęp 6032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 235

tym samym przyczyniając się do płynności tego rynku Do grupy tych podshymiotoacutew należy zaliczyć brokeroacutew czy instytucje finansowe22

Ustawa o efektywności energetycznej realizuje pod kątem podmiotowym powyższy schemat roacuteżnie jednak rozkładając akcenty Wprost określa pozycję zajmowaną w systemie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE) oraz - o czym niżej - w art 12 uee wskazuje podmioty obowiąshyzane w powyższym rozumieniu Ustawa nie wspomina bezpośrednio o podmioshytach ESCO ale w art 10 ust 2 pkt 1 określa że środkiem poprawy efektywnoshyści energetycznej jest umowa ktoacuterej przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej2 3 Należy mieć nadzieję że powyższy zabieg legislacyjny przyczyni się to do zwiększeshynia rynku dla usług podmiotoacutew typu ESCO ktoacutere oferują roacuteżnorodne formy finansowania pozabudżetowego jak np finansowanie przez stronę trzecią czy umowa poprawę efektywności energetycznej na podstawie ktoacuterej inwestycja finansowana jest ze środkoacutew uzyskanych w związku z określoną w umowie oszczędnością energii24

W kontekście zaś okoliczności że zgodnie z art 25 ust 1 uee prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej są towashyrem giełdowym w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r o giełshydach towarowych25 i są zbywalne ustaw a sankcjonuje roacutewnież działalność osoacuteb trzecich w powyższym rozumieniu Obroacutet zaś ww prawam i m ajątkowyshymi powinien zapewnić optymalny rynek ktoacutery będzie obejmował wiele podshymiotoacutew zainteresowanych transakcjam i wystarczające informacje o produkshytach i cenach oraz możliwości obrotu prawam i i płynność2 6 Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego system u białych certyfikatoacutew stanowi wdroshyżenie art 6 ust 2 lit a i b dyrektywy z 2006 r27 W uzasadnieniu do uee przedstawiono poniższe korzyści płynące z system u białych certyfikatoacutew

22 M ark et T rad ing M echanism s for D elivering E nergy Efficiency 2010 E nergy C h a rte r S ec re ta ria t 2010 B rukse la Belgia s 7 [online] www ltw w w encharterorgindexphpid=483gt dostęp 8032013

23 Jakko lw iek a r t 10 u st 2 p k t 1 uee dotyczy obowiązkoacutew jed n o stek sek to ra finansoacutew publicznych w obszarze efektyw ności energetycznej a obowiązek legitym ow ania się białym i certy fik a tam i nałożono n a podm ioty pryw atne to - o czym będzie jeszcze m owa w dalszej części a r ty k u łu - podm ioty publiczne realizu jąc przedsięw zięcia popraw y efektyw ności energetycznej za pom ocą dostępnych ich środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej m ogą ubiegać się o św iadectw a efektyw ności energetycznej a n a stęp n ie je zbywać uzyskując s tąd dodatkow e środki finansow e Co oczywiście n ie w yklucza u b iegan ia się o św iadectw a efektyw ności energeshytycznej przez podm ioty ty p u ESCO

24 D rugi Krajowy P lan D ziałań dotyczący efektywności energetycznej d la Polski 2011 s 43 [o n lin e ] lth t tp b ip m g g o v p l f i le s u p lo a d 1 5 9 2 3 D ru g i 2 0 K ra jo w y 2 0 P la n 2 0 P L 20_Ver04 20final 202042012_FINALpdfgt dostęp 8032013

25 DzU z 2000 r n r 103 poz 1099 ze zm26 A D am asiew icz K om entarz do art 2 5 [w] E fektyw ność energetyczna K o m en ta rz

LEXel 201227 Zgodnie z a r t 6 u st 2 dyrektyw y z 2006 r p ań stw a członkowskie w ybierają jedno lub

więcej z poniższych w ym agań k toacutere m uszą zostać spełnione przez przedsiębiorstw a bezpośrednio

236 R om an Trzaskalik

1 Wykorzystanie istniejącego potencjału oszczędności energii w sposoacuteb efektywny energetycznie tzn system pozwala osiągnąć jak największe oszczędności energii w jak najkroacutetszym czasie (system obejmuje szeroką grushypę odbiorcoacutew i w związku z tym pozwala osiągnąć optymalne oszczędności energii gdyż z szerokiego zakresu przedsięwzięć służących poprawie efekshytywności energetycznej można wybrać te najbardziej efektywne pod wzglęshydem oszczędności energii)

2 Poprzez rozszerzenie zakresu działania system u białych certyfikatoacutew roacutewnież na takie obszary jak zwiększenie oszczędności energii przez u rząshydzenia potrzeb własnych oraz zmniejszenie s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji zapewniona będzie nie tylko pełna transpozycja dyrektywy ale jednocześnie możliwa realizacja postanoshywień Rady Europejskiej z dnia 9 m arca 2007 r dotyczących 20 obniżenia zużycia energii w UE do 2020 r

3 Obciążenie budżetu państw a związane z funkcjonowaniem systemu jest najmniejsze w poroacutewnaniu z innymi środkami możliwymi do wprowa- dzenia2 8

Zakres podmiotowy ustaw y w zakresie obowiązkoacutew związanych z białyshymi certyfikatam i konstruuje art 12 ust 1 uee29 zgodnie z ktoacuterym przedshysiębiorstwo energetyczne sprzedające energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczyposhyspolitej Polskiej odbiorca końcowy przyłączony do sieci na terytorium Rzeshy

lub pośrednio poprzez innych dostawcoacutew usług energetycznych lub środkoacutew popraw y efektyw shyności energetycznej (1) zapew nienie oferty ich odbiorcom końcowym oraz prom ow anie k o n k u shyrencyjnych cenowo usług energetycznych albo (2) zapew nienie odbiorcom końcowym dostępnoshyści i p ro m o w an ie k o n k u re n cy jn y ch cenowo au d y toacute w en e rg e ty c z n y ch p rz ep ro w a d z an y c h w sposoacuteb n iezależny lub środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej zgodnie z a r t 9 u st 2 i a r t 12 albo (3) w noszenie w k ładu do funduszoacutew i m echanizm oacutew finansow ania o k toacuterych m owa w a rt 11 lit a zapew nienie is tn ien ia lub ustan o w ien ia dobrowolnych um oacutew lub innych in stru m en toacute w rynkowych tak ich ja k b iałe certyfikaty o sk u tk u roacutew now ażnym z jed n y m lub k ilkom a w ym aganiam i określonym i w lit a Dobrowolne um ow y są oceniane nadzorow ane i obserw ow ane państw o członkowskie w celu zag w aran to w an ia w prak tyce skutkoacutew roacutew now ażshynych z jednym - lit b

28 U zasad n ien ie do rządow ego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lth ttp orkasejm govplD ruki6kansfw gdraku3514gt dostęp 12032013

29 W tym m iejscu należy w skazać że zgodnie z a r t 5 u ee określającym zak res podm ioshytow y stosow ania ustaw y osoby fizyczne osoby praw ne oraz jed n o s tk i organizacyjne nieposiada- jące osobowości praw nej zużyw ające energię podejm ują d z ia łan ia w celu popraw y efektyw ności energetycznej Mogłoby się więc wydawać że obowiązek stosow ania u staw y ciąży n a każdym podmiocie zużyw ającym energię Kolejne jed n a k p rzep isy doprecyzow ują niejako brzm ien ie a rt 5 czyniąc a d re sa tam i w ynikających z niej obowiązkoacutew po p ierw sze - podm ioty sek to ra fin an shysoacutew publicznych (a rt 10 uee) oraz po drug ie - podm ioty z sek to ra p ryw atnego (a rt 12 uee) co czyni z a r t 5 uee w istocie n ie p rzep is p raw a a p o stu la t prawny Zauw ażyć roacutew nież należy że u ee za n iep rzes trzeg an ie jej przepisoacutew przew iduje sankcje w postaci k a r p ieniężnych w yłącznie d la podm iotoacutew sek to ra pryw atnego (a rt 35 uee) co rodzi uzasadn ione w ątpliw ości co do w d ra ża n ia postanow ień a r t 10 uee przez jed n o s tk i sek to ra finansoacutew publicznych N ależy opowiedzieć się za w prow adzeniem przep isu k toacute ry n ak ład a łb y roacutew nież n a jed n o stk i sek to ra finansoacutew publicznych sankcje n a w zoacuter a rt 35 i nast uee

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 237

czypospolitej Polskiej będący członkiem giełdy towarowej w rozumieniu art 2 pkt 5 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych oraz towarowy dom m aklerski lub dom m aklerski o ktoacuterych mowa w art 2 pkt 8 i 9 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych w odniesieshyniu do transakcji realizowanych na giełdzie towarowej na zlecenie odbiorcoacutew końcowych przyłączonych do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Reshygulacji Energetyki świadectwo efektywności energetycznej lub uiścić opłatę zastępczą

Niestety w poroacutewnaniu z dyrektywą z 2006 r ustaw a zawęża zakres podmiotowy i przedmiotowy obowiązkoacutew związanych ze świadectwami efekshytywności energetycznej W myśl wskazanego powyżej art 12 ust 1 lit a obowiązek przedstaw ienia Prezesowi URE świadectwa efektywności energeshytycznej ciąży na przedsiębiorstwie energetycznym sprzedającym (sic) energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej W ten sposoacuteb ustanaw ia się więc obowiązki w zakresie oszczędności energii jedynie w odniesieniu do energii elektrycznej ciepła i gazu a przecież art 3 lit a dyrektywy z 2006 r ktoacutery przecież dyrektywa wdraża odnosi się do wszystkich form energii30 Poza tym dyrektywa obejmuje swoim zakresem zastosowania zaroacutewno do sprzedawcoacutew detalicznych energii jak i dystrybutoroacutew oraz operatoroacutew sysshytemoacutew dystrybucyjnych i operatoroacutew sieci przesyłowych Ustawa z 2011 r pomija roacutewnież przedsiębiorstwa energetyczne sprzedające energię elektryczshyną ciepło i gaz odbiorcom końcowym nie przyłączonym do sieci31

Trudno znaleźć uzasadnienie dla opisanych powyżej ograniczeń tym barshydziej że ustawodawca polski motywoacutew tego rodzaju posunięć nie przedstashywia Oczywiście z praw a unijnego nie wynika obowiązek odniesienia każdego z przyjmowanych środkoacutew poprawy efektywności energetycznej do wszystshykich rodzajoacutew energii ale wobec tego że świadectwa efektywności energeshytycznej są właściwie jedynym rozwiązaniem przyjętym przez polskiego u s ta shywodawcę takie ukształtowanie art 12 uee rodzi wątpliwości

30 Zgodnie z a r t 3 lit a dyrektyw y z 2006 r pod pojęciem energ ii należy rozum ieć w szystk ie form y dostępnej w obrocie energii w tym w form ie energ ii elektrycznej gazu (w tym skroplonego gazu ziemnego) gazu płynnego jakiegokolw iek pa liw a stosow anego do w y tw arzashyn ia energ ii grzewczej i chłodniczej (w tym w m iejskich system ach grzewczych i chłodniczych) w ęgla kam iennego i b ru n a tnego torfu paliw (z w yjątk iem paliw lotniczych i paliw w zbiornishyk ach m orskich) a także biomasy zgodnie z defin icją z aw a rtą w dyrektyw ie 200177W E P a r la shym en tu E uropejskiego i R ady z d n ia 27 w rześn ia 2001 r w spraw ie w sp ie ran ia produkcji na ry n k u w ew nętrznym energ ii elektrycznej w ytw arzanej ze źroacutedeł odnaw ialnych Zgodnie n a to shym ias t z a r t 2 pk t 1 dyrektyw y z 2012 r en erg ia oznacza w szelkie form y nośnikoacutew energii paliw a energię cieplną energię ze źroacutedeł odnaw ialnych energię e lek tryczną lub k a żd ą in n ą form ę energ ii określone w a rt 2 lit d rozporządzen ia P a r la m e n tu Europejskiego i R ady (WE) n r 10992008 z d n ia 22 paźd z ie rn ik a 2008 r w spraw ie s ta ty s ty k i energii

31 M Szam belańczyk op cit

238 R om an Trzaskalik

Obowiązki urzędu regulacyjnego w Polsce zostały powierzone Prezesowi URE Rozwiązanie to należy ocenić pozytywnie - Prezes URE stał się w ten sposoacuteb podmiotem adm inistrującym wszystkimi funkcjonującymi w Polsce kolorowymi certyfikatam i32 Do jego obowiązkoacutew w obszarze białych certyfishykatoacutew należy w szczegoacutelności

1) ogłaszanie przetargoacutew na realizację przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej

2) określanie wartości świadectw efektywności energetycznej przewishydzianych do wydania w danym przetargu

3) wydawanie świadectw efektywności energetycznej4) um arzanie świadectw efektywności energetycznej5) kontrola w ypełniania obowiązku um orzenia wymaganej wartości

świadectw efektywności energetycznej przez przedsiębiorstwa energetyczne6) wymierzanie kar pieniężnych7) wyrywkowa weryfikacja oszczędności energii osiągniętej w wyniku

realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej oraz audytu efektywności energetycznej33

Zgodnie z art 16 ust 1 uee Prezes URE dokonuje wyboru przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej za ktoacutere można uzyshyskać świadectwa efektywności energetycznej W ten sposoacuteb organ regulacyjshyny decyduje roacutewnież o liczbie certyfikatoacutew ktoacutere zostaną wydane w danym

32 Zgodnie z a r t 91 ust 1 p k t 1 - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogene- racji wydaje się oddzielnie d la energ ii elektrycznej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej paliw am i gazowym i lub o łącznej mocy zainstalow anej e lekshytrycznej źroacutedła poniżej 1 MW - żoacutełty certy fikat Zgodnie z a r t 91 u st 1 p k t 1a - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogeneracji w ydaje się oddzielnie d la energ ii elek tryczshynej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej m etanem u w aln ianym i ujm ow anym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynnych likw idow anych lub zlikw idow anych kopaln iach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw anym z p rze tw arzan ia bioshym asy w rozum ien iu a r t 2 u st 1 p k t 2 u staw y o b iokom ponentach i biopaliw ach ciekłych p a liw am i gazow ym i lub o łącznej m ocy za insta low anej e lek trycznej ź roacuted ła poniżej 1 MW- fioletowy certy fikat Zgodnie z a r t 9o ustaw y - Praw o energetyczne po tw ierdzeniem w ytwoshyrzen ia b iogazu rolniczego oraz w prow adzenia go do sieci dystrybucyjnej gazowej je s t św iadecshytwo pochodzenia b iogazu rolniczego - brązow y certy fikat Oproacutecz tego w yroacuteżnia się certy fika ty pom arańczow e - ze źroacutedeł zaopatrzonych w insta lacje w ychw ytyw ania i za tłaczan ia dw u tlen k u w ęgla oraz certy fika ty b łęk itn e - z nowych w ysokospraw nych źroacutedeł Szerzej n a te n tem at R G natow ska C harakterystyka polskiego system u certyfikacji pochodzenia energii elektrycznej bdquoPolityka E nerge tycznardquo 2010 z 2(13) Z M uras bdquoKolorowy zaw roacutet g łow yrdquo - czyli specyfika po lsk ich system oacutew w sparcia O ZE i kogeneracji bdquoCzysta E n erg iardquo 2011 n r 5

33 Z akres kom petencji P rezesa URE je s t w ęższy w poroacutew naniu z podm iotam i z innych krajoacutew k toacute rym powierzono adm in istrow an ie b iałym i certy fika tam i Przykładow o b ry ty jsk i re shyg u la to r - Office o f the Gas a n d E lectricity M arkets - m a roacutewnież u p raw n ien ia do określen ia celoacutew indyw idualnych d la poszczegoacutelnych podm iotoacutew zobligowanych Z kolei reg u la to r w łoski- A u to rita p er l rsquoE nergia E lettrica e il Gas - m in zb iera inform acje o w ielkości sprzedaży energ ii odbiorcom końcowym za rok ubiegły n a podstaw ie czego definiow ane są roczne w ielkoshyści obligacji zakupowej d la poszczegoacutelnych podmiotoacutew Szerzej n a te n tem at U zasadn ien ie do rządowego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lthttporkasejm govplD ru- k i6kansfw gdruku3514gt dostęp 15032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 239

roku Ilość ta jest więc ograniczona - jest to rozwiązanie odmienne od przyjęshytego w odniesieniu do zielonych czy czerwonych certyfikatoacutew (ich liczba jest nieograniczona i podyktowana m echanizm am i rynkowymi) Także lista przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej jest ograniczoshyna Jakkolwiek w art 17 uee wskazano w sposoacuteb przykładowy rodzaje przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej34 to lista tych przedsięwzięć w obwieszczeniu M inistra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2012 r w sprawie szczegoacutełowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywshyności energetycznej (jakkolwiek bardzo szeroka) ma charakter taksatywny Wydaje się więc że mogą istnieć przedsięwzięcia służące poprawie efektywshyności energetycznej nie objęte obwieszczeniem M inistra Gospodarki o dużym stopniu efektywności energetycznej ktoacuterych realizacja nie będzie mogła przynieść świadectwa efektywności energetycznej

Poza tym z możliwości uzyskania świadectwa efektywności energetyczshynej wykluczono przedsięwzięcie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 18 ust 2 uee stanowiącym że do przetargu nie może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej 1) zakończone przed dniem 1 stycznia 2011 r 2) na ktoacuterego realizację a) przyznano premię termomodernizacyjną o ktoacuterej mowa w art 3 ustaw y z dnia 21 listopada 2008 r o wspieraniu termomodernizacji i remontoacutew lub b) uzyskano środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej lub z budżetu państwa 3) określone w oświadczeniu o ktoacuterym mowa w art 13 ust 135 Oznacza to że po pierwshysze do przetargu mogą zostać zgłoszone przedsięwzięcia sprzed 1 stycznia 2013 r kiedy to wszedł w życie art 12 uee co ma - jak się wydaje - służyć spopularyzowaniu świadectw efektywności energetycznej po drugie ustaw oshy

34 Do tej g rupy u s ta w a zalicza n astępu jące przedsięw zięcia 1) izolacja in sta lac ji p rzem yshysłowych 2) przebudow a lub rem on t budynkoacutew 3) m odernizacja a) u rząd zeń przeznaczonych do u ży tk u domowego b) ośw ietlenia c) u rząd zeń potrzeb w łasnych d) u rząd zeń i in sta lac ji wykoshyrzystyw anych w procesach przem ysłowych e) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źroacutedeł ciepła 4) odzysk energ ii w procesach przem ysłowych 5) ograniczenie a) przepływoacutew mocy b iernej b) s t r a t sieciowych w ciągach liniowych c) s t r a t w tran sfo rm ato rach 6) stosow anie do ogrzew ania lub chłodzenia obiektoacutew energ ii w ytw arzanej we w łasnych lub przyłączonych do sieci odnaw ialnych źroacutedłach energii w rozum ien iu u staw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - Praw o energetyczne ciepła użytkowego w kogeneracji w rozum ieniu ustaw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - P raw o energetyczne lub ciepła odpadowego z in sta lacji przem ysłowych

35 Zgodnie z a r t 13 u st 1 u ee odbiorca końcowy k toacute ry w roku poprzedzającym rok realizacji obow iązku określonego w a r t 12 ust 1 zużył n ie m niej niż 400 GW h energ ii elekshytrycznej i d la k toacuterego u dzia ł ko sz tu energ ii elektrycznej w w artości produkcji je s t nie m niejszy niż 15 a ponadto zakończył n ie wcześniej niż w d n iu 1 stycznia 2011 r przedsięw zięcie służące popraw ie efektyw ności energetycznej niedotyczące in sta lac ji objętych system em h an d lu up raw n ien iam i do em isji w rozum ien iu u staw y z d n ia 22 g ru d n ia 2004 r o h a n d lu u p raw n ie shyn iam i do em isji do pow ietrza gazoacutew ciep larn ianych i innych substancji ograniczając zużycie energ ii elektrycznej w przeliczeniu n a w ielkość produkcji o n ie m niej niż 1 rocznie w sto su n k u do średniej jego w ielkości z la t 2008-2010 p rzed staw ia jed n em u p rzedsięb iorstw u energetyczshynem u sprzedającem u tem u odbiorcy energię e lek tryczną ośw iadczenie o z realizow aniu p rzedsięshyw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w raz z au d y tem efektyw ności energeshytycznej o k toacute rym m owa w a r t 22 u st 1 potw ierdzającym o siągn ię tą oszczędność energii

240 R om an Trzaskalik

dawca nie chce co do zasady komplementarnego podejścia w zakresie finanshysowania inwestycji służących poprawie efektywności energetycznej (przykłashydowo w przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej nie może być zgłoszone przedsięwzięcie realizowane na obszashyrze Specjalnej Strefy Ekonomicznej)36

Nie sposoacuteb na tą chwilę ocenić w jak i sposoacuteb Prezes URE będzie korzyshystał ze swoich upraw nień dotyczących ograniczania liczby świadectw efekshytywności energetycznej i czy przedstawione ogoacutelnikowo zagrożenia się zm ateshyrializują Brak na razie doświadczeń w tym zakresie Prezes URE ogłosił dopiero pierwszy przetarg na podstawie uee ale istnieje realna obawa że białe certyfikaty będą miały pewien charakter ekskluzywności co w tym wypadku nie stanowi rozwiązania zasługującego na aprobatę

Wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej bęshydzie dokonywany w trybie przetargu ogłaszanego przez Prezesa URE co najmniej raz w roku z tym zastrzeżeniem że istnieje możliwość przeprowashydzenia w danym roku kolejnego przetargu w szczegoacutelności gdy wartość świashydectw efektywności energetycznej ktoacutere mogą być przedstawione do umorzeshyn ia w danym roku nie zapewnia realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią (art 16 ust 2 uee) Zasady przeproshyw adzania przetargu określa rozporządzenie M inistra Gospodarki z dnia 23 października 2012 r w sprawie przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej W przeciwieństwie do postępowań u reshygulowanych np ustaw ą - Prawo zamoacutewień publicznych37 postępowanie przetargowe służące wyborowi przedsięwzięć służących poprawie efektywnoshyści energetycznej jest niejawne Uczestnicy przetargu min nie będą mogli wzajemnie przeglądać swoich ofert Członkowie Komisji Przetargowej powoshyłanej przez Prezesa URE do przeprowadzenia przetargu składają pisemne zobowiązanie do nieujawniania informacji uzyskanych w związku z pracami komisji (sect 7 ust 3 rozporządzenia) Jedyne informacje jakie będą dostępne osobom trzecim zawarte są w protokole ktoacutery Prezes URE powinien zamieshyścić w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo38

36 Zestaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestaw ienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 15032013

37 Tekst jed n DzU z 2000 n r 113 poz 759 ze zm38 Zgodnie z sect 11 u st 1 rozporządzenia z p rzebiegu przeprow adzonego p rz e ta rg u kom isja

sporządza protokoacuteł k toacute ry zaw iera 1) oznaczenie d a ty i m iejsca a) sk ład an ia o fert p rzetargo shywych b) o tw arcia ofert przetargow ych c) rozstrzygnięcia p rze ta rg u 2) im iona i nazw iska członkoacutew kom isji ze w skazan iem ich funkcji oraz czynności w k toacuterych b ra li udział 3) liczbę złożonych ofert przetargow ych 4) w skazan ie o fert przetargow ych a) odrzuconych w raz z podashyn iem przyczyn ich odrzucenia b) w ybranych w k toacute rych zgodnie z d ek la rac ją p rzetargow ą zadek larow ano w artość e fek tu energetycznego zaw ierającą się w przedziale o k toacute rym m owa w a rt 20 ust 1 ustaw y c) n iew ybranych z podaniem przyczyn ich n iew ybrania 5) podpisy członkoacutew kom isji a w p rzypadku b ra k u podpisu - w zm iankę o przyczynie b ra k u podpisu

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 241

Ogłoszenie o przeprowadzeniu przetargu powinno zostać zamieszczone w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo na dwa mieshysiące przed dniem wyznaczonym do jego przeprowadzenia (art 16 ust 4 uee) W ogłoszeniu Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energeshytycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu oraz zamieszcza informację o wartości wspoacutełczynnika akceptacji ofert (art 16 ust 5 uee) Istnieje obowiązek przeprowadzenia przetargu oddzielnie dla następujących kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych zmniejszenia s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji (art 16 ust 3 uee) Jednakże dla kategorii przedsięwzięć służących poprashywie efektywności energetycznej a dotyczących zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energetycznej nie niższą niż 80 całkowitej wartości świashydectw efektywności energetycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu (art 16 ust 7 uee)

Do przetargu może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efekshytywności energetycznej w wyniku ktoacuterego uzyskuje się oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku albo przedsięwzięcia tego samego rodzaju służące poshyprawie efektywności energetycznej w wyniku ktoacuterych uzyskuje się łączną oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku (art 18 ust 1 uee)

Podmiot przystępujący do przetargu m a obowiązek przedłożyć Prezesowi URE prawidłowo wypełnioną deklarację przetargową wraz z audytem efekshytywności energetycznej sporządzonym dla przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej okreshyślonych w tej deklaracji (art 19 ust 1 uee) Oceny ofert złożonych w przetargu dokonuje Komisja Przetargowa Przyporządkowuje ona poszczeshygoacutelne oferty przetargowe ktoacutere nie zostały odrzucone do kategorii przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 16 ust 3 uee a następnie wyznacza na podstawie tych ofert średnią w arshytość efektu energetycznego dla przetargu organizowanego w każdej z k a te shygorii przedsięwzięć zgodnie z art 20 ust 1 uee (sect 10 ust 4 rozporządzeshynia) K om isja rozstrzyga p rze ta rg w ybiera jąc w każdej z ka tego rii przedsięwzięć oferty przetargowe w ktoacuterych zgodnie z deklaracją p rze tarshygową zadeklarow ano w artość efektu energetycznego zawierającego się w przedziale o ktoacuterym mowa w art 20 ust 1 uee począwszy od oferty przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano najwyższą wartość efektu energeshytycznego i kończąc na ofercie przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano w arshytość efektu energetycznego wyższą lub roacutewną iloczynowi oferowanej średniej

242 R om an Trzaskalik

wartości efektu energetycznego oraz wartości wspoacutełczynnika akceptacji (sect 10 ust 5 rozporządzenia)

Przetarg wygrywają te podmioty ktoacutere zadeklarowały wartość efektu energetycznego (ro) o ktoacuterym mowa w art 19 ust 2 pkt 5 uee i to tym podmiotom Prezes URE wydaje świadectwa efektywności energetycznej zashymieszczając w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyshykirdquo informację o wydanym świadectwie efektywności energetycznej wraz z k a rtą audytu efektywności energetycznej sporządzoną dla przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej określonego w tym świadecshytwie Zaznaczyć jednak należy że wydanie świadectwa będzie następowało zawsze na wniosek podmiotu ktoacutery wygrał przetarg a nie z urzędu Może się więc zdarzyć że podmiot ktoacutery wygrał przetarg nie zwroacuteci się do Prezeshysa URE o wydanie certyfikatu a tym samym nie będzie miał obowiązku zrealizowania przedsięwzięcia zgłoszonego do przetargu

Dalsza procedura postępowania ze świadectwami efektywności energeshytycznej przedstaw ia się następująco

Podmiot u ktoacuterego zostanie zrealizowane przedsięwzięcie służące poprashywie efektywności energetycznej lub podmiot przez niego upoważniony ktoacutery otrzymał świadectwo efektywności energetycznej jest obowiązany po zrealishyzowaniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej do sporządzenia audytu efektywności energetycznej (tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo) potwierdzającego oszczędność energii uzyskaną w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia w ilości określonej w deklaracji przetargowej (art 22 ust 2uee)39

Następnie ww podmioty m ają obowiązek zawiadomienia Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetyczshynej w term inie 30 dni od dnia jego zakończenia przedkładając mu oświadczeshynie potwierdzające zgodność zrealizowanego przedsięwzięcia służącego poshyprawie efektywności energetycznej z deklaracją przetargową oraz tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo jeśli jest on wymagany (art 22 ust 4)40

Podmiot ktoacuterem u przyznano świadectwo efektywności energetycznej o wartości odpowiadającej ilości energii większej niż ilość energii zaoszczęshydzonej w wyniku realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności

39 Zgodnie z a rt 22 ust 2 uee n ie je s t w ym agane w ykonanie a u d y tu efektyw ności energetycznej o k toacute rym m owa w ust 1 d la zrealizow anego przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w zw iązku z k toacute rym zadeklarow ano osiągnięcie oszczędności en ershygii w ilości nieprzekraczającej roacutew now artości 100 to n oleju ekw iw alentnego średnio w ciągu roku

40 P rezes URE posiada upow ażnienie do wyrywkowej w eryfikacji a u d y tu efektywności energetycznej załączonego do p rz e ta rg u oraz tzw a u d y tu spraw dzającego a także zgodności oszczędności energ ii osiągniętej w w yn iku realizacji przedsięw zięcia służącego popraw ie efekshytyw ności energetycznej z ilością energ ii zaoszczędzonej określonej w dek larac ji przetargow ej (a rt 23 ust 1 uee)

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 243

energetycznej stw ierdzona przez P rezesa URE w w yniku weryfikacji oszczędności energii jest obowiązany w term inie 6 miesięcy od dnia zawiashydomienia przez Prezesa URE uzyskać i przedstawić m u do umorzenia świashydectwo efektywności energetycznej o wartości stanowiącej roacuteżnicę między ilością energii wynikającą ze świadectwa efektywności energetycznej przyshyznanego tem u podmiotowi a ilością energii zaoszczędzonej wyrażonej w toshynach oleju ekwiwalentnego (art 23 ust 2-5 uee)

Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego odbiorcy końshycowego oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego o ktoacuteshyrych mowa w art 12 ust 2 ktoacuterym przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej w drodze decyzji um arza to świashydectwo w całości albo w części a prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej wygasają z chwilą jego umorzenia (art 27 ust 1 i 4 uee)

Nie sposoacuteb oceniać wprowadzone system u białych certyfikatoacutew w odeshyrw aniu od oceny samej uee Z uwagi na przyjęty tem at niniejszego artykułu autor ogranicza się jedynie do stwierdzenia że ustaw a niestety nie zawiera przekonywającego modelu zachęt do w drażania przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej opierając się raczej na modelu nakazoshywym Co do samych świadectw efektywności energetycznej pojawia się - uzasadniona w opinii autora - wątpliwość czy białe certyfikaty stanowiące na tą chwilę jedyny prawny instrum ent poprawy efektywności energetycznej w praktyce spowodują faktyczny wzrost liczby przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej

Po pierwsze realizacja inwestycji służącej poprawie efektywności enershygetycznej w oparciu o dość niepewną okoliczność wygrania przetargu może skutecznie zniechęcać do podejmowania działań w tym obszarze Oczywiście można argumentować że uee wymusza uzyskiwanie (bądź przez udział w przetarg bądź przez zakup świadectwa od osoby trzeciej) świadectw efekshytywności energetycznej na podmiotach wskazanych w art 12 ust 1 pod rygorem uiszczenia opłaty zastępczej (w całości) ale podmioty na ktoacutere nałoshyżono przedmiotowy obowiązek mogą bez uszczerbku do swoich interesoacutew finansowych wywiązać się niech poprzez uwzględnienie kosztoacutew opłat zashystępczych w kosztach sprzedawanej energii

Po drugie można twierdzić że świadectwa efektywności energetycznej są nie tylko jednym ale roacutewnież bdquoczasowymrdquo instrum entem poprawy efekshytywności energetycznej przynajmniej w świetle aktualnych polskich uw ashyrunkowań prawnych co nie sprzyja jego zakorzenieniu i upowszechnieniu Nakładający na właściwe podmioty obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej art 12 uee wszedł w życie dopiero 1 stycznia 2013 r będzie natom iast obowiązywał do dnia 31 m arca 2016 r co oznacza że świadectwa efektywności energetycznej powinshy

244 R om an Trzaskalik

ny zostać przedstawione Prezesowi URE do umorzenia w tym term inie41 Wydaje się jednak że w związku z nowymi obowiązkami nałożonymi na państw a członkowskie dyrektywa z 2012 r wymusi przedłużenie okresu oboshywiązywania min art 12 Aktualne jest zatem pytanie czy ustawodawca pozostawi świadectwa efektywności energetycznych centralnym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej czy też przeniesie punkt ciężkości na inne instrum enty prawne

Nie ulega roacutewnież wątpliwości że świetle nowej dyrektywy z 2012 r ustawodawca polski będzie m usiał podjąć działania zmierzające do impleshym entowania do porządku krajowego jej postanowień pod rygorem zapłaty wysokich kar pieniężnych

Na marginesie można tylko wskazać że Polska ma już problemy związashyne z wdrażaniem dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady 201031UE z dnia 19 m aja 2010 r w sprawie charakterystyki energetycznej budynkoacutew42- projekt założeń projektu ustaw y o charakterystyce energetycznej budynshykoacutew został przyjęty przez Radę M inistroacutew w kwietniu 2013 r43 oraz dyrektyshywy Parlam entu Europejskiego i Rady 200928WE z dnia 23 kwietnia 2009 r w sprawie promowania stosowania energii ze źroacutedeł odnawialnych zmieniashyjąca i w następstw ie uchylająca dyrektywy 200177WE oraz 200330WE44- opracowano projekt ustawy o odnawialnych źroacutedłach energii45

Nie bez znaczenia pozostaje roacutewnież fakt że wspomniane powyżej dyrekshytywy oraz dyrektywa z 2012 r są wobec siebie kom plementarne i służą realizacji unijnego celu 3x20 czyli redukcji o 20 gazoacutew cieplarnianych zwiększeniu efektywności energetycznej o 20 oraz 20 udziału odnawialshynych źroacutedeł energii w ogoacutelnym bilansie energetycznym do 2020 r46 Z pewnoshy

41 Pew nym znak iem potw ierdzającym że polski ustaw odaw ca m yśli o św iadectw ach efekshytyw ności energetycznej w dłuższej perspek tyw ie czasowej niż okres od 1 stycznia 2013 r do 31 m arca 2016 r je s t to że w a r t 24 ust 1 uee przew idział 5 -letn i zak res ud z ia łu w p rze ta rg u prow adzącym do p rzy zn an ia św iadectw a efektyw ności energetycznej d la podmiotoacutew k toacute re nie zaw iadom iły P rezesa URE o zakończen iu przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej lub zaw iadam iając udzieliły niepraw dziw ych lub w prow adzających w b łąd inforshym acji o jego zrealizow aniu a także w p rzy p ad k u negatyw nej w eryfikacji oszczędności energii o k toacuterej m owa w a rt 23 ust 2

42 DzU rz WE L 153 z 18 czerw ca 2010 r s 1343 Zgodnie z a rt 28 dyrektyw y p ań stw a członkowskie p rzy jm ą i opubliku ją najpoacuteźniej do

d n ia 9 lipca 2012 r p rzepisy ustaw ow e wykonawcze i ad m in istracy jne niezbędne do w ykonania a r t 2 -1 8 oraz a r t 20 i 27 P a ń stw a członkowskie s to su ją przepisy k toacute re dotyczą a r t 2 3 9 11 12 13 17 18 20 i 27 najpoacuteźniej od d n ia 9 stycznia 2013 r

44 DzU rz WE L 140 z 5 czerw ca 2009 r s 1645 Zgodnie z a r t 27 dyrektyw y bez uszczerbku d la a r t 4 u st 1 2 i 3 p ań stw a członkowshy

skie w prow adzają w życie p rzepisy ustaw ow e w ykonawcze i adm in istracy jne niezbędne do w ykonania n iniejszej dyrektyw y najpoacuteźniej do d n ia 5 g ru d n ia 2010 r

46 Cel te n z pew nością w przyszłości ulegnie zm ianie W projekcie rezolucji P a rlam en tu Europejskiego w spraw ie drugiego strategicznego przeglądu energetycznego zapisano bdquowzywa U nię E uropejską i pań stw a członkowskie do zm niejszenia em isji gazoacutew c ieplarn ianych o 60-80 do 2050 r oraz do przyjęcia celoacutew w postaci zw iększenia o 35 efektyw ności energetycznej oraz

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 8: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 235

tym samym przyczyniając się do płynności tego rynku Do grupy tych podshymiotoacutew należy zaliczyć brokeroacutew czy instytucje finansowe22

Ustawa o efektywności energetycznej realizuje pod kątem podmiotowym powyższy schemat roacuteżnie jednak rozkładając akcenty Wprost określa pozycję zajmowaną w systemie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE) oraz - o czym niżej - w art 12 uee wskazuje podmioty obowiąshyzane w powyższym rozumieniu Ustawa nie wspomina bezpośrednio o podmioshytach ESCO ale w art 10 ust 2 pkt 1 określa że środkiem poprawy efektywnoshyści energetycznej jest umowa ktoacuterej przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej2 3 Należy mieć nadzieję że powyższy zabieg legislacyjny przyczyni się to do zwiększeshynia rynku dla usług podmiotoacutew typu ESCO ktoacutere oferują roacuteżnorodne formy finansowania pozabudżetowego jak np finansowanie przez stronę trzecią czy umowa poprawę efektywności energetycznej na podstawie ktoacuterej inwestycja finansowana jest ze środkoacutew uzyskanych w związku z określoną w umowie oszczędnością energii24

W kontekście zaś okoliczności że zgodnie z art 25 ust 1 uee prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej są towashyrem giełdowym w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r o giełshydach towarowych25 i są zbywalne ustaw a sankcjonuje roacutewnież działalność osoacuteb trzecich w powyższym rozumieniu Obroacutet zaś ww prawam i m ajątkowyshymi powinien zapewnić optymalny rynek ktoacutery będzie obejmował wiele podshymiotoacutew zainteresowanych transakcjam i wystarczające informacje o produkshytach i cenach oraz możliwości obrotu prawam i i płynność2 6 Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego system u białych certyfikatoacutew stanowi wdroshyżenie art 6 ust 2 lit a i b dyrektywy z 2006 r27 W uzasadnieniu do uee przedstawiono poniższe korzyści płynące z system u białych certyfikatoacutew

22 M ark et T rad ing M echanism s for D elivering E nergy Efficiency 2010 E nergy C h a rte r S ec re ta ria t 2010 B rukse la Belgia s 7 [online] www ltw w w encharterorgindexphpid=483gt dostęp 8032013

23 Jakko lw iek a r t 10 u st 2 p k t 1 uee dotyczy obowiązkoacutew jed n o stek sek to ra finansoacutew publicznych w obszarze efektyw ności energetycznej a obowiązek legitym ow ania się białym i certy fik a tam i nałożono n a podm ioty pryw atne to - o czym będzie jeszcze m owa w dalszej części a r ty k u łu - podm ioty publiczne realizu jąc przedsięw zięcia popraw y efektyw ności energetycznej za pom ocą dostępnych ich środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej m ogą ubiegać się o św iadectw a efektyw ności energetycznej a n a stęp n ie je zbywać uzyskując s tąd dodatkow e środki finansow e Co oczywiście n ie w yklucza u b iegan ia się o św iadectw a efektyw ności energeshytycznej przez podm ioty ty p u ESCO

24 D rugi Krajowy P lan D ziałań dotyczący efektywności energetycznej d la Polski 2011 s 43 [o n lin e ] lth t tp b ip m g g o v p l f i le s u p lo a d 1 5 9 2 3 D ru g i 2 0 K ra jo w y 2 0 P la n 2 0 P L 20_Ver04 20final 202042012_FINALpdfgt dostęp 8032013

25 DzU z 2000 r n r 103 poz 1099 ze zm26 A D am asiew icz K om entarz do art 2 5 [w] E fektyw ność energetyczna K o m en ta rz

LEXel 201227 Zgodnie z a r t 6 u st 2 dyrektyw y z 2006 r p ań stw a członkowskie w ybierają jedno lub

więcej z poniższych w ym agań k toacutere m uszą zostać spełnione przez przedsiębiorstw a bezpośrednio

236 R om an Trzaskalik

1 Wykorzystanie istniejącego potencjału oszczędności energii w sposoacuteb efektywny energetycznie tzn system pozwala osiągnąć jak największe oszczędności energii w jak najkroacutetszym czasie (system obejmuje szeroką grushypę odbiorcoacutew i w związku z tym pozwala osiągnąć optymalne oszczędności energii gdyż z szerokiego zakresu przedsięwzięć służących poprawie efekshytywności energetycznej można wybrać te najbardziej efektywne pod wzglęshydem oszczędności energii)

2 Poprzez rozszerzenie zakresu działania system u białych certyfikatoacutew roacutewnież na takie obszary jak zwiększenie oszczędności energii przez u rząshydzenia potrzeb własnych oraz zmniejszenie s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji zapewniona będzie nie tylko pełna transpozycja dyrektywy ale jednocześnie możliwa realizacja postanoshywień Rady Europejskiej z dnia 9 m arca 2007 r dotyczących 20 obniżenia zużycia energii w UE do 2020 r

3 Obciążenie budżetu państw a związane z funkcjonowaniem systemu jest najmniejsze w poroacutewnaniu z innymi środkami możliwymi do wprowa- dzenia2 8

Zakres podmiotowy ustaw y w zakresie obowiązkoacutew związanych z białyshymi certyfikatam i konstruuje art 12 ust 1 uee29 zgodnie z ktoacuterym przedshysiębiorstwo energetyczne sprzedające energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczyposhyspolitej Polskiej odbiorca końcowy przyłączony do sieci na terytorium Rzeshy

lub pośrednio poprzez innych dostawcoacutew usług energetycznych lub środkoacutew popraw y efektyw shyności energetycznej (1) zapew nienie oferty ich odbiorcom końcowym oraz prom ow anie k o n k u shyrencyjnych cenowo usług energetycznych albo (2) zapew nienie odbiorcom końcowym dostępnoshyści i p ro m o w an ie k o n k u re n cy jn y ch cenowo au d y toacute w en e rg e ty c z n y ch p rz ep ro w a d z an y c h w sposoacuteb n iezależny lub środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej zgodnie z a r t 9 u st 2 i a r t 12 albo (3) w noszenie w k ładu do funduszoacutew i m echanizm oacutew finansow ania o k toacuterych m owa w a rt 11 lit a zapew nienie is tn ien ia lub ustan o w ien ia dobrowolnych um oacutew lub innych in stru m en toacute w rynkowych tak ich ja k b iałe certyfikaty o sk u tk u roacutew now ażnym z jed n y m lub k ilkom a w ym aganiam i określonym i w lit a Dobrowolne um ow y są oceniane nadzorow ane i obserw ow ane państw o członkowskie w celu zag w aran to w an ia w prak tyce skutkoacutew roacutew now ażshynych z jednym - lit b

28 U zasad n ien ie do rządow ego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lth ttp orkasejm govplD ruki6kansfw gdraku3514gt dostęp 12032013

29 W tym m iejscu należy w skazać że zgodnie z a r t 5 u ee określającym zak res podm ioshytow y stosow ania ustaw y osoby fizyczne osoby praw ne oraz jed n o s tk i organizacyjne nieposiada- jące osobowości praw nej zużyw ające energię podejm ują d z ia łan ia w celu popraw y efektyw ności energetycznej Mogłoby się więc wydawać że obowiązek stosow ania u staw y ciąży n a każdym podmiocie zużyw ającym energię Kolejne jed n a k p rzep isy doprecyzow ują niejako brzm ien ie a rt 5 czyniąc a d re sa tam i w ynikających z niej obowiązkoacutew po p ierw sze - podm ioty sek to ra fin an shysoacutew publicznych (a rt 10 uee) oraz po drug ie - podm ioty z sek to ra p ryw atnego (a rt 12 uee) co czyni z a r t 5 uee w istocie n ie p rzep is p raw a a p o stu la t prawny Zauw ażyć roacutew nież należy że u ee za n iep rzes trzeg an ie jej przepisoacutew przew iduje sankcje w postaci k a r p ieniężnych w yłącznie d la podm iotoacutew sek to ra pryw atnego (a rt 35 uee) co rodzi uzasadn ione w ątpliw ości co do w d ra ża n ia postanow ień a r t 10 uee przez jed n o s tk i sek to ra finansoacutew publicznych N ależy opowiedzieć się za w prow adzeniem przep isu k toacute ry n ak ład a łb y roacutew nież n a jed n o stk i sek to ra finansoacutew publicznych sankcje n a w zoacuter a rt 35 i nast uee

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 237

czypospolitej Polskiej będący członkiem giełdy towarowej w rozumieniu art 2 pkt 5 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych oraz towarowy dom m aklerski lub dom m aklerski o ktoacuterych mowa w art 2 pkt 8 i 9 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych w odniesieshyniu do transakcji realizowanych na giełdzie towarowej na zlecenie odbiorcoacutew końcowych przyłączonych do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Reshygulacji Energetyki świadectwo efektywności energetycznej lub uiścić opłatę zastępczą

Niestety w poroacutewnaniu z dyrektywą z 2006 r ustaw a zawęża zakres podmiotowy i przedmiotowy obowiązkoacutew związanych ze świadectwami efekshytywności energetycznej W myśl wskazanego powyżej art 12 ust 1 lit a obowiązek przedstaw ienia Prezesowi URE świadectwa efektywności energeshytycznej ciąży na przedsiębiorstwie energetycznym sprzedającym (sic) energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej W ten sposoacuteb ustanaw ia się więc obowiązki w zakresie oszczędności energii jedynie w odniesieniu do energii elektrycznej ciepła i gazu a przecież art 3 lit a dyrektywy z 2006 r ktoacutery przecież dyrektywa wdraża odnosi się do wszystkich form energii30 Poza tym dyrektywa obejmuje swoim zakresem zastosowania zaroacutewno do sprzedawcoacutew detalicznych energii jak i dystrybutoroacutew oraz operatoroacutew sysshytemoacutew dystrybucyjnych i operatoroacutew sieci przesyłowych Ustawa z 2011 r pomija roacutewnież przedsiębiorstwa energetyczne sprzedające energię elektryczshyną ciepło i gaz odbiorcom końcowym nie przyłączonym do sieci31

Trudno znaleźć uzasadnienie dla opisanych powyżej ograniczeń tym barshydziej że ustawodawca polski motywoacutew tego rodzaju posunięć nie przedstashywia Oczywiście z praw a unijnego nie wynika obowiązek odniesienia każdego z przyjmowanych środkoacutew poprawy efektywności energetycznej do wszystshykich rodzajoacutew energii ale wobec tego że świadectwa efektywności energeshytycznej są właściwie jedynym rozwiązaniem przyjętym przez polskiego u s ta shywodawcę takie ukształtowanie art 12 uee rodzi wątpliwości

30 Zgodnie z a r t 3 lit a dyrektyw y z 2006 r pod pojęciem energ ii należy rozum ieć w szystk ie form y dostępnej w obrocie energii w tym w form ie energ ii elektrycznej gazu (w tym skroplonego gazu ziemnego) gazu płynnego jakiegokolw iek pa liw a stosow anego do w y tw arzashyn ia energ ii grzewczej i chłodniczej (w tym w m iejskich system ach grzewczych i chłodniczych) w ęgla kam iennego i b ru n a tnego torfu paliw (z w yjątk iem paliw lotniczych i paliw w zbiornishyk ach m orskich) a także biomasy zgodnie z defin icją z aw a rtą w dyrektyw ie 200177W E P a r la shym en tu E uropejskiego i R ady z d n ia 27 w rześn ia 2001 r w spraw ie w sp ie ran ia produkcji na ry n k u w ew nętrznym energ ii elektrycznej w ytw arzanej ze źroacutedeł odnaw ialnych Zgodnie n a to shym ias t z a r t 2 pk t 1 dyrektyw y z 2012 r en erg ia oznacza w szelkie form y nośnikoacutew energii paliw a energię cieplną energię ze źroacutedeł odnaw ialnych energię e lek tryczną lub k a żd ą in n ą form ę energ ii określone w a rt 2 lit d rozporządzen ia P a r la m e n tu Europejskiego i R ady (WE) n r 10992008 z d n ia 22 paźd z ie rn ik a 2008 r w spraw ie s ta ty s ty k i energii

31 M Szam belańczyk op cit

238 R om an Trzaskalik

Obowiązki urzędu regulacyjnego w Polsce zostały powierzone Prezesowi URE Rozwiązanie to należy ocenić pozytywnie - Prezes URE stał się w ten sposoacuteb podmiotem adm inistrującym wszystkimi funkcjonującymi w Polsce kolorowymi certyfikatam i32 Do jego obowiązkoacutew w obszarze białych certyfishykatoacutew należy w szczegoacutelności

1) ogłaszanie przetargoacutew na realizację przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej

2) określanie wartości świadectw efektywności energetycznej przewishydzianych do wydania w danym przetargu

3) wydawanie świadectw efektywności energetycznej4) um arzanie świadectw efektywności energetycznej5) kontrola w ypełniania obowiązku um orzenia wymaganej wartości

świadectw efektywności energetycznej przez przedsiębiorstwa energetyczne6) wymierzanie kar pieniężnych7) wyrywkowa weryfikacja oszczędności energii osiągniętej w wyniku

realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej oraz audytu efektywności energetycznej33

Zgodnie z art 16 ust 1 uee Prezes URE dokonuje wyboru przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej za ktoacutere można uzyshyskać świadectwa efektywności energetycznej W ten sposoacuteb organ regulacyjshyny decyduje roacutewnież o liczbie certyfikatoacutew ktoacutere zostaną wydane w danym

32 Zgodnie z a r t 91 ust 1 p k t 1 - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogene- racji wydaje się oddzielnie d la energ ii elektrycznej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej paliw am i gazowym i lub o łącznej mocy zainstalow anej e lekshytrycznej źroacutedła poniżej 1 MW - żoacutełty certy fikat Zgodnie z a r t 91 u st 1 p k t 1a - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogeneracji w ydaje się oddzielnie d la energ ii elek tryczshynej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej m etanem u w aln ianym i ujm ow anym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynnych likw idow anych lub zlikw idow anych kopaln iach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw anym z p rze tw arzan ia bioshym asy w rozum ien iu a r t 2 u st 1 p k t 2 u staw y o b iokom ponentach i biopaliw ach ciekłych p a liw am i gazow ym i lub o łącznej m ocy za insta low anej e lek trycznej ź roacuted ła poniżej 1 MW- fioletowy certy fikat Zgodnie z a r t 9o ustaw y - Praw o energetyczne po tw ierdzeniem w ytwoshyrzen ia b iogazu rolniczego oraz w prow adzenia go do sieci dystrybucyjnej gazowej je s t św iadecshytwo pochodzenia b iogazu rolniczego - brązow y certy fikat Oproacutecz tego w yroacuteżnia się certy fika ty pom arańczow e - ze źroacutedeł zaopatrzonych w insta lacje w ychw ytyw ania i za tłaczan ia dw u tlen k u w ęgla oraz certy fika ty b łęk itn e - z nowych w ysokospraw nych źroacutedeł Szerzej n a te n tem at R G natow ska C harakterystyka polskiego system u certyfikacji pochodzenia energii elektrycznej bdquoPolityka E nerge tycznardquo 2010 z 2(13) Z M uras bdquoKolorowy zaw roacutet g łow yrdquo - czyli specyfika po lsk ich system oacutew w sparcia O ZE i kogeneracji bdquoCzysta E n erg iardquo 2011 n r 5

33 Z akres kom petencji P rezesa URE je s t w ęższy w poroacutew naniu z podm iotam i z innych krajoacutew k toacute rym powierzono adm in istrow an ie b iałym i certy fika tam i Przykładow o b ry ty jsk i re shyg u la to r - Office o f the Gas a n d E lectricity M arkets - m a roacutewnież u p raw n ien ia do określen ia celoacutew indyw idualnych d la poszczegoacutelnych podm iotoacutew zobligowanych Z kolei reg u la to r w łoski- A u to rita p er l rsquoE nergia E lettrica e il Gas - m in zb iera inform acje o w ielkości sprzedaży energ ii odbiorcom końcowym za rok ubiegły n a podstaw ie czego definiow ane są roczne w ielkoshyści obligacji zakupowej d la poszczegoacutelnych podmiotoacutew Szerzej n a te n tem at U zasadn ien ie do rządowego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lthttporkasejm govplD ru- k i6kansfw gdruku3514gt dostęp 15032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 239

roku Ilość ta jest więc ograniczona - jest to rozwiązanie odmienne od przyjęshytego w odniesieniu do zielonych czy czerwonych certyfikatoacutew (ich liczba jest nieograniczona i podyktowana m echanizm am i rynkowymi) Także lista przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej jest ograniczoshyna Jakkolwiek w art 17 uee wskazano w sposoacuteb przykładowy rodzaje przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej34 to lista tych przedsięwzięć w obwieszczeniu M inistra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2012 r w sprawie szczegoacutełowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywshyności energetycznej (jakkolwiek bardzo szeroka) ma charakter taksatywny Wydaje się więc że mogą istnieć przedsięwzięcia służące poprawie efektywshyności energetycznej nie objęte obwieszczeniem M inistra Gospodarki o dużym stopniu efektywności energetycznej ktoacuterych realizacja nie będzie mogła przynieść świadectwa efektywności energetycznej

Poza tym z możliwości uzyskania świadectwa efektywności energetyczshynej wykluczono przedsięwzięcie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 18 ust 2 uee stanowiącym że do przetargu nie może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej 1) zakończone przed dniem 1 stycznia 2011 r 2) na ktoacuterego realizację a) przyznano premię termomodernizacyjną o ktoacuterej mowa w art 3 ustaw y z dnia 21 listopada 2008 r o wspieraniu termomodernizacji i remontoacutew lub b) uzyskano środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej lub z budżetu państwa 3) określone w oświadczeniu o ktoacuterym mowa w art 13 ust 135 Oznacza to że po pierwshysze do przetargu mogą zostać zgłoszone przedsięwzięcia sprzed 1 stycznia 2013 r kiedy to wszedł w życie art 12 uee co ma - jak się wydaje - służyć spopularyzowaniu świadectw efektywności energetycznej po drugie ustaw oshy

34 Do tej g rupy u s ta w a zalicza n astępu jące przedsięw zięcia 1) izolacja in sta lac ji p rzem yshysłowych 2) przebudow a lub rem on t budynkoacutew 3) m odernizacja a) u rząd zeń przeznaczonych do u ży tk u domowego b) ośw ietlenia c) u rząd zeń potrzeb w łasnych d) u rząd zeń i in sta lac ji wykoshyrzystyw anych w procesach przem ysłowych e) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źroacutedeł ciepła 4) odzysk energ ii w procesach przem ysłowych 5) ograniczenie a) przepływoacutew mocy b iernej b) s t r a t sieciowych w ciągach liniowych c) s t r a t w tran sfo rm ato rach 6) stosow anie do ogrzew ania lub chłodzenia obiektoacutew energ ii w ytw arzanej we w łasnych lub przyłączonych do sieci odnaw ialnych źroacutedłach energii w rozum ien iu u staw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - Praw o energetyczne ciepła użytkowego w kogeneracji w rozum ieniu ustaw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - P raw o energetyczne lub ciepła odpadowego z in sta lacji przem ysłowych

35 Zgodnie z a r t 13 u st 1 u ee odbiorca końcowy k toacute ry w roku poprzedzającym rok realizacji obow iązku określonego w a r t 12 ust 1 zużył n ie m niej niż 400 GW h energ ii elekshytrycznej i d la k toacuterego u dzia ł ko sz tu energ ii elektrycznej w w artości produkcji je s t nie m niejszy niż 15 a ponadto zakończył n ie wcześniej niż w d n iu 1 stycznia 2011 r przedsięw zięcie służące popraw ie efektyw ności energetycznej niedotyczące in sta lac ji objętych system em h an d lu up raw n ien iam i do em isji w rozum ien iu u staw y z d n ia 22 g ru d n ia 2004 r o h a n d lu u p raw n ie shyn iam i do em isji do pow ietrza gazoacutew ciep larn ianych i innych substancji ograniczając zużycie energ ii elektrycznej w przeliczeniu n a w ielkość produkcji o n ie m niej niż 1 rocznie w sto su n k u do średniej jego w ielkości z la t 2008-2010 p rzed staw ia jed n em u p rzedsięb iorstw u energetyczshynem u sprzedającem u tem u odbiorcy energię e lek tryczną ośw iadczenie o z realizow aniu p rzedsięshyw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w raz z au d y tem efektyw ności energeshytycznej o k toacute rym m owa w a r t 22 u st 1 potw ierdzającym o siągn ię tą oszczędność energii

240 R om an Trzaskalik

dawca nie chce co do zasady komplementarnego podejścia w zakresie finanshysowania inwestycji służących poprawie efektywności energetycznej (przykłashydowo w przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej nie może być zgłoszone przedsięwzięcie realizowane na obszashyrze Specjalnej Strefy Ekonomicznej)36

Nie sposoacuteb na tą chwilę ocenić w jak i sposoacuteb Prezes URE będzie korzyshystał ze swoich upraw nień dotyczących ograniczania liczby świadectw efekshytywności energetycznej i czy przedstawione ogoacutelnikowo zagrożenia się zm ateshyrializują Brak na razie doświadczeń w tym zakresie Prezes URE ogłosił dopiero pierwszy przetarg na podstawie uee ale istnieje realna obawa że białe certyfikaty będą miały pewien charakter ekskluzywności co w tym wypadku nie stanowi rozwiązania zasługującego na aprobatę

Wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej bęshydzie dokonywany w trybie przetargu ogłaszanego przez Prezesa URE co najmniej raz w roku z tym zastrzeżeniem że istnieje możliwość przeprowashydzenia w danym roku kolejnego przetargu w szczegoacutelności gdy wartość świashydectw efektywności energetycznej ktoacutere mogą być przedstawione do umorzeshyn ia w danym roku nie zapewnia realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią (art 16 ust 2 uee) Zasady przeproshyw adzania przetargu określa rozporządzenie M inistra Gospodarki z dnia 23 października 2012 r w sprawie przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej W przeciwieństwie do postępowań u reshygulowanych np ustaw ą - Prawo zamoacutewień publicznych37 postępowanie przetargowe służące wyborowi przedsięwzięć służących poprawie efektywnoshyści energetycznej jest niejawne Uczestnicy przetargu min nie będą mogli wzajemnie przeglądać swoich ofert Członkowie Komisji Przetargowej powoshyłanej przez Prezesa URE do przeprowadzenia przetargu składają pisemne zobowiązanie do nieujawniania informacji uzyskanych w związku z pracami komisji (sect 7 ust 3 rozporządzenia) Jedyne informacje jakie będą dostępne osobom trzecim zawarte są w protokole ktoacutery Prezes URE powinien zamieshyścić w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo38

36 Zestaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestaw ienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 15032013

37 Tekst jed n DzU z 2000 n r 113 poz 759 ze zm38 Zgodnie z sect 11 u st 1 rozporządzenia z p rzebiegu przeprow adzonego p rz e ta rg u kom isja

sporządza protokoacuteł k toacute ry zaw iera 1) oznaczenie d a ty i m iejsca a) sk ład an ia o fert p rzetargo shywych b) o tw arcia ofert przetargow ych c) rozstrzygnięcia p rze ta rg u 2) im iona i nazw iska członkoacutew kom isji ze w skazan iem ich funkcji oraz czynności w k toacuterych b ra li udział 3) liczbę złożonych ofert przetargow ych 4) w skazan ie o fert przetargow ych a) odrzuconych w raz z podashyn iem przyczyn ich odrzucenia b) w ybranych w k toacute rych zgodnie z d ek la rac ją p rzetargow ą zadek larow ano w artość e fek tu energetycznego zaw ierającą się w przedziale o k toacute rym m owa w a rt 20 ust 1 ustaw y c) n iew ybranych z podaniem przyczyn ich n iew ybrania 5) podpisy członkoacutew kom isji a w p rzypadku b ra k u podpisu - w zm iankę o przyczynie b ra k u podpisu

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 241

Ogłoszenie o przeprowadzeniu przetargu powinno zostać zamieszczone w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo na dwa mieshysiące przed dniem wyznaczonym do jego przeprowadzenia (art 16 ust 4 uee) W ogłoszeniu Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energeshytycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu oraz zamieszcza informację o wartości wspoacutełczynnika akceptacji ofert (art 16 ust 5 uee) Istnieje obowiązek przeprowadzenia przetargu oddzielnie dla następujących kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych zmniejszenia s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji (art 16 ust 3 uee) Jednakże dla kategorii przedsięwzięć służących poprashywie efektywności energetycznej a dotyczących zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energetycznej nie niższą niż 80 całkowitej wartości świashydectw efektywności energetycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu (art 16 ust 7 uee)

Do przetargu może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efekshytywności energetycznej w wyniku ktoacuterego uzyskuje się oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku albo przedsięwzięcia tego samego rodzaju służące poshyprawie efektywności energetycznej w wyniku ktoacuterych uzyskuje się łączną oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku (art 18 ust 1 uee)

Podmiot przystępujący do przetargu m a obowiązek przedłożyć Prezesowi URE prawidłowo wypełnioną deklarację przetargową wraz z audytem efekshytywności energetycznej sporządzonym dla przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej okreshyślonych w tej deklaracji (art 19 ust 1 uee) Oceny ofert złożonych w przetargu dokonuje Komisja Przetargowa Przyporządkowuje ona poszczeshygoacutelne oferty przetargowe ktoacutere nie zostały odrzucone do kategorii przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 16 ust 3 uee a następnie wyznacza na podstawie tych ofert średnią w arshytość efektu energetycznego dla przetargu organizowanego w każdej z k a te shygorii przedsięwzięć zgodnie z art 20 ust 1 uee (sect 10 ust 4 rozporządzeshynia) K om isja rozstrzyga p rze ta rg w ybiera jąc w każdej z ka tego rii przedsięwzięć oferty przetargowe w ktoacuterych zgodnie z deklaracją p rze tarshygową zadeklarow ano w artość efektu energetycznego zawierającego się w przedziale o ktoacuterym mowa w art 20 ust 1 uee począwszy od oferty przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano najwyższą wartość efektu energeshytycznego i kończąc na ofercie przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano w arshytość efektu energetycznego wyższą lub roacutewną iloczynowi oferowanej średniej

242 R om an Trzaskalik

wartości efektu energetycznego oraz wartości wspoacutełczynnika akceptacji (sect 10 ust 5 rozporządzenia)

Przetarg wygrywają te podmioty ktoacutere zadeklarowały wartość efektu energetycznego (ro) o ktoacuterym mowa w art 19 ust 2 pkt 5 uee i to tym podmiotom Prezes URE wydaje świadectwa efektywności energetycznej zashymieszczając w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyshykirdquo informację o wydanym świadectwie efektywności energetycznej wraz z k a rtą audytu efektywności energetycznej sporządzoną dla przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej określonego w tym świadecshytwie Zaznaczyć jednak należy że wydanie świadectwa będzie następowało zawsze na wniosek podmiotu ktoacutery wygrał przetarg a nie z urzędu Może się więc zdarzyć że podmiot ktoacutery wygrał przetarg nie zwroacuteci się do Prezeshysa URE o wydanie certyfikatu a tym samym nie będzie miał obowiązku zrealizowania przedsięwzięcia zgłoszonego do przetargu

Dalsza procedura postępowania ze świadectwami efektywności energeshytycznej przedstaw ia się następująco

Podmiot u ktoacuterego zostanie zrealizowane przedsięwzięcie służące poprashywie efektywności energetycznej lub podmiot przez niego upoważniony ktoacutery otrzymał świadectwo efektywności energetycznej jest obowiązany po zrealishyzowaniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej do sporządzenia audytu efektywności energetycznej (tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo) potwierdzającego oszczędność energii uzyskaną w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia w ilości określonej w deklaracji przetargowej (art 22 ust 2uee)39

Następnie ww podmioty m ają obowiązek zawiadomienia Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetyczshynej w term inie 30 dni od dnia jego zakończenia przedkładając mu oświadczeshynie potwierdzające zgodność zrealizowanego przedsięwzięcia służącego poshyprawie efektywności energetycznej z deklaracją przetargową oraz tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo jeśli jest on wymagany (art 22 ust 4)40

Podmiot ktoacuterem u przyznano świadectwo efektywności energetycznej o wartości odpowiadającej ilości energii większej niż ilość energii zaoszczęshydzonej w wyniku realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności

39 Zgodnie z a rt 22 ust 2 uee n ie je s t w ym agane w ykonanie a u d y tu efektyw ności energetycznej o k toacute rym m owa w ust 1 d la zrealizow anego przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w zw iązku z k toacute rym zadeklarow ano osiągnięcie oszczędności en ershygii w ilości nieprzekraczającej roacutew now artości 100 to n oleju ekw iw alentnego średnio w ciągu roku

40 P rezes URE posiada upow ażnienie do wyrywkowej w eryfikacji a u d y tu efektywności energetycznej załączonego do p rz e ta rg u oraz tzw a u d y tu spraw dzającego a także zgodności oszczędności energ ii osiągniętej w w yn iku realizacji przedsięw zięcia służącego popraw ie efekshytyw ności energetycznej z ilością energ ii zaoszczędzonej określonej w dek larac ji przetargow ej (a rt 23 ust 1 uee)

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 243

energetycznej stw ierdzona przez P rezesa URE w w yniku weryfikacji oszczędności energii jest obowiązany w term inie 6 miesięcy od dnia zawiashydomienia przez Prezesa URE uzyskać i przedstawić m u do umorzenia świashydectwo efektywności energetycznej o wartości stanowiącej roacuteżnicę między ilością energii wynikającą ze świadectwa efektywności energetycznej przyshyznanego tem u podmiotowi a ilością energii zaoszczędzonej wyrażonej w toshynach oleju ekwiwalentnego (art 23 ust 2-5 uee)

Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego odbiorcy końshycowego oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego o ktoacuteshyrych mowa w art 12 ust 2 ktoacuterym przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej w drodze decyzji um arza to świashydectwo w całości albo w części a prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej wygasają z chwilą jego umorzenia (art 27 ust 1 i 4 uee)

Nie sposoacuteb oceniać wprowadzone system u białych certyfikatoacutew w odeshyrw aniu od oceny samej uee Z uwagi na przyjęty tem at niniejszego artykułu autor ogranicza się jedynie do stwierdzenia że ustaw a niestety nie zawiera przekonywającego modelu zachęt do w drażania przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej opierając się raczej na modelu nakazoshywym Co do samych świadectw efektywności energetycznej pojawia się - uzasadniona w opinii autora - wątpliwość czy białe certyfikaty stanowiące na tą chwilę jedyny prawny instrum ent poprawy efektywności energetycznej w praktyce spowodują faktyczny wzrost liczby przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej

Po pierwsze realizacja inwestycji służącej poprawie efektywności enershygetycznej w oparciu o dość niepewną okoliczność wygrania przetargu może skutecznie zniechęcać do podejmowania działań w tym obszarze Oczywiście można argumentować że uee wymusza uzyskiwanie (bądź przez udział w przetarg bądź przez zakup świadectwa od osoby trzeciej) świadectw efekshytywności energetycznej na podmiotach wskazanych w art 12 ust 1 pod rygorem uiszczenia opłaty zastępczej (w całości) ale podmioty na ktoacutere nałoshyżono przedmiotowy obowiązek mogą bez uszczerbku do swoich interesoacutew finansowych wywiązać się niech poprzez uwzględnienie kosztoacutew opłat zashystępczych w kosztach sprzedawanej energii

Po drugie można twierdzić że świadectwa efektywności energetycznej są nie tylko jednym ale roacutewnież bdquoczasowymrdquo instrum entem poprawy efekshytywności energetycznej przynajmniej w świetle aktualnych polskich uw ashyrunkowań prawnych co nie sprzyja jego zakorzenieniu i upowszechnieniu Nakładający na właściwe podmioty obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej art 12 uee wszedł w życie dopiero 1 stycznia 2013 r będzie natom iast obowiązywał do dnia 31 m arca 2016 r co oznacza że świadectwa efektywności energetycznej powinshy

244 R om an Trzaskalik

ny zostać przedstawione Prezesowi URE do umorzenia w tym term inie41 Wydaje się jednak że w związku z nowymi obowiązkami nałożonymi na państw a członkowskie dyrektywa z 2012 r wymusi przedłużenie okresu oboshywiązywania min art 12 Aktualne jest zatem pytanie czy ustawodawca pozostawi świadectwa efektywności energetycznych centralnym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej czy też przeniesie punkt ciężkości na inne instrum enty prawne

Nie ulega roacutewnież wątpliwości że świetle nowej dyrektywy z 2012 r ustawodawca polski będzie m usiał podjąć działania zmierzające do impleshym entowania do porządku krajowego jej postanowień pod rygorem zapłaty wysokich kar pieniężnych

Na marginesie można tylko wskazać że Polska ma już problemy związashyne z wdrażaniem dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady 201031UE z dnia 19 m aja 2010 r w sprawie charakterystyki energetycznej budynkoacutew42- projekt założeń projektu ustaw y o charakterystyce energetycznej budynshykoacutew został przyjęty przez Radę M inistroacutew w kwietniu 2013 r43 oraz dyrektyshywy Parlam entu Europejskiego i Rady 200928WE z dnia 23 kwietnia 2009 r w sprawie promowania stosowania energii ze źroacutedeł odnawialnych zmieniashyjąca i w następstw ie uchylająca dyrektywy 200177WE oraz 200330WE44- opracowano projekt ustawy o odnawialnych źroacutedłach energii45

Nie bez znaczenia pozostaje roacutewnież fakt że wspomniane powyżej dyrekshytywy oraz dyrektywa z 2012 r są wobec siebie kom plementarne i służą realizacji unijnego celu 3x20 czyli redukcji o 20 gazoacutew cieplarnianych zwiększeniu efektywności energetycznej o 20 oraz 20 udziału odnawialshynych źroacutedeł energii w ogoacutelnym bilansie energetycznym do 2020 r46 Z pewnoshy

41 Pew nym znak iem potw ierdzającym że polski ustaw odaw ca m yśli o św iadectw ach efekshytyw ności energetycznej w dłuższej perspek tyw ie czasowej niż okres od 1 stycznia 2013 r do 31 m arca 2016 r je s t to że w a r t 24 ust 1 uee przew idział 5 -letn i zak res ud z ia łu w p rze ta rg u prow adzącym do p rzy zn an ia św iadectw a efektyw ności energetycznej d la podmiotoacutew k toacute re nie zaw iadom iły P rezesa URE o zakończen iu przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej lub zaw iadam iając udzieliły niepraw dziw ych lub w prow adzających w b łąd inforshym acji o jego zrealizow aniu a także w p rzy p ad k u negatyw nej w eryfikacji oszczędności energii o k toacuterej m owa w a rt 23 ust 2

42 DzU rz WE L 153 z 18 czerw ca 2010 r s 1343 Zgodnie z a rt 28 dyrektyw y p ań stw a członkowskie p rzy jm ą i opubliku ją najpoacuteźniej do

d n ia 9 lipca 2012 r p rzepisy ustaw ow e wykonawcze i ad m in istracy jne niezbędne do w ykonania a r t 2 -1 8 oraz a r t 20 i 27 P a ń stw a członkowskie s to su ją przepisy k toacute re dotyczą a r t 2 3 9 11 12 13 17 18 20 i 27 najpoacuteźniej od d n ia 9 stycznia 2013 r

44 DzU rz WE L 140 z 5 czerw ca 2009 r s 1645 Zgodnie z a r t 27 dyrektyw y bez uszczerbku d la a r t 4 u st 1 2 i 3 p ań stw a członkowshy

skie w prow adzają w życie p rzepisy ustaw ow e w ykonawcze i adm in istracy jne niezbędne do w ykonania n iniejszej dyrektyw y najpoacuteźniej do d n ia 5 g ru d n ia 2010 r

46 Cel te n z pew nością w przyszłości ulegnie zm ianie W projekcie rezolucji P a rlam en tu Europejskiego w spraw ie drugiego strategicznego przeglądu energetycznego zapisano bdquowzywa U nię E uropejską i pań stw a członkowskie do zm niejszenia em isji gazoacutew c ieplarn ianych o 60-80 do 2050 r oraz do przyjęcia celoacutew w postaci zw iększenia o 35 efektyw ności energetycznej oraz

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 9: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

236 R om an Trzaskalik

1 Wykorzystanie istniejącego potencjału oszczędności energii w sposoacuteb efektywny energetycznie tzn system pozwala osiągnąć jak największe oszczędności energii w jak najkroacutetszym czasie (system obejmuje szeroką grushypę odbiorcoacutew i w związku z tym pozwala osiągnąć optymalne oszczędności energii gdyż z szerokiego zakresu przedsięwzięć służących poprawie efekshytywności energetycznej można wybrać te najbardziej efektywne pod wzglęshydem oszczędności energii)

2 Poprzez rozszerzenie zakresu działania system u białych certyfikatoacutew roacutewnież na takie obszary jak zwiększenie oszczędności energii przez u rząshydzenia potrzeb własnych oraz zmniejszenie s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji zapewniona będzie nie tylko pełna transpozycja dyrektywy ale jednocześnie możliwa realizacja postanoshywień Rady Europejskiej z dnia 9 m arca 2007 r dotyczących 20 obniżenia zużycia energii w UE do 2020 r

3 Obciążenie budżetu państw a związane z funkcjonowaniem systemu jest najmniejsze w poroacutewnaniu z innymi środkami możliwymi do wprowa- dzenia2 8

Zakres podmiotowy ustaw y w zakresie obowiązkoacutew związanych z białyshymi certyfikatam i konstruuje art 12 ust 1 uee29 zgodnie z ktoacuterym przedshysiębiorstwo energetyczne sprzedające energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczyposhyspolitej Polskiej odbiorca końcowy przyłączony do sieci na terytorium Rzeshy

lub pośrednio poprzez innych dostawcoacutew usług energetycznych lub środkoacutew popraw y efektyw shyności energetycznej (1) zapew nienie oferty ich odbiorcom końcowym oraz prom ow anie k o n k u shyrencyjnych cenowo usług energetycznych albo (2) zapew nienie odbiorcom końcowym dostępnoshyści i p ro m o w an ie k o n k u re n cy jn y ch cenowo au d y toacute w en e rg e ty c z n y ch p rz ep ro w a d z an y c h w sposoacuteb n iezależny lub środkoacutew popraw y efektyw ności energetycznej zgodnie z a r t 9 u st 2 i a r t 12 albo (3) w noszenie w k ładu do funduszoacutew i m echanizm oacutew finansow ania o k toacuterych m owa w a rt 11 lit a zapew nienie is tn ien ia lub ustan o w ien ia dobrowolnych um oacutew lub innych in stru m en toacute w rynkowych tak ich ja k b iałe certyfikaty o sk u tk u roacutew now ażnym z jed n y m lub k ilkom a w ym aganiam i określonym i w lit a Dobrowolne um ow y są oceniane nadzorow ane i obserw ow ane państw o członkowskie w celu zag w aran to w an ia w prak tyce skutkoacutew roacutew now ażshynych z jednym - lit b

28 U zasad n ien ie do rządow ego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lth ttp orkasejm govplD ruki6kansfw gdraku3514gt dostęp 12032013

29 W tym m iejscu należy w skazać że zgodnie z a r t 5 u ee określającym zak res podm ioshytow y stosow ania ustaw y osoby fizyczne osoby praw ne oraz jed n o s tk i organizacyjne nieposiada- jące osobowości praw nej zużyw ające energię podejm ują d z ia łan ia w celu popraw y efektyw ności energetycznej Mogłoby się więc wydawać że obowiązek stosow ania u staw y ciąży n a każdym podmiocie zużyw ającym energię Kolejne jed n a k p rzep isy doprecyzow ują niejako brzm ien ie a rt 5 czyniąc a d re sa tam i w ynikających z niej obowiązkoacutew po p ierw sze - podm ioty sek to ra fin an shysoacutew publicznych (a rt 10 uee) oraz po drug ie - podm ioty z sek to ra p ryw atnego (a rt 12 uee) co czyni z a r t 5 uee w istocie n ie p rzep is p raw a a p o stu la t prawny Zauw ażyć roacutew nież należy że u ee za n iep rzes trzeg an ie jej przepisoacutew przew iduje sankcje w postaci k a r p ieniężnych w yłącznie d la podm iotoacutew sek to ra pryw atnego (a rt 35 uee) co rodzi uzasadn ione w ątpliw ości co do w d ra ża n ia postanow ień a r t 10 uee przez jed n o s tk i sek to ra finansoacutew publicznych N ależy opowiedzieć się za w prow adzeniem przep isu k toacute ry n ak ład a łb y roacutew nież n a jed n o stk i sek to ra finansoacutew publicznych sankcje n a w zoacuter a rt 35 i nast uee

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 237

czypospolitej Polskiej będący członkiem giełdy towarowej w rozumieniu art 2 pkt 5 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych oraz towarowy dom m aklerski lub dom m aklerski o ktoacuterych mowa w art 2 pkt 8 i 9 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych w odniesieshyniu do transakcji realizowanych na giełdzie towarowej na zlecenie odbiorcoacutew końcowych przyłączonych do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Reshygulacji Energetyki świadectwo efektywności energetycznej lub uiścić opłatę zastępczą

Niestety w poroacutewnaniu z dyrektywą z 2006 r ustaw a zawęża zakres podmiotowy i przedmiotowy obowiązkoacutew związanych ze świadectwami efekshytywności energetycznej W myśl wskazanego powyżej art 12 ust 1 lit a obowiązek przedstaw ienia Prezesowi URE świadectwa efektywności energeshytycznej ciąży na przedsiębiorstwie energetycznym sprzedającym (sic) energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej W ten sposoacuteb ustanaw ia się więc obowiązki w zakresie oszczędności energii jedynie w odniesieniu do energii elektrycznej ciepła i gazu a przecież art 3 lit a dyrektywy z 2006 r ktoacutery przecież dyrektywa wdraża odnosi się do wszystkich form energii30 Poza tym dyrektywa obejmuje swoim zakresem zastosowania zaroacutewno do sprzedawcoacutew detalicznych energii jak i dystrybutoroacutew oraz operatoroacutew sysshytemoacutew dystrybucyjnych i operatoroacutew sieci przesyłowych Ustawa z 2011 r pomija roacutewnież przedsiębiorstwa energetyczne sprzedające energię elektryczshyną ciepło i gaz odbiorcom końcowym nie przyłączonym do sieci31

Trudno znaleźć uzasadnienie dla opisanych powyżej ograniczeń tym barshydziej że ustawodawca polski motywoacutew tego rodzaju posunięć nie przedstashywia Oczywiście z praw a unijnego nie wynika obowiązek odniesienia każdego z przyjmowanych środkoacutew poprawy efektywności energetycznej do wszystshykich rodzajoacutew energii ale wobec tego że świadectwa efektywności energeshytycznej są właściwie jedynym rozwiązaniem przyjętym przez polskiego u s ta shywodawcę takie ukształtowanie art 12 uee rodzi wątpliwości

30 Zgodnie z a r t 3 lit a dyrektyw y z 2006 r pod pojęciem energ ii należy rozum ieć w szystk ie form y dostępnej w obrocie energii w tym w form ie energ ii elektrycznej gazu (w tym skroplonego gazu ziemnego) gazu płynnego jakiegokolw iek pa liw a stosow anego do w y tw arzashyn ia energ ii grzewczej i chłodniczej (w tym w m iejskich system ach grzewczych i chłodniczych) w ęgla kam iennego i b ru n a tnego torfu paliw (z w yjątk iem paliw lotniczych i paliw w zbiornishyk ach m orskich) a także biomasy zgodnie z defin icją z aw a rtą w dyrektyw ie 200177W E P a r la shym en tu E uropejskiego i R ady z d n ia 27 w rześn ia 2001 r w spraw ie w sp ie ran ia produkcji na ry n k u w ew nętrznym energ ii elektrycznej w ytw arzanej ze źroacutedeł odnaw ialnych Zgodnie n a to shym ias t z a r t 2 pk t 1 dyrektyw y z 2012 r en erg ia oznacza w szelkie form y nośnikoacutew energii paliw a energię cieplną energię ze źroacutedeł odnaw ialnych energię e lek tryczną lub k a żd ą in n ą form ę energ ii określone w a rt 2 lit d rozporządzen ia P a r la m e n tu Europejskiego i R ady (WE) n r 10992008 z d n ia 22 paźd z ie rn ik a 2008 r w spraw ie s ta ty s ty k i energii

31 M Szam belańczyk op cit

238 R om an Trzaskalik

Obowiązki urzędu regulacyjnego w Polsce zostały powierzone Prezesowi URE Rozwiązanie to należy ocenić pozytywnie - Prezes URE stał się w ten sposoacuteb podmiotem adm inistrującym wszystkimi funkcjonującymi w Polsce kolorowymi certyfikatam i32 Do jego obowiązkoacutew w obszarze białych certyfishykatoacutew należy w szczegoacutelności

1) ogłaszanie przetargoacutew na realizację przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej

2) określanie wartości świadectw efektywności energetycznej przewishydzianych do wydania w danym przetargu

3) wydawanie świadectw efektywności energetycznej4) um arzanie świadectw efektywności energetycznej5) kontrola w ypełniania obowiązku um orzenia wymaganej wartości

świadectw efektywności energetycznej przez przedsiębiorstwa energetyczne6) wymierzanie kar pieniężnych7) wyrywkowa weryfikacja oszczędności energii osiągniętej w wyniku

realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej oraz audytu efektywności energetycznej33

Zgodnie z art 16 ust 1 uee Prezes URE dokonuje wyboru przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej za ktoacutere można uzyshyskać świadectwa efektywności energetycznej W ten sposoacuteb organ regulacyjshyny decyduje roacutewnież o liczbie certyfikatoacutew ktoacutere zostaną wydane w danym

32 Zgodnie z a r t 91 ust 1 p k t 1 - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogene- racji wydaje się oddzielnie d la energ ii elektrycznej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej paliw am i gazowym i lub o łącznej mocy zainstalow anej e lekshytrycznej źroacutedła poniżej 1 MW - żoacutełty certy fikat Zgodnie z a r t 91 u st 1 p k t 1a - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogeneracji w ydaje się oddzielnie d la energ ii elek tryczshynej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej m etanem u w aln ianym i ujm ow anym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynnych likw idow anych lub zlikw idow anych kopaln iach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw anym z p rze tw arzan ia bioshym asy w rozum ien iu a r t 2 u st 1 p k t 2 u staw y o b iokom ponentach i biopaliw ach ciekłych p a liw am i gazow ym i lub o łącznej m ocy za insta low anej e lek trycznej ź roacuted ła poniżej 1 MW- fioletowy certy fikat Zgodnie z a r t 9o ustaw y - Praw o energetyczne po tw ierdzeniem w ytwoshyrzen ia b iogazu rolniczego oraz w prow adzenia go do sieci dystrybucyjnej gazowej je s t św iadecshytwo pochodzenia b iogazu rolniczego - brązow y certy fikat Oproacutecz tego w yroacuteżnia się certy fika ty pom arańczow e - ze źroacutedeł zaopatrzonych w insta lacje w ychw ytyw ania i za tłaczan ia dw u tlen k u w ęgla oraz certy fika ty b łęk itn e - z nowych w ysokospraw nych źroacutedeł Szerzej n a te n tem at R G natow ska C harakterystyka polskiego system u certyfikacji pochodzenia energii elektrycznej bdquoPolityka E nerge tycznardquo 2010 z 2(13) Z M uras bdquoKolorowy zaw roacutet g łow yrdquo - czyli specyfika po lsk ich system oacutew w sparcia O ZE i kogeneracji bdquoCzysta E n erg iardquo 2011 n r 5

33 Z akres kom petencji P rezesa URE je s t w ęższy w poroacutew naniu z podm iotam i z innych krajoacutew k toacute rym powierzono adm in istrow an ie b iałym i certy fika tam i Przykładow o b ry ty jsk i re shyg u la to r - Office o f the Gas a n d E lectricity M arkets - m a roacutewnież u p raw n ien ia do określen ia celoacutew indyw idualnych d la poszczegoacutelnych podm iotoacutew zobligowanych Z kolei reg u la to r w łoski- A u to rita p er l rsquoE nergia E lettrica e il Gas - m in zb iera inform acje o w ielkości sprzedaży energ ii odbiorcom końcowym za rok ubiegły n a podstaw ie czego definiow ane są roczne w ielkoshyści obligacji zakupowej d la poszczegoacutelnych podmiotoacutew Szerzej n a te n tem at U zasadn ien ie do rządowego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lthttporkasejm govplD ru- k i6kansfw gdruku3514gt dostęp 15032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 239

roku Ilość ta jest więc ograniczona - jest to rozwiązanie odmienne od przyjęshytego w odniesieniu do zielonych czy czerwonych certyfikatoacutew (ich liczba jest nieograniczona i podyktowana m echanizm am i rynkowymi) Także lista przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej jest ograniczoshyna Jakkolwiek w art 17 uee wskazano w sposoacuteb przykładowy rodzaje przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej34 to lista tych przedsięwzięć w obwieszczeniu M inistra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2012 r w sprawie szczegoacutełowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywshyności energetycznej (jakkolwiek bardzo szeroka) ma charakter taksatywny Wydaje się więc że mogą istnieć przedsięwzięcia służące poprawie efektywshyności energetycznej nie objęte obwieszczeniem M inistra Gospodarki o dużym stopniu efektywności energetycznej ktoacuterych realizacja nie będzie mogła przynieść świadectwa efektywności energetycznej

Poza tym z możliwości uzyskania świadectwa efektywności energetyczshynej wykluczono przedsięwzięcie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 18 ust 2 uee stanowiącym że do przetargu nie może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej 1) zakończone przed dniem 1 stycznia 2011 r 2) na ktoacuterego realizację a) przyznano premię termomodernizacyjną o ktoacuterej mowa w art 3 ustaw y z dnia 21 listopada 2008 r o wspieraniu termomodernizacji i remontoacutew lub b) uzyskano środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej lub z budżetu państwa 3) określone w oświadczeniu o ktoacuterym mowa w art 13 ust 135 Oznacza to że po pierwshysze do przetargu mogą zostać zgłoszone przedsięwzięcia sprzed 1 stycznia 2013 r kiedy to wszedł w życie art 12 uee co ma - jak się wydaje - służyć spopularyzowaniu świadectw efektywności energetycznej po drugie ustaw oshy

34 Do tej g rupy u s ta w a zalicza n astępu jące przedsięw zięcia 1) izolacja in sta lac ji p rzem yshysłowych 2) przebudow a lub rem on t budynkoacutew 3) m odernizacja a) u rząd zeń przeznaczonych do u ży tk u domowego b) ośw ietlenia c) u rząd zeń potrzeb w łasnych d) u rząd zeń i in sta lac ji wykoshyrzystyw anych w procesach przem ysłowych e) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źroacutedeł ciepła 4) odzysk energ ii w procesach przem ysłowych 5) ograniczenie a) przepływoacutew mocy b iernej b) s t r a t sieciowych w ciągach liniowych c) s t r a t w tran sfo rm ato rach 6) stosow anie do ogrzew ania lub chłodzenia obiektoacutew energ ii w ytw arzanej we w łasnych lub przyłączonych do sieci odnaw ialnych źroacutedłach energii w rozum ien iu u staw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - Praw o energetyczne ciepła użytkowego w kogeneracji w rozum ieniu ustaw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - P raw o energetyczne lub ciepła odpadowego z in sta lacji przem ysłowych

35 Zgodnie z a r t 13 u st 1 u ee odbiorca końcowy k toacute ry w roku poprzedzającym rok realizacji obow iązku określonego w a r t 12 ust 1 zużył n ie m niej niż 400 GW h energ ii elekshytrycznej i d la k toacuterego u dzia ł ko sz tu energ ii elektrycznej w w artości produkcji je s t nie m niejszy niż 15 a ponadto zakończył n ie wcześniej niż w d n iu 1 stycznia 2011 r przedsięw zięcie służące popraw ie efektyw ności energetycznej niedotyczące in sta lac ji objętych system em h an d lu up raw n ien iam i do em isji w rozum ien iu u staw y z d n ia 22 g ru d n ia 2004 r o h a n d lu u p raw n ie shyn iam i do em isji do pow ietrza gazoacutew ciep larn ianych i innych substancji ograniczając zużycie energ ii elektrycznej w przeliczeniu n a w ielkość produkcji o n ie m niej niż 1 rocznie w sto su n k u do średniej jego w ielkości z la t 2008-2010 p rzed staw ia jed n em u p rzedsięb iorstw u energetyczshynem u sprzedającem u tem u odbiorcy energię e lek tryczną ośw iadczenie o z realizow aniu p rzedsięshyw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w raz z au d y tem efektyw ności energeshytycznej o k toacute rym m owa w a r t 22 u st 1 potw ierdzającym o siągn ię tą oszczędność energii

240 R om an Trzaskalik

dawca nie chce co do zasady komplementarnego podejścia w zakresie finanshysowania inwestycji służących poprawie efektywności energetycznej (przykłashydowo w przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej nie może być zgłoszone przedsięwzięcie realizowane na obszashyrze Specjalnej Strefy Ekonomicznej)36

Nie sposoacuteb na tą chwilę ocenić w jak i sposoacuteb Prezes URE będzie korzyshystał ze swoich upraw nień dotyczących ograniczania liczby świadectw efekshytywności energetycznej i czy przedstawione ogoacutelnikowo zagrożenia się zm ateshyrializują Brak na razie doświadczeń w tym zakresie Prezes URE ogłosił dopiero pierwszy przetarg na podstawie uee ale istnieje realna obawa że białe certyfikaty będą miały pewien charakter ekskluzywności co w tym wypadku nie stanowi rozwiązania zasługującego na aprobatę

Wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej bęshydzie dokonywany w trybie przetargu ogłaszanego przez Prezesa URE co najmniej raz w roku z tym zastrzeżeniem że istnieje możliwość przeprowashydzenia w danym roku kolejnego przetargu w szczegoacutelności gdy wartość świashydectw efektywności energetycznej ktoacutere mogą być przedstawione do umorzeshyn ia w danym roku nie zapewnia realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią (art 16 ust 2 uee) Zasady przeproshyw adzania przetargu określa rozporządzenie M inistra Gospodarki z dnia 23 października 2012 r w sprawie przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej W przeciwieństwie do postępowań u reshygulowanych np ustaw ą - Prawo zamoacutewień publicznych37 postępowanie przetargowe służące wyborowi przedsięwzięć służących poprawie efektywnoshyści energetycznej jest niejawne Uczestnicy przetargu min nie będą mogli wzajemnie przeglądać swoich ofert Członkowie Komisji Przetargowej powoshyłanej przez Prezesa URE do przeprowadzenia przetargu składają pisemne zobowiązanie do nieujawniania informacji uzyskanych w związku z pracami komisji (sect 7 ust 3 rozporządzenia) Jedyne informacje jakie będą dostępne osobom trzecim zawarte są w protokole ktoacutery Prezes URE powinien zamieshyścić w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo38

36 Zestaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestaw ienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 15032013

37 Tekst jed n DzU z 2000 n r 113 poz 759 ze zm38 Zgodnie z sect 11 u st 1 rozporządzenia z p rzebiegu przeprow adzonego p rz e ta rg u kom isja

sporządza protokoacuteł k toacute ry zaw iera 1) oznaczenie d a ty i m iejsca a) sk ład an ia o fert p rzetargo shywych b) o tw arcia ofert przetargow ych c) rozstrzygnięcia p rze ta rg u 2) im iona i nazw iska członkoacutew kom isji ze w skazan iem ich funkcji oraz czynności w k toacuterych b ra li udział 3) liczbę złożonych ofert przetargow ych 4) w skazan ie o fert przetargow ych a) odrzuconych w raz z podashyn iem przyczyn ich odrzucenia b) w ybranych w k toacute rych zgodnie z d ek la rac ją p rzetargow ą zadek larow ano w artość e fek tu energetycznego zaw ierającą się w przedziale o k toacute rym m owa w a rt 20 ust 1 ustaw y c) n iew ybranych z podaniem przyczyn ich n iew ybrania 5) podpisy członkoacutew kom isji a w p rzypadku b ra k u podpisu - w zm iankę o przyczynie b ra k u podpisu

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 241

Ogłoszenie o przeprowadzeniu przetargu powinno zostać zamieszczone w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo na dwa mieshysiące przed dniem wyznaczonym do jego przeprowadzenia (art 16 ust 4 uee) W ogłoszeniu Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energeshytycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu oraz zamieszcza informację o wartości wspoacutełczynnika akceptacji ofert (art 16 ust 5 uee) Istnieje obowiązek przeprowadzenia przetargu oddzielnie dla następujących kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych zmniejszenia s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji (art 16 ust 3 uee) Jednakże dla kategorii przedsięwzięć służących poprashywie efektywności energetycznej a dotyczących zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energetycznej nie niższą niż 80 całkowitej wartości świashydectw efektywności energetycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu (art 16 ust 7 uee)

Do przetargu może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efekshytywności energetycznej w wyniku ktoacuterego uzyskuje się oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku albo przedsięwzięcia tego samego rodzaju służące poshyprawie efektywności energetycznej w wyniku ktoacuterych uzyskuje się łączną oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku (art 18 ust 1 uee)

Podmiot przystępujący do przetargu m a obowiązek przedłożyć Prezesowi URE prawidłowo wypełnioną deklarację przetargową wraz z audytem efekshytywności energetycznej sporządzonym dla przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej okreshyślonych w tej deklaracji (art 19 ust 1 uee) Oceny ofert złożonych w przetargu dokonuje Komisja Przetargowa Przyporządkowuje ona poszczeshygoacutelne oferty przetargowe ktoacutere nie zostały odrzucone do kategorii przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 16 ust 3 uee a następnie wyznacza na podstawie tych ofert średnią w arshytość efektu energetycznego dla przetargu organizowanego w każdej z k a te shygorii przedsięwzięć zgodnie z art 20 ust 1 uee (sect 10 ust 4 rozporządzeshynia) K om isja rozstrzyga p rze ta rg w ybiera jąc w każdej z ka tego rii przedsięwzięć oferty przetargowe w ktoacuterych zgodnie z deklaracją p rze tarshygową zadeklarow ano w artość efektu energetycznego zawierającego się w przedziale o ktoacuterym mowa w art 20 ust 1 uee począwszy od oferty przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano najwyższą wartość efektu energeshytycznego i kończąc na ofercie przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano w arshytość efektu energetycznego wyższą lub roacutewną iloczynowi oferowanej średniej

242 R om an Trzaskalik

wartości efektu energetycznego oraz wartości wspoacutełczynnika akceptacji (sect 10 ust 5 rozporządzenia)

Przetarg wygrywają te podmioty ktoacutere zadeklarowały wartość efektu energetycznego (ro) o ktoacuterym mowa w art 19 ust 2 pkt 5 uee i to tym podmiotom Prezes URE wydaje świadectwa efektywności energetycznej zashymieszczając w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyshykirdquo informację o wydanym świadectwie efektywności energetycznej wraz z k a rtą audytu efektywności energetycznej sporządzoną dla przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej określonego w tym świadecshytwie Zaznaczyć jednak należy że wydanie świadectwa będzie następowało zawsze na wniosek podmiotu ktoacutery wygrał przetarg a nie z urzędu Może się więc zdarzyć że podmiot ktoacutery wygrał przetarg nie zwroacuteci się do Prezeshysa URE o wydanie certyfikatu a tym samym nie będzie miał obowiązku zrealizowania przedsięwzięcia zgłoszonego do przetargu

Dalsza procedura postępowania ze świadectwami efektywności energeshytycznej przedstaw ia się następująco

Podmiot u ktoacuterego zostanie zrealizowane przedsięwzięcie służące poprashywie efektywności energetycznej lub podmiot przez niego upoważniony ktoacutery otrzymał świadectwo efektywności energetycznej jest obowiązany po zrealishyzowaniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej do sporządzenia audytu efektywności energetycznej (tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo) potwierdzającego oszczędność energii uzyskaną w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia w ilości określonej w deklaracji przetargowej (art 22 ust 2uee)39

Następnie ww podmioty m ają obowiązek zawiadomienia Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetyczshynej w term inie 30 dni od dnia jego zakończenia przedkładając mu oświadczeshynie potwierdzające zgodność zrealizowanego przedsięwzięcia służącego poshyprawie efektywności energetycznej z deklaracją przetargową oraz tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo jeśli jest on wymagany (art 22 ust 4)40

Podmiot ktoacuterem u przyznano świadectwo efektywności energetycznej o wartości odpowiadającej ilości energii większej niż ilość energii zaoszczęshydzonej w wyniku realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności

39 Zgodnie z a rt 22 ust 2 uee n ie je s t w ym agane w ykonanie a u d y tu efektyw ności energetycznej o k toacute rym m owa w ust 1 d la zrealizow anego przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w zw iązku z k toacute rym zadeklarow ano osiągnięcie oszczędności en ershygii w ilości nieprzekraczającej roacutew now artości 100 to n oleju ekw iw alentnego średnio w ciągu roku

40 P rezes URE posiada upow ażnienie do wyrywkowej w eryfikacji a u d y tu efektywności energetycznej załączonego do p rz e ta rg u oraz tzw a u d y tu spraw dzającego a także zgodności oszczędności energ ii osiągniętej w w yn iku realizacji przedsięw zięcia służącego popraw ie efekshytyw ności energetycznej z ilością energ ii zaoszczędzonej określonej w dek larac ji przetargow ej (a rt 23 ust 1 uee)

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 243

energetycznej stw ierdzona przez P rezesa URE w w yniku weryfikacji oszczędności energii jest obowiązany w term inie 6 miesięcy od dnia zawiashydomienia przez Prezesa URE uzyskać i przedstawić m u do umorzenia świashydectwo efektywności energetycznej o wartości stanowiącej roacuteżnicę między ilością energii wynikającą ze świadectwa efektywności energetycznej przyshyznanego tem u podmiotowi a ilością energii zaoszczędzonej wyrażonej w toshynach oleju ekwiwalentnego (art 23 ust 2-5 uee)

Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego odbiorcy końshycowego oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego o ktoacuteshyrych mowa w art 12 ust 2 ktoacuterym przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej w drodze decyzji um arza to świashydectwo w całości albo w części a prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej wygasają z chwilą jego umorzenia (art 27 ust 1 i 4 uee)

Nie sposoacuteb oceniać wprowadzone system u białych certyfikatoacutew w odeshyrw aniu od oceny samej uee Z uwagi na przyjęty tem at niniejszego artykułu autor ogranicza się jedynie do stwierdzenia że ustaw a niestety nie zawiera przekonywającego modelu zachęt do w drażania przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej opierając się raczej na modelu nakazoshywym Co do samych świadectw efektywności energetycznej pojawia się - uzasadniona w opinii autora - wątpliwość czy białe certyfikaty stanowiące na tą chwilę jedyny prawny instrum ent poprawy efektywności energetycznej w praktyce spowodują faktyczny wzrost liczby przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej

Po pierwsze realizacja inwestycji służącej poprawie efektywności enershygetycznej w oparciu o dość niepewną okoliczność wygrania przetargu może skutecznie zniechęcać do podejmowania działań w tym obszarze Oczywiście można argumentować że uee wymusza uzyskiwanie (bądź przez udział w przetarg bądź przez zakup świadectwa od osoby trzeciej) świadectw efekshytywności energetycznej na podmiotach wskazanych w art 12 ust 1 pod rygorem uiszczenia opłaty zastępczej (w całości) ale podmioty na ktoacutere nałoshyżono przedmiotowy obowiązek mogą bez uszczerbku do swoich interesoacutew finansowych wywiązać się niech poprzez uwzględnienie kosztoacutew opłat zashystępczych w kosztach sprzedawanej energii

Po drugie można twierdzić że świadectwa efektywności energetycznej są nie tylko jednym ale roacutewnież bdquoczasowymrdquo instrum entem poprawy efekshytywności energetycznej przynajmniej w świetle aktualnych polskich uw ashyrunkowań prawnych co nie sprzyja jego zakorzenieniu i upowszechnieniu Nakładający na właściwe podmioty obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej art 12 uee wszedł w życie dopiero 1 stycznia 2013 r będzie natom iast obowiązywał do dnia 31 m arca 2016 r co oznacza że świadectwa efektywności energetycznej powinshy

244 R om an Trzaskalik

ny zostać przedstawione Prezesowi URE do umorzenia w tym term inie41 Wydaje się jednak że w związku z nowymi obowiązkami nałożonymi na państw a członkowskie dyrektywa z 2012 r wymusi przedłużenie okresu oboshywiązywania min art 12 Aktualne jest zatem pytanie czy ustawodawca pozostawi świadectwa efektywności energetycznych centralnym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej czy też przeniesie punkt ciężkości na inne instrum enty prawne

Nie ulega roacutewnież wątpliwości że świetle nowej dyrektywy z 2012 r ustawodawca polski będzie m usiał podjąć działania zmierzające do impleshym entowania do porządku krajowego jej postanowień pod rygorem zapłaty wysokich kar pieniężnych

Na marginesie można tylko wskazać że Polska ma już problemy związashyne z wdrażaniem dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady 201031UE z dnia 19 m aja 2010 r w sprawie charakterystyki energetycznej budynkoacutew42- projekt założeń projektu ustaw y o charakterystyce energetycznej budynshykoacutew został przyjęty przez Radę M inistroacutew w kwietniu 2013 r43 oraz dyrektyshywy Parlam entu Europejskiego i Rady 200928WE z dnia 23 kwietnia 2009 r w sprawie promowania stosowania energii ze źroacutedeł odnawialnych zmieniashyjąca i w następstw ie uchylająca dyrektywy 200177WE oraz 200330WE44- opracowano projekt ustawy o odnawialnych źroacutedłach energii45

Nie bez znaczenia pozostaje roacutewnież fakt że wspomniane powyżej dyrekshytywy oraz dyrektywa z 2012 r są wobec siebie kom plementarne i służą realizacji unijnego celu 3x20 czyli redukcji o 20 gazoacutew cieplarnianych zwiększeniu efektywności energetycznej o 20 oraz 20 udziału odnawialshynych źroacutedeł energii w ogoacutelnym bilansie energetycznym do 2020 r46 Z pewnoshy

41 Pew nym znak iem potw ierdzającym że polski ustaw odaw ca m yśli o św iadectw ach efekshytyw ności energetycznej w dłuższej perspek tyw ie czasowej niż okres od 1 stycznia 2013 r do 31 m arca 2016 r je s t to że w a r t 24 ust 1 uee przew idział 5 -letn i zak res ud z ia łu w p rze ta rg u prow adzącym do p rzy zn an ia św iadectw a efektyw ności energetycznej d la podmiotoacutew k toacute re nie zaw iadom iły P rezesa URE o zakończen iu przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej lub zaw iadam iając udzieliły niepraw dziw ych lub w prow adzających w b łąd inforshym acji o jego zrealizow aniu a także w p rzy p ad k u negatyw nej w eryfikacji oszczędności energii o k toacuterej m owa w a rt 23 ust 2

42 DzU rz WE L 153 z 18 czerw ca 2010 r s 1343 Zgodnie z a rt 28 dyrektyw y p ań stw a członkowskie p rzy jm ą i opubliku ją najpoacuteźniej do

d n ia 9 lipca 2012 r p rzepisy ustaw ow e wykonawcze i ad m in istracy jne niezbędne do w ykonania a r t 2 -1 8 oraz a r t 20 i 27 P a ń stw a członkowskie s to su ją przepisy k toacute re dotyczą a r t 2 3 9 11 12 13 17 18 20 i 27 najpoacuteźniej od d n ia 9 stycznia 2013 r

44 DzU rz WE L 140 z 5 czerw ca 2009 r s 1645 Zgodnie z a r t 27 dyrektyw y bez uszczerbku d la a r t 4 u st 1 2 i 3 p ań stw a członkowshy

skie w prow adzają w życie p rzepisy ustaw ow e w ykonawcze i adm in istracy jne niezbędne do w ykonania n iniejszej dyrektyw y najpoacuteźniej do d n ia 5 g ru d n ia 2010 r

46 Cel te n z pew nością w przyszłości ulegnie zm ianie W projekcie rezolucji P a rlam en tu Europejskiego w spraw ie drugiego strategicznego przeglądu energetycznego zapisano bdquowzywa U nię E uropejską i pań stw a członkowskie do zm niejszenia em isji gazoacutew c ieplarn ianych o 60-80 do 2050 r oraz do przyjęcia celoacutew w postaci zw iększenia o 35 efektyw ności energetycznej oraz

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 10: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 237

czypospolitej Polskiej będący członkiem giełdy towarowej w rozumieniu art 2 pkt 5 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych oraz towarowy dom m aklerski lub dom m aklerski o ktoacuterych mowa w art 2 pkt 8 i 9 ustaw y z dnia 26 października 2000 r o giełdach towarowych w odniesieshyniu do transakcji realizowanych na giełdzie towarowej na zlecenie odbiorcoacutew końcowych przyłączonych do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Reshygulacji Energetyki świadectwo efektywności energetycznej lub uiścić opłatę zastępczą

Niestety w poroacutewnaniu z dyrektywą z 2006 r ustaw a zawęża zakres podmiotowy i przedmiotowy obowiązkoacutew związanych ze świadectwami efekshytywności energetycznej W myśl wskazanego powyżej art 12 ust 1 lit a obowiązek przedstaw ienia Prezesowi URE świadectwa efektywności energeshytycznej ciąży na przedsiębiorstwie energetycznym sprzedającym (sic) energię elektryczną ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej W ten sposoacuteb ustanaw ia się więc obowiązki w zakresie oszczędności energii jedynie w odniesieniu do energii elektrycznej ciepła i gazu a przecież art 3 lit a dyrektywy z 2006 r ktoacutery przecież dyrektywa wdraża odnosi się do wszystkich form energii30 Poza tym dyrektywa obejmuje swoim zakresem zastosowania zaroacutewno do sprzedawcoacutew detalicznych energii jak i dystrybutoroacutew oraz operatoroacutew sysshytemoacutew dystrybucyjnych i operatoroacutew sieci przesyłowych Ustawa z 2011 r pomija roacutewnież przedsiębiorstwa energetyczne sprzedające energię elektryczshyną ciepło i gaz odbiorcom końcowym nie przyłączonym do sieci31

Trudno znaleźć uzasadnienie dla opisanych powyżej ograniczeń tym barshydziej że ustawodawca polski motywoacutew tego rodzaju posunięć nie przedstashywia Oczywiście z praw a unijnego nie wynika obowiązek odniesienia każdego z przyjmowanych środkoacutew poprawy efektywności energetycznej do wszystshykich rodzajoacutew energii ale wobec tego że świadectwa efektywności energeshytycznej są właściwie jedynym rozwiązaniem przyjętym przez polskiego u s ta shywodawcę takie ukształtowanie art 12 uee rodzi wątpliwości

30 Zgodnie z a r t 3 lit a dyrektyw y z 2006 r pod pojęciem energ ii należy rozum ieć w szystk ie form y dostępnej w obrocie energii w tym w form ie energ ii elektrycznej gazu (w tym skroplonego gazu ziemnego) gazu płynnego jakiegokolw iek pa liw a stosow anego do w y tw arzashyn ia energ ii grzewczej i chłodniczej (w tym w m iejskich system ach grzewczych i chłodniczych) w ęgla kam iennego i b ru n a tnego torfu paliw (z w yjątk iem paliw lotniczych i paliw w zbiornishyk ach m orskich) a także biomasy zgodnie z defin icją z aw a rtą w dyrektyw ie 200177W E P a r la shym en tu E uropejskiego i R ady z d n ia 27 w rześn ia 2001 r w spraw ie w sp ie ran ia produkcji na ry n k u w ew nętrznym energ ii elektrycznej w ytw arzanej ze źroacutedeł odnaw ialnych Zgodnie n a to shym ias t z a r t 2 pk t 1 dyrektyw y z 2012 r en erg ia oznacza w szelkie form y nośnikoacutew energii paliw a energię cieplną energię ze źroacutedeł odnaw ialnych energię e lek tryczną lub k a żd ą in n ą form ę energ ii określone w a rt 2 lit d rozporządzen ia P a r la m e n tu Europejskiego i R ady (WE) n r 10992008 z d n ia 22 paźd z ie rn ik a 2008 r w spraw ie s ta ty s ty k i energii

31 M Szam belańczyk op cit

238 R om an Trzaskalik

Obowiązki urzędu regulacyjnego w Polsce zostały powierzone Prezesowi URE Rozwiązanie to należy ocenić pozytywnie - Prezes URE stał się w ten sposoacuteb podmiotem adm inistrującym wszystkimi funkcjonującymi w Polsce kolorowymi certyfikatam i32 Do jego obowiązkoacutew w obszarze białych certyfishykatoacutew należy w szczegoacutelności

1) ogłaszanie przetargoacutew na realizację przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej

2) określanie wartości świadectw efektywności energetycznej przewishydzianych do wydania w danym przetargu

3) wydawanie świadectw efektywności energetycznej4) um arzanie świadectw efektywności energetycznej5) kontrola w ypełniania obowiązku um orzenia wymaganej wartości

świadectw efektywności energetycznej przez przedsiębiorstwa energetyczne6) wymierzanie kar pieniężnych7) wyrywkowa weryfikacja oszczędności energii osiągniętej w wyniku

realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej oraz audytu efektywności energetycznej33

Zgodnie z art 16 ust 1 uee Prezes URE dokonuje wyboru przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej za ktoacutere można uzyshyskać świadectwa efektywności energetycznej W ten sposoacuteb organ regulacyjshyny decyduje roacutewnież o liczbie certyfikatoacutew ktoacutere zostaną wydane w danym

32 Zgodnie z a r t 91 ust 1 p k t 1 - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogene- racji wydaje się oddzielnie d la energ ii elektrycznej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej paliw am i gazowym i lub o łącznej mocy zainstalow anej e lekshytrycznej źroacutedła poniżej 1 MW - żoacutełty certy fikat Zgodnie z a r t 91 u st 1 p k t 1a - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogeneracji w ydaje się oddzielnie d la energ ii elek tryczshynej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej m etanem u w aln ianym i ujm ow anym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynnych likw idow anych lub zlikw idow anych kopaln iach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw anym z p rze tw arzan ia bioshym asy w rozum ien iu a r t 2 u st 1 p k t 2 u staw y o b iokom ponentach i biopaliw ach ciekłych p a liw am i gazow ym i lub o łącznej m ocy za insta low anej e lek trycznej ź roacuted ła poniżej 1 MW- fioletowy certy fikat Zgodnie z a r t 9o ustaw y - Praw o energetyczne po tw ierdzeniem w ytwoshyrzen ia b iogazu rolniczego oraz w prow adzenia go do sieci dystrybucyjnej gazowej je s t św iadecshytwo pochodzenia b iogazu rolniczego - brązow y certy fikat Oproacutecz tego w yroacuteżnia się certy fika ty pom arańczow e - ze źroacutedeł zaopatrzonych w insta lacje w ychw ytyw ania i za tłaczan ia dw u tlen k u w ęgla oraz certy fika ty b łęk itn e - z nowych w ysokospraw nych źroacutedeł Szerzej n a te n tem at R G natow ska C harakterystyka polskiego system u certyfikacji pochodzenia energii elektrycznej bdquoPolityka E nerge tycznardquo 2010 z 2(13) Z M uras bdquoKolorowy zaw roacutet g łow yrdquo - czyli specyfika po lsk ich system oacutew w sparcia O ZE i kogeneracji bdquoCzysta E n erg iardquo 2011 n r 5

33 Z akres kom petencji P rezesa URE je s t w ęższy w poroacutew naniu z podm iotam i z innych krajoacutew k toacute rym powierzono adm in istrow an ie b iałym i certy fika tam i Przykładow o b ry ty jsk i re shyg u la to r - Office o f the Gas a n d E lectricity M arkets - m a roacutewnież u p raw n ien ia do określen ia celoacutew indyw idualnych d la poszczegoacutelnych podm iotoacutew zobligowanych Z kolei reg u la to r w łoski- A u to rita p er l rsquoE nergia E lettrica e il Gas - m in zb iera inform acje o w ielkości sprzedaży energ ii odbiorcom końcowym za rok ubiegły n a podstaw ie czego definiow ane są roczne w ielkoshyści obligacji zakupowej d la poszczegoacutelnych podmiotoacutew Szerzej n a te n tem at U zasadn ien ie do rządowego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lthttporkasejm govplD ru- k i6kansfw gdruku3514gt dostęp 15032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 239

roku Ilość ta jest więc ograniczona - jest to rozwiązanie odmienne od przyjęshytego w odniesieniu do zielonych czy czerwonych certyfikatoacutew (ich liczba jest nieograniczona i podyktowana m echanizm am i rynkowymi) Także lista przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej jest ograniczoshyna Jakkolwiek w art 17 uee wskazano w sposoacuteb przykładowy rodzaje przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej34 to lista tych przedsięwzięć w obwieszczeniu M inistra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2012 r w sprawie szczegoacutełowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywshyności energetycznej (jakkolwiek bardzo szeroka) ma charakter taksatywny Wydaje się więc że mogą istnieć przedsięwzięcia służące poprawie efektywshyności energetycznej nie objęte obwieszczeniem M inistra Gospodarki o dużym stopniu efektywności energetycznej ktoacuterych realizacja nie będzie mogła przynieść świadectwa efektywności energetycznej

Poza tym z możliwości uzyskania świadectwa efektywności energetyczshynej wykluczono przedsięwzięcie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 18 ust 2 uee stanowiącym że do przetargu nie może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej 1) zakończone przed dniem 1 stycznia 2011 r 2) na ktoacuterego realizację a) przyznano premię termomodernizacyjną o ktoacuterej mowa w art 3 ustaw y z dnia 21 listopada 2008 r o wspieraniu termomodernizacji i remontoacutew lub b) uzyskano środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej lub z budżetu państwa 3) określone w oświadczeniu o ktoacuterym mowa w art 13 ust 135 Oznacza to że po pierwshysze do przetargu mogą zostać zgłoszone przedsięwzięcia sprzed 1 stycznia 2013 r kiedy to wszedł w życie art 12 uee co ma - jak się wydaje - służyć spopularyzowaniu świadectw efektywności energetycznej po drugie ustaw oshy

34 Do tej g rupy u s ta w a zalicza n astępu jące przedsięw zięcia 1) izolacja in sta lac ji p rzem yshysłowych 2) przebudow a lub rem on t budynkoacutew 3) m odernizacja a) u rząd zeń przeznaczonych do u ży tk u domowego b) ośw ietlenia c) u rząd zeń potrzeb w łasnych d) u rząd zeń i in sta lac ji wykoshyrzystyw anych w procesach przem ysłowych e) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źroacutedeł ciepła 4) odzysk energ ii w procesach przem ysłowych 5) ograniczenie a) przepływoacutew mocy b iernej b) s t r a t sieciowych w ciągach liniowych c) s t r a t w tran sfo rm ato rach 6) stosow anie do ogrzew ania lub chłodzenia obiektoacutew energ ii w ytw arzanej we w łasnych lub przyłączonych do sieci odnaw ialnych źroacutedłach energii w rozum ien iu u staw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - Praw o energetyczne ciepła użytkowego w kogeneracji w rozum ieniu ustaw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - P raw o energetyczne lub ciepła odpadowego z in sta lacji przem ysłowych

35 Zgodnie z a r t 13 u st 1 u ee odbiorca końcowy k toacute ry w roku poprzedzającym rok realizacji obow iązku określonego w a r t 12 ust 1 zużył n ie m niej niż 400 GW h energ ii elekshytrycznej i d la k toacuterego u dzia ł ko sz tu energ ii elektrycznej w w artości produkcji je s t nie m niejszy niż 15 a ponadto zakończył n ie wcześniej niż w d n iu 1 stycznia 2011 r przedsięw zięcie służące popraw ie efektyw ności energetycznej niedotyczące in sta lac ji objętych system em h an d lu up raw n ien iam i do em isji w rozum ien iu u staw y z d n ia 22 g ru d n ia 2004 r o h a n d lu u p raw n ie shyn iam i do em isji do pow ietrza gazoacutew ciep larn ianych i innych substancji ograniczając zużycie energ ii elektrycznej w przeliczeniu n a w ielkość produkcji o n ie m niej niż 1 rocznie w sto su n k u do średniej jego w ielkości z la t 2008-2010 p rzed staw ia jed n em u p rzedsięb iorstw u energetyczshynem u sprzedającem u tem u odbiorcy energię e lek tryczną ośw iadczenie o z realizow aniu p rzedsięshyw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w raz z au d y tem efektyw ności energeshytycznej o k toacute rym m owa w a r t 22 u st 1 potw ierdzającym o siągn ię tą oszczędność energii

240 R om an Trzaskalik

dawca nie chce co do zasady komplementarnego podejścia w zakresie finanshysowania inwestycji służących poprawie efektywności energetycznej (przykłashydowo w przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej nie może być zgłoszone przedsięwzięcie realizowane na obszashyrze Specjalnej Strefy Ekonomicznej)36

Nie sposoacuteb na tą chwilę ocenić w jak i sposoacuteb Prezes URE będzie korzyshystał ze swoich upraw nień dotyczących ograniczania liczby świadectw efekshytywności energetycznej i czy przedstawione ogoacutelnikowo zagrożenia się zm ateshyrializują Brak na razie doświadczeń w tym zakresie Prezes URE ogłosił dopiero pierwszy przetarg na podstawie uee ale istnieje realna obawa że białe certyfikaty będą miały pewien charakter ekskluzywności co w tym wypadku nie stanowi rozwiązania zasługującego na aprobatę

Wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej bęshydzie dokonywany w trybie przetargu ogłaszanego przez Prezesa URE co najmniej raz w roku z tym zastrzeżeniem że istnieje możliwość przeprowashydzenia w danym roku kolejnego przetargu w szczegoacutelności gdy wartość świashydectw efektywności energetycznej ktoacutere mogą być przedstawione do umorzeshyn ia w danym roku nie zapewnia realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią (art 16 ust 2 uee) Zasady przeproshyw adzania przetargu określa rozporządzenie M inistra Gospodarki z dnia 23 października 2012 r w sprawie przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej W przeciwieństwie do postępowań u reshygulowanych np ustaw ą - Prawo zamoacutewień publicznych37 postępowanie przetargowe służące wyborowi przedsięwzięć służących poprawie efektywnoshyści energetycznej jest niejawne Uczestnicy przetargu min nie będą mogli wzajemnie przeglądać swoich ofert Członkowie Komisji Przetargowej powoshyłanej przez Prezesa URE do przeprowadzenia przetargu składają pisemne zobowiązanie do nieujawniania informacji uzyskanych w związku z pracami komisji (sect 7 ust 3 rozporządzenia) Jedyne informacje jakie będą dostępne osobom trzecim zawarte są w protokole ktoacutery Prezes URE powinien zamieshyścić w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo38

36 Zestaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestaw ienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 15032013

37 Tekst jed n DzU z 2000 n r 113 poz 759 ze zm38 Zgodnie z sect 11 u st 1 rozporządzenia z p rzebiegu przeprow adzonego p rz e ta rg u kom isja

sporządza protokoacuteł k toacute ry zaw iera 1) oznaczenie d a ty i m iejsca a) sk ład an ia o fert p rzetargo shywych b) o tw arcia ofert przetargow ych c) rozstrzygnięcia p rze ta rg u 2) im iona i nazw iska członkoacutew kom isji ze w skazan iem ich funkcji oraz czynności w k toacuterych b ra li udział 3) liczbę złożonych ofert przetargow ych 4) w skazan ie o fert przetargow ych a) odrzuconych w raz z podashyn iem przyczyn ich odrzucenia b) w ybranych w k toacute rych zgodnie z d ek la rac ją p rzetargow ą zadek larow ano w artość e fek tu energetycznego zaw ierającą się w przedziale o k toacute rym m owa w a rt 20 ust 1 ustaw y c) n iew ybranych z podaniem przyczyn ich n iew ybrania 5) podpisy członkoacutew kom isji a w p rzypadku b ra k u podpisu - w zm iankę o przyczynie b ra k u podpisu

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 241

Ogłoszenie o przeprowadzeniu przetargu powinno zostać zamieszczone w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo na dwa mieshysiące przed dniem wyznaczonym do jego przeprowadzenia (art 16 ust 4 uee) W ogłoszeniu Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energeshytycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu oraz zamieszcza informację o wartości wspoacutełczynnika akceptacji ofert (art 16 ust 5 uee) Istnieje obowiązek przeprowadzenia przetargu oddzielnie dla następujących kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych zmniejszenia s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji (art 16 ust 3 uee) Jednakże dla kategorii przedsięwzięć służących poprashywie efektywności energetycznej a dotyczących zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energetycznej nie niższą niż 80 całkowitej wartości świashydectw efektywności energetycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu (art 16 ust 7 uee)

Do przetargu może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efekshytywności energetycznej w wyniku ktoacuterego uzyskuje się oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku albo przedsięwzięcia tego samego rodzaju służące poshyprawie efektywności energetycznej w wyniku ktoacuterych uzyskuje się łączną oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku (art 18 ust 1 uee)

Podmiot przystępujący do przetargu m a obowiązek przedłożyć Prezesowi URE prawidłowo wypełnioną deklarację przetargową wraz z audytem efekshytywności energetycznej sporządzonym dla przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej okreshyślonych w tej deklaracji (art 19 ust 1 uee) Oceny ofert złożonych w przetargu dokonuje Komisja Przetargowa Przyporządkowuje ona poszczeshygoacutelne oferty przetargowe ktoacutere nie zostały odrzucone do kategorii przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 16 ust 3 uee a następnie wyznacza na podstawie tych ofert średnią w arshytość efektu energetycznego dla przetargu organizowanego w każdej z k a te shygorii przedsięwzięć zgodnie z art 20 ust 1 uee (sect 10 ust 4 rozporządzeshynia) K om isja rozstrzyga p rze ta rg w ybiera jąc w każdej z ka tego rii przedsięwzięć oferty przetargowe w ktoacuterych zgodnie z deklaracją p rze tarshygową zadeklarow ano w artość efektu energetycznego zawierającego się w przedziale o ktoacuterym mowa w art 20 ust 1 uee począwszy od oferty przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano najwyższą wartość efektu energeshytycznego i kończąc na ofercie przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano w arshytość efektu energetycznego wyższą lub roacutewną iloczynowi oferowanej średniej

242 R om an Trzaskalik

wartości efektu energetycznego oraz wartości wspoacutełczynnika akceptacji (sect 10 ust 5 rozporządzenia)

Przetarg wygrywają te podmioty ktoacutere zadeklarowały wartość efektu energetycznego (ro) o ktoacuterym mowa w art 19 ust 2 pkt 5 uee i to tym podmiotom Prezes URE wydaje świadectwa efektywności energetycznej zashymieszczając w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyshykirdquo informację o wydanym świadectwie efektywności energetycznej wraz z k a rtą audytu efektywności energetycznej sporządzoną dla przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej określonego w tym świadecshytwie Zaznaczyć jednak należy że wydanie świadectwa będzie następowało zawsze na wniosek podmiotu ktoacutery wygrał przetarg a nie z urzędu Może się więc zdarzyć że podmiot ktoacutery wygrał przetarg nie zwroacuteci się do Prezeshysa URE o wydanie certyfikatu a tym samym nie będzie miał obowiązku zrealizowania przedsięwzięcia zgłoszonego do przetargu

Dalsza procedura postępowania ze świadectwami efektywności energeshytycznej przedstaw ia się następująco

Podmiot u ktoacuterego zostanie zrealizowane przedsięwzięcie służące poprashywie efektywności energetycznej lub podmiot przez niego upoważniony ktoacutery otrzymał świadectwo efektywności energetycznej jest obowiązany po zrealishyzowaniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej do sporządzenia audytu efektywności energetycznej (tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo) potwierdzającego oszczędność energii uzyskaną w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia w ilości określonej w deklaracji przetargowej (art 22 ust 2uee)39

Następnie ww podmioty m ają obowiązek zawiadomienia Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetyczshynej w term inie 30 dni od dnia jego zakończenia przedkładając mu oświadczeshynie potwierdzające zgodność zrealizowanego przedsięwzięcia służącego poshyprawie efektywności energetycznej z deklaracją przetargową oraz tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo jeśli jest on wymagany (art 22 ust 4)40

Podmiot ktoacuterem u przyznano świadectwo efektywności energetycznej o wartości odpowiadającej ilości energii większej niż ilość energii zaoszczęshydzonej w wyniku realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności

39 Zgodnie z a rt 22 ust 2 uee n ie je s t w ym agane w ykonanie a u d y tu efektyw ności energetycznej o k toacute rym m owa w ust 1 d la zrealizow anego przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w zw iązku z k toacute rym zadeklarow ano osiągnięcie oszczędności en ershygii w ilości nieprzekraczającej roacutew now artości 100 to n oleju ekw iw alentnego średnio w ciągu roku

40 P rezes URE posiada upow ażnienie do wyrywkowej w eryfikacji a u d y tu efektywności energetycznej załączonego do p rz e ta rg u oraz tzw a u d y tu spraw dzającego a także zgodności oszczędności energ ii osiągniętej w w yn iku realizacji przedsięw zięcia służącego popraw ie efekshytyw ności energetycznej z ilością energ ii zaoszczędzonej określonej w dek larac ji przetargow ej (a rt 23 ust 1 uee)

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 243

energetycznej stw ierdzona przez P rezesa URE w w yniku weryfikacji oszczędności energii jest obowiązany w term inie 6 miesięcy od dnia zawiashydomienia przez Prezesa URE uzyskać i przedstawić m u do umorzenia świashydectwo efektywności energetycznej o wartości stanowiącej roacuteżnicę między ilością energii wynikającą ze świadectwa efektywności energetycznej przyshyznanego tem u podmiotowi a ilością energii zaoszczędzonej wyrażonej w toshynach oleju ekwiwalentnego (art 23 ust 2-5 uee)

Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego odbiorcy końshycowego oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego o ktoacuteshyrych mowa w art 12 ust 2 ktoacuterym przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej w drodze decyzji um arza to świashydectwo w całości albo w części a prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej wygasają z chwilą jego umorzenia (art 27 ust 1 i 4 uee)

Nie sposoacuteb oceniać wprowadzone system u białych certyfikatoacutew w odeshyrw aniu od oceny samej uee Z uwagi na przyjęty tem at niniejszego artykułu autor ogranicza się jedynie do stwierdzenia że ustaw a niestety nie zawiera przekonywającego modelu zachęt do w drażania przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej opierając się raczej na modelu nakazoshywym Co do samych świadectw efektywności energetycznej pojawia się - uzasadniona w opinii autora - wątpliwość czy białe certyfikaty stanowiące na tą chwilę jedyny prawny instrum ent poprawy efektywności energetycznej w praktyce spowodują faktyczny wzrost liczby przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej

Po pierwsze realizacja inwestycji służącej poprawie efektywności enershygetycznej w oparciu o dość niepewną okoliczność wygrania przetargu może skutecznie zniechęcać do podejmowania działań w tym obszarze Oczywiście można argumentować że uee wymusza uzyskiwanie (bądź przez udział w przetarg bądź przez zakup świadectwa od osoby trzeciej) świadectw efekshytywności energetycznej na podmiotach wskazanych w art 12 ust 1 pod rygorem uiszczenia opłaty zastępczej (w całości) ale podmioty na ktoacutere nałoshyżono przedmiotowy obowiązek mogą bez uszczerbku do swoich interesoacutew finansowych wywiązać się niech poprzez uwzględnienie kosztoacutew opłat zashystępczych w kosztach sprzedawanej energii

Po drugie można twierdzić że świadectwa efektywności energetycznej są nie tylko jednym ale roacutewnież bdquoczasowymrdquo instrum entem poprawy efekshytywności energetycznej przynajmniej w świetle aktualnych polskich uw ashyrunkowań prawnych co nie sprzyja jego zakorzenieniu i upowszechnieniu Nakładający na właściwe podmioty obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej art 12 uee wszedł w życie dopiero 1 stycznia 2013 r będzie natom iast obowiązywał do dnia 31 m arca 2016 r co oznacza że świadectwa efektywności energetycznej powinshy

244 R om an Trzaskalik

ny zostać przedstawione Prezesowi URE do umorzenia w tym term inie41 Wydaje się jednak że w związku z nowymi obowiązkami nałożonymi na państw a członkowskie dyrektywa z 2012 r wymusi przedłużenie okresu oboshywiązywania min art 12 Aktualne jest zatem pytanie czy ustawodawca pozostawi świadectwa efektywności energetycznych centralnym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej czy też przeniesie punkt ciężkości na inne instrum enty prawne

Nie ulega roacutewnież wątpliwości że świetle nowej dyrektywy z 2012 r ustawodawca polski będzie m usiał podjąć działania zmierzające do impleshym entowania do porządku krajowego jej postanowień pod rygorem zapłaty wysokich kar pieniężnych

Na marginesie można tylko wskazać że Polska ma już problemy związashyne z wdrażaniem dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady 201031UE z dnia 19 m aja 2010 r w sprawie charakterystyki energetycznej budynkoacutew42- projekt założeń projektu ustaw y o charakterystyce energetycznej budynshykoacutew został przyjęty przez Radę M inistroacutew w kwietniu 2013 r43 oraz dyrektyshywy Parlam entu Europejskiego i Rady 200928WE z dnia 23 kwietnia 2009 r w sprawie promowania stosowania energii ze źroacutedeł odnawialnych zmieniashyjąca i w następstw ie uchylająca dyrektywy 200177WE oraz 200330WE44- opracowano projekt ustawy o odnawialnych źroacutedłach energii45

Nie bez znaczenia pozostaje roacutewnież fakt że wspomniane powyżej dyrekshytywy oraz dyrektywa z 2012 r są wobec siebie kom plementarne i służą realizacji unijnego celu 3x20 czyli redukcji o 20 gazoacutew cieplarnianych zwiększeniu efektywności energetycznej o 20 oraz 20 udziału odnawialshynych źroacutedeł energii w ogoacutelnym bilansie energetycznym do 2020 r46 Z pewnoshy

41 Pew nym znak iem potw ierdzającym że polski ustaw odaw ca m yśli o św iadectw ach efekshytyw ności energetycznej w dłuższej perspek tyw ie czasowej niż okres od 1 stycznia 2013 r do 31 m arca 2016 r je s t to że w a r t 24 ust 1 uee przew idział 5 -letn i zak res ud z ia łu w p rze ta rg u prow adzącym do p rzy zn an ia św iadectw a efektyw ności energetycznej d la podmiotoacutew k toacute re nie zaw iadom iły P rezesa URE o zakończen iu przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej lub zaw iadam iając udzieliły niepraw dziw ych lub w prow adzających w b łąd inforshym acji o jego zrealizow aniu a także w p rzy p ad k u negatyw nej w eryfikacji oszczędności energii o k toacuterej m owa w a rt 23 ust 2

42 DzU rz WE L 153 z 18 czerw ca 2010 r s 1343 Zgodnie z a rt 28 dyrektyw y p ań stw a członkowskie p rzy jm ą i opubliku ją najpoacuteźniej do

d n ia 9 lipca 2012 r p rzepisy ustaw ow e wykonawcze i ad m in istracy jne niezbędne do w ykonania a r t 2 -1 8 oraz a r t 20 i 27 P a ń stw a członkowskie s to su ją przepisy k toacute re dotyczą a r t 2 3 9 11 12 13 17 18 20 i 27 najpoacuteźniej od d n ia 9 stycznia 2013 r

44 DzU rz WE L 140 z 5 czerw ca 2009 r s 1645 Zgodnie z a r t 27 dyrektyw y bez uszczerbku d la a r t 4 u st 1 2 i 3 p ań stw a członkowshy

skie w prow adzają w życie p rzepisy ustaw ow e w ykonawcze i adm in istracy jne niezbędne do w ykonania n iniejszej dyrektyw y najpoacuteźniej do d n ia 5 g ru d n ia 2010 r

46 Cel te n z pew nością w przyszłości ulegnie zm ianie W projekcie rezolucji P a rlam en tu Europejskiego w spraw ie drugiego strategicznego przeglądu energetycznego zapisano bdquowzywa U nię E uropejską i pań stw a członkowskie do zm niejszenia em isji gazoacutew c ieplarn ianych o 60-80 do 2050 r oraz do przyjęcia celoacutew w postaci zw iększenia o 35 efektyw ności energetycznej oraz

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 11: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

238 R om an Trzaskalik

Obowiązki urzędu regulacyjnego w Polsce zostały powierzone Prezesowi URE Rozwiązanie to należy ocenić pozytywnie - Prezes URE stał się w ten sposoacuteb podmiotem adm inistrującym wszystkimi funkcjonującymi w Polsce kolorowymi certyfikatam i32 Do jego obowiązkoacutew w obszarze białych certyfishykatoacutew należy w szczegoacutelności

1) ogłaszanie przetargoacutew na realizację przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej

2) określanie wartości świadectw efektywności energetycznej przewishydzianych do wydania w danym przetargu

3) wydawanie świadectw efektywności energetycznej4) um arzanie świadectw efektywności energetycznej5) kontrola w ypełniania obowiązku um orzenia wymaganej wartości

świadectw efektywności energetycznej przez przedsiębiorstwa energetyczne6) wymierzanie kar pieniężnych7) wyrywkowa weryfikacja oszczędności energii osiągniętej w wyniku

realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej oraz audytu efektywności energetycznej33

Zgodnie z art 16 ust 1 uee Prezes URE dokonuje wyboru przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej za ktoacutere można uzyshyskać świadectwa efektywności energetycznej W ten sposoacuteb organ regulacyjshyny decyduje roacutewnież o liczbie certyfikatoacutew ktoacutere zostaną wydane w danym

32 Zgodnie z a r t 91 ust 1 p k t 1 - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogene- racji wydaje się oddzielnie d la energ ii elektrycznej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej paliw am i gazowym i lub o łącznej mocy zainstalow anej e lekshytrycznej źroacutedła poniżej 1 MW - żoacutełty certy fikat Zgodnie z a r t 91 u st 1 p k t 1a - Praw o energetyczne św iadectwo pochodzenia z kogeneracji w ydaje się oddzielnie d la energ ii elek tryczshynej w ytworzonej w w ysokospraw nej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej m etanem u w aln ianym i ujm ow anym przy dołowych robotach goacuterniczych w czynnych likw idow anych lub zlikw idow anych kopaln iach w ęgla kam iennego lub gazem uzyskiw anym z p rze tw arzan ia bioshym asy w rozum ien iu a r t 2 u st 1 p k t 2 u staw y o b iokom ponentach i biopaliw ach ciekłych p a liw am i gazow ym i lub o łącznej m ocy za insta low anej e lek trycznej ź roacuted ła poniżej 1 MW- fioletowy certy fikat Zgodnie z a r t 9o ustaw y - Praw o energetyczne po tw ierdzeniem w ytwoshyrzen ia b iogazu rolniczego oraz w prow adzenia go do sieci dystrybucyjnej gazowej je s t św iadecshytwo pochodzenia b iogazu rolniczego - brązow y certy fikat Oproacutecz tego w yroacuteżnia się certy fika ty pom arańczow e - ze źroacutedeł zaopatrzonych w insta lacje w ychw ytyw ania i za tłaczan ia dw u tlen k u w ęgla oraz certy fika ty b łęk itn e - z nowych w ysokospraw nych źroacutedeł Szerzej n a te n tem at R G natow ska C harakterystyka polskiego system u certyfikacji pochodzenia energii elektrycznej bdquoPolityka E nerge tycznardquo 2010 z 2(13) Z M uras bdquoKolorowy zaw roacutet g łow yrdquo - czyli specyfika po lsk ich system oacutew w sparcia O ZE i kogeneracji bdquoCzysta E n erg iardquo 2011 n r 5

33 Z akres kom petencji P rezesa URE je s t w ęższy w poroacutew naniu z podm iotam i z innych krajoacutew k toacute rym powierzono adm in istrow an ie b iałym i certy fika tam i Przykładow o b ry ty jsk i re shyg u la to r - Office o f the Gas a n d E lectricity M arkets - m a roacutewnież u p raw n ien ia do określen ia celoacutew indyw idualnych d la poszczegoacutelnych podm iotoacutew zobligowanych Z kolei reg u la to r w łoski- A u to rita p er l rsquoE nergia E lettrica e il Gas - m in zb iera inform acje o w ielkości sprzedaży energ ii odbiorcom końcowym za rok ubiegły n a podstaw ie czego definiow ane są roczne w ielkoshyści obligacji zakupowej d la poszczegoacutelnych podmiotoacutew Szerzej n a te n tem at U zasadn ien ie do rządowego p ro jek tu u staw y o efektyw ności energetycznej [online] lthttporkasejm govplD ru- k i6kansfw gdruku3514gt dostęp 15032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 239

roku Ilość ta jest więc ograniczona - jest to rozwiązanie odmienne od przyjęshytego w odniesieniu do zielonych czy czerwonych certyfikatoacutew (ich liczba jest nieograniczona i podyktowana m echanizm am i rynkowymi) Także lista przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej jest ograniczoshyna Jakkolwiek w art 17 uee wskazano w sposoacuteb przykładowy rodzaje przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej34 to lista tych przedsięwzięć w obwieszczeniu M inistra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2012 r w sprawie szczegoacutełowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywshyności energetycznej (jakkolwiek bardzo szeroka) ma charakter taksatywny Wydaje się więc że mogą istnieć przedsięwzięcia służące poprawie efektywshyności energetycznej nie objęte obwieszczeniem M inistra Gospodarki o dużym stopniu efektywności energetycznej ktoacuterych realizacja nie będzie mogła przynieść świadectwa efektywności energetycznej

Poza tym z możliwości uzyskania świadectwa efektywności energetyczshynej wykluczono przedsięwzięcie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 18 ust 2 uee stanowiącym że do przetargu nie może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej 1) zakończone przed dniem 1 stycznia 2011 r 2) na ktoacuterego realizację a) przyznano premię termomodernizacyjną o ktoacuterej mowa w art 3 ustaw y z dnia 21 listopada 2008 r o wspieraniu termomodernizacji i remontoacutew lub b) uzyskano środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej lub z budżetu państwa 3) określone w oświadczeniu o ktoacuterym mowa w art 13 ust 135 Oznacza to że po pierwshysze do przetargu mogą zostać zgłoszone przedsięwzięcia sprzed 1 stycznia 2013 r kiedy to wszedł w życie art 12 uee co ma - jak się wydaje - służyć spopularyzowaniu świadectw efektywności energetycznej po drugie ustaw oshy

34 Do tej g rupy u s ta w a zalicza n astępu jące przedsięw zięcia 1) izolacja in sta lac ji p rzem yshysłowych 2) przebudow a lub rem on t budynkoacutew 3) m odernizacja a) u rząd zeń przeznaczonych do u ży tk u domowego b) ośw ietlenia c) u rząd zeń potrzeb w łasnych d) u rząd zeń i in sta lac ji wykoshyrzystyw anych w procesach przem ysłowych e) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źroacutedeł ciepła 4) odzysk energ ii w procesach przem ysłowych 5) ograniczenie a) przepływoacutew mocy b iernej b) s t r a t sieciowych w ciągach liniowych c) s t r a t w tran sfo rm ato rach 6) stosow anie do ogrzew ania lub chłodzenia obiektoacutew energ ii w ytw arzanej we w łasnych lub przyłączonych do sieci odnaw ialnych źroacutedłach energii w rozum ien iu u staw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - Praw o energetyczne ciepła użytkowego w kogeneracji w rozum ieniu ustaw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - P raw o energetyczne lub ciepła odpadowego z in sta lacji przem ysłowych

35 Zgodnie z a r t 13 u st 1 u ee odbiorca końcowy k toacute ry w roku poprzedzającym rok realizacji obow iązku określonego w a r t 12 ust 1 zużył n ie m niej niż 400 GW h energ ii elekshytrycznej i d la k toacuterego u dzia ł ko sz tu energ ii elektrycznej w w artości produkcji je s t nie m niejszy niż 15 a ponadto zakończył n ie wcześniej niż w d n iu 1 stycznia 2011 r przedsięw zięcie służące popraw ie efektyw ności energetycznej niedotyczące in sta lac ji objętych system em h an d lu up raw n ien iam i do em isji w rozum ien iu u staw y z d n ia 22 g ru d n ia 2004 r o h a n d lu u p raw n ie shyn iam i do em isji do pow ietrza gazoacutew ciep larn ianych i innych substancji ograniczając zużycie energ ii elektrycznej w przeliczeniu n a w ielkość produkcji o n ie m niej niż 1 rocznie w sto su n k u do średniej jego w ielkości z la t 2008-2010 p rzed staw ia jed n em u p rzedsięb iorstw u energetyczshynem u sprzedającem u tem u odbiorcy energię e lek tryczną ośw iadczenie o z realizow aniu p rzedsięshyw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w raz z au d y tem efektyw ności energeshytycznej o k toacute rym m owa w a r t 22 u st 1 potw ierdzającym o siągn ię tą oszczędność energii

240 R om an Trzaskalik

dawca nie chce co do zasady komplementarnego podejścia w zakresie finanshysowania inwestycji służących poprawie efektywności energetycznej (przykłashydowo w przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej nie może być zgłoszone przedsięwzięcie realizowane na obszashyrze Specjalnej Strefy Ekonomicznej)36

Nie sposoacuteb na tą chwilę ocenić w jak i sposoacuteb Prezes URE będzie korzyshystał ze swoich upraw nień dotyczących ograniczania liczby świadectw efekshytywności energetycznej i czy przedstawione ogoacutelnikowo zagrożenia się zm ateshyrializują Brak na razie doświadczeń w tym zakresie Prezes URE ogłosił dopiero pierwszy przetarg na podstawie uee ale istnieje realna obawa że białe certyfikaty będą miały pewien charakter ekskluzywności co w tym wypadku nie stanowi rozwiązania zasługującego na aprobatę

Wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej bęshydzie dokonywany w trybie przetargu ogłaszanego przez Prezesa URE co najmniej raz w roku z tym zastrzeżeniem że istnieje możliwość przeprowashydzenia w danym roku kolejnego przetargu w szczegoacutelności gdy wartość świashydectw efektywności energetycznej ktoacutere mogą być przedstawione do umorzeshyn ia w danym roku nie zapewnia realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią (art 16 ust 2 uee) Zasady przeproshyw adzania przetargu określa rozporządzenie M inistra Gospodarki z dnia 23 października 2012 r w sprawie przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej W przeciwieństwie do postępowań u reshygulowanych np ustaw ą - Prawo zamoacutewień publicznych37 postępowanie przetargowe służące wyborowi przedsięwzięć służących poprawie efektywnoshyści energetycznej jest niejawne Uczestnicy przetargu min nie będą mogli wzajemnie przeglądać swoich ofert Członkowie Komisji Przetargowej powoshyłanej przez Prezesa URE do przeprowadzenia przetargu składają pisemne zobowiązanie do nieujawniania informacji uzyskanych w związku z pracami komisji (sect 7 ust 3 rozporządzenia) Jedyne informacje jakie będą dostępne osobom trzecim zawarte są w protokole ktoacutery Prezes URE powinien zamieshyścić w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo38

36 Zestaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestaw ienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 15032013

37 Tekst jed n DzU z 2000 n r 113 poz 759 ze zm38 Zgodnie z sect 11 u st 1 rozporządzenia z p rzebiegu przeprow adzonego p rz e ta rg u kom isja

sporządza protokoacuteł k toacute ry zaw iera 1) oznaczenie d a ty i m iejsca a) sk ład an ia o fert p rzetargo shywych b) o tw arcia ofert przetargow ych c) rozstrzygnięcia p rze ta rg u 2) im iona i nazw iska członkoacutew kom isji ze w skazan iem ich funkcji oraz czynności w k toacuterych b ra li udział 3) liczbę złożonych ofert przetargow ych 4) w skazan ie o fert przetargow ych a) odrzuconych w raz z podashyn iem przyczyn ich odrzucenia b) w ybranych w k toacute rych zgodnie z d ek la rac ją p rzetargow ą zadek larow ano w artość e fek tu energetycznego zaw ierającą się w przedziale o k toacute rym m owa w a rt 20 ust 1 ustaw y c) n iew ybranych z podaniem przyczyn ich n iew ybrania 5) podpisy członkoacutew kom isji a w p rzypadku b ra k u podpisu - w zm iankę o przyczynie b ra k u podpisu

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 241

Ogłoszenie o przeprowadzeniu przetargu powinno zostać zamieszczone w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo na dwa mieshysiące przed dniem wyznaczonym do jego przeprowadzenia (art 16 ust 4 uee) W ogłoszeniu Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energeshytycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu oraz zamieszcza informację o wartości wspoacutełczynnika akceptacji ofert (art 16 ust 5 uee) Istnieje obowiązek przeprowadzenia przetargu oddzielnie dla następujących kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych zmniejszenia s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji (art 16 ust 3 uee) Jednakże dla kategorii przedsięwzięć służących poprashywie efektywności energetycznej a dotyczących zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energetycznej nie niższą niż 80 całkowitej wartości świashydectw efektywności energetycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu (art 16 ust 7 uee)

Do przetargu może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efekshytywności energetycznej w wyniku ktoacuterego uzyskuje się oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku albo przedsięwzięcia tego samego rodzaju służące poshyprawie efektywności energetycznej w wyniku ktoacuterych uzyskuje się łączną oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku (art 18 ust 1 uee)

Podmiot przystępujący do przetargu m a obowiązek przedłożyć Prezesowi URE prawidłowo wypełnioną deklarację przetargową wraz z audytem efekshytywności energetycznej sporządzonym dla przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej okreshyślonych w tej deklaracji (art 19 ust 1 uee) Oceny ofert złożonych w przetargu dokonuje Komisja Przetargowa Przyporządkowuje ona poszczeshygoacutelne oferty przetargowe ktoacutere nie zostały odrzucone do kategorii przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 16 ust 3 uee a następnie wyznacza na podstawie tych ofert średnią w arshytość efektu energetycznego dla przetargu organizowanego w każdej z k a te shygorii przedsięwzięć zgodnie z art 20 ust 1 uee (sect 10 ust 4 rozporządzeshynia) K om isja rozstrzyga p rze ta rg w ybiera jąc w każdej z ka tego rii przedsięwzięć oferty przetargowe w ktoacuterych zgodnie z deklaracją p rze tarshygową zadeklarow ano w artość efektu energetycznego zawierającego się w przedziale o ktoacuterym mowa w art 20 ust 1 uee począwszy od oferty przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano najwyższą wartość efektu energeshytycznego i kończąc na ofercie przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano w arshytość efektu energetycznego wyższą lub roacutewną iloczynowi oferowanej średniej

242 R om an Trzaskalik

wartości efektu energetycznego oraz wartości wspoacutełczynnika akceptacji (sect 10 ust 5 rozporządzenia)

Przetarg wygrywają te podmioty ktoacutere zadeklarowały wartość efektu energetycznego (ro) o ktoacuterym mowa w art 19 ust 2 pkt 5 uee i to tym podmiotom Prezes URE wydaje świadectwa efektywności energetycznej zashymieszczając w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyshykirdquo informację o wydanym świadectwie efektywności energetycznej wraz z k a rtą audytu efektywności energetycznej sporządzoną dla przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej określonego w tym świadecshytwie Zaznaczyć jednak należy że wydanie świadectwa będzie następowało zawsze na wniosek podmiotu ktoacutery wygrał przetarg a nie z urzędu Może się więc zdarzyć że podmiot ktoacutery wygrał przetarg nie zwroacuteci się do Prezeshysa URE o wydanie certyfikatu a tym samym nie będzie miał obowiązku zrealizowania przedsięwzięcia zgłoszonego do przetargu

Dalsza procedura postępowania ze świadectwami efektywności energeshytycznej przedstaw ia się następująco

Podmiot u ktoacuterego zostanie zrealizowane przedsięwzięcie służące poprashywie efektywności energetycznej lub podmiot przez niego upoważniony ktoacutery otrzymał świadectwo efektywności energetycznej jest obowiązany po zrealishyzowaniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej do sporządzenia audytu efektywności energetycznej (tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo) potwierdzającego oszczędność energii uzyskaną w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia w ilości określonej w deklaracji przetargowej (art 22 ust 2uee)39

Następnie ww podmioty m ają obowiązek zawiadomienia Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetyczshynej w term inie 30 dni od dnia jego zakończenia przedkładając mu oświadczeshynie potwierdzające zgodność zrealizowanego przedsięwzięcia służącego poshyprawie efektywności energetycznej z deklaracją przetargową oraz tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo jeśli jest on wymagany (art 22 ust 4)40

Podmiot ktoacuterem u przyznano świadectwo efektywności energetycznej o wartości odpowiadającej ilości energii większej niż ilość energii zaoszczęshydzonej w wyniku realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności

39 Zgodnie z a rt 22 ust 2 uee n ie je s t w ym agane w ykonanie a u d y tu efektyw ności energetycznej o k toacute rym m owa w ust 1 d la zrealizow anego przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w zw iązku z k toacute rym zadeklarow ano osiągnięcie oszczędności en ershygii w ilości nieprzekraczającej roacutew now artości 100 to n oleju ekw iw alentnego średnio w ciągu roku

40 P rezes URE posiada upow ażnienie do wyrywkowej w eryfikacji a u d y tu efektywności energetycznej załączonego do p rz e ta rg u oraz tzw a u d y tu spraw dzającego a także zgodności oszczędności energ ii osiągniętej w w yn iku realizacji przedsięw zięcia służącego popraw ie efekshytyw ności energetycznej z ilością energ ii zaoszczędzonej określonej w dek larac ji przetargow ej (a rt 23 ust 1 uee)

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 243

energetycznej stw ierdzona przez P rezesa URE w w yniku weryfikacji oszczędności energii jest obowiązany w term inie 6 miesięcy od dnia zawiashydomienia przez Prezesa URE uzyskać i przedstawić m u do umorzenia świashydectwo efektywności energetycznej o wartości stanowiącej roacuteżnicę między ilością energii wynikającą ze świadectwa efektywności energetycznej przyshyznanego tem u podmiotowi a ilością energii zaoszczędzonej wyrażonej w toshynach oleju ekwiwalentnego (art 23 ust 2-5 uee)

Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego odbiorcy końshycowego oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego o ktoacuteshyrych mowa w art 12 ust 2 ktoacuterym przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej w drodze decyzji um arza to świashydectwo w całości albo w części a prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej wygasają z chwilą jego umorzenia (art 27 ust 1 i 4 uee)

Nie sposoacuteb oceniać wprowadzone system u białych certyfikatoacutew w odeshyrw aniu od oceny samej uee Z uwagi na przyjęty tem at niniejszego artykułu autor ogranicza się jedynie do stwierdzenia że ustaw a niestety nie zawiera przekonywającego modelu zachęt do w drażania przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej opierając się raczej na modelu nakazoshywym Co do samych świadectw efektywności energetycznej pojawia się - uzasadniona w opinii autora - wątpliwość czy białe certyfikaty stanowiące na tą chwilę jedyny prawny instrum ent poprawy efektywności energetycznej w praktyce spowodują faktyczny wzrost liczby przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej

Po pierwsze realizacja inwestycji służącej poprawie efektywności enershygetycznej w oparciu o dość niepewną okoliczność wygrania przetargu może skutecznie zniechęcać do podejmowania działań w tym obszarze Oczywiście można argumentować że uee wymusza uzyskiwanie (bądź przez udział w przetarg bądź przez zakup świadectwa od osoby trzeciej) świadectw efekshytywności energetycznej na podmiotach wskazanych w art 12 ust 1 pod rygorem uiszczenia opłaty zastępczej (w całości) ale podmioty na ktoacutere nałoshyżono przedmiotowy obowiązek mogą bez uszczerbku do swoich interesoacutew finansowych wywiązać się niech poprzez uwzględnienie kosztoacutew opłat zashystępczych w kosztach sprzedawanej energii

Po drugie można twierdzić że świadectwa efektywności energetycznej są nie tylko jednym ale roacutewnież bdquoczasowymrdquo instrum entem poprawy efekshytywności energetycznej przynajmniej w świetle aktualnych polskich uw ashyrunkowań prawnych co nie sprzyja jego zakorzenieniu i upowszechnieniu Nakładający na właściwe podmioty obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej art 12 uee wszedł w życie dopiero 1 stycznia 2013 r będzie natom iast obowiązywał do dnia 31 m arca 2016 r co oznacza że świadectwa efektywności energetycznej powinshy

244 R om an Trzaskalik

ny zostać przedstawione Prezesowi URE do umorzenia w tym term inie41 Wydaje się jednak że w związku z nowymi obowiązkami nałożonymi na państw a członkowskie dyrektywa z 2012 r wymusi przedłużenie okresu oboshywiązywania min art 12 Aktualne jest zatem pytanie czy ustawodawca pozostawi świadectwa efektywności energetycznych centralnym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej czy też przeniesie punkt ciężkości na inne instrum enty prawne

Nie ulega roacutewnież wątpliwości że świetle nowej dyrektywy z 2012 r ustawodawca polski będzie m usiał podjąć działania zmierzające do impleshym entowania do porządku krajowego jej postanowień pod rygorem zapłaty wysokich kar pieniężnych

Na marginesie można tylko wskazać że Polska ma już problemy związashyne z wdrażaniem dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady 201031UE z dnia 19 m aja 2010 r w sprawie charakterystyki energetycznej budynkoacutew42- projekt założeń projektu ustaw y o charakterystyce energetycznej budynshykoacutew został przyjęty przez Radę M inistroacutew w kwietniu 2013 r43 oraz dyrektyshywy Parlam entu Europejskiego i Rady 200928WE z dnia 23 kwietnia 2009 r w sprawie promowania stosowania energii ze źroacutedeł odnawialnych zmieniashyjąca i w następstw ie uchylająca dyrektywy 200177WE oraz 200330WE44- opracowano projekt ustawy o odnawialnych źroacutedłach energii45

Nie bez znaczenia pozostaje roacutewnież fakt że wspomniane powyżej dyrekshytywy oraz dyrektywa z 2012 r są wobec siebie kom plementarne i służą realizacji unijnego celu 3x20 czyli redukcji o 20 gazoacutew cieplarnianych zwiększeniu efektywności energetycznej o 20 oraz 20 udziału odnawialshynych źroacutedeł energii w ogoacutelnym bilansie energetycznym do 2020 r46 Z pewnoshy

41 Pew nym znak iem potw ierdzającym że polski ustaw odaw ca m yśli o św iadectw ach efekshytyw ności energetycznej w dłuższej perspek tyw ie czasowej niż okres od 1 stycznia 2013 r do 31 m arca 2016 r je s t to że w a r t 24 ust 1 uee przew idział 5 -letn i zak res ud z ia łu w p rze ta rg u prow adzącym do p rzy zn an ia św iadectw a efektyw ności energetycznej d la podmiotoacutew k toacute re nie zaw iadom iły P rezesa URE o zakończen iu przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej lub zaw iadam iając udzieliły niepraw dziw ych lub w prow adzających w b łąd inforshym acji o jego zrealizow aniu a także w p rzy p ad k u negatyw nej w eryfikacji oszczędności energii o k toacuterej m owa w a rt 23 ust 2

42 DzU rz WE L 153 z 18 czerw ca 2010 r s 1343 Zgodnie z a rt 28 dyrektyw y p ań stw a członkowskie p rzy jm ą i opubliku ją najpoacuteźniej do

d n ia 9 lipca 2012 r p rzepisy ustaw ow e wykonawcze i ad m in istracy jne niezbędne do w ykonania a r t 2 -1 8 oraz a r t 20 i 27 P a ń stw a członkowskie s to su ją przepisy k toacute re dotyczą a r t 2 3 9 11 12 13 17 18 20 i 27 najpoacuteźniej od d n ia 9 stycznia 2013 r

44 DzU rz WE L 140 z 5 czerw ca 2009 r s 1645 Zgodnie z a r t 27 dyrektyw y bez uszczerbku d la a r t 4 u st 1 2 i 3 p ań stw a członkowshy

skie w prow adzają w życie p rzepisy ustaw ow e w ykonawcze i adm in istracy jne niezbędne do w ykonania n iniejszej dyrektyw y najpoacuteźniej do d n ia 5 g ru d n ia 2010 r

46 Cel te n z pew nością w przyszłości ulegnie zm ianie W projekcie rezolucji P a rlam en tu Europejskiego w spraw ie drugiego strategicznego przeglądu energetycznego zapisano bdquowzywa U nię E uropejską i pań stw a członkowskie do zm niejszenia em isji gazoacutew c ieplarn ianych o 60-80 do 2050 r oraz do przyjęcia celoacutew w postaci zw iększenia o 35 efektyw ności energetycznej oraz

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 12: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 239

roku Ilość ta jest więc ograniczona - jest to rozwiązanie odmienne od przyjęshytego w odniesieniu do zielonych czy czerwonych certyfikatoacutew (ich liczba jest nieograniczona i podyktowana m echanizm am i rynkowymi) Także lista przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej jest ograniczoshyna Jakkolwiek w art 17 uee wskazano w sposoacuteb przykładowy rodzaje przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej34 to lista tych przedsięwzięć w obwieszczeniu M inistra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2012 r w sprawie szczegoacutełowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywshyności energetycznej (jakkolwiek bardzo szeroka) ma charakter taksatywny Wydaje się więc że mogą istnieć przedsięwzięcia służące poprawie efektywshyności energetycznej nie objęte obwieszczeniem M inistra Gospodarki o dużym stopniu efektywności energetycznej ktoacuterych realizacja nie będzie mogła przynieść świadectwa efektywności energetycznej

Poza tym z możliwości uzyskania świadectwa efektywności energetyczshynej wykluczono przedsięwzięcie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 18 ust 2 uee stanowiącym że do przetargu nie może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej 1) zakończone przed dniem 1 stycznia 2011 r 2) na ktoacuterego realizację a) przyznano premię termomodernizacyjną o ktoacuterej mowa w art 3 ustaw y z dnia 21 listopada 2008 r o wspieraniu termomodernizacji i remontoacutew lub b) uzyskano środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej lub z budżetu państwa 3) określone w oświadczeniu o ktoacuterym mowa w art 13 ust 135 Oznacza to że po pierwshysze do przetargu mogą zostać zgłoszone przedsięwzięcia sprzed 1 stycznia 2013 r kiedy to wszedł w życie art 12 uee co ma - jak się wydaje - służyć spopularyzowaniu świadectw efektywności energetycznej po drugie ustaw oshy

34 Do tej g rupy u s ta w a zalicza n astępu jące przedsięw zięcia 1) izolacja in sta lac ji p rzem yshysłowych 2) przebudow a lub rem on t budynkoacutew 3) m odernizacja a) u rząd zeń przeznaczonych do u ży tk u domowego b) ośw ietlenia c) u rząd zeń potrzeb w łasnych d) u rząd zeń i in sta lac ji wykoshyrzystyw anych w procesach przem ysłowych e) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źroacutedeł ciepła 4) odzysk energ ii w procesach przem ysłowych 5) ograniczenie a) przepływoacutew mocy b iernej b) s t r a t sieciowych w ciągach liniowych c) s t r a t w tran sfo rm ato rach 6) stosow anie do ogrzew ania lub chłodzenia obiektoacutew energ ii w ytw arzanej we w łasnych lub przyłączonych do sieci odnaw ialnych źroacutedłach energii w rozum ien iu u staw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - Praw o energetyczne ciepła użytkowego w kogeneracji w rozum ieniu ustaw y z d n ia 10 k w ie tn ia 1997 r - P raw o energetyczne lub ciepła odpadowego z in sta lacji przem ysłowych

35 Zgodnie z a r t 13 u st 1 u ee odbiorca końcowy k toacute ry w roku poprzedzającym rok realizacji obow iązku określonego w a r t 12 ust 1 zużył n ie m niej niż 400 GW h energ ii elekshytrycznej i d la k toacuterego u dzia ł ko sz tu energ ii elektrycznej w w artości produkcji je s t nie m niejszy niż 15 a ponadto zakończył n ie wcześniej niż w d n iu 1 stycznia 2011 r przedsięw zięcie służące popraw ie efektyw ności energetycznej niedotyczące in sta lac ji objętych system em h an d lu up raw n ien iam i do em isji w rozum ien iu u staw y z d n ia 22 g ru d n ia 2004 r o h a n d lu u p raw n ie shyn iam i do em isji do pow ietrza gazoacutew ciep larn ianych i innych substancji ograniczając zużycie energ ii elektrycznej w przeliczeniu n a w ielkość produkcji o n ie m niej niż 1 rocznie w sto su n k u do średniej jego w ielkości z la t 2008-2010 p rzed staw ia jed n em u p rzedsięb iorstw u energetyczshynem u sprzedającem u tem u odbiorcy energię e lek tryczną ośw iadczenie o z realizow aniu p rzedsięshyw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w raz z au d y tem efektyw ności energeshytycznej o k toacute rym m owa w a r t 22 u st 1 potw ierdzającym o siągn ię tą oszczędność energii

240 R om an Trzaskalik

dawca nie chce co do zasady komplementarnego podejścia w zakresie finanshysowania inwestycji służących poprawie efektywności energetycznej (przykłashydowo w przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej nie może być zgłoszone przedsięwzięcie realizowane na obszashyrze Specjalnej Strefy Ekonomicznej)36

Nie sposoacuteb na tą chwilę ocenić w jak i sposoacuteb Prezes URE będzie korzyshystał ze swoich upraw nień dotyczących ograniczania liczby świadectw efekshytywności energetycznej i czy przedstawione ogoacutelnikowo zagrożenia się zm ateshyrializują Brak na razie doświadczeń w tym zakresie Prezes URE ogłosił dopiero pierwszy przetarg na podstawie uee ale istnieje realna obawa że białe certyfikaty będą miały pewien charakter ekskluzywności co w tym wypadku nie stanowi rozwiązania zasługującego na aprobatę

Wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej bęshydzie dokonywany w trybie przetargu ogłaszanego przez Prezesa URE co najmniej raz w roku z tym zastrzeżeniem że istnieje możliwość przeprowashydzenia w danym roku kolejnego przetargu w szczegoacutelności gdy wartość świashydectw efektywności energetycznej ktoacutere mogą być przedstawione do umorzeshyn ia w danym roku nie zapewnia realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią (art 16 ust 2 uee) Zasady przeproshyw adzania przetargu określa rozporządzenie M inistra Gospodarki z dnia 23 października 2012 r w sprawie przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej W przeciwieństwie do postępowań u reshygulowanych np ustaw ą - Prawo zamoacutewień publicznych37 postępowanie przetargowe służące wyborowi przedsięwzięć służących poprawie efektywnoshyści energetycznej jest niejawne Uczestnicy przetargu min nie będą mogli wzajemnie przeglądać swoich ofert Członkowie Komisji Przetargowej powoshyłanej przez Prezesa URE do przeprowadzenia przetargu składają pisemne zobowiązanie do nieujawniania informacji uzyskanych w związku z pracami komisji (sect 7 ust 3 rozporządzenia) Jedyne informacje jakie będą dostępne osobom trzecim zawarte są w protokole ktoacutery Prezes URE powinien zamieshyścić w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo38

36 Zestaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestaw ienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 15032013

37 Tekst jed n DzU z 2000 n r 113 poz 759 ze zm38 Zgodnie z sect 11 u st 1 rozporządzenia z p rzebiegu przeprow adzonego p rz e ta rg u kom isja

sporządza protokoacuteł k toacute ry zaw iera 1) oznaczenie d a ty i m iejsca a) sk ład an ia o fert p rzetargo shywych b) o tw arcia ofert przetargow ych c) rozstrzygnięcia p rze ta rg u 2) im iona i nazw iska członkoacutew kom isji ze w skazan iem ich funkcji oraz czynności w k toacuterych b ra li udział 3) liczbę złożonych ofert przetargow ych 4) w skazan ie o fert przetargow ych a) odrzuconych w raz z podashyn iem przyczyn ich odrzucenia b) w ybranych w k toacute rych zgodnie z d ek la rac ją p rzetargow ą zadek larow ano w artość e fek tu energetycznego zaw ierającą się w przedziale o k toacute rym m owa w a rt 20 ust 1 ustaw y c) n iew ybranych z podaniem przyczyn ich n iew ybrania 5) podpisy członkoacutew kom isji a w p rzypadku b ra k u podpisu - w zm iankę o przyczynie b ra k u podpisu

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 241

Ogłoszenie o przeprowadzeniu przetargu powinno zostać zamieszczone w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo na dwa mieshysiące przed dniem wyznaczonym do jego przeprowadzenia (art 16 ust 4 uee) W ogłoszeniu Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energeshytycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu oraz zamieszcza informację o wartości wspoacutełczynnika akceptacji ofert (art 16 ust 5 uee) Istnieje obowiązek przeprowadzenia przetargu oddzielnie dla następujących kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych zmniejszenia s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji (art 16 ust 3 uee) Jednakże dla kategorii przedsięwzięć służących poprashywie efektywności energetycznej a dotyczących zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energetycznej nie niższą niż 80 całkowitej wartości świashydectw efektywności energetycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu (art 16 ust 7 uee)

Do przetargu może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efekshytywności energetycznej w wyniku ktoacuterego uzyskuje się oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku albo przedsięwzięcia tego samego rodzaju służące poshyprawie efektywności energetycznej w wyniku ktoacuterych uzyskuje się łączną oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku (art 18 ust 1 uee)

Podmiot przystępujący do przetargu m a obowiązek przedłożyć Prezesowi URE prawidłowo wypełnioną deklarację przetargową wraz z audytem efekshytywności energetycznej sporządzonym dla przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej okreshyślonych w tej deklaracji (art 19 ust 1 uee) Oceny ofert złożonych w przetargu dokonuje Komisja Przetargowa Przyporządkowuje ona poszczeshygoacutelne oferty przetargowe ktoacutere nie zostały odrzucone do kategorii przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 16 ust 3 uee a następnie wyznacza na podstawie tych ofert średnią w arshytość efektu energetycznego dla przetargu organizowanego w każdej z k a te shygorii przedsięwzięć zgodnie z art 20 ust 1 uee (sect 10 ust 4 rozporządzeshynia) K om isja rozstrzyga p rze ta rg w ybiera jąc w każdej z ka tego rii przedsięwzięć oferty przetargowe w ktoacuterych zgodnie z deklaracją p rze tarshygową zadeklarow ano w artość efektu energetycznego zawierającego się w przedziale o ktoacuterym mowa w art 20 ust 1 uee począwszy od oferty przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano najwyższą wartość efektu energeshytycznego i kończąc na ofercie przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano w arshytość efektu energetycznego wyższą lub roacutewną iloczynowi oferowanej średniej

242 R om an Trzaskalik

wartości efektu energetycznego oraz wartości wspoacutełczynnika akceptacji (sect 10 ust 5 rozporządzenia)

Przetarg wygrywają te podmioty ktoacutere zadeklarowały wartość efektu energetycznego (ro) o ktoacuterym mowa w art 19 ust 2 pkt 5 uee i to tym podmiotom Prezes URE wydaje świadectwa efektywności energetycznej zashymieszczając w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyshykirdquo informację o wydanym świadectwie efektywności energetycznej wraz z k a rtą audytu efektywności energetycznej sporządzoną dla przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej określonego w tym świadecshytwie Zaznaczyć jednak należy że wydanie świadectwa będzie następowało zawsze na wniosek podmiotu ktoacutery wygrał przetarg a nie z urzędu Może się więc zdarzyć że podmiot ktoacutery wygrał przetarg nie zwroacuteci się do Prezeshysa URE o wydanie certyfikatu a tym samym nie będzie miał obowiązku zrealizowania przedsięwzięcia zgłoszonego do przetargu

Dalsza procedura postępowania ze świadectwami efektywności energeshytycznej przedstaw ia się następująco

Podmiot u ktoacuterego zostanie zrealizowane przedsięwzięcie służące poprashywie efektywności energetycznej lub podmiot przez niego upoważniony ktoacutery otrzymał świadectwo efektywności energetycznej jest obowiązany po zrealishyzowaniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej do sporządzenia audytu efektywności energetycznej (tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo) potwierdzającego oszczędność energii uzyskaną w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia w ilości określonej w deklaracji przetargowej (art 22 ust 2uee)39

Następnie ww podmioty m ają obowiązek zawiadomienia Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetyczshynej w term inie 30 dni od dnia jego zakończenia przedkładając mu oświadczeshynie potwierdzające zgodność zrealizowanego przedsięwzięcia służącego poshyprawie efektywności energetycznej z deklaracją przetargową oraz tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo jeśli jest on wymagany (art 22 ust 4)40

Podmiot ktoacuterem u przyznano świadectwo efektywności energetycznej o wartości odpowiadającej ilości energii większej niż ilość energii zaoszczęshydzonej w wyniku realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności

39 Zgodnie z a rt 22 ust 2 uee n ie je s t w ym agane w ykonanie a u d y tu efektyw ności energetycznej o k toacute rym m owa w ust 1 d la zrealizow anego przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w zw iązku z k toacute rym zadeklarow ano osiągnięcie oszczędności en ershygii w ilości nieprzekraczającej roacutew now artości 100 to n oleju ekw iw alentnego średnio w ciągu roku

40 P rezes URE posiada upow ażnienie do wyrywkowej w eryfikacji a u d y tu efektywności energetycznej załączonego do p rz e ta rg u oraz tzw a u d y tu spraw dzającego a także zgodności oszczędności energ ii osiągniętej w w yn iku realizacji przedsięw zięcia służącego popraw ie efekshytyw ności energetycznej z ilością energ ii zaoszczędzonej określonej w dek larac ji przetargow ej (a rt 23 ust 1 uee)

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 243

energetycznej stw ierdzona przez P rezesa URE w w yniku weryfikacji oszczędności energii jest obowiązany w term inie 6 miesięcy od dnia zawiashydomienia przez Prezesa URE uzyskać i przedstawić m u do umorzenia świashydectwo efektywności energetycznej o wartości stanowiącej roacuteżnicę między ilością energii wynikającą ze świadectwa efektywności energetycznej przyshyznanego tem u podmiotowi a ilością energii zaoszczędzonej wyrażonej w toshynach oleju ekwiwalentnego (art 23 ust 2-5 uee)

Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego odbiorcy końshycowego oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego o ktoacuteshyrych mowa w art 12 ust 2 ktoacuterym przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej w drodze decyzji um arza to świashydectwo w całości albo w części a prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej wygasają z chwilą jego umorzenia (art 27 ust 1 i 4 uee)

Nie sposoacuteb oceniać wprowadzone system u białych certyfikatoacutew w odeshyrw aniu od oceny samej uee Z uwagi na przyjęty tem at niniejszego artykułu autor ogranicza się jedynie do stwierdzenia że ustaw a niestety nie zawiera przekonywającego modelu zachęt do w drażania przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej opierając się raczej na modelu nakazoshywym Co do samych świadectw efektywności energetycznej pojawia się - uzasadniona w opinii autora - wątpliwość czy białe certyfikaty stanowiące na tą chwilę jedyny prawny instrum ent poprawy efektywności energetycznej w praktyce spowodują faktyczny wzrost liczby przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej

Po pierwsze realizacja inwestycji służącej poprawie efektywności enershygetycznej w oparciu o dość niepewną okoliczność wygrania przetargu może skutecznie zniechęcać do podejmowania działań w tym obszarze Oczywiście można argumentować że uee wymusza uzyskiwanie (bądź przez udział w przetarg bądź przez zakup świadectwa od osoby trzeciej) świadectw efekshytywności energetycznej na podmiotach wskazanych w art 12 ust 1 pod rygorem uiszczenia opłaty zastępczej (w całości) ale podmioty na ktoacutere nałoshyżono przedmiotowy obowiązek mogą bez uszczerbku do swoich interesoacutew finansowych wywiązać się niech poprzez uwzględnienie kosztoacutew opłat zashystępczych w kosztach sprzedawanej energii

Po drugie można twierdzić że świadectwa efektywności energetycznej są nie tylko jednym ale roacutewnież bdquoczasowymrdquo instrum entem poprawy efekshytywności energetycznej przynajmniej w świetle aktualnych polskich uw ashyrunkowań prawnych co nie sprzyja jego zakorzenieniu i upowszechnieniu Nakładający na właściwe podmioty obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej art 12 uee wszedł w życie dopiero 1 stycznia 2013 r będzie natom iast obowiązywał do dnia 31 m arca 2016 r co oznacza że świadectwa efektywności energetycznej powinshy

244 R om an Trzaskalik

ny zostać przedstawione Prezesowi URE do umorzenia w tym term inie41 Wydaje się jednak że w związku z nowymi obowiązkami nałożonymi na państw a członkowskie dyrektywa z 2012 r wymusi przedłużenie okresu oboshywiązywania min art 12 Aktualne jest zatem pytanie czy ustawodawca pozostawi świadectwa efektywności energetycznych centralnym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej czy też przeniesie punkt ciężkości na inne instrum enty prawne

Nie ulega roacutewnież wątpliwości że świetle nowej dyrektywy z 2012 r ustawodawca polski będzie m usiał podjąć działania zmierzające do impleshym entowania do porządku krajowego jej postanowień pod rygorem zapłaty wysokich kar pieniężnych

Na marginesie można tylko wskazać że Polska ma już problemy związashyne z wdrażaniem dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady 201031UE z dnia 19 m aja 2010 r w sprawie charakterystyki energetycznej budynkoacutew42- projekt założeń projektu ustaw y o charakterystyce energetycznej budynshykoacutew został przyjęty przez Radę M inistroacutew w kwietniu 2013 r43 oraz dyrektyshywy Parlam entu Europejskiego i Rady 200928WE z dnia 23 kwietnia 2009 r w sprawie promowania stosowania energii ze źroacutedeł odnawialnych zmieniashyjąca i w następstw ie uchylająca dyrektywy 200177WE oraz 200330WE44- opracowano projekt ustawy o odnawialnych źroacutedłach energii45

Nie bez znaczenia pozostaje roacutewnież fakt że wspomniane powyżej dyrekshytywy oraz dyrektywa z 2012 r są wobec siebie kom plementarne i służą realizacji unijnego celu 3x20 czyli redukcji o 20 gazoacutew cieplarnianych zwiększeniu efektywności energetycznej o 20 oraz 20 udziału odnawialshynych źroacutedeł energii w ogoacutelnym bilansie energetycznym do 2020 r46 Z pewnoshy

41 Pew nym znak iem potw ierdzającym że polski ustaw odaw ca m yśli o św iadectw ach efekshytyw ności energetycznej w dłuższej perspek tyw ie czasowej niż okres od 1 stycznia 2013 r do 31 m arca 2016 r je s t to że w a r t 24 ust 1 uee przew idział 5 -letn i zak res ud z ia łu w p rze ta rg u prow adzącym do p rzy zn an ia św iadectw a efektyw ności energetycznej d la podmiotoacutew k toacute re nie zaw iadom iły P rezesa URE o zakończen iu przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej lub zaw iadam iając udzieliły niepraw dziw ych lub w prow adzających w b łąd inforshym acji o jego zrealizow aniu a także w p rzy p ad k u negatyw nej w eryfikacji oszczędności energii o k toacuterej m owa w a rt 23 ust 2

42 DzU rz WE L 153 z 18 czerw ca 2010 r s 1343 Zgodnie z a rt 28 dyrektyw y p ań stw a członkowskie p rzy jm ą i opubliku ją najpoacuteźniej do

d n ia 9 lipca 2012 r p rzepisy ustaw ow e wykonawcze i ad m in istracy jne niezbędne do w ykonania a r t 2 -1 8 oraz a r t 20 i 27 P a ń stw a członkowskie s to su ją przepisy k toacute re dotyczą a r t 2 3 9 11 12 13 17 18 20 i 27 najpoacuteźniej od d n ia 9 stycznia 2013 r

44 DzU rz WE L 140 z 5 czerw ca 2009 r s 1645 Zgodnie z a r t 27 dyrektyw y bez uszczerbku d la a r t 4 u st 1 2 i 3 p ań stw a członkowshy

skie w prow adzają w życie p rzepisy ustaw ow e w ykonawcze i adm in istracy jne niezbędne do w ykonania n iniejszej dyrektyw y najpoacuteźniej do d n ia 5 g ru d n ia 2010 r

46 Cel te n z pew nością w przyszłości ulegnie zm ianie W projekcie rezolucji P a rlam en tu Europejskiego w spraw ie drugiego strategicznego przeglądu energetycznego zapisano bdquowzywa U nię E uropejską i pań stw a członkowskie do zm niejszenia em isji gazoacutew c ieplarn ianych o 60-80 do 2050 r oraz do przyjęcia celoacutew w postaci zw iększenia o 35 efektyw ności energetycznej oraz

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 13: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

240 R om an Trzaskalik

dawca nie chce co do zasady komplementarnego podejścia w zakresie finanshysowania inwestycji służących poprawie efektywności energetycznej (przykłashydowo w przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej nie może być zgłoszone przedsięwzięcie realizowane na obszashyrze Specjalnej Strefy Ekonomicznej)36

Nie sposoacuteb na tą chwilę ocenić w jak i sposoacuteb Prezes URE będzie korzyshystał ze swoich upraw nień dotyczących ograniczania liczby świadectw efekshytywności energetycznej i czy przedstawione ogoacutelnikowo zagrożenia się zm ateshyrializują Brak na razie doświadczeń w tym zakresie Prezes URE ogłosił dopiero pierwszy przetarg na podstawie uee ale istnieje realna obawa że białe certyfikaty będą miały pewien charakter ekskluzywności co w tym wypadku nie stanowi rozwiązania zasługującego na aprobatę

Wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej bęshydzie dokonywany w trybie przetargu ogłaszanego przez Prezesa URE co najmniej raz w roku z tym zastrzeżeniem że istnieje możliwość przeprowashydzenia w danym roku kolejnego przetargu w szczegoacutelności gdy wartość świashydectw efektywności energetycznej ktoacutere mogą być przedstawione do umorzeshyn ia w danym roku nie zapewnia realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią (art 16 ust 2 uee) Zasady przeproshyw adzania przetargu określa rozporządzenie M inistra Gospodarki z dnia 23 października 2012 r w sprawie przetargu na wyboacuter przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej W przeciwieństwie do postępowań u reshygulowanych np ustaw ą - Prawo zamoacutewień publicznych37 postępowanie przetargowe służące wyborowi przedsięwzięć służących poprawie efektywnoshyści energetycznej jest niejawne Uczestnicy przetargu min nie będą mogli wzajemnie przeglądać swoich ofert Członkowie Komisji Przetargowej powoshyłanej przez Prezesa URE do przeprowadzenia przetargu składają pisemne zobowiązanie do nieujawniania informacji uzyskanych w związku z pracami komisji (sect 7 ust 3 rozporządzenia) Jedyne informacje jakie będą dostępne osobom trzecim zawarte są w protokole ktoacutery Prezes URE powinien zamieshyścić w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo38

36 Zestaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestaw ienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 15032013

37 Tekst jed n DzU z 2000 n r 113 poz 759 ze zm38 Zgodnie z sect 11 u st 1 rozporządzenia z p rzebiegu przeprow adzonego p rz e ta rg u kom isja

sporządza protokoacuteł k toacute ry zaw iera 1) oznaczenie d a ty i m iejsca a) sk ład an ia o fert p rzetargo shywych b) o tw arcia ofert przetargow ych c) rozstrzygnięcia p rze ta rg u 2) im iona i nazw iska członkoacutew kom isji ze w skazan iem ich funkcji oraz czynności w k toacuterych b ra li udział 3) liczbę złożonych ofert przetargow ych 4) w skazan ie o fert przetargow ych a) odrzuconych w raz z podashyn iem przyczyn ich odrzucenia b) w ybranych w k toacute rych zgodnie z d ek la rac ją p rzetargow ą zadek larow ano w artość e fek tu energetycznego zaw ierającą się w przedziale o k toacute rym m owa w a rt 20 ust 1 ustaw y c) n iew ybranych z podaniem przyczyn ich n iew ybrania 5) podpisy członkoacutew kom isji a w p rzypadku b ra k u podpisu - w zm iankę o przyczynie b ra k u podpisu

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 241

Ogłoszenie o przeprowadzeniu przetargu powinno zostać zamieszczone w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo na dwa mieshysiące przed dniem wyznaczonym do jego przeprowadzenia (art 16 ust 4 uee) W ogłoszeniu Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energeshytycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu oraz zamieszcza informację o wartości wspoacutełczynnika akceptacji ofert (art 16 ust 5 uee) Istnieje obowiązek przeprowadzenia przetargu oddzielnie dla następujących kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych zmniejszenia s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji (art 16 ust 3 uee) Jednakże dla kategorii przedsięwzięć służących poprashywie efektywności energetycznej a dotyczących zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energetycznej nie niższą niż 80 całkowitej wartości świashydectw efektywności energetycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu (art 16 ust 7 uee)

Do przetargu może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efekshytywności energetycznej w wyniku ktoacuterego uzyskuje się oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku albo przedsięwzięcia tego samego rodzaju służące poshyprawie efektywności energetycznej w wyniku ktoacuterych uzyskuje się łączną oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku (art 18 ust 1 uee)

Podmiot przystępujący do przetargu m a obowiązek przedłożyć Prezesowi URE prawidłowo wypełnioną deklarację przetargową wraz z audytem efekshytywności energetycznej sporządzonym dla przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej okreshyślonych w tej deklaracji (art 19 ust 1 uee) Oceny ofert złożonych w przetargu dokonuje Komisja Przetargowa Przyporządkowuje ona poszczeshygoacutelne oferty przetargowe ktoacutere nie zostały odrzucone do kategorii przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 16 ust 3 uee a następnie wyznacza na podstawie tych ofert średnią w arshytość efektu energetycznego dla przetargu organizowanego w każdej z k a te shygorii przedsięwzięć zgodnie z art 20 ust 1 uee (sect 10 ust 4 rozporządzeshynia) K om isja rozstrzyga p rze ta rg w ybiera jąc w każdej z ka tego rii przedsięwzięć oferty przetargowe w ktoacuterych zgodnie z deklaracją p rze tarshygową zadeklarow ano w artość efektu energetycznego zawierającego się w przedziale o ktoacuterym mowa w art 20 ust 1 uee począwszy od oferty przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano najwyższą wartość efektu energeshytycznego i kończąc na ofercie przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano w arshytość efektu energetycznego wyższą lub roacutewną iloczynowi oferowanej średniej

242 R om an Trzaskalik

wartości efektu energetycznego oraz wartości wspoacutełczynnika akceptacji (sect 10 ust 5 rozporządzenia)

Przetarg wygrywają te podmioty ktoacutere zadeklarowały wartość efektu energetycznego (ro) o ktoacuterym mowa w art 19 ust 2 pkt 5 uee i to tym podmiotom Prezes URE wydaje świadectwa efektywności energetycznej zashymieszczając w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyshykirdquo informację o wydanym świadectwie efektywności energetycznej wraz z k a rtą audytu efektywności energetycznej sporządzoną dla przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej określonego w tym świadecshytwie Zaznaczyć jednak należy że wydanie świadectwa będzie następowało zawsze na wniosek podmiotu ktoacutery wygrał przetarg a nie z urzędu Może się więc zdarzyć że podmiot ktoacutery wygrał przetarg nie zwroacuteci się do Prezeshysa URE o wydanie certyfikatu a tym samym nie będzie miał obowiązku zrealizowania przedsięwzięcia zgłoszonego do przetargu

Dalsza procedura postępowania ze świadectwami efektywności energeshytycznej przedstaw ia się następująco

Podmiot u ktoacuterego zostanie zrealizowane przedsięwzięcie służące poprashywie efektywności energetycznej lub podmiot przez niego upoważniony ktoacutery otrzymał świadectwo efektywności energetycznej jest obowiązany po zrealishyzowaniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej do sporządzenia audytu efektywności energetycznej (tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo) potwierdzającego oszczędność energii uzyskaną w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia w ilości określonej w deklaracji przetargowej (art 22 ust 2uee)39

Następnie ww podmioty m ają obowiązek zawiadomienia Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetyczshynej w term inie 30 dni od dnia jego zakończenia przedkładając mu oświadczeshynie potwierdzające zgodność zrealizowanego przedsięwzięcia służącego poshyprawie efektywności energetycznej z deklaracją przetargową oraz tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo jeśli jest on wymagany (art 22 ust 4)40

Podmiot ktoacuterem u przyznano świadectwo efektywności energetycznej o wartości odpowiadającej ilości energii większej niż ilość energii zaoszczęshydzonej w wyniku realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności

39 Zgodnie z a rt 22 ust 2 uee n ie je s t w ym agane w ykonanie a u d y tu efektyw ności energetycznej o k toacute rym m owa w ust 1 d la zrealizow anego przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w zw iązku z k toacute rym zadeklarow ano osiągnięcie oszczędności en ershygii w ilości nieprzekraczającej roacutew now artości 100 to n oleju ekw iw alentnego średnio w ciągu roku

40 P rezes URE posiada upow ażnienie do wyrywkowej w eryfikacji a u d y tu efektywności energetycznej załączonego do p rz e ta rg u oraz tzw a u d y tu spraw dzającego a także zgodności oszczędności energ ii osiągniętej w w yn iku realizacji przedsięw zięcia służącego popraw ie efekshytyw ności energetycznej z ilością energ ii zaoszczędzonej określonej w dek larac ji przetargow ej (a rt 23 ust 1 uee)

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 243

energetycznej stw ierdzona przez P rezesa URE w w yniku weryfikacji oszczędności energii jest obowiązany w term inie 6 miesięcy od dnia zawiashydomienia przez Prezesa URE uzyskać i przedstawić m u do umorzenia świashydectwo efektywności energetycznej o wartości stanowiącej roacuteżnicę między ilością energii wynikającą ze świadectwa efektywności energetycznej przyshyznanego tem u podmiotowi a ilością energii zaoszczędzonej wyrażonej w toshynach oleju ekwiwalentnego (art 23 ust 2-5 uee)

Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego odbiorcy końshycowego oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego o ktoacuteshyrych mowa w art 12 ust 2 ktoacuterym przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej w drodze decyzji um arza to świashydectwo w całości albo w części a prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej wygasają z chwilą jego umorzenia (art 27 ust 1 i 4 uee)

Nie sposoacuteb oceniać wprowadzone system u białych certyfikatoacutew w odeshyrw aniu od oceny samej uee Z uwagi na przyjęty tem at niniejszego artykułu autor ogranicza się jedynie do stwierdzenia że ustaw a niestety nie zawiera przekonywającego modelu zachęt do w drażania przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej opierając się raczej na modelu nakazoshywym Co do samych świadectw efektywności energetycznej pojawia się - uzasadniona w opinii autora - wątpliwość czy białe certyfikaty stanowiące na tą chwilę jedyny prawny instrum ent poprawy efektywności energetycznej w praktyce spowodują faktyczny wzrost liczby przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej

Po pierwsze realizacja inwestycji służącej poprawie efektywności enershygetycznej w oparciu o dość niepewną okoliczność wygrania przetargu może skutecznie zniechęcać do podejmowania działań w tym obszarze Oczywiście można argumentować że uee wymusza uzyskiwanie (bądź przez udział w przetarg bądź przez zakup świadectwa od osoby trzeciej) świadectw efekshytywności energetycznej na podmiotach wskazanych w art 12 ust 1 pod rygorem uiszczenia opłaty zastępczej (w całości) ale podmioty na ktoacutere nałoshyżono przedmiotowy obowiązek mogą bez uszczerbku do swoich interesoacutew finansowych wywiązać się niech poprzez uwzględnienie kosztoacutew opłat zashystępczych w kosztach sprzedawanej energii

Po drugie można twierdzić że świadectwa efektywności energetycznej są nie tylko jednym ale roacutewnież bdquoczasowymrdquo instrum entem poprawy efekshytywności energetycznej przynajmniej w świetle aktualnych polskich uw ashyrunkowań prawnych co nie sprzyja jego zakorzenieniu i upowszechnieniu Nakładający na właściwe podmioty obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej art 12 uee wszedł w życie dopiero 1 stycznia 2013 r będzie natom iast obowiązywał do dnia 31 m arca 2016 r co oznacza że świadectwa efektywności energetycznej powinshy

244 R om an Trzaskalik

ny zostać przedstawione Prezesowi URE do umorzenia w tym term inie41 Wydaje się jednak że w związku z nowymi obowiązkami nałożonymi na państw a członkowskie dyrektywa z 2012 r wymusi przedłużenie okresu oboshywiązywania min art 12 Aktualne jest zatem pytanie czy ustawodawca pozostawi świadectwa efektywności energetycznych centralnym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej czy też przeniesie punkt ciężkości na inne instrum enty prawne

Nie ulega roacutewnież wątpliwości że świetle nowej dyrektywy z 2012 r ustawodawca polski będzie m usiał podjąć działania zmierzające do impleshym entowania do porządku krajowego jej postanowień pod rygorem zapłaty wysokich kar pieniężnych

Na marginesie można tylko wskazać że Polska ma już problemy związashyne z wdrażaniem dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady 201031UE z dnia 19 m aja 2010 r w sprawie charakterystyki energetycznej budynkoacutew42- projekt założeń projektu ustaw y o charakterystyce energetycznej budynshykoacutew został przyjęty przez Radę M inistroacutew w kwietniu 2013 r43 oraz dyrektyshywy Parlam entu Europejskiego i Rady 200928WE z dnia 23 kwietnia 2009 r w sprawie promowania stosowania energii ze źroacutedeł odnawialnych zmieniashyjąca i w następstw ie uchylająca dyrektywy 200177WE oraz 200330WE44- opracowano projekt ustawy o odnawialnych źroacutedłach energii45

Nie bez znaczenia pozostaje roacutewnież fakt że wspomniane powyżej dyrekshytywy oraz dyrektywa z 2012 r są wobec siebie kom plementarne i służą realizacji unijnego celu 3x20 czyli redukcji o 20 gazoacutew cieplarnianych zwiększeniu efektywności energetycznej o 20 oraz 20 udziału odnawialshynych źroacutedeł energii w ogoacutelnym bilansie energetycznym do 2020 r46 Z pewnoshy

41 Pew nym znak iem potw ierdzającym że polski ustaw odaw ca m yśli o św iadectw ach efekshytyw ności energetycznej w dłuższej perspek tyw ie czasowej niż okres od 1 stycznia 2013 r do 31 m arca 2016 r je s t to że w a r t 24 ust 1 uee przew idział 5 -letn i zak res ud z ia łu w p rze ta rg u prow adzącym do p rzy zn an ia św iadectw a efektyw ności energetycznej d la podmiotoacutew k toacute re nie zaw iadom iły P rezesa URE o zakończen iu przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej lub zaw iadam iając udzieliły niepraw dziw ych lub w prow adzających w b łąd inforshym acji o jego zrealizow aniu a także w p rzy p ad k u negatyw nej w eryfikacji oszczędności energii o k toacuterej m owa w a rt 23 ust 2

42 DzU rz WE L 153 z 18 czerw ca 2010 r s 1343 Zgodnie z a rt 28 dyrektyw y p ań stw a członkowskie p rzy jm ą i opubliku ją najpoacuteźniej do

d n ia 9 lipca 2012 r p rzepisy ustaw ow e wykonawcze i ad m in istracy jne niezbędne do w ykonania a r t 2 -1 8 oraz a r t 20 i 27 P a ń stw a członkowskie s to su ją przepisy k toacute re dotyczą a r t 2 3 9 11 12 13 17 18 20 i 27 najpoacuteźniej od d n ia 9 stycznia 2013 r

44 DzU rz WE L 140 z 5 czerw ca 2009 r s 1645 Zgodnie z a r t 27 dyrektyw y bez uszczerbku d la a r t 4 u st 1 2 i 3 p ań stw a członkowshy

skie w prow adzają w życie p rzepisy ustaw ow e w ykonawcze i adm in istracy jne niezbędne do w ykonania n iniejszej dyrektyw y najpoacuteźniej do d n ia 5 g ru d n ia 2010 r

46 Cel te n z pew nością w przyszłości ulegnie zm ianie W projekcie rezolucji P a rlam en tu Europejskiego w spraw ie drugiego strategicznego przeglądu energetycznego zapisano bdquowzywa U nię E uropejską i pań stw a członkowskie do zm niejszenia em isji gazoacutew c ieplarn ianych o 60-80 do 2050 r oraz do przyjęcia celoacutew w postaci zw iększenia o 35 efektyw ności energetycznej oraz

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 14: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 241

Ogłoszenie o przeprowadzeniu przetargu powinno zostać zamieszczone w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetykirdquo na dwa mieshysiące przed dniem wyznaczonym do jego przeprowadzenia (art 16 ust 4 uee) W ogłoszeniu Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energeshytycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu oraz zamieszcza informację o wartości wspoacutełczynnika akceptacji ofert (art 16 ust 5 uee) Istnieje obowiązek przeprowadzenia przetargu oddzielnie dla następujących kategorii przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych zmniejszenia s tra t energii elektrycznej ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji (art 16 ust 3 uee) Jednakże dla kategorii przedsięwzięć służących poprashywie efektywności energetycznej a dotyczących zwiększenia oszczędności energii przez odbiorcoacutew końcowych Prezes URE określa wartość świadectw efektywności energetycznej nie niższą niż 80 całkowitej wartości świashydectw efektywności energetycznej przewidzianych do wydania w danym przetargu (art 16 ust 7 uee)

Do przetargu może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efekshytywności energetycznej w wyniku ktoacuterego uzyskuje się oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku albo przedsięwzięcia tego samego rodzaju służące poshyprawie efektywności energetycznej w wyniku ktoacuterych uzyskuje się łączną oszczędność energii w ilości stanowiącej roacutewnowartość co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego średnio w ciągu roku (art 18 ust 1 uee)

Podmiot przystępujący do przetargu m a obowiązek przedłożyć Prezesowi URE prawidłowo wypełnioną deklarację przetargową wraz z audytem efekshytywności energetycznej sporządzonym dla przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej okreshyślonych w tej deklaracji (art 19 ust 1 uee) Oceny ofert złożonych w przetargu dokonuje Komisja Przetargowa Przyporządkowuje ona poszczeshygoacutelne oferty przetargowe ktoacutere nie zostały odrzucone do kategorii przedsięshywzięć służących poprawie efektywności energetycznej o ktoacuterych mowa w art 16 ust 3 uee a następnie wyznacza na podstawie tych ofert średnią w arshytość efektu energetycznego dla przetargu organizowanego w każdej z k a te shygorii przedsięwzięć zgodnie z art 20 ust 1 uee (sect 10 ust 4 rozporządzeshynia) K om isja rozstrzyga p rze ta rg w ybiera jąc w każdej z ka tego rii przedsięwzięć oferty przetargowe w ktoacuterych zgodnie z deklaracją p rze tarshygową zadeklarow ano w artość efektu energetycznego zawierającego się w przedziale o ktoacuterym mowa w art 20 ust 1 uee począwszy od oferty przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano najwyższą wartość efektu energeshytycznego i kończąc na ofercie przetargowej w ktoacuterej zadeklarowano w arshytość efektu energetycznego wyższą lub roacutewną iloczynowi oferowanej średniej

242 R om an Trzaskalik

wartości efektu energetycznego oraz wartości wspoacutełczynnika akceptacji (sect 10 ust 5 rozporządzenia)

Przetarg wygrywają te podmioty ktoacutere zadeklarowały wartość efektu energetycznego (ro) o ktoacuterym mowa w art 19 ust 2 pkt 5 uee i to tym podmiotom Prezes URE wydaje świadectwa efektywności energetycznej zashymieszczając w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyshykirdquo informację o wydanym świadectwie efektywności energetycznej wraz z k a rtą audytu efektywności energetycznej sporządzoną dla przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej określonego w tym świadecshytwie Zaznaczyć jednak należy że wydanie świadectwa będzie następowało zawsze na wniosek podmiotu ktoacutery wygrał przetarg a nie z urzędu Może się więc zdarzyć że podmiot ktoacutery wygrał przetarg nie zwroacuteci się do Prezeshysa URE o wydanie certyfikatu a tym samym nie będzie miał obowiązku zrealizowania przedsięwzięcia zgłoszonego do przetargu

Dalsza procedura postępowania ze świadectwami efektywności energeshytycznej przedstaw ia się następująco

Podmiot u ktoacuterego zostanie zrealizowane przedsięwzięcie służące poprashywie efektywności energetycznej lub podmiot przez niego upoważniony ktoacutery otrzymał świadectwo efektywności energetycznej jest obowiązany po zrealishyzowaniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej do sporządzenia audytu efektywności energetycznej (tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo) potwierdzającego oszczędność energii uzyskaną w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia w ilości określonej w deklaracji przetargowej (art 22 ust 2uee)39

Następnie ww podmioty m ają obowiązek zawiadomienia Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetyczshynej w term inie 30 dni od dnia jego zakończenia przedkładając mu oświadczeshynie potwierdzające zgodność zrealizowanego przedsięwzięcia służącego poshyprawie efektywności energetycznej z deklaracją przetargową oraz tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo jeśli jest on wymagany (art 22 ust 4)40

Podmiot ktoacuterem u przyznano świadectwo efektywności energetycznej o wartości odpowiadającej ilości energii większej niż ilość energii zaoszczęshydzonej w wyniku realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności

39 Zgodnie z a rt 22 ust 2 uee n ie je s t w ym agane w ykonanie a u d y tu efektyw ności energetycznej o k toacute rym m owa w ust 1 d la zrealizow anego przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w zw iązku z k toacute rym zadeklarow ano osiągnięcie oszczędności en ershygii w ilości nieprzekraczającej roacutew now artości 100 to n oleju ekw iw alentnego średnio w ciągu roku

40 P rezes URE posiada upow ażnienie do wyrywkowej w eryfikacji a u d y tu efektywności energetycznej załączonego do p rz e ta rg u oraz tzw a u d y tu spraw dzającego a także zgodności oszczędności energ ii osiągniętej w w yn iku realizacji przedsięw zięcia służącego popraw ie efekshytyw ności energetycznej z ilością energ ii zaoszczędzonej określonej w dek larac ji przetargow ej (a rt 23 ust 1 uee)

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 243

energetycznej stw ierdzona przez P rezesa URE w w yniku weryfikacji oszczędności energii jest obowiązany w term inie 6 miesięcy od dnia zawiashydomienia przez Prezesa URE uzyskać i przedstawić m u do umorzenia świashydectwo efektywności energetycznej o wartości stanowiącej roacuteżnicę między ilością energii wynikającą ze świadectwa efektywności energetycznej przyshyznanego tem u podmiotowi a ilością energii zaoszczędzonej wyrażonej w toshynach oleju ekwiwalentnego (art 23 ust 2-5 uee)

Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego odbiorcy końshycowego oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego o ktoacuteshyrych mowa w art 12 ust 2 ktoacuterym przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej w drodze decyzji um arza to świashydectwo w całości albo w części a prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej wygasają z chwilą jego umorzenia (art 27 ust 1 i 4 uee)

Nie sposoacuteb oceniać wprowadzone system u białych certyfikatoacutew w odeshyrw aniu od oceny samej uee Z uwagi na przyjęty tem at niniejszego artykułu autor ogranicza się jedynie do stwierdzenia że ustaw a niestety nie zawiera przekonywającego modelu zachęt do w drażania przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej opierając się raczej na modelu nakazoshywym Co do samych świadectw efektywności energetycznej pojawia się - uzasadniona w opinii autora - wątpliwość czy białe certyfikaty stanowiące na tą chwilę jedyny prawny instrum ent poprawy efektywności energetycznej w praktyce spowodują faktyczny wzrost liczby przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej

Po pierwsze realizacja inwestycji służącej poprawie efektywności enershygetycznej w oparciu o dość niepewną okoliczność wygrania przetargu może skutecznie zniechęcać do podejmowania działań w tym obszarze Oczywiście można argumentować że uee wymusza uzyskiwanie (bądź przez udział w przetarg bądź przez zakup świadectwa od osoby trzeciej) świadectw efekshytywności energetycznej na podmiotach wskazanych w art 12 ust 1 pod rygorem uiszczenia opłaty zastępczej (w całości) ale podmioty na ktoacutere nałoshyżono przedmiotowy obowiązek mogą bez uszczerbku do swoich interesoacutew finansowych wywiązać się niech poprzez uwzględnienie kosztoacutew opłat zashystępczych w kosztach sprzedawanej energii

Po drugie można twierdzić że świadectwa efektywności energetycznej są nie tylko jednym ale roacutewnież bdquoczasowymrdquo instrum entem poprawy efekshytywności energetycznej przynajmniej w świetle aktualnych polskich uw ashyrunkowań prawnych co nie sprzyja jego zakorzenieniu i upowszechnieniu Nakładający na właściwe podmioty obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej art 12 uee wszedł w życie dopiero 1 stycznia 2013 r będzie natom iast obowiązywał do dnia 31 m arca 2016 r co oznacza że świadectwa efektywności energetycznej powinshy

244 R om an Trzaskalik

ny zostać przedstawione Prezesowi URE do umorzenia w tym term inie41 Wydaje się jednak że w związku z nowymi obowiązkami nałożonymi na państw a członkowskie dyrektywa z 2012 r wymusi przedłużenie okresu oboshywiązywania min art 12 Aktualne jest zatem pytanie czy ustawodawca pozostawi świadectwa efektywności energetycznych centralnym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej czy też przeniesie punkt ciężkości na inne instrum enty prawne

Nie ulega roacutewnież wątpliwości że świetle nowej dyrektywy z 2012 r ustawodawca polski będzie m usiał podjąć działania zmierzające do impleshym entowania do porządku krajowego jej postanowień pod rygorem zapłaty wysokich kar pieniężnych

Na marginesie można tylko wskazać że Polska ma już problemy związashyne z wdrażaniem dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady 201031UE z dnia 19 m aja 2010 r w sprawie charakterystyki energetycznej budynkoacutew42- projekt założeń projektu ustaw y o charakterystyce energetycznej budynshykoacutew został przyjęty przez Radę M inistroacutew w kwietniu 2013 r43 oraz dyrektyshywy Parlam entu Europejskiego i Rady 200928WE z dnia 23 kwietnia 2009 r w sprawie promowania stosowania energii ze źroacutedeł odnawialnych zmieniashyjąca i w następstw ie uchylająca dyrektywy 200177WE oraz 200330WE44- opracowano projekt ustawy o odnawialnych źroacutedłach energii45

Nie bez znaczenia pozostaje roacutewnież fakt że wspomniane powyżej dyrekshytywy oraz dyrektywa z 2012 r są wobec siebie kom plementarne i służą realizacji unijnego celu 3x20 czyli redukcji o 20 gazoacutew cieplarnianych zwiększeniu efektywności energetycznej o 20 oraz 20 udziału odnawialshynych źroacutedeł energii w ogoacutelnym bilansie energetycznym do 2020 r46 Z pewnoshy

41 Pew nym znak iem potw ierdzającym że polski ustaw odaw ca m yśli o św iadectw ach efekshytyw ności energetycznej w dłuższej perspek tyw ie czasowej niż okres od 1 stycznia 2013 r do 31 m arca 2016 r je s t to że w a r t 24 ust 1 uee przew idział 5 -letn i zak res ud z ia łu w p rze ta rg u prow adzącym do p rzy zn an ia św iadectw a efektyw ności energetycznej d la podmiotoacutew k toacute re nie zaw iadom iły P rezesa URE o zakończen iu przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej lub zaw iadam iając udzieliły niepraw dziw ych lub w prow adzających w b łąd inforshym acji o jego zrealizow aniu a także w p rzy p ad k u negatyw nej w eryfikacji oszczędności energii o k toacuterej m owa w a rt 23 ust 2

42 DzU rz WE L 153 z 18 czerw ca 2010 r s 1343 Zgodnie z a rt 28 dyrektyw y p ań stw a członkowskie p rzy jm ą i opubliku ją najpoacuteźniej do

d n ia 9 lipca 2012 r p rzepisy ustaw ow e wykonawcze i ad m in istracy jne niezbędne do w ykonania a r t 2 -1 8 oraz a r t 20 i 27 P a ń stw a członkowskie s to su ją przepisy k toacute re dotyczą a r t 2 3 9 11 12 13 17 18 20 i 27 najpoacuteźniej od d n ia 9 stycznia 2013 r

44 DzU rz WE L 140 z 5 czerw ca 2009 r s 1645 Zgodnie z a r t 27 dyrektyw y bez uszczerbku d la a r t 4 u st 1 2 i 3 p ań stw a członkowshy

skie w prow adzają w życie p rzepisy ustaw ow e w ykonawcze i adm in istracy jne niezbędne do w ykonania n iniejszej dyrektyw y najpoacuteźniej do d n ia 5 g ru d n ia 2010 r

46 Cel te n z pew nością w przyszłości ulegnie zm ianie W projekcie rezolucji P a rlam en tu Europejskiego w spraw ie drugiego strategicznego przeglądu energetycznego zapisano bdquowzywa U nię E uropejską i pań stw a członkowskie do zm niejszenia em isji gazoacutew c ieplarn ianych o 60-80 do 2050 r oraz do przyjęcia celoacutew w postaci zw iększenia o 35 efektyw ności energetycznej oraz

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 15: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

242 R om an Trzaskalik

wartości efektu energetycznego oraz wartości wspoacutełczynnika akceptacji (sect 10 ust 5 rozporządzenia)

Przetarg wygrywają te podmioty ktoacutere zadeklarowały wartość efektu energetycznego (ro) o ktoacuterym mowa w art 19 ust 2 pkt 5 uee i to tym podmiotom Prezes URE wydaje świadectwa efektywności energetycznej zashymieszczając w bdquoBiuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyshykirdquo informację o wydanym świadectwie efektywności energetycznej wraz z k a rtą audytu efektywności energetycznej sporządzoną dla przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej określonego w tym świadecshytwie Zaznaczyć jednak należy że wydanie świadectwa będzie następowało zawsze na wniosek podmiotu ktoacutery wygrał przetarg a nie z urzędu Może się więc zdarzyć że podmiot ktoacutery wygrał przetarg nie zwroacuteci się do Prezeshysa URE o wydanie certyfikatu a tym samym nie będzie miał obowiązku zrealizowania przedsięwzięcia zgłoszonego do przetargu

Dalsza procedura postępowania ze świadectwami efektywności energeshytycznej przedstaw ia się następująco

Podmiot u ktoacuterego zostanie zrealizowane przedsięwzięcie służące poprashywie efektywności energetycznej lub podmiot przez niego upoważniony ktoacutery otrzymał świadectwo efektywności energetycznej jest obowiązany po zrealishyzowaniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej do sporządzenia audytu efektywności energetycznej (tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo) potwierdzającego oszczędność energii uzyskaną w wyniku realizacji tego przedsięwzięcia w ilości określonej w deklaracji przetargowej (art 22 ust 2uee)39

Następnie ww podmioty m ają obowiązek zawiadomienia Prezesa URE o zakończeniu przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetyczshynej w term inie 30 dni od dnia jego zakończenia przedkładając mu oświadczeshynie potwierdzające zgodność zrealizowanego przedsięwzięcia służącego poshyprawie efektywności energetycznej z deklaracją przetargową oraz tzw audyt bdquosprawdzającyrdquo jeśli jest on wymagany (art 22 ust 4)40

Podmiot ktoacuterem u przyznano świadectwo efektywności energetycznej o wartości odpowiadającej ilości energii większej niż ilość energii zaoszczęshydzonej w wyniku realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności

39 Zgodnie z a rt 22 ust 2 uee n ie je s t w ym agane w ykonanie a u d y tu efektyw ności energetycznej o k toacute rym m owa w ust 1 d la zrealizow anego przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej w zw iązku z k toacute rym zadeklarow ano osiągnięcie oszczędności en ershygii w ilości nieprzekraczającej roacutew now artości 100 to n oleju ekw iw alentnego średnio w ciągu roku

40 P rezes URE posiada upow ażnienie do wyrywkowej w eryfikacji a u d y tu efektywności energetycznej załączonego do p rz e ta rg u oraz tzw a u d y tu spraw dzającego a także zgodności oszczędności energ ii osiągniętej w w yn iku realizacji przedsięw zięcia służącego popraw ie efekshytyw ności energetycznej z ilością energ ii zaoszczędzonej określonej w dek larac ji przetargow ej (a rt 23 ust 1 uee)

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 243

energetycznej stw ierdzona przez P rezesa URE w w yniku weryfikacji oszczędności energii jest obowiązany w term inie 6 miesięcy od dnia zawiashydomienia przez Prezesa URE uzyskać i przedstawić m u do umorzenia świashydectwo efektywności energetycznej o wartości stanowiącej roacuteżnicę między ilością energii wynikającą ze świadectwa efektywności energetycznej przyshyznanego tem u podmiotowi a ilością energii zaoszczędzonej wyrażonej w toshynach oleju ekwiwalentnego (art 23 ust 2-5 uee)

Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego odbiorcy końshycowego oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego o ktoacuteshyrych mowa w art 12 ust 2 ktoacuterym przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej w drodze decyzji um arza to świashydectwo w całości albo w części a prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej wygasają z chwilą jego umorzenia (art 27 ust 1 i 4 uee)

Nie sposoacuteb oceniać wprowadzone system u białych certyfikatoacutew w odeshyrw aniu od oceny samej uee Z uwagi na przyjęty tem at niniejszego artykułu autor ogranicza się jedynie do stwierdzenia że ustaw a niestety nie zawiera przekonywającego modelu zachęt do w drażania przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej opierając się raczej na modelu nakazoshywym Co do samych świadectw efektywności energetycznej pojawia się - uzasadniona w opinii autora - wątpliwość czy białe certyfikaty stanowiące na tą chwilę jedyny prawny instrum ent poprawy efektywności energetycznej w praktyce spowodują faktyczny wzrost liczby przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej

Po pierwsze realizacja inwestycji służącej poprawie efektywności enershygetycznej w oparciu o dość niepewną okoliczność wygrania przetargu może skutecznie zniechęcać do podejmowania działań w tym obszarze Oczywiście można argumentować że uee wymusza uzyskiwanie (bądź przez udział w przetarg bądź przez zakup świadectwa od osoby trzeciej) świadectw efekshytywności energetycznej na podmiotach wskazanych w art 12 ust 1 pod rygorem uiszczenia opłaty zastępczej (w całości) ale podmioty na ktoacutere nałoshyżono przedmiotowy obowiązek mogą bez uszczerbku do swoich interesoacutew finansowych wywiązać się niech poprzez uwzględnienie kosztoacutew opłat zashystępczych w kosztach sprzedawanej energii

Po drugie można twierdzić że świadectwa efektywności energetycznej są nie tylko jednym ale roacutewnież bdquoczasowymrdquo instrum entem poprawy efekshytywności energetycznej przynajmniej w świetle aktualnych polskich uw ashyrunkowań prawnych co nie sprzyja jego zakorzenieniu i upowszechnieniu Nakładający na właściwe podmioty obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej art 12 uee wszedł w życie dopiero 1 stycznia 2013 r będzie natom iast obowiązywał do dnia 31 m arca 2016 r co oznacza że świadectwa efektywności energetycznej powinshy

244 R om an Trzaskalik

ny zostać przedstawione Prezesowi URE do umorzenia w tym term inie41 Wydaje się jednak że w związku z nowymi obowiązkami nałożonymi na państw a członkowskie dyrektywa z 2012 r wymusi przedłużenie okresu oboshywiązywania min art 12 Aktualne jest zatem pytanie czy ustawodawca pozostawi świadectwa efektywności energetycznych centralnym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej czy też przeniesie punkt ciężkości na inne instrum enty prawne

Nie ulega roacutewnież wątpliwości że świetle nowej dyrektywy z 2012 r ustawodawca polski będzie m usiał podjąć działania zmierzające do impleshym entowania do porządku krajowego jej postanowień pod rygorem zapłaty wysokich kar pieniężnych

Na marginesie można tylko wskazać że Polska ma już problemy związashyne z wdrażaniem dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady 201031UE z dnia 19 m aja 2010 r w sprawie charakterystyki energetycznej budynkoacutew42- projekt założeń projektu ustaw y o charakterystyce energetycznej budynshykoacutew został przyjęty przez Radę M inistroacutew w kwietniu 2013 r43 oraz dyrektyshywy Parlam entu Europejskiego i Rady 200928WE z dnia 23 kwietnia 2009 r w sprawie promowania stosowania energii ze źroacutedeł odnawialnych zmieniashyjąca i w następstw ie uchylająca dyrektywy 200177WE oraz 200330WE44- opracowano projekt ustawy o odnawialnych źroacutedłach energii45

Nie bez znaczenia pozostaje roacutewnież fakt że wspomniane powyżej dyrekshytywy oraz dyrektywa z 2012 r są wobec siebie kom plementarne i służą realizacji unijnego celu 3x20 czyli redukcji o 20 gazoacutew cieplarnianych zwiększeniu efektywności energetycznej o 20 oraz 20 udziału odnawialshynych źroacutedeł energii w ogoacutelnym bilansie energetycznym do 2020 r46 Z pewnoshy

41 Pew nym znak iem potw ierdzającym że polski ustaw odaw ca m yśli o św iadectw ach efekshytyw ności energetycznej w dłuższej perspek tyw ie czasowej niż okres od 1 stycznia 2013 r do 31 m arca 2016 r je s t to że w a r t 24 ust 1 uee przew idział 5 -letn i zak res ud z ia łu w p rze ta rg u prow adzącym do p rzy zn an ia św iadectw a efektyw ności energetycznej d la podmiotoacutew k toacute re nie zaw iadom iły P rezesa URE o zakończen iu przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej lub zaw iadam iając udzieliły niepraw dziw ych lub w prow adzających w b łąd inforshym acji o jego zrealizow aniu a także w p rzy p ad k u negatyw nej w eryfikacji oszczędności energii o k toacuterej m owa w a rt 23 ust 2

42 DzU rz WE L 153 z 18 czerw ca 2010 r s 1343 Zgodnie z a rt 28 dyrektyw y p ań stw a członkowskie p rzy jm ą i opubliku ją najpoacuteźniej do

d n ia 9 lipca 2012 r p rzepisy ustaw ow e wykonawcze i ad m in istracy jne niezbędne do w ykonania a r t 2 -1 8 oraz a r t 20 i 27 P a ń stw a członkowskie s to su ją przepisy k toacute re dotyczą a r t 2 3 9 11 12 13 17 18 20 i 27 najpoacuteźniej od d n ia 9 stycznia 2013 r

44 DzU rz WE L 140 z 5 czerw ca 2009 r s 1645 Zgodnie z a r t 27 dyrektyw y bez uszczerbku d la a r t 4 u st 1 2 i 3 p ań stw a członkowshy

skie w prow adzają w życie p rzepisy ustaw ow e w ykonawcze i adm in istracy jne niezbędne do w ykonania n iniejszej dyrektyw y najpoacuteźniej do d n ia 5 g ru d n ia 2010 r

46 Cel te n z pew nością w przyszłości ulegnie zm ianie W projekcie rezolucji P a rlam en tu Europejskiego w spraw ie drugiego strategicznego przeglądu energetycznego zapisano bdquowzywa U nię E uropejską i pań stw a członkowskie do zm niejszenia em isji gazoacutew c ieplarn ianych o 60-80 do 2050 r oraz do przyjęcia celoacutew w postaci zw iększenia o 35 efektyw ności energetycznej oraz

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 16: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 243

energetycznej stw ierdzona przez P rezesa URE w w yniku weryfikacji oszczędności energii jest obowiązany w term inie 6 miesięcy od dnia zawiashydomienia przez Prezesa URE uzyskać i przedstawić m u do umorzenia świashydectwo efektywności energetycznej o wartości stanowiącej roacuteżnicę między ilością energii wynikającą ze świadectwa efektywności energetycznej przyshyznanego tem u podmiotowi a ilością energii zaoszczędzonej wyrażonej w toshynach oleju ekwiwalentnego (art 23 ust 2-5 uee)

Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego odbiorcy końshycowego oraz towarowego domu maklerskiego lub domu maklerskiego o ktoacuteshyrych mowa w art 12 ust 2 ktoacuterym przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej w drodze decyzji um arza to świashydectwo w całości albo w części a prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej wygasają z chwilą jego umorzenia (art 27 ust 1 i 4 uee)

Nie sposoacuteb oceniać wprowadzone system u białych certyfikatoacutew w odeshyrw aniu od oceny samej uee Z uwagi na przyjęty tem at niniejszego artykułu autor ogranicza się jedynie do stwierdzenia że ustaw a niestety nie zawiera przekonywającego modelu zachęt do w drażania przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej opierając się raczej na modelu nakazoshywym Co do samych świadectw efektywności energetycznej pojawia się - uzasadniona w opinii autora - wątpliwość czy białe certyfikaty stanowiące na tą chwilę jedyny prawny instrum ent poprawy efektywności energetycznej w praktyce spowodują faktyczny wzrost liczby przedsięwzięć służących poshyprawie efektywności energetycznej

Po pierwsze realizacja inwestycji służącej poprawie efektywności enershygetycznej w oparciu o dość niepewną okoliczność wygrania przetargu może skutecznie zniechęcać do podejmowania działań w tym obszarze Oczywiście można argumentować że uee wymusza uzyskiwanie (bądź przez udział w przetarg bądź przez zakup świadectwa od osoby trzeciej) świadectw efekshytywności energetycznej na podmiotach wskazanych w art 12 ust 1 pod rygorem uiszczenia opłaty zastępczej (w całości) ale podmioty na ktoacutere nałoshyżono przedmiotowy obowiązek mogą bez uszczerbku do swoich interesoacutew finansowych wywiązać się niech poprzez uwzględnienie kosztoacutew opłat zashystępczych w kosztach sprzedawanej energii

Po drugie można twierdzić że świadectwa efektywności energetycznej są nie tylko jednym ale roacutewnież bdquoczasowymrdquo instrum entem poprawy efekshytywności energetycznej przynajmniej w świetle aktualnych polskich uw ashyrunkowań prawnych co nie sprzyja jego zakorzenieniu i upowszechnieniu Nakładający na właściwe podmioty obowiązek uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej art 12 uee wszedł w życie dopiero 1 stycznia 2013 r będzie natom iast obowiązywał do dnia 31 m arca 2016 r co oznacza że świadectwa efektywności energetycznej powinshy

244 R om an Trzaskalik

ny zostać przedstawione Prezesowi URE do umorzenia w tym term inie41 Wydaje się jednak że w związku z nowymi obowiązkami nałożonymi na państw a członkowskie dyrektywa z 2012 r wymusi przedłużenie okresu oboshywiązywania min art 12 Aktualne jest zatem pytanie czy ustawodawca pozostawi świadectwa efektywności energetycznych centralnym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej czy też przeniesie punkt ciężkości na inne instrum enty prawne

Nie ulega roacutewnież wątpliwości że świetle nowej dyrektywy z 2012 r ustawodawca polski będzie m usiał podjąć działania zmierzające do impleshym entowania do porządku krajowego jej postanowień pod rygorem zapłaty wysokich kar pieniężnych

Na marginesie można tylko wskazać że Polska ma już problemy związashyne z wdrażaniem dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady 201031UE z dnia 19 m aja 2010 r w sprawie charakterystyki energetycznej budynkoacutew42- projekt założeń projektu ustaw y o charakterystyce energetycznej budynshykoacutew został przyjęty przez Radę M inistroacutew w kwietniu 2013 r43 oraz dyrektyshywy Parlam entu Europejskiego i Rady 200928WE z dnia 23 kwietnia 2009 r w sprawie promowania stosowania energii ze źroacutedeł odnawialnych zmieniashyjąca i w następstw ie uchylająca dyrektywy 200177WE oraz 200330WE44- opracowano projekt ustawy o odnawialnych źroacutedłach energii45

Nie bez znaczenia pozostaje roacutewnież fakt że wspomniane powyżej dyrekshytywy oraz dyrektywa z 2012 r są wobec siebie kom plementarne i służą realizacji unijnego celu 3x20 czyli redukcji o 20 gazoacutew cieplarnianych zwiększeniu efektywności energetycznej o 20 oraz 20 udziału odnawialshynych źroacutedeł energii w ogoacutelnym bilansie energetycznym do 2020 r46 Z pewnoshy

41 Pew nym znak iem potw ierdzającym że polski ustaw odaw ca m yśli o św iadectw ach efekshytyw ności energetycznej w dłuższej perspek tyw ie czasowej niż okres od 1 stycznia 2013 r do 31 m arca 2016 r je s t to że w a r t 24 ust 1 uee przew idział 5 -letn i zak res ud z ia łu w p rze ta rg u prow adzącym do p rzy zn an ia św iadectw a efektyw ności energetycznej d la podmiotoacutew k toacute re nie zaw iadom iły P rezesa URE o zakończen iu przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej lub zaw iadam iając udzieliły niepraw dziw ych lub w prow adzających w b łąd inforshym acji o jego zrealizow aniu a także w p rzy p ad k u negatyw nej w eryfikacji oszczędności energii o k toacuterej m owa w a rt 23 ust 2

42 DzU rz WE L 153 z 18 czerw ca 2010 r s 1343 Zgodnie z a rt 28 dyrektyw y p ań stw a członkowskie p rzy jm ą i opubliku ją najpoacuteźniej do

d n ia 9 lipca 2012 r p rzepisy ustaw ow e wykonawcze i ad m in istracy jne niezbędne do w ykonania a r t 2 -1 8 oraz a r t 20 i 27 P a ń stw a członkowskie s to su ją przepisy k toacute re dotyczą a r t 2 3 9 11 12 13 17 18 20 i 27 najpoacuteźniej od d n ia 9 stycznia 2013 r

44 DzU rz WE L 140 z 5 czerw ca 2009 r s 1645 Zgodnie z a r t 27 dyrektyw y bez uszczerbku d la a r t 4 u st 1 2 i 3 p ań stw a członkowshy

skie w prow adzają w życie p rzepisy ustaw ow e w ykonawcze i adm in istracy jne niezbędne do w ykonania n iniejszej dyrektyw y najpoacuteźniej do d n ia 5 g ru d n ia 2010 r

46 Cel te n z pew nością w przyszłości ulegnie zm ianie W projekcie rezolucji P a rlam en tu Europejskiego w spraw ie drugiego strategicznego przeglądu energetycznego zapisano bdquowzywa U nię E uropejską i pań stw a członkowskie do zm niejszenia em isji gazoacutew c ieplarn ianych o 60-80 do 2050 r oraz do przyjęcia celoacutew w postaci zw iększenia o 35 efektyw ności energetycznej oraz

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 17: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

244 R om an Trzaskalik

ny zostać przedstawione Prezesowi URE do umorzenia w tym term inie41 Wydaje się jednak że w związku z nowymi obowiązkami nałożonymi na państw a członkowskie dyrektywa z 2012 r wymusi przedłużenie okresu oboshywiązywania min art 12 Aktualne jest zatem pytanie czy ustawodawca pozostawi świadectwa efektywności energetycznych centralnym środkiem poshyprawy efektywności energetycznej czy też przeniesie punkt ciężkości na inne instrum enty prawne

Nie ulega roacutewnież wątpliwości że świetle nowej dyrektywy z 2012 r ustawodawca polski będzie m usiał podjąć działania zmierzające do impleshym entowania do porządku krajowego jej postanowień pod rygorem zapłaty wysokich kar pieniężnych

Na marginesie można tylko wskazać że Polska ma już problemy związashyne z wdrażaniem dyrektywy Parlam entu Europejskiego i Rady 201031UE z dnia 19 m aja 2010 r w sprawie charakterystyki energetycznej budynkoacutew42- projekt założeń projektu ustaw y o charakterystyce energetycznej budynshykoacutew został przyjęty przez Radę M inistroacutew w kwietniu 2013 r43 oraz dyrektyshywy Parlam entu Europejskiego i Rady 200928WE z dnia 23 kwietnia 2009 r w sprawie promowania stosowania energii ze źroacutedeł odnawialnych zmieniashyjąca i w następstw ie uchylająca dyrektywy 200177WE oraz 200330WE44- opracowano projekt ustawy o odnawialnych źroacutedłach energii45

Nie bez znaczenia pozostaje roacutewnież fakt że wspomniane powyżej dyrekshytywy oraz dyrektywa z 2012 r są wobec siebie kom plementarne i służą realizacji unijnego celu 3x20 czyli redukcji o 20 gazoacutew cieplarnianych zwiększeniu efektywności energetycznej o 20 oraz 20 udziału odnawialshynych źroacutedeł energii w ogoacutelnym bilansie energetycznym do 2020 r46 Z pewnoshy

41 Pew nym znak iem potw ierdzającym że polski ustaw odaw ca m yśli o św iadectw ach efekshytyw ności energetycznej w dłuższej perspek tyw ie czasowej niż okres od 1 stycznia 2013 r do 31 m arca 2016 r je s t to że w a r t 24 ust 1 uee przew idział 5 -letn i zak res ud z ia łu w p rze ta rg u prow adzącym do p rzy zn an ia św iadectw a efektyw ności energetycznej d la podmiotoacutew k toacute re nie zaw iadom iły P rezesa URE o zakończen iu przedsięw zięcia służącego popraw ie efektyw ności energetycznej lub zaw iadam iając udzieliły niepraw dziw ych lub w prow adzających w b łąd inforshym acji o jego zrealizow aniu a także w p rzy p ad k u negatyw nej w eryfikacji oszczędności energii o k toacuterej m owa w a rt 23 ust 2

42 DzU rz WE L 153 z 18 czerw ca 2010 r s 1343 Zgodnie z a rt 28 dyrektyw y p ań stw a członkowskie p rzy jm ą i opubliku ją najpoacuteźniej do

d n ia 9 lipca 2012 r p rzepisy ustaw ow e wykonawcze i ad m in istracy jne niezbędne do w ykonania a r t 2 -1 8 oraz a r t 20 i 27 P a ń stw a członkowskie s to su ją przepisy k toacute re dotyczą a r t 2 3 9 11 12 13 17 18 20 i 27 najpoacuteźniej od d n ia 9 stycznia 2013 r

44 DzU rz WE L 140 z 5 czerw ca 2009 r s 1645 Zgodnie z a r t 27 dyrektyw y bez uszczerbku d la a r t 4 u st 1 2 i 3 p ań stw a członkowshy

skie w prow adzają w życie p rzepisy ustaw ow e w ykonawcze i adm in istracy jne niezbędne do w ykonania n iniejszej dyrektyw y najpoacuteźniej do d n ia 5 g ru d n ia 2010 r

46 Cel te n z pew nością w przyszłości ulegnie zm ianie W projekcie rezolucji P a rlam en tu Europejskiego w spraw ie drugiego strategicznego przeglądu energetycznego zapisano bdquowzywa U nię E uropejską i pań stw a członkowskie do zm niejszenia em isji gazoacutew c ieplarn ianych o 60-80 do 2050 r oraz do przyjęcia celoacutew w postaci zw iększenia o 35 efektyw ności energetycznej oraz

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 18: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 245

ścią także zagrożeniem dla osiągnięcia przez białe certyfikaty planowanych oszczędności energii jest fakt że są one wydawane w oparciu o szacowane korzyści inwestycji ktoacutera dopiero ma zostać zrealizowana

Pozostaje roacutewnież problem braku precyzyjnego określenia na co wydatshykowane będą środki z opłat zastępczych stanowiące zgodnie z art 401 ust 7 pkt 4a ustaw y - Prawo ochrony środowiska47 przychody Narodowego Fundushyszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (dalej NFOŚiGW) Można się w tym miejscu zastanowić nad wykorzystaniem owych środkoacutew do finansoshywania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej skoro Prezes URE kierując się opinią M inistra Finansoacutew uznał że środki finansoshywe pochodzące z NFOŚiGW oraz wojewoacutedzkich funduszy ochrony środowiska nie stanow ią środkoacutew budżetowych a jedynie środki publiczne a więc w przypadku przedsięwzięć finansowanych ze środkoacutew NFOŚiGW nie wystęshypuje negatywna przesłanka o ktoacuterej mowa w art 18 ust 2 pkt 2 lit b uee wykluczająca możliwość udziału w przetarg przedsięwzięcia finansowanego z środkoacutew Funduszu48

Warto roacutewnież zwroacutecić uwagę że dyrektywa z 2006 r kładzie duży nashycisk na finansowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energeshytycznej i źroacutedeł do ktoacuterych należy sięgnąć by postulat ten zrealizować stanowiąc w pkt 49 preambuły że należy zachęcać państw a członkowskie oraz regiony do wykorzystywania w pełni funduszy strukturalnych oraz F unshyduszu Spoacutejności w celu stymulowania inwestycji w środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej a inwestycje w efektywność energetyczshyną mogą się przyczynić do wzrostu gospodarczego zwiększenia zatrudnienia innowacji i zmniejszenia uboacutestwa energetycznego w gospodarstwach domoshywych i tym samym wnoszą pozytywny wkład w spoacutejność gospodarczą sposhyłeczną i terytorialną

Do pozytywnych aspektoacutew białych certyfikatoacutew należy natom iast zalishyczyć

1) z punktu widzenia urzędu regulacyjnego stanowią one po prostu sposhysoacuteb weryfikacji działań podmiotoacutew obowiązanych pod kątem zgodności z wyshyznaczonymi im celami

60 ud z ia łu energ ii odnaw ialnejrdquo - zob [online] ltw w w europarleuropaeusidesgetD ocdopu- bRef=-EPTEXT+REPORT+A6-2009-0013+0+DOC+XM L+V0PLgt dostęp 20032013 Podshyk reślić też należy że w trak c ie opracow yw ania dyrektyw y z 2012 r K om itet Regionoacutew w swojej opinii do dyrektyw y sugerow ał dodanie w a r t 1 u st 1 że po 2020 r celem U nii powinno być ograniczenie em isji gazoacutew c iep larn ianych do 2050 r o 80-95 w sto su n k u do ich poziom u z 1990 r - op in ia K om ite tu Regionoacutew 93 sesja p len a rn a 14-15 g ru d n ia 2011 r [online] lt h ttp coropinionscoreuropaeucoropiniondocum entaspxlanguage=plamp docnr=188amp year=2011gt doshystęp 20032013

47 DzU z 2001 r n r 62 poz 627 ze zm48 Z estaw ienie odpowiedzi n a najczęściej zadaw ane p y tan ia dotyczące system u w sparcia

efektyw ności energetycznej [online] lthttpbipuregovplportalbip1031109Zestawienia_odpo- w iedzi_na_najczesciej_zadaw ane_pytania_dotyczace_system u_w sparcihtm lgt dostęp 21032013

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 19: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

246 R om an Trzaskalik

2) z punktu widzenia adresatoacutew obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny białe certyfikaty są dla nich alternatyw ą wypełnienia obowiązshykoacutew przy jak najniższych kosztach bez potrzeby prowadzenia własnych przedsięwzięć poprawy efektywność energetycznej

3) dla podmiotoacutew nie będących adresatam i obowiązkoacutew nałożonych przez urząd regulacyjny a ktoacutere realizują (dodatkowo) przedsięwzięcia poshyprawy efektywności energetycznej białe certyfikaty stanowią dodatkowe źroacuteshydło dochodoacutew4 9

Poza tym należy podzielić pogląd reprezentowany przez przedstawicieli praktyki że białe certyfikaty otwierają nowe możliwości finansowania proshyjektoacutew inwestycyjnych z zakresu efektywności energetycznej gminom i spoacutełshykom komunalnym odciążając budżety tych jednostek i dając im w zamian dodatkowe długofalowe korzyści Tej szansy należy upatrywać w tym że podmioty obowiązane w myśl art 12 uee celem wypełnienia nałożonego na nie obowiązku mogą je nabywać min od gmin i spoacutełek komunalnych ktoacutere to podmioty albo samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają z tego ty tu łu białe certyfikaty albo przedsiębiorshystwa energetyczne będą finansowały tudzież wspoacutełfinansowały tego rodzaju inwestycje w zam ian za ktoacutere to działania uzyskają od gmin lub spoacutełek komunalnych wskazane certyfikaty50

Sum m ary

Energy efficiency certificates - the m arket instrum ents for energy efficiency im provem ent

(selected issues)

Key words energy energy efficiency w h ite certificates energy efficiency im provem ent final custom er energy aud it

This article concerns selected issues related to energy efficiency certificashytes (so called white certificates) W hite certificates are documents certifying th a t a certain reduction of energy consumption has been attained Poland has implemented a white certificate scheme in 2011 - the Energy Efficiency Act entered into force on 11 August 2011 Energy sector companies selling electricity heat or na tu ra l gas to final customers final customers with reshyspect to transactions entered into on a commodity exchange on own account

49 A Capozza W G ra ttie ri M arket in stru m en ts based on W hite Certificates a review o f in te rn a tio n a l experiences [online] ltw w w w orldenergy org docum entsp000738 pdfgt dostęp 20032013

50 R Zajdler P raw ne modele fina n so w a n ia inw estycji energooszczędnych g m in i spoacutełekko m una lnych na podstaw ie ustaw y o efektyw ności energetycznej [online] ltww wzajdlereu fi-les206_1_Finansow anie 20inw estycji 20gm innych_IS_27_04_2012pdfgt dostęp 23032013

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future

Page 20: Roman Trzaskalik - Muzeum Historii Polskibazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Prawnoustrojowe/Studia_Praw… · 11 M. Szambelańczyk, Projekt ustawy o efektywności energetycznej,

Ś w iadectw a efektyw ności energetycznej 247

and brokerage houses and commodity brokerage houses with respect to transactions entered into on a commodity exchange for the account of final custom ers are obliged to obtain white certificates and subm it them to the President of the Energy Regulatory Office (ERO) for redem ption or pay a substitu tion fee The only way to obtain white certificates is to take part in a tender organised and conducted by the President of the ERO at least once a year Property rights under white certificates are transferable and may be traded on a commodity exchange The Author analyses polish white certificates schemes and makes some notes for the future