BIBLIOTEKA FUNDACJI POSZANOWANIA ENERGII

Maciej Robakiewicz

OCENA JAKOCI ENERGETYCZNEJ

BUDYNKW

WYMAGANIA - DANE - OBLICZENIA

ZRZESZENIE AUDYTORW ENERGETYCZNYCH Warszawa 2004

1

Biblioteka Fundacji Poszanowania Energii OCENA JAKOCI ENERGETYCZNEJ BUDYNKW Wymagania - Dane - Obliczenia WYDANIE I Autor: dr in. Maciej Robakiewicz

W ksice zestawiono podstawowe wymagania i dane z przepisw i norm oraz przykady oblicze dotyczce oceny jakoci energetycznej budynkw.

Ksika przeznaczona jest dla audytorw energetycznych i projektantw jako podrczna pomoc przy wykonywaniu audytw, ekspertyz i projektw.

2

OCENA JAKOCI ENERGETYCZNEJ BUDYNKW Wymagania - Dane - Obliczenia

SPIS TRECI

PRZEDMOWA ...................................................................................................................................................... 5

I. DANE I INFORMACJE OGLNE ................................................................................................................... 5

1.Jednostki. Przeliczanie jednostek. ............................................................................................................. 5

2.Warto energetyczna paliw ........................................................................................................................ 6

3.Przepisy, normy, podrczniki ...................................................................................................................... 6

4.Instytucje zwizane z ocen jakoci energetycznej budynkw .......................................................... 7

II. DANE KLIMATYCZNE I UYTKOWE .......................................................................................................... 8

5.Obliczeniowe temperatury wewntrzne .................................................................................................... 8

6. Obliczeniowe temperatury zewntrzne .................................................................................................... 9

7. Dane klimatyczne i stopniodni ................................................................................................................... 9

8. Wartoci do obliczenia zyskw ciepa ................................................................................................. 10

III. CECHY ENERGETYCZNE BUDYNKU................................................................................................... 12

9. Jako energetyczna budynkw wg roku oddania do uytkowania ............................................. 12

10. Wartoci obliczeniowe wspczynnikw przewodzenia ciepa niektrych materiaw i komponentw budowlanych ......................................................................................................................... 12

11 . Opr cieplny i wspczynnik przenikania ciepa .............................................................................. 15

12. Opr cieplny gruntu .................................................................................................................................. 17

13. Wspczynniki przenikania ciepa U dla okien................................................................................... 17

14. Obliczanie strat ciepa przez przenikanie przez przegrody budowlane ...................................... 19

15.Kondensacja pary wodnej ........................................................................................................................ 19

16. Wartoci graniczne wskanika E0 dla budynkw mieszkalnych oraz wartoci maksymalne wspczynnika U dla przegrd budowlanych i okien ............................................................................. 21

17. Wymagania dotyczce izolacyjnoci podg na gruncie ................................................................ 24

18. Maksymalna powierzchnia okien........................................................................................................... 24

19.Obliczanie strat ciepa na ogrzanie powietrza wentylacyjnego..................................................... 25

3

IV. JAKO ENERGETYCZNA INSTALACJI C.O.................................................................................... 26

20. Wymagania dotyczace instalacji grzewczej ....................................................................................... 26

21. Wspczynniki sprawnoci systemu grzewczego oraz przerw w ogrzewaniu ........................ 27

V. ZAPOTRZEBOWANIE NA CIEPO I MOC ORAZ KOSZTY OGRZEWANIA .................................... 30

22. Obliczanie sezonowego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania Qh (energii uytkowej).............................................................................................................................................................................. 30

23. Obliczanie zapotrzebowania ciepa z uwzgldnieniem sprawnoci systemu grzewczego (energii kocowej) ............................................................................................................................................. 31

24. Obliczanie zapotrzebowania mocy ...................................................................................................... 32

25. Zapotrzebowanie energii na ogrzanie c.w.u. ...................................................................................... 33

26. Obliczenie kosztu energii cieplnej ........................................................................................................ 34

VI. TERMOMODERNIZACJA........................................................................................................................... 35

27. Warunki ustawowe .................................................................................................................................... 35

28. Audyt energetyczny .................................................................................................................................. 35

29. Wymagania dla budynku po termomodernizacji ............................................................................... 39

0. Wymagania dotyczce technologii wykonania ocieple ............................................................... 40 3

4

PRZEDMOWA Jako energetyczna budynku to zesp jego waciwoci, od ktrych zaley wielko rocznego zapotrzebowania energii zwizanej z jego uytkowaniem . Okrelona jest przez cechy ochrony cieplnej budynku oraz cechy systemw ogrzewania, wentylacji i zaopatrzenia w ciepa wod uytkow. Od jakoci energetycznej zale koszty uytkowania budynku, a zatem denie do wysokiej jakoci (niskiego zuycia energii) jest problemem o zasadniczym znaczeniu dla zarzdcw i uytkownikw budynkw. Ocena jakoci energetycznej dokonywana jest w projektach budynkw i w audytach energetycznych przygotowujcych termomodernizacj, a w najbliszych latach stanie si podstaw certyfikacji energetycznej budynkw. Niniejsze opracowanie zawiera wybrane przepisy, dane i metody oblicze najczciej potrzebne przy dokonywaniu oceny jakoci energetycznej budynku, czyli cech budynku zwizanych z uytkowaniem energii. Metody oceny zwizane z dokonywaniem oblicze s ilustrowane przykadami. Naley podkreli , e opracowanie zawiera fragmenty przepisw i wybrane dane z norm i e penych informacji naley szuka w tekstach przepisw i norm. Opracowanie jest pierwsz prb utworzenia zbioru materiaw pomocniczych do oceny jakoci energetycznej budynkw. Autor wdziczny bdzie za wszelkie uwagi krytyczne i nowe propozycje, ktre w miar moliwoci bd wykorzystane w nastpnym wydaniu

I. DANE I INFORMACJE OGLNE 1. Jednostki. Przeliczanie jednostek. Przeliczanie iloci energii wyraonej w rnych jednostkach 1 W = 1 J/s ( 1 Wat = 1 dul na sekund) 1 Wh = 3600 J 1 kWh = 3600 000 J = 3,6 MJ 1 MJ = 1/3,6 kWh = ok.0,278 kWh 1 GJ = 1000/3,6 kWh = ok. 278 kWh Tablica 1-1 . Przeliczanie jednostek

Warto Nazwa jednostki Oznaczenie MJ Mcal kWh kg p.u. kg o.e.

Megadul MJ 1 0,239 0,278 0,034 0,023

Megakaloria Mcal 4,186 1 1,163 0,143 0,035

Kilowatogodzina kWh 3,6 0,860 1 0,123 0,082

Kilogram paliwa umownego (ekwiwalent wglowy) kg p.u. 29,3 7,0 8,14 1 0,667

Kilogram paliwa umownego (ekwiwalent olejowy) kg o.e. 44,0 10,5 12,21 1,5 1

Tablica 1-2. Przedrostki jednostek miar

Przedrostek Symbol Mnonik kilo k 103 = 1 000

mega M 106 = 1 000 000 giga G 109 = 1 000 000 000 tera T 1012 = 1 000 000 000 000 peta P 1015 = 1 000 000 000 000 000 eksa E 1018 = 1 000 000 000 000 000 000

5

2. Warto energetyczna paliw Tablica 2-1. Orientacyjna warto energetyczna paliw

L.p. Rodzaj paliwa Jednostka Warto opaowa MJ/jednostk 1 Wgiel kamienny kg 24 2 Wgiel brunatny kg 8,5 3 Koks kg 27 3 Drewno kg 8-12 4 Olej opaowy m3 31 5 Gaz ziemny wysokometanowy m3 33,2 6 Gaz propan-butan m3 45,6 7 Paliwo umowne kg 29,3

3. Przepisy, normy, podrczniki 3.1. Przepisy

[1] Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 w sprawie warunkw technicznych jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie. (Dz.U.75, poz. 690). [2}Ustawa z 18.12.98 o wspieraniu przedsiwzi termomodernizacyjnych (Dz.U. 162 poz. 1121) ze zmianami wg ustawy z 21 czerwca 2001 (Dz.U. Nr 76, poz. 808). [3] Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15.01.2001 w sprawie szczegowego zakresu i formy audytu energetycznego (Dz.U. nr 12, poz. 114). [4] Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z 14.01.2002 w sprawie okrelenia przecitnych norm zuycia wody. 9Dz.U. 8 poz.70). 3.2. Normy i instrukcje [11] PN-EN ISO 6946:1999 Opr cieplny i wspczynnik przenikania ciepa. Sposb obliczania [12] PN-82/B-02402 Temperatury ogrzewanych pomieszcze w budynkach [13] PN-82/ B-02403 Temperatury obliczeniowe zewntrzne [14] PN-83/B-03430 Wentylacja w budynkach mieszkalnych i uytecznoci publicznej. Wymagania oraz Zmiana A do tej normy. [16] PN-B- 02025:1999 Obliczanie sezonowego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania budynkw mieszkalnych [17] PN-B-03406 (grudzie 1994). Obliczanie zapotrzebowania na ciepo pomieszcze o kubaturze do 600 m3. [18] PN-92/B-01706 Instalacje wodocigowe. Wymagania w projektowaniu. [19} PN-EN ISO 10077-1 :2000 Waciwoci cieplne okien, drzwi i aluzji. Obliczanie wspczynnika przenikania ciepa. Metoda uproszczona. 3.3. Instrukcje [21] Instytut Techniki Budowlanej. Instrukcja nr 334/2002. Bezspoinowy system ocieplania cian zewntrznych budynkw. 4.4. Podrczniki i poradniki [31] Grzyski J.: Audyting energetyczny. Wyd. NAPE SA, Warszawa 2000. [32] Audyt energetyczny . Praca zbiorowa pod red. J. Norwisza. Wyd. NAPE S.A. Gliwice 1999. [33] Makowski S.: Projektowanie instalacji ciepej wody uytkowej. Arkady, Warszawa 1981.

6

4.Instytucje zwizane z ocen jakoci energetycznej budynkw

Nazwa Adres, tel,fax,mail Dziaalno

Zrzeszenie Audytorw Energetycznych

00-611 Warszawa, ul.Filtrowa 1 tel.(22) 825 52 85. 825 16 02, fax 825 86 70 www.zae org.pl, e-mail zae@zae.org.pl

Materiay i pomoce dla audytorw, Lista audytorw w internecie, Udzielanie wyjanie w ramach forum dyskusyjnego w internecie

Fundacja Poszanowania Energii

00-611 Warszawa, ul.Filtrowa 1 tel.(22) 825 52 85. 825 16 02, fax 825 86 70 www.fpe.org.pl

Organizacja szkole audytorw Wydawanie ksiek pomocy dla audytorw

Narodowa Agencja Poszanowania Energii SA

00-611 Warszawa, ul.Filtrowa 1 tel.(22) 825 52 85. 825 16 02, fax 825 86 70 www.nape.pl e-mail nape@nape.pl

Prace studialne dot. uytkowania energii, sprzeda programw komputerowych i wydawnictw

Krajowa Agencja Poszanowania Energii SA

04-706 Warszawa, ul.Poaryskiego 28 bud. Nr. 6, tel.(22) 812 76 74, fax 812 76 75, www.kape.gov.pl

Sekretariat audytorw, listy audytorw w internecie, weryfikacja audytw dla BGK

Instytut Techniki Budowlanej

00-950 Warszawa, ul. Filtrowa 1 tel. (22) 825 04 71, fax 825 13 03

Prace badawcze w zakresie fizyki cieplnej budowli, atesty, aprobaty techniczne

Centralny Orodek Techniki Instalacyjnej INSTAL

02-656 Warszawa, ul. Ksawerw 21, tel. (22) 843 71 75, fax 843 71 65

Prace badawcze w zakresie ogrzewnictwa, wentylacji i izolacji termicznych, atesty, aprobaty techniczne

Ministerstwo Infrastruktury Dep. Architektury i Budownictwa

00-926 Warszawa, ul. Wsplna 4

Przygotowanie aktw prawnych z dziedziny uytkowania energii w budownictwie, interpretacja przepisw, nadzr nad realizacj systemu wspierania termomodernizacji

Bank Gospodarstwa Krajowego

00-955 Warszawa, al.Jerozolimskie 7 tel. (22) 522 91 12, fax 627 03 78 www.bgk.com.pl, e-mail bgk@bgk.com.pl

Bank zarzdza Funduszem Termomodernizacji, przyznaje premi termomodernizacyjn

Gwny Instytut Grnictwa

40-166 Katowice, pl.Gwarkw 1 tel. (32) 258 16 34, fax 259 65 33 www.gig.katowice.pl, e-mail: GIG@gig.katowice .pl

Weryfikacja audytw dla BGK

Agencja Poszanowania i Uytkowania Energii

91-456 d,, ul. agiewnicka 54/56 tel (42) 640 60 14,fax 640 65 38 e-mail : auipe@4web.pl

Weryfikacja audytw dla BGK

7

II. DANE KLIMATYCZNE I UYTKOWE 5.Obliczeniowe temperatury wewntrzne Zgodnie z 134 Warunkw Technicznych [1] do obliczania szczytowej mocy cieplnej naley przyjmowa temperatury obliczeniowe ogrzewanych pomieszcze zestawione poniej w tablicy 5.1. Tablica 5.1 Obliczeniowe temperatury wewntrzne wg Warunkw Technicznych [1] Temperatura obliczeniowa

Przeznaczenie lub sposb wykorzystania pomieszcze Przykady pomieszcze

+5oC

- nie przeznaczone na pobyty ludzi, - przemysowe podczas dziaania ogrzewania dyurnego (jeeli pozwalaj na to wzgldy technologiczne)

magazyny bez staej obsugi, garae indywidualne, hale postojowe (bez remontw), akumulatornie, maszynownie i szyby dwigw osobowych

+8oC

- w ktrych nie wystpuj zyski ciepa, a jednorazowy pobyt osb znajdujcych si w ruchu i w okryciach zewntrznych nie przekracza 1 h. - w ktrych wystpuj zyski ciepa od urzdze technologicznych, owietlenia itp., przekraczajce 25 W na 1m3 kubatury pomieszczenia

klatki schodowe w budynkach mieszkalnych hale sprarek, pompownie, kunie, hartownie, wydziay obrbki cieplnej

+12oC

- w ktrych nie wystpuj zyski ciepa, przeznaczone do staego pobytu ludzi, znajdujcych si w okryciach zewntrznych lub wykonujcych prac fizyczn o wydatku energetycznym powyej 300 W, - w ktrych wystpuj zyski ciepa od urzdze technologicznych, owietlenie itp., wynoszce od 10 do 25 W na 1m3 kubatury pomieszczenia

magazyny i skady wymagajce staej obsugi, hole wejciowe, poczekalnie przy salach widowiskowych bez szatni; hale pracy fizycznej o wydatku energetycznym powyej 300 W, hale formierni, maszynownie chodni, adownie akumulatorw, hale targowe, sklepy rybne i misne

+16oC

w ktrych nie wystpuj zyski ciepa, przeznaczone na pobyt ludzi: - w okryciach zewntrznych w pozycji siedzcej i stojcej, - bez okry zewntrznych, znajdujcych si w ruchu lub wykonujcych prac fizyczn o wydatku energetycznym do 300 W, - w ktrych wystpuj zyski ciepa od urzdze technologicznych, owietlenie itp. nie przekraczajce 10 W na 1 m3 kubatury pomieszczenia

sale widowiskowe bez szatni, ustpy publiczne, szatnie okry zewntrznych, hale produkcyjne, sale gimnastyczne kuchnie indywidualne wyposaone w palenisko wglowe

+20oC - przeznaczone na stay pobyt ludzi bez okry zewntrznych, nie wykonujcych w sposb cigy pracy fizycznej

pokoje mieszkalne, przedpokoje, kuchnie indywidualne wyposaone w palenisko gazowe lub elektryczne, pokoje biurowe, sale posiedze

+240C

-przeznaczone do rozbierania, - przeznaczone na pobyt ludzi bez odziey

azienki, rozbieralnie-szatnie, umywalnie, natryskownie, hale pywalni, gabinety lekarskie z rozbieraniem pacjentw, sale niemowlt i sale dziecice w obkach, sale operacyjne

Dopuszcza si przyjmowanie innych temperatur obliczeniowych dla ogrzewanych pomieszcze ni jest to okrelone w tabeli, jeeli wynika to z wymaga technologicznych. Norma PN-B-02025 [16] ustala (pkt.5.3), e dla obliczenia sezonowego zapotrzebowania ciepa w budynkach mieszkalnych przyjmuje si temperatur powietrza wewntrznego jak nastpuje: - w odniesieniu do pokojw mieszkalnych , przedpokojw i kuchni zgodnie z PN-82/B-02402 [12], - w odniesieniu do azienek : 23o C - w odniesieniu do klatek schodowych ogrzewanych : 16oC

8

Tablica 5.2 Temperatury w pomieszczeniach wg PN-82/B-02402 [12] Pomieszczenia Temperatura obliczeniowa oC

Kuchnie indywidualne wyposaone w paleniska wglowe Pokoje mieszkalne, przedpokoje , kuchnie wyposaone w paleniska gazowe lub elektryczne

+16

+20

6. Obliczeniowe temperatury zewntrzne Obliczeniowe temperatury zewntrzne ustala norma PN-82/B-02403 [13]. Norma przyjmuje podzia terenu kraju na 5 stref klimatycznych: Strefa I cz pnocno zachodnia (Szczecin, Koszalin, Supsk , Gdask) , Strefa II cz zachodnia (Gorzw, Zielona Gra, Legnica, Wrocaw, Sieradz, Kalisz, Konin, Pozna, Bydgoszcz, Pia, Chojnice, Stargard, Grudzidz, Elblg), Strefa III - cz centralna, Strefa IV cz pnocno-wschodnia (Olsztyn, Szczytno, oma , Augustw, Biaystok, Siedlce, Biaa Podlaska) oraz okolice grskie na poudnie od linii ywiec-Nowy Scz - Krosno-Sanok Strefa V okolice Suwak, Eku i Godapi oraz okolice Zakopanego. Tablica 6.1 - Temperatury obliczeniowe powietrza na zewntrz budynkw Strefa klimatyczna : I II III IV V Temperatura obliczeniowa powietrza na zewntrz budynkw (najnisza) w 0C -16 -18 -20 -22 -24

Tablica 6.2 Temperatury obliczeniowe w wybranych rodzajach przestrzeni zamknitych przylegajcych do pomieszcze ogrzewanych

Temp. oblicz. przestrzeni zamk. OC w strefach klimatycznych

L.p.

Rodzaj przestrzeni zamknitej

I II II IV V

1

Poddasze nie ogrzewane -przy dachu krytym dachwk lub blach, U>5 W/m2K -przy dachu krytym dachwk, papa, blacha lub pyt elbetow przy U od 2 do 5 W/m2K -przy dachu ze szczelnym odeskowaniem lub pyt elbetow z izolacj ciepln , U < 2 W/m2K

-14

-11

-6

-16

-13

-8

-18

-15

-10

-20

-17

-12

-22

-19

-14

2

Podziemia nie ogrzewane - kotownie i wzy cieplne - bez okien, lecz z przewodami c.o. w piwnicy - bez okien i bez przewodw c.o. - z oknami w cianach zewn. i przewodami c.o. - z oknami w cianach zewn. Bez przewodw c.o.

+20 +12 +8 +4 0

+20 +10 +6 +2 -2

+20 +8 +4 0 -4

+20 +6 +2 -1 -5

+20 +4 0 -2 -6

3 Przestrzenie podpodogowe w budynkach niepodpiwniczonych 0 0 0 0 0

4 Szczeliny dylatacyjne o szerokoci do 5 cm, zamknite i wypenione izolacj ciepln na gboko co najmniej 20 cm O 50C nisza ni w przylegajcych pomieszczeniach

7. Dane klimatyczne i stopniodni

Tablica 7.1 zawiera rednie miesiczne temperatury powietrza zewntrznego oraz liczby dni ogrzewania budynkw w poszczeglnych miesicach. Dane te dotycz miast wojewdzkich oraz Torunia i Gorzowa. Zaczerpnito je z normy PN-B-02025 [16}, w ktrej dane takie podano dla 49 stacji meteorologicznych. W tabeli zawarto ponadto liczb stopniodni (Sd)obliczon wg wzoru

( )[ ] ( ) = mLdmttSd ewo dzie*K/rok ( 7 1) gdzie two temperatura obliczeniowa wewntrzna, oC

te(m) rednia wieloletnia temperatura miesica m wg normy 02025 [16]- w tablicy 7.1 Ld (m) liczba dni ogrzewania okrelona w normie 02025 [16] Sd jest suma wartoci dla miesicy , w ktrych czynne jest ogrzewanie

9

Dla lokalizacji konkretnego budynku przyjmujemy dane podane dla najbliej pooonej stacji meteorologicznej

Tablica 7.1 - rednie miesiczne temperatury powietrza zewntrznego, liczba dni ogrzewania oraz liczba stopniodni dla wybranych stacji meteorologicznych.

rednie wieloletnie temperatury miesica te i liczna dni ogrzewania w miesicach Ld

Stacja meteorologiczna

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Sd

te(m) -4.8 -4.2 -0.3 6.6 12.4 16.5 17.6 16.6 12.2 7.1 2.3 -2.0 Biaystok Ld(m) 31 28 31 30 10 0 0 0 10 31 30 31 4245

te(m) -2.8 -2.2 1.4 6.9 12.4 16.7 17.8 17.0 12.9 7.9 3.3 -0.6 Bydgoszcz Ld(m) 31 28 31 30 10 0 0 0 5 31 30 31 3924

te(m) -1.6 -1.3 1.6 6.1 11.0 15.7 17.4 17.2 13.6 9.0 4.2 0.7 Gdask Ld(m) 31 28 31 30 20 0 0 0 10 31 30 31 3911

te(m) -1.8 -1.0 2.5 7.4 12.6 16.6 17.7 17.2 13.5 8.6 3.7 0.3 Gorzw Wlkp. Ld(m) 31 28 31 30 10 0 0 0 5 31 30 31 3744

te(m) -2.8 -1.5 2.1 7.5 12.5 16.2 17.4 16.8 13.1 8.4 3.0 -0.5 Katowice Ld(m) 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 3798

te(m) -3.9 -2.7 1.0 7.0 12.3 16.2 17.3 16.7 12.7 7.7 2.9 -1.2 Kielce Ld(m) 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 3982

te(m) -3.0 -1.6 2.3 8.0 13.0 16.7 18.0 17.4 13.4 8.5 3.7 -0.5 Krakw Ld(m) 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 3776

te(m) -3.9 -2.9 0.9 7.5 12.9 16.8 17.9 16.9 12.7 7.9 3.1 -1.1 Lublin Ld(m) 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 3957

te(m) -3.2 -2.3 1.5 7.2 12.5 16.5 17.6 17.1 13.1 8.2 3.3 -0.8 d Ld(m) 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 3885

te(m) -3.9 -3.3 0.3 6.1 11.6 16.0 17.0 16.5 12.4 7.6 2.7 -1.2 Olsztyn Ld(m) 31 28 31 30 10 0 0 0 10 31 30 31 4142

te(m) -2.1 -1.0 2.7 7.9 12.9 16.8 18.0 17.5 13.7 8.8 4.0 0.1 Opole Ld(m) 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 3684

te(m) -2.2 -1.4 2.1 7.4 12.7 17.0 18.0 17.1 13.4 8.6 3.7 -0.1 Pozna Ld(m) 31 28 31 30 0 0 0 0 0 31 30 31 3686

te(m) -3.7 -2.5 1.5 7.6 12.7 16.4 17.8 17.1 13.2 8.2 3.5 -0.8 Rzeszw Ld(m) 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 3886

te(m) -1.2 -0.7 2.5 7.2 12.4 16.5 17.6 17.1 13.5 8.9 4.4 1.0 Szczecin Ld(m) 31 28 31 30 20 0 0 0 10 31 30 31 3781

te(m) -3.1 -2.6 1.0 6.2 11.7 16.1 17.2 16.3 12.4 7.7 3.2 -0.7 Toru Ld(m) 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 3958

te(m) -3.4 -2.6 1.4 7.5 12.9 17.0 18.1 17.4 13.2 8.4 3.3 -0.8 Warszawa Ld(m) 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 3885

te(m) -1.9 -0.9 2.7 7.9 12.7 16.7 17.8 17.1 13.5 8.7 4.1 0.3 Wrocaw Ld(m) 31 28 31 30 10 0 0 0 5 31 30 31 3707

te(m) -1.9 -0.9 2.6 7.6 12.6 16.7 17.8 17.3 13.7 8.9 3.8 0.1 Zielona Gra Ld(m) 31 28 31 30 10 0 0 0 5 31 30 31 3728

8. Wartoci do obliczenia zyskw ciepa Zyski ciepa obejmuj :

- -zyski ciepa od promieniowania sonecznego, - bytowe zyski ciepa od ludzi i urzdze. Do obliczenia zyskw ciepa wykorzystujemy dane zawarte w tablicach 8.1, 8.2 i 8.3.

Tablica 8.1 - Wartoci obliczeniowe wspczynnika przepuszczania promieniowania sonecznego przez wybrane ukady oszklenia wg PN-B-02025 [16]

Lp Rodzaj oszklenia

Wspczynnik promieniowania sonecznego TR

1 Pojedyncze 0,82 2 Podwjne 0,70 3 Potrjne lub szyba zespolona jednokomorowa z jedn powok niskoemisyjn 0,64 4 j.w. lecz przestrze midzy szybami wypeniona argonem 0,64 5 Szyba zespolona dwukomorowa z powok niskoemisyjn 0,55 6 Szyba specjalna 0,50

10

Tablica 8.2 Energia cakowitego promieniowania sonecznego dla paszczyzn pionowych o rnych orientacjach wg PN-B- 02025 metoda uproszczona (za.G)

Orientacja paszczyzny

Promieniowanie cakowite w sezonie ogrzewczym kWh/m2

S 350 S-W 310 W 220

N-W 160 N 145

N-E 165 E 235

S-E 320 Tablica 8.3 - Wartoci obliczeniowe dobowych zyskw ciepa bytowego wg PN-B-02025:[16] - redni dobowy strumie ciepa wydzielanego przez czowieka 65 W - Uredniona moc cieplna (strumie cieplny) od ciepej wody uytkowej, odniesiona do jednego mieszkaca

15 W - Uredniona moc cieplna (strumie cieplny) od ciepej wody uytkowej, odniesiona do jednego mieszkania

25 W - Uredniona moc cieplna (strumie cieplny) od przygotowania posikw, odniesiona do jednego mieszkania

110 W - Uredniona moc cieplna (strumie cieplny) od elektrycznych urzdze owietleniowych, odniesiona do jednego mieszkania o powierzchni:

- 100 m2 - dodatek, jeli w mieszkaniu s dzieci

15 W 30 W 45 W 15 W

- Uredniona moc cieplna (strumie cieplny) od urzdze elektrycznych, odniesiona do jednego mieszkania, dla kadego z nastpujcych odbiornikw:

- lodwka - telewizor - pralka, suszarka elektryczna, zmywarka do naczy, czajnik elektryczny

40 W 35 W 20 W

11

III. CECHY ENERGETYCZNE BUDYNKU 9. Jako energetyczna budynkw wg roku oddania do uytkowania Jako energetyczn budynku mona w duym przyblieniu oceni na podstawie znajomoci roku oddania do uytkowania. Wg tego roku orientujemy si jakie w tym czasie obowizyway przepisy budowlane dotyczce ochrony cieplnej budynkw i zakadajc , e budynek zosta zbudowany zgodnie z przepisami moemy okreli orientacyjne jego sezonowe zapotrzebowanie na ciepo do ogrzewania Tablica 9.1 Jako energetyczna budynkw wg ich roku oddania do uytkowania Rok oddania budynku do uytku

Podstawowy przepis dot. wymaga ochrony cieplnej budynkw

Wymagana maksymalna warto wspczynnika przenikania dla cian zewntrznych

Przecitne sezonowe zapotrzebowanie ciepa na ogrzewanie kWh/m2.rok

Do 1966 1,16-1,40 240 350

1967-1985

PN -64/B-03404 PN-74/ B-03404

1,16

240 280

1986-1992 PN-82/B-02020 od 1.1.1983 0,75 160 200

1993-1997 PN-91 /B-02020 od 1.1.1992 0,55 120 160

Obecnie (od 1998)

Rozporz . : Warunki Techniczne jakim powinny odpowiada budynki

0,30- 0,50

90 -120

10. Wartoci obliczeniowe wspczynnikw przewodzenia ciepa niektrych materiaw i komponentw budowlanych Wartoci wspczynnikw przewodzenia ciepa okrela norma EN ISO 6946 [11], za. NC. W tablicy 10.1 zestawiono wybrane dane z tej normy. Tablica 10.1 Wartoci obliczeniowe wspczynnikw przewodzenia ciepa niektrych materiaw i komponentw budowlanych

L.p.

Nazwa materiau

Gsto w stanie suchym (rednia)

kg/m3

Wspczynnik przewodzenia ciepa

w war. redniowilgotnych

W/(m*K) 1 2 3 4

1 2

3

4

5

6

Asfalty Asfalt lany Asfaltobeton Betony Beton zwyky z kruszywa kamiennego Beton z ula paleniskowego Beton z kruszywa keramzytowego Mur z betonu komrkowego na cienkowarstwowej zaprawie klejcej lub na zaprawie o przewodnoci rwnej przewodnoci betonu komrkowego

1800 2100

2400 2200 1900

1800 1600 1400 1200

1600 1400 1300 1200 1100 1000

800 700 600 500

0,75 1,00

1,70 1,30 1,00

0,85 0,72 0,60 0,50

0,90 0,72 0,62 0,54 0,46 0,39

0,29 0,25 0,21 0,17

12

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19 20 21

22

23 24 25 26 27

28

29

Mur z betonu komrkowego na zaprawie cementowo-wapiennej ze spoinami gruboci do 1,5 cm Wirobeton i wirotrocinobeton Drewno i materiay drewnopochodne Sosna i wierk -w poprzek wkien - wzdu wkien Dab -w poprzek wkien wzdu wkien Sklejka Pyty pilniowe porowate Pyty pilniowe twarde Gips i wyroby z gipsu Pyty i bloki z gipsu Gipsobeton piaskowy Pyty gipsowo-kartonowe Jastrych gipsowy Jastrych gipsowy z piaskiem Kamienie naturalne Marmur, granit Piaskowiec Wapie zwarty porowaty Mur z kamienia amanego z zawartoci zaprawy 35% przy gstoci kamienia 2800 kg/m3 Mur z cegy na zaprawie cem.-wap. spoiny do 1,5 cm Mur z cegy ceramicznej penej Mur z cegy dziurawki Mur z cegy kratwki Mur z cegy silikatowej penej Mur z cegy silikatowej dronej i blokw dronych Mur z cegy klinkierowej Mur z pustakw ceramicznych dronych Szczelinowych Na zaprawie cementowo-wapiennej

400

800 700 600 500

1000 900 800 700 600 500

550

800

600

300

1000

1000 900

1300 1200

1000

1800 1300 1900

2800 2400 2000 1700 1400

2400

1800 1400 1300 1900 1600 1500 1900

do 800 do 900

0,14

0,38 0,35 0,30 0,25

0,30 0,26 0,22 0,19 0,17 0,15

0,16 0,30

0,22 0,40

0,16

0,06

0,18

0,35 0,30

0,52 0,45

0,23

1,00 0,52 1,20

3,50 2,20 1,15 0,92 0,64

2,50

0,77 0,62 0,56 0,90 0,80 0,75 1,05

0,30 0,33

13

30

31 32 33 34

35

36

37

38 39

40

41

42 43 44

45

46

47 48 49

50 51 52 53 54

55 56 57 58 59 60 61 62 63

Na zaprawie ciepochronnej Materiay termoizolacyjne Pyty korkowe ekspandowane Pyty ze somy Pyty z trzciny Pyty z padzierzy lnianych Pyty wiorkowo-cementowe Szko piankowe biae czarne Maty z wkna szklanego Wena mineralna granulowana Filce, maty i pyty z weny mineralnej Styropian Pianka poliuretanowa w szczelnej osonie w pozostaych przypadkach Tynki Tynk lub gad cementowa Tynk lub gad cementowo-wapienna Tynk wapienny Zasypki uel paleniskowy uel wielkopiecowy granulowany, keramzyt Popioy lotne ubijane Trociny drzewne luzem Mczka torfowa Metale Stopy aluminium Mied Stal budowlana eliwo Cynk Rne materiay Filc izolacyjny Pyty okadzinowe ceramiczne, terrakota Wykadzina podogowa PCW Ektura Papa asfaltowa Szko okienne Szko zbrojone Szkom organiczne (pleksiglas) Guma w pytach

do 1000 do1100 do 1200 do 800 do 900 do 1000 do 1100 do 1200

150 300 250 700 500 600 450 300 180

60-100

40-80 40-80

100-160

10 12

15-40

0-50 30-50

50-150

2000 1850 1700

1000 700 900 700 500 1000 250 200

2700 8800 7800 7200 7100

300 2000 1300 900 1000 2500 2700 1200 1200

1800

0,36 0,40 0,45 0,25 0,28 0,32 0,36 0,42

0,045 0,080 0,070 0,13 0,10 0,15 0,14 0,12 0,07

0,045

0,50 0,045 0,042

0,045 0,043 0,040

0,025 0,035 0,045

1,00 0,82 0,70

0,28 0,22 0,26 0,20 0,16 0,30

0,090 0,090

200 370 58 50 110

0,060 1,05 0,20 0,14 0,18 0,80 1,15 0,19 0,20

0,75

14

64 65 66 67 68 69 70

Grunty I Glina Glina piaszczysta Piasek pylasty Piasek redni wir Grunt rolinny

1800 1800 1800 1650 1800 1800

0,85 0,70 0,55 0,40 0,90 0,90

11 . Opr cieplny i wspczynnik przenikania ciepa Metod obliczania oporu cieplnego i wspczynnikw przenikania ciepa okrela norma EN ISO 6946 [11] Obliczanie oporu cieplnego R dokonuje si wg wzoru:

dR = (m2*K/W) (11-1)

w ktrym: d = grubo warstwy materiau (m) = wspczynnik przewodzenia ciepa materiau (W/m*K) wg tablicy 10.1

Przykad: mur z cegy (=0,77) o gruboci 38 cm czyli 0,38m ma opr cieplny R = 0,38/ 0,77 = 0,81 (m2*K/W)

Dla przegrody zoonej z warstw kilku rnych materiaw opr cieplny obliczamy wg wzoru: sensiT RRRRRR ++++= .....21 ( 11-2) w ktrym: Rsi = opr przejmowania ciepa na wewntrznej powierzchni R1, R2...Rn = opory cieplne warstw przegrody Rse = opr przejmowania ciepa zewntrznej powierzchni Opory przejmowania ciepa przyjmujemy wg tablicy 11.1. Tablica 11.1 Opory przejmowania ciepa (w m2*K/W)

Kierunek strumienia cieplnego w gr poziomy w d

Rsi 0,10 0,13 0,17 Rse 0,04 0,04 0,04

Uwaga: W przypadku wewntrznych elementw budowlanych (cian dziaowych) lub elementw pomidzy przestrzenia ogrzewan i nieogrzewan Rse przyjmuje si o wartoci Rsi. Tak wiec dla rnych przegrd budowlanych przyjmuje si sum oporw przejmowania ciepa wg tablicy 11.2. Tablica 11.2 Opory przejmowania ciepa dla rnych przegrd ( przykady)

Opory przejmowania ciepa m2*K/W Rodzaj przegrody Rsi Rse Rsi + Rse

ciana zewntrzna (take sciana zagbiona w gruncie 0,13 0,04 0,17

ciana wewntrzna pomidzy pomieszczeniami ogrzewanymi 0,13 0,13 0,26

ciana wewntrzna przy pomieszczeniu nieogrzewanym 0,13 0,13 0,26

Stropodach 0,10 0,04 0,14 Strop pod nieogrzewanym strychem 0,10 0,10 0,20 Strop nad nieogrzewan piwnic 0,17 0,17 0,34 Podoga na gruncie 0,17 0,17 0,34 Opr cieplny niewentylowanych warstw powietrza o gruboci do 0,3 m oblicza si wg tablicy 11.3 . Warstwa jest uwaana jako niewentylowana , gdy otwory do rodowiska zewntrznego nie przekraczaj wielkoci:

-500mm2 na 1m dugoci w przypadku pionowych warstw powietrza -500mm2 na 1 m2 powierzchni w przypadku poziomych warstw powietrza

15

Tablica 11.3 Opr cieplny niewentylowanych warstw powietrza Kierunek strumienia cieplnego Grubo warstwy powietrza

mm w gr poziomy i odchylony do 300

od poziomu w d

0 5 7 10 15 25 50

100 300

0,00 0,11 0,13 0,15 0,16 0,16 0,16 0,16 0,16

0,00 0,11 0,13 0,15 0,17 0,18 0,18 0,18 0,18

0,00 0,11 0,13 0,15 0,17 0,19 0,21 0,22 0,23

Uwaga: dla porednich wartoci gruboci warstwy- interpolowa liniowo Dla warstw sabo wentylowanych ( otwory od 500 do 1500 mm2) opr cieplny jest poow odpowiedniej wartoci podanej w tablicy 11.3. Dla warstw dobrze wentylowanych (otwory ponad 1500 mm2) opr cieplny warstwy powietrza i warstw na zewntrz niej pomija si. Opr elementu oblicza si przyjmujac Rse o wartoci Rsi. Opr cieplny przestrzeni poddasza pod dachem stromym mona uzna za jednorodn termicznie warstw o oporze wg tablicy 11.4. Tablica 11.4 Opr cieplny przestrzeni dachowych

Charakterystyka dachu Ru m2*K/W 1 2 3 4

Pokrycie dachwk bez papy (folii), poszycia i tp. Pokrycie arkuszowe lub dachwk z pap , poszyciem Jak wyej lecz z okadzin alum. lub inn niskoemisyjna Pokrycie pap na poszyciu

0,06 0,2 0,3 0,3

Ru uwzgldnia opr przestrzeni wentylowanej i pokrycia, nie uwzgldnia oporu Rse Wspczynnik przenikania ciepa obliczamy wg wzoru:

R1=U ( 11-4 ) )/( 2 KmW

Norma podaje poprawki do obliczonego U z uwagi na ewentualne nieszczelnoci w warstwie izolacji i na czniki mechaniczne przebijajce warstw izolacyjn. W normie podane s take wartoci dodatku U wyraajcego wpyw mostkw cieplnych (jeeli nie wykonujemy dokadniejszego obliczenia).

U (11- 5) UUK +=Tablica 11.5 Wartoci dodatku U wyraajcego wpyw mostkw cieplnych

Rodzaj przegrody U,

)/( 2 KmW ciany zewntrzne pene, stropy poddasza, stropodachy, stropy nad piwnicami ciany zewntrzne z otworami okiennymi i drzwiowymi ciany zewntrzne z otworami okiennymi i drzwiowymi oraz pytami balkonw lub loggii przenikajcymi cian

0,00 0,05

0,15

Przykad : Obliczenie wspczynnika przenikania U dla przegrody skadajcej si z kilku warstw. ciana ma nastpujce warstwy liczc od wewntrz budynku: Wyprawa wapienna 0,02m. Mur z cegy penej na zaprawie cementowo-wapiennej 0,38m. Pyty z weny mineralnej 0,10m. cianka osonowa z cegy silikatowej 0,12m. ciana ma otwory okienne ( bez balkonw)

16

Opr cieplny przegrody: Opr przejmowania ciepa od wewntrz (R ) = 0,13 siWyprawa 0,02/0,70 = 0,029 Mur z cegy 0,38/0,77 = 0,494 Izolacja z weny mineralnej 0,10/0,050 = 2,00 cianka z silikatu 0,12/0,90 = 0,13 Opr przejmowania ciepa od zewntrz (Rse) = 0,04 Razem R = 2,823 (m .K)/W T U = 1/ 2,823 = 0,35 W/(m .K)

K2

12. Opr cieplny gruntu

12.1 Opr cieplny gruntu pod podog Podog dzielimy na dwie strefy: Strefa pierwsza = pas podogi o szerokoci 1 m przylegy do cian zewntrznych, Strefa druga = pozostaa powierzchnia podogi budynku. Uwaga: przy zagbieniu grnej powierzchni podogi wicej ni 1m poniej powierzchni terenu, ca powierzchni podogi traktuje si jako stref drug.

R = 0,50 m *K/W ( 12-1) gr 2 W strefie drugiej R gr przyjmuje si z tablicy 12.1.

Tablica 12.1 - Wartoci oporu cieplnego R gruntu przylegajcego do podogi grSzeroko strefy

drugiej m 100

R m *K/W gr 2 0,6 0,9 1,0 1,7 1,1 1,5 2,0 3,6 5,2 5,7

Uwagi : 1)przy porednich wartociach szerokoci strefy drugiej wartoci Rgr interpoluje si liniowo. 2)Rgr nie moe przekracza wartoci

R gr max = 0,57 Z + 0,09 (12- 2) gdzie Z - wysoko w m od grnej pow. podogi do poziomu zwierciada wody gruntowej. 12.2 Grunt przylegajcy do cian Opr cieplny gruntu przylegajcego do cian przyjmuje si z tablicy 12.2 w zalenoci od odlegoci H mierzonej od grnej powierzchni podogi do powierzchni terenu. Tablica 12.2 - Wartoci oporu cieplnego Rgr gruntu przylegajcego do cian Wysoko H m =10,0

2 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,8 1,0 1,1 1,9 Rgr, m *K/W

Uwaga: przy porednich wartociach wysokoci H wartoci Rgr interpoluje si liniowo. 13. Wspczynniki przenikania ciepa U dla okien 13.1. Wartoci obliczeniowe wspczynnikw U dla okien, wietlikw i drzwi Wartoci wspczynnikw U dla okien, wietlikw i drzwi , o ile nie s okrelone odpowiednimi dokumentami w odniesieniu do konkretnego wyrobu naley przyjmowa wg wartoci podanych w za . do normy PN-EN ISO 6946 [11] . Wartoci te zawiera tablica 13.1

17

Tablica 13.1. Wartoci obliczeniowe U okien, wietlikw i drzwi

L.p. Rodzaj elementu Rodzaj ram i oszklenia Grubo warstw

powietrznych, mm U W/(m2*K)

1 Krosnowe oszklone pojedynczo

a) drewniane lub z tworzyw sztucznych b) metalowe

5,1 5,6

2

Jednoramowe drewniane, oszklone szyba zespolon a) jednokomorow b) dwukomorow

16 min 2x7 min2x12

2,6 2,3 2,0

3 Drewniane skrzynkowe lub ocienicowe

a) oszklone podwjnie b) oszklone potrjnie

70-120

60

2,6 2,0

4 Zespolone drewniane oszklone a)podwjnie b) potrjnie (szyba zespolona jednokomorowa i pojedyncza)

40-50

12 i 30-50

2,6 2,0

5

Okna, drzwi balkonowe lub wietliki

Trjkomorowe, jednoramowe z PCV, oszklone szyb zespolon jednokomorow

16

2,6

6 Drzwi Nieocieplone, oszklone pojedynczo a) drewniane lub z tworzyw sztucznych b) metalowe

-

5,1 5,6

UWAGA: wartoci U odnosz si do szyb zwykych (bez specjalnych powok niskoemisyjnych i gazw wypeniajcych innych ni powietrze) oraz do powierzchni obliczonych w wymiarze zewntrznym ocienic. 13.2. Obliczanie wspczynnikw U dla nowych okien Podawane w handlu wartoci U np. na poziomie 1,1 czy 1,2 W/(m2*K). dotycz najczciej tylko przezroczystej czci okna, czyli zestawu szyb, natomiast wspczynnik przenikania ciepa dla caego okna jest znacznie wyszy. Metod (uproszczon) obliczania wspczynnika przenikania ciepa dla okien i drzwi podaje norm PN-EN ISO 10077-1 :2000 [19]. Wedug tej normy wspczynnik U oblicza si wg nastpujcego wzoru:

fg

ggffggw AA

lUAUAU +

++= (13-1) w ktrym:

Ag jest polem powierzchni oszklenia Af jest polem powierzchni ramy lg jest cakowitym obwodem oszklenia Ug jest wspczynnikiem przenikania ciepa oszklenia Uf jest wspczynnikiem przenikania ciepa ramy g jest liniowym wspczynnikiem przenikania ciepa mostka cieplnego na styku szyby z ram okna

We wzorze wystpuj nie tylko pola i wspczynniki U dla ramy okiennej i oszklenia, ale take uwzgldniony jest wpyw mostka cieplnego jaki tworzy si w miejscu poczenia ramy i oszklenia, wyraony wspczynnikiem g i dugoci obwodu czci szklonej. Ten wpyw powoduje, e czsto sumaryczny wspczynnik U dla caego okna nie mieci si w granicach pomidzy wspczynnikami U dla czci szklonej i dla ramy. Ilustruje to tablica z omawianej normy , w ktrej podane s wartoci wspczynnikw U dla okien z podwjnym szkleniem, w ktrych udzia powierzchni ramy w caej powierzchni okna wynosi 30% Tablica 13.2. -Wspczynniki przenikania ciepa UW dla okien o podwjnym oszkleniu i 30% udziale powierzchni ramy w caej powierzchni okna

Uf (rama) W/(m2K) Ug (szklenie) W/(m2K) 1,0 1,4 1,8 2,2 2,6 3,0 3,4 3,8 7,0

3,3 2,7 2,8 2,9 3,1 3,2 3,4 3,5 3,6 4,4 3,1 2,6 2,7 2,8 2,9 3,1 3,2 3,3 3,5 4,3 2,9 2,4 2,5 2,7 2,8 3,0 3,1 3,2 3,3 4,1 2,7 2,3 2,4 2,5 2,6 2,8 2,9 3,1 3,2 4,0 2,5 2,2 2,3 2,4 2,6 2,7 2,8 3,0 3,1 3,9 2,3 2,1 2,2 2,3 2,4 2,6 2,7 2,8 2,9 3,8 2,1 1,9 2,0 2,2 2,3 2,4 2,6 2,7 2,8 3,6 1,9 1,8 1,9 2,0 2,1 2,3 2,4 2,5 2,7 3,5 1,7 1,6 1,8 1,9 2,0 2,2 2,3 2,4 2,5 3,3 1,5 1,5 1,6 1,7 1,9 2,0 2,1 2,3 2,4 3,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,9 2,0 2,1 2,2 3,1 1,1 1,2 1,3 1,5 1,6 1,7 1,9 2,0 2,1 2,9

18

14. Obliczanie strat ciepa przez przenikanie przez przegrody budowlane Obliczanie strat ciepa przez przegrod dokonuje si wg formuy:

lub

( )1000

24 ASdUQ

ATttUQ ei

==

akWh

(14-1)

(14-2) lub Q = 8,64 * 10-5 *U* Sd *A GJ/ rok ( 14-3) Gdzie: U = wspczynnik przenikania ciepa ti = temperatura obliczeniowa wewntrzna te = temperatura obliczeniowa zewntrzna T = czas trwania przepywu powietrza (np. w sezonie grzewczym Sg dni x 24 godz.) A = powierzchnia przegrody Sd= liczba stopniodni Sg = liczba dni sezonu grzewczego Przykad: Stropodach budynku o pow. A= 400m2 ma wspczynnik przenikania U= 0,30 W/(m2*K), Temperatura wewntrzna pomieszcze ti = 20oC, Sezon grzewczy w danym miejscu trwa 222 dni x 24 godziny, a rednia w sezonie grzewczym temperatura zewntrzna te = + 2,5oC. Wg wzoru ( 14-1) sStraty ciepa przez przenikanie przez stropodach wynios w cigu sezonu grzewczego: Q = 0,30 * ( 20 2,5 ) * 222 * 24* 400 = 11188800 Wh = 11188,8 kWh lub zmieniajc jednostki : Q =11188,8 * 3,6/1000 = 40,280 GJ Dla tego samego miejsca pooenia budynku liczba stopniodni Sd= 3885 i korzystajc z wzoru (14-3) moemy obliczy straty ciepa : Q = 8,64 * 10 5 * 0,30 * 3885 *400 = 40,280 GJ Uwaga: liczb dni ogrzewania i dane do obliczenia redniej temperatury zewntrznej oraz liczby stopniodni przyjmujemy wg zacznika B normy PN-B-02025 [16] 15.Kondensacja pary wodnej 15.1. Kondensacja pary na powierzchni przegrody

Kondensacja pary wodnej na powierzchni przegrody nastpuje wwczas, gdy temperatura tej powierzchni bdzie nisza od temperatury punktu rosy. Wystpowanie tego efektu zaley od izolacyjnoci cieplnej przegrody, wilgotnoci wzgldnej powietrza wewntrz pomieszcze oraz od temperatury powietrza wewntrznego. W pomieszczeniach o wilgotnoci powietrza 35-55% kondensacja moe wystpowa tylko na powierzchni cian o nie wystarczajcej izolacyjnoci cieplnej, tj. w miejscach wystpowania mostkw termicznych. Aby nie wystpio skraplanie pary wodnej na powierzchni wewntrznej przegrd zewntrznych temperatura na tej powierzchni powinna by co najmniej o 10C wysza od punktu rosy powietrza w pomieszczeniu. W celu obliczenia temperatury punktu rosy ts zgodnie z PN-EN ISO 6946 [11] naley:

1. wyznaczy wilgotno wzgldn pary wodnej () w pomieszczeniu (dla pomieszcze mieszkalnych przyjmuje si jako 55%, dla pomieszcze w budynkach uytecznoci publicznej i produkcyjnych 45%)

2. obliczy cinienie czstkowe pary wodnej p w pomieszczeniu wg wzoru: 100/npp = (15-1)

gdzie: pn jest cinieniem czstkowym pary wodnej nasyconej w powietrzu o danej temperaturze. Tablice wartoci pn zawiera norma. Wycig danych z normy podany jest w tablicy [15.1] Tablica 15.1- Cinienie czstkowej pary wodnej nasyconej pn w powietrzu w zalenoci od temperatury.

Temperatura Cinienie pary nasyconej hPa Temperatura oC Cinienie pary nasyconej hPa 25 31,69 10 12,28 24 29,85 9 11,48 23 28,10 8 10,73 22 26,45 7 10,02 21 24,87 6 9,35 20 23,40 5 8,72

19

19 21,97 4 8,13 18 20,69 3 7,59 17 19,37 2 7,09 16 18,18 1 6,57 15 17,06 0 5.62 14 15,99 -1 5,17 13 14,98 -2 4,76 12 14,03 -3 4,37 11 13,12 -4 4,01

3. z tablicy wyznaczy temperatur przy ktrej wyliczone cinienie czstkowe pary wodnej p bdzie rwne wartoci

cinienia pary wodnej nasyconej pn, bdzie to temperatura punktu rosy. 4. obliczy temperatur na wewntrznej powierzchni przegrody (ciany) i porwna j z temperatur punktu rosy.

Temperatur na wewntrznej powierzchni przegrody oblicza si wg wzoru:

( ) ieii RttUt = (15-2) gdzie: ti i te s obliczeniowymi temperaturami od wewntrz i od zewntrz U jest wspczynnikiem przenikania ciepa Ri jest oporem przejmowania ciepa na wewntrznej powierzchni przegrody, ktry naley wg normy [11] przyjmowa o wartoci 0,167. Przykad:

ti = 200C, te = -200C, =55%, U = 1,20 W/m2K, Ri = 0,167 dla = ti = 200C pn = 23,40 hPa p = 55* 23,40/100 = 12,87 hPa

( ) C012820167,0202020,120 ==+= pn = 12,87 hPa odpowiada temperaturze punktu rosy ts = 10,70C

120C 10C = 110C > 10,70C Warunek normowy jest speniony. Nie wystpuje obawa skraplania si pary wodnej na powierzchni ciany przy temperaturze zewntrznej te = -200C. Gdyby jednak na skutek zego wietrzenia dopuszczono do podwyszenia wilgotnoci wzgldnej do=75% to P= 75* 23,4 / 100 = 17,55 hPa Co odpowiada temperaturze punktu rosy 15,5 o

Wtedy 11 , 15,5 i moe wystpi skraplanie pary wodnej. Tablica 15.2 ilustruje jak wspczynnik przenikania ciepa U wpywa na moliwo skraplania pary wodnej na powierzchni cian. Podano tam wartoci granicznej wartoci wilgotnoci wzgldnej powyej ktrej moe nastapi skraplanie pary wodnej na powierzchni cian. Podano tam wartoci graniczne wilgotnoci dla przypadku gdy na zewntrz budynku jest temperatura -20oC lub 10oC. Przy normalnie wystpujcej wilgotnoci wzgldnej okoo 55% niebezpieczestwo skraplania wystpuje na cianach o U=2,0 i U=1,5 przy temp. 20oC oraz dla U=2,0 przy temp. 10oC. ( 56% jest b. bliskie 55%) Tablica 15.2. Wilgotno wzgldna graniczna powyej ktrej nastpi skraplanie przy rnych wartociach U cian

Temperatura zewntrzna -20oC Temperatura zewntrzna 10oC Wsp.U ciany Temperatura. na wew. powierzchni . ciany

Graniczne wilgotno wzgldna

Temperatura. na wew. powierzchni . ciany

Graniczne wilgotno wzgldna

2,0 6,6 45% 10,0 56% 1,5 10,0 56% 12,5 66% 1,0 13,3 69% 15,0 78% 0,8 14,7 76% 16,0 83% 0,6 16,0 83% 17,0 88%

15.2 . Kondensacja pary wewntrz przegrody Zawilgocenie wewntrz przegrd budowlanych jest spowodowane wykraplaniem si pary wodnej (w punkcie rosy) i utrudnionym wydostawaniem si pary wodnej poza przegrod. Intensywno przenikania pary wodnej (dyfuzja) do wntrza przegrody i poza przegrod zaley od fizycznych cech materiaw budowlanych oraz od rnicy temperatur i cinienia czstkowego pary wodnej w pomieszczeniu i na zewntrz. Im wiksza rnica temperatury i wilgotnoci wzgldnej powietrza w pomieszczeniu i na zewntrz tym dyfuzja pary wodnej przebiega intensywniej. Kady materia ma charakteryzujcy go wspczynnik przepuszczania pary wodnej wyraony w hPahmg / .

20

.Tablica 15.3 . Wartoci obliczeniowe wspczynnika przepuszczania pary wodnej niektrych materiaw

Lp

Nazwa materiau

wspczynnik hPahmg /10 4

1 Asfalt 0,075 2 Beton zwyky 30 3 ciana z betonu komrkowego 150 4 Drewno w poprzek wkien 60 5 Mur z cegy ceramicznej penej 105 6 Mur z cegy silikatowej 105 7 Pyty z weny mineralnej 480 8 Styropian 12 9 Trociny 375 10 Szko, metale, ceramika, guma -

Warstwa materiau o gruboci d (m) stwarza opr dyfuzyjny o wartoci

dr = (15-3)

Rnice wartoci s bardzo due i w zwizku z tym np. opr dyfuzyjny warstwy styropianu jest wielokrotnie wikszy ni opr dyfuzyjny weny mineralnej o tej samej gruboci. Opory dyfuzyjne niektrych powok podaje tablica 15.4 Tablica 15.4.- Opory dyfuzyjne niektrych powok

Lp

Nazwa materiau

Grubo warstwy w mm

Opr dyfuzyjny v

ghPahm /2 1 Folia poliuretanowa 0,2 66 2 Folia aluminiowa 0,02 360 3 Papa asfaltowa z dwustronn powok 1,5 120

4 Pokrycie z dwu warstw papy asfaltowej z dwiema warstwami lepiku 5,0 460

5 Powoka z farby olejnej podwjna - 22

. W celu uniknicia zawilgacania przegrd powinny by one konstruowane w ten sposb, e w kierunku od strony wewntrznej do strony zewntrznej powinny by umieszczone warstwy o coraz mniejszym oporze dyfuzyjnym. Wtedy para wodna dostajca si do wntrza przegrody atwo wydostaje si na zewntrz i nie wykrapla si we wntrzu przegrody. Jeeli nie ma moliwoci takiego dobrania zewntrznych warstw przegrody, aby ich opr dyfuzyjny by mniejszy ni warstw wewntrznych konieczne jest stosowanie paroizolacji, ktrej zadaniem jest zamknicie przepywu pary wodnej na wewntrznej (ciepej) powierzchni izolacji cieplnej. Moliwe jest take zastosowanie szczeliny powietrznej wentylowanej po zewntrznej stronie izolacji termicznej. 16. Wartoci graniczne wskanika E0 dla budynkw mieszkalnych oraz wartoci maksymalne wspczynnika U dla przegrd budowlanych i okien Wymagania wg Warunkw Technicznych [1]: 328. Budynek i jego instalacje grzewcze, wentylacyjne i klimatyzacyjne powinny by zaprojektowane i wykonane w

taki sposb, aby ilo energii cieplnej, potrzebnej do uytkowania budynku zgodnie z jego przeznaczeniem, mona byo utrzyma na racjonalnie niskim poziomie.

329.1 Dla budynku mieszkalnego wielorodzinnego i zamieszkania zbiorowego wymagania okrelone w 328 uznaje si za spenione, jeeli warto wskanika E, okrelajcego obliczeniowe zapotrzebowanie na energie kocow (ciepo) do ogrzewania budynku w sezonie grzewczym wyraone iloci energii przypadajcej w cigu roku na 1 m3 kubatury ogrzewanej czci budynku, jest mniejsza od wartoci granicznej E0 , a take jeeli przegrody budowlane odpowiadaj wymaganiom okrelonym w zaczniku do rozporzdzenia.

2. Dla budynku jednorodzinnego wymagania okrelone w 328 uznaje si za spenione jeeli: 1) warto wskanika E, o ktrym mowa w ust. 1 jest mniejsza od wartoci granicznej E0, oraz jeeli przegrody

budowlane odpowiadaj wymaganiom okrelonym w pkt 2 zaczniku do rozporzdzenia lub 2) przegrody budowlane odpowiadaj wymaganiom izolacyjnoci cieplnej oraz innym wymaganiom okrelonym

w zaczniku do rozporzdzenia. 3. Dla budynku uytecznoci publicznej i budynku produkcyjnego wymagania okrelone w 328 uznaje si za

spenione, jeeli przegrody zewntrzne odpowiadaj wymaganiom izolacyjnoci cieplnej oraz innym wymaganiom, okrelonym w zaczniku do rozporzdzenia.

.

21

Tablica 16.1 -Wartoci graniczne E0 wskanika sezonowego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania dla budynkw mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego

L.p. A/V E0 1 przy A/V 0,20 E0 =29 kWh/(m3rok) 2 przy 0,20< A/V< 0,90 E0 = 26,6 + 12 A/V kWh/(m3rok) 3 przy A/V 0,90 E0= 37,4 kWh/(m3rok

A jest sum pl powierzchni wszystkich cian zewntrznych (wraz z oknami i drzwiami balkonowymi), dachw i

stropodachw, podg na gruncie lub stropw nad piwnica nie ogrzewana, oddzielajcych cz ogrzewana budynku od powietrza zewntrznego. liczonych po obrysie zewntrznym,

V jest kubatur ogrzewanej czci budynku, powikszon o kubatur ogrzewanych pomieszcze na poddaszu uytkowym lub w piwnicy i pomniejszon o kubatur wydzielonych klatek schodowych, szybw wind, otwartych wnk, loggi i galerii.

Wskanik E, oblicza si zgodnie z norm PN-B-02025 [16] dotyczc obliczania sezonowego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania budynkw mieszkalnych.

Wartoci maksymalne wspczynnika przenikania ciepa U dla cian, stropw i stropodachw oraz okien i drzwi przyjmuje si z poniszych tablic.

Tablica 16.2. Budynek wielorodzinny i zamieszkania zbiorowego

L.p. Rodzaj przegrody Uk(max) W/(m2K)

1 ciany zewntrzne pomidzy pomieszczeniami ogrzewanymi i klatkami chodowymi lub korytarzami 3,00 *

2

ciany przylege do szczelin dylatacyjnych o szerokoci : a) do 5 cm trwale zamknitych i wypenionych izolacj cieplna na

gboko co najmniej 20 cm, b) powyej 5 cm, niezalenie od przyjtego sposobu zamknicia i

zaizolowania szczeliny

3,00

0,7

* Jeeli przy drzwiach wejciowych do budynku nie ma przedsionka , to warto wspczynnika Uk ciany wewntrznych przy klatce schodowej nie powinna by wiksza ni 1,0 W/(m2*K)

Tablica 16.3 - Budynek jednorodzinny

Lp. Rodzaj przegrody i temperatura w pomieszczeniu Uk(max) W/(m2K)

1.

ciany zewntrzne (stykajce si z powietrzem zewntrznym): a) przy ti >160C

- o budowie warstwowej *) z izolacj z materiau o wspczynniku przewodzenie ciepa 0,05 W/(mK) - pozostae

przy ti 160C (niezalenie od rodzaju ciany)

0,30 0,50 0,80

2 ciany piwnic nie ogrzewanych bez wymaga

3 Stropodachy i stropy pod nie ogrzewanymi poddaszami lub nad przejazdami: a) przy tj >160C b) przy 80C< tj 160C

0,30 0,50

4 Stropy nad piwnicami nie ogrzewanymi i zamknitymi przestrzeniami pod podogowymi 0,60 5 Stropy nad piwnicami ogrzewanymi bez wymaga 6 ciany wewntrzne oddzielajce pomieszczenie ogrzewane od nie ogrzewanego 1,00

*) tynk zewntrzny i wewntrzny nie jest uznawany za warstw Tabela 16.4 - Budynek uytecznoci publicznej

Lp. Rodzaj przegrody i temperatura w pomieszczeniu Uk(max) W/(m2K)

1.

ciany zewntrzne (stykajce si z powietrzem zewntrznym: b) przy ti >160C

-pene -z otworami okiennymi i drzwiowymi -ze wspornikami balkonu, przenikajcymi cian

b) przy ti 160C (niezalenie od rodzaju ciany)

0,45 0,55 0,65 0,70

2 ciany wewntrzne midzy pomieszczeniami ogrzewanymi a klatkami schodowymi lub korytarzami 3,00 *)

3

ciany przylegajce do szczelin dylatacyjnych o szerokoci: a) do 5 cm, trwale zamknitych i wypenionych izolacj ciepln na gboko co najmniej 20 cm b) powyej 5 cm, niezalenie od przyjtego sposobu zamknicia i zaizolowania szczeliny

3,00

0,70

4 ciany piwnic nie ogrzewanych bez wymaga

22

5 Stropodachy i stropy pod nie ogrzewanymi poddaszami lub nad przejazdami: c) przy tj >160C d) przy 80C< tj 160C

0,30 0,50

6 Stropy nad piwnicami nie ogrzewanymi i zamknitymi przestrzeniami pod podogowymi 0,60 7 Stropy nad piwnicami ogrzewanymi bez wymaga

8. Okna i drzwi balkonowe: a) przy tj 200C b) przy tj < 200C

2,3

bez wymaga *) Jeeli przy drzwiach wejciowych do budynku nie ma przedsionka, to warto wspczynnika Uk ciany wewntrznej przy

klatce schodowej na parterze nie powinna by wiksza ni 1,0 W/(m2K) Tabela 16.5 - Budynek produkcyjny

Lp. Rodzaj przegrody i temperatura w pomieszczeniu Uk(max) W/(m2K)

1.

ciany zewntrzne (stykajce si z powietrzem zewntrznym: a) przy ti >160C

-pene -z otworami okiennymi i drzwiowymi

a) przy 80 C < ti 160C b) -pene

-z otworami okiennymi i drzwiowymi c) przy ti 80C

0,45 0,55

0,75 0,90 1,20

2

ciany wewntrzne i stropy midzykondygnacyjne a) dla ti >16K b) dla 8K < ti 16K c) dla ti 8K

1,00 1,40

bez wymaga

3

Stropodachy, stropy pod nie ogrzewanymi poddaszami lub nad przejazdami a) przy ti >160C b) przy 80 C < ti 160C c) przy ti 80C

0,30 0,50 0,70

ti temperatura obliczeniowa w pomieszczeniu wg Polskiej Normy lub okrelona w procesie technologicznym ti - rnica temperatur obliczeniowych w pomieszczeniach Tablica 16.6 Okna w budynku mieszkalnym i zamieszkania zbiorowego

Lp. Okna, drzwi balkonowe i drzwi zewntrzne Uk (max) W/(m2K)

1.

Okna (z wyjtkiem poaciowych), drzwi balkonowe i powierzchnie przezroczyste nieotwieralne w pomieszczeniach o tj 160C

a) w I, II i III strefie klimatycznej b) w IV i V strefie klimatycznej

2,6 2,0

2 Okna poaciowe (bez wzgldu na stref klimatyczna) w pomieszczeniach o tj 160C 2,0

3 Okna w cianach oddzielajcych pomieszczenia ogrzewane od nie ogrzewanych 4,0

4 Okna pomieszcze piwnicznych i poddaszy nie ogrzewanych oraz nad klatkami schodowymi nie ogrzewanymi bez wymaga

5 Drzwi zewntrzne wejciowe 2,6 Tablica 16.7 Okna w budynku uytecznoci publicznej

Lp. Okna, drzwi balkonowe, wietliki i drzwi zewntrzne Uk (max) W/(m2K)

1.

Okna ( z wyjtkiem poaciowych), drzwi balkonowe i powierzchnie przezroczyste: a) przy ti >160C b) przy 80C < ti 160C c) przy ti 80C

2,3 2,6

bez wymaga 2 Okna poaciowe i wietliki 2,0

3 Okna i drzwi balkonowe w pomieszczeniach o szczeglnych wymaganiach higienicznych

(pomieszczenia przeznaczone na stay pobyt ludzi w szpitalach, obkach i przedszkolach)

2,3

4 Okna pomieszcze piwnicznych i poddaszy nie ogrzewanych oraz wietliki nad klatkami schodowymi nie ogrzewanymi

bez wymaga 5 Drzwi zewntrzne wejciowe 2,6

23

Tablica 16.8 Okna w budynku produkcyjnym

Lp. Okna, wietliki,i drzwi i wrota Uk (max) W/(m2K)

1

Okna i wietliki w przegrodach zewntrznych a) przy ti >160C b) przy 80C < ti 160C c) przy ti 80C

2,6 4,0

bez wymaga

2

Drzwi i wrota w przegrodach zewntrznych a) przy ti >160C b) przy 80C < ti 160C c) przy ti 80C

1,4 3,0

bez wymaga ti temperatura obliczeniowa w pomieszczeniu wg War.Tech. lub okrelona w procesie technologicznym 17. Wymagania dotyczce izolacyjnoci podg na gruncie Wymagania te sa zawarte w punktach 1.4 i 1.5 zacznika do Warunkw Technicznych [1] . Podoga na gruncie w nie ogrzewanym pomieszczeniu powinna by izolowana dodatkow izolacj ciepln w postaci pasw pionowych lub poziomych o szerokoci co najmniej 1,00 m usytuowanych wzdu linii styku podogi ze cian zewntrzn Suma oporw cieplnych warstw podogowych dodatkowej izolacji cieplnej (poziomej lub pionowej) i gruntu, obliczona wg Polskiej Normy winna by nie mniejsza od wartoci podanych w tablicy 17.1. Tablica 17.1 - Minimalna warto oporw cieplnych warstw podogowych, dodatkowej izolacji cieplnej i gruntu.

Rmin (m2K)/W Lp. Skadniki oporu cieplnego 80C t 160C t > 160C 1 Warstwy podogowe, izolacja cieplna (pozioma lub pionowa) oraz ciana zewntrzna lub fundamentowa 1,0 1,5

2 Warstwy podogowe i grunt przylegy do podogi (w jej strefie rodkowej) bez wymaga 1,5 Podogom stykajcym si z gruntem w pomieszczeniach o temperaturze obliczeniowej t 80C oraz podogom usytuowanym poniej 6,0 m od poziomu terenu nie stawia si adnych wymaga izolacyjnoci cieplnej. Wartoci oporw cieplnych cian stykajcych si z gruntem nie mog by mniejsze ni: a) na odcinku ciany rwnym 1,0 m liczc od poziomu terenu

- 1,0 m2K/W, dla t >160C - 0,8 m2K/W, dla 40C< t 160C

b) na odcinku ciany poniej 1,0 m liczc od poziomu terenu wartoci oporu cieplnego nie ogranicza si. 18. Maksymalna powierzchnia okien Wymagania te sa zawarte w punkcie 2.1 zacznika do Warunkw Technicznych [1] . W budynkach mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej pole powierzchni A0 [m2], okien oraz przegrd szklanych i przezroczystych o wspczynniku przenikania ciepa U nie mniejszym ni 2,0 W/(m2K), obliczone wg ich wymiarw modularnych nie moe by wiksze ni wartoci A0max obliczone wg wzoru:

A0max = 0,15Az + 0,03Aw [ 18-1] w ktrym:

Az suma pl powierzchni rzutu poziomego wszystkich kondygnacji nadziemnych (w zewntrznym obrysie budynku) w pasie o szerokoci 5 m usytuowanym wzdu cian zewntrznych

Aw suma pl powierzchni pozostaej czci rzutu poziomego wszystkich kondygnacji po odjciu Az. W budynkach uytecznoci publicznej pole powierzchni A0 [m2], okien oraz przegrd szklanych i przeroczystych o wspczynniku przenikania ciepa U nie mniejszym ni 2,0 W/(m2K), obliczone wg ich wymiarw, nie moe by wiksze ni warto A0max obliczona wg wzoru [11- 1] jeli jest to sprzeczne z warunkami odnonie do zapewnienia niezbdnego owietlenia wiatem dziennym . W budynkach przemysowych czne pole powierzchni okien oraz cian szklanych w stosunku do pola powierzchni caej elewacji nie moe by wiksze ni 15% dla budynku jednokondygnacyjnego oraz 30% dla budynku wielokondygnacyjnego.

24

19.Obliczanie strat ciepa na ogrzanie powietrza wentylacyjnego 19.1 Wentylacja w budynkach mieszkalnych W g normy PN-B-03430 [14] pkt. 2.1.1. ukad wentylacji mieszka powinien zapewnia co najmniej:

a) doprowadzenie powietrza zewntrznego do pokojw mieszkalnych oraz kuchni z oknem zewntrznym, b) usuwanie powietrza zuytego z kuchni, azienki, oddzielnego WC, pomieszczenia bezokiennego (skadzik,

garderoba), pokoju oddzielonego od tych pomieszcze wicej ni dwojgiem drzwi, pokoju znajdujcego si na wyszej kondygnacji w wielopoziomowym domu jednorodzinnym lub wielopoziomowym mieszkaniu.

Wymagania dot przepywu powietrza: 1 Powietrze z pokojw mieszkalnych powinno by odprowadzane przez otwory ponad drzwiami lub w ich grnej czci lub przez otwory wywiewne . Dopuszcza si odprowadzenie przez szczeliny pomidzy dolna krawdzi drzwi a podog . Przekrj netto otworw lub szczelin powinien wynosi co najmniej 80 cm. 2.Dopyw powietrza do kuchni, azienek, ustpw i pomieszcze pomocniczych bezokiennych powinien by zapewniony przez otwory w dolnej czci drzwi lub szczeliny pomidzy dolna krawdzi drzwi a podog. powierzchni. Przekrj netto otworw lub szczelin powinien wynosi co najmniej 200 cm. Obliczanie wielkoci strumienia powietrza wentylacyjnego. Wielko strumienia powietrza wentylacyjnego okrela Norma PN-B/83-03430 [14]. Wg tej normy strumie powietrza wentylacyjnego dla mieszkania jest okrelony przez sum strumieni powietrza usuwanego z pomieszcze wg tablicy 19.1 Tablica 19.1 Minimalne wielkoci strumienia powietrza wentylacyjnego w budynkach mieszkalnych

Rodzaj pomieszczenia Strumie pow. went. m3/h Uwagi

Kuchnia z oknem zewntrznym wyposaona w kuchni gazowa lub wglow 70

Kuchnia z oknem zewntrznym wyposaona w kuchni elektryczn - W mieszkaniu do 3 osb - W mieszkaniu dla wicej ni 3 osb

30 50

Kuchnia bez okna zewntrznego lub wnka kuchenna wyposaona w kuchni elektryczn

50

azienka ( z WC lub bez) 50 WC oddzielny 30 Pomocnicze pomieszczenie bezokienne 15 Kuchnia bez okna zewntrznego wyposaona w kuchni gazow

70

Powinna by wentylacja mechaniczna wywiewna

Pokj mieszkalny oddzielony od kuchni, azienki, wc wicej ni dwojgiem drzwi lub pokj na wyzszej kondygnacji w mieszkaniu wielopoziomowym 30

W okresie nocnym (godz. 22 6) strumie powietrza moe by zredukowany do 60% .Przy stwierdzonych duych nieszczelnociach wartoci wg normy 03430 powinny by powikszone. Przykad : W budynku 10-mieszkaniowym jest 10 kuchni , 10 azienek i 6 oddzielnych WC. Obliczamy strumie powietrza wentylacyjnego:

Pomieszczenie Liczba pomieszcze Strumie powietrza na jedno pomieszczenie

Cakowity strumie powietrza m3/h

Kuchnie 10 70 m3/h 700 azienki 10 50 m3/h 500 Oddzielne WC 6 30 m3/h 180 Razem 1380 Klatka schodowa 1 ( 225 m3) 1/h wymiana 225 Ogem 1605 19.2. Wentylacja w budynkach zamieszkania zbiorowego Strumie powietrza wentylacyjnego dla pomieszcze w budynkach zamieszkania zbiorowego powinien odpowiada co najmniej wartociom podanym w tablicy 19.2.

25

Tablica 19.2 Minimalny strumie powietrza wentylacyjnego w budynkach zamieszkania zbiorowego Rodzaj pomieszcze Strumie pow. went.

Pokoje mieszkalne i sypialne 20 m3/h dla kadego mieszkaca , czny strumie powietrza dla pokoju nie niszy od 1 wymiany na godzin

Pokoje zbiorowego przebywania ludzi ( wietlice , pokoje nauki, jadalnie 20 m

3/h dla kadej przebywajcej osoby

19.3 Wspczynniki korekcyjne przy obliczaniu zapotrzebowania ciepa W tablicy 19. 3. podane s wartoci wspczynnikw korekcyjnych do wyznaczania zapotrzebowania na ciepo na cele wentylacji, w przypadku gdy doprowadzanie powietrza wentylacyjnego odbywa si przez nawiewniki cienne lub okienne, nieszczelnoci okien lub drzwi i jest ogrzewane w pomieszczeniu przez centralny system grzewczy. Wspczynniki te wprowadzone sa w rozporzadzeniu o audytach [3]. Tablica 19. 3. Wartoci wspczynnikw korekcyjnych do wyznaczania zapotrzebowania na ciepo na cele wentylacji wg {3]

lp. Wyszczeglnienie przyczyn wpywajcych na zapotrzebowanie ciepa na cele wentylacji Wartoci wspczynnikw korekcyjnych *)

1 2 3 Wentylacja naturalna. Szczelno okien i drzwi, charakterystyka nawiewnika lub obserwowany poziom wentylacji

Wspczynnik cr Wspczynnik cm

a) okna bardzo nieszczelne (a 4) lub obserwowana nadmierna wentylacja powodujca wyzibianie pomieszcze 1,1-1,3 1,2-1,5

b) okna szczelne (0,5 < a < 1), okno ze skrzydem rozwieralno-uchylnym lub opcj

rozszczelniania; warunki wentylacji normalne 1,0 1,0

c) okna bardzo szczelne (a

Tablica 20.1. podstawowe wymagania dotyczace instalacji ogrzewczej Element Wymaganie wg Warunkw Technicznych Nr War.Tech

Termoregulatory

Grzejniki i inne urzdzenia odbierajce ciepo powinny by zaopatrzone w regulatory dopywu ciepa. Regulatory powinny dziaa automatycznie w zalenoci od zmian temperatury w pomieszczeniach ( nie dotyczy to budynkw jednorodzinnych i lokali z wasn instalacj ogrzewcz). Regulatory powinny umoliwia uzyskanie temperatury niszej od obliczeniowej, ale nie niszej ni 16oC w pomieszczeniach o temp. obliczeniowej 20O C i wyszej

134.4

134.5

134.6

Automatyka sterujca Instalacje ogrzewcze zasilane z sieci ciepowniczej powinny by sterowane automatycznym urzdzeniem do regulacji dopywu ciepa odpowiednio do zmian temperatury zewntrznej (t.zw. regulator pogodowy ).

134.7

Aparatura kontrolna i pomiarowa

Instalacja ogrzewcza powinna by zaopatrzona w aparatur kontroln i pomiarow zapewniajc jej bezpieczne uytkowanie.

135.1

Urzdzenia do rozliczania ciepa

W budynkach z instalacja zasilan z sieci ciepowniczej powinny znajdowa si urzdzenia do rozliczania ciepa: 1)Ciepomierz do pomiaru iloci ciepa dostarczanego do budynku 2)Urzdzenia umoliwiajce indywidualne rozliczanie kosztw ogrzewania poszczeglnych mieszka i lokali uytkowych. W budynkach z wasn kotowni powinny by by zastosowane: 1)Urzdzenie do pomiaru iloci zuytego paliwa w kotowni, 2)Urzdzenia umoliwiajce indywidualne rozliczanie kosztw ogrzewania poszczeglnych mieszka i lokali uytkowych.

135.2

135.3

Instalacja wodna systemu zamknitego lub wyposaona w armatur automatycznej regulacji

Instalacja wodna systemu zamknitego lub wyposaona w armatur automatycznej regulacji powinna mie urzdzenia do odpowietrzania miejscowego zgodnie z wymaganiami PN. Zabrania si zasilania z kota na paliwo stae instalacji ogrzewczych wodnych systemu zamknitego , wyposaonych w przeponowe naczynia wzbiorcze

133.6

133.7

21. Wspczynniki sprawnoci systemu grzewczego oraz przerw w ogrzewaniu Tabela 21.1 - Sprawnoci wytwarzania ciepa w Rodzaj kota/pieca Rodzaj paliwa Sprawno wytwarzania ciepa*)

1 2 3 Koty wyprodukowane przed 1980 r. Paliwo stae (wgiel, koks) 0,500,65 Koty wyprodukowane po 1980 r. Paliwo stae (wgiel, koks) 0,650,75 Koty z palnikami atmosferycznymi i regulacj wcz/wycz Paliwo gazowe lub pynne 0,65-0,86

Koty z palnikami wentylatorowymi i cig regulacj procesu spalania Paliwo gazowe lub pynne 0,750,88

Koty kondensacyjne Paliwo gazowe 0,951,0 Piece ceramiczne (kaflowe) Paliwo stae 0,250,40 Piece metalowe Paliwo stae 0,550,65 Koty elektryczne przepywowe - 0,94 Koty elektryczne - 0,97 Koty elektrotermiczne - 1,00 Koty wrzutowe z obsug rczn o mocy do 100 kW Paliwo stae (soma) 0,57-0,63

Koty wrzutowe z obsug rczn o mocy do 100 kW Paliwo stae (drewno polana, brykiety drewniane, pelety, zrbki drewniane)

0,65-0,72

Koty wrzutowe z obsug rczn o mocy powyej 100 kW Paliwo stae (soma) 0,65-0,70

Koty wrzutowe z obsug rczn o mocy powyej 100 kW Paliwo stae (drewno polana, brykiety drewniane, pelety, zrbki drewniane)

0,77-0,83

Koty automatyczne o mocy powyej 100 kW do 600 kW Paliwo stae (soma) 0,65-0,75

Koty automatyczne o mocy powyej 100 kW do 600 kW Paliwo stae (drewno polana,brykiety drewniane, pelety, zrbki drewniane)

0,80-0,85

Koty z paleniskiem retortowym Paliwo stae (wgiel) 0,80-0,85 Koty automatyczne z mechanicznym podawaniem paliwa o mocy powyej 500 kW

Paliwo stae (soma, drewno, pelety) 0,85

*) - Przyjmuje si w zalenoci od stanu technicznego.

27

Tabela 21.2 - Sprawnoci przesyania ciepa p Rodzaj ogrzewania Sprawno przesyania

1 2 rdo ciepa w pomieszczeniu 1,0 Instalacja c.o. z przewodami w dobrym stanie technicznym 0,95 Instalacja c.o. z przewodami w zym stanie technicznym 0,90

Sprawno regulacji systemu grzewczego r oblicza si z wzoru:

GLRcor = 2)1(1 , (21-1) gdzie: GLR - stosunek sumy zyskw ciepa budynku do sumy strat ciepa . co - wspczynnik regulacji wg tablicy 29-3

Tablica 21..3 - Wspczynniki regulacji co L.p. Wspczynnik regulacji dla Warto co

1 dla systemw grzewczych z centralnym systemem regulacji, bez automatyki pogodowej i bez zaworw termostatycznych co najmniej 0,75

2 dla systemw grzewczych z centralnym systemem regulacji, z automatyk pogodow lecz bez zaworw termostatycznych co najmniej 0,85

3 dla systemw z elementami grzejnymi z termostatami, o duej bezwadnoci cieplnej nie wicej ni 0,95

4 dla systemw z elementami grzejnymi z termostatami, o znikomej bezwadnoci cieplnej nie wicej ni 0,99

Tabela 21.4 - Sprawnoci wykorzystania ciepa e Rodzaj ogrzewania Sprawno wykorzystania ciepa Ogrzewanie podogowe 1,0 Ogrzewanie tradycyjne, grzejniki prawidowo usytuowane w pomieszczeniu 0,95 Ogrzewanie tradycyjne, grzejniki z oson 0,90 Ogrzewanie tradycyjne, obudowa grzejnikw nie uwzgldniona w ich projektowaniu 0,800,90

Tabela 21.5 - Wspczynniki uwzgldniajce przerwy w ogrzewaniu w okresie tygodnia wt

Typ budynku Czas ogrzewania Lekki*) Ciki 1 2 3

7 dni 1,00 1,00 5 dni 0,75 0,85

*) - Budynek lekki, ktrego masa czci ogrzewanej odniesiona do kubatury ogrzewanej nie przekracza 150 kg/m3. Tabela 21.6 - Wspczynniki uwzgldniajce przerwy w ogrzewaniu w okresie doby wd

Typ budynku Czas przerw w ogrzewaniu lekki*) ciki*) 1 2 3

Bez przerw 1,00 1,00 4 godziny 0,96 0,98 8 godzin 0,93 0,95

12 godzin 0,85 0,91 16 godzin 0,79 0,88

*) - Budynek lekki, ktrego masa czci ogrzewanej odniesiona do kubatury ogrzewanej nie przekracza 150 kg/m3. Uwaga: Dla budynkw mieszkalnych wielorodzinnych typu lekkiego i cikiego, w ktrych nie stosuje si przerw w ogrzewaniu w okresie doby, a zainstalowano termostatyczne zawory grzejnikowe i podzielniki kosztw lub mieszkaniowe liczniki ciepa oraz wprowadzono rozliczenie kosztw ogrzewania indywidualnie dla poszczeglnych odbiorcw przyjmuje si warto wspczynnika wd = 0,95 jako uwzgldnienie stosowanych indywidualnie przerw w ogrzewaniu.

28

Cakowit sprawno systemu ogrzewania p, 1 oblicza si ze wzoru:

erpw =10 , (21-2) gdzie:

w - sprawno wytwarzania ciepa , p - sprawno przesyania ciepa, r - sprawno regulacji systemu ogrzewania, e - sprawno wykorzystania ciepa. Przykad oblicze z wykorzystaniem wspczynnikw sprawnoci instalacji: Sezonowe zapotrzebowanie ciepa dla ogrzewania budynku Qh = 1250 GJ/a , a wspczynniki sprawnoci wynosz : w= 1,0 , p= 0,95 , r= 0,80 , e= 0,95 . W ramach przedsiwzicia poprawiajcego system ogrzewania przewiduje si wprowadzenie automatyki pogodowej w wle grzewczym i zaworw termostatycznych przy grzejnikach, co spowoduje podwyszenie sprawnoci regulacji : do r= 0,94 przy nakadach inwestycyjnych 32000 z ( I wariant) do r= 0,97 przy nakadach inwestycyjnych 33500 z ( IIwariant) Sumaryczne wspczynniki sprawnoci wynosz: Dla stanu istniejcego 0 = 1* 0,95 * 0,80 * 0,95 = 0,722 Dla wariantu I I = 1* 0,95 * 0,94 * 0,95 = 0,848 Dla wariantu II II = 1* 0,95 * 0,97 * 0,95 = 0,875 W wariancie I oszczdno energii i kosztw oraz czas zwrotu wynios : Q = 1250/0,722 1250/ 0,848 = 257,2 GJ/a K = 257,2 GJ * 30,5 z/GJ = 7846 z SPBT = 32000/ 7846 = 4,08 lat W wariancie II oszczdno energii i kosztw oraz czas zwrotu wynios : Q = 1250/0,722 1250/ 0,875 = 302,7 GJ/a K = 302,7 GJ * 30,5 z/GJ = 9233 z SPBT = 33500/ 9233 = 3,62 lat Korzystniejszy (optymalny) jest wariant II (krtszy czas zwrotu) pomimo wikszego kosztu.

29

V. ZAPOTRZEBOWANIE NA CIEPO I MOC ORAZ KOSZTY OGRZEWANIA 22. Obliczanie sezonowego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania Qh (energii uytkowej) Zapotrzebowanie ciepa czyli teoretyczn wielko przewidywanego zuycia odniesiona do jednego roku oblicza si . zakadajc normatywne warunki uytkowe czyli:

Temperatury w pomieszczeniach ustalone w normie PN-B- 02025 [16], Najniekorzystniejsze temperatury zewntrzne ustalone dla danej strefy klimatycznej w PN-82/B-02403 [13], rednie miesiczne temperatury zewntrzne i liczb dni ogrzewania dla poszczeglnych miesicy dla najbliej

pooonej stacji meteorologicznej (standardowy sezon grzewczy) ustalone w Zaczniku B do normy PN-B-02025:1999 [16],

Promieniowanie soneczne odpowiadajce rednim wieloletnim warunkom wg za. do normy PN-B-02025:1999 [16],

Wielko strumienia powietrza wentylacyjnego wedug PN-B/83-03430 [14].

Do oblicze budynek dzieli si na strefy, z ktrych kada obejmuje pomieszczenia ogrzewane, jednorodne z uwagi na obliczeniow temperatur powietrza wewntrznego.

Posugujemy si dwoma rnymi pojciami zwizanymi z zapotrzebowaniem ciepa do ogrzewania:

I. Zapotrzebowanie ciepa bez uwzgldnienia sprawnoci systemu grzewczego (QH) czyli zapotrzebowanie energii uytkowej czyli praktycznie wykorzystanej. Jest to poziom zuycia energii, ktry odniesiony do jednostki kubatury budynku (wskanik kWh/m3*a) jest oceniany wg granicznych wartoci podanych w Warunkach Technicznych jakim powinny odpowiada budynki (Dz.U. 75/2002 poz. 690).

II. Zapotrzebowanie energii z uwzgldnieniem sprawnoci systemu grzewczego (Q), czyli zapotrzebowanie

energii kocowej (dostarczonej do budynku), ktre jest podstaw do obliczenia kosztw ogrzewania budynku.

Sezonowe zapotrzebowanie ciepa do ogrzewania budynkw mieszkalnych (Qh) oblicza si na podstawie normy PN-B-02025:1999[16] przy wykorzystaniu programw komputerowych opracowanych zgodnie z t norm (np. program Audytor OZC 3.0) lub bez pomocy komputera wg uproszczonej metody podanej w zaczniku do w/w normy. uwzgldniajc:

straty ciepa przez przenikanie przez przegrody zewntrzne czyli przez ciany zewntrzne, okna, stropodach, strop nad piwnic oraz straty ciepa do gruntu;

straty ciepa na podgrzanie ciepa wentylacyjnego; zyski ciepa od promieniowania sonecznego; wewntrzne zyski ciepa (od ludzi i urzdze).

Wskanik E sezonowego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania w standardowym sezonie ogrzewczym jest to stosunek sezonowego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania w standardowym sezonie ogrzewczym do kubatury ogrzewanej czci budynku. Warto wskanika E oblicza si wg wzoru:

VQ

E h= kWh / (m3 * a) (22-1) w ktrym:

Qh zapotrzebowanie na ciepo w caym sezonie ogrzewczym V kubatura czci nadziemnej budynku, obliczona zgodnie z PN, powikszona o kubatur ogrzewanych

pomieszcze na poddaszu uytkowym lub w piwnicy i pomniejszona o kubatur wydzielonych klatek schodowych, szybw, wind, otwartych wnk, loggii i galerii.

30

E - jest to wielko, ktr naley porwnywa z wartociami granicznymi podanymi w rozporzdzeniu o Warunkach technicznych jakim powinny odpowiada budynki [1] (spenienie nierwnoci E E 0 gdzie E0 s to wartoci graniczne podane w w/w rozporzdzeniu). Sezonowe zapotrzebowanie na ciepo do ogrzewania Qh w wyodrbnionej j-tej strefie budynku oblicza si jako rnic strat ciepa oraz zyskw ciepa od soca i rde wewntrznych, z uwzgldnieniem stopnia wykorzystania zyskw ciepa, ze wzoru:

( )[ ] ++++= iswmagwzh QQQQQQQ (22-2) gdzie:

m numer kolejnego miesica w sezonie ogrzewczym Qz straty ciepa przez przegrody zewntrzne, stykajce si z powietrzem zewntrznym m-tym miesicu sezonu

ogrzewczego Qw straty ciepa przez przegrody wewntrzne, do pomieszcze przylegych o temperaturze rnej od temperatury

i0tej strefy, w m-tym miesicu sezonu ogrzewczego Qg straty ciepa przez podogi do gruntu w m0tym miesicu sezonu ogrzewczego Qa straty ciepa na podgrzanie powietrza wentylacyjnego w m-tym miesicu sezonu ogrzewczego Qw zyski ciepa sonecznego przez okna w m-tym miesicu sezonu ogrzewczego Qi wewntrzne zyski ciepa w m-tym miesicu sezonu ogrzewczego.

m - Wspczynnik wykorzystania zyskw ciepa w m-tym miesicu sezonu ogrzewczego, ktry oblicza si dla kadej strefy ze wzoru:

agwz

isw

GLR

QQQQQQGLR

e

++++=

=1

1 (22-3)

(22-4) w ktrym:

GLR stosunek zyskw od strat wg PN-B-02025[16]

W normie podano w zacznikach normatywnych: 1)dane dla 59 stacji meteorologicznych. Dane te zawieraj wartoci charakteryzujce temperatur powietrza zewntrznego w

danej stacji meteorologicznej oraz wartoci miesicznych sum promieniowania cakowitego na powierzchnie cian lub dachw.

2)wartoci obliczeniowe wspczynnika zacienienia, ktry jest rwny 1 jeeli na elewacji budynku nie wystpuj balkony ani loggie, a w ssiedztwie budynku nie ma przeszkd ograniczajcych dopyw promieniowania sonecznego do elewacji.

Zacznik informacyjny do Normy zawiera uproszczony sposb obliczania sezonowego zapotrzebowania na ciepo do

ogrzewania budynkw. Mona go stosowa w odniesieniu do budynkw mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego, w zabudowie jedno- i wielorodzinnej, z podpiwniczeniem lub bez, bez loggii obudowanych i szklarni przylegajcych do budynku. Zakada si, e caa ogrzewana przestrze budynku stanowi jedn stref o eksploatacyjnej temperaturze powietrza wewntrznego rwnej 200C, obliczenia przeprowadza si wg zaczonego do normy formularza obliczeniowego i przykadu. 23. Obliczanie zapotrzebowania ciepa z uwzgldnieniem sprawnoci systemu grzewczego (energii kocowej) Wielko QH i E nie stanowi podstawy do oceny rzeczywistego sezonowego zapotrzebowania ciepa, ktrego koszty bdzie ponosi waciciel budynku. To bowiem rzeczywiste zapotrzebowania musi uwzgldnia sprawnoci systemu ogrzewania. Aby doj do tej wartoci posugujemy si wzorem:

erew

dtH WWQQ = (23-1)

gdzie: Q - jest sezonowym zapotrzebowaniem ciepa no ogrzewanie budynku z uwzgldnieniem sprawnoci

systemu ogrzewania.

31

Wspczynniki wystpujce we wzorze maj nastpujce znaczenie:

w - sprawno wytwarzania ciepa (rda ciepa), okrelana zgodnie z Polskimi Normami dotyczcymi kotw grzewczych wodnych niskotemperaturowych gazowych oraz kotw grzewczych stalowych o mocy grzewczej do 50 kW lub przyjmowana z tablicy 21.1 lub z dokumentacji technicznej,

p - sprawno przesyania ciepa ( zalena od jakoci izolowania i od odlegoci przesyania ciepa)

,okrelana zgodnie z Polsk Norm dotyczc izolacji cieplnej rurocigw, armatury i urzdze lub przyjmowana z tablicy 21.2 lub z dokumentacji technicznej,

r - sprawno regulacji systemu grzewczego obliczana z wzoru (21-1) lub przyjmowana z

dokumentacji technicznej. Wspczynnik ten jest definiowany jako iloraz zapotrzebowania ciepa przy uyciu danego systemu regulacji do zapotrzebowania ciepa przy uyciu regulacji doskonaej tj. takiej, ktra natychmiast dostosowuje system do temperatury zewntrznej i do poziomu zyskw wewntrznych,

e - sprawno wykorzystania ciepa zalena od usytuowania grzejnikw, wystpowania oson itp.,

przyjmowana z tablicy 21.4 lub z dokumentacji technicznej . Wt, Wd, - s to wspczynniki uwzgldniajce przerwy w ogrzewaniu w okresie tygodni lub w okresie doby, oraz

szybko reakcji systemu ( i budynku) na zmiany temperatury w przypadku tych przerw w ogrzewaniu ( wg tablic 21.5 i 21.6 )

Uwzgldnienie wszystkich wymienionych wspczynnikw sprowadza wielko sezonowego zapotrzebowania ciepa dla budynku oraz wskanik sezonowego zapotrzebowania ciepa odniesiony do 1 m2 powierzchni ogrzewanej - do wartoci rzeczywicie wystpujcych i charakteryzujcych rzeczywiste koszty ogrzewania w warunkach standardowych.

EpsPQ = kWh / (m2 *a) lub Evs

VQ = kWh / (m3 * a) (23-2)

24. Obliczanie zapotrzebowania mocy

Zapotrzebowanie mocy grzewczej (qmoc) oblicza si wg normy PN-B-03406 [17] oraz wg normatywnych temperatur wewntrznych i zewntrznych. Naley zwrci uwag, e nazewnictwo wystpujce w normie 03406 jest niezgodne z nazewnictwem w normie PN-B -02025 [16]. W szczeglnoci zapotrzebowanie mocy jest tam okrelane jako zapotrzebowanie na ciepo. Programy komputerowe obliczajce sezonowe zapotrzebowanie ciepa zgodnie z PN-B-02025 jednoczenie obliczaj moc grzewcza wg normy PN-B-03406. Natomiast w przypadku obliczania sezonowego zapotrzebowania na ciepo (QH) wg metody uproszczonej podanej w zaczniku do PN-B-02025 [16]mona obliczy zapotrzebowanie mocy szczytowej rwnie w sposb uproszczony posugujc si wzorem:

zT

QHmoc =q (24-1)

gdzie: QH = sezonowe zapotrzebowanie ciepa w kWh T = czas trwania sezonu grzewczego w godzinach

ei

ei

tttt

zSred

= (24 2)

gdzie: ti = temperatura obliczeniowa w pomieszczeniu (wg normy 02402) te = temperatura obliczeniowa zewntrzna najnisza wystpujce w danej strefie klimatycznej (wg normy 02403) tered = temperatura zewntrzna rednia w cigu sezony grzewczego. Mona te zastosowa inny wzr: q moc = QH (ti te) / 24 Sd (24-3)

gdzie : Sd = liczba stopniodni dla miejsca pooenia budynku wg danych z normy PN-B -02025 [16] Np. dla QH = 420 000 kWh , dla warunkw Warszawy (Sd=3885), te dla III strefy = -20o C) q moc = 420000 * [20 (-20)] / 24 *3885 = 180,2 kW

32

25. Zapotrzebowanie energii na ogrzanie c.w.u. 26.1. Jednostkowe zapotrzebowanie na ciep wod Podstaw wyjciow do obliczenia zapotrzebowania ciepa do podgrzewania wody jest jednostkowe dobowe zapotrzebowanie na ciepa wod dla 1 uytkownika {Vc w dm3/(d.j.n) czyli w litrach na dob i jednostk naturaln czyli uytkownika). Brak jest jednoznacznego okrelenia tej wielkoci. a) wg danych statystycznych i dowiadcze praktycznych dobowe zuycie c.w.u. w budynkach mieszkalnych wynosi

okoo 80 dm3 na mieszkaca i dob. Podobne wartoci podaje podrcznik S.Makowskiego [43] :

-dla mieszka z wannami 80 dm3 na mieszkaca i dob -dla mieszka z natryskami 70 dm3 na mieszkaca i dob.

b) Wg normy PN-92/B-01706 [18] naley przyjmowa zuycie Vc = 110 130 dm3/d.j.n Ta norma dotyczy jednak obliczenia i projektowania urzdze , a nie obliczania zuycia ciepa. c)Rozporzdzenie [4] okrela przecitne normy wody (zimnej i ciepej razem). Przyjmujc odpowiedni (kadorazowo ustalany) procentowy udzia ciepej wody w cakowitym zuyciu wody - mona uzyska potrzebn warto jednostkowego zuycia ciepej wody. Tablica 26 1 Przecitne normy zuycia wody . Wycig z Rozporzdzenia [4]

Lp Rodzaj budynku Przecitne dobowe normy zuycia wody 1 Mieszkania wyposaone w wodocig bez WC i azienki (brak kanalizacji) 30 dm3/ mieszkaca 2 Mieszkania wyposaone w wodocig i WC bez azienki 50-60 dm3/ mieszkaca 3 Mieszkania wyposaone w wodocig, zlew kuchenny, brak azienki i ciepej wody 70-90 dm3/ mieszkaca

4 Mieszkania wyposaone w wodocig, WC, azienka lokalne rdo ciepej wody (piecyk wglowy, gazowy, elektryczny, bojler) 80-100 dm3/ mieszkaca

5 Mieszkania wyposaone w wodocig, WC, azienka, ciepa woda z elektrociepowni lub kotowni osiedlowej 140-160 dm3/ mieszkaca

6 Szpitale 650 dm3/ ko 7 Domy pomocy spoecznej, rencisty, maego dziecka 175 dm3/ ko

8 Szkoy bez stowki - ze stowk 15 dm3/ 1 dziecko 25 dm3/ 1 dziecko

9 Szkoy zawodowe i wysze - bez laboratoriw - z laboratoriami 15 dm3/ 1 ucze (student) 25 dm3/ 1 ucze (student)

10 Internaty i domy studenckie, szkoy z internatami 100 dm3/ 1 ucze (student) 26.2. Obliczenie zapotrzebowania ciepa na przygotowanie c.w.u. Obliczenia wg normy 01706 [18] wykonuje si wg nastpujcych wzorw: 1) rednie dobowe zapotrzebowanie na ciep wod w budynku q d r Vd r = U * Vc m3/d (25-1) gdzie : Vc - rednie dobowe zapotrzebowanie na 1 uytkownika U liczba mieszkacw ( uytkownikw ) 2) rednie godzinowe zapotrzebowanie na ciep wod w budynku q h r Vh r = Vd r / m3/d (25-2) gdzie : liczba godzin uytkowania w cigu doby przyjmowana 18h/d 3) Zapotrzebowanie na ciepo na ogrzanie 1 m3 wody: Qcwj = cw*p*(tc tz) GJ/m3 (25-3) gdzie : cw ciepo waciwe wody , cw = 4,2 kJ/ kgoC p gsto wody w danej temperaturze, p= 1 kg/dm3 = 1000kg/m3 tc obliczeniowa temperatura ciepej wody, tc max = 55oC tz - obliczeniowa temperatura zimnej wody, tz = 5oC dla ujcia wd powierzchniowych i 10oC dla wd podziemnych 4) Roczne zapotrzebowanie ciepa na przygotowanie c.w.u w budynku Q = Qcwj * V d r * 365 (25-4) 26.3 . Obliczenie zapotrzebowania mocy cieplnej na przygotowanie c.w.u. Maksymalne zapotrzebowanie mocy obliczamy wg wzoru : = V h r * Qcwj * Nh *278 (25-5) Gdzie : - Nh =9,32 U 0244 = wspczynnik nierwnomiernoci rozbioru ciepej wody (w tablicy 25-2). - 278 = wspczynnik przeliczenia z GJ na kWh )

33

Tablica 25-2 Wspczynniki godzinowe nierwnomiernoci rozbioru ciepej wody

Liczba uytkownikw Wspczynniki godzinowy nierwnomiernoci rozbioru ciepej wody

Liczba uytkownikw Wspczynniki godzinowy nierwnomiernoci rozbioru ciepej wody

10 20 30 40 50 60 80

5,31 4,49 4,06 3,79 3,58 3,43 3,20

100 150 200 250 300 400 500

3,03 2,74 2,56 2,42 2,32 2,16 2,05

Przykad : budynek zamieszkany przez 68 osb. Zuycie c.w.u. na 1 osob w cigu doby: 80 l = 0,08 m3/d Zuycie