Razem z Anarukiem Razem z Anarukiem zwiedzamy Grenlandięzwiedzamy Grenlandię

Wyprawa zimowa uczniów klasy IIIa Wyprawa zimowa uczniów klasy IIIa

Zespołu Szkół Społecznych im. M. Reja w KielcachZespołu Szkół Społecznych im. M. Reja w Kielcach

Zdjęcia zawarte w prezentacji pochodzą ze strony internetowej: http://acobox.com/ zawierającej „darmowe” zdjęcia, Zdjęcia zawarte w prezentacji pochodzą ze strony internetowej: http://acobox.com/ zawierającej „darmowe” zdjęcia,

w większości przypadków, wykonane dla potrzeb „Wikipedii”.w większości przypadków, wykonane dla potrzeb „Wikipedii”.

Klimat GrenlandiiKlimat Grenlandii

Grenlandia jest wyspą położoną na Oceanie Atlantyckim o powierzchni około

2 milionów kilometrów kwadratowych. Jest prawie siedem razy większa od całej Polski.

Prawie cała Grenlandia jest skuta lodem. W środku wyspy grubość lodu dochodzi do

trzech kilometrów. Lód nigdy nie topnieje. Lato na Grenlandii jest krótkie. Niektóre rośliny

nie zdążą przekwitnąć i owocować. Zaczynają kwitnąć jednego lata, następnie zimują

pod śniegiem a owoce mają dopiero następną wiosną.

by Ansgar Walk source Wikimedia license CC by Fyslee source Wikimedia license GFDL

Położenie i roślinność wyspyPołożenie i roślinność wyspy Grenlandia leży w północnej części Grenlandia leży w północnej części

Oceanu Atlantyckiego i jest częścią Ameryki Oceanu Atlantyckiego i jest częścią Ameryki

Północnej. Większa jej część leży Północnej. Większa jej część leży

w północnym kole podbiegunowym. Na w północnym kole podbiegunowym. Na

Grenlandii roślinność występuje tylko Grenlandii roślinność występuje tylko

w miejscach, które choć przez krótki czas w miejscach, które choć przez krótki czas

w ciągu roku są wolne od pokrywy lodowej. w ciągu roku są wolne od pokrywy lodowej.

Rosną tu roślinny charakterystyczne dla Rosną tu roślinny charakterystyczne dla

tundry i łąki: różne gatunki traw, mchów, tundry i łąki: różne gatunki traw, mchów,

porostów i roślin zielnych. Na samym porostów i roślin zielnych. Na samym

południu kraju występują także krzewy południu kraju występują także krzewy

i karłowate gatunki drzew, m.in. brzoza, i karłowate gatunki drzew, m.in. brzoza,

olcha i jarzębina.olcha i jarzębina.

Opracowała Aleksandra Kucharczyk na podstawie lektury: „Anaruk chłopiec z Grenlandii” Cz. Centkiewicza

oraz strony:www.wikipedia.plby Connormah -Greenland_(orthographic_projection).svg

Charakterystyka EskimosówCharakterystyka Eskimosów

Eskimosi zamieszkują tereny arktyczne obejmujące Grenlandię, Kanadę, Alaskę

i Syberię. Lud ten, to jedyne dziki plemię zamieszkujące Europę. Ich życie zasadniczo

rożni się od życia innych mieszkańców świata. Mieszkają w zaśnieżonej krainie, śnieg

towarzyszy im przez cały rok. Rozwijanie się eskimoskiej mody uniemożliwia ciągły

nakaz noszenia kożuchów ze skóry zwierząt. Fakt ten zdecydowanie przeszkadza

kobietom, które chciałyby, jak większość ludzi, być ubrane oryginalnie.

Lud ten nie zna większości urządzeń elektrycznych, takich jak telewizory, komputery,

magnetofony, pralki czy nawet żarówki. W języku Eskimosów jest 30 słów określających

śnieg, jednak komputer czy telewizor zawsze pozostanie dziwnym tajemniczym

pudełkiem. Kolejnym faktem utrudniającym życie jest bardzo monotonna i tłusta kuchnia.

Z pewnością każdy z nich ma dosyć ciągłego jedzenia fok i ryb. Brak kin, teatrów,

kawiarni, restauracji sprawia, że naród ten jest zupełnie zacofany kulturalnie -

w rozumieniu cywilizowanego człowieka. Opracowała Magda Pela na podstawie lektury:

„Anaruk chłopiec z Grenlandii” Cz. Centkiewicza

Praca eskimoskich kobietPraca eskimoskich kobiet

Kobiety eskimoskie zajmują się domem. Są bardzo pracowite - suszą

mięso, wyprawiają skóry przeżuwając je własnymi zębami, szyją odzież igłami

zrobionymi z kości foki. Zamiast nici używają suszonych jelit zwierząt. Bardzo

kochają swoje dzieci i pozwalają im na beztroską zabawę. Umieją zgodnie

współpracować. Razem z dziećmi i starcami pomagają mężczyznom w polowaniu na

foki i reny. Otaczają stado i krzykiem zaganiają zwierzęta w specjalne przygotowane

miejsce, gdzie czekają już nie mężczyźni i strzelając z łuków, pozbawiają te

zwierzęta życia. Następnie z renów jest zdejmowana skóra, a kobiety ćwiartują

mięso i sporządzają zapasy. Po polowaniu kobiety gotują zupę i przygotowują ucztę.

Opracowała Kamila Piekarska na podstawie lektury: „Anaruk chłopiec z Grenlandii” Czeława Centkiewicza

Stroje EskimosówStroje Eskimosów

Eskimosi nie noszą bielizny, zakładają futra na

koszulki z miękkich skórek ptaków, obróconych

puchem do wewnątrz. Do polowań w kajakach

używają ubrań ze skóry foki gładko wyprawionej.

Zazwyczaj noszą kaftan oraz spodnie z foki lub rena,

sięgające do kolan i buty z cholewami, składającymi

się z dwóch warstw skór: zewnętrznej – foczej,

i wewnętrznej – z futra psa lub królika. Grubą

podeszwę robią ze skóry morsa, często wkładając

jeszcze do buta warstwę suchej trawy, która dobrze

wchłania wilgoć i chroni przed mrozem. Podczas

siarczystych mrozów do łowów na lodzie myśliwi

wkładają skórę białego niedźwiedzia lub ubrania

z ciepłych, lekkich skór rena.

by Peter Winkworth Collection of Canadiana

source Wikimedia license Public Domain Opracowała Julia Adamska na podstawie lektury: „Anaruk chłopiec z Grenlandii” Czeława Centkiewicza

Zdobywanie pożywieniaZdobywanie pożywieniaOd ilości zgromadzonego mięsa i ryb zależy, czy

mieszkańcy osady będą głodować podczas zimy.

Latem Eskimosi polują na zwierzęta morskie. W tym

celu wypływają na morze kajakiem, który zbudowany

jest przeważnie z żeber powiązanych rzemieniami i

obciągniętymi skórą. Polują w grupie, a każdy

myśliwy ma harpun, dzidy i strzały. Długo, bez ruchu

oczekują na zdobycz. Kiedy ją ujrzą bez plusku wody

poruszają kajakami, aby nie spłoszyć zwierzyny.

Podpływają blisko ofiary i rzucają w nią harpunem.

Cała osada wybiega z wioski na spotkanie

myśliwym. Wyciągają na brzeg upolowane zwierzęta.

Mężczyźni długimi nożami ściągają z nich skórę. Tuż

pod nią znajduje się tłuszcz o delikatnym i słodkawym

smaku – ulubiony przysmak dzieci.Opracował Michał Kucia na podstawie lektury:

„Anaruk chłopiec z Grenlandii” Czeława Centkiewiczasource FWS license Public Domain

Wspólne posiłkiWspólne posiłkiPo wyczerpującej pracy przychodzi czas na

gotowanie ulubionej zupy. W wielkim kotle przez

trzy doby gotują się – nie umyte wcześniej –

potłuczone kopyta, kości i czaszki renów. Gdy

potrawa jest gotowa, wszyscy Eskimosi siadają

w kręgu niedaleko ogniska. W środku na

drewnianej tacy znajdują się gorące kawałki

mięsa. Pierwszą porcję otrzymuje

najdzielniejszy myśliwy. Chwyta zębami kawał

mięsa i odcina go ostrym nożem tuż przy

ustach. Resztę podaje sąsiadowi. Taka

ceremonia trwa do momentu, aż wszyscy się

najedzą do syta. Eskimosi mają pocięte wargi

ponieważ do cięcia mięsa używają bardzo

ostrych noży. Zdjęcie -by George R. King.

source Wikimedia license Public Domain Opracował Michał Kucia na podstawie lektury: „Anaruk chłopiec z Grenlandii” Czeława Centkiewicza

Zabawy eskimoskich dzieciZabawy eskimoskich dzieci

Zabawy dzieci z Grenlandii są bardzo różne. Jedną z nich jest gra u nas nazywana „żabką”. Łapie się kogoś (którego można szybko złapać ręką) i podrzuca do góry na zszytych razem skórach (u nas podrzuca się na materacach , kocu itp.) Następną zabawą jest tzw. „piłka nożna”. Eskimosi grają piłką, która jest zrobiona z czaszki morsa. Trzeba ją tak zręcznie kopnąć aby upadła kłami na dół. Eskimosi urządzają też różne zawody, na przykład kto najdalej rzuci wielkim ciężkim kamieniem.

Opracowała Nadia Kuc na podstawie lektury:

„Anaruk chłopiec z Grenlandii” Czeława Centkiewicza

by Sondrekv source Wikimedia license Public Domain

„„Kłótnie” EskimosówKłótnie” Eskimosów

W Grenlandii kłótnie wyglądają inaczej, niż w innych krajach. Eskimosi nie kłócą się zbyt często, jeśli dojdzie już do jakiejś sprzeczki, wygląda to tak: dwie osoby stają naprzeciwko siebie, przed całą ludnością osady i jeden na drugiego wymyśla złośliwe piosenki. Wygrywa ten, którego piosenki są najśmieszniejsze. Wszyscy się śmieją i cieszą, a ośmieszony przeciwnik nie zacznie na pewno tak szybko nowej kłótni.

Opracowała Martyna Wrona na podstawie lektury:

„Anaruk chłopiec z Grenlandii” Czeława Centkiewicza

Wierzenia EskimosówWierzenia Eskimosów

Eskimosi wierzą, że pewne przedmioty

zapewniają im szczęście i pozwalają uniknąć

niebezpieczeństwa. Wysuszona łapka mewy czyni

tego, kto ją stale nosi przy sobie, doskonałym

wioślarzem, a ząb Rena-podobno świetnym

myśliwym. Wierzą również że małe kawałki skóry

Rena, naszyte na ubraniu, zabezpieczają przed

odmrożeniami. Eskimosi noszą tych amuletów

całe mnóstwo. Pieśni eskimoskie zwykle służyły

celom obrzędowym. Z ich pomocą szamani

zwracali się do duchów z prośbą o sprzyjające

warunki pogodowe, udane łowy czy uzdrowienie

chorego.

„Eskimoski szaman”-by Carpenter, Frank G. '('Frank George')', 1855-1924, photographer, collector.

source Wikimedia license Public Domain

Opracowała Magda Pela na podstawie lektury: „Anaruk chłopiec z Grenlandii” Cz. Centkiewicza

Polowanie na niedźwiedziaPolowanie na niedźwiedziaPewnego dnia Anaruk poprawiał uprząż

i nagle usłyszał krzyk. Wziął sanie i ruszył

tam, skąd dobiegał głos. Kiedy dotarł na miejsce

zobaczył powalonego na ziemię ojca, rannego

w nogę. Obok niego stał duży, biały niedźwiedź

polarny. Przestraszony Anaruk początkowo nie

ruszał się, potem zrobił krok i rzucił harpun.

Przebił niedźwiedziowi polarnemu serce na

wylot. Ucieszony tata pochwalił syna

i podziękował za jego czyn. Razem wrócili ze

zdobyczą do osady. W osadzie Tugto – tata

Anaruka nauczył go jak obwiązywać oszczep do

rannej nogi, aby ją usztywnić i zabezpieczyć

przed kolejnymi urazami. source FWS license Public Domain

Opracował Kajetan Rębiś na podstawie lektury: „Anaruk chłopiec z Grenlandii” Cz. Centkiewicza

MorsyMorsy

Mors (koń morski) - duży gatunek drapieżnego

Ssaka. Występuje w wodach przybrzeżnych Arktyki, wzdłuż

wybrzeży Ameryki Północnej i Rosji. Mors najbardziej lubi

płytkie wody w pobliżu pływających pól lodowych, więc

można go również zobaczyć jak pływa na krach lodowych.

Mors ma bardzo ciężkie ciało osiągające od 2.5 do 4.5m.

Jego masa mieści się w przedziale od 400 do 1700kg.

Wszystkie kończyny morsa są przekształcone w płetwy.

Przednie kończyny stanowią główny narząd ruchu. W

uzębieniu wyróżniają się górne kły, szczególnie silnie

rozwinięte są u samców, mogą dorastać do metra długości.

Pożywieniem morsów są bezkręgowce zamieszkujące dno

oceanu, np. małże, ślimaki i rozgwiazdy, a także skorupiaki,

ryby, foki i padlina. Morsy żyją 50 lat- jest gatunkiem

zagrożonym wyginięciem.

Opracowała Basia Kośka- na podstawie

źródła: Wikipedia source FWS license Public Domain

Morskie drapieżniki-orkaMorskie drapieżniki-orka

Orka - gatunek walenia z rodziny delfinowatych.

Duże (samce mierzą nawet 10 m długości),

charakterystycznie ubarwione zwierzę o silnie

rozwiniętej płetwie grzbietowej i długich,

zaokrąglonych, wiosłowatych płetwach piersiowych.

Grzbiet czarny, jedynie za okiem biała plama i biaława

plama za płetwą grzbietową. Spód ciała biały,

połączony z białą łatą na boku. W uzębieniu górnym

i dolnym mają po 10-12 par szpiczastych lekko

zakrzywionych do tyłu zębów. Występują we

wszystkich oceanach, ale szczególnie lubią zimne

wody. Żyją do 90 lat! Żywią się dużymi morskimi

zwierzętami (także delfinami). Każde stado ma własny

styl komunikowania się. Żyją i polują w stadach.

Opracowała Marysia Świeboda

na podstawie źródła: Wikipediaby Joe Stanford source NSF license Public Domain

ReniferyRenifery

Renifery są bardzo podobne do polskich jeleni, ale mają grubsze nogi, dłuższą głowę

i są większe. Ich rogi są mocniejsze, mniej rozgałęzione. Posiadają jasnokawową sierść,

która czasem przybiera kolor brązowy. Zimą ich sierść jest biała i bardzo puszysta.

Samce co roku zmieniają rogi. Na początku zimy tracą stare, w marcu cieszą się nowymi.

Żywią się : trawą, porostami i gałęziami małej wierzby. W zimie umieją wygrzebać

kopytami pokarm nawet z bardzo grubej (jednometrowej) warstwy śniegu. Czasem

renifery odbywają walki.

Eskimosi do polowania używają łuków i dzid. Wierzą, że gdyby zabito renifery tą samą

bronią co zwierzęta morskie, reny obraziłyby się i uciekły daleko, daleko od nich.

Eskimosi budują ogrodzenie i ustawiają za nim kamienie. Renifery myślą, że to głowy

ludzi. Młodzi mężczyźni płoszą stado, które ucieka wprost w ręce myśliwych.

Opracowała Julia Kuleta na podstawie lektury:

„Anaruk chłopiec z Grenlandii” I „Wikipedii”

Jeszcze o reniferachJeszcze o reniferachMyśliwi ściągają skóry zwierząt i ćwiartują zdobycz. Kobiety robią zapasy na zimę,

krojąc mięso na cienkie, długie płaty, po czym wieszają je na żerdziach, aby wyschło na

słońcu. Później jest uczta…

Eskimosi ze skór reniferów robią namioty i ubiór. Z kości natomiast robią broń, ze

ścięgien-nici, a mięso wykorzystują do jedzenia. Jest smaczne i zdrowe i mniej tłuste od

mięsa foki. Opracowała Julia Kuleta na podstawie lektury:

„Anaruk chłopiec z Grenlandii” I „Wikipedii”

by Max Smith source Wikimedia license Public Domain by Alexandre Buisse source Wikimedia license GFDL

Polowanie na wielorybyPolowanie na wieloryby

Eskimosi chcąc zdobyć pożywienie polują

również na wieloryby. Wypływają na morze

dużymi szalupami oraz małymi jednoosobowymi

kajakami. Zabierają ze sobą najdłuższe harpuny

oraz zwoje rzemiennej liny. Najpierw wszystkie

łodzie otaczają w półkolu wieloryba. Największa

szalupa podpływa najbliżej i myśliwi wbijają

w jego grzbiet pierwsze harpuny. Zwierzę próbuje

się ratować i zaczyna nurkować w głębiny.

Jednak coraz częściej wypływa na powierzchnię,

gdyż oddycha powietrzem atmosferycznym.

Mniejsze łodzie trzymają się z dala wyczekując

aż wieloryb wypłynie nad fale i wtedy rzucają

w niego kolejnymi harpunami. Gdy wieloryb

osłabnie, mężczyźni z całej siły ciągną zabite

zwierzę na rzemiennych linach do brzegu. by Whit Welles source Wikimedia license GFDL

Opracował Emil Pałyga na podstawie lektury: „Anaruk chłopiec z Grenlandii” Czeława Centkiewicza

Zamiast zakończeniaZamiast zakończenia

Dzięki lekturze „Anaruk chłopiec z Grenlandii” Czesława Centkiewicza zwiedziliśmy

niedostępne rejony Arktyki. Dowiedzieliśmy się wielu ciekawych rzeczy na temat flory

i fauny Grenlandii, poznaliśmy zwyczaje, wierzenia, zabawy oraz sposób budowania

domów i zdobywania żywności przez Eskimosów. Swoją ciekawość, dotyczącą tych

rejonów Ziemi, zaspokoiliśmy szukając informacji w różnych źródłach: głównie Internecie

(na stronach: ze zdjęciami p. Adama Ławnika - www.adamlawnik.pl, których niestety nie

mogliśmy wykorzystać, ale przynajmniej obejrzeliśmy oraz http://wikipedia.pl) i lekturze.

Ta prezentacja przedstawia część naszej wiedzy na ten temat. Zdjęcia w niej zawarte

pochodzą ze strony internetowej: http://acobox.com/ zawierającej „darmowe” zdjęcia,

w większości przypadków, wykonane dla potrzeb „Wikipedii”.

Pozdrawiamy i życzymy udanej podróży po Grenlandii-

uczniowie kl. IIIa wraz z wychowawczynią