1

RaportzespotkańmakroregionalnychczłonkówRegionalnychKomitetówRozwojuEkonomiiSpołecznej,przedstawicieliROPSiInstytucjiZarządzającychRPO

Spistreści I. Kontekstikwestieogólne.................................................................................................................2II. Proponowanerozwiązaniaprawneekonomiispołecznejisolidarnej...................3 II.1.Definicjaekonomiispołecznejisolidarnejorazstatusprzedsiębiorstwaspołecznego....................................................................................................................................................3II.2.Rozwójlokalny....................................................................................................................................9A. Lokalneprogramyrozwojuspołecznego...........................................................................9B. Trybyzlecaniazadańpublicznych.....................................................................................11

II.3.Systemwsparciaekonomiispołecznej..............................................................................12A. RolaROPS.....................................................................................................................................12B. RolaRegionalnychKomitetówRozwojuEkonomiiSpołecznej.............................15C. RolaOWES....................................................................................................................................16

III. Wnioskiirekomendacje.................................................................................................................22

2

I. KontekstikwestieogólnePrzedstawiony materiał stanowi efekt czterech spotkań makroregionalnych,organizowanych przez Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych,wspólnie z Fundacją Idea Rozwoju i Stowarzyszeniem Trenerów OrganizacjiPozarządowych STOP w ramach projektu „Spójna integracja regionalna EkonomiiSpołecznej”. Spotkania odbyły się we Wrocławiu (6-7 września 2017 r.), Olsztynie(21-22 września 2017 r.), Krakowie (4-5 października 2017 r.) i Łodzi (25-26października 2017 r.). Do udziału w spotkaniach zaproszono każdorazowoprzedstawicieli czterech województw reprezentujących: Regionalne Ośrodki PolitykiSpołecznej (ROPS), Instytucje Zarządzające i Pośredniczące RPO, członkówRegionalnych Komitetów Rozwoju Ekonomii Społecznej (RKRES), członkówWojewódzkichRadDziałalnościPożytkuPublicznego.Koncepcja spotkańopierała się, z jednej strony, na zapoznaniuuczestników spotkań -osób, zajmujących się na co dzień ekonomią społeczną w regionach, z propozycjaminowej regulacji o ekonomii społecznej i solidarnej. Z drugiej zaś strony miała służyćzebraniupierwszych refleksji, uwag,wątpliwości i komentarzy, któremogą sięokazaćprzydatnewdalszychpracachnadustawą.Na podstawie założeń do regulacji przekazanych Krajowemu Komitetowi RozwojuEkonomii Społecznej1, opracowanomateriał poruszający najważniejszewątki dyskusjiwzakresie:

• definicjiwekonomiispołecznejisolidarnej(obszarpodmiotowy),• statusuprzedsiębiorstwaspołecznego(PS),• kwestii lokalnych programów rozwoju społecznego oraz trybów zlecania

zadańpublicznych,• systemuwsparciawzakresieusługdlapodmiotówekonomiispołecznej,• roliizadańRegionalnychOśrodkówPolitykiSpołecznej,• roliizadańRegionalnychKomitetówEkonomiiSpołecznej.

Odrębnąkwestiąbyłozasygnalizowanieuczestnikomzmianwustawieospółdzielniachsocjalnychwskazując jednakżeograniczonąmożliwośćwprowadzanianowychzmianzuwagi na zaawansowany proces regulacyjny. Dodatkowo omawiane były propozycje„Wytycznychw zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego izwalczaniaubóstwazwykorzystaniemśrodkówEuropejskiegoFunduszuSpołecznegoiEuropejskiegoFunduszuRozwojuRegionalnegonalata2014–2020”MinistraRozwoju(dalejzwanejako:WytyczneCT9),odnoszącesiędokwestiiekonomiispołecznej2.Niniejszymateriałstanowipodsumowaniewarsztatówizawieraopiniezgłaszanewichtrakcie,zgodniezprzebiegiemdyskusjiorazodnosisiędonajważniejszychwnioskówi

1 Założeniadot.ustawyoekonomiispołecznejisolidarnejwrazzprotokołemzposiedzeniaKKRES:http://www.ekonomiaspoleczna.gov.pl/Posiedzenie,Krajowego,Komitetu,Rozwoju,Ekonomii,Spolecznej,-,26,kwietnia,2017,r.,3941.html2 Zagadnieniadotyczącekonsultacjispołecznychidziałańpodejmowanychwramachprojektu„Spójnaintegracjaregionalnaekonomiispołecznej”zostanąprzedstawionewodrębnymopracowaniu.

3

komentarzy. W poszerzonej wersji przedstawiono dyskusję dotyczącą OśrodkówWsparcia Ekonomii Społecznej (OWES), które formalnie nie znajdują się w zakresieoddziaływania projektu, jednak waga sprawy, jak również uwagi uczestników,przemawiają za takim ujęciem tematu. Autorzy niniejszego raportu, poza częściąodnoszącąsiędownioskówikomentarzy,nieingerowaliwzgłaszaneuwagi.

II. Proponowanerozwiązaniaprawneekonomiispołecznejisolidarnej

II.1. Definicja ekonomii społecznej i solidarnej oraz statusprzedsiębiorstwaspołecznego

Definicja zaproponowanawzałożeniachdoUstawyoekonomii społecznej i solidarnejwzbudziławśróduczestnikówspotkańdużopytań ikontrowersji.Zostałyonezebranewniniejszymrozdzialeipogrupowanewokółnastępującychkwestii:

• nowekategorie:ekonomiaspołecznaiekonomiasolidarna,• zakrespodmiotowydefinicjiprzedsiębiorstwaspołecznego,• nadawaniestatusuprzedsiębiorstwaspołecznego,• reintegracjaspołecznawprzedsiębiorstwiespołecznym,• pracownicyprzedsiębiorstwaspołecznego,• pozostałezagadnienia.

Nowekategorie:ekonomiaspołecznaiekonomiasolidarna

Ustawa o ekonomii społecznej i solidarnej jużw tytulewprowadza nową kategorię –ekonomiasolidarna,cozdaniemuczestnikówniepotrzebnieburzydotychczasowąsiatkępojęciowa i wprowadza chaos w polityce wspierania rozwoju sektora ekonomiispołecznego.ZabardziejlogicznąuznajesiętypologięzastosowanąwWytycznychCT9.

Podstawową cechą różnicująca podmioty ekonomii społecznej i podmioty ekonomiisolidarnej jest prozatrudnieniowa funkcja tych drugich, przy czym będzie onarealizowana nie tylko w przedsiębiorstwach społecznych, ale również w innychpodmiotach ekonomii solidarnej, zwłaszcza w podmiotach reintegracyjnych. Jejrealizacja będzie odbywać się przy zastosowaniu odpowiednich narzędzi (nie tylkodotacji),któremusząbyćdostosowanedotypupodmiotu(przedsiębiorstwospołeczne,podmiotreintegracyjny,etc.).

Pojawiały się również głosy pozytywnie oceniające proponowaną zmianę, zgodnie zktórymi ustawa odchodzi odmodelu ekonomii socjalnej (postrzeganej przez pryzmatnie zawsze dobrze ocenianych spółdzielni socjalnych) na rzecz ekonomii solidarnej,rozszerza definicję podmiotów ekonomii społecznej (PES) oraz rozszerza zakresdziałalnościPSomożliwośćprowadzenia:

• odpłatnej działalności pożytku publicznego (jako alternatywy dla działalnościgospodarczej),

4

• aktywności na rzecz rozwoju lokalnego (a nie tylko, jak dotąd, realizacji usługspołecznych użyteczności publicznej, przy czym w praktyce usługi społeczneużyteczności publicznej są definiowane zbyt wąsko – konieczna jest definicjausługspołecznychużytecznościpublicznej).

Ustawakreujebardziejtransparentnyiuporządkowanyporządek.

ZakrespodmiotowydefinicjiprzedsiębiorstwaspołecznegoDefinicja PS budzi kontrowersje. Dla uczestników kluczowe znaczenie miała relacjapomiędzykosztami3związanymizuzyskaniategostatusu.Wopiniiuczestnikówrelacjataniejestoczywista.Drugi ważny obszar wątpliwości dotyczy celów polityki publicznej, które mają byćosiągniętedziękizaproponowanejdefinicji.Bezjasnejartykulacjioczekiwanychefektówprzyjętychrozwiązańocena, czyprzyjętadefinicja jestzbytszeroka lubzawąskaorazwydajesięmocnointuicyjnaibazującanawstępnychzałożeniach.

Trzeciobszardotyczysamegowdrożeniazaproponowanegorozwiązania-nadmiernegoprzeregulowania procedury nadawania statusu PS, niejasności dotyczących sytuacjiprzejściowych,itd.

PoniżejszerzejomówionobardziejszczegółowekwestieodnoszącesiędodefinicjiPS:

• przeregulowania–wprowadzaparametry, limity,etc., coniesprzyjarozwojowiESiPS;Ustawapowinnaraczejtworzyćwarunkidotego,abyoddolneinicjatywyprzekształcałysięwPS,czylipodejmowałydziałalnośćgospodarcządlarealizacjicelówspołecznych(różnych,nietylkoprozatrudnieniowych!),którejwarunkiemsine qua non jestwypracowaniewystarczającego przychodu. Lepiej definiowaćPS„namiękko”,czylibeztakwieluwskaźnikówliczbowychianalizowaćprocesprowadzący do nasycenia PES podstawowymi cechami PS (czy dany PESkonsekwentniezmierzadorealizacjiprzyjętejprzezzałożycielimisjiicelów);

• zawężająca i faworyzująca określoną grupę podmiotów – dlaczego spółdzielniasocjalna otrzymuje status przedsiębiorstwa społecznego z mocy Ustawy i jestwyłączonaztejprocedury?Czywtejsytuacjispółdzielniesocjalneniezdominująkatalogu PS?; może przy okazji Ustawy jest szansa, aby wprowadzić podziałspółdzielni socjalnych na: 1) spółdzielnie socjalne dla osób z trudnościami narynkupracy (tzw.osoby trudnozatrudnialne),2) spółdzielnie socjalnedlaosób,którymjestłatwiejnarynkupracy(np.młodeosoby,któreniechcąpracowaćwkorporacji),

• jednostronna – bazuje wyłącznie na funkcji prozatrudnieniowej (liczba

zatrudnionych osób wykluczonych społecznie), z pominięciem funkcjizaspokajaniapotrzebmieszkańcówgminy/powiatupoprzez świadczenieusług

3Przezkosztyrozumiesięrównieżkosztytransakcyjnezwiązaneznadawaniemstatususpółdzielni.

5

społecznych użyteczności publicznej w odpowiedzi na potrzeby społecznościlokalnej czy też osiąganie efektów środowiskowych. Czym innym jestzatrudnianie osóbwykluczonych, a czym innymzwiększanie udziałuPS/PESwrealizacji usług społecznych zlecanych przez JST – sektor podmiotówzorientowanych na cele społeczne jest na tyle szeroki i różnorodny, że PS niepowinno być zawężone do podmiotów, które skupiają się na tworzeniumiejscpracydlaosóbwykluczonych-ważnesąobiefunkcje,

• skomplikowana,wszczególnościtrudnadozrozumieniadlasamychuczestników

czyosóbzniepełnosprawnościąintelektualną.

W świetle warunku, że przedsiębiorstwem społecznymmoże być podmiot, w którymudziałpublicznynieprzekracza50%pytaniemjestcozespółdzielniamisocjalnymiosóbprawnych, założonymi przez min. dwa JST (konsekwencje, stabilność)? Uczestnicyspotkań pytali także o to czy Centra Integracji Społecznej, które są samorządowymizakładami budżetowymi, będą mogły być klasyfikowane jako przedsiębiorstwaspołeczne.Wielokrotnieuczestnicypodkreślali,żeniejasnyjestdlanichceltegozapisu.Pojawiały się wątpliwości dotyczące tego jak operacjonalizować zapis określający, żestatut PS, umowa lub innydokument o tym charakterze umożliwia nabyciewłasnościprzedsiębiorstwaprzezjegopracowników.Podkreślano konieczność przygotowania przepisów przejściowych (termin, warunki)dostosowania przedsiębiorstw społecznych, które już otrzymały dofinansowanie zEuropejskiegoFunduszuSpołecznego(napodstawiedotychczasobowiązującejdefinicji)dosystemuwprowadzonegoUstawą(„nowa”definicja).Pojawiałysiętakżewątpliwościipytaniaotoktobędziefinansowałtedziałania.Uczestnicy spotkań chcieli także wiedzieć jakie są konsekwencje przyjęcia nowejdefinicjiprzedsiębiorstwaspołecznego - cozyskujepodmiot,któryotrzymastatusPS?Dotacje na utworzenie nowego miejsca pracy w stowarzyszeniu (jako podmiociechcącym uruchomić działalność gospodarczą) można już dziś otrzymać z PUP(instrumenty polityki rynku pracy). Spodziewane korzyści tworzenia statusu PS sąniewielkie – należy wprowadzić zachęty finansowe, np. zwolnienia ze składek,zwolnienia podatkowe, itd. Przy czym zastosowanie tych zwolnień powinno byćobligatoryjne(niepowinnobyćuzależnioneoddodatkowejdecyzjiinnychpodmiotów).Niejestjasneczyprzedsiębiorstwospołecznetracistatus,np.po5latach,jeślimastałyzespółpracowników, zktórychodpowiednia częśćwmomenciepodjęcia zatrudnieniamiałastatuswykluczonychspołecznie.Pojawiłysiępytaniaotoczymożnauznaćosobypracujące np. od trzech lat w PS za wciąż wykluczone społecznie, czy może po tymokresieosobapracującawPSprzestajebyćkwalifikowanajakowykluczonaspołecznie(pozakończeniurealizowaniaindywidualnegoplanureintegracji,czylimaksymalniepo36 miesiącach). W tym kontekście konieczne jest doprecyzowanie statusu osobywykluczonej.SamkatalogPSzostałdobrzeoceniony,ponieważstwarzaszansęnaułatwieniedostępudo przedsiębiorczości społecznej, ale także na uzyskanie informacji o konkretnych PSdziałającychwdanymregionie.Częstymproblememjestbrakinformacjiokonkretnychusługach,czyproduktachrealizowanychprzezPS,wtymkontekścieprowadzenielisty

6

przedsiębiorstwspołecznychjestbardzowskazane.

Nadawaniestatusuprzedsiębiorstwaspołecznego

Tabeladoweryfikacjiprzedsiębiorstwaspołecznegopostrzeganajest jakoutrudnienie,jednaknietylena ile listasprawdzającacechyprzedsiębiorstwaspołecznego.Zdaniemuczestników trzeba doprecyzować kryteria weryfikacji podmiotu ubiegającego się ostatusPS,abynadającytenstatusinterpretowalijepodobnie,taksamo.Proces nadawania statusu to duże ułatwienie dla OWES, ale czy dla samychprzedsiębiorstw społecznych także? Istnieje ryzyko zbiurokratyzowania i wydłużaniategoprocesu.Położonozbytdużynacisknaprocesprzygotowawczyiwdrożeniowy.

Uczestnicyspotkańpostulowali,abymożliwebyłouzyskaniestatusuPSprzezjednostkęorganizacyjnąpodmiotu(organizacjępozarządową),anieprzezsampodmiotjakotaki.Rozważano także to kto powinien nadawać status przedsiębiorstwa społecznego:wojewoda, marszałek województwa, Krajowy Rejestr Sądowy (podobnie jak statusorganizacjipożytkupublicznego)?Taostatniapropozycjawydajesięnajmniejzagrożonabiurokratyzacją i upolitycznieniem. Jednak, niezależnie od tego, w proces nadawaniastatusu PS powinny zostać włączone OWES i ROPS, ponieważ to one mają wiedzę ofaktycznym funkcjonowaniu podmiotówubiegających się o status PS, pozostałewyżejwymienioneorganyiinstytucjemogąbadaćjedyniestanformalny.

Reintegracjaspołecznawprzedsiębiorstwachspołecznych

Udzielanie przezOWESwsparcia reintegracyjnego (np.w formie „trenera pracy”) jestpożądane,jednakuczestnicymieliteższeregwątpliwości:

• pojawiały się pytania o to jak prowadzić reintegrację społeczną wkonkretnym przedsiębiorstwie, np. w spółdzielni socjalnej o profilubudowlanym, która zatrudnia wyłącznie budowlańców. Bardzoprawdopodobne jest, że taka spółdzielnia nie będzie zatrudniać osóbprzygotowanych do prowadzenia zajęć reintegracyjnych czy procesureintegracyjnego,

• niejestjasnezjakichśrodkówmiałybybyćfinansowaneww.usługiwsparciawzakresiereintegracjispołecznej.

Indywidualny plan reintegracyjny (IPR) realizowany dla każdej zatrudnionej osobyzagrożonejwykluczeniemspołecznymtokolejneobciążenie finansowe iorganizacyjnedlaprzedsiębiorstwspołecznych.Padałypytaniaotoczyjesttokonieczne.Czytenzapisspełni swoją funkcję w PS, które nie zapewniają swoim pracownikom należytejreintegracji społecznej? Istnieje obawa, że te przedsiębiorstwa społeczne, które zróżnych powodów nie zapewniają reintegracji społecznej (nie mają kompetencji,środków, etc.) i tak tego nie będą tego robiły, ale opracują IPR, a to oznacza jedyniedziałania pozorne i wzrost biurokracji. Tym samym obligatoryjne opracowywanie irealizowanie IPR w przedsiębiorstwie społecznym może zniechęcić przedsiębiorców,którzy nie są do tego przygotowani merytorycznie oraz mentalnie (nadmierneobciążenia,któreniesłużąrozwojowiekonomiispołecznej).

JeślijednakpozostanieobowiązekIPR,topowinienonodnosićsiędo:

7

• opracowaniaplanuwspólniezosobąreintegrowanąorazzaakceptowaniagoprzeztąosobę,

• harmonogramudziałań realizowanychw ramach IPR, zwłaszcza tych, któresłużąreintegracjispołecznej,

• planu rehabilitacji, jeśli IPR adresowany jest do osób zniepełnosprawnościami.

Dlauczestnikówniebyło jasnedlaczego IPRmazawieraćwykaznowychkompetencjikluczowych i kwalifikacji zawodowych. Podkreślano, że jeśli ktoś był dobrymelektrykiem, a stracił prawo do wykonywania zawodu i jest zapotrzebowanie naelektryków, to powinno wystarczyć wzmocnienie już posiadanych kwalifikacjizawodowych.

Pracownicyprzedsiębiorstwaspołecznego

Ustawaprzewiduje,żewprzedsiębiorstwiespołecznymmająbyćzatrudnioneminimumtrzyosoby(pracownicy)napodstawieumowyopracęlubspółdzielczejumowyopracę.Jednak wymóg ten nie może być zbyt dużym obciążeniem dla małych organizacjidopiero rozpoczynającychdziałalność.Większość znich zatrudnia często jednąosobę.Czasemprzedsiębiorstwo społeczne zaczynaodniskiegopoziomu zatrudnienia (jednaosoba) iwraz ze swoim rozwojem zwiększa liczbę zatrudnionych osóbwykluczonych(“(…)nieoszuka się rynku,aniniewyreguluje rynkuustawami.Dajmy szansęna rozwójgospodarczy”). Warto zastanowić się nad rozłożeniem w czasie zatrudnieniawymaganychtrzechosób,np.wokresie6miesięcy.Nie jest jasne jak należy odnosić się do proporcji osób zagrożonych wykluczeniem iinnych.OdsetekosóbzumiarkowanymlubznacznymstopniemniepełnosprawnościwPS:min.30%-conieskładasiędo70%pozostałych.Uczestnicyzwracaliuwagęnato,żeniedoprecyzowanoczyprzeliczaćwymagany%osóbzatrudnionychnaosobyczynaetaty.Konieczne jest doprecyzowanie i uspójnienie kategorii osóbwykluczonych społeczniestosowanych w regulacjach. Należy dążyć do ograniczenia niejednoznaczności w tymzakresie.Dla uczestników nie było jasne czemu ma służyć limit 3-krotności przeciętnegowynagrodzeniadlakażdegopracownikawprzedsiębiorstwiespołecznym.Ograniczenieto, dzięki odwołaniu do przeciętnych wynagrodzeń w danym PS, zwłaszcza kadryzarządzającej, ma służyć zrównoważeniu wynagrodzeń w ramach jednegoprzedsiębiorstwa (solidarny wzrost wynagrodzeń pracowników zatrudnionych wdanym przedsiębiorstwie na różnych stanowiskach). Pojawiały się głosy, że limitwynagrodzeń w PS może być barierą w ich rozwoju, np. w sytuacji, gdy PS zaczniegenerować wysokie zyski. Zarządzanie takim przedsiębiorstwem wymaga wysokichkompetencji, a co za tym idzie, adekwatnego wynagrodzenia kadry zarządzającej.Zaproponowany limit wynagrodzeń jest niski i nie pozwoli zatrudnić specjalistów,którzyznajdązatrudnieniewbiznesieoferującymwyższewynagrodzenia.

8

Pozostałezagadnienia

Uczestnicy zgłaszali także inne kwestie, poza wskazanymi powyżej, odnoszące sięgłówniedozagadnieńdotyczącychwpływunowejregulacjinaprojektyrealizowaneześrodkówEFSdotyczącewspieraniarozwojuES.

Pojawiało się także pytanie o to dlaczego inicjatywy społeczne, o których mowa wzałożeniachdoUstawy,niesączęściąekonomiispołecznej.Wątpliwości budziła także postulowana zmiana definicji PES/PSw odniesieniu do jejwpływu na już realizowane projekty z EFS, czyli wsparcie udzielane przez OWES.Uczestnicyzadawaliwtymzakresieszeregpytań:

• Czydotychczasowewskaźnikibędązmienianepodkątemnowychdefinicji?• CzyzakładypracychronionejbędąobjętewsparciemOWES?• Czy konieczna będzie zmianaw systemie realizacji projektów z EFS dotyczących

wsparcia ES – np. renegocjacje umowy partnerstwa na poziomie KomisjiEuropejskiej, zmiana zapisów Regionalnego Programu Operacyjnego (RPO)odniesieniudonp.typówoperacji,grupwsparcia,zmianaSzczegółowegoOpisuOsiPriorytetowychRPO?

• CzybędziepotrzebnaanalizaRPOpodkątemplanowanychzmian?Jakiekluczoweobszarysięzmienią?

• CzyzmianymogąwpłynąćnaspowolnienierealizacjiprojektówwramachRPO?IstotnajestspójnośćzapisówwUstawieoekonomiispołecznejisolidarnejzzapisamiwWytycznychCT9orazsynchronizacjawzakresiewdrażaniaUstawyiWytycznych.Wiele głosów odnosiło się do utożsamiania ekonomii społecznej ze środkami zEuropejskiego Funduszu Społecznego. Istnieje zagrożenie, że po zakończeniufinansowaniazEFSsektorekonomiispołecznejnapotkapoważnetrudności.PSpowinnybyćuniezależnianeoddotacji, co oznacza, że powinnydziałać bardziej rynkowo, żebybyływstanieutrzymywaćsięsameibezciągłegodotowania(Pocowspieraćpodmioty,które ciągle mają być dotowane?) Jeśli już konieczne jest wspieranie finansowedziałalności PES, to konieczne jest stosowanie także innych instrumentów wsparcia,zwłaszczatakichjakfinansoweinstrumentyzwrotne.Konieczne jest tworzenia zachęt (motywacji finansowych) dla biznesu i JST dowspółpracy z przedsiębiorstwami społecznymi, np. mechanizmu obowiązkowych dlaJSTzakupówwPES/PS,obowiązkuwspółpracyJSTzpodmiotamireintegracyjnymi(np.CIS) i przedsiębiorstwami społecznymi, stosowanie preferencji „lokalnych” dla PS.Istnieją silne PS z innych regionów, które mogą stanowić realną konkurencję(przykłademzrynkuprzedsiębiorstwspozasektoraES jestsytuacjazwoj.opolskiego,gdziewjednejzmiejscowościusługiopiekuńczeświadczyfirmazwoj.podlaskiego–wsektorzeprzedsiębiorstwspołecznymmożedochodzićdopodobnychsytuacji).Przedsiębiorstwa społeczne powinny być zobowiązane do wskazywania w swoimstatucietakżecelówspołecznych,najakiemabyćprzeznaczanywypracowanyprzezniezysk. Chodzi o to, aby zysk nie był przeznaczany tylko na reintegrację społeczną ichczłonków/pracowników, ale równieżnp.na rzecz społeczności lokalnej,wktórej onedziałają.

9

Zgłaszanotakżeobawyoto,czyorgankonsultacyjno-doradczywymaganywprzypadkuprzedsiębiorstwspołecznychniebędzie,podobniejakIPR,ciałemfasadowym,któreniebędziedefactofunkcjonowało.Spółdzielniesocjalne

W trakcie omawiania zmian dotyczących Ustawy o spółdzielniach socjalnych, niezgłaszanożadnychzastrzeżeń iuwag.Cowięcej,omawianezmianybyłyprzyjmowaneprzezuczestnikówspotkańpozytywnieijakopropozycjeidącewdobrymkierunki.Dyskusjęwywołanydwiekwestie:

• konsorcja spółdzielcze, które zaproponowano w projekcie zmian w Ustawie.Podnoszone były obawy czy uczestnictwo podmiotów komercyjnych wkonsorcjum nie zdominuje go. Jednocześnie wskazywano na potrzebęuzupełnienia konsorcjum nie tylko o spółdzielnie, ale również inne podmiotyekonomiispołecznej,np.jednostkireintegracyjne;

• praktykiuczestnikówWarsztatówTerapiiZajęciowej(WTZ)współdzielniach.Wtrakcie dyskusji podnoszono problemy: dotacji dla WTZ przysługujących nauczestnika,któryrealizujepraktyki,orazczydlauczestników,którzybędąbraliudział w praktykach będzie organizowany/ dofinansowywany dowóz na nie(analogicznie jak jest to z dowozem do WTZ). Uczestnicy podkreślalioczekiwania,abyzprzepisów jasnowynikało,żeuczestnikWTZskierowanynapraktykinietracistatusuuczestnika.

II.2.Rozwójlokalny

LokalnyrozwójspołecznyRola podmiotów ekonomii społecznej i przedsiębiorstw społecznych w lokalnymrozwoju społecznym odnosi się w założeniach do ustawy o ekonomii społecznej isolidarnejdodwóchzasadniczychkwestii:

• tworzeniairealizowanialokalnychprogramówrozwojuspołecznego,• zlecania do realizacji PS i PES zadań publicznych przez jednostki samorządu

terytorialnegowinnymtrybieniżpowszechniestosowanezapytaniaofertowe iprzetarginapodstawieustawyPrawozamówieńpublicznych.

A. Lokalneprogramyrozwojuspołecznego

Propozycja tworzenia Lokalnych Programów Rozwoju Społecznego (LPRS) zostałaprzyjęta pozytywnie, przedewszystkim zewzględunamożliwość holistycznego, a niesektorowegopodejściadoplanowaniarozwojuspołecznego.

Przy założeniu, że programy są tworzone z udziałem podmiotów niepublicznych,zwłaszcza PES i PS oraz że są powiązanewwieloletnią prognozą finansową przez costają sięnarzędziem integrowania różnychpolitykpublicznychnapoziomie lokalnym.Zakładasię, żeulokowaniezespołówdospraw tworzenia,wdrażania imonitorowania

10

programu w urzędzie gminy (lub odpowiednio starostwa), a nie w ośrodku pomocyspołecznej, znacznie podniesie rangę programu i umożliwi wykorzystanie zasobów zróżnych obszarów polityki społecznej (ochrona zdrowia, edukacja, kultura, sport irekreacja,pomocspołeczna,etc.)narzeczrozwojuspołecznego.

Postulowanojednocześnie,żebyokresobowiązywaniaprogramuzostałwydłużonydo7lat oraz by w połowie jego realizacji został przeprowadzony przegląd śródokresowy(analogiczniedo rozwiązańw ramach środkóweuropejskich). Przy czymszczegółowyplan realizacyjny/wdrożeniowy miałby być opracowywany na okres trzech lat, a poprzeglądzie śródokresowym – na kolejne cztery lata. Pozwoliłoby to uniezależnićpolitykęspołecznąodupolitycznienia samorządu terytorialnego i zapewnićciągłośćwrealizowaniupolitykpublicznych.Z drugiej zaś strony wskazywano na szereg zagrożeń, które należy uwzględnićprojektująckonkretnerozwiązaniaustawowewtymzakresie.Przedewszystkim,biorącpod uwagę kadencyjność i upolitycznienie władz publicznych oraz właściwy dlaadministracji publicznej opór przed zmianą, zgodnie wyrażano przekonanie, żeintegrowanie dotychczasowych programów musi się dokonywać stopniowo,przechodząc przez kolejne etapy tego procesu. Dodatkowo proces ten powinien byćprowadzony z udziałem podmiotów niepublicznych, zwłaszcza PES i PS, przyzaangażowaniu lokalnych mediów, które będą informowały społeczność lokalną oprocesie tworzenia tego rodzaju dokumentu, o rozwiązaniach, które zostały w nimprzyjęte,wnioskachzjegomonitorowaniaiewaluacji.Kolejnym zagrożeniem dla powodzenia przedsięwzięcia, jakim jest tworzenie irealizowanienowegorodzajudokumentu,tj.LPRS,jestniedostatekkompetencjiwJSTwzakresiewspółpracymiędzysektorowejimiędzyresortowejorazmonitoringu,ewaluacji,etc.W związku z tympostulowano: prowadzenie odpowiednich działań edukacyjnychadresowanychdoJST,zapewnieniezewnętrznegoeksperta/moderatorawspierającegopodmioty lokalne w dojrzałej, partnerskiej współpracy na rzecz opracowywania irealizowania programu, transparentność procesu naboru przedstawicieli PES i PS dozespołu, który opracowuje LPRS, możliwie jak największą reprezentatywność tegozespołu.Podkreślanowagęodpowiednichzapisówustawowych,którezobowiążąJSTdopartycypacyjnego procesu tworzenia i wdrażania programu oraz odpowiednią jakośćposzczególnych części programu (diagnoza, część planistyczna, etc.). Zwróconouwagęna opracowanie modelowego programu, który stanowiłby pewien rodzaj „szablonu”LPRS oraz zadbanie o spójność gminnych programów rozwoju społecznego zpowiatowym programem rozwoju społecznego, zwłaszcza ze względu na rolę PUP iPCPR.Proponowane rozwiązanie w postaci zintegrowanego programu rozwoju lokalnegowzbudzałowśróduczestnikówspotkańwątpliwościipytania:

• Jak będą się do siebie odnosiły LPRS i strategia rozwoju gminy – czy będąfunkcjonowały obydwa dokumenty, czy też LPRS zastąpi strategię rozwojugminy?

• CzyzapisdotyczącyobowiązkutworzeniaLPRSwUstawieoekonomiispołecznejisolidarnejbędzierespektowanyprzezsamorządy?ByćmożezapistenpowinienbyćwskazanywUstawieosamorządziegminnym/powiatowym;

• Jakie stanowisko, wobec zapisów dotyczących preferencji dla PS/PES, zajmą

11

podmioty komercyjne? Czy zaakceptują wiodącą rolę podmiotów ekonomiispołecznej,wtymprzedsiębiorstwspołecznych?

B. Trybyzlecaniazadańpublicznych

Nowe rozwiązania dotyczące sposobu zlecania zadań społecznych użytecznościpublicznej w zakresie rozwoju lokalnego podmiotom ekonomii społecznej iprzedsiębiorstwom społecznym przez JST spotkały się z uznaniem i akceptacjąuczestnikówspotkań -wszczególnościnowytrybnegocjacyjnyprzyzakupachponiżej120tys.złoraztrybpartnerstwapubliczno–społecznego.Pojawiały się głosy, że zaproponowano kolejne, coraz bardziej sformalizowane trybyzlecania zadań publicznych PES i PS, począwszy od negocjacji, przez partnerstwopubliczno-społeczne, aż po zlecanie podmiotom komercyjnym. Nie są to trybyrównoważne,gdyżpriorytetem jestwykorzystywaniepotencjałupodmiotówekonomiispołecznej i przedsiębiorstw społecznych. Zatemwpierwszej kolejności należy sięgaćpotryby,któreumożliwiająwspólneustalaniewarunkówzlecaniaorazzwracaćsięprzytym do PES i PS. Celem tego trybu jest uspołecznienie procesu świadczenia usług.Podkreślono, że powstawanie Centrów Usług Społecznych (CUS) sprzyja stosowaniuróżnych trybów współpracy JST z PES i PS w zakresie realizacji zadań publicznych iuspołecznieniu świadczenia usług (CUS wymaga partnerstwa JST z podmiotamispołecznymi).Uczestnicyspotkańdocenilirównieżmożliwośćbardziejelastycznegowykorzystywaniazasobów społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza na podstawie przepisówUstawy odziałalności pożytku publicznego i owolontariacie. Dlawzmocnienia roli i szerokiegostosowania innych trybówniżprzewidzianewUstawiePrawozamówieńpublicznych,postulowano ustawowe zapisanie preferencji dla podmiotów pozarządowych lubobligatoryjne stosowanie trybu z Ustawy o działalności pożytku publicznego i owolontariacie. Jednocześnie zwracano uwagę na konieczność częstszego stosowaniatrybu powierzania zadań publicznych, a nie tylko wspierania ich realizacji. RównieżnegocjacjezPESiPSwprzypadkuzamówieńdo120tys.zł(30tys.euro)powinnybyćzapisanewustawiejakoobowiązkowe(wUstawieosamorządziegminnym/powiatu),zaśkonkursmiałbybyćogłaszanytylkowprzypadkuzadańowartościpowyżej120tys.zł. Obligatoryjny charakter rozwiązań ustawowych wynika z dotychczasowychdoświadczeń – wskazywano, że władze publiczne z reguły nie stosują rozwiązańfakultatywnych, czego najlepszym przykładem jest unikanie przez JST stosowaniaklauzul społecznych. Natomiast propozycja zlecania zadań publicznych w pierwszejkolejności PES i PS działającym na terenie danej gminy/ powiatu i ewentualniesamorządów ościennych, budziła obawy odnośnie respektowania zasadykonkurencyjności.Uczestnicyspotkańpodkreślali,żezapisaniemożliwości,awręczobowiązku,wdrażaniaokreślonych rozwiązań prawnych nie wystarczy do tego, aby te przypisy byłystosowane, zwłaszcza zgodnie z intencją ustawodawcy. Dlatego też konieczne sądziałania służące transferowi wiedzy do JST, w szczególności obligatoryjna edukacjawładz samorządowych, zwłaszcza skarbnika i sekretarza gminy (powiatu) orazprzedstawicieliRegionalnej IzbyObrachunkowej.Bardzowyraźniepodkreślanowątekzwiązany z edukacją samorządów, wpływania na ich wiedzę, umiejętności, postawy,

12

związane z zastosowaniemprzepisówpreferujących podmioty ekonomii społecznejwrealizacji usług społecznych użyteczności publicznej. Podkreślano to zwłaszcza wkontekście dotyczącym niskich kompetencji JST do partnerskiej współpracy iwykorzystaniatrybunegocjacyjnegoorazwodniesieniudoobawJSTowynikikontroliioskarżaniaonieprzejrzystośćwyboruwykonawcówwtrybienegocjacyjnym.Postulowanorównieżtakisposóborganizowanianegocjacjicenowych,którypoleganaokreślaniu wysokości środków finansowych przekazywanych konkretnej organizacjipozarządowejodpowiedniodojejrzeczywistychpotrzeb(szacunkuokreślonejprzezniąceny realizacji usługi), a nie przyjętych administracyjnie algorytmów orazwprowadzeniamechanizmóweliminującychuznaniowośćwtymzakresie.Pojawiłsiętakżepomysł,byPESnegocjujączapisymogływykazywaćsię„legitymacją”ododbiorcówusług–listąosób,któresązadowoloneztychusługichciałyby,abydanypodmiot je świadczył. Zwracano także uwagę na okresy zlecania usług. Często jest tookres jednego roku, coutrudnia realizację zadań,którewykraczająpoza tenprzedziałczasowy,utrudniatozachowanieciągłości.Wtrakciespotkańwskazanotakżeszeregkwestii,którewymagajągłębszegonamysłuidoprecyzowania.Wśródnichwymienianoprzedewszystkimtakiezagadnienia,jak:

• definicjaspołecznychusługużytecznościpublicznych,• tryb negocjacyjny –wskazywano go jakowielką szansę, ale zarazem zwracano

uwagęnato,żebardzołatwogozdyskredytowaćprzyjakichkolwieknadużyciach(należałobydobrzeprzewidziećryzyka,byimzapobiecprzywprowadzaniutegotrybu). Zastanawiano się także, czy tryb negocjacyjny nie uzależni organizacjipozarządowych, podmiotów ekonomii społecznej, w tym przedsiębiorstwspołecznychodJST,

• wzmacnianie roli konsorcjów i ich preferowania przy zlecaniu zadań przezsamorządy,wtymzadańwynikającychzprogramu,

• możliwościtworzeniakonsorcjumprzezpodmiotyekonomiispołecznej.

Podobnie jak w przypadku LPRS zaproponowano stopniowe wdrażanie nowychrozwiązań (rozłożenie tego procesu na lata). Pojawiła się propozycja wskazywaniakamienimilowych/etapów, do których należy dążyćw dłuższej perspektywie (np. napoziomie celu do 2020 r., celu do 2025 r. i celu do 2030 r.). Rozwiązanie takiezastosowano przy Ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, gdzieustalono do jakiego czasu następuje likwidacja określonych placówek opiekuńczo-wychowawczych.

II.3.Systemwsparciaekonomiispołecznej

A. RolaRegionalnychOśrodkówPolitykiSpołecznej

W spotkaniach uczestniczyli przedstawiciele 15 Regionalnych Ośrodków PolitykiSpołecznej.BylitogłównieprzedstawicielekomórekorganizacyjnychROPSzajmującychsię ekonomią społeczną, w tym zespołów realizujących projekty koordynacyjne

13

finansowanezEFS.

PodczasspotkańzaprezentowanozagadnieniadotycząceroliizadańROPSwtworzeniusystemuwsparciaESwregionie,wkontekściezałożeńdoprojektuUstawyoekonomiispołecznejisolidarnejorazproponowanychzmianwWytycznychCT9.

PropozycjezadańROPS,którezostałypoddanedyskusjiwtrakciespotkańodnosiłysiędo:

• przygotowywania, wdrażania i monitorowania Regionalnych ProgramówRozwojuEkonomiiSpołecznej,

• konsultowania Regionalnego ProgramuOperacyjnegooraz innych dokumentówInstytucji Zarządzającej, w tym szczególnie dotyczących CT 9, a zarazemsłużącychrealizacjiumowypartnerstwa,

• koordynowaniepracinnychinstytucjiczykomóreksamorząduwojewództwa,• koordynowanierozwojuusługspołecznychużytecznościpublicznej,• Lokalnych Programów Rozwoju Społecznego w odniesieniu do wspierania

współpracyJSTzpodmiotamiekonomiispołecznej,• usługwsparcia ekonomii społecznej – opiniowanie,monitorowanie i ewaluacja

jakości,• opiniowania projektu decyzji o przyznaniu statusu przedsiębiorstwa

społecznego.Omawiany zakres zadań ROPS był każdorazowo rozpatrywany z punktu widzeniaprojektów w zakresie koordynacji ekonomii społecznej realizowanych przez daneośrodki.Uczestnicypodkreślali,żeniesąwstanierealizowaćwszystkichtychdziałańzuwagi na ograniczenia kadrowe, niewystarczające kompetencje oraz jednoczesnezaangażowaniepracownikówwinnedziałaniaROPS.

Ważne jest także zaznaczenie, żewwielu regionach koordynacja ekonomii społecznejograniczasięjedyniedorealizacjiprojektówwramachEFSijestfinansowanawcałościz tych środków.Wiąże się to z tym, iżROPSpostrzega siebiebardziej jako realizatorakonkretnego projektu, a nie koordynatora rozwoju ekonomii społecznej w regionie.Istniejezatemryzyko,żepozakończeniuaktualnegookresufinansowaniazadanietowwielu ROPS nie będzie realizowane. Dodatkowo brakuje często koncepcji na dalsząrealizacjętychzadań.

Dyskusje nad szczegółowym zakresem zadań ROPS w zakresie tworzonego systemuwsparcia poprzedziły rozważania dotyczące zagadnienia samego koordynowaniarozwoju ekonomii społecznej przez ROPS. Jak się okazało kwestia ta jest rozumianabardzoróżnie i jestzależnaodwieluczynników,np.pozycji i zaangażowania ROPSwkształtowanie polityki publicznej w regionie, kultury współpracy z partnerami napoziomiewojewództwa(ZarządemWojewództwa, InstytucjąZarządzającąRPO,OWES,itp.), potencjału i zaangażowania partnerów z sektora ekonomii społecznej, poziomukompetencjiipostawzespołuROPSzaangażowanegowkoordynacjęES.

14

Uznaliśmy, że temat ten wymaga pogłębienia, dlatego też sformułowano do dyskusjipodstawowefunkcjeROPSwtymzakresie:

• Przygotowywanie, wdrażanie i monitorowanie Regionalnych ProgramówRozwojuEkonomiiSpołecznej

Uczestnicy dyskusji, w oparciu o dotychczasowe doświadczenia, wskazywali, żekonieczne jestwypracowanienapoziomiekrajowymmodelu tworzeniaregionalnego ilokalnych programów rozwoju ES. Wskazywano, że pozwoli to także na stworzeniepłaszczyznywspółpracymiędzysamymiROPS-ami.Zgłaszanopostulaty,abydokumentbył wypracowany przez regionalne środowisko ES, a nie przez sam ROPS. Zwracanouwagę na to, aby ROPS był organizatorem procesu partycypacyjnego tworzeniadokumentu (na wzór programów dotyczących rewitalizacji) - zarówno na etapiediagnozy,opracowywaniapropozycjidziałań,wdrażania,monitorowaniaiewaluacji.Dospełnieniatakiegowarunkuniezbędnejestzapewnienie,pozawypracowanymmodelemtworzeniadokumentu,takżewsparciaeksperckiegodozaplanowaniairealizacjitakiegoprocesu. Powinno to także wpłynąć na ograniczenie zlecenia całego zadaniawykonawcomzewnętrznymnieznającymspecyfikiregionu,jegouwarunkowań,sytuacjisektoraekonomiispołecznejitd.

• Konsultowanie Regionalnego Programu Operacyjnego oraz innychdokumentów Instytucji Zarządzających, szczególnie dotyczących CT9, azarazemsłużącychrealizacjiumowypartnerstwa

Uczestnicy dyskusji w ramach omawiania powyższego zadania zgłaszali problemy wdotychczasowejjegorealizacji,comożewskazywaćnabrakustalonegotrybukonsultacjiw regionach. Konsultowaniedokumentówstrategicznychwielokrotnieograniczało siędo rozesłania danego dokumentu do członków Regionalnego Komitetu RozwojuEkonomii Społecznej i niewielkim zainteresowaniem i odzewem z ich strony. Jakwskazywano wynikało to z krótkiego okresu konsultacji, niewystarczającychkompetencji wśród członków komitetów oraz braku zainteresowania samymdokumentem. Przy braku informacji zwrotnej ze strony członków Komitetu,ROPSsamodzielnieopiniujedokumenty,jednaktylkowswoimimieniu.

Zaproponowano zatem, aby ROPS był organizatorem procesu konsultacji poprzezczłonkówRKRES,zbierałuwagiiopinieorazformułowałoficjalnestanowiskoKomitetu,traktowanejakoopiniaśrodowiskaESzdanegoregionu.Doprecyzowaniawymagatakżejakieinnedokumentypowinnybyćpoddawanekonsultacjom.

• Koordynowaniepracinnychkomóreksamorząduwojewództwa

Uczestnicy omawiając powyższe zagadnienie poddali w wątpliwość realność ipotrzebę jego realizacji. W wielu regionach ROPS przyznają, że nie mają żadnegoprzełożenia na pracę innych departamentów/ komórek organizacyjnych urzędówmarszałkowskich.Podkreślanojednak,żeważnejestpromowanieekonomiispołecznej

15

oraz inicjowanie wspomnianej współpracy w tym zakresie. Zaproponowano, abyprzeformułowaćpowyższypunkt.

• Lokalne Programy Rozwoju Społecznego – wspieranie współpracy JST zpodmiotamiekonomiispołecznej

Jak wynikało z dyskusji nad tym zadaniem, wielu uczestników nie miało wiedzy oplanowanych zmianachw zakresie nowego tworzenia dokumentów strategicznych napoziomiegminipowiatów.WzwiązkuztymniezbędnejestwyposażeniepracownikówROPSwnarzędziaiwiedzęwtymzakresie.

• Usługi wsparcia ekonomii społecznej – opiniowanie, monitorowanie iewaluacjajakości

Omówienie powyższego punktu w większości ograniczyło się do zgłoszeniazapotrzebowania na wypracowanie wspólnej dla wszystkich regionówmetodologiiewaluacjijakościusługOWES.Uczestnicy spotkań otrzymali informację, że w ramach projektu “Spójna integracjaregionalna ekonomii społecznej” jest przygotowywany materiał na ten temat przezgrupęroboczązudziałemROPS-ówizostanieprzesłanywostatnimkwartale.

• Opiniowanie dla wojewody projektu decyzji o przyznaniu statusuprzedsiębiorstwaspołecznego

WopiniiROPS-ówdziałanietobędziedziałaniempozornym.InneważnezadaniadorealizacjiprzezROPS-y:

§ informowanie, zapewnienie przepływu informacji pomiędzy interesariuszami(np.ośrodkachfinansowych)§ promowanieESpoprzezdziałaniainformacyjno-edukacyjne§ zarządzaniezmianą,współpracą–wspólniezinnymiinteresariuszami§ spajanie,harmonizowaniedziałańróżnychpodmiotów§ organizowanie działań realizowanych wspólnie z innymi podmiotami iindtytucjami.B. RolaRegionalnychKomitetówRozwojuEkonomiiSpołecznej

WtrakciespotkańmakroregionalnychpodnoszonebyłytakżekwestiedotyczącefunkcjiRegionalnychKomitetówRozwojuEkonomiiSpołecznej.

Część uczestników zwracała uwagę na potrzebę podniesienia roli RegionalnegoKomitetu w procesie tworzenia polityk publicznych, wzmocnienia jego wpływu nakształtowanieregionalnychpolitykpublicznych(pewnozwiększysięwpływRKRESjeśliwjegoskładbędąwchodzilidecydenciorazjeślibędziezapisanajegorolawustawie,wdokumentachsamorządowychnapoziomieregionalnie).

Zebraneprzeznasgłosywskazująna:

16

• konieczność przepływu informacji pomiędzy Regionalnym KRES a KrajowymKomitetemRozwojuEkonomiiSpołecznej,

• nie tylko opiniowanie, ale również opracowanie projektu RPRES wraz zbudżetem,następniemonitorowanieiaktualizacja,

• koordynowanie tworzenia (realizacji) polityk publicznych, uspójnianie ich,podejście horyzontalne, np. planowanie zadań w poszczególnychdepartamentach Urzędu Marszałkowskiego pod kątem rozwoju ES w regionie,wykorzystywanieśrodkówfinansowychwbudżetachdepartamentów(działów),takich jak kultura, sport/rekreacja, turystyka, edukacja, etc. w odniesieniu dorozwoju ekonomii społecznej w regionie (np. wspieranie rozwoju PES/PSzajmującychsięturystyką),

• budowanieirozwijanierelacjipomiędzykluczowymiinteresariuszami,

• rzecznictwointeresów-wypracowywaniewspólnegostanowiskasektoraES(np.centrów integracji społecznej), reprezentowanie stanowiska środowiska PESwobecdecydentówiregionuwobecKKRES,

• zadbanie o relacje RKRES z lokalnymi władzami samorządowymi (gmina,powiat).RKRESpowinienformułowaćrekomendacje,np.dot.usługużytecznościpublicznej,

• koniecznośćprzemyśleniapodziałuzadańpomiędzyRKRESaWojewódzkąRadąDziałalnościPożytkuPublicznego.

Podkreślano, iżw składzieRKRES koniecznie powinni zasiadać decydenci: dyrektorzydepartamentów, radni – ichudziałpowinienbyćobligatoryjny (należy jednak zwrócićuwagę na to, aby ich udział niewpłynął na upolitycznienie komitetu). Niezbędne jesttakże,abywskładRKRESwchodziłypodmiotyES.Częśćuczestnikówpodkreślała,żeKomitetpowinienmiećcharakteropiniodawczy. Wtrakciedyskusjiniepotrafionojednakwskazaćzadań/spraw,codoktórychmógłbybyćwładny (ew.budżetpartycypacyjny,procedurykryteriówkonkursu).Ponadtouznano,że dobrą propozycją dotyczącą roli Komitetu jest inicjowanie i inspirowanie obokdotychczasowych zadańdot. opiniowania, doradzania). Istnieją jednakobawy, o to, żezadaniatemożebyćmałorealne,bo jestczasochłonne,aczłonkowiemogąangażowaćsięwjegodziałalnośćwograniczonymzakresie.Należyprzytymzwrócićuwagę,żewdyskusjinierozpatrywanoudziałuczłonkówRKRESwjegopracachjakoosób,któresąjegoczłonkamizracjiichdziałalnościspołecznejbądźzawodowej.

Wdyskusjipojawiłsiętakżegłos,żeopracowywanie,kierunkówrozwojowychdlaESwregionieprzezRKREStowkraczaniewkompetencjesamorząduwojewództwa.

C. RolaOWESNaspotkaniachprzedstawionozasadyfinansowaniaifunkcjonowaniaOWESwynikającezzałożeńdoprojektuustawyoekonomiispołecznejisolidarnej:

17

• usługiwsparciaekonomiispołecznejjakozadaniesamorząduwojewództwaiprzezniegofinansowane,

• wybór OWES odbywa się zgodnie z ustawą o działalności pożytkupublicznegoiowolontariacielubtzw.ustawąwdrożeniową,

• OWES świadczy łącznie trzy rodzaje usług wsparcia ekonomii społecznej(usługi animacji lokalnej, wsparcia rozwoju ekonomii społecznej, wsparciaistniejącychprzedsiębiorstwspołecznych),

• jakość usług wsparcia ekonomii społecznej weryfikowana jest poprzezakredytację nadawaną przez ministra właściwego ds. zabezpieczeniaspołecznego.

Dyskusja przebiegała według czterech głównych zagadnień opisanych szczegółowoponiżej. Istotny w dyskusji był fakt, iż jej uczestnicy byli bardzo mocno osadzeni wobecnejrzeczywistościfunkcjonowaniaOWES(finansowaniezEFS,trybprojektowy),cowpływało na trudności w kreowaniu nowych rozwiązań. Jednak ważne jestpodkreślenie,żedo2023r.OWESbędąfinansowaneześrodkówEFSirozwiązaniaEFSdeterminująwielerozwiązańzwiązanychzfunkcjonowaniemOWES.

FinansowanieOWES

W trakcie dyskusji wskazywano, że konieczne jest jednoznaczne wskazanieodpowiedzialnościzaOWES i ich finansowanie.Podkreślano, żedostarczanieusługwsparcia ekonomii społecznej powinno być zadaniem samorząduwojewództwa, gdyżtylkowtedyjestszansanarealizacjętychusługiichfinansowanie.Pojawiałysiętakżegłosy,żezadaniazwiązanezekonomiąspołecznąpowinnybyćtakżeprzypisanedo samorządów lokalnych, przy czymniepowinnybyć to zadaniapomocyspołecznej(OPS),aleszerzej–przypisanenp.dourzędugminy.Podkreślano,żeESmusizaistnieć w innych dziedzinach funkcjonowania gminy niż tylko politykaspołeczna (np. turystyka), ponieważ jest horyzontalnym instrumentem wspieraniarozwoju lokalnego. Zaproponowano także, aby przemyśleć wprowadzenie systemuwspółfinansowania działań OWES z poziomu subregnioów, np. wprowadzenieporozumień powiatów czy gmin z konkretnego subregionu, które płaciłby za częśćdziałańOWES.

Podczas dyskusji podkreślano, że ryzykowne jest założenie, zgodnie z którymjedynym źródłem finansowania usług wsparcia ekonomii społecznej są środkisamorządu województwa i środki Europejskiego Funduszu Społecznego. Istniejewysokie ryzyko braku środków finansowych w samorządzie województwa na tozadanie. Z kolei środki EFS i podejście projektowe nie dają gwarancji trwałości iciągłości działań OWES. Jednocześnie podkreślano, że mniej środków w przyszłościmożeprzyczynićsiędobardziejracjonalnegoichwydatkowania.

Zwracanouwagę,żenależydywersyfikowaćźródłafinansowaniaOWES.Podkreślano,żefinansowanie OWES powinno być montażem środków publicznych iniepublicznych.Wkontekścieśrodkówniepublicznychodwoływanosiędorozwiązańwypracowywanych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki związanych zposzukiwaniem długookresowych źródeł finansowania OWES, współfinansowania

18

działań OWES ze środków podmiotów prowadzących OWES pozyskiwanych zdziałalności gospodarczej bądź współfinansowania działań OWES ze środkówpozyskiwanych od klientów OWES. Jednocześnie wskazywano, że środki prywatneprzekazywanenafunkcjonowanieOWESbędąraczejniewielkiewskalicałegosystemuiwielkościOWES.

Jako niepubliczne źródła finansowania OWES wskazywano środki pochodzące odsamych przedsiębiorstw społecznych oraz środki pochodzące z sektora komercyjnego(wramachspołecznejodpowiedzialnościbiznesu).Wszczególnościwskazywanona:

• opłaty od przedsiębiorstw społecznych za usługi świadczone przezOWES (wskazywano, że wsparcie dla PS nie powinno być całkowiciedarmowe i że PS powinny ponosić częściową odpłatność). Jednocześniepojawiłysięwątpliwości czyPES/PSbędąwstanieiczybędąchciałypłacićzateusługi.Należyzachowaćostrożnośćprzykalkulacjiopłat,np.uzależnićjeodfazyrozwojuPS/PES,

• opłatyzaprowadzenieaudytówdlaPSinnychniżspółdzielniesocjalne,

• wpłatyPES/PSwformieregularnychskładeknafinansowanieOWES,

• wkład finansowy od partnerów biznesowych oraz od dużychprzedsiębiorstw z udziałem Skarbu Państwa, które są sponsoramiwieluwydarzeń,np.sportowychitd.Pojawiłsiępomysłpowołaniakrajowego(lubregionalnego) funduszu, do którego pieniądze wpłacają przedsiębiorstwa(takżetezudziałemSkarbuPaństwa)iśrodkifunduszufinansujądziałalnośćOWES,

• współfinansowanie działań OWES ze środków podmiotów prowadzącychOWES pozyskiwanych z działalności gospodarczej. Podkreślano jednak, żeśrodkiprywatneprzekazywanenafunkcjonowanieOWESbędąraczejwskalicałegosystemujakiwielkościOWESniewielkie.

Dyskutowano nt. możliwości uzupełnienia środków samorząduwojewództwa innymiśrodkamipublicznymi,wszczególnościpojawiłysiępomysły,by:

• umożliwićfinansowanieOWES(wszczególnościtworzeniemiejscpracy,tworzenienowychiwsparcieistniejącychprzedsiębiorstwspołecznych)ześrodkówFunduszuPracy,cooznacza,żeczęśćztychśrodkówtrafiałabybezpośrednio do OWES. Wymagałoby to zmiany zasad funkcjonowaniaFunduszu Pracy. Jednocześnie należy podkreślić, że jest to rozwiązanienajbardziej preferowane. Alternatywą mogłoby być wydzielenie częściśrodkówFPdostępnejwramachPUPnadotacjeiwsparciepomostowedlagrupzałożycielskichprzygotowanychprzezOWESlubprzedsiębiorstwspołecznych przygotowanych przez OWES. Pojawiły się jednakwątpliwoścint. źródeł finansowania specjalistów świadczących wsparcie (szkolenia idoradztwo)dlagrupzałożycielskichiprzedsiębiorstwspołecznych,

• część usług wsparcia OWES uznać za zadania zlecone z zakresuadministracji rządowej, co pozwoliłoby na uruchomienie finansowaniarządowego,

19

• uruchomić program rządowy wspierający samorządy województw wfinansowaniuOWESlubokreślonychusługOWES(np.analogiczniejakmatomiejscew programie rządowym związanym z zatrudnianiem asystentówrodzinyzgodniezUstawąowspieraniurodzinyisystemiepieczyzastępczej),

• wykorzystaćiprzemodelowaćKrajowyFunduszSzkoleniowyjakosposóbfinansowania istniejącychprzedsiębiorstw społecznych.Tooznaczałobykonieczność zmiany koncepcji funkcjonowania – nie tylko szkoleniazawodowe, ale szerzej (także szkolenia menadżerskie, coaching itd.) i nietylkowbranżachdeficytowych,

• samorządy lokalne współfinansowały OWES, a usługi przez niegoświadczone powinny w takiej sytuacji wspierać grupyzałożycielskie/podmioty z teren danej gminy/ powiatu. Wątpliwościwzbudziły jednakobawyonierównomiernośćwdostępiedousługwsparciaekonomiispołecznejikierowaniepomocytam,gdziejestfinansowanie,aniegdziesąpotrzeby,

• samorządy lokalne wpłacały środki na specjalny funduszpożyczkowy/poręczeniowy, którymzarządzałybyOWESy.OWESpowinienotrzymywaćśrodkizodsetekiprowizjizazarządzaniefunduszem.

Podkreślano,żesystemfinansowaniaopartyoEFSpowoduje,żedziałaniaOWESmającharakter projektowy (np. ograniczenie związane z kwalifikowalnością) i utrudniająciągłośćdziałań.

W trakcie dyskusji pojawił się pomysł na zupełnie nowe podejście dofinansowania zadań OWES tj. płacenie za efekty, który spotkał się z akceptacjąwiększości uczestników dyskusji. Rozbieżności pojawiły się dopiero przy omawianiuróżnych,bardziejszczegółowychrozwiązańzwiązanychzpłaceniemzaefekty.Pojawiłosiękilkapropozycji:

• OWESfinansowanypodobniejakszkoły(„subwencjaoświatowa”),przyczymsubwencja jest płacona w związku z osiąganiem przez OWES kolejnychetapównadrodzedosamodzielnegożyciaosobywspieranejijejreintegracjispołecznej i zawodowej, np. etap 1. przygotowanie społeczne, etap 2.przygotowanie zawodowe, etap 3. doprowadzenie do zatrudnienia, etap 4.zapewnienie trwałości zatrudnienia przez 12miesięcy. etap 5. zapewnienietrwałościprzez24miesiące.Wprowadzanieetapówjestważnymelementemsystemu. Dla przykładu taki system w zakresie aktywizacji osób zniepełnosprawnościamifunkcjonujewNiemczech,

• OWESotrzymujeśrodkidopieropoosiągnięciuokreślonegoefektu,przyczym nie jest to prosta refundacja poniesionych kosztów, ale wcześniejokreślonacenazaosiągnięcieokreślonychefektów.Płacącegonie interesująszczegółowekoszty, ani narzędzia zastosowanewprocesie aktywizacji (byćmoże powinny być określone pewne standardy minimum w zakresieświadczonych usług). W tym rozwiązaniu finansowanie dotyczy efektukońcowego(osiągnięciuokreślonychrezultatów).Zgromadzonewtensposóbśrodki pozwalałby na aktywizację kolejnych osób, aż do momentu kolejnej

20

zapłaty za efekt. Nieosiąganie efektów, a tym samym brak zapłaty,eliminowałoby nieskuteczne OWESy. Pojawił się pomysł, by na początkuwprowadzaniategosystemubyłomożliweubieganiesięonieoprocentowanąpożyczkęzBankuGospodarstwaKrajowegonauruchomieniedziałań(zanimnastąpizapłatazarezultaty),

• OWES dostaje zaliczkę na osiągnięcie umówionego efektu orazdodatkowąpremięzaefektywność.Środkimogłybybyćprzekazywanewtranszach,

PodejściezwiązanezpłaceniemzaefektjestściślezwiązanetakżezesposobemwyboruOWESorazzweryfikacją jakości.Wtymprzypadku jakośćbędzieweryfikowanaprzezefekty,abrakefektówoznaczaniskąjakośćibrakśrodków.

Temat dotyczący wyboru OWES zgodnie z ustawą o działalności pożytkupublicznego i o wolontariacie lub tzw. Ustawą wdrożeniową nie wzbudzałkontrowersji.Codozasady,wśróduczestnikówdyskusjibyłazgoda,abywybórOWESodbywał się w trybie konkursowym (Ustawa o działalności pożytku publicznego iwolontariacie i ustawa wdrożeniowa). Proponowano, aby przy wyborze OWES,rozważyć także trybnegocjacyjny.Dodatkowowskazywanonakoniecznośćułatwieniarozliczeń(np.jednafakturazaokreślonerezultaty).W trakcie dyskusji zastanawiano się nad rolą OWES w systemie wsparcia ekonomiispołecznej(przyczymdziałaniaOWES iROPSwzajemniesięuzupełniają),ale takżewcałym systemie instytucji pomocowych. Podkreślano, że OWES pełni ważną rolę wzakresie aktywizacji zawodowej osób w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy i wzwiązku z tym w trakcie dyskusji pojawił się pomysł przejęcia przez OWES odpowiatowych urzędów pracy aktywizacji zawodowej. Rozważano także, czy OWESmógły pełnić funkcję koordynatora w zakresie aktywizacji zawodowej lubkoordynatora ścieżek reintegracji (drogi, którą przebywa osoba zagrożonawykluczeniem społecznym przez system różnych instytucji wspierających - od OPSprzez podmioty reintegracyjne, po przedsiębiorczość społeczną lub otwarty rynekpracy).Pojawiałysiętakżepomysły,abyOWESfunkcjonowałyjakothinktanki.W trakcie dyskusjizwracanouwagęnaniską jakośćusługOWESkierowanychdoistniejących przedsiębiorstw społecznych. Wskazywano, że projekty i działaniaOWESnienadążajązapotrzebamiPSlubsątakskonstruowane,żenieodpowiadająnate potrzeby (np. z powodu konieczności stosowania przez OWES zasadykonkurencyjnościiplanowaniawydatkówwprojektach).W związku z tym należy szukać nowych rozwiązań, które zapewnią PS dostęp dowysokiejjakościusługbiznesowych.Dodatkowopodkreślano,żenależywprowadzićczęściowąodpłatnośćzausługidlaPS,gdyżmatowpływnamotywacjePSdoudziałuw różnych formach wsparcia, ale też na ich oczekiwania co do jakości usług.Jednocześnietłumaczono,żeniska jakośćusługOWES, toefektwpływurzeczywistościprojektowejwramachEFS.Wskazywano,żewymaganeprzezEFSwskaźnikiwymuszająna OWES koncentrację na wybranych działaniach, które w największym stopniuprzyczyniają siędo osiąganiawskaźników.Podkreślano także, że systemakredytacji i

21

finansowania oparty o EFS zmuszają OWES do adaptowania się do wymagań tychsystemów,aniedobezpośredniegoodpowiadanianarealnepotrzebyPS.

Dyskusja dotycząca niskiej jakości usług biznesowych świadczonych przez OWESujawniła, żemiędzy poszczególnymi regionami i poszczególnymi OWES istniejąbardzo duże różnice w narzędziach zaplanowanych w projektach OWES podpotrzeby PS (różny poziom elastyczności i kompleksowości – różny poziomzaspokojenia potrzeb). Uznano, że brak jest jasnych zadań OWES w ramachposzczególnych rodzajów usług i że w związku z tym powinna nastąpićstandaryzacjadziałańOWESnapoziomiekrajowym.Rozwiązaniemmogłoby takżebyć wzmocnienie sieciowania OWES i zwiększania wymiany doświadczeń (dobrych izłych praktyk) pomiędzy OWES-ami. Jednocześnie pojawiały się głosy przeciwneujednolicaniuwsparciazewzględunaspecyfikęposzczególnychregionów.

Podkreślano, że OWES nadmiernie skupiły się na osiąganiuwskaźników i że stają sięinstytucjami.WażnymwątkiembyładyskusjaouniezależnieniuPSodwsparciaOWES–tworzenierozwiązań, które będą stanowiły bezpośrednie wsparcie dla przedsiębiorstwspołecznych, np. stosowanie konkretnych zachęt do kupowania przez biznesproduktów i usług w PS. Forma tych zachęt mogłaby odnosić się do podatkówpłaconych przez podmioty biznesowe, np. możliwość zaliczania VAT do kosztówuzyskania przychodu przy zakupie produktów i usług w przedsiębiorstwachspołecznych.Wskazywano,żebezwzględunasystemfinansowaniaizakresusługOWES,nadalważnajest dbałość o wysoką jakość usług, w szczególności zaangażowanie klientówOWES w ocenę jakości usług. W trakcie dyskusji nie kwestionowano potrzebyakredytacji OWES jako formy weryfikacji jakości usług wsparcia, jednak bardzowyraźniepodkreślano,żekoniecznesąusprawnieniawsystemieakredytacjiOWESprowadzonymprzezMinisterstwoRodziny,PracyiPolitykiSpołecznej,gdyżobecnie:

• akredytacja nie jest filtrem eliminującym z systemu podmioty świadcząceusługiniskiejjakości,

• opierasięprzedewszystkimnaweryfikacjidokumentów,a tozdecydowaniezamało. Potrzebne jest uwzględnienie przy ocenie jakości usług głosuprzedsiębiorstwspołecznychiinnychklientówOWES,

• w zbyt małym stopniu koncentruje się na monitorowaniu jakości usługOWESwtrakcierealizowaniaprojektu,międzyakredytacjami.Podkreślano,żeważnejestktoijakmonitorujejakośćusługOWES(wszczególnościzwracanouwagęnaodpowiedniąwiedzę i kompetencjeosóbkontrolujących).Pojawił siępomysłwiększego zaangażowaniaROPSwprocesmonitorowania jakościusługOWES,gdyżczęstotodoROPStrafiająniezadowoleniklienciOWES(napoziomieregionalnym łatwiej zauważyć, zidentyfikowaćniską jakośćusług).Tymsamymkonieczne jest dalsze wzmacnianie funkcji ROPS jako koordynatora ekonomiispołecznejwregionie.

Dodatkowowskazywano,że liczbaakredytowanychOWESniepowinnabyćzbytduża.Przydużejliczbietychpodmiotówwregionierywalizująonewdostępiedośrodkóww

22

ramach EFS (tryb konkursowy) i odbywa się to przede wszystkim na poziomiewskaźników. W takiej sytuacji pojawia się też tendencja do zwiększania liczbysubregionów, co generuje dodatkowe koszty utrzymania infrastruktury wsparcia, aśrodki te mogłyby być wykorzystywane bezpośrednio na rzecz tworzenia PES/PS.Jednocześnie zaznaczano, że między OWES powinna być przynajmniej minimalnakonkurencjaoraz,żetorynekPSbędzieweryfikowałjakośćusługOWESów.

III. WnioskiirekomendacjeKluczowąkwestią,wynikającązdyskusjinaspotkaniachorazmającąistotneznaczeniewzwiązkuzprzyszłościąekonomiispołecznejjestwłączeniewdyskusjęjaknajszerszejgrupy interesariuszy, w tym przede wszystkim przedstawicieli samych podmiotówekonomiispołecznej/przedsiębiorstwspołecznych.Uczestnicyspotkańpodkreślali, żewieleomawianychpropozycji i zmianwidząporazpierwszy, co budziło liczne lęki i wątpliwości. Mimo, że wszyscy widzą potrzebęuporządkowania „świata ekonomii społecznej” oraz, że zakres ustawy o ekonomiispołecznejisolidarnejgeneralnieprzyjmowanyjestpozytywnie,tojednakwidocznajestpotrzebaszczegółowegowyjaśniania,przedyskutowaniaiuzasadnieniaposzczególnychkwestii.Nowaregulacjabędzieakceptowalnajeślibędziezrozumiała.Drugą istotną kwestią jest „oderwanie” polityk publicznych odmyślenia wyłącznie wkategoriach Europejskiego Funduszu Społecznego. W dyskusji nad rozwiązaniamiprawnymi dominował zdecydowanie „duch projektowy”, który często utrudniałdyskusję nad spojrzeniem bardziej przekrojowym, horyzontalnym odnoszącym się dodziałania w oparciu o zasoby krajowe. Dotyczyło to zwłaszcza działań OśrodkówWsparciaEkonomiiSpołecznej(którychnadreprezentacjauwarunkowywaładyskusję),jakrównieżRegionalnychOśrodkówPolitykiSpołecznej.EkonomiaspołecznaiprzedsiębiorstwospołecznePodnoszoneuwagi,dotyczącedefinicjiprzedsiębiorstwaspołecznegoprzekazujemydogrupy prawnej Krajowego Komitetu Rozwoju Ekonomii Społecznej, gdzie powinnyzostaćprzejrzane.Ostateczna definicja to oczywiście decyzja stricte polityczna, niemniej jednak wartoprzeanalizować zapisy odnoszące się do przedsiębiorstw społecznych realizującychusługi społeczne. Ponadto należy uważnie wsłuchać się w głosy mówiące o bilansiekosztów i korzyści z tytułu posiadania statusu przedsiębiorstwa społecznego.OczywiściekwestiauprawnieńdlaPSmacharakterdużoszerszyniżwsparcienastart.Osobną kwestią jest widoczne zamieszanie wokół statusu przedsiębiorstwaspołecznego, które wynika z przekonania iż tylko przedsiębiorstwa społeczne będąwspieranew rozwoju.Powoduje topresjęnamaksymalne rozluźnieniekryteriów, takaby każdy podmiot ekonomii społecznejmógł otrzymać ten status. Z podobną optykąmieliśmy do czynienia w 2003 roku w przypadku statusu Organizacji PożytkuPublicznego (OPP). Wymaga do szerokiej akcji informacyjnej, o zamierzeniach iintencjachprojektodawcy.

23

RozwójlokalnyPodobnąsytuacjęmożnaodnotowaćwprzypadkuczęściregulacjidotyczącychudziałupodmiotów ekonomii społecznej i solidarnej w realizowaniu usług użytecznościpublicznej.Generalnemupoparciudlarozwiązań,towarzyszynieufnośćcodorozwiązańszczegółowych, którepowinny zostaćdokładniewyjaśnione.Panuje teżniestety „brakwiary”wprzyjęcietychrozwiązań.Zasadnicze wnioski i rekomendacje kierujemy w stronę podmiotów, które sąodbiorcami projektu „Spójna integracja regionalna ekonomii społecznej”, czyliRegionalnych Ośrodków Polityki Społecznej oraz Regionalnych KomitetówRozwoju Ekonomii Społecznej. Trudno sformułować uwagi odnoszące się doInstytucji Zarządzających RPO z uwagi na śladowy udział przedstawicieli tychinstytucjiwspotkaniachmakroregionalnych.RolaRegionalnychOśrodkówPolitykiSpołecznejNajważniejszym wnioskiem z dyskusji jest wprowadzenie do działań ROPS zadańodnoszących się do ekonomii społecznej, przy czym zadania te nie powinny byćrozumianejakostricteprojektowe.Należyzatempodjąćdziałaniawtymkierunku(byćmożeregulacjeustawowe)wzakresiepolitycznym,prawnymifinansowym.Ponadto niezbędne jest uelastycznienie i zracjonalizowanie działań ROPS w ramachprojektukoordynacyjnego,takabymogłyonefaktycznieodgrywaćrolękoordynacyjnąnapoziomieregionalnym.Niezbędnebędziezatem:

• wypracowanie na poziomie krajowym, przy udziale ROPS, materiałudoprecyzowującego zagadnienie koordynacji ES przez ROPS, a tym samymwypracowanie zaleceń Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej(uzgodnionych z Ministerstwem Rozwoju) dotyczących kształtu i możliwościprojektukoordynacyjnegoROPS,zwłaszczapozmianieWytycznychCT9,

• działanienarzeczzapewnieniaśrodkówwłasnychsamorząduwojewództwanakoordynowanierozwojuESwregionie(niemogątobyćtylkowyłącznieśrodkizprojektukoordynacyjnego),

• tworzenie na poziomie krajowym płaszczyzny do stałej wymiany informacji idoświadczeń między Regionalnymi Ośrodkami Polityki Społecznej w zakresieekonomiispołecznejiusługspołecznychużytecznościpublicznej.

RolaifunkcjeRegionalnychKomitetówRozwojuEkonomiiSpołecznejW zależności od województwa widoczna jest zróżnicowana ocena pracy Komitetów.PrzeważałajednakopiniażeKomitetypowinnystawaćsięcorazbardziejpro-aktywne.Oznaczato,m.in.:

• inicjowanieiinspirowaniedowprowadzanianowychrozwiązań–ichadresatamimogąbyćROPS,OWES,IZ/IPRPO,samorządy,PES,instytucjepubliczne,biznes,

• określenie wizji i kierunków rozwojowych dla ES w regionie – udział w ichtworzeniu,anietylkoopiniowanieRPRES,

24

• aktywny udział w tworzeniu regionalnych polityk publicznych, dbałość ohoryzontalnepodejściedo ichtworzenia irealizacji–zachęcanieróżnychbranżdo uwzględniania ES w działaniach (np. edukacja, kultura, sport, ochronaśrodowiska),

• lobbowanienarzeczESwróżnychśrodowiskach(patrzpktwyżej),• działanianarzeczpoprawyrelacjipomiędzyinteresariuszamiES.

WzakresiepracKomitetu,pomimotego,żepodstawąjegodziałaniajestogólneforum,powinnypowstawaćgrupy/zespołyocharakterzeroboczym,powołanedlaokreślonychcelów.OddziaływanieKomitetujestzależneodudziałudecydentów.NależyzatemzadbaćoichuczestniczeniewpracachKomitetu,przy jednoczesnymzadbaniuoodpowiedniudziałpraktyków.Niezbędne jest zapewnienie transferu wiedzy pomiędzy członkami Komitetów ireprezentowanych przez nich środowisk, także poprzez tworzenie narzędzikomunikacyjnychigenerowaniewiedzy.

Wzwiązku zprojektowanymi zmianamiprawnymi istotnebędziewzmacnianie relacjipomiędzy Regionalnymi Komitetami Rozwoju Ekonomii Społecznej i lokalnymisamorządami,szczególniewzakresieusługużytecznościpublicznejzlecanychPESiPS.

NależyrozważyćwypracowaniewspólnegomateriałudotyczącegopracyKomitetuorazznalezienia rozwiązań zapewniających udział Regionalnych Komitetów w pracachKrajowegoKomitetuRozwojuEkonomiiSpołecznej.

OśrodkiWsparciaEkonomiiSpołecznej

Konieczne jest wypracowanie na poziomie krajowym, przy udziale aktorówregionalnych (ROPS, RKRES, OWES), przepisów prawnych dotyczących finansowaniaOWESwoparciuozdywersyfikowaneśrodkipubliczne(samorządoweirządowe)orazprywatne(środkiPS,OWES,biznesu).IstotnymwyzwaniemjestzaplanowaniesposobufinansowaniaOWESwtakisposób,byjednocześniepozafinansowaniemdocelowym,doroku2023byłomożliwewykorzystywanieśrodkówEFS,ajednocześnie,bysystemEFSnieograniczałfunkcjonowaniaOWES.NależyprzemyślećkoncepcjęfunkcjonowaniaOWES,wszczególnościrozważyćsposóbdostarczania usług biznesowych do przedsiębiorstw społecznych (obecnie ich jakośćjestniezadowalająca), jakrównieżnowysposóbkontraktowania i rozliczaniaOWESwformiepłatnościzarezultaty.

Niezbędne jest udoskonalanie systemu akredytacji MRPIPS, w szczególności poprzezzaangażowanieklientówOWESwocenęjakościusługorazwzmocnieniemonitorowaniaOWESpomiędzyakredytacjami.

Rekomendacje dotyczące OWES zostaną przekazane również do projektu „Forumaktywności OśrodkówWsparcia Ekonomii Społecznej” (projekt dotyczący sieciowaniaOWES).