URZ¥D STATYSTYCZNY w ZIELONEJ GÓRZE

Raport z wynikóww województwie lubuskim

Narodowy Spis Powszechny

Ludnoœci i Mieszkañ 2011

Zielona Góra 2012

ZESPÓ£ REDAKCYJNY URZÊDU STATYSTYCZNEGO

PRZEWODNICZ¥CY

Roman Fedak

Z-CA PRZEWODNICZ¥CEGO

Krystyna Motyl

CZ£ONKOWIE

Wioletta Bielecka, Ola Gucia, Marlena Gajewska, Bogus³awa Ko³eczek,Anna Miœkiewicz, Teresa Soko³owska, Robert Wróbel

OPRACOWANIE PUBLIKACJI, PRACE ANALITYCZNE, OBLICZENIOWE

I EDYTORSKIE

Pracownicy Lubuskiego Oœrodka Badañ Regionalnych w sk³adzie:El¿bieta Adamska, Marek Bartoszewicz, Iwona GoŸdzicka,

Edyta Leœniarek, Ma³gorzata Sadowska, Zuzanna Sikora,pod kierunkiem Roberta Wróbla

GRAFICZNE WYKONANIE WYKRESÓW I MAP

Edyta Leœniarek

DRUK I OPRAWA

Wydzia³ Poligrafii Urzêdu Statystycznego we Wroc³awiu

Przy publikowaniu danych US prosimy o podanie Ÿród³a

PRZEDMOWA

Niniejsze opracowanie przedstawia wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludnoœcii Mieszkañ, który zosta³ przeprowadzony w dniach 1 kwietnia – 30 czerwca 2011 r.

Dla Polski jest to pierwszy spis, w którym uczestniczymy jako czêœæ Wspólnotyeuropejskiej.

W spisie zdecydowano siê na odejœcie od metody tradycyjnej na rzecz metody„mieszanej” – z jednej strony wykorzystuj¹cej rejestry i systemy informacyjne administracjipublicznej, jako Ÿród³a danych do spisu, z drugiej strony uwzglêdniaj¹cej mo¿liwoœæ zbadanianiektórych tematów w du¿ym badaniu reprezentacyjnym.

Spis 2011 by³ pierwszym powszechnym badaniem zrealizowanym wy³¹cznie przywykorzystaniu formularzy elektronicznych.

Obszerny zakres informacji zebrany g³ównie w badaniu reprezentacyjnym pozwoli nadokonanie analizy i bilansu zmian demograficznych oraz spo³eczno-ekonomicznych, jakiedokona³y siê w latach 2002-2011. Porównanie wyników spisu 2011 z danymi z 2002 r. pozwolitak¿e na ocenê kierunków zmian w zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych spo³eczeñstwazarówno, co do skali, jak i standardu.

Publikacja „Raport z wyników w województwie lubuskim. Narodowy Spis PowszechnyLudnoœci i Mieszkañ 2011” jest pierwsz¹ z serii opracowañ, zawieraj¹c¹ podstawoweinformacje zebrane w spisie. W miarê dalszego opracowywania wyników spisu bêd¹sukcesywnie ukazywaæ siê kolejne publikacje tematyczne.

Docelowo korzystanie z wyników spisu bêdzie mo¿liwe za poœrednictwem AnalitycznejBazy Mikrodanych, która umo¿liwi opracowanie szerokiego spektrum zestawieñ i analiz,zarówno w ujêciu tematycznym, jak i przestrzennym.

Prezentowany raport zawiera obszern¹ czêœæ metodologiczn¹ z uwagi na koniecznoœæprezentacji metod i technik pozyskiwania oraz opracowania danych uwzglêdniaj¹cychnowatorskie warunki technologiczne i informatyczne.

Wszystkie publikacje z wynikami spisu bêd¹ dostêpne w Internecie a tak¿e w wersjielektronicznej.

Jednoczeœnie sk³adam serdeczne podziêkowania wszystkim tym, którzy przyczynili siê dosprawnego zorganizowania i przeprowadzenia NSP 2011 oraz opracowania jego wyników.

Dyrektor Urzêdu Statystycznegow Zielonej Górze

Roman Fedak

Zielona Góra, wrzesieñ 2012 r.

SPIS TREŒCIStr.

PRZEDMOWA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Rozdzia³ I. UWAGI OGÓLNE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

1. Podstawa prawna, termin i zakres podmiotowy spisu ludnoœci i mieszkañ 2011 . . . . . . . 9

2. Podstawowe cele spisu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

3. Zakres tematyczny spisu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

4. Organizacja spisu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

5. Spis próbny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Rozdzia³ II. METODOLOGIA SPISU LUDNOŒCI I MIESZKAÑ 2011 . . . . . . . . . . . 16

1. �ród³a danych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

2. Prace przygotowawcze do spisu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

3. Badanie pe³ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

4. Badanie reprezentacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

5. Spis osób w obiektach zbiorowego zakwaterowania oraz osób bezdomnych . . . . . . . . . 24

6. Formularze wykorzystywane w spisie 2011 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

7. Spis kontrolny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

8. Techniki pozyskiwania danych (metody CAxI) oraz zbiory danych wynikowych . . . . . 26

9. £¹czenie danych pozyskiwanych z ró¿nych Ÿróde³. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

10. Uogólnianie wyników badania reprezentacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

Rozdzia³ III. WA¯NIEJSZE DEFINICJE I POJÊCIA SPISOWE . . . . . . . . . . . . . . . 31

Rozdzia³ IV. UPOWSZECHNIANIE WYNIKÓW SPISU 2011 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

Rozdzia³ V. STAN I STRUKTURA DEMOGRAFICZNA LUDNOŒCI . . . . . . . . . . . 46

1. Stan ludnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

2. Ludnoœæ wed³ug p³ci i wieku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

3. Ludnoœæ wed³ug stanu cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

Rozdzia³ VI. CHARAKTERYSTYKA SPO£ECZNO-EKONOMICZNA LUDNOŒCI . . 59

1. Poziom wykszta³cenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

2. Osoby niepe³nosprawne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

3. Ludnoœæ wed³ug Ÿróde³ utrzymania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

Rozdzia³ VII. AKTYWNOŒÆ EKONOMICZNA LUDNOŒCI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

Rozdzia³ VIII. ZASOBY MIGRACYJNE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

1. Kraj urodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

2. Obywatelstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

Str.

Rozdzia³ IX. MIGRACJE ZAGRANICZNE NA POBYT CZASOWY . . . . . . . . . . . . 94

1. Imigranci przebywaj¹cy w województwie lubuskim czasowo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

2. Emigranci z województwa lubuskiego przebywaj¹cy czasowo za granic¹. . . . . . . . . . . . 95

Rozdzia³ X. STRUKTURA NARODOWO-ETNICZNA LUDNOŒCI . . . . . . . . . . . . . 98

1. Przynale¿noœæ narodowo-etniczna ludnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

2. Jêzyk u¿ywany w domu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

Rozdzia³ XI. ZASOBY MIESZKANIOWE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

1. Stan i rozwój zasobów mieszkaniowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

2. Forma w³asnoœci mieszkañ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

3. Wiek mieszkañ i ich wyposa¿enie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

Tablice

Tabl. Str.

Ludnoœæ wed³ug p³ci w miastach i na wsi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5/1 46

Ludnoœæ wed³ug p³ci i województw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5/2 47

Przyrost/ubytek liczby ludnoœci miejskiej wed³ug województw w latach 2002 i 2011 5/3 48

Ludnoœæ wed³ug p³ci i powiatów w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5/4 49

Stan i struktura ludnoœci wed³ug wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5/5 55

Ludnoœæ w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym . . . . . . . . . 5/6 53

Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego prawnego w 2011 r. . . . . . 5/7 54

Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego prawnego, p³ci i grupwieku w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5/8 55

Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego faktycznego w 2011 r. . . 5/9 57

Ludnoœæ w wieku 13 lat i wiêcej wed³ug poziomu wykszta³cenia i p³ci na podstawiewyników spisów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6/1 59

Ludnoœæ w wieku 13 lat i wiêcej wed³ug poziomu wykszta³cenia, p³ci i miejscazamieszkania w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6/2 61

Ludnoœæ w wieku 13 lat i wiêcej kontynuuj¹ca naukê wed³ug poziomu wykszta³cenia itrybu kontynuowania nauki w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6/3 62

Osoby niepe³nosprawne wed³ug stopnia niepe³nosprawnoœci – wyniki wstêpne . . . . 6/4 64

Osoby niepe³nosprawne wed³ug p³ci w 2011 r. – wyniki wstêpne . . . . . . . . . . . . . . . 6/5 66

Ludnoœæ wed³ug g³ównego Ÿród³a utrzymania i p³ci na podstawie wyników spisów 6/6 68

Ludnoœæ wed³ug g³ównego Ÿród³a utrzymania, p³ci i ekonomicznych grup wiekuw 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6/7 70

Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug p³ci i miejscazamieszkania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7/1 74

Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug wieku w 2011 r. 7/2 77

5

Tablice (dok.)Tabl. Str.

Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug poziomuwykszta³cenia w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7/3 80

Pracuj¹cy wed³ug statusu zatrudnienia oraz p³ci, miejsca zamieszkania i wiekuw 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7/4 81

Bezrobotni wed³ug okresu poszukiwania pracy w 2011 r.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7/5 82

Bierni zawodowo w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug wieku, p³ci i miejscazamieszkania w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7/6 83

Ludnoœæ wed³ug kraju urodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8/1 88

Ludnoœæ wed³ug kraju obywatelstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8/2 92

Ludnoœæ wed³ug struktury identyfikacji narodowo-etnicznych w 2011 r. . . . . . . . . . . 10/1 99

Ludnoœæ wed³ug rodzaju i kolejnoœci identyfikacji narodowo-etnicznych w 2011 r. 10/2 99

Ludnoœæ wed³ug jêzyka u¿ywanego w domu w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10/3 100

Podstawowe informacje o mieszkaniach w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11/1 101

Struktura mieszkañ wed³ug liczby izb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11/2 103

Wyposa¿enie mieszkañ w instalacje techniczno-sanitarne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11/3 105

WYKRESY

Wykres Str.

Gêstoœæ zaludnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 50

Ludnoœæ wed³ug p³ci i wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 51

Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego prawnego i faktycznegow 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 58

Osoby niepe³nosprawne w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 65

Ludnoœæ w miastach wed³ug g³ównego Ÿród³a utrzymania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 71

Ludnoœæ na wsi wed³ug g³ównego Ÿród³a utrzymania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 72

Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug p³ci w 2011 r. . . 7 78

WskaŸnik zatrudnienia oraz stopa bezrobocia wed³ug grup wieku i poziomuwykszta³cenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 79

Struktura biernych zawodowo wed³ug przyczyn biernoœci w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . 9 84

WskaŸnik aktywnoœci zawodowej wed³ug powiatów w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 85

WskaŸnik zatrudnienia wed³ug powiatów w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 85

Stopa bezrobocia wed³ug powiatów w 2011 r.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 86

Ludnoœæ urodzona w Polsce i za granic¹ wed³ug p³ci i charakteru miejscazamieszkania w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 88

Ludnoœæ urodzona za granic¹ wed³ug grup wieku w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 89

Struktura ludnoœci urodzonej za granic¹ wed³ug krajów urodzenia w 2011 r. . . . . . . 15 89

Struktura ludnoœci urodzonej za granic¹ wed³ug powiatów zamieszkania w 2011 r. 16 90

Struktura ludnoœci z niepolskim obywatelstwem wed³ug powiatów w 2011 r. . . . . . . 17 90

Ludnoœæ z niepolskim obywatelstwem na 1000 mieszkañców wed³ug powiatów w 2011 r. 18 91

6

Wykresy (dok.)Wykres Str.

Imigranci przebywaj¹cy w województwie lubuskim czasowo powy¿ej 3 miesiêcywed³ug kraju poprzedniego zamieszkania i obywatelstwa w 2011 r.. . . . . . . . . . . . . 19 95

Emigranci przebywaj¹cy czasowo powy¿ej 3 miesiêcy za granic¹ wed³ug wieku w 2011 r.. . 20 96

Emigranci przebywaj¹cy czasowo powy¿ej 3 miesiêcy za granic¹ wed³ug krajuprzebywania w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 97

Przyrost liczby mieszkañ w 2011 r. w odniesieniu do NSP 2002 . . . . . . . . . . . . . . . . 22 102

Przeciêtna powierzchnia u¿ytkowa 1 mieszkania wed³ug powiatów w 2011 r.. . . . . . 23 103

Przeciêtna liczba izb w 1 mieszkaniu wed³ug powiatów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 104

Struktura liczby mieszkañ wed³ug roku wybudowania budynku NSP 2011 . . . . . . . . 25 105

CZÊŒÆ TABELARYCZNA

Tabl. Str.

Ludnoœæ faktycznie zamieszka³a wed³ug p³ci, powiatów i gmin w 2011 r.. . . . . . . . . . 1 106

Ludnoœæ wed³ug p³ci i powiatów w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 109

Ludnoœæ wed³ug p³ci i wieku w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 110

Wspó³czynnik feminizacji i gêstoœæ zaludnienia wed³ug powiatów w 2011 r. . . . . . . 4 112

Ludnoœæ wed³ug ekonomicznych grup wieku i powiatów w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . 5 112

Wspó³czynniki obci¹¿enia demograficznego wed³ug podregionów i powiatów w2011 r.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 115

Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego prawnego, p³ci i wiekuw 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 116

Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego prawnego, p³ci i powiatóww 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 119

Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego prawnego, wiekui miejsca zamieszkania w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 122

Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego faktycznego, p³ci i wiekuw 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 125

Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego faktycznego, p³cii powiatów w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 128

Ludnoœæ w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug stanu cywilnego faktycznego, miejscazamieszkania i wieku w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 131

Ludnoœæ w wieku 13 lat i wiêcej wed³ug poziomu wykszta³cenia, p³ci i wieku w 2011 r. 13 134

Ludnoœæ w wieku 13 lat i wiêcej wed³ug poziomu wykszta³cenia, kontynuacji naukii p³ci w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 135

Ludnoœæ w wieku 13 lat i wiêcej wed³ug poziomu wykszta³cenia i powiatów w 2011 r. 15 136

Ludnoœæ wed³ug g³ównego Ÿród³a utrzymania, 5-letnich grup wieku i p³ci w 2011 r. 16 137

Ludnoœæ wed³ug g³ównego Ÿród³a utrzymania, powiatów oraz charakterumiejscowoœci w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 139

Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug p³ci i powiatów w 2011 r. 18 142

Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug wieku i p³ci w 2011 r. 19 143

7

CZÊŒÆ TABELARYCZNA (dok.)Tabl. Str.

Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug wieku orazmiejsca zamieszkania w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 144

Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug poziomuwykszta³cenia i p³ci w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 145

Aktywnoœæ ekonomiczna ludnoœci w wieku 15 lat i wiêcej wed³ug poziomuwykszta³cenia i miejsca zamieszkania w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 146

Ludnoœæ wed³ug kraju urodzenia oraz powiatów zamieszkania w 2011 r. . . . . . . . . . 23 147

Ludnoœæ wed³ug miejsca urodzenia, p³ci oraz charakteru miejsca zamieszkania w 2011 r. 24 147

Ludnoœæ wed³ug miejsca urodzenia, p³ci i grup wieku w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . 25 148

Ludnoœæ wed³ug miejsca urodzenia i rodzaju obywatelstwa w 2011 r. . . . . . . . . . . . 26 148

Ludnoœæ wed³ug kraju obywatelstwa oraz powiatów zamieszkania w 2011 r. . . . . . . 27 149

Ludnoœæ wed³ug obywatelstwa, p³ci i charakteru miejsca zamieszkania w 2011 r.. . . 28 149

Ludnoœæ wed³ug obywatelstwa w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 150

Ludnoœæ wed³ug obywatelstwa, grup wieku i p³ci w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 150

Struktura mieszkañ wed³ug liczby izb w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 151

Struktura mieszkañ wed³ug powierzchni u¿ytkowej w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 151

Mieszkania wed³ug powiatów w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 152

Wyposa¿enie mieszkañ w instalacje sanitarno-techniczne w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . 34 152

Mieszkania wed³ug rodzaju podmiotów bêd¹cych ich w³aœcicielami w 2011 r. . . . . . 35 153

Mieszkania wed³ug okresu wybudowania w 2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 153

OBJAŒNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH

Kreska (-) - zjawisko nie wyst¹pi³o;

Zero (0) - zjawisko istnia³o w wielkoœci mniejszej od 0,5;

(0,0) - zjawisko istnia³o w wielkoœci mniejszej od 0,05;

Kropka (.) - zupe³ny brak informacji lub brak informacji wiarygodnych;

Znak x - wype³nienie pozycji jest niemo¿liwe lub niecelowe;

„W tym” - oznacza, ¿e nie podaje siê wszystkich sk³adników sumy.

WA¯NIEJSZE SKRÓTY

tys. = tysi¹c r. = rok

cd. = ci¹g dalszy Dz. U. = Dziennik Ustaw

dok. = dokoñczenie poz. = pozycja

m2 = metr kwadratowy UE = Unia Europejska

pkt = punkt proc. = procent

8

Rozdzia³ I. UWAGI OGÓLNE

1. Podstawa prawna, termin i zakres spisu ludnoœci i mieszkañ 2011

Narodowy Spis Powszechny Ludnoœci i Mieszkañ w Polsce w 2011 roku by³ pierwszym

spisem realizowanym od czasu przyst¹pienia Polski do Unii Europejskiej i przeprowadzony zosta³

na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od 1 kwietnia do 30 czerwca 2011r. wed³ug

stanu w dniu 31 marca 2011 roku, o godz. 24.00.

Ramy tematyki spisu ludnoœci i mieszkañ w 2011 roku, zakres, formê, tryb, granice

obowi¹zków statystycznych i dobrowolnoœci udzia³u w badaniach okreœli³a Ustawa z dnia 4 marca

2010 r. o narodowym spisie powszechnym ludnoœci i mieszkañ w 2011 r. (Dz. U. z 26 marca 2010

r. nr 47, poz.277) wraz z aktami wykonawczymi do ustawy oraz Rozporz¹dzenie (WE)

Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 763/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie spisów

powszechnych ludnoœci i mieszkañ (Dz. U. UE. L. z dnia 13.08.2008 r. Nr 218).

Spis ludnoœci 2011 obejmowa³ osoby stale zamieszka³e (zameldowane) na obszarze Polski

bez wzglêdu na fakt, czy te osoby przebywa³y w kraju w czasie spisu czy te¿ by³y za granic¹ oraz

osoby przebywaj¹ce czasowo. Spis by³ przeprowadzony w budynkach, mieszkaniach, obiektach

zbiorowego zakwaterowania i innych zamieszkanych pomieszczeniach niebêd¹cych

mieszkaniami.

W Polsce dotychczasowa praktyka spisowa opiera³a siê na tradycyjnym sposobie

przeprowadzania spisów, który polega³ na anga¿owaniu rachmistrzów spisowych,

odwiedzaj¹cych wszystkie zamieszkane jednostki i zapisuj¹cych uzyskane bezpoœrednio od

respondentów informacje na formularzach spisowych, dostêpnych w formie papierowej.

Nastêpnie dane z formularzy by³y rejestrowane oraz ju¿ w formie elektronicznej podlega³y

dalszemu opracowaniu. Taka organizacja spisu okaza³a siê jednak bardzo kosztowna i pracoch³onna.

Z tego wzglêdu Polska zdecydowa³a siê w spisie 2011 na odejœcie od tradycyjnej metody na rzecz

metody mieszanej, polegaj¹cej na po³¹czeniu danych z rejestrów i systemów informacyjnych

z danymi pozyskiwanymi w bezpoœrednich badaniach statystycznych.

Komisja Europejska przygotowuj¹c podstawy prawne przeprowadzania spisów na obszarze

UE wziê³a pod uwagê dynamiczny rozwój systemów administracyjnych i rozwi¹zañ

informatycznych wykorzystywanych przy wyborze metody spisu. W przepisach Rozporz¹dzenia

PE i Rady Nr 763/2008 okreœlone zosta³y szczegó³owo Ÿród³a, które mog¹ byæ wykorzystywane

dla pozyskania danych statystycznych dla potrzeb spisu.

9

W szczególnoœci s¹ to:

a) tradycyjne spisy powszechne,

b) spisy powszechne opartych na danych z rejestrów administracyjnych,

c) po³¹czenie tradycyjnych spisów powszechnych z badaniami reprezentacyjnymi,

d) po³¹czenie spisów powszechnych w oparciu o dane z rejestrów administracyjnych z badaniami

reprezentacyjnymi,

e) po³¹czenie spisów powszechnych w oparciu o dane z rejestrów administracyjnych z tradycyjnymi

spisami powszechnymi,

f) po³¹czenie spisów powszechnych w oparciu o dane z rejestrów administracyjnych z badaniami

reprezentacyjnymi oraz tradycyjnymi spisami powszechnymi,

g) odpowiednie badania oparte na próbie rotacyjnej (tzw. „krocz¹ce” spisy powszechne).

Rozporz¹dzenie nr 763/2008 jest pierwszym aktem prawnym na skalê miêdzynarodow¹,

który traktuje równorzêdnie ró¿ne rodzaje podejœcia do przeprowadzania spisów ludnoœci i mieszkañ

w krajach cz³onkowskich UE.

2. Podstawowe cele spisu

Podstawowe cele Narodowego Spisu Powszechnego Ludnoœci i Mieszkañ w 2011 roku

mo¿na sprecyzowaæ nastêpuj¹co:

1) Zaspokojenie potrzeb informacyjnych kraju, zw³aszcza zebranie informacji, których nie

mo¿na uzyskaæ z innych Ÿróde³;

2) Dostarczenie informacji na poziomie jednostek podstawowego podzia³u administracyjnego

kraju;

3) Mo¿liwie szeroka charakterystyka zmian, jakie zasz³y w okresie 2002-2011 w podstawowych

strukturach demograficzno-spo³ecznych ludnoœci, gospodarstw domowych i rodzin oraz

zmian w wielkoœci i standardzie zasobów mieszkaniowych;

4) Zebranie informacji niezbêdnych do zabezpieczenia potrzeb miêdzynarodowych Unii

Europejskiej oraz ONZ;

5) Aktualizacja bazy do budowy operatów losowania do badañ reprezentacyjnych

prowadzonych poprzez obserwacje gospodarstw domowych.

3. Zakres tematyczny spisu

Przy ustalaniu zakresu przedmiotowego spisu ludnoœci i mieszkañ 2011 zosta³a

przeprowadzona analiza wykorzystania wyników poprzedniego spisu oraz analiza nowych

10

potrzeb informacyjnych. Brano równie¿ pod uwagê mo¿liwoœci pozyskania tych informacji z innych

Ÿróde³, przede wszystkim z systemów informacyjnych administracji publicznej, a tak¿e

koniecznoœæ zachowania w czasie pe³nej porównywalnoœci danych oraz zobowi¹zania

miêdzynarodowe okreœlone w rozporz¹dzeniu nr 763/2008.

W 2008 r. zosta³y przeprowadzone konsultacje spo³eczne, w których zbierano uwagi i zapotrzebowanie

na dane spisowe od urzêdów centralnych i terenowych, samorz¹dów, oœrodków badawczych,

organizacji narodowoœciowych i instytucji wyznaniowych.

W wyniku tych prac ustalono nastêpuj¹ce tematy badawcze:

1) Geograficzna charakterystyka ludnoœci – miejsce przebywania, miejsce zamieszkania w okresie

miêdzyspisowym i przyczyny jego zmiany;

2) Demograficzna charakterystyka osób – p³eæ, wiek, stan cywilny (formalnoprawny i faktyczny),

kraj urodzenia, w tym rodziców, obywatelstwo;

3) Gospodarstwa domowe i rodziny – wielkoœæ i sk³ad gospodarstwa domowego i rodziny,

rodziny biologiczne i zrekonstruowane, rodziny niepe³ne, pozycja osób w gospodarstwie

domowym i rodzinie;

4) Wykszta³cenie – poziom wykszta³cenia, kontynuacja nauki; rodzaj szko³y, dziedzina i kierunek

kszta³cenia;

5) Migracje wewnêtrzne i zagraniczne, w tym badanie emigracji Polaków, emigracji

zarobkowej, reemigracji oraz imigracji cudzoziemców do Polski;

6) DzietnoϾ kobiet;

7) Narodowoœæ i jêzyk;

8) Wyznanie (przynale¿noœæ do koœcio³a lub zwi¹zku wyznaniowego);

9) Niepe³nosprawnoœæ prawna i biologiczna;

10) Ekonomiczna charakterystyka osób, w tym:

• Bie¿¹ca aktywnoœæ ekonomiczna – pracuj¹cy w pracy g³ównej i dodatkowej,

bezrobotni, bierni zawodowo, charakterystyka zawodowa pracuj¹cych;

• Sta³a aktywnoœæ ekonomiczna dla pracuj¹cych w indywidualnych gospodarstwach rolnych;

• Dojazdy do pracy;

11) G³ówne i dodatkowe Ÿród³o utrzymania osób;

12) �ród³a utrzymania gospodarstwa domowego, samodzielnoœæ gospodarowania i zamieszkania;

Integraln¹ czêœci¹ spisów ludnoœci w polskiej praktyce s¹ spisy mieszkañ i budynków, w których

s¹ zlokalizowane mieszkania. Zebrane podczas spisu informacje umo¿liwiaj¹ wyszacowanie

11

potrzeb mieszkaniowych, wynikaj¹cych zarówno z fizycznego braku mieszkañ, jak równie¿ z powodu

koniecznoœci wymiany istniej¹cych zasobów lub zasobów nie nadaj¹cych siê do remontu.

Z zakresu tematyki mieszkaniowej ujêto w spisie nastêpuj¹ce zagadnienia:

1) Rodzaj zamieszkanych pomieszczeñ;

2) Charakterystyka mieszkañ, w tym:

• mieszkania zamieszkane wed³ug rodzaju zajmowania mieszkania, w³asnoœci

mieszkania, wielkoœci mieszkania, w tym: liczba izb z wyszczególnieniem pokoi,

pomieszczeñ kuchennych i innych izb oraz powierzchnia u¿ytkowa mieszkañ,

wyposa¿enia w instalacje sanitarno-techniczne, sposób ogrzewania mieszkania;

• mieszkania niezamieszkane dodatkowo charakteryzowane wed³ug przeznaczenia

oraz przyczyny niezamieszkania;

3) Charakterystyka budynków z zamieszkanymi lokalami mieszkalnymi, w tym: rodzaj

budynku, forma w³asnoœci budynku, liczba mieszkañ w budynku, rok wybudowania;

4) Informacje o tytule prawnym do zajmowanego mieszkania.

4. Organizacja spisu

Sprawna realizacja NSP 2011 wymaga³a decentralizacji zadañ i kompetencji. W podejœciu

organizacyjno-planistycznym GUS podtrzyma³ dotychczasowe rozwi¹zania stosowane w poprzednich

spisach ludnoœci i mieszkañ, modyfikuj¹c jedynie strukturê poprzez wprowadzenie nowych

funkcji (funkcji lidera gminnego w gminnych biurach spisowych (GBS), dyspozytora wojewódzkiego

w wojewódzkich biurach spisowych (WBS) oraz dyspozytora centralnego w Centralnym Biurze

Spisowym (CBS). Powo³ane WBS i GBS pozwala³y na przekazywanie zadañ strukturom,

pozostaj¹cym w bezpoœredniej podleg³oœci, tym samym pomaga³y w zabezpieczeniu

funkcjonowania stabilnej struktury aparatu spisowego.

Pracami zwi¹zanymi z przygotowaniem, zorganizowaniem i przeprowadzeniem spisu NSP

2011 kierowa³:

• Prezes G³ównego Urzêdu Statystycznego – ca³oœci¹ prac, jako Generalny Komisarz

Spisowy,

• wojewoda – na terenie województwa, jako wojewódzki komisarz spisowy; zastêpc¹

wojewódzkiego komisarza spisowego by³ dyrektor Urzêdu Statystycznego,

• wójt, burmistrz, prezydent miasta – na terenie gminy, jako gminny komisarz spisowy;

zastêpc¹ gminnego komisarza spisowego by³a osoba wyznaczona przez komisarza

gminnego.

12

Narodowy spis powszechny ludnoœci i mieszkañ zrealizowany zosta³ jako przedsiêwziêcie

projektowe w ramach Projektu PSR 2010 i NSP 2011, którym zarz¹dza³ Dyrektor Centralnego

Biura Spisowego, bêd¹c jednoczeœnie Zastêpc¹ Generalnego Komisarza Spisowego. Dyrektor

CBS na okres gromadzenia danych spisowych powo³a³ – w ramach Centralnego Biura Spisowego

– Centrum Zarz¹dzania Spisem (CZS), w którego strukturach znaleŸli siê dyspozytorzy centralni,

koordynuj¹cy oraz monitoruj¹cy przebieg spisu NSP 2011 prowadzonego metodami CAPI, CATI

oraz CAII.

Ponadto w ramach CBS funkcjonowa³y zespo³y zadaniowe odpowiedzialne za realizacjê

poszczególnych zadañ merytorycznych i organizacyjnych.

Powo³ana zosta³a tak¿e Grupa robocza ds. metodologii NSP 2011, w której sk³ad wchodzili

przedstawiciele wybranych departamentów GUS oraz urzêdów statystycznych, odpowiedzialnych za

poszczególne obszary statystyki ludnoœci, mieszkañ oraz rynku pracy.

Nowoczesne podejœcie do realizacji spisu wymaga³o przygotowania odpowiedniej struktury

technologicznej do zarz¹dzania i monitorowania przebiegu spisu. G³ównym system wspieraj¹cym

operacyjne zarz¹dzanie spisem przez dyspozytorów by³a aplikacja Zarz¹dzanie Kompletnoœci¹

Spisu (ZKS) odpowiedzialna za zarz¹dzanie i koordynacjê procesu gromadzenia danych

spisowych z wykorzystaniem ró¿nych kana³ów pozyskiwania informacji (CAPI, CATI, CAII).

Zakres funkcjonalnoœci aplikacji ZKS obejmowa³:

• automatyczn¹ wymianê danych z systemami wspieraj¹cymi obs³ugê poszczególnych

kana³ów CAxI (CAPI, CATI, CAII) oraz Operacyjn¹ Baz¹ Mikrodanych,

• rêczne wyznaczanie metody spisu dla danej jednostki spisowej,

• weryfikacjê i zatwierdzanie ankiet wype³nionych metod¹ samospisu internetowego,

• monitorowanie i raportowanie przebiegu spisu, ze skalowaniem od poziomu

pojedynczego obwodu do ca³ego obszaru spisu.

Dyrektorzy urzêdów statystycznych utworzyli w ramach Wojewódzkich Biur Spisowych

(WBS) Wojewódzkie Centrum Zarz¹dzania Spisem (WCZS) oraz Wojewódzkie Call Center

(WCC). Kierownik WCZS by³ odpowiedzialny za terminowe przeprowadzenie spisu przez

rachmistrzów spisowych na terenie województwa. Dyspozytorzy wojewódzcy monitorowali

przebieg spisu realizowanego przez rachmistrzów spisowych. Wa¿n¹ rolê w przebiegu,

nadzorowaniu i wspieraniu prac ankieterów w województwach odegra³y WCC.

Praca ankieterów statystycznych polega³a na:

– prowadzeniu spisu uzupe³niaj¹cego metod¹ wywiadu telefonicznego, wspieranego

formularzem elektronicznym,

13

– prowadzeniu serwisu informacyjnego dla respondentów oraz rachmistrzów,

– wsparciu serwisowym dla osób realizuj¹cych samospis,

– umawianiu wizyt rachmistrzów u respondentów.

Lider gminny pe³ni³ rolê pierwszej linii wsparcia dla rachmistrzów spisowych –rozwi¹zuj¹c

na bie¿¹co problemy organizacyjne, metodologiczne oraz techniczne zg³aszane przez

rachmistrzów spisowych. Z kolei wdro¿enie systemów: Bazy Wiedzy oraz Systemu Zg³oszeñ

pozwoli³o na spraw¹ komunikacjê i wymianê informacji pomiêdzy uczestnikami spisu oraz na

bie¿¹ce reagowanie na zg³oszenia i pytania z gminnych i wojewódzkich biur spisowych.

5. Spis próbny

Spis próbny przeprowadzony zosta³ w okresie od dnia 1 kwietnia do dnia 31 maja 2010 r.,

wed³ug stanu na dzieñ 31 marca 2010 r. o godz. 2400.

Jednostki podzia³u terytorialnego, w których by³ realizowany spis próbny, zosta³y dobrane

celowo, bior¹c pod uwagê ich zró¿nicowanie pod wzglêdem gêstoœci zaludnienia, wystêpuj¹cych

specyficznych cech terenu, ludnoœci tam zamieszka³ej i jej warunków mieszkaniowych. Na

terenie wskazanych jednostek podzia³u terytorialnego zosta³y spisane wszystkie zamieszkane

budynki i mieszkania oraz osoby wed³ug zasad przyjêtych do spisu powszechnego. Sprawdzone

zosta³y rozwi¹zania metodologiczne i organizacyjne planowane do zastosowania w spisie

powszechnym. Ze szczególnym uwzglêdnieniem zbadane zosta³y poszczególne metody zbierania

danych, w tym efektywnoœæ samospisu internetowego i ankietowania telefonicznego. Równie

wa¿ne znaczenie mia³o przetestowanie aplikacji do formularza elektronicznego oraz sprawnoœæ

pozyskiwania danych na przenoœnych urz¹dzeniach elektronicznych oraz kwestie techniczne

zwi¹zane z przesy³aniem wype³nionych formularzy elektronicznych do odpowiednich serwerów.

WA¯NIEJSZE POJÊCIA I SKRÓTY

Skrót (pojêcie) Objaœnienie

Operacyjna Baza Mikrodanych(OBM)

Jeden z systemów wspieraj¹cych proces spisowy, któregog³ównym zadaniem jest integracja danych pochodz¹cych zró¿nych Ÿróde³. Procesowi integracji towarzysz¹ m.in. etapy:czyszczenia danych, walidacji, deduplikacji oraz korekty.Finalnym produktem systemu jest tzw. Z³oty Rekord, który jestg³ównym Ÿród³em danych dla systemu ABM

Analityczna Baza Mikrodanych(ABM)

Baza danych, która przechowuje odpersonalizowane wartoœcizmiennych spisowych w ostatecznej wersji, zebrane podczasspisu, na której bêd¹ dokonywane wszelkie analizy statystyczne(opracowania tabelaryczne, agregaty, analizy przestrzenne)oraz udostêpniane publicznie

14

Skrót (pojêcie) Objaœnienie

CAII (Computer Assisted InternetInterview

Pozyskiwanie informacji od respondentów poprzez samospisinternetowy

CAPI (Computer Assisted PersonalInterview)

Spis przeprowadzany przez rachmistrza przy pomocyformularza elektronicznego i terminali przenoœnych (w spisie2011 zastosowano urz¹dzenia typu handheld)

CATI (Computer Assisted TelephoneInterviewing lub Computer AidedTelephone Interviewing)

Pozyskiwanie informacji od respondentów za poœrednictwem³¹czy telefonicznych i przy wykorzystaniu specjalistycznegooprogramowania komputerowego

Call Center Ca³oœæ elementów sprzêtowych, programowych s³u¿¹cych doobs³ugi masowych kontaktów z klientami przy u¿yciu telefonujako medium

Podsystem Metadanych Repozytorium metadanych zawieraj¹ce regu³y biznesowe(metadane biznesowe), informacje o strukturach danych(metadane techniczne) i procesach zachodz¹cych w hurtowni(metadane operacyjne)

Dane CAxI Dane, które s¹ wykorzystywane w procesach CAII, CATI,CAPI. Te dane s¹ inicjalnie generowane przez OBM, nastêpniepo uzupe³nieniu w procesach, s¹ ³adowane do Operacyjnej BazyMikrodanych, stanowi¹c dane Ÿród³owe OBM

Systemy informacyjne administracjipublicznej

Systemy zbierania, gromadzenia i przetwarzania informacjiprzez organy administracji rz¹dowej oraz jednostek samorz¹duterytorialnego, inne instytucje rz¹dowe, organy rejestrowe iNarodowy Bank Polski, prowadzone w oparciu o przepisykompetencyjne lub inne akty prawne zwi¹zane bezpoœrednio zwykonywaniem przez nie zadañ statutowych

Jednostka spisowa (jednostkabadania)

Podmiot spisu. Pojedyncza osoba, gospodarstwo domowe,mieszkanie, budynek, dla których s¹ gromadzone w OBMwartoœci zmiennych spisowych. Obiekt bêd¹cy elementemzbiorowoœci (populacji) bêd¹cej przedmiotem badaniastatystycznego (tj. spisu), dla którego ustalane s¹ wartoœcizmiennych spisowych

Jednostka losowania Jednostka losowania jest ustalana na etapie wyboru schematulosowania próby do badania reprezentacyjnego. W badaniureprezentacyjnym w NSP 2011 jednostk¹ losowania by³omieszkanie, wyodrêbnione w budynku jednorodzinnym lubwielorodzinnym

Zmienna spisowa Atrybut danych spisowych okreœlaj¹cy jedn¹ cechê spisow¹jednostki badania. Wartoœci zmiennych spisowych w NSP 2011zosta³y pozyskane od rachmistrzów w trakcie przeprowadzaniabadania przez rachmistrza spisowego lub zebrane poprzezwywiad telefoniczny z ankieterem lub zgromadzone z rejestrówi systemów informacyjnych

Master Record Struktura danych zawieraj¹ca spersonalizowane dane ojednostce spisowej wraz z zestawem wartoœci jej cech. W NSP2011 dane zosta³y u¿yte do wygenerowania podpowiedzi doelektronicznych formularzy spisowych – na podstawieinformacji dostêpnych wy³¹cznie w rejestrach i systemachadministracyjnych

15

Skrót (pojêcie) Objaœnienie

Z³oty Rekord (Golden Record) Struktura danych zawieraj¹ca odpersonalizowane dane ojednostce spisowej wraz z zestawem wartoœci jej cech

GIS (Geographic InformationSystems) - Systemy InformacjiPrzestrzennej

System informatyczny umo¿liwiaj¹cy przeprowadzenieró¿norodnych operacji z wykorzystaniem danych mapowych.W NSP 2011 urz¹dzenia wyposa¿one w GPS wskazywa³y naortofotomapie bie¿¹c¹ pozycjê rachmistrza oraz punktyadresowe, do których kierowa³ siê, aby dokonaæ spisu

Portal geostatystyczny (PGS) Docelowa, informatyczna platforma przestrzennej prezentacjidanych oraz wyników analiz geostatystycznych, dotycz¹cychmin. danych NSP 2011 gromadzonych w ABM

OLAP (On-line Analytical Processing) Oprogramowanie wspieraj¹ce podejmowanie decyzji, którepozwala u¿ytkownikowi analizowaæ szybko informacje zawartew wielowymiarowych strukturach danych zawieraj¹cych ró¿newidoki i hierarchie. W Systemie ABM wykorzystywane jestoprogramowanie SAS OLAP Server

Rozdzia³ II. METODOLOGIA SPISU LUDNOŒCI I MIESZKAÑ 2011

1. �ród³a danych

Powszechny spis ludnoœci i mieszkañ 2011 zosta³ przeprowadzony metod¹ mieszan¹ tj.

poprzez pozyskiwanie danych ze Ÿróde³ administracyjnych (rejestrów i systemów

informacyjnych) oraz zbieranie danych bezpoœrednio od ludnoœci w ramach badania

reprezentacyjnego oraz tzw. badania pe³nego. Oprócz tego przeprowadzone zosta³y dwa pe³ne

badania, obejmuj¹ce osoby przebywaj¹ce w obiektach zbiorowego zakwaterowania oraz osoby

bezdomne. Zastosowane rozwi¹zania mia³y przede wszystkim zmniejszyæ koszty spisu oraz

obci¹¿enie osób objêtych spisem, przy zachowaniu wysokiej jakoœci wyników spisu.

W ustawie o NSP 2011 przyjête zosta³o za³o¿enie jak najszerszego wykorzystania systemów

informacyjnych administracji publicznej, jako Ÿróde³ danych do spisu, co w konsekwencji

oznacza³o, ¿e informacje przewidziane do zebrania w trakcie spisu pobrane zosta³y przede

wszystkim z dostêpnych Ÿróde³ administracyjnych, a nastêpnie wykorzystane do przygotowania i

aktualizacji wykazu adresowo-mieszkaniowego, nastêpnie do utworzenia operatu

adresowo-mieszkaniowego do losowania próby do badania reprezentacyjnego oraz jako

bezpoœrednie Ÿród³o danych spisowych. Dane niewystêpuj¹ce w systemach informacyjnych

administracji publicznej lub niespe³niaj¹ce wymogów jakoœci danych statystycznych zebrano od

osób objêtych spisem. Jednak w tym przypadku przewidziano zastosowanie nowoczesnych

technik gromadzenia danych w celu wyeliminowania formularzy papierowych.

16

2. Prace przygotowawcze do spisu

Wa¿nym obszarem prac przygotowawczych do NSP 2011 by³y dzia³ania zwi¹zane z tworzeniem

elektronicznego wykazu adresowo-mieszkaniowego na potrzeby spisu. Wykaz

adresowo-mieszkaniowy przygotowany zosta³ w oparciu o rejestr TERYT (Krajowy Rejestr

Urzêdowy Podzia³u Terytorialnego Kraju) z wykorzystaniem danych pochodz¹cych z innych

Ÿróde³, m.in. z pañstwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w zakresie lokalizacji

przestrzennej budynków. W zwi¹zku z po³¹czeniem tych dwóch Ÿróde³ do identyfikatorów

adresowych budynków z rejestru TERYT do³¹czone zosta³y wspó³rzêdne geodezyjne x,y (punkty

adresowe). W zakresie informacji o osobach na potrzeby wykazu adresowo-mieszkaniowego

wykorzystane by³y gminne zbiory meldunkowe, które zosta³y po³¹czone z systemem NOBC, tj.

systemem identyfikacji adresowej ulic, nieruchomoœci, budynków i mieszkañ stanowi¹cym czêœæ

rejestru TERYT. Przygotowane w tym trybie zestawienie budynków, mieszkañ i osób by³o

weryfikowane przez urzêdy gmin podczas aktualizacji przedspisowej. Na tym etapie zosta³a

ustalona zbiorowoœæ budynków, mieszkañ i obiektów zbiorowego zakwaterowania podlegaj¹cych

spisaniu, poprawnoœæ ich adresów oraz przyporz¹dkowanie osób do poszczególnych mieszkañ i

obiektów.

W trakcie obchodu przedspisowego rachmistrzowie dokonali weryfikacji wszystkich

punktów adresowych, które znalaz³y siê w obszarze przydzielonych obwodów, porównuj¹c je z pozycjami

ujêtymi w wykazie adresowo-mieszkaniowym do obchodu. Przedmiotem obchodu by³o

zatwierdzenie lub modyfikacja punktów adresowych wyszczególnionych w wykazie, a tak¿e

usuniêcie nieistniej¹cych punktów adresowych lub ewentualne dodanie nowych

nieodnotowanych w wykazie, na których znalaz³y siê budynki mieszkalne, budynki

niemieszkalne z mieszkaniami lub budynki obiektów zbiorowego zakwaterowania, np. dom

studencki. W odró¿nieniu do poprzednich spisów ludnoœci i mieszkañ rachmistrzowie nie

odwiedzali mieszkañ w celu dokonania weryfikacji informacji dotycz¹cych nazwiska i imienia

g³ównego lokatora i liczby osób podlegaj¹cych spisowi.

Rachmistrzowie korzystali z map cyfrowych, zainstalowanych na przenoœnych

urz¹dzeniach elektronicznych typu handheld. Kartograficzna dokumentacja przedspisowa

przygotowana zosta³a w formie elektronicznej i wykorzystywa³a narzêdzia GIS (Geographic

Information Systems). Na mapach cyfrowych zosta³y zaznaczone obwody spisowe z budynkami

i punktami adresowymi. Mapa cyfrowa by³a sprzêgniêta z elektronicznym, opisanym wy¿ej

wykazem adresowo-mieszkaniowym zawieraj¹cym adresy budynków, mieszkañ i obiektów

zbiorowego zakwaterowania przeznaczonych do spisania. Tak przygotowany modu³

elektroniczny dokumentacji wyjœciowej by³ dostêpny na wszystkich poziomach zarz¹dzania

spisem. Aplikacja sygnalizowa³a na mapie aktualne po³o¿enie rachmistrza, a w przypadku

17

stwierdzenia przez niego, ¿e w terenie znajduje siê nieujêty w operacie spisowym i nienaniesiony

na mapie cyfrowej punkt adresowy, pod którym mieszkaj¹ ludzie, umo¿liwia³a wprowadzenie

tego punktu na mapê cyfrow¹ za pomoc¹ urz¹dzenia GPS, zainstalowanego na przenoœnym

urz¹dzeniu elektronicznym, oraz dopisanie do operatu brakuj¹cego mieszkania, czy innego

obiektu.

3. Badanie pe³ne

Badanie zosta³o przeprowadzone w oparciu o pozyskane do celów statystycznych rejestry

administracyjne i systemy informacyjne. Do przeprowadzenia NSP zgromadzono informacje

m.in. z nastêpuj¹cych systemów centralnych i rozproszonych: Ministerstwa Finansów,

Ministerstwa Spraw Wewnêtrznych i Administracji (zbioru PESEL) Zak³adu Ubezpieczeñ

Spo³ecznych, Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Spo³ecznego, Narodowego Funduszu Zdrowia

(Centralnego Wykazu Ubezpieczonych), urzêdów gmin (gminnych zbiorów meldunkowych).

W wyniku szczegó³owego przeanalizowania pozyskanych danych, po³¹czono zebrane

informacje tworz¹c wykaz podmiotowy do przeprowadzenia badania spisowego. Uzyskane t¹

metod¹ dane zosta³y równie¿ u¿yte do wygenerowania podpowiedzi do ankiet spisowych (na

podstawie tzw. Master Recordu) i przyspieszenia w ten sposób zbierania informacji od

respondentów. W dalszej kolejnoœci metoda ta pos³u¿y³a do wygenerowania wyników NSP.

Podstawowym Ÿród³em informacji na temat budynków i mieszkañ w NSP 2011 by³a tzw.

baza budynków. Zosta³a ona utworzona w wyniku po³¹czenia danych pozyskanych w ramach NSP

2002, badañ statystycznych min. dotycz¹cych wydanych pozwoleñ na budowê oraz budynkach

mieszkalnych i mieszkaniach w budynkach niemieszkalnych oddanych do u¿ytkowania oraz

Elektronicznej Karty Budynku, za pomoc¹ której ka¿dy podmiot zarz¹dzaj¹cy lub administruj¹cy

budynkami przekaza³ informacje dotycz¹ce wybranych cech i parametrów poszczególnych

budynków wielomieszkaniowych.

Dodatkowym Ÿród³em danych by³y informacje zebrane przez rachmistrzów w trakcie

obchodu przedspisowego, które umo¿liwi³y aktualizacjê bazy poprzez dopisanie budynków

niefiguruj¹cych w bazie, usuniêcie nieistniej¹cych, czy zmianê ich rodzaju (np. z mieszkalnego na

niemieszkalny).

Szerszy zakres danych — zarówno o osobach jak i mieszkaniach — zosta³ pozyskany w ramach

badania reprezentacyjnego.

4. Badanie reprezentacyjne

Przeprowadzone w ramach NSP badanie reprezentacyjne, dostarczy³o danych, które nie s¹

gromadzone w rejestrach i systemach informacyjnych. Badanie zosta³o przeprowadzone na próbie

18

losowej ok. 20% mieszkañ w skali kraju. Jednostk¹ losowania by³o mieszkanie, a dok³adniej jego

adres.

Operat losowania mieszkañ, który zosta³ utworzony w oparciu o rejestry i systemy

informacyjne, zosta³ odpowiednio uporz¹dkowany i podzielony na poszczególne warstwy.

Najwa¿niejsze cechy, jakie brano pod uwagê przy alokacji próby pomiêdzy poszczególne

jednostki podzia³u administracyjnego to:

– liczba osób zameldowanych w mieszkaniu,

– wystêpowanie du¿ych skupisk mieszkaniowych w du¿ych miastach tzw. „blokowisk”

– wystêpowanie osoby pracuj¹cej w mieszkaniu,

– wystêpowanie emeryta lub rencisty w przypadku braku pracuj¹cego,

– wystêpowanie bezrobotnego w mieszkaniu w przypadku braku ww. osób,

– uwzglêdnienie mieszkañ z u¿ytkownikiem gospodarstwa rolnego.

Zasady tworzenia operatu losowania mieszkañ

Etapy tworzenia operatu losowania mieszkañ zawiera³y:

1. utworzenie zintegrowanego wykazu adresowo-mieszkaniowego w oparciu o Zestawienie

adresowo-mieszkaniowe,

2. weryfikacja wykazu obchodem przedspisowym,

3. uzupe³nienie wykazu dodatkowymi zmiennymi i utworzenie operatu losowania do badania

reprezentacyjnego

Dodatkowo do wykazu adresowo-mieszkaniowego w Operacyjnej Bazie Mikrodanych

zosta³y wprowadzone informacje pochodz¹ce z innych rejestrów i systemów informacyjnych lub

baz statystycznych jak: zbiory Zak³adu Ubezpieczeñ Spo³ecznych (CRU, EiR oraz CRPS), Kasy

Rolniczego Ubezpieczenia Spo³ecznego (KRUS), Krajowej Ewidencji Podatników (KEP),

Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzekania

o Niepe³nosprawnoœci ( EKSMoON), PESEL, spisu ludnoœci i mieszkañ 2002, bazy budynkowej

oraz Wykazu bazowego do PSR 2010. Celem w³¹czenia do wykazu dodatkowych informacji by³a

poprawa jakoœci danych zgromadzonych w tym wykazie oraz zapewnienie informacji na potrzeby

utworzenia operatu losowania. W trakcie weryfikacji danych w wykazie zosta³y ustalone kryteria

(zmienne oraz ich wartoœci), które zosta³y wykorzystane do tworzenia bardziej jednorodnych grup

(warstwowania) jednostek badania.

Przy tworzeniu operatu losowania pominiêto:

a) obiekty zbiorowego zamieszkania niezawieraj¹ce mieszkañ,

19

b) obiekty zamkniête oraz mieszkania na terenie obiektów zamkniêtych,

c) mieszkania w obiektach zbiorowego zakwaterowania stanowi¹cych obiekty zamkniête,

d) pomieszczenia prowizoryczne,

e) mieszkania niezamieszkane, zniszczone na skutek klêsk ¿ywio³owych w szczególnoœci powodzi.

W konsekwencji do operatu wesz³y mieszkania zamieszkane, w których osoby by³y

zameldowane lub przebywa³y bez meldunku oraz te mieszkania niezamieszkane, które by³y w trakcie

remontu, zmiany lokatora lub nowo wybudowane. Budynki, które wystêpowa³y pod jednym

adresem by³y brane do losowania, je¿eli ich liczba nie przekroczy³a dwóch. Operat losowania

mieszkañ zosta³ zaktualizowany w trakcie trwania obchodu przedspisowego, w wyniku którego

do badania do³¹czono budynki jednomieszkaniowe, które nie znalaz³y siê wczeœniej w wykazie.

Zmienne uwzglêdnione w operacie losowania

Dla potrzeb badania reprezentacyjnego w wykazie dopisano do ka¿dego mieszkania zestaw

informacji zawarty w operacie losowania, spoœród których wybrano ostateczne kryteria

warstwowania:

a) symbol terytorialny,

b) po³o¿enie budynku/mieszkania na terenie objêtym powodzi¹ lub inna klêsk¹ ¿ywio³ow¹,

c) liczba mieszkañ w budynku wielomieszkaniowym,

d) po³o¿enie mieszkania w budynku wielomieszkaniowym,

e) rok zakoñczenia budowy budynku,

f) liczba osób w mieszkaniu (0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 i wiêcej) – po dodatkowych badaniach,

g) liczba osób zameldowanych na pobyt sta³y – po dodatkowych badaniach,

h) wystêpowanie cudzoziemca w mieszkaniu,

i) wystêpowanie osoby pracuj¹cej (posiadanie ubezpieczenia), emeryta lub rencisty w mieszkaniu

oraz osoby bezrobotnej,

j) wystêpowanie osoby niepe³nosprawnej,

k) wystêpowanie u¿ytkownika gospodarstwa rolnego oraz powierzchni u¿ytków rolnych,

l) po³o¿enie mieszkania w gminie o udziale spo³ecznoœci mniejszoœciowej (narodowej lub

etnicznej) co najmniej 10%.

Wartoœci zmiennych, jako kryteria warstwowania zosta³y zró¿nicowane dla obszarów miejskich

i wiejskich. Wybór zmiennych zosta³ ostatecznie ustalony w trakcie losowania próbnego.

20

Alokacja próby w poszczególnych powiatach1

Podstawowym celem badania reprezentacyjnego realizowanego w ramach spisu 2011 jest

uzyskanie informacji o sytuacji spo³eczno-demograficznej na poziomie powiatu. Konieczne by³o

wiêc dokonanie podzia³u za³o¿onej 20% próby mieszkañ dla Polski pomiêdzy powiaty. Dokonano

tego przy wykorzystaniu metody alokacji pierwiastkowej. Metoda ta stanowi kompromis

pomiêdzy alokacj¹ proporcjonaln¹ a alokacj¹ zapewniaj¹c¹ jednakow¹ precyzjê dla subpopulacji.

Przy za³o¿eniu, ¿e zastosowano by proporcjonalne losowanie próby, w ka¿dym powiecie próba

stanowi³aby 20% populacji. Poniewa¿ precyzja wyników tj. wielkoœæ b³êdu losowego zale¿y od

liczebnoœci próby, uzyskano by w efekcie niedostateczn¹ precyzjê dla wielu ma³ych powiatów.

Z kolei, w metodzie alternatywnej uzyskujemy, w przybli¿eniu, jednakow¹ precyzjê

wyników dla wszystkich powiatów, ale za cenê istotnego „sp³aszczenia” liczebnoœci próby.

W efekcie liczebnoœæ próby, a tym samym pracoch³onnoœæ przy realizacji spisu by³aby ma³o

zró¿nicowana pomiêdzy du¿ymi i ma³ymi powiatami. Z tych powodów jako metodê rozdzia³u

próby przyjêto alokacjê pierwiastkow¹, w której np. liczba mieszkañ losowanych w p-tym

powiecie jest proporcjonalna do pierwiastka kwadratowego z populacyjnej liczby mieszkañ

i wyra¿ona wzorem:

gdzie:

n* – za³o¿ona liczebnoœæ próby dla Polski,

Np – liczba mieszkañ w p-tym powiecie,

Wed³ug powy¿szego wzoru obliczone zosta³y liczebnoœci prób dla poszczególnych

powiatów. Potraktowanie Warszawy, tak jak ka¿dego innego powiatu, mog³oby w konsekwencji

spowodowaæ niemo¿noœæ uzyskania w miarê precyzyjnych wyników dla poszczególnych

dzielnic. Jako ostateczn¹ próbê dla miasta Warszawy przyjêto wartoœæ œredni¹ z powy¿szych

wartoœci, tj. 87500 mieszkañ. Wartoœæ ta zosta³a odjêta od za³o¿onej liczebnoœci próby dla Polski

tj. od 2631 tys., po czym dokonano alokacji pierwiastkowej dla 78 powiatów. Próby w najmniejszych

powiatach tj. beskidzkim i sejneñskim wynosz¹ po ok. 3200 mieszkañ (49% populacji), zaœ

najwiêksza próba (poza Warszaw¹) jest w m. £odzi – 23000 mieszkañ, czyli 6,9% liczby

mieszkañ w tym mieœcie – powiecie.

1 Materia³ roboczy opracowany przez zespól matematyków pod kierunkiem Bronis³awa Lednickiego.

21

W Warszawie, £odzi, Krakowie, Wroc³awiu i w Poznaniu podzia³ próby pomiêdzy

poszczególne dzielnice i delegatury dokonany zosta³ równie¿ metod¹ pierwiastkow¹. Poza

Warszaw¹, w pozosta³ych miastach, ze wzglêdu na ma³¹ liczbê delegatur (4 lub 5) nie zachodzi³a

potrzeba zwiêkszania liczebnoœci próby, tak jak w przypadku Warszawy. Ustalone dla

poszczególnych delegatur w tych miastach liczebnoœci prób zapewniaj¹ uzyskanie precyzji nie

gorszej ni¿ w najmniejszych powiatach.

Schemat losowania próby

W celu wylosowania, w ka¿dym z powiatów, próby o ustalonej wczeœniej liczebnoœci zastosowany

zosta³ schemat losowania jednostopniowego warstwowego. Jednostki losowania – mieszkania zosta³y

przed losowaniem pogrupowane w warstwy w celu zwiêkszenia efektywnoœci losowania. Zastosowano

zró¿nicowane podejœcie do warstwowania w zale¿noœci od typu powiatu i gminy.

W miastach – powiatach oraz w dzielnicach wymienionych wy¿ej 5 najwiêkszych miast,

a tak¿e w innych wyró¿nionych wiêkszych miastach niebêd¹cych powiatami, w pierwszym etapie

podzia³ mieszkañ na dwie kategorie:

a) mieszkania w „blokowiskach”,

b) pozosta³e mieszkania.

Kryterium podzia³u na powy¿sze kategorie zosta³, przypisany do ka¿dego mieszkania,

wskaŸnik wyra¿aj¹cy liczbê mieszkañ w budynku, w którym znajduje siê dane mieszkanie. Do

„blokowisk” zaliczone zosta³y mieszkania o wartoœci tego wskaŸnika powy¿ej jego mediany.

Nastêpnie w ka¿dej z powy¿szych grup mieszkania zosta³y powarstwowane ze wzglêdu na liczbê

osób w mieszkaniu, po czym w ramach tak utworzonych kategorii nast¹pi³ dalszy podzia³ na

4 grupy ze wzglêdu na:

a) wystêpowanie osoby pracuj¹cej w mieszkaniu,

b) wystêpowanie emeryta lub rencisty w przypadku braku pracuj¹cego,

c) wystêpowanie bezrobotnego w mieszkaniu w przypadku braku w/w osób,

d) mieszkania z innymi osobami.

Ponadto, w mieszkaniach poza „blokowiskami”, dodano kategoriê: mieszkanie z u¿ytkownikiem

gospodarstwa rolnego.

Warstwowanie wed³ug liczby osób zamieszka³ych w danym mieszkaniu by³o istotnym

czynnikiem maj¹cym wp³yw na precyzjê wyników, zniwelowa³o bowiem negatywne efekty

zró¿nicowanej liczby osób zamieszka³ych w mieszkaniach. Efektywnoœæ tego etapu

warstwowania zale¿a³a od korelacji liczby osób w mieszkaniu zapisanej w operacie losowania ze

22

stanem rzeczywistym. Warstwowanie ze wzglêdu na pozosta³e zmienne mia³o z kolei pozytywny

wp³yw na wyniki spisu zwi¹zane z aktywnoœci¹ ekonomiczn¹.

W pozosta³ych powiatach w pierwszym etapie za³o¿ono warstwowanie wed³ug gmin, przy

czym gminy miejsko – wiejskie traktowane by³y, jako dwie oddzielne gminy. W mniejszych

miastach pominiêty zosta³ etap podzia³u na mieszkania w tzw. blokowiska i pozosta³e mieszkania,

a warstwowanie odbywa³o siê b analogicznie jak w du¿ych miastach poza blokowiskami.

W gminach wiejskich w pierwszym etapie mieszkania podzielone zosta³y na dwie kategorie:

a) mieszkania z u¿ytkownikiem gospodarstwa rolnego,

b) pozosta³e mieszkania.

W kategorii pierwszej wykonano warstwowanie wg liczby osób zamieszka³ych w mieszkaniu,

a nastêpnie, w miarê mo¿liwoœci, dalsze warstwowanie wg powierzchni gospodarstwa rolnego

(dwie ewentualnie trzy grupy obszarowe w zale¿noœci od liczby mieszkañ z u¿ytkownikiem

gospodarstwa w gminie). W przypadku drugiej kategorii mieszkañ wykonano warstwowanie

analogiczne jak w ma³ych miastach.

Przedstawiona wy¿ej koncepcja warstwowania mog³a prowadziæ do utworzenia w niektórych

powiatach bardzo rozdrobnionych warstw. W zwi¹zku z tym program losuj¹cy przy tworzeniu

warstw sprawdza³ jednoczeœnie czy tworzone w powy¿szy sposób warstwy spe³nia³y wymóg

minimalnej liczby mieszkañ. Warstwy zawieraj¹ce zbyt ma³o mieszkañ zosta³y ³¹czone z s¹siednimi.

Za³o¿ono odwrotn¹ ni¿ przy tworzeniu, hierarchiê kryteriów tzw. sklejania warstw.

Po utworzeniu warstw ustalone zosta³y liczebnoœci prób do wylosowania w poszczególnych

warstwach. Przyjêto proporcjonaln¹ alokacjê próby pomiêdzy warstwy. Oznacza to m.in., ¿e

ustalona w wyniku alokacji pierwiastkowej frakcja losowania w danym powiecie obowi¹zywa³a

we wszystkich gminach tego powiatu i w warstwach utworzonych wewn¹trz gmin.

Efektem tych dzia³añ by³o wylosowanie, spoœród prawie 13,5 mln mieszkañ, próby

licz¹cej ponad 2,7 mln mieszkañ. Utworzono prawie 70,5 tys. warstw, zaœ wielkoœæ próby

w poszczególnych warstwach waha³a siê od niemal 6% do ponad 49%.

Zakres tematyczny badania reprezentacyjnego w NSP 2011 uwzglêdnia³ szeœæ du¿ych

obszarów tematycznych:

� ludnoœæ i jej charakterystyka demograficzno-spo³eczna,

� aktywnoœæ ekonomiczna,

� migracje wewnêtrzne i zagraniczne ludnoœci,

� narodowoœæ i wyznanie,

23

� gospodarstwa domowe i rodziny

� oraz budynki i mieszkania).

W ramach tych obszarów mo¿na wyró¿niæ 15 tematów badawczych (patrz punkt 3 w

rozdziale I). Badanie reprezentacyjne w NSP 2011 stanowi komplementarn¹ ca³oœæ do badania

pe³nego, przeprowadzanego w oparciu o rejestry i systemy informacyjne.

5. Spis osób w obiektach zbiorowego zakwaterowania oraz osób bezdomnych

W trakcie trwania spisu zebrano informacje o osobach przebywaj¹cych powy¿ej 3 miesiêcy

w obiektach zbiorowego zakwaterowania, czyli w budynkach zajêtych przez jeden odrêbny

zak³ad, œwiadcz¹cy us³ugi: opiekuñczo-wychowawcze, opiekuñczo-lecznicze, obiekty

zwi¹zane z prac¹ lub nauk¹ (domy studenckie, internaty, hotele pracownicze), b¹dŸ inne, w którym

to obiekcie zamieszkuje/przebywa zwykle wiêksza liczba osób. Dane zosta³y pozyskane od

w³aœcicieli, administratorów lub zarz¹dców obiektów przy wykorzystaniu specjalnej aplikacji

internetowej. W szczególnych przypadkach informacje by³y pozyskiwane przy wsparciu

pracowników wojewódzkich lub gminnych biur spisowych oraz rachmistrzów.

W dniach 15-16 kwietnia 2011 r. – przy wspó³pracy z Pomorskim Forum na Rzecz

Wychodzenia z Bezdomnoœci – przeprowadzono równie¿ badanie osób bezdomnych.

Osoby bezdomne spisywane by³y przez rachmistrza na aplikacji mobilnej, w miejscu ich

przebywania wskazanym przez pracowników gminnych biur spisowych w porozumieniu z placówkami

udzielaj¹cymi pomocy bezdomnym. Zosta³y spisane osoby, które wieczór i noc w momencie spisu

spêdza³y poza jak¹kolwiek instytucj¹ funkcjonuj¹c¹ ca³odobowo, w miejscach ich przebywania takich

jak: dworce kolejowe i autobusowe oraz ich okolice, kana³y i wêz³y ciep³ownicze, ogródki dzia³kowe,

ulice, bunkry, lasy i parki, centra handlowe, parkingi, opuszczone samochody, przyczepy kempingowe,

klatki schodowe, zsypy, piwnice, œmietniki, wagony i bocznice kolejowe, ogrzewalnie itp. Osoby

bezdomne przebywaj¹ce w obiektach zbiorowego zakwaterowania (schroniska, noclegownie i instytucje

dla bezdomnych), zosta³y spisane przez administratorów tych obiektów.

6. Formularze wykorzystywane w spisie 2011

W spisie 2011 wykorzystywano dwa rodzaje formularzy, dostêpnych wy³¹cznie w formie

elektronicznej. Formularz d³ugi, o szerokim zakresie tematycznym z du¿¹ liczb¹ pytañ (ponad 120

pytañ), stosowany by³ w badaniu reprezentacyjnym, natomiast formularz krótki (16 pytañ) znalaz³

zastosowanie w badaniu pe³nym, przede wszystkim w celu aktualizacji danych pozyskiwanych do

spisu z rejestrów i systemów informacyjnych. Formularze elektroniczne by³y dostêpne w trybie

on-line, a dodatkowo formularz krótki – tak¿e w trybie off-line. Formularze zosta³y przygotowane w wersji

aplikacji na urz¹dzenia przenoœne typu handheld oraz w wersji aplikacji internetowej, która by³a

24

wykorzystywana podczas samospisu. Elementem aplikacji elektronicznej by³y s³owniki

funkcjonuj¹ce przy pytaniach w poszczególnych obszarach tematycznych: edukacji, aktywnoœci

ekonomicznej, kraju obywatelstwa i urodzenia, migracji, przynale¿noœci narodowo-etnicznej,

wyznania. Przy niektórych s³ownikach istnia³a mo¿liwoœæ swobodnego zapisu s³ownego.

Dodatkowo w czêœci adresowej formularzy elektronicznych pod³¹czony by³ s³ownik TERYT.

Odrêbne, uproszczone formularze elektroniczne by³y opracowane dla badania osób

bezdomnych oraz osób w obiektach zbiorowego zakwaterowania.

W ramach spisu 2011 przeprowadzono tak¿e pe³ne badanie ludnoœci w 86 gminach,

wstêpnie wytypowanych na podstawie wyników spisu 2002. Kryterium do wyró¿nienia tych gmin

by³ co najmniej 10% udzia³ osób nale¿¹cych do mniejszoœci narodowej lub etnicznej w liczbie

mieszkañców gminy w 2002 roku. Dla osób zamieszka³ych lub przebywaj¹cych w tych gminach

w wylosowanych mieszkaniach wype³niany by³ formularz d³ugi, zaœ w pozosta³ych mieszkaniach

– formularz krótki. Pytania o przynale¿noœæ narodowo-etniczn¹ oraz o jêzyk u¿ywany w kontaktach

domowych zosta³y w³¹czone do obu formularzy, m.in. tak¿e z tego powodu, ¿e w ¿adnym z systemów

administracyjnych nie wystêpowa³a informacja o narodowoœci, mo¿liwa do wykorzystania w spisie

ludnoœci. Dane z tego badania maj¹ du¿e znaczenie dla opracowania wyników spisu w obszarze

narodowoœci i jêzyka, zw³aszcza w zakresie ustalania tzw. gmin mniejszoœciowych.

7. Spis kontrolny

W dniach od 1 do 11 lipca 2011 r. przeprowadzony zosta³ spis kontrolny do NSP 2011.

Celem spisu kontrolnego 2011 by³o sprawdzenie kompletnoœci przeprowadzonego spisu,

poprawnoœci danych uzyskanych w spisie oraz zgodnoœci tych danych ze stanem faktycznym.

Spoœród 2744 tys. mieszkañ, które wczeœniej zosta³y wylosowane do badania

reprezentacyjnego wylosowano 80 tys. mieszkañ. Spisem kontrolnym objêto mieszkania, w których

respondenci dokonali samospisu przez internet, mieszkania zosta³y spisane bezpoœrednio przez

rachmistrzów spisowych lub spisane telefonicznie – przez ankieterów, jak i takie, w których spis

nie zosta³ przeprowadzony (z ró¿nych powodów).

Spis kontrolny zosta³ przeprowadzany przez ankieterów poprzez telefon (metod¹ CATI), co

spowodowa³o, i¿ obejmowa³ on wy³¹cznie te mieszkania, w których przynajmniej dla jednej

osoby uda³o siê ustaliæ numer telefonu, przy czym nie mia³o znaczenia czy by³ to telefon

stacjonarny, czy komórkowy. Formularz do spisu kontrolnego zawiera³ 14 pytañ. Zebrane na jego

podstawie informacje powinny pozwoliæ na dokonanie oceny b³êdów nielosowych, a przede

wszystkim oceny b³êdów pokrycia (in plus oraz in minus), pope³nianych z powodu podwójnego

spisywania osób, ewentualnego dopisywania fikcyjnych osób oraz opuszczania osób, a tak¿e do

okreœlenia b³êdów treœci (wynikaj¹cych z braków odpowiedzi lub b³êdów w odpowiedziach).

25

Przyjête za³o¿enia oraz dane pozyskane w spisie kontrolnym, powinny pozwoliæ na ocenê wp³ywu

czynników zewnêtrznych, tj. rachmistrzów, ankieterów czy samych respondentów, którzy

dokonali samospisu — na jakoœæ wyników spisu ludnoœci i mieszkañ 2011. Efekty takiej analizy

bêd¹ prezentowane w kolejnych ogólnopolskich i regionalnych publikacjach tematycznych,

natomiast szczegó³owe zasady metodologiczne spisu kontrolnego zostan¹ przedstawione w publikacji

poœwiêconej metodologii spisu ludnoœci i mieszkañ 2011.

8. Techniki pozyskiwania danych (metody CAxI) oraz zbiory danych wynikowych

Podstawowym sposobem gromadzenia danych w spisie 2011 by³a technika CAII –

Computer Assisted Internet Interview. Od 1 kwietnia do 16 czerwca 2011 roku ok. 12% populacji

kraju spisa³o siê bez udzia³u rachmistrzów w drodze tzw. samospisu internetowego. Ta forma

zbierania danych polega³a na udostêpnieniu on-line formularzy elektronicznych, zawieraj¹cych

pytania spisowe. Formularze zawiera³y dane pozyskane z rejestrów i respondenci weryfikowali

oraz uzupe³niali je zgodnie ze stanem faktycznym w dniu 31 marca 2011 r.

W szczególnych przypadkach np. braku mo¿liwoœci zalogowania siê do systemu, respondenci mogli

skorzystaæ z formularzy bez naniesionych danych i wype³niæ je samodzielnie w ca³oœci w trybie off–line.

CAPI – Computer Assisted Personal Interview. Od 8 kwietnia do 30 czerwca 2011 roku

rachmistrzowie spisowi przeprowadzili wywiady w terenie na podstawie przydzielonej puli adresów

mieszkañ, wylosowanych do badania reprezentacyjnego. Odpowiedzi respondentów by³y w trakcie

wywiadu rejestrowane na przenoœnych urz¹dzeniach elektronicznych typu handheld.

CATI – Computer Assisted Telephone Interview. Ankieterzy statystyczni przeprowadzali spis

telefonicznie, uzupe³niaj¹c zebrane dane za poœrednictwem dedykowanej aplikacji elektronicznej.

Zbiory danych wynikowych

W wyniku zebrania informacji objêtych spisem powsta³y zbiory danych

wynikowych z wyodrêbnionymi obiektami, powi¹zanych ze sob¹ wspólnym identyfikatorem:

� Budynki

�Mieszkania

� Osoby

� Gospodarstwa domowe

� Rodziny

� Obiekty zbiorowego zakwaterowania

� Bezdomni

26

Zakres informacji dla powy¿szych obiektów zosta³ ujêty w tzw. z³otym rekordzie (ZR),

zawieraj¹cym zmienne informacyjne obejmuj¹ce zarówno dane ze spisu pe³nego (czyli

pozyskiwane z rejestrów i systemów administracyjnych), jak te¿ z badania reprezentacyjnego.

Zakres informacyjny z³otego rekordu zawiera zmienne bezpoœrednio pozyskane oraz

wyprowadzone wtórnie.

Wyliczenie tych zmiennych odbywa siê w œrodowisku Operacyjnej Bazy Mikrodanych

(OBM) – systemie wspieraj¹cym proces spisowy. Jego g³ównym zadaniem jest integracja danych

pochodz¹cych z ró¿nych Ÿróde³. System ten wykorzystywany jest g³ównie na etapie: czyszczenia,

walidacji, deduplikacji oraz korekty danych. W OBM nastêpuje przekszta³cenie danych

Ÿród³owych na dane spisowe2.

W kolejnych etapach przetwarzania danych z³oty rekord przekazywany jest do œrodowiska

Analitycznej Bazy Danych – bazy, w której s¹ przechowywane odpersonalizowane dane spisowe

w ostatecznej wersji. W ABM s¹ wykonywane dalsze przekszta³cenia (g³ównie wyprowadzanie

kolejnych zmiennych i obiektów pochodnych). Dodatkowo œrodowisko to posiada narzêdzia dla

prowadzenia analiz statystycznych oraz udostêpniania wyników spisu.

Algorytmy wyprowadzania zmiennych zawartych w z³otym rekordzie zawieraj¹ wskazanie

najbardziej odpowiedniego Ÿród³a danej zmiennej oraz sposobu jej wyliczenia (tj. uwzglêdnienia

zale¿noœci merytorycznych pomiêdzy zmiennymi i kontroli logicznej).

9. £¹czenie danych pozyskanych z ró¿nych Ÿróde³

Metody przetwarzania zbiorów danych administracyjnych w zbiory statystyczne

Dla potrzeb spisu informacje pozyskiwane z rejestrów zosta³y poddane odpowiednim

mechanizmom i procedurom zarówno informatycznym, jak te¿ merytorycznym. G³ównym celem

tych dzia³añ by³o przekszta³cenie zmiennych zawartych rejestrach do postaci, która

umo¿liwia³aby statystyczne przetwarzanie wartoœci zmiennych.

W ramach podejmowanych dzia³añ merytorycznych nad przygotowaniem rejestrów do

wykorzystania w spisie zosta³y przygotowane min. nastêpuj¹ce procedury:

– normalizacji zmiennych, której celem by³o doprowadzenie do jednolitego zapisu tych

samych zmiennych pochodz¹cych z ró¿nych rejestrów;

2 Ka¿de Ÿród³o informacyjne tj. rejestry, dane pozyskane z formularzy CAxI posiada swoje miejsce

w Operacyjnej Bazie Mikrodanych, jako odrêbna warstwa danych Ÿród³owych. Integracja danych w bazie

OBM polega na ³¹czeniu warstw wed³ug identyfikatorów lub kluczowych atrybutów.

27

– regu³y kontroli i korekty, której celem by³o sprawdzenie poprawnoœci oraz powi¹zañ

logicznych miêdzy zmiennymi w ramach jednego rejestru lub systemu informacyjnego;

– synchronizacji – niektóre rejestry zawiera³y informacje o faktach/zdarzeniach

dotycz¹cych osób, które nale¿a³o przetworzyæ i przekszta³ciæ w informacje o osobie;

– konwersji, która mia³a na celu doprowadzenie do ujednolicenia klasyfikacji danej

zmiennej pochodz¹cej z ró¿nych rejestrów niezale¿nie od oznaczenia jakie by³o

stosowane w rejestrze;

– procedury deduplikacji zmiennych z rejestrów administracyjnych.

Dzia³aniem wspieraj¹cym by³ tzw. s³ownik zmiennych logicznych, który zawiera³

wystandaryzowane nazwy zmiennych z wskazaniem Ÿród³a pochodzenia danej. W oparciu o tak

przygotowane dane opracowywane by³y w dalszych etapach algorytmy wyliczania

poszczególnych zmiennych z³otego rekordu.

Procedury deduplikacji ankiet zebranych metodami CAxI

Ze wzglêdu na przyjête rozwi¹zania w badaniu reprezentacyjnym i badaniu pe³nym osoba

mog³a zostaæ spisana wiêcej ni¿ jeden raz. Przyjêto przy tym za³o¿enie, ¿e rozpatrywane ankiety

s¹ kompletne i zamkniête, co oznacza, ¿e dla ka¿dej ankiety osobowej uzyskano wszystkie

informacje wynikaj¹ce ze „œcie¿ek przejœcia” w formularzu spisowym.

Procedury wyboru ankiety zosta³y przeprowadzone po etapie weryfikacji i ustaleniu

kompletnoœci osób w oparciu o informacje zawarte w wykazie adresowo-mieszkaniowym po

spisie oraz po deduplikacji mieszkañ. Proces ten polega³ na wyborze zestawu „najlepszych” ankiet

osobowych dla danego mieszkania tzw. „paczki osobowej” („paczka osobowa” rozumiana, jako

zestaw ankiet osobowych powi¹zanych z danym mieszkaniem – spisanych w danym mieszkaniu).

Po wybraniu odpowiednich ankiet na ich podstawie zbudowane zosta³y warstwy CAxI

zawieraj¹ce informacje pozyskane z formularzy spisowych na potrzeby wyliczania zmiennych

wynikowych wyspecyfikowanych w z³otym rekordzie.

Proces wyboru najlepszych ankiet dla warstw CAxI zak³ada³, ¿e w zbiorze wejœciowym,

którym jest zbiór wszystkich ankiet w podsystemie CAxI, dostêpnych by³o wiele ankiet

mieszkaniowych dla jednego mieszkania oraz wiele ankiet osobowych dla tej samej osoby. W rezultacie

wykonania procesu, na który sk³ada³y siê:

• procedura wyboru ankiety mieszkaniowej;

• procedura wyboru ankiety osobowej z badania reprezentacyjnego (a dok³adniej

wybór najlepszej „paczki osobowej” dla danego ID_MIESZKANIA);

• procedura wyboru ankiety osobowej z badania pe³nego;

28

• procedura wyboru ankiety osobowej w przypadku wystêpowania ankiety z badania

pe³nego i reprezentacyjnego;

w warstwach CAxI znalaz³a siê jedna, najlepsza ankieta dla mieszkania i osoby.

Szczególne znaczenie mia³o opracowanie procedur wyznaczenia najlepszej ankiety z badania

reprezentacyjnego. Procedury te obejmowa³y wykonanie algorytmów korekty oraz obliczenie

wskaŸników wymaganych na póŸniejszych etapach selekcji ankiet. Opracowane algorytmy

wylicza³y 13 wskaŸników szczegó³owych oraz 2 wskaŸniki globalne, charakteryzuj¹ce ca³y

rekord danych o osobach w warstwach CAxI ze spisu reprezentacyjnego.

WskaŸnik szczegó³owy sprawdza³ stan kompletnoœci (niekompletnoœæ) danych dla ka¿dego

z 13 modu³ów w oparciu o zmienn¹ lub zmienne zamykaj¹ce (reprezentuj¹ce) dany modu³. Istota

wskaŸnika polega³a na sprawdzeniu czy zmienna (zmienne) reprezentuj¹ca modu³ posiada³a w danym

rekordzie wartoœæ, zarówno przy za³o¿eniu, ¿e powinna j¹ mieæ wed³ug za³o¿onej œcie¿ki

przejœcia (czyli wartoœci innej zmiennej lub zmiennych implikuj¹cych posiadanie wartoœci przez

dan¹ zmienn¹), ale tak¿e wtedy gdy nie mo¿na by³o sprawdziæ czy dana zmienna powinna mieæ

wartoœæ (gdy¿ zmienne warunkuj¹ce j¹ maj¹ braki danych).

Na podstawie wartoœci wskaŸników szczegó³owych wyliczone zosta³y dwa wskaŸniki

globalne, tj. liczba niekompletnych modu³ów oraz procent niekompletnych danych. Wartoœci

wyliczonych wskaŸników pozwoli³y na wybór najbardziej wartoœciowej informacyjnie

ankiety i przygotowanie zbioru unikalnych ankiet dla osoby i mieszkania.

Opracowywanie algorytmów wyprowadzania zmiennych

Dane dotycz¹ce osób i mieszkañ pozyskane w spisie 2011 na etapie opracowywania

wyników tworz¹ dwa podstawowe zakresy informacyjne:

1) z badania pe³nego, obejmuj¹ dane odnosz¹ce siê do wszystkich mieszkañców kraju. Zakres

informacji jest jednak¿e stosunkowo w¹ski pod wzglêdem tematycznym, co jest

konsekwencj¹ dostêpnoœci danych w systemach administracyjnych. Zloty rekord w czêœci

badania pe³nego zawiera zmienne wyliczone na podstawie danych dostêpnych w rejestrach

i systemach informacyjnych oraz zweryfikowanych przez respondentów w samospisie

internetowym (formularz krótki) i z badania reprezentacyjnego (formularz d³ugi) – w czêœci

zakresowo wspólnej dla obu formularzy. Po³¹czenie informacji z tych trzech Ÿróde³

pozwoli³o przede wszystkim na ustalenie stanów i struktury ludnoœci wed³ug p³ci i wieku;

2) z badania reprezentacyjnego, pozyskane dla 20% ludnoœci, zawieraj¹ szeroki pod

wzglêdem przedmiotowym zakres danych, które po uogólnieniu na ca³¹ populacjê

pozwalaj¹ na szeroka charakterystykê demograficzno-spo³eczn¹ i ekonomiczn¹ ludnoœci

29

Pierwszy etap wyliczenia wartoœci zmiennych spisowych odbywa siê w œrodowisku

operacyjnym (OBM), gdzie wyprowadzane zostaj¹ zmienne tzw. pierwotne. Algorytm ka¿dej

zmiennej wskazuje Ÿród³o pochodzenia zmiennej oraz matematyczn¹ regu³ê jej wyliczania –

bezpoœrednie przeniesienie wartoœci z jednego lub z kilku Ÿróde³ lub „z³o¿enie” wartoœci zmiennej

z wartoœci kilku zmiennych.

Nastêpny etap przetwarzania danych odbywa siê w Analitycznej Bazie Mikrodanych

(ABM), w której tworzone s¹ i wyliczane kolejne zmienne, tzw. zmienne pochodne z poszczególnych

obszarów tematycznych (wyliczane min. w oparciu o zmienne pierwotne) i obiekty pochodne

takie jak gospodarstwa domowe i rodziny.

Wyliczanie tego typu zmiennych odbywa siê w œrodowisku ABM ze wzglêdu na jego

funkcjonalnoœæ umo¿liwiaj¹c¹ implementacjê bardziej skomplikowanych algorytmów.

Algorytmy wyliczania zmiennych pochodnych polegaj¹ zarówno na tworzeniu agregatu zmiennej

lub uzyskania ze z³o¿enia z kilku zmiennych pierwotnych nowej zmiennej, jak równie¿ dokonania

zakodowania poszczególnych typów gospodarstw domowych i rodzin, charakterystycznych ze

wzglêdu na ich sk³ad, np. gospodarstw domowych z osobami niepe³nosprawnymi, emigrantami

czy te¿ osobami pracuj¹cymi, bezrobotnymi itp. Zmienne pochodne pozwalaj¹ m.in. na ³atwiejsze

opracowywanie wyników, tworzenie tablic dla u¿ytkowników oraz prowadzenie analiz.

Przyjête za³o¿enia metodologiczne dla badania reprezentacyjnego pozwala³y wybraæ

skrócony sposób spisania. Ta mo¿liwoœæ dotyczy³a wy³¹cznie tych osób, które nie mieszka³y pod

danym adresem i nie zamierza³y pod ten adres powróciæ lub przypadków, gdy mieszkañcy nie byli

w stanie odpowiedzieæ na pytania z formularza spisowego odnosz¹ce siê do tych osób. W konsekwencji

dla osób nieobecnych nie pozyskano odpowiedzi na wiêkszoœæ pytañ z formularza d³ugiego. Je¿eli

dana informacja by³a mo¿liwa do pozyskania z rejestrów, to algorytmy wyliczania zmiennych

tak¹ informacjê uwzglêdnia³y. Pozosta³o jednak wiele braków danych, które w dalszych pracach

analitycznych w miarê mo¿liwoœci bêd¹ imputowane przy wykorzystaniu – mniej lub bardziej –

zaawansowanych metod statystycznych.

10. Uogólnianie wyników badania reprezentacyjnego

Na etapie opracowania wyników badania reprezentacyjnego wyodrêbnione zosta³y dwa

etapy uogólniania (wa¿enia) wyników tego badania:

� etap I – wa¿enie przy zastosowaniu skorygowanych wag „z frakcji”, bêd¹cych

odwrotnoœci¹ frakcji losowania,

� etap II – wa¿enie przy zastosowaniu skalibrowanych wag dla jednostek badania

bêd¹cych osobami.

30

Pierwotne wagi zosta³y wyznaczone jako odwrotnoœæ frakcji losowania dla 70,5 tys. warstw. Nale¿y

przypomnieæ, ¿e celem warstwowania by³o wyodrêbnienie mo¿liwie jednorodnych grup jednostek. W

ramach ka¿dej z warstw – wagi by³y identyczne. Pierwotne wagi z frakcji musia³y zostaæ skorygowane z

uwagi na 13,7% braki wype³nionych ankiet mieszkaniowych w badaniu reprezentacyjnym.

Wagi skorygowane, wyznaczone w I etapie s¹ stosowane do uogólniania wyników spisu w

zakresie mieszkañ, gospodarstw domowych oraz rodzin. Natomiast dla budynków jednorodzinnych,

w ramach których wystêpuj¹ 1 lub 2 mieszkania, wyprowadzone zosta³y odrêbne wagi.

Z uwagi na koniecznoœæ zintegrowania wyników badania reprezentacyjnego ze spisem

pe³nym (w zakresie podstawowych zmiennych dotycz¹cych: p³ci, wieku oraz miejsca

zamieszkania – poziom powiatu z wyodrêbnieniem czêœci miejskiej i wiejskiej) zaistnia³a

potrzeba wyprowadzenia skalibrowanych wag dla poszczególnych osób.

Kalibracja jest metod¹ odpowiedniego doboru wag, tak aby zosta³y zrekompensowane

straty informacji zwi¹zane z wystêpuj¹cymi brakami odpowiedzi. W NSP 2011 kalibracja mia³a

na celu dostosowanie struktur p³ci i wieku pozyskanych w badaniu reprezentacyjnym do struktur

ludnoœci wg p³ci i wieku ustalonych w spisie pe³nym, którego wyniki stanowi³y populacjê

referencyjn¹ (odniesienia).

Kalibracja wag zosta³a wykonana przy wykorzystaniu programu CALMAR (Calibration on

Margins) przez przedstawicieli œrodowiska naukowego Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.3

Rozdzia³ III. WA¯NIEJSZE DEFINICJE I POJÊCIA SPISOWE

W raporcie zosta³y przedstawione definicje pojêæ niezbêdne do w³aœciwej interpretacji

wyników spisu.

Na podstawie wyników NSP’2011 zosta³y wyodrêbnione trzy podstawowe kategorie

ludnoœci:

1) Ludnoœæ sta³a (stale zamieszka³a)

2) Ludnoœæ faktycznie zamieszka³a

3) Rezydenci (ludnoœæ rezyduj¹ca)

We wszystkich tablicach publikacji informacje dotycz¹ kategorii ludnoœci faktycznie

zamieszka³ej – dalej okreœlanej jako „ludnoœæ”.

3 Materia³ roboczy: „Raport z opisem wyników z zakresu mo¿liwoœci wykorzystania kalibracji napotrzeby korygowania wag w z³otym rekordzie” pod kierunkiem prof. dr hab. Jana Paradysza.

31

Ludnoœæ stale zamieszka³a (ludnoœæ sta³a)

Kategoria obejmuje osoby mieszkaj¹ce stale (z regu³y zameldowane na pobyt sta³y) bez

wzglêdu na to czy w momencie krytycznym spisu by³y obecne czy nieobecne w miejscu

zamieszkania.

Ludnoœæ faktycznie zamieszka³a (ludnoœæ faktyczna)

Kategoria ta obejmuje nastêpuj¹ce grupy osób:

1. Mieszkaj¹ce stale, które:

a) by³y obecne w momencie spisu;

b) by³y nieobecne w momencie spisu, ale ich nieobecnoœæ trwa³a krócej ni¿ 3 miesi¹ce;

c) by³y nieobecne w momencie spisu przez okres d³u¿szy ni¿ 3 miesi¹ce, ale ich nieobecnoœæ

wynika³a z powodu:

• przebywania w zak³adzie karnym lub œledczym;

• pobytu za granic¹.

2. Przebywaj¹ce czasowo przez okres powy¿ej 3 miesiêcy. Dotyczy to osób, które mieszkaj¹ na

sta³e w innym (s¹ tam zameldowane na pobyt sta³y), natomiast w miejscu spisania przebywaj¹

czasowo z nastêpuj¹cych powodów: nauka, praca, warunki rodzinne lub mieszkaniowe, leczenie

lub rehabilitacja, przebywanie w domu opieki.

Jako czas okresowej nieobecnoœci lub przebywania przyjêty zosta³ czas zamierzony.

Do kategorii ludnoœci faktycznej nie s¹ zaliczane osoby przyby³e z zagranicy na pobyt

czasowy, tj. te, które nie posiadaj¹ sta³ego pobytu w Polsce (pozwolenia na osiedlenie siê).

Ludnoœæ rezyduj¹ca (rezydenci)

Do rezydentów zalicza siê:

a) sta³ych mieszkañców, z wyj¹tkiem osób przebywaj¹cych poza miejscem zamieszkania

przez okres co najmniej 12 miesiêcy – bez wzglêdu na ich miejsce przebywania (w kraju

czy za granic¹ – wyj¹tek stanowi¹ polscy dyplomaci na placówkach oraz ¿o³nierze

stacjonuj¹cy na zagranicznych misjach wojskowych);

b) osoby mieszkaj¹ce czasowo przez okres co najmniej 12 miesiêcy, przyby³e z innego miejsca

w kraju lub z zagranicy (cudzoziemcy bez sta³ego pobytu w Polsce).

Jako kryterium przemieszczania siê ludnoœci przy wyodrêbnianiu kategorii rezydentów

przyjmuje siê: naukê, pracê, warunki rodzinne i mieszkaniowe, leczenie i rehabilitacjê, pobyt w domu

opieki. Oznacza to, ¿e osoby przebywaj¹ce w zak³adach karnych czy aresztach - bez wzglêdu na

32

czas nieobecnoœci – s¹ zaliczane do rezydentów miejscowoœci, w których zamieszkiwali przed jej

„przymusowym” opuszczeniem.

Wiek osób – okreœlony liczb¹ lat ukoñczonych – ustalono poprzez porównanie pe³nej daty

urodzenia z dniem przeprowadzenia spisu tzw. dniem krytycznym spisu tj. 31 marca 2011.

Stan cywilny prawny osób – (zgodnie z rekomendacjami EKG/ONZ) definiuje siê jako prawny

status danej osoby w zakresie stanu ma³¿eñskiego lub partnerskiego w myœl prawa lub obyczajów

danego kraju (status de jure).

Dla ka¿dej osoby w wieku 15 lat i wiêcej ustalono stan cywilny prawny wed³ug nastêpuj¹cych

kategorii:

– kawaler, panna

– ¿onaty, zamê¿na

– wdowiec, wdowa

– rozwiedziony, rozwiedziona.

Stan cywilny faktyczny osób zosta³ okreœlony wtórnie: na podstawie stanu cywilnego prawnego,

charakteru zwi¹zku, w jakim ¿yje dana osoba, tj. w oparciu o informacje dotycz¹ce relacji z g³ow¹

gospodarstwa domowego oraz wzajemnych powi¹zañ miêdzy osobami spisanymi.

Ustalono nastêpuj¹ce kategorie faktycznego stanu cywilnego:

– kawaler, panna;

– ¿onaty, zamê¿na – w œwietle prawa œwieckiego lub kanonicznego i pozostaj¹cy w faktycznym

ma³¿eñstwie. Dla pe³niejszej charakterystyki sytuacji rodzinnej osoby o statusie

prawnym zamê¿na/¿onaty podzielono na:

– pozostaj¹ce w zwi¹zku ma³¿eñskim – niezale¿nie od tego, czy wspó³ma³¿onkowie

zostali spisani razem czy te¿ oddzielnie (np. nieobecnoœæ spowodowana by³a nauk¹,

prac¹, brakiem w³asnego mieszkania),

– niepozostaj¹ce w zwi¹zku ma³¿eñskim – osoby, które decyzj¹ jednego lub obojga

ma³¿onków nie tworzy³y wspólnoty ma³¿eñskiej, ale rozpad zwi¹zku nie zosta³

usankcjonowany decyzj¹ s¹du (tzn. osoby te nie mia³y s¹dowego orzeczenia

rozwodu czy te¿ separacji);

– partner, partnerka. Partnerów wyodrêbniano w ramach tego samego gospodarstwa

domowego – bez wzglêdu na ich stan cywilny prawny;

– wdowiec/wdowa;

– rozwiedziony/rozwiedziona – orzeczeniem s¹du;

– separowany/separowana. Kategoria ta dotyczy³a osób:

33

a) pozostaj¹cych w separacji prawnej i nietworz¹cych formalnych zwi¹zków

(partnerskich) z innymi osobami;

b) o stanie cywilnym prawnym ¿onaty/zamê¿na – niepozostaj¹cych w zwi¹zku

ma³¿eñskim i nietworz¹cych formalnych zwi¹zków (partnerskich) z innymi

osobami.

Osoba niepe³nosprawna – jest to taka osoba, która posiada odpowiednie orzeczenie wydane przez

organ do tego uprawniony lub osobê, która takiego orzeczenie nie posiada, lecz odczuwa

ograniczenie sprawnoœci w wykonywaniu czynnoœci podstawowych dla swojego wieku (zabawa,

nauka, praca, samoobs³uga).

Przez czynnoœci zwyk³e (podstawowe) dla danego wieku nale¿y rozumieæ:

• dla niemowl¹t – prawid³ow¹ reakcjê na bodŸce zewnêtrzne (p³acz, uœmiech, w³aœciwe

gesty i odruchy),

• dla dzieci w wieku przedszkolnym – zdolnoœæ brania udzia³u w grach i zabawach

w grupie rówieœników,

• dla dzieci w wieku szkolnym – uczêszczanie do szko³y oraz uczestnictwo we

wszystkich rodzajach obowi¹zkowych zajêæ