RAPORT Z DEBATY -...

Rola polskiej Prezydencji a aspekty środowiskowe

w przyszłej perspektywie finansowej i polityce spójności Unii Europejskiej

RAPORT Z DEBATY

Debata organizowana w ramach projektu współfinansowanego ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych

Organizację debaty wsparła także Europejska Fundacja Klimatyczna

Globalne wyzwania środowiskowe – utrata różnorodności biologicznej i zmiany klimatu oraz rola polskiej

Prezydencji w Unii Europejskiej w ich zwalczaniu, w szczególności poprzez odpowiedzialne prowadzenie

negocjacji nad nowymi ramami finansowymi Unii Europejskiej, były głównymi tematami zorganizowanej

przez WWF Polska 21 czerwca 2011 roku debaty ‘Rola polskiej Prezydencji a aspekty środowiskowe w

przyszłej perspektywie finansowej i polityce spójności Unii Europejskiej’. Wzięli w niej udział

przedstawiciele instytucji rządowych i samorządowych oraz organizacji pozarządowych. Debata była

elementem działao Koalicji Polskich Organizacji Ekologicznych na rzecz Funduszy Unijnych, do której poza

WWF należą także Polska Zielona Sied, EkoUnia i Instytut na rzecz Ekorozwoju. Została dofinansowana ze

środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Europejskiej Fundacji Klimatycznej.

W pierwszej części debaty przedstawiciele administracji paostwowej - Ministerstwa Spraw

Zagranicznych oraz Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i Ministerstwa Środowiska - przybliżyli

uczestnikom proces definiowania wieloletnich ram finansowych i rolę polskiej Prezydencji w tym

zakresie, polskie stanowisko w sprawie przyszłej wspólnotowej polityki spójności oraz środowiskowe

priorytety polskiej Prezydencji. Polskie stanowisko zostało skonfrontowane z wystąpieniami

przedstawicieli WWF, którzy mówili o tym, w jaki sposób nowe ramy finansowe po 2013 roku powinny

wdrażad zasady zrównoważonego rozwoju. W drugiej części debaty paneliści mieli za zadanie

przedstawid wnioski z finansowania ochrony środowiska w obecnej perspektywie finansowej 2007-13 i

zastanowid się, w jaki sposób można wykorzystad je dla lepszego przygotowania następnego budżetu.

Uczestników debaty powitała dr Marta Wiśniewska z WWF Polska, przedstawiając jej cele i

zaproszonych panelistów. Jako pierwszy głos zabrał dr Andrzej Kassenberg, prezes Instytutu na rzecz

Ekorozwoju, podkreślając znaczenie polskiej Prezydencji w Unii Europejskiej dla kształtu przyszłego

budżetu Unii Europejskiej. Jeśli środki zostaną odpowiednio ukierunkowane, Unia może wykorzystad

budżet jako narzędzie do budowania gospodarki niskowęglowej i promowania eko-innowacyjności,

szczególnie w perspektywie roku 2050. Kassenberg przedstawił również priorytetowe, zdaniem

organizacji pozarządowych, obszary, które powinien wspierad przyszły budżet:

budowanie gospodarki niskowęglowej, z naciskiem na rozwój energetyki rozproszonej, poprawę

efektywności energetycznej i promowanie zrównoważonej mobilności,

wzmocnienie kapitału przyrodniczego,

poprawa efektywności użytkowania zasobów,

budowanie wrażliwego na problemy środowiskowe społeczeostwa, korzystającego z eko-

innowacji w projektowaniu, inwestowaniu, produkcji, dystrybucji i zarządzaniu.

Potem głos zabrał Jacek Ryba, radca w Departamencie Polityki Ekonomicznej Ministerstwa Spraw

Zagranicznych. Na początek wyjaśnił, że cykliczny charakter negocjacji wieloletnich ram finansowych,



RAPORT Z DEBATY



czyli wieloletniego planu dochodów i wydatków Unii Europejskiej, przesądził o tym, że odpowiedzialnośd

za ich pierwszy etap spadnie na polską Prezydencję w Unii w drugiej połowie tego roku. Wynika to z

faktu, że rozpoczną się one po przedstawieniu przez Komisję Europejską projektu budżetu, tuż przed

objęciem Prezydencji przez Polskę, pod koniec czerwca.

Ryba podkreślił, że kontekst gospodarczy, w którym będą odbywały się negocjacje, czyli krajowe deficyty

czy rosnące bezrobocie dotykające wiele paostw członkowskich na skutek kryzysu gospodarczego,

stwarza trudne warunki dla rozmów na temat celów rozwoju Unii. Również kontekst polityczny jest

skomplikowany. W grudniu ubiegłego roku paostwa płatnicy netto, takie jak Niemcy, Wielka Brytania czy

Francja podjęły próbę odebrania inicjatywy w sprawie budżetu Komisji Europejskiej i narzucenia jej

własnej wizji, zanim jeszcze rozpoczną się formalne negocjacje. Obok ich prób objęcia prymatu w

negocjacjach, inne konfliktowe obszary to między innymi miejsce polityki klimatyczno – energetycznej w

przyszłym budżecie, kwestia nowych zasobów własnych budżetu czy narzędzi inżynierii finansowej, czyli

udziału sektora bankowego w finansowaniu.

Polska Prezydencja poprowadzi pierwsze rozmowy nad propozycją Komisji Europejskiej, przy czym

proces ten będzie przebiegał dwutorowo i dotyczył po pierwsze kwestii finansowo – budżetowych, takich

jak wysokośd budżetu i wydatków w poszczególnych obszarach, a po drugie pakietu aktów prawnych

dotyczących poszczególnych instrumentów finansowych. Rozbieżnośd w czasie negocjacji nad tymi

dwiema kwestiami rodzi pewne trudności, gdyż są one ze sobą ściśle połączone. Na przykład

zmniejszenie pułapu wydatków może prowadzid do zmiany priorytetów finansowania dla poszczególnych

instrumentów.

Co do organizacji samego procesu, to dyskusję prowadzid będzie na poziomie technicznym zespół

ekspertów, tzw. Grupa Przyjaciół Prezydencji. Następnie ostateczne decyzje Rady Europejskiej

wypracowane zostaną przez COREPER i poszczególne komitety Rady Europejskiej, Radę ds. Ogólnych i

odpowiadające za poszczególne polityki rady sektorowe.

Celem polskiej Prezydencji będzie dogłębne zapoznanie się z propozycją Komisji i przedstawienie na tej

podstawie raportu, który zostanie przyjęty przez Radę ds. Ogólnych w grudniu. Polska będzie także starad

się zapobiec próbom odejścia od metody wspólnotowej przez paostwa płatników netto. Ryba zapewnił

także o koordynacji prac nad negocjacjami pomiędzy poszczególnymi resortami.

Następnie głos zabrała Anna Gmyrek, z Wydziału do spraw Przyszłości Polityki Spójności Ministerstwa

Rozwoju Regionalnego. Na początek zastrzegła, że przedstawia stanowisko w sprawie polityki spójności

kraju, który za kilka dni obejmie Prezydencję w Unii Europejskiej. Tym samym będzie odpowiedzialny za

wypracowanie kompromisowego stanowiska satysfakcjonującego dla wielu krajów, a zatem będzie

musiał zachowad wstrzemięźliwośd i nie będzie mógł forsowad własnych postulatów.

Gmyrek zaznaczyła, że debata nad przyszłością Polityki Spójności toczy się już od 4 lat, ale przyspieszyła

znacznie w zeszłym roku, wraz z publikacją strategii Europa 2020, przegląd budżetu i V Raportu

Kohezyjnego. Z dokumentów tych wynika, że wzrost zrównoważony i cele pakietu energetyczno-



RAPORT Z DEBATY



klimatycznego będą jednymi z najważniejszych obszarów interwencji w ramach Polityki Spójności. Na

razie debata ta ma charakter nieformalny i taką pozostanie aż do momentu opublikowania

rozporządzeo, czyli najprawdopodobniej do września tego roku.

Postrzeganie Polityki Spójności jako narzędzia realizacji celów strategii Europa 2020, wymaga redefinicji

roli tej polityki. Rząd polski uważa, że nie może ona byd wyłącznie polityką redystrybucyjną, skierowaną

do najbiedniejszych regionów, ale powinna, ze względu na swój ogromny potencjał, byd polityką

rozwojową, służącą do realizacji celów strategicznych Unii i dostępną dla wszystkich regionów. Polska

popiera ideę zintegrowania różnych polityk unijnych zaproponowaną przez Komisję Europejską w V

Raporcie Kohezyjnym. Oznacza to, że działania rozwojowe w ramach Polityki Spójności, Rolnej i

Rybołówstwa powinny zostad zaprojektowane wspólnie w stworzonych przez Komisję Wspólnych

Ramach Strategicznych, oraz odzwierciedlone w kontraktach partnerskich - umowach miedzy

poszczególnymi paostwami członkowskimi a Komisją. Polska sprzeciwia się tworzeniu nowych,

niesprawdzonych i uniemożliwiających integrację działao funduszy sektorowych.

Kolejnym wyzwaniem jest wybór ograniczonego wachlarza działao, na których powinna koncentrowad

się Polityka Spójności, tak aby była ona bardziej efektywna i zorientowana na rezultaty. W tym celu

Komisja ma przedstawid menu najważniejszych obszarów wsparcia wynikających ze strategii Europa

2020. Polska rozumie koncentrację tematyczną w ten sposób, że z tego menu paostwa i regiony wybiorą

te priorytety, które będą chciały realizowad, z zastrzeżeniem, że biedniejsze kraje i regiony będą miały do

wyboru większą pulę działao do wyboru i większą pulę manewru. Polska popiera także warunkowośd w

Polityce Spójności, ale rozumianą nie jako sankcje, ale mechanizm nagród czy stymulatorów. Dlatego też

odrzuciła koncepcję warunkowości makroekonomicznej, czyli uzależnienia otrzymania finansowania od

spełnienia wymogów Paktu Stabilności i Wzrostu. Wspiera natomiast wymóg przeprowadzenia reform

strukturalnych czy przygotowania strategii rozwojowych, tak aby środki były wykorzystywane w sposób

przemyślany. Prace tego typu, nad przygotowaniem dziewięciu zintegrowanych strategii rozwojowych

kraju, toczą się zresztą obecnie w Polsce i to te dokumenty przesądzą o wyborze priorytetów

tematycznych.

Nie należy oczekiwad, że Polska Prezydencja zakooczy negocjacje wielu zapisów rozporządzeo, skoro

wiadomo, że dokumenty te ukażą się dopiero na jesieni. Polska chce skupid się na najważniejszych

wątkach: programowaniu strategicznym, warunkowością i koncentracją tematyczną. Debata będzie

toczyła się w ramach Grupy ds. Działao Strukturalnych Rady ds. Ogólnych. Kalendarz działao Prezydencji

w tej materii jest bardzo wypełniony. Organizowane spotkania mają pozwolid przygotowad na grudzieo

konkluzje i nakreślid kierunek dalszych prac, tak aby negocjacje zakooczyły się przed koocem 2012 roku.

Po wystąpieniu Anny Gmyrek, Andrzej Kassenberg (poproszony przez organizatorów o moderowanie

dyskusji) zwrócił uwagę na dwie powiązane z ochroną środowiska kwestie, istotne w negocjacjach

przyszłej Polityki Spójności – warunkowośd środowiskową, czyli uzależnienie przyznania finansowania od



RAPORT Z DEBATY



spełnienia kryteriów ochrony przyrody oraz nadanie priorytetowego znaczenia ochronie

bioróżnorodności, która jest równie ważna jak szeroko dyskutowana na forum Unii ochrona klimatu.

Następnie Joanna Kopczyoska, z Departamentu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko

Ministerstwa Środowiska przedstawiła priorytety swojego resortu na Prezydencję. Na początku

podkreśliła, że jednym z nich jest właśnie różnorodnośd biologiczna i w czasie Prezydencji będzie wiele

okazji, aby poruszad tę problematykę. To, jak wiele będzie się działo w dziedzinie ochrony przyrody

podczas polskiej Prezydencji, obrazuje fakt, że na 775 posiedzeo wszystkich grup roboczych

zaplanowanych na ten okres, aż 105 będzie prowadzonych przez resort środowiska. Działania

Ministerstwa będą podzielone na aspekty globalne, wewnątrzunijne i leśnictwo. W ramach tych

pierwszych Polska będzie odpowiedzialna za przygotowanie wspólnych stanowisk Unii na spotkania

międzynarodowe, między innymi spotkanie Konwencji z Aarhus, Konwencji w sprawie zwalczania

pustynnienia, Konwencji bazylejskiej, Konwencji w sprawie rtęci, Konwencji booskiej o ochronie

wędrownych gatunków dzikich zwierząt, VII Konferencję Ministerialną procesu Środowisko dla Europy

oraz, najważniejsze wydarzenie, COP Konwencji Ramowej w sprawie Zmian Klimatu. Odbędzie się

również 38 konferencji i spotkao eksperckich w kraju, m.in. na temat leśnictwa dla klimatu i

różnorodności biologicznej, procesu Rio +20 i planowania na rzecz różnorodności biologicznej.

Polska Prezydencja będzie zdominowana przez kwestie ochrony klimatu, ze względu chociażby na COP w

Durbanie. W kwestii ochrony bioróżnorodności, Polska odpowiadad będzie za wdrażanie porozumieo z

Nagoi z listopada 2010, szczególnie w kwestii zapewnienia finansowania i właściwego planowania

przestrzennego oraz podpisania i ratyfikacji przez paostwa członkowskie Unii protokołu ABS o podziale

korzyści z wykorzystania zasobów genetycznych. Chce przeprowadzid także pogłębioną dyskusję na

temat komunikatu Komisji Europejskiej „Nasze ubezpieczenie na życie i nasz kapitał naturalny - unijna

strategia ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2020 roku” oraz mającym się dopiero ukazad

komunikatem na temat finansowania obszarów NATURA 2000. Kolejne priorytety to efektywne

wykorzystanie zasobów i proces Rio +20. Polska zabiegad będzie także o nadanie priorytetowego

charakteru dyskusji nad siódmym programem działao na rzecz ochrony środowiska, którego przyjęcie

uzupełni Inicjatywę Europa efektywnie korzystająca z zasobów o wiele istotnych dla ochrony

bioróżnorodności kwestii.

Kopczyoska podkreśliła, że resort środowiska współpracuje z MSZ i MRR, tak, aby zapewnid finansowanie

działao dla ochrony środowiska. Szczególną wagę przykłada do instrumentu LIFE+, jedynego instrumentu

finansowego Unii Europejskiej koncentrującego się wyłącznie na współfinansowaniu projektów w

dziedzinie ochrony środowiska, który najprawdopodobniej będzie finansował także projekty miękkie

związane z ochroną klimatu. Pierwsza dyskusja na temat przyszłości tego instrumentu odbędzie się na

Radzie ds. Środowiska w grudniu, ze względu na późną publikację rozporządzenia. Na poprawę stanu

środowiska mogą mied wpływ także środki Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybołówstwa, jeśli



RAPORT Z DEBATY



zostaną właściwie ukierunkowane. Polska popiera głęboką reformę WPR, co oznacza powiązanie

płatności z ochroną walorów środowiskowych.

Po wystąpieniach przedstawicieli polskiej administracji rządowej, głos zabrali eksperci WWF: Sebastian

Godinot z WWF European Policy Office i Peter Torkler z WWF Niemcy. Godinot zaczął od nakreślenia

obecnych ram finansowych Unii Europejskiej. Polityka Spójności i Wspólna Polityka Rolna stanowią

razem około 80% obecnego budżetu. Pozostałe 20% przeznaczone jest na badania (6%), stosunki

zewnętrzne (6%), administrację (6%), istnieją także oddzielne, mniejsze fundusze na transport,

rybołówstwo i środowisko (ten ostatni instrument to LIFE+). Z szacunków koalicji pozarządowych

organizacji ekologicznych w Brukseli wynika, że zaledwie około 10% obecnego budżetu przyczynia się do

ochrony środowiska. Liczba ta nie odzwierciedla wagi, jaką obecnie w Unii Europejskiej przywiązuje się

do ochrony klimatu i bioróżnorodności. Zdaniem Godinot, wysokośd tych środków musi wzrosnąd, gdyż

pozostawiona bez zmian, przyczyniałaby się do utrwalania kryzysu. Poza kryzysem gospodarczym, który

zwiększa krajowe deficyty i bezrobocie, Europa musi się zmierzyd także z kryzysem ekologicznym,

powodowanym przez nasz model rozwoju – skupiony na wzroście gospodarczym i nieuwzględniący

kwestii ograniczoności zasobów naszej planety. Alternatywą dla tego modelu jest zielona gospodarka,

która zresztą niesie za sobą wiele korzyści nie tylko dla środowiska, ale także dla gospodarki. Może

pomóc Europie wyjśd z kryzysu gospodarczego, zwiększyd bezpieczeostwo energetyczne poprzez

zmniejszenie wrażliwości na wzrost cen surowców czy, zdaniem szefa Komisji Europejskiej Jose Manuela

Barroso, stworzyd nawet 3 mln nowych, zielonych miejsc pracy w roku 2020.

Dlatego też zrównoważony wzrost powinien stad się osią przyszłego budżetu Unii. Mówi o tym

opublikowany przez brukselską koalicję organizacji pozarządowych raport pt. „Changing perspectives.

How the EU Budget can Shape a Sustainable Future”. Zawiera on postulaty dotyczące tzw. environmental

proofing - weryfikacji zgodnośd przeznaczenia środków z celami ochrony środowiska. Narzędzie to składa

się z pięciu elementów:

1. Ochrona klimatu, bioróżnorodności i zasobów powinna stanowid priorytety tematyczne

finansowania.

2. Jakośd i efektywnośd tego finansowania powinna się poprawid, a cele ochrony środowiska

powinny zostad uwzględnione przy wszystkich rodzajach wydatków (tzw. mainstreaming),

poprzez różnego rodzaju warunkowości, nie makroekonomicznej, ale wynikającej z legislacji w

obszarze środowiska i zasad zrównoważonego rozwoju.

3. Powinno to przyczynid się do wyeliminowania wsparcia dla szkodliwych dotacji, np. dla

intensywnego rolnictwa, wysokoemisyjnego transportu czy szkodliwego dla środowiska

rybołówstwa. Środki przeznaczane dotychczas na te szkodliwe inwestycje powinny zostad

alokowane na ochronę przyrody: 50% budżetu powinno wspierad ochronę środowiska, w tym

30% na budowanie gospodarki niskowęglowej, a 15% na ochronę bioróżnorodności.



RAPORT Z DEBATY



4. Powinien zostad stworzony również mechanizm sankcji wobec najbardziej szkodliwych praktyk i

nagród dla tych, które najbardziej przyczyniają się do realizacji tych celów ochrony środowiska.

5. Należy wprowadzid zmiany w sposobie zarządzania funduszami, tak aby poprawid przejrzystośd,

partycypację partnerów społecznych i mierzalnośd rzeczywistych rezultatów wspieranych

działao. Wskaźniki powinny obejmowad uwzględnienie w danym programie (szczególnie w tych

mających największy wpływ na środowisko - w obszarze transportu, przemysłu czy

infrastruktury) jego wpływu na ograniczenie zmian klimatu, adaptację do nich, efektywnośd

energetyczną, ochronę bioróżnorodności oraz efektywne wykorzystanie zasobów.

W ramach Wspólnej Polityki Rolnej, zdaniem Godinot, połowa środków jej pierwszego i drugiego filaru

powinna zostad przeznaczona na ochronę środowiska. W ramach drugiego filaru większy nacisk powinien

zostad położony na rolnictwo ekologiczne, ochronę obszarów NATURA 2000 i wdrażanie Ramowej

Dyrektywy Wodnej. Wsparcie powinno objąd także szkolenia dla rolników na temat bardziej

zrównoważonych metod produkcji. Obydwa filary powinny zostad objęte systemem wskaźników

ekologicznych, a najlepsze praktyki powinny byd premiowane. Niezbędny jest również system zielonych

zamówieo publicznych, które pozwalają na wybór produktów, których koszt w całym cyklu życiowym

często okazuje się niższy niż w przypadku tych o najniższej cenie zakupu.

Godinot przedstawił także postulaty dotyczące reformy Polityki Spójności. Jego zdaniem, 50% środków

tej polityki powinno bezpośrednio lub pośrednio przynosid korzyści środowisku (wobec obecnych 30%).

Ze względu na międzynarodowe zobowiązania Unii, szczególnie dotyczące walki ze zmianami klimatu w

krajach biednych, zwiększone powinny zostad jej wydatki zewnętrzne przeznaczone na pomoc

rozwojową. Na nową linię funduszy klimatycznych dla krajów biednych powinno zostad przeznaczone 20

miliardów. Należy także pięciokrotnie zwiększyd budżet programu LIFE+, z 0,2% do 1%. Mimo że

fundusze TEN-E i TEN-T przeznaczone na transport i energię są dośd kontrowersyjne, prawdopodobne

wydaje się byd, że Komisja Europejska zaproponuje stworzenie nowego funduszu skierowanego na

rozwój infrastruktury. Zdaniem Godinot, fundusz ten powinien wspierad rozwój infrastruktury

zrównoważonej, czyli efektywnośd energetyczną, inteligentne sieci i niskoemisyjny transport.

Na koniec Godinot przytoczył jeszcze wyniki badania Eurobarometru przeprowadzonego w ostatnim

miesiącu, z którego wynika, że blisko 90% obywateli Unii Europejskiej popiera przeznaczenie większej

puli środków z budżetu unijnego na ochronę przyrody. Również ze zorganizowanych przez Komisję

Europejską konsultacji społecznych dotyczących budżetu unijnego ogólnie oraz samego LIFE+ wynika, że

Europejczycy są zwolennikami przeznaczenia funduszy na walkę ze zmianami klimatu i ochronę przyrody.

Jeśli Unia Europejska chce zwalczyd kryzys swojej legitymizacji, musi, zdaniem Godinot, wziąd poważnie

pod uwagę zdanie swoich mieszkaoców.

Peter Torkler z niemieckiego biura WWF, ekspert ds. funduszy strukturalnych, szczególnie finansowania

bioróżnorodności, rozwinął wątek konieczności reformy Polityki Spójności w zgodzie z zasadami

zrównoważonego rozwoju. Zaznaczył, że z opublikowanych ostatnio dokumentów unijnych, takich jak V



RAPORT Z DEBATY



Raport Kohezyjny, strategia Europa 2020 i towarzysząca jej inicjatywa flagowa Europa efektywnie

korzystająca z zasobów czy komunikat DG REGIO na temat zrównoważonego wzrostu wynika, że paostwa

członkowskie powinny przeznaczyd więcej środków z Polityki Spójności na ochronę przyrody, budowanie

gospodarki niskowęglowej i wspieranie eko-innowacyjności. Trzeba będzie zmierzyd się też z problemem

negatywnych skutków środowiskowych czy niewystarczającego ukierunkowania na rezultaty niektórych

inwestycji finansowanych w ramach Polityki Spójności, a także wzmocnid znaczenie kryteriów

środowiskowych przy wyborze inwestycji, partycypacji społecznej czy nowych instrumentów

finansowych. Do bolączek obecnego budżetu Torkler zaliczył fakt, że niestety nie uwzględnia on usług

ekosystemowych, nie przyświeca mu zasada dobra publicznego, osiąganie celów środowiskowych nie jest

mierzone, brakuje przejrzystości i spójności działao, partycypacja społeczna nie funkcjonuje w sposób

prawidłowy, a oceny oddziaływania na środowisko są źle wdrożone. Mimo że 100 miliardów euro w

Polityce Spójności dotyczy ochrony środowiska, nie przynosi ona pożądanych rezultatów, szczególnie jeśli

chodzi o tworzenie zielonej gospodarki, promowanie eko-innowacji czy oszczędnego wykorzystania

zasobów oraz walkę ze zmianami klimatu. Wynika to z faktu, że wpiera ona głównie duże inwestycje w

sektorze gospodarki odpadami i wodnej, a nie uwzględnia nowych wyzwao stojących przed Unią

Europejską.

Finansowanie z przyszłego budżetu unijnego determinowad będą na poziomie wspólnotowym

opublikowane we wrześniu rozporządzenia i następnie Wspólne Ramy Strategiczne, obejmujące trzy

fundusze Polityki Spójności, fundusz rolny i rybołówstwa. Następnie zapisy tych dokumentów

przeniesione zostaną na poziom paostw członkowskich w kontraktach partnerskich i programach

operacyjnych. WWF wypracował zestaw postulatów, które powinny zostad uwzględnione na każdym z

tych poziomów. W rozporządzeniach powinny znaleźd się odpowiednie priorytety tematyczne,

wspierające efektywne korzystania z zasobów, ograniczanie emisji dwutlenku węgla, budowanie zielonej

infrastruktury oraz ochronę bioróżnorodności, obszarów NATURA 2000 i usług ekosystemowych. Należy

pamiętad także o przeznaczeniu odpowiedniego wsparcia na rozwój wiedzy i umiejętności pracowników

w dziedzinie wykorzystania nowych ekologicznych technologii w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego oraz wspieranie innowacyjności, powiązane z poprawą efektywności energetycznej czy

efektywności wykorzystania zasobów. Niezbędna jest także warunkowośd odnosząca się do unijnej

legislacji w dziedzinie ochrony środowiska, np. Ramowej Dyrektywy Wodnej, Dyrektywy Odpadowej czy

NATURA 2000.

Aby postulaty te zostały przeniesione do kontraktów partnerskich, negocjowanych między Komisją

Europejską a paostwami członkowskimi, instytucje odpowiedzialne za ochronę środowiska muszą

zapewnid Komisji dostęp do informacji na temat wyzwao ochrony środowiska w danym kraju. Kluczowe

znaczenie będą mied także zapisy programów operacyjnych, gdyż większośd decyzji dotyczących Polityki

Spójności podejmowana jest na poziomie krajowym lub regionalnym. Finansowanie dobrych projektów

zależed będzie także od rozwoju kompetencji administracji i beneficjentów. W budowaniu tych

umiejętności może pomóc odpowiednie wdrożenie zasady partnerstwa z organizacjami pozarządowymi.



RAPORT Z DEBATY



Aby nowy budżet odzwierciedlał zasady zrównoważonego rozwoju, konieczna jest współpraca na wielu

poziomach. WWF bierze udział działającej w Brukseli europejskiej sieci instytucji zarządzających,

odpowiadających za ochronę środowiska, finanse i gospodarkę. W ramach prac jednej z grup roboczych

tej sieci powstanie raport na temat miejsca ochrony bioróżnorodności w Polityce Spójności. WWF jest

także członkiem koalicji organizacji pozarządowych w Brukseli, której zadaniem jest próba oddziaływania

na kształt powstających oficjalnych propozycji dotyczących przyszłego budżetu. Organizacja prowadzi

obecnie także projekt INTERREG „SURF-nature”, którego celem jest stworzenie strategicznego podejścia

do rozwoju zielonej infrastruktury.

Po tych głosach wprowadzających miała miejsce dyskusja z udziałem uczestników debaty.

Pytania z sali dotyczyły przede wszystkim stanowiska rządu polskiego wobec postulowanego przez

ekologiczne organizacje pozarządowe położenia większego nacisku w przyszłym budżecie na ochronę

bioróżnorodności i klimatu. Uczestnicy debaty wyrazili wątpliwości co do tego, czy Polska rzeczywiście

popiera ideę „zazielenia” budżetu i czy chce traktowad go jako narzędzie realizacji strategii unijnych. Co

za tym idzie, zainteresowanie wzbudziło też to, czy ze stworzonego przez Komisję Europejską menu

priorytetów tematycznych Polska wybierze także cele środowiskowe.

Anna Gmyrek zapewniła, że Polska traktuje Politykę Spójności w szerszych kategoriach niż tylko jako

politykę solidarności z regionami najbiedniejszymi. Przede wszystkim wynika to z obawy przed

kategoryzacją jako kraju Europy drugiej prędkości. Polska chce, tak jak kraje bogatsze, wejśd na drogę

zielonego rozwoju i inwestowad w zieloną infrastrukturę i innowacyjnośd. Jednocześnie uważa, że

regiony najbiedniejsze powinny byd traktowane preferencyjnie, na przykład w kwestii poziomu

współfinansowania czy możliwości wyboru większej liczby priorytetów tematycznych. Gmyrek zapewniła,

że dziwnym byłoby, gdyby z menu priorytetów Polska nie wybrała celów energetyczno – klimatycznych,

gdyż są one zapisane w istniejących strategiach rozwoju kraju, na podstawie których podejmowane będą

te decyzje.

Jednocześnie, odnosząc się do postulatów przedstawionych przez Godinot, Gmyrek zapewniła, że Polska

nie neguje konieczności zwiększenia finansowania ochrony środowiska w przyszłym budżecie, nie chce

jednak wyznaczad linii demarkacyjnych determinujących podział finansowania pomiędzy ten i inne

obszary, ale raczej zastanowid się nad mechanizmami, które je zintegrują. Również Kopczyoska

zauważyła, że na razie nie można mówid o konieczności przeznaczenia konkretnego procentu

finansowania na dany instrument, konkretnie LIFE+, gdyż za mało wiadomo o systemie jego zarządzania,

zawartości i powiązaniach z innymi funduszami. Negatywnie odniósł się do tego stwierdzenia Torkler,

zauważając, że na proponowanie zwiększenia finansowania na LIFE+ na koocu negocjacji będzie za

późno. Jednocześnie podkreślił, że postulaty WWF dotyczące wzmocnienia tego instrumentu wynikają z

wyliczeo Komisji Europejskiej dotyczących finansowania NATURA2000. Na ten cel potrzeba 6mld euro

rocznie, tymczasem dostępne jest zaledwie 30% tej kwoty. Godinot wyjaśnił dodatkowo, że właśnie na



RAPORT Z DEBATY



podstawie przyjętych unijnych celów strategicznych w zakresie ochrony klimatu, bioróżnorodności,

gospodarki wodnej czy odpadami WWF wyliczył postulowaną wysokośd finansowania tych konkretnych

obszarów.

Wiele kontrowersji wzbudziła reforma Wspólnej Polityki Rolnej. Pojawiły się obawy, że jej fundusze

zostaną ograniczone, a co za tym idzie najprawdopodobniej zmniejszą się środki na działania powiązane z

ochroną środowiska. Ryba, ustosunkowując się do tych wątpliwości, podkreślił, że nie ma nieoficjalnych

informacji na ten temat, tym niemniej ze względu na koniecznośd konsolidacji wydatków w obliczu

kryzysu gospodarczego istnieje pewne napięcie między beneficjentami Polityki Spójności i WPR

dotyczące wysokości funduszy obu polityk. Polska przygotuje swoje stanowisko w sprawie podziału

środków między poszczególne instrumenty po przedstawieniu propozycji rozporządzeo przez Komisję

Europejską, jednak będzie mogła je eksponowad dopiero po zakooczeniu Prezydencji.

Sprzeczne opinie dotyczyły konieczności „zazielenienia” WPR. Godinot podkreślił, że WWF nie jest

zwolennikiem cięd w WPR, ale realizowania jej w bardziej zrównoważony sposób. Jednocześnie

zaprzeczył opinii, jakoby w Europie dalej można było zwiększad produkcję rolną, i zaznaczył, że popyt na

żywnośd na naszym kontynencie nie będzie się zwiększał. Częśd uczestników dyskusji podkreślała, że w

Polsce te zielone postulaty wobec WPR zostały już zrealizowane. Kopczyoska zauważyła, że w naszym

kraju środki są równo dzielone między I i II filar, tak jak to postulują organizacje pozarządowe. Padła

również wypowiedź, że dalsze zazielenianie WPR przyniesie rolnikom znaczne korzyści, na przykład

zwiększy ich bezpieczeostwo energetyczne dzięki wsparciu dla rozwoju odnawialnej energetyki

rozproszonej na obszarach wiejskich i pomoże im przystosowad się do zmian klimatu, które mogą mied

poważny negatywny wpływ na produkcję.

Podniesiono również kwestię promowania zielonych zamówieo publicznych w ramach tzw. „Zielonej

Prezydencji”, problem nieskuteczności planowania przestrzennego dla ochrony bioróżnorodności i

krajobrazu, która pozwala na finansowanie szkodliwych dla środowiska inwestycji z funduszy

strukturalnych oraz mechanizmów koordynacji stanowisk poszczególnych ministerstw w negocjacjach

przyszłego budżetu, w celu uniknięcia rozbieżności co do miejsca w nich problematyki środowiskowej.

Zdaniem Gmyrek, nie ma wątpliwości co do zasadności wprowadzenia obligatoryjnych zielonych

zamówieo publicznych, natomiast sposób realizacji takiej zmiany wymaga jeszcze debaty, z udziałem

między innymi Ministerstwa Środowiska i Urzędu Zamówieo Publicznych. Kopczyoska podkreśliła, że w

ramach Zielonej Prezydencji również stworzony został tylko zestaw rekomendacji, do których stosowania

namawia Ministerstwo Środowiska, jednak nie są to obligatoryjne wytyczne. Wszyscy przedstawiciele

rządu zapewnili o bieżącej koordynacji prac swoich resortów nad budżetem, na przykład poprzez system

fiszek zawierających mandaty negocjacyjne na poszczególne rady sektorowe. Za przygotowanie fiszek i

koncyliację między resortami odpowiada MSZ.

Na początku drugiej części debaty organizatorzy polecili uczestnikom dwa raporty, w których

przygotowaniu brał udział WWF: polską wersję wspomnianego już wcześniej raportu „Changing



RAPORT Z DEBATY



perspectives. How the EU Budget can Shape a Sustainable Future”: „Zmiana perspektywy. Jak budżet UE

może kształtować zrównoważoną przyszłość”, na temat finansowania zrównoważonego rozwoju z

przyszłego budżetu Unii oraz raport „Achieving a 30% domestic carbon reduction target”, na temat

korzyści i podziału kosztów podniesienia celu redukcji emisji do 30%. W części tej debaty paneliści mieli

za zadanie przedstawid wnioski z finansowania ochrony środowiska w obecnej perspektywie finansowej

2007-13 i odpowiedzied na pytanie, w jaki sposób można wykorzystad je dla lepszego przygotowania

następnego budżetu.

Jako pierwszy głos zabrał Mirosław Jędrzejewski z Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych

(CKPŚ), które jest instytucją wdrażającą V priorytetu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko

i realizuje projekty dotyczące ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków (5.1), zwiększania drożności

korytarzy ekologicznych (5.2), opracowania planów ochrony (5.3) oraz kształtowania postaw społecznych

sprzyjających ochronie środowiska (5.4). CKPŚ dysponuje budżetem w wysokości 105 mln euro.

Dotychczas wpłynęło 336 wniosków na 713 mln zł, co oznacza, że zainteresowanie tymi środkami jest

dużo większe niż możliwości finansowania.

Najwięcej środków, bo ponad 50% zostało przeznaczone na działanie 5.1. Łącznie alokowano już 90% z

tej puli, w ramach już podpisanych 60 umów oraz projektów, które uzyskały już pozytywną ocenę, ale

czekają jeszcze na podpisanie umowy. Jest to jeden z lepszych rezultatów co do tempa wydatkowaniu

środków unijnych. Pozostałe 10% środków zostanie alokowanych w konkursie, który ma byd pilotażem

nowej perspektywy finansowej. Ogromnym zainteresowaniem cieszy się także działanie 5.4. Niestety na

ten cel CKPŚ może przeznaczyd do 10% budżetu, kwota tak została wyczerpana i projekty z listy

rezerwowej nie otrzymają dofinansowania. CKPŚ postuluje zwiększenie puli na to działanie w przyszłych

ramach finansowych oraz uzupełnienie katalogu wspieranych projektów o szkolenia w zakresie absorpcji

środków. Najgorzej wygląda stan realizacji działania 5.2. Ze względu na brak mechanizmów

zachęcających do realizowania działao na rzecz udrażniania korytarzy ekologicznych, brak analizy barier i

odpowiednich regulacji prawnych, podpisane zostało zaledwie 3 umowy.

Do beneficjentów priorytetu V należą paostwowe jednostki budżetowe (główny beneficjent środków

działania 5.1, 5.2, 5.3), organizacje pozarządowe (50% środków działania 5.4, również znaczna częśd

środków działania 5.1), jednostki lasów paostwowych, samorządy i instytucje naukowe. Z doświadczeo

CKPŚ, a także wcześniej działających instrumentów, takich jak Ekofundusz czy tzw. mały GEF, wynika, że

organizacje pozarządowe są jednym z najbardziej efektywnych beneficjentów. Mają doskonałe

rozeznanie potrzeb i możliwości, a ich działania są stosunkowo tanie. Dlatego też w przyszłych ramach

finansowych należy położyd nacisk na zlikwidowanie barier w ich dostępie do środków.

Szybkie tempo wydatkowania środków wynika między innymi z możliwości uzyskania 100%

finansowania: 85% ze środków unijnych, 15% w przypadku organizacji pozarządowych z Narodowego

Funduszu Ochrony Środowiska lub, w przypadku jednostek budżetowych - budżetu paostwa. Brak tego

dodatkowego finansowania uniemożliwiałby beneficjentom realizację projektu. Rekomendacje CKPŚ na



RAPORT Z DEBATY



przyszłe ramy finansowe obejmują także uproszczenie procedur, które obecnie są równie skomplikowane

jak dla realizacji dużych inwestycji typu autostrady czy oczyszczalnie ścieków, koncentrację środków na

najcenniejszych przyrodniczo obszarach lub najbardziej palących problemach czy położenie większego

nacisku na projekty integrujące działania o różnych celach, np. związanych stricte z rozwojem przyrody i z

rozwojem lokalnych społeczności oraz pozwalające na kompleksową ochronę wód na obszarach cennych

przyrodniczo, np. przez połączenie działao na rzecz ochrony spływów obszarowych, likwidacji

zanieczyszczeo rolniczych pochodzących z hodowli i ochrony przyrody na danym obszarze. Należy także

zostawid rezerwową pulę na mogące pojawid się nowe problemy ochrony gatunków, których na etapie

programowania nie można było przewidzied. Jędrzejewski podkreślił, że jest wiele innych problemów

uniemożliwiających sprawne realizowanie projektów środowiskowych, takich jak np. status prawny

gruntów pod wodą, które należy zidentyfikowad i rozwiązad przed rozpoczęciem obowiązywania nowych

ram finansowych.

Koocząc swoją wypowiedź, Jędrzejewski podsumował, że projekty realizowane przez jego instytucje

pozwalają chronid 50 siedlisk, 240 gatunków roślin naczyniowych i 101 gatunków zwierząt.

Następnym mówcą był Krzysztof Smolnicki, prezes Fundacji EkoRozwoju (FER), który przedstawił

wnioski z analizy wykorzystania funduszy na ochronę przyrody w 16 regionalnych programach

operacyjnych. Fundacja poddała analizie szereg dokumentów – dokumenty programowe,

uszczegółowienia, harmonogramy, plany programowe, dokumenty dotyczące kwalifikowalności kosztów,

dokumenty konkursowe i opisy projektów, które uzyskały dofinansowanie – również pod kątem zmian w

tych dokumentach, jeśli dane tego typu były dostępne. Dane obejmowały okres do kooca 2010 roku.

Początkowo tylko województwo dolnośląskie zagwarantowało możliwośd uzyskania dofinansowania na

ochronę kapitału przyrodniczego, kolejne 14 zrobiło to dopiero po interwencji organizacji ekologicznych.

Ostatecznie tylko w województwie warmiosko-mazurskim nie ma możliwości zrealizowania działao na

rzecz ochrony przyrody. Większośd regionalnych priorytetów związanych z ochroną przyrody jest

zbieżnych z działaniami realizowane w V priorytecie POIiŚ. Różnice obejmują na przykład dodanie działao

na rzecz ochrony zieleni, parków i lasów komunalnych (dolnośląskie) lub ograniczenie się do budowy

infrastruktury edukacyjnej (lubuskie). W niektórych województwach działania na rzez ochrony przyrody

mają inne, znamienne dla ich rozumienia nazwy, które sugerują, że są rozumiane jako sposób rozwoju

turystki, np. działanie dziedzictwo przyrodnicze w ramach rozwoju produktu dziedzictwa kulturowego

(małopolskie) czy działanie renowacja dziedzictwa naturalnego w ramach inwestycji w sferę dziedzictwa

kulturowego, turystykę i sport (świętokrzyskie).

Są województwa, które nie miały wydzielonej alokacji na ochronę przyrody, więc trudno określid, jaka

częśd środków zostanie przeznaczona na projekty tego typu. Województwo opolskie i wielkopolskie

dokonały najbardziej dramatycznego zmniejszenia środków na ochronę przyrody. Zmniejszanie alokacji

wynikało z obawy, że nie będzie chętnych na te środki. Z analizy rozstrzygniętych do kooca 2010 roku

konkursów wynika jednak, że najczęściej wartośd złożonych wniosków przewyższała dostępną alokację.



RAPORT Z DEBATY



Największa różnica miała miejsce w dolnośląskim, gdzie wartośd złożonych środków przewyższała

alokację 5 razy. Tym samym można wysnud wniosek, że zmniejszenie alokacji wynikało raczej z nadania

priorytetu innym, niezwiązanym z ochroną środowiska działaniom.

Smolnicki zauważył, że niestety niektóre informacje o regionalnych programach operacyjnych nie są

udostępniane. Działania w różnych województwach mają zróżnicowany zakres i nie są skorelowane, w

związku z tym trudno jest prowadzid projekty dotyczące obszarów przekraczających granice jednego

regionu (przykład Doliny Baryczy). W województwie mazowieckim nie przewidziano możliwości

wykorzystania środków z RPO przez organizacje pozarządowe, co wobec faktu, że są one najbardziej

innowacyjne i angażują kapitał społeczny wydaje się byd błędną decyzją. Organizacje pozarządowe nie

mogą też czasem korzystad z możliwości kredytowania (dolnośląskie) lub zaliczki (podkarpackie). W

małopolskim zaliczkowanie jest ograniczone do zalewie 40%. Istotną barierą wykorzystania tych środków

jest zdaniem Smolnickiego zbyt skomplikowana dokumentacja wymaga na etapie oceny formalnej, np.

koniecznośd przedstawienia studiów wykonalności, których nie wymaga się przy trudniejszych i droższych

projektów składanych na poziomie krajowym. Drastyczny limit kosztów zarządzania, w dolnośląskim w

wysokości 1%, bardzo utrudnia realizowanie tego typu projektów przez instytucje, które nie posiadają

kadry zawodowej. Znacznie lepsze możliwości daje POIiŚ, gdzie koszty zarządzania mogą stanowid do

20%, ale mniej niż 250 tys. zł plus 3%. Należałoby zatem utworzyd fundusz kapitału początkowego, który

pomógłby potencjalnym beneficjentom przygotowad projekty. Różny jest poziom finansowania, od

zwykle 85% do 60% w świętokrzyskim. Czasem brakuje możliwości kofinansowania – na Dolnym Śląsku w

początkowej wersji RPO znalazł się nawet zakaz uzyskania dodatkowej dotacji. Systemowe

kofinansowanie mogłyby udostępniad np. Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska.

Fundacja na rzecz Ekorozwoju poddała analizie w sumie 72 projekty, które uzyskały dofinansowanie. Nie

zawsze niosły one rzeczywistą wartośd dla ochrony przyrody. Wiele miało na celu wyłącznie rozwijanie

turystyki, a ich kluczowe koszty stanowiła nawierzchnia dróg czy barierki. Na przykład w województwie

podlaskim były to głównie inwestycje w zakup sprzętu gaśniczo - ratowniczego. Zdaniem Smolnickiego,

wskazuje to, że bezwzględnie należy zweryfikowad zakres merytoryczny konkursów. Kassenberg

skonkludował, że bez zrozumienia tej problematyki przez Urzędy Marszałkowski sytuacja nie ulegnie

znaczącej poprawie.

Następnie głos zabrał Przemysław Kalinka, koordynator krajowy sieci organizacji ekologicznych

monitorujących międzynarodowe instytucje finansowe CEE Bankwatch Network, której członkiem w

Polsce jest Związek Stowarzyszeo Polska Zielona Sied. Mówił o obecności w regionalnych programach

operacyjnych inwestycji służących ograniczeniu zmian klimatu, czyli w odnawialne źródła energii (OZE),

efektywnośd energetyczną i transport przyjazny środowisku, miejski i kolejowy, którego rozwój ma

ogromne znaczenie dla ograniczenia emisji dwutlenku węgla. Przytoczył korzyści, jakie mogłoby przynieśd

regionom oparcie energetyki na źródłach odnawialnych – miejscach pracy, wspieranie lokalnego rynku

dzięki rozwojowi produkcji biomasy, zwiększenia niezależności od dostaw energii z zagranicy albo z



RAPORT Z DEBATY



zakładów energetycznych zlokalizowanych w innych rejonach kraju. W tym okresie programowania na

lata 2007-2013, łączna alokacja na OZE wynosi według Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 665

mln euro, czyli zaledwie 1% środków. Jest to bardzo symboliczna kwota, jedna zresztą z najniższych w

Europie Środkowo-Wschodniej na ten obszar. Większośd środków na energetykę słoneczną, wodną i

geotermiczną była dystrybuowana przez RPO. Działania cieszą się dużym zainteresowaniem

beneficjentów, w działaniu 9.4 w POIiŚ i w niektórych regionach jest długo lista rezerwowa dobrych

projektów, które mogły zostad dofinansowane, jeśli alokacja byłaby większa. Ponadto, co najmniej sześd

regionów (mazowieckie, małopolskie, opolskie, lubuskie, podlaskie i pomorskie) zdecydowało się

przeznaczyd na OZE dodatkowe środki z Krajowej Rezerwy Wykonania. Bariery wykorzystania tych

środków mogą dotyczyd odpowiedniego zaplanowania środowiskowego inwestycji, przygotowania

skomplikowanej dokumentacji czy kwestii pomocy publicznej.

Efektywnośd energetyczna jest najbardziej priorytetowym działaniem na rzecz ochrony klimatu, gdyż

oszczędzanie energii jest zawsze bardziej przyjazne dla środowiska niż jej wytwarzanie. Potwierdza to

wiele unijnych i krajowych strategii. Przynosi ona beneficjentom wiele korzyści pozaekologicznych, na

przykład w postaci niższych rachunków za energię, co jest zgodne z fundamentalną dla Polityki Spójności

koniecznością zapewnienia spójności społecznej. Według szacunków Urzędu Regulacji Energetyki, 1,5

mln gospodarstw domowych w Polsce może niebawem cierpied z powodu ubóstwa energetycznego.

Efektywnośd energetyczna może też podnieśd konkurencyjnośd przedsiębiorstw. Mimo to na ten cel

przeznaczono zaledwie 0,7% środków Polityki Spójności (443 mln euro, z tego 118 mln w RPO). Głównym

kierunkiem wydatkowania środków jest modernizacja budynków użyteczności publicznej, a

zainteresowanie tego typu projektami wielokrotnie przewyższa alokację, zarówno na poziomie

krajowym, jak i regionalnym. Tylko w niektórych programach jest możliwośd finansowania

termomodernizacji w sektorze mieszkalnictwa, albo w postaci grantów albo przez mechanizm JESSICA. W

przyszłym okresie programowania należy spodziewad się rozwoju instrumentów inżynierii finansowej

tego typu. Niestety tylko nie wielką częśd działao rewitalizacyjnych stanowią działania dedykowane

poprawie efektywności energetycznej, więc potencjał tych środków nie jest w pełni wykorzystywany.

Niestety również działania skierowane do przedsiębiorców, na przykład w ramach PO Innowacyjna

Gospodarka, nie nadają odpowiedniego priorytetu inwestycji w oszczędzanie energii.

W programach regionalnych są też rewitalizacje linii kolejowych, które są prostsze w realizacji i w

związku z tym w powodzeniem wdrażane. Inne kierunki działao to zakup taboru kolejowego, budowa

ścieżek rowerowych, inwestycje w transport miejski, wodny i multimodalny czy systemy transportowe.

Kalinka wymienił też dobre przykłady projektów w transport przyjazny dla środowiska:

realizowane przez Koleje Mazowieckie projekty dotyczące zakupu lokomotyw i modernizacji

starych jednostek trakcyjnych, które przyczyni się do poprawy standardu podróżowania,

reorganizacja linii kolejowej Zbąszynek – Czerwiosk w lubuskim, a konkretnie budowa łącznicy,

która pozwala uniknąd zmiany kierunku jazdy pociągu, a tym samym ograniczy czas podróży ze

Zbąszynka do Zielonej Góry o ponad połowę



RAPORT Z DEBATY



projekty dotyczące transportu miejskiego w Krakowie (m.in. dedykowane rozbudowie sieci

tramwajowej i zakupowi nowych tramwajów), które według raportu NIK spowodowały, że w

Krakowie jako w jedynym mieście w Polsce wzrosła liczna pasażerów komunikacji miejskiej.

Podsumowując, Kalinka podkreślił, że mamy w Polsce znaczący niewykorzystany potencjał wydatkowania

funduszy w obszarach powiązanych z ochroną klimatu.

Dyskusja z uczestnikami konferencji po drugim panelu skupiła się na trzech zagadnieniach: warunkach

niezbędnych dla dobrego wykorzystania środków na ochronę przyrody, stanowisku rządu polskiego w

negocjacjach oraz sprzecznościami między finansowaniem ochrony klimatu i bioróżnorodności.

Joanna Kopczyoska zauważyła, że z badania, przeprowadzonego przez nią wśród przedstawicieli instytucji

współpracujących w ramach polskiej sieci „Partnerstwo: Środowisko dla Rozwoju” wynika, że RPO

zawierały dobre zapisy dla ochrony środowiska, jeśli przygotowane zostały dobre prognozy

oddziaływania na środowisko, a w konsultacje społeczne mocno zaangażowany był trzeci sektor. Dlatego

też niezbędne jest jego zacieśniona współpraca z administracją paostwową i samorządową, która

pomoże wzmocnid zasoby wiedzy i umiejętności urzędników w tym zakresie. Również Peter Trokler

podkreślił, że mobilizacja wszystkich zainteresowanych podmiotów w najbliższym, kluczowym dla

kształtu przyszłych programów okresie ma niezwykle istotne znaczenie. Przytoczył przykład

krytykowanego wcześniej województwa warmiosko-mazurskiego, które na początku programowania nie

przeznaczyło żadnych środków na ochronę przyrody, natomiast obecnie, między innymi dzięki

współpracy z WWF w realizacji projektu „SURF-nature”, świadomośd urzędników w tym regionie uległa

znaczącej poprawie. Podkreślił także, że istotnym sukcesem jest w Polsce samo istnienie CKPŚ, które

umożliwia rozwój wiedzy i przekazywanie doświadczeo. Jędrzejewski dodał, odpowiadając na pytanie o

sposób przeniesienia doświadczeo z tej perspektywy na następny okres programowania, że CKPŚ planuje

przeprowadzid pilotażowy konkurs, który miałby za zadanie rozdystrybuowad pozostałe w budżecie

środki według nowych zasad, bazujących na wnioskach instytucji z dotychczasowych działao.

Wiele razy podkreślano koniecznośd uproszczenia zbyt skomplikowanych procedur i skupienia procesu

decyzyjnego w jednej instytucji, które pozwoliłoby na bardziej efektywne realizowanie projektów.

Przywoływano tu przykład Ekofunduszu, który zdaniem uczestników dyskusji działał w dużo bardziej

efektywny i przyjazny dla beneficjentów sposób. Pojawił się jednak również głos z województwa

kujawsko-pomorskiego, wskazujący na fakt, że w niektórych przypadkach wymóg przedstawienia

skomplikowanych dokumentów, takich jak studia wykonalności, jest uzasadniony i pozwala lepiej

oszacowad efektywnośd ekonomiczną projektu. Możliwośd uzyskania dodatkowego finansowania z NFOŚ

również była w ocenie wielu istotnym ułatwieniem.

Tak jak po w dyskusji po pierwszym panelu, pojawiły się znów wątpliwości co do tego, czy polski rząd

rzeczywiście wykorzysta tę szansę i przeznaczy odpowiednie środki na ochronę klimatu i

bioróżnorodności. Godinot zauważył, że Polska wysyła Unii Europejskiej sprzeczne sygnały – z jednej

strony deklaruje przywiązanie do pro środowiskowej wizji przyszłego budżetu, a z drugiej stara się



RAPORT Z DEBATY



przenieśd około 1 mld euro z projektów kolejowych na drogowe. Wobec faktu, że najprawdopodobniej

Komisja Europejska nie narzuci krajom wyboru priorytetów środowiskowych, Kalinka podkreślił, że tym

ważniejsza wydaje się byd edukacja instytucji zarządzających i wdrażających, także na poziomie

regionalnym.

Uczestnicy debaty dyskutowali także nad ewentualnym konfliktem między rozwojem odnawialnych

źródeł energii i ochroną bioróżnorodności. Przytoczono przykłady obostrzeo wobec budowy farm

wiatrowych w pobliżu cieków i korytarzy ekologicznych, negatywnego wpływu rozwoju biomasy na

bioróżnorodnośd gleb i kontrowersji wokół inwestycji w elektrownie wodne. Kalinka podkreślił, że

rzeczywiście OZE mogą mied negatywny wpływ na przyrodę, niezbędne są jednak wysiłki na rzecz

godzenia tych dwóch priorytetów, zamiast niekonstruktywnego blokowania rozwoju inwestycji.

Kassenberg dodał, że jest już obecnie dostępnych wiele informacji, na temat tego, jak uniknąd

negatywnego oddziaływania OZE na przyrodę.

Przygotowała: Anna Drążkiewicz

Polish EU Presidency

and environmental aspects

of next EU Multiannual Financial Framework

and Cohesion Policy

SUMMARY OF THE DEBATE REPORT



Prepared by: Anna Drazkiewicz

Global environmental challenges – biodiversity loss and climate change – and the role of Polish EU

Presidency in tackling those through responsible stance in negotiations of the new EU financial

framework for 2014-2020, were the main topics of a debate “Polish EU Presidency and environmental

aspects of next EU Multiannual Financial Framework and Cohesion Policy”, organized by WWF Poland on

21st June 2011.

Participants to the discussion included representatives of Polish central and local authorities, as well as

NGO sector. The debate was carried out within a framework of activities of a Coalition of Polish

Environmental NGOs for EU funds, which includes, apart from WWF Poland, also Polish Green Network,

EkoUnia and Institute for Sustainable Development. It was financed by the Ministry of Foreign Affairs of

the Republic of Poland and European Climate Foundation.

The debate was divided into two parts. In the first one, representatives of Polish government – Jacek

Ryba from the Ministry of Foreign Affairs, Anna Gmyrek from the Ministry of Regional Development and

Joanna Kopczynska from the Ministry of Environment - touched upon, respectively, the process of

establishing multiannual financial framework and the role of the Polish EU Presidency in this regard,

Polish position on future EU Cohesion Policy and environmental priorities of the Presidency. Polish vision

on the environmental aspects of the new budget was confronted with a set of postulates based on

conclusions from current financial framework and commitments derived from EU environmental acquis,

presented by WWF experts, Sebastien Godinot from European Policy Office of WWF and Peter Torkler

from WWF Germany.

Second part of the conference was devoted to Polish experience from implementing current multiannual

financial framework for 2007-2013. Miroslaw Jedrzejewski from Coordination Centre for Environmental

Projects, managing authority for environmental priority axis within Operational Programme

Infrastructure and Environment, and two representatives of NGO sector – Przemyslaw Kalinka from

Polish Green Network and Krzysztof Smolnicki from Fundacja Ekorozwoju FER – shared their

recommendations for programming the next budget in the field of climate and biodiversity protection.

Both parts of the debate were concluded with a lively discussion with the audience, which consisted of a

range of specialists within the subject, presenting broad spectrum of views and experience.

RAPORT Z DEBATY -...

Documents

Transcript of RAPORT Z DEBATY -...