Raport Roczny 2016 - Klienci indywidualni · Raport Roczny 2016 Sytuacja finansowa jednostek...

Raport Roczny 2016 Sytuacja finansowa jednostek samorządu terytorialnego

Departament Analiz Ekonomicznych Zespół Analiz Sektorowych [email protected] Warszawa, sierpień 2016

Synteza………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………….…....…..……....3 Sytuacja finansowa jednostek samorządu terytorialnego (zróżnicowanie wg typów)...............................................6

Najsilniejszy segment sektora JST - miasta na prawach powiatu.......................................................................................24

Aneks metodologiczny………………………….…………………...........................................................................................................................38

2

Spis treści

3

Przedmiotem raportu jest ocena zmian sytuacji finansowej sektora jednostek samorządu terytorialnego (JST) na podstawie analizy: dochodów, wydatków i wyników budżetów, aktywności inwestycyjnej, stopnia samodzielności finansowej, a także zadłużenia. Podstawą analizy są najbardziej aktualne dane za 2015 r. oraz prognozy zawarte w Wieloletniej Prognozie Finansowej składanej przez samorządy w Ministerstwie Finansów. Badana zbiorowość obejmuje 2479 gmin, 66 miast na prawach powiatu, 314 powiatów ziemskich i 16 województw.

Synteza

Główne czynniki zewnętrzne determinujące sytuację w sektorze JST w 2015 r.:

↑ korzystne otoczenie makroekonomiczne (wzrost PKB 3,6% vs. 3,3% w 2014 i 1,6% w 2013),

↑ ożywienie na rynku nieruchomości,

↓ zmniejszenie napływu środków UE związane z zakończeniem perspektywy finansowej na lata 2007–2013 oraz opóźnieniami w przygotowaniach do wykorzystania środków z kolejnej perspektywy na lata 2014 – 2020,

↓ nieuregulowana sprawa wpłat na część regionalną subwencji ogólnej dla województw, tzw. „janosikowego” (niezakończona faza uzgodnień między rządem i stroną samorządową i przedłużenie tymczasowych rozwiązań na kolejne dwa lata),

↓ indywidualny wskaźnik zadłużenia dla każdej jednostki samorządu terytorialnego (w słabszej pozycji jednostki z wysokim zadłużeniem aktywnie wykorzystujące środki UE).

• W 2015 r., pomimo korzystnej koniunktury (wzrost dochodów z podatków PIT i CIT w sektorze JST o 8,7% vs. 7,2% w 2014), spadek dynamiki dochodów ogółem (2,4% vs. 5,9% w 2014), głównie na skutek wygaszania napływu dotacji UE związanego z zakończoną perspektywą finansową 2007 – 2013 [-6,7% wobec +12% w 2014].

• Miasta na prawach powiatu najsilniejszym sektorem JST ze względu na wysoki udział dochodów własnych w dochodach ogółem: 77,4% w Warszawie i 59,9% w pozostałych miastach na prawach powiatu, wobec 33,6% w powiatach i 41,8% w województwach.

• Mocno zróżnicowana sytuacja finansowa gmin wiejskich: wysokie dochody per capita w gminach osiągających dochody np. z kopalni odkrywkowych (48 tys. zł w Kleszczowie), wobec średniej dla gmin wiejskich na poziomie 3,5 tys. zł.

• Samorządy beneficjentem ok. 1/3 środków (ok. 91 mld zł) dostępnych w ramach perspektywy finansowej 2007 – 2013. Wg danych na koniec 2015 r., najwyższą wartość dotacji unijnych na mieszkańca osiągnęło województwo warmińsko-mazurskie (13,6 tys. zł) i podkarpackie (10,7 tys. zł), a najmniejszą wielkopolskie i kujawsko-pomorskie (po 7,3 tys. zł).

• Wyraźny wzrost funduszy w ramach perspektywy 2014 – 2020 skierowanych na 16 Programów Regionalnych zarządzanych przez samorządy wojewódzkie: 31,3 mld euro wobec 17,3 mld euro w ramach perspektywy 2007 – 2013 (+80%).

• Regres w inwestycjach (-6,8% vs. +19,2% w 2014) w konsekwencji kończenia projektów finansowanych w ramach „starej’ perspektywy oraz opóźnień w przygotowaniach do kolejnej na lata 2014 – 2020; spadek we wszystkich segmentach sektora JST, przy czym największy w miastach na prawach powiatu: o 1,4 mld zł (-10%).

• Spadek wydatków inwestycyjnych w 2015 r. finansowanych ze środków UE w ramach perspektywy 2007 – 2014 (-13,5% vs. +19,9% w 2014); spadek we wszystkich rodzajach JST, najwyższy w Warszawie (-75%).

• Znaczne zróżnicowanie wydatków inwestycyjnych per capita w 2015 r.: do 500 zł w ok. 60% ogółu jednostek, w granicach 500 zł - 1000 zł w ok. 28%, a ponad 2 tys. zł jedynie w 35 (47 w 2014).

• W 2015 r., po raz pierwszy od ośmiu lat, zanotowano dodatni wynik finansowy sektora JST (2,6 mld zł), jedynie budżety województw zbiorczo zamknęły się deficytem, jednak w porównaniu z 2014 r. kwota deficytu spadła o 0,4 mld zł.

• Kontynuacja trendu gromadzenia zapasów - wzrost nadwyżki operacyjnej w 2015 r., choć tempo wzrostu nieco osłabło (11,7% vs. 13,8% w 2014). Dodatni wynik budżetów i rosnąca nadwyżka operacyjna wskazują na gromadzenie przez samorządy środków koniecznych do wykorzystania środków UE w ramach perspektywy 2014 – 2020.

• Stabilizacja zobowiązań w 2015 r. na poziomie ok. 72 mld zł (-0,7% vs. +4,3% w 2014). Wzrost zadłużenia jedynie w miastach na prawach powiatu (o 0,8 mld zł), choć tempo wzrostu osłabło (3,6% vs. 5,8% w 2014).

• Przełożenie wyższej dynamiki dochodów niż długu w 2015 r. na malejący poziom relacji zobowiązań do dochodów (36% vs. 37,1% w 2014). Nadal wysokie obciążenie zobowiązaniami budżetów największych miast, przy znacznym zróżnicowaniu: od 5,8% dochodów ogółem w Rybniku do 95,1% w Wałbrzychu; w 12 miastach zobowiązania przekroczyły 60% uzyskanych dochodów.

• Zagrożenie budżetów województw w świetle nowych uregulowań przewidujących obligatoryjne pokrycie ujemnego wyniku nadzorowanych SP ZOZ (ustawa o działalności leczniczej) - w 2015 r. udział skumulowanych zobowiązań w dochodach ogółem mógłby wzrosnąć z 41,8% do 56,3%.

• Zagrożenie zaciągania przez samorządy zobowiązań w parabankach: casus gminy wiejskiej Ostrowice (woj. Zachodniopomorskie), której zobowiązania w 2015 r. stanowiły 350% dochodów (poszukiwania rozwiązania problemu przez zarząd komisaryczny).

.

4

Synteza cd.

• Kolejny rok słabego wykorzystania obligacji jako źródła uzupełniania budżetów sektora JST (udział zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych w zobowiązaniach ogółem stanowił 5,8% wobec 5,9% w 2014); w 2015 r. spadek zobowiązań z tytułu emisji obligacji komunalnych (-2,5%).

• Wg projektów WFP złożonych przez JST w Ministerstwie Finansów, w okresie dwóch lat spodziewany jest: spadek zarówno dochodów jak i wydatków ogółem w 2016 r. (odpowiednio o 6,0% i 1,8%), w kolejnych dwóch latach lekki

wzrost dochodów, szybszy niż wydatków, wyraźny regres w inwestycjach w 2016 r., łagodzony w kolejnych latach wydatkami związanymi z projektami unijnymi, wzrost długu w 2016 r. przy wygaszaniu tempa wzrostu do 2018 r.

• Wg RIO na podstawie projektów wieloletniej prognozy finansowej złożonych przez JST na koniec 2015, indywidualny wskaźnik zadłużenia nie zostanie spełniony w 2016 r. przez 48 jednostek, w 2017 r. przez 51 i w 2018 r. przez 27.

• Wg PKO w rocznej perspektywie istotne dla funkcjonowania sektora JST będą:

↑ sprzyjające otoczenie makroekonomiczne,

↑ wdrażanie programów unijnych w ramach perspektywy 2014 – 2020,

↑ podjęcie przez resort administracji we współpracy z resortem finansów oraz regionalnymi izbami obrachunkowymi prac nad projektem zmian w prawie zmierzających do wzmocnienia zabezpieczeń przed niekontrolowanym zadłużeniem gmin (np. zakaz zadłużania się w parabankach - przykład gminy Ostrowice),

↓ indywidualny wskaźnik zadłużenia, który może ograniczyć liczbę JST spełniających warunki do zaciągania nowych zobowiązań,

↓ decyzje o systemie dopłat wyrównawczych, tzw. „janosikowym” (niezakończona faza uzgodnień między rządem i stroną samorządową i przedłużenie tymczasowych rozwiązań na kolejne dwa lata),

↓ wzrost ryzyka pośredniego związanego z: 1/finansowaniem inwestycji przez spółki komunalne, 2/zapowiadanym przez resort zdrowia odejściem od prywatyzacji szpitali (ryzyko regulowania zadłużenia szpitali przez samorząd), 3/projektem ustawy dotyczącej podniesienia kwoty wolnej od podatku, 4/nowymi zadaniami bez w pełni zapewnionych środków finansowych (np. programy mieszkaniowe, reforma szkolnictwa).

5

Synteza cd.

x/ definicje w Aneksie metodologicznym

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów, www.mf.gov.pl

Wskaźniki finansowe x/ – JST ogółem

6

L.p. Wyszczególnieniejedn.

miary2014 2015 r/r

1 Dochody ogółem mld zł 194,3 199,0 2,4%

Dochody własne podstawowe mld zł 57,0 58,3 2,1%

Dochody z tytułu podatków PIT i CIT mld zł 41,5 45,2 8,7%

Subwencje i dotacje ogółem mld zł 95,7 95,6 -0,2%

2 Wydatki ogółem mld zł 196,8 196,4 -0,2%

Wydatki inwestycyjne mld zł 39,9 37,2 -6,8%

3 Wynik budżetu mld zł -2,4 2,6 x

Wynik operacyjny mld zł 16,3 18,2 11,7%

4 Zobowiązania ogółem mld zł 72,1 71,6 -0,7%

w tym kredyty i pożyczki mld zł 67,6 67,3 -0,4%

5 Na mieszkańca

dochody ogółem zł 5 048 5 178 2,6%

wydatki ogółem zł 5 111 5 110 -0,02%

wydatki inwestycyjne zł 1 037 968 -6,7%

6 Udziały

podatków PIT i CIT w dochodach ogółem % 21,4 22,7 x

subwencji i dotacji w dochodach ogółem % 49,3 48,0 x

wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem % 20,3 18,9 x

zobowiązań w dochodach ogółem % 37,1 36,0 x

kredytów i pożyczek w zobowiązaniach ogółem % 93,8 94,0 x

7 Liczba JST z deficytem budżetowym 1 451 800 -44,9%

http://www.mf.gov.pl/

Struktura dochodów własnych ogółem * w 2015 r.

Struktura dochodów ogółem JST

Struktura dochodów wg typu JST w 2015 r. (w %)

Struktura dochodów JST – systemowo niski udział dochodów własnych

• Systemowo słaba samodzielność ekonomiczna samorządów w efekcie niskiego udziału w dochodach ogółem dochodów własnych podstawowych (bez wpływów z PIT i CIT), tj. takich, którymi samorządy mogą dysponować samodzielnie (29,3% w 2015).

• Znaczna wrażliwość dochodów JST na zmiany koniunktury gospodarczej w związku z wysokim udziałem wpływów z PIT oraz CIT i z podatku od nieruchomości w dochodach własnych ogółem (63,1% w 2015 r.).

• Miasta na prawach powiatu, w tym Warszawa, są najbardziej samodzielnym ekonomicznie sektorem JST ze względu na wysoki udział dochodów własnych.

7

*/ dochody własne ogółem zawierają dochody podatkowe z PIT i CIT

31,1% 29,4% 26,9% 27,0% 27,7% 27,9% 29,0% 29,4% 29,3%

25,3% 25,3%21,7% 20,3% 21,2% 21,2% 21,1% 21,4% 22,7%

15,6% 16,7% 22,1% 22,8% 23,0% 22,4% 22,0% 22,9% 22,2%

28,0% 28,4% 29,3% 29,0% 28,2% 28,6% 27,9% 26,3% 25,8%

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

subwencje dotacje

dochody z PIT i CIT dochody własne podstawowe

udział w podatku PIT

36,8%

udział w podatku CIT

6,8%

podatek od nieruchomości

19,5%

podatek od środków

transportu1,0%

dochody z majątku

7,2%

pozostałe dochody24,0%

podatek rolny+leśny

1,7%

wpływy z opłat3,0%

49,7%59,9%

77,4%

33,6%41,8%

21,3%

21,9%

11,6%

24,0%

46,5%

29,0%18,2% 11,0%

42,4%

11,6%

gminy miasta naprawachpowiatu

Warszawa powiat województwa

dochody własne ogółem dotacje celowe subwencje

• W 2015 r., pomimo korzystnej koniunktury (wzrost dochodów z podatków PIT i CIT w sektorze JST), spadek dynamiki dochodów ogółem (2,4% vs. 5,9% w 2014) na skutek:

- wygaszania napływu dotacji UE związanego z zakończoną perspektywą finansową 2007 – 2013,

- spadku wpływów z podatków od spadków i darowizn oraz czynności cywilno-prawnych,

- obniżenia dochodów ze sprzedaży majątku (mniejsza presja na prywatyzację mienia komunalnego wobec rosnącej nadwyżki operacyjnej w sektorze JST).

Dochody JST ogółem – osłabienie dynamiki wzrostu dochodów

8

Dochody ogółem Dochody z PIT i CIT

Dynamika zmian wybranych podatków i opłat lokalnych JST

25,628,5

27,0

PIT28,5

29,4 30,832,5

35,138,1

7,6 7,5 6,6CIT7,5

6,9 6,8 6,3 6,4 7,10

10

20

30

40

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

mld zł

2,4%

10,4%

4,3%5,7%

7,2%

-5,8%

-2,4%

3,3%

-6,6%

8,7%

spadki i d

aro

wizn

y

czynnośc

i cyw

ilno

pra

wnych

podatek o

dnieru

chom

ośc

i

doch

ody z m

ają

tku

CIT +

PIT

2014/2013

2015/2014

131,4142,6

154,8 162,8171,3 177,4 183,5

194,3 199,0

12,3

8,5 9,0

5,1 5,2

3,6 3,4

5,9

2,4

0

5

10

15

0

50

100

150

200

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

%mld zł

dochody ogółem dynamika r/r (p)

Dochody ogółem wg typu JST w 2015 r. (w mld zł) na mieszkańca

Północny 7,0 tys.

Dochody ogółem na mieszkańca w 2015 r. wg województw w relacji do średniej krajowej (w %)

Południowy 10,9 tys.

Zróżnicowanie dochodów JST wg typu i województw – miasta na prawach powiatu najsilniejszym segmentem sektora

• Koncentracja ponad 1/3 dochodów całego sektora JST w miastach na prawach powiatu; szczególna pozycja Warszawy (1/5 dochodów ogółem wszystkich miast na prawach powiatu).

• Mocno zróżnicowana sytuacja finansowa gmin wiejskich: wysokie dochody per capita w gminach osiągających dochody np. z kopalni odkrywkowych (Kleszczów, Stepnica), wobec średniej dla gmin wiejskich na poziomie 3,5 tys. zł.

• Dochody per capita powyżej średniej krajowej w 2015 r., oprócz województwa mazowieckiego, osiągnęły województwo warmińsko-mazurskie (+5%), pomorskie (+4%), zachodniopomorskie (+3%) i dolnośląskie (+1%).

9

gminy miejskie19,510%

gminy miejsko-wiejskie

29,615%

gminy wiejskie38,519%

miasta na prawach powiatu

56,228%

Warszawa14,37%

powiaty ziemskie

23,712%

województwa17,19%

3 3

96

3 2

59

3 3

42

3 5

14 5

161 8

228

917

445

0

3000

6000

9000

gm

iny

mie

jski

e

mie

jsko

-wie

jski

e

wie

jski

e

mia

sta n

a pra

wach

pow

iatu

(bez

W-w

y)

Wars

zaw

a

pow

iaty

woje

wództ

wa

w zł

2014

2015

średnia krajowa

80

100

120

Mazo

wie

ckie

Warm

ińsk

o-M

azu

rski

e

Po

mors

kie

Zach

odnio

pom

ors

kie

Do

lno

śląsk

ie

Kuja

wsk

o-P

om

ors

kie

Po

dla

skie

Łódzk

ie

Św

ięto

krzy

skie

Lubusk

ie

Ślą

skie

Mało

po

lski

e

Po

dka

rpack

ie

Wie

lkopo

lski

e

Lubel

skie

Opols

kie

%

Dotacje w ramach środków 2007 – 2013 w budżetach JST (stan na 31 grudnia 2015 r.)

• Spadek napływu dotacji UE w 2015 r. (-4,4%) efektem kończenia rozliczeń projektów w ramach perspektywy na lata 2007–2013; termin rozliczenia programów to N+2, dla niektórych N+3.

• W dalszym ciągu wysoki udział środków zagranicznych w budżetach województw (28,2% w 2015), w wyniku znacznego zaangażowania w duże projekty infrastrukturalne.

• Wg danych na koniec 2015 r., najwyższą wartość dotacji unijnych na mieszkańca osiągnęło województwo warmińsko-mazurskie i podkarpackie, a najmniejszą małopolskie, wielkopolskie i kujawsko-pomorskie.

10

Dochody ze źródeł zagranicznych na finansowanie i współfinansowanie projektów unijnych w 2015 r.

ogółem udział w dochodach ogółem wg typu JST (w mld zł)

Wartość dotacji unijnych wg województw, (stan na 31 grudnia 2015 r., w tys. zł/osobę)

5,3

13,812,7

14,8 15,4 14,516,4 15,7

0

5

10

15

20

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

mld zł7,9%

83,0

13,6

51,7

22,712,3

4,7(5,3%)

0,7(5,1%)

4,5(8,0%)

0,9(4,0%) 4,8

(28,2%)0

20

40

60

80

100

gminy Warszawa miasta naprawachpowiatu

powiatyziemskie

województwa

mld zł

dotacje z UE

dochody bez dotacji UE 2015

udział dotacji UE w dochodach ogółem (w %)

13,6

10,7

9,9

9,8

9,7

9,7

9,6

9,6

9,5

9,2

8,9

7,8

7,6

7,4

7,3

7,3

średnia dla Polski

10,1 tys. zł

War

miń

sko-

Maz

ursk

ie

Podk

arpa

ckie

Lubu

skie

Do

lno

śląs

kie

Pom

orsk

ie

Maz

owie

ckie

(be

z W

-wy)

Podl

aski

e

Łódz

kie

Świę

tokr

zysk

ie

Zach

odni

opom

orsk

ie

Lube

lski

e

Śląs

kie

Opo

lski

e

Mał

opo

lski

e

Wie

lkop

ols

kie

Kuj

awsk

o-P

omo

rski

e

JST beneficjentem ok. 1/3 środków UE w ramach perspektywy finansowej 2007 – 2013 (stan na 31 grudnia 2015)

• Wysoki udział sektora JST w wykorzystaniu środków unijnych: do końca 2015 r. samorządy beneficjentem ok. 1/3 środków dostępnych w ramach perspektywy finansowej 2007 – 2013.

• Transport i łączność głównym obszarem wsparcia UE (ok. 1/3 łącznej wartości środków).

• Liderzy wśród miast w pozyskiwaniu środków unijnych to Sopot, Gdańsk, Wrocław, Kielce i Warszawa (powyżej 10,1 tys. zł na osobę, tj. średniej dla Polski).

11

Wartość dofinansowania UE wg beneficjentów (w mld zł)

Obszary wspierane przez środki z UE (w %)

dostępność terytorialna

34%

zrównoważony rozwój i ekologia

14%iwestycje w

kapitał ludzki19%

turystyka, kultura, rewitalizacja

5%

B+R, innowacje i przedsiębiorczość

18%

społeczeństwo informacyjne

5%

energetyka3%

organy administracji

rządowej66,723%

JST90,531%uczelnie, jednostki

naukowe23,58%

organizacje non-profit9,53%

przedsiębiorstwa92,532%

inne7,2

3%

Liderzy w absorpcji środków UE (w tys. zł na osobę), (stan na 31 grudnia 2015 r.)

21,8

15,0

13,5

13,2

13,2

10,1

9,5

9,1

8,4

8,3

7,8

średnia dla Polski

10,1 tys. zł

So

pot

Gdańsk

Wro

cław

Kie

lce

Wars

zaw

a

Po

znań

Gdynia

Łódź

Szc

zecin

Kra

ków

Kato

wic

e

Nowa perspektywa finansowa 2014 – 2020: wzrost puli środków dla sektora JST

• Wyraźny wzrost funduszy 2014 – 2020 skierowanych na 16 Programów Regionalnych zarządzanych przez samorządy wojewódzkie: 31,3 mld euro wobec 17,3 mld euro w ramach perspektywy 2007 – 2013 (+80%).

• Ponad 40% wszystkich środków z perspektywy 2014 – 2020 może trafić do sektora JST wobec ok. 30% w ramach perspektywy 2007 – 2013.

• Większe środki w aktualnym okresie programowania finansowego dla projektów w rozwój szeroko rozumianej przedsiębiorczości i innowacyjności kosztem celów infrastrukturalnych (dla tych ostatnich 34,4% środków wobec 42,2% w poprzedniej perspektywie).

12

Fundusze Europejskie przeznaczone na politykę spójności 2014 – 2020 (w mld euro)

Programy w nowej perspektywie finansowej 2014 - 2020 (w mld euro i %)

Podział Funduszy Europejskich 2014 - 2020 wg województw, (w mln euro))

17,331,3

51,741,6

0

20

40

60

80

2007 - 2013 2014 - 2020

mld euro

16 Programów Regionalnych

Programy Krajowe

Infrastruktura i Środowisko

27,4136%

Inteligentny Rozwój8,6111%

Polska Cyfrowa

2,33%

Polska Wschodnia

2,13%

Wiedza Edukacja i

Rozwój4,46%

16 Regionalnych Programów

Operacyjnych31,341%

Wydatki ogółem – wzrost dochodów przy spadku wydatków

• W 2015 r. średnio w sektorze JST wzrost dochodów (+2,4%) przy spadku wydatków (-0,2%), w tym spadek zarówno dochodów, jak i wydatków w powiatach ziemskich i województwach.

• Spadek udziału wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem w sektorze JST do 18,9% w 2015 r. (-1,4pp), największy w powiatach ziemskich (-5,7pp), natomiast lekki wzrost w województwach (0,8pp)

13

Wydatki ogółem JST (mld zł) Tempo wzrostu wydatków i dochodów (w %, 2014=100)

Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem JST (w %)

2,4%3,7% 3,4%

-0,4%

-3,6%

-0,2%

1,0%0,2%

-1,4%

-5,7%

ogó

łem

gm

iny

mia

sta n

a pra

wach

pow

iatu

pow

iaty

ziemskie

wojew

ództw

adochody

wydatki

16,5%

17,5%

14,4%

43,1%

18,9%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

gminy

miasta na prawachpowiatu

powiaty ziemskie

województwa

ogółem

2014

2015

129,4145,2

167,8177,8 181,6 180,5 183,8

196,8 196,4

7,8

12,2

15,6

6,0

2,2

-0,11,9

7,0

-0,2-4

0

4

8

12

16

0

40

80

120

160

200

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

%mld zł

wydatki dynamika r/r (prawa skala)

Wydatki inwestycyjne - regres w inwestycjach

• Regres w inwestycjach (-6,8% vs. +19,2% w 2014) w efekcie kończenia projektów finansowanych w ramach „starej’ perspektywy oraz opóźnień w przygotowaniach do kolejnej na lata 2014 – 2020.

• Spadek wydatków inwestycyjnych w 2015 r. w porównaniu z 2014 r. we wszystkich segmentach sektora JST, przy czym największy w miastach na prawach powiatu: o 1,4 mld zł (-10%).

• Znaczne zróżnicowanie wydatków inwestycyjnych per capita: do 500 zł w ok. 60% wszystkich samorządów (259 jednostek więcej niż w 2014), w granicach 500 zł - 1 000 zł w ok. 28% (o 215 jednostek mniej niż w 2014), ponad 2000 zł jedynie w 35 (47 w 2014).

14

Dynamika wydatków inwestycyjnych wg typu JST (r/r w %)

Wydatki inwestycyjne wg typu JST (mld zł) Wydatki inwestycyjne (w mld zł) i dynamika zmian wydatków inwestycyjnych i bieżących (r/r w %)

12,9 15,1 14,2

11,513,6 12,2

2,8

3,43,4

6,4

7,77,4

0

10

20

30

40

2013 2014 2015

mld zł

województwapowiaty ziemskiemiasta na prawach powiatugminy

17,8% 18,9% 21,9% 21,3%

-6,20%-10,40%

-1,80%-3,80%


powiatyziemskie

województwa

2014/2013 2015/2014

26,330,8

41,6 43,341,2

34,4 33,5

39,937,2

7,7

17,4

35,0

4,0

-4,8

-16,5

-2,6

19,2

-6,8

-20

-10

0

10

20

30

40

0

10

20

30

40

50

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

%mld zł

wydatki inwestycyjne

wyd. inwestycyjne r/r (prawa skala)

wyd. bieżące r/r (prawa skala)

Wydatki inwestycyjne – kończenie projektów finansowanych ze środków UE w latach 2007 - 2013

• Spadek wydatków inwestycyjnych w 2015 r. finansowanych ze środków UE w ramach perspektywy 2007 – 2014 (-13,5% vs. +19,9% w 2014); spadek zanotowały wszystkie rodzaje JST, w największej skali w Warszawie (-75%).

• Malejący udział wydatków inwestycyjnych finansowanych środkami zagranicznymi w wydatkach inwestycyjnych ogółem we wszystkich typach JST, z wyjątkiem województw, w których nadal połowa wydatków inwestycyjnych finansowały środki zagraniczne.

15

Udział wydatków inwestycyjnych finansowanych ze środków zagranicznych w wydatkach inwestycyjnych ogółem ( w %)

Wydatki inwestycyjne z udziałem środków zagranicznych (w mld zł)

ogółem wg typu JST

28,623,4 22,8

27,1 26,1

12,611,0 10,7

12,8 11,1

0

15

30

45

2011 2012 2013 2014 2015wydatki inwestycyjne finansowane środkamizagranicznymipozostałe inwestycyjne

3,1

3,5

0,2

0,5

3,8

0 1 2 3 4

gminy


Warszawa

powiaty

województwa

2014 2015

50,7%

16,1%

12,5%

32,5%

21,6%

29,8%

0% 20% 40% 60% 80%

województwa

powiaty ziemskie

Warszawa


gminy

ogółem

2014 2015

Wynik budżetów JST – nadwyżka po raz pierwszy od 8 lat

• Po raz pierwszy od ośmiu lat, w 2015 r. dodatni wynik finansowy sektora JST (2,6 mld zł). Jedynie budżety województw zbiorczo zamknęły się deficytem, jednak w porównaniu z 2014 kwota deficytu spadła o 0,4 mld zł.

• Spadek liczby jednostek z deficytem do 800 wobec 1451 w 2014 (odpowiednio 28,5% wszystkich jednostek JST wobec 51,7% w 2014).

Wynik budżetów wg typu JST Wynik planowany i wykonany

16

1,7

0,7

0,2

-0,1

-1,5

-1,0

-0,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0


powiatyziemskie

województwa

mln zł 2014

2015

2,3

-2,6

-13,0-15,0

-10,3

-3,0-0,4 -2,4

2,6

-30

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

mld zł

plan wykonanie

w dochodach

ogółemw PKB

2012 1,7 0,2

2013 0,2 0,02

2014 1,2 0,14

2015 1,3 0,15

lata

Udział deficytu/nadwyżki (w %)

Wynik operacyjny sektora JST – gromadzenie środków na wkład własny

Nadwyżka operacyjna sektora JST

• Rok 2015 kolejnym rokiem wzrostu nadwyżki operacyjnej (dochody bieżące minus wydatki bieżące) całego sektora JST, choć tempo wzrostu nieco osłabło (11,7% vs. 13,8% w 2014).

• Miasta na prawach powiatu najsilniejszym segmentem sektora JST w 2015 r.: 66 miast na prawach powiatu dysponowało nadwyżką operacyjną w wysokości 5,8 mld zł, tj. 32% całej nadwyżki w sektorze JST, natomiast ponad 2 tys. gmin miało do dyspozycji 8,7 mld zł.

• Dodatni wynik budżetów i rosnąca nadwyżka operacyjna wskazują na gromadzenie przez samorządy środków koniecznych do wykorzystania środków UE w ramach perspektywy 2014 – 2020.

17

wg typów JST ogółem

17,8 17,8

12,0

9,3

11,011,6

14,3

16,3

18,2

5

10

15

20

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

mld zł

8,7

5,8

1,62,0

0

3

6

9


powiatyziemskie

województwa

2014

2015

8,7

5,8

1,62,0

0

3

6

9


powiatyziemskie

województwa

mld zł2014

2015

Zobowiązania JST – stabilizacja poziomu zobowiązań

Zobowiązania JST

• Stabilizacja zobowiązań w 2015 r. na poziomie ok. 72 mld zł (-0,7% vs. 4,3% w 2014).

• Wzrost zadłużenia jedynie w miastach na prawach powiatu (o 0,8 mld zł), przy słabszym tempie wzrostu (3,6% vs. 5,8% w 2014).

• W 2015 r., podobnie jak w roku poprzednim, koncentracja zadłużenia w największych miastach (46% zadłużenia całego sektora wobec 36% w gminach, 8% w powiatach i 10% w województwach).

18

Zobowiązania JST wg typów JST

Tempo wzrostu zobowiązań r/r wg typów JST

25,9 28,8

40,3

55,1

65,8 67,8 69,2 72,1 71,6

4,0

11,0

40,036,7

19,4

3,1 2,04,3

-0,710

0

10

20

30

40

0

20

40

60

80

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

%mld zł

zobowiązania dynamika r/r (prawa skala)

10,0

gminy25,4

11,3

miasta na prawach powiatu

33,2

2,6 powaty ziemskie

5,82,0

województwa 7,2

0

5

10

15

20

25

30

35

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

mld zł

2,6%1,9%

5,8%

1,1%

9,9%

-3,8% -3,0%

3,6%

-1,7% -1,8%


powiatyziemskie

województwa

2014/2013

2015/2014

Zobowiązania JST – malejąca relacja do dochodów ogółemx/

Udział zobowiązań w dochodach ogółem

• Przełożenie wyższej dynamiki dochodów niż długu na malejący poziom relacji zobowiązań do dochodów w 2015 r. (36% vs. 37,1% w 2014).

• Wysokie obciążenie zobowiązaniami budżetów największych miast, przy znacznym zróżnicowaniu: od 5,8% w Rybniku do 95,1% w Wałbrzychu; w 12 miastach zobowiązania przekroczyły 60% uzyskanych dochodów.

• Casus gminy wiejskiej Ostrowice (woj. zachodniopomorskie), której zobowiązania stanowiły 350% dochodów (zarząd komisaryczny poszukuje rozwiązania problemu).

• Wg RIO na podstawie projektów wieloletniej prognozy finansowej złożonych przez JST na koniec 2015, indywidualny wskaźnik zadłużenia nie zostanie spełniony w 2016 r. przez 48 jednostki, w 2017 przez 51 i w 2018 r. przez 27.

19

ogółem wg typów JST

Liczba JST wg maksymalnego dopuszczalnego poziomu spłaty zadłużenia (% dochodu) obliczonego przez RIO wg art. 243 ust 1 i 2

x/ do 2013 r. wg art. 170 uofp z 2005 r. jeden z ustawowych limitów dopuszczalnego poziomu zobowiązań wynosił 60% dochodów ; od 2014 obowiązuje indywidualny wskaźnik zadłużenia dla każdej jednostki (w art. 243 uofp z 2011).

19,7% 21,2%26,0%

33,8%38,4% 38,2% 37,7% 37,1% 36,0%

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

60% dochodów

29,0%

40,9%

48,6%

24,7%

41,8%


powiatyziemskie

województwa

2014 2015 60% dochodów

173

303

703

1031

525

65

8

powyżej 15,0%

12% - 15,0%

9,0% - 12,0%

6,0% - 9,0%

3,0% - 6,0%

0,0% - 3,0%

poniżej 0,0%

0 300 600 900 1200

2015 2016

Zobowiązania JST – zagrożenie budżetów długami SPZOZ

• Wzrost kwoty zobowiązań nadzorowanych przez JST jednostek posiadających osobowość prawną w 2015 r. o 4,8 mld zł, tj. o 4,3%, w tym 88,5% to zobowiązania samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (SP ZOZ).

• Budżety wojewódzkie najbardziej zagrożone zobowiązaniami SP ZOZ w świetle nowych uregulowań (zgodnie z ustawa o działalności leczniczej obligatoryjne pokrycie ujemnego wyniku nadzorowanej jednostki): w 2015 r. mogłoby spowodować wzrost wskaźnika zadłużenia z 41,8% do 56,3%.

• W 2015 r. kolejny rok spadku wydatków przeznaczanych przez JST na obsługę długu -16,2% vs. -13% w 2014.

20

Tempo wzrostu dochodów i zobowiązań (2014=100)

Obciążenie budżetów JST zobowiązaniami nadzorowanych jednostek w 2015 r. (skumulowany wskaźnik zadłużenia w %)

Koszty obsługi długu

3,7% 3,9%3,2%

-0,4%

-3,6%-3,8%-3,0%

3,6%

-1,7% -1,8%


powiatyziemskie

województwa

dochody

zobowiązania

0

0,5

1

1,5

2

0

1

2

3

4

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

%

mld zł

koszty obsługi długu (w mld zł)

udział obsługi długu w wydatkach ogółem (prawa skala)

29,1%

41,3%

50,2%

30,3%

56,3%


powiaty województwa

ogółem zobowiązania skumulowane60% dochodów

Zobowiązania JST wg tytułów – nadal nikły udział obligacji komunalnych

• Nadal niski udział zobowiązań z tytułu emisji obligacji w zobowiązaniach ogółem sektora JST (5,8% w 2015 wobec 5,9% w 2014).

• Szczególna pozycja Warszawy: w 2015 r., podobnie jak w 2014 r., wartość obligacji to 2,2 mld zł (53% wartości emisji papierów wartościowych całego sektora).

21

Zobowiązania wg tytułów dłużnych Dynamika zobowiązań wg typów JST i tytułów dłużnych (w %, 2014=100)

Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych wg typu JST w 2015 r. (w mln zł) i struktura (w %)

0

20

40

60

80

zadłużenieogółem

kredyty ipożyczki

papierywartościowe

mld zł

2013 2014 2015

-3,7%

4,2%

-4,7%-1,3% -1,9%-1,4%

-5,9%

0,0%

-21,7%

-0,02%


Warszawa powiatyziemskie

województwa

kredyty i pożyczki emisja papierów wartościowych

gminy172,94%

miasta na prawach powiatu1 354,3

33%

Warszawa2 199,4

53%

powiaty ziemskie

81,82%

województwa349,48%

Wieloletnia Prognoza Finansowa (WPF) 2015 - 2018 wg projektów JST

• Wg projektów WFP złożonych przez JST w Ministerstwie Finansów, w 2016 r. spodziewany spadek zarówno dochodów jak i wydatków ogółem (odpowiednio o 6,0% i 1,8%), w kolejnych dwóch latach lekki wzrost dochodów, szybszy niż wydatki.

• Wyraźny regres w inwestycjach w 2016 r., łagodzony w kolejnych latach wydatkami związanymi z projektami unijnymi.

• Wzrost długu w 2016 r. przy wygaszaniu tempa wzrostu do 2018 r.

22

Dochody i wydatki w latach 2015 – 2018) Wydatki inwestycyjne, w tym związane z

projektami współfinansowanymi ze środków UE w latach 2015 – 2018 (w mld zł)

Zobowiązania w latach 2015 – 2018

199

187

193

197

196

193

179

180

-6

-4

-2

0

2

4

0

50

100

150

200

2015wykonanie

2016 2017 2018

%mld zł

dochody ogółem wydatki

dynamika dochodów r/r (p) dynamika wydatków r/r (p)

20,7 19,812,7 11,0

16,57,7

12,3 13,0

0

10

20

30

40

2015wykonanie

2016 2017 2018

mld zł

wydatki inwestycyjne związane z projektami UE

pozostałe wydatki inwestycyjne

71,6 75,7 73,970,0

-0,7

5,7

-2,4

-5,3-6

-3

0

3

6

0

20

40

60

80

2015wykonanie

2016 2017 2018

%mld zł

zobowiązania dynamika (prawa skala)

Najsilniejszy segment sektora JST - miasta na prawach powiatu -


• Większa, w porównaniu z pozostałymi rodzajami samorządów, samodzielność ekonomiczna miast na prawach powiatu z uwagi na wysoki udział dochodów własnych w dochodach ogółem; szczególna pozycja Warszawy (77,4% dochodów ogółem wobec 59,9% w pozostałych miastach).

• Pomimo korzystnej koniunktury w 2015 r. (wzrost dochodów z PIT i CIT o 8,1% vs. 7,2% w 2014), osłabienie tempa wzrostu dochodów ogółem miast na prawach powiatu (3,4% vs. 6,3% w 2014), w tym znaczny spadek dochodów Warszawy (odpowiednio 3,8% vs. 12,7%), głównie w efekcie wygaszaniu wpływów z dotacji UE (0,7 mld zł wobec 1,2 mld zł w 2014).

• Regres w inwestycjach miast na prawach powiatu (-10,4% vs. +18,9% w 2014) w konsekwencji kończenia projektów finansowanych w ramach „starej’ perspektywy oraz opóźnień w przygotowaniach do kolejnej na lata 2014 – 2020. Najniższy udział wydatków inwestycyjnych miast na prawach powiatu w wydatkach ogółem od 2007 r., tj. pierwszego roku „starej” perspektywy finansowej (17,5% wobec 21,5% w 2007).

• Wydatki na transport i łączność priorytetem wśród inwestycji (w Warszawie 45% wydatków inwestycyjnych, a w pozostałych miastach 54,5%).

• Istotne zróżnicowanie nakładów inwestycyjnych na mieszkańca w poszczególnych miastach: od ponad 3 tys. zł w Gliwicach i Olsztynie do 134 zł w Chełmie.

• Dodatni wynik budżetów w 2015 r. (0,8 mld zł), po kilkuletnim okresie spadkowej tendencji i kolejny rok wzrostu nadwyżki operacyjnej (o 28%), efektem gromadzenia środków na wkład własny do nowych projektów w ramach perspektywy 2014 – 2020.

• Spadek dynamiki wzrostu zobowiązań miast na prawach powiatu w 2015 r. (3,2% vs. 5,1% w 2014), przy znacznym zróżnicowaniu poziomu zobowiązań (udział zobowiązań w dochodach ogółem) w poszczególnych miastach: od 95% w Wałbrzychu do 5,8% w Rybniku.

• Kredyty i pożyczki nadal głównym źródłem uzupełniania budżetów miast na prawach powiatu (89% wszystkich zobowiązań w 2015 r.); szczególna pozycja Warszawy - udział zobowiązań z tytułu emisji obligacji to 38% wszystkich zobowiązań miasta wobec 5% w pozostałych miastach.

Na tle sytuacji finansowej całego sektora JST, miasta na prawach powiatu nadal pozostały najsilniejszym ekonomicznie segmentem ze względu na: 1) duży potencjał gospodarczy z racji większych dochodów i bardziej zróżnicowanych źródeł ich generowania, 2) większe możliwości rozwojowe (lepsza infrastruktura, kapitał ludzki) i 3) aktywne pozyskiwanie środków UE. Jednak szeroki zakres zadań realizowanych przez te miasta (np. związane z oświatą, edukacją i opieką społeczną, które należą do wydatków sztywnych), przy malejących możliwościach powiększania zadłużenia, może zagrozić wzrostowi inwestycji w największych miastach.

Synteza

25

Wskaźniki finansowe x/ – miasta na prawach powiatu

.

26

x/ definicje w Aneksie metodologicznym

Wyszczególnieniejedn.

miary2014 2015 r/r

1 Dochody ogółem mld zł 68,3 70,6 3,4%

Dochody własne podstawowe mld zł 25,3 25,8 1,8%

Dochody z tytułu podatków PIT i CIT mld zł 17,6 19,0 8,1%

Subwencje i dotacje ogółem mld zł 25,4 25,8 1,7%

2 Wydatki ogółem mld zł 69,7 69,8 0,2%

Wydatki inwestycyjne mld zł 13,6 12,2 -10,4%

3 Wynik budżetu mld zł -1,4 0,7 x

Wynik operacyjny mld zł 5,2 5,8 12,5%

4 Zobowiązania ogółem mld zł 32,4 33,2 2,4%

w tym kredyty i pożyczki mld zł 28,8 29,6 3,0%

5 Na mieszkańca

dochody ogółem zł 5 394 5 591 3,7%

wydatki ogółem zł 5 505 5 533 0,5%

wydatki inwestycyjne zł 1 077 968 -10,1%

6 Udziały

podatków PIT i CIT w dochodach ogółem % 25,8 27,0 x

subwencji i dotacji w dochodach ogółem % 37,2 36,5 x

wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem % 19,6 17,5 x

zobowiązań w dochodach ogółem % 47,5 47,1 x

kredytów i pożyczek w zobowiązaniach ogółem % 88,6 89,2 x

7 Liczba miast na prawach powiatów z deficytem budżetowym 48 37 -22,9%


• Zróżnicowanie miast pod względem dochodów na mieszkańca w grupach miast wg liczby mieszkańców (oprócz Warszawy) – najniższe dochody per capita w grupie miast o liczbie ludności od 50 do 100 tys.

Miasta na prawach powiatu najsilniejszym segmentem sektora JST

Udział dochodów ogółem miast na prawach powiatu w dochodach sektora JST w 2015 r. (w mld zł, %)

Dochody ogółem miast na prawach powiatu wg liczby mieszkańców w 2015 r. (w mld zł, w %)

27

Zróżnicowanie dochodów na mieszkańca w miastach na prawach powiatu wg liczby mieszkańców w 2015 r.

gminy 87,744%

Warszawa14,37%

pozostałe miasta na prawach powiatu

56,228%

powiaty ziemskie

23,712%

województwa17,19%

do 100 tys.8,0

11%

100-200 tys.15,122%

pow. 200 tys.32,647%

Warszawa14,320%

5639

4604

5085

5639

8228

0

3000

6000

9000

20-50 tys. 50-100 tys. 100-500 tys. 500-1000 tys. Warszawa

zł

2014 2015

• Osłabienie tempa wzrostu dochodów ogółem miast na prawach powiatu w 2015 r. (3,4% vs. 6,3% w 2014), w tym znaczny spadek dochodów Warszawy (odpowiednio 3,8% vs. 12,7%), głównie w efekcie wygaszaniu wpływów z dotacji UE.

• Większa, w porównaniu z pozostałymi rodzajami samorządów, samodzielność ekonomiczna miast na prawach powiatu z uwagi na wysoki udział dochodów własnych w dochodach ogółem; szczególna pozycja Warszawy (77,4% dochodów ogółem wobec 59,9% w pozostałych miastach).

Dochody miast na prawach powiatu – osłabienie tempa wzrostu

Dochody ogółem

Dynamika wzrostu dochodów ogółem

28

Struktura dochodów miast na prawach powiatu

46,9 49,450,3 53,9

56,961,2 64,2

68,3 70,614,4

5,5

1,8

7,1

5,5

7,7

4,8

6,3

3,4

0

3

6

9

12

15

0

20

40

60

80

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

%mld zł

dochody dynamika (prawa skala)

34,7% 43,4%

25,2%

34,0%21,9%

11,6%18,2% 11,0%

pozostałe miasta naprawach powiatu

Warszawa

subwencje

dotacje

CIT i PIT

dochody własne podstawowe

4,8%

12,7%

3,2% 3,8%

pozostałe miasta na prawachpowiatu

Warszawa

2014/2013 2015/2014

• Silny związek głównych źródeł dochodów własnych (42% z wpływów z PIT i CIT oraz 18% z podatku od nieruchomości) z koniunkturą gospodarczą.

• W 2015 r. wzrost dochodów z PIT (7,7% vs. 7,3% w 2014) i CIT (12,1% vs. 6,5% w 2014).

• Spadek wpływów ze sprzedaży majątku (-6,8% vs. 8,9% w 2014) związany z mniejszą presją na prywatyzację mienia komunalnego wobec rosnącej nadwyżce operacyjnej zgromadzonej przez największe miasta.

Dochody miast na prawach powiatu – koniunktura pomaga budżetom

Struktura dochodów własnych ogółem miast na prawach powiatu w 2015 r.

Tempo wzrostu/spadku głównych źródeł dochodów własnych ogółem miast na prawach powiatu

29

Dochody z PIT i CIT miast na prawach powiatu

CIT

1,6

PIT17,4

0

3

6

9

12

15

18

200

7

200

8

200

9

201

0

201

1

201

2

201

3

201

4

201

5

mld zł

7,2% 8,9% 6,8%

3,6% 3,8%

8,1%

-6,8%

0,0%

-3,9%

3,2%

wpły

wy z

PIT

i C

IT

doch

ody z

mają

tku

podate

k od c

zynnośc

icy

wiln

ych

podate

k od s

padkó

w i

daro

wiz

n

podate

k od

nie

ruchom

ośc

i

2014/2013

2015/2014

dochody z majątku

10%

udział w podatku PIT

39%

udział w podatku CIT

3%

podatek od środków

transportowych1%

podatek od nieruchomości

18%

podatki i opłaty3%

pozostałe26%

• Istotny spadek napływu dotacji z UE w 2015 r. do budżetu Warszawy w związku z zakończoną perspektywą finansową 2007 – 2013 (0,7 mld zł wobec 1,2 mld zł w 2014), natomiast w pozostałych miastach lekki wzrost (2,2% vs. 0,5% w 2014).

Dochody miast na prawach powiatu – wygaszanie dotacji, głównie w Warszawie

Dochody ze środków UE w budżetach miast na prawach powiatu (w mld zł)

Udział dochodów ze środków UE w dochodach ogółem miast na prawach powiatu (w %)

30

Tempo wzrostu dochodów z UE w miastach na prawach powiatu (w %)

dochody ogółem bez środków z UE

dochody na finansowanie i współfinansowanie projektów UE

5,1%

Warszawa8,1%

pozostałe miasta na prawach powiatu

2,2

3,5

2,0

2,93,6

5,5

4,65,3 5,2

200

7

200

8

200

9

201

0

201

1

201

2

201

3

201

4

201

5

78,6%

0,5%

-38,8%

2,2%

Warszawa pozostałe miasta naprawach powiatu

2014/2013 2015/2014

Wydatki ogółem miast na prawach powiatu

Udział wydatków inwestycyjnych miast na prawach powiatu w wydatkach ogółem

Wydatki miast na prawach powiatu – istotny spadek inwestycji

Wydatki inwestycyjne miast na prawach powiatu

• Regres w inwestycjach miast na prawach powiatu (-10,4% vs. +18,9% w 2014) w konsekwencji kończenia projektów finansowanych w ramach „starej’ perspektywy oraz opóźnień w przygotowaniach do kolejnej 2014 – 2020.

• Najniższy udział wydatków inwestycyjnych miast na prawach powiatu w wydatkach ogółem od 2007 r., tj. pierwszego roku „starej” perspektywy finansowej (17,5% wobec 21,5% w 2007).

31

45,951,2

56,259,0 61,5 63,7 65,0

69,7 69,811,4 11,5

9,8

4,94,3

3,6

1,9

7,2

0,2 0

5

10

15

0

20

40

60

80

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

%mld zł

wydatki dynamika (prawa skala)

9,911,1

12,112,7 12,4 12,1

11,5

13,612,225,6

12,9

8,55,1

-2,6 -2,1-5,4

18,9

-10,4 -12

-6

0

6

12

18

24

30

0

5

10

15

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

%mld zł

wydatki inwestycyjne dynamika (prawa skala)

21,5 21,9 21,5 21,520,1

19,017,6

19,617,5

0

5

10

15

20

25

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

%

Wydatki inwestycyjne miast na prawach powiatu wg liczby ludności (mld zł)

Struktura wydatków inwestycyjnych miast na prawach powiatu (bez Warszawy)

Wydatki inwestycyjne miast na prawach powiatu – priorytetem transport i łączność

Dynamika wydatków inwestycyjnych miast na prawach powiatu wg liczby mieszkańców (r/r)

• Inwestycje miast na prawach powiatu to 1/3 wydatków inwestycyjnych całego sektora, w tym w 2015 r. inwestycje Warszawy stanowiły 17,3% wydatków inwestycyjnych największych miast.

• Istotny spadek wydatków inwestycyjnych w 2015 r. w Warszawie (-43,9% vs. 29,2% w 2014).

• Wydatki na transport i łączność priorytetem wśród inwestycji (w 2015 r. w Warszawie 45% wydatków inwestycyjnych, a w pozostałych miastach 54,5%).

32

do 100 tys. 1,2

(9,0%)

100-200 tys. 3,6

(26,5%) pow.200 tys.

6,4 (47,3%)

Warszawa 2,4

(17,3%)

12,2%

32,5%

10,7%

29,2%

-8,5% -7,4%

0,1%

-43,9%

do 100 tys. 100 - 200 tys. pow. 200 tys.(bez W-wy)

Warszawa

2014/2013 2015/2014

transport i łączność

55%

gospodarka komunalna i

ochrona środowiska

11%

gospodarka komunalna

7%

kultura fizyczna

8%

oświata i wychowanie działanośc usługowa

6%

kultura fizyczna

5%

działalność usługowa

3%

pozostałe7%

Wydatki inwestycyjne miast na prawach powiatu – zróżnicowanie

Wydatki inwestycyjne w wybranych miastach w 2015 r. (w zł na 1 osobę)

.

Wydatki inwestycyjne miast na prawach powiatu, w tym finansowane środkami UE w 2015 r.

• Wygaszanie finansowania inwestycji ze środków zagranicznych w drugim roku rozliczeń (N+2) perspektywy finansowej 2007- 2013; istotny spadek w Warszawie (-75,1% vs. 7,2% w 2014).

• Znaczne zróżnicowanie nakładów inwestycyjnych na mieszkańca w poszczególnych miastach: od ponad 3 tys. zł w Gliwicach i Olsztynie do 134 zł w Chełmie.

33

Tempo wzrostu/spadku wydatków inwestycyjnych finansowanych środkami zagranicznymi (bez środków krajowych)

1,2

7,4

0,2

3,5

0

3

6

9

12


mld zł

inwestycje finansowane ze środków UE

pozostałe inwestycyjne

7,2% 10,0%

-75,1%

-13,2%


2014/2013 2015/2014

średnia bez Warszawy

1000 zł

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

Gliw

ice O

lsztyn

Kro

sno

Rzeszó

w S

opo

t S

zczecin Łó

dź

Wałb

rzych

Kielce

Po

znań

Sied

lce To

ruń

Gdańsk

Wro

cław

Św

ino

ujście

Dąbro

wa G

órn

icza Z

abrze

Rybnik

Jastrzęb

ie-Zdró

j M

ysło

wice

Wło

cław

ek Leszn

o Z

am

ość

Tarn

obrzeg

Byto

m E

lblą

g Z

ielona G

óra

Św

iętoch

łow

ice G

orzó

w W

ielkopo

lski Jelen

ia G

óra

Bia

ła P

odla

ska S

iemia

no

wice Ś

ląskie

Chełm

zł

Wynik budżetów miast na prawach powiatu – gromadzenie zapasów

Wynik budżetów miast na prawach powiatu

.

Nadwyżka operacyjna miast na prawach powiatu

• Dodatni wynik budżetów w 2015 r. (0,8 mld zł) po kilkuletnim okresie spadkowej tendencji i kolejny rok wzrostu nadwyżki operacyjnej (o 28%), efektem gromadzenia środków na wkład własny do nowych projektów w ramach perspektywy 2014 – 2020.

34

Nadwyżka operacyjna miast na prawach powiatu

1,0

-1,5

-5,9-5,1 -4,7

-2,5

-0,7-1,4

0,74

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

mld zł

plan wykonanie

6,8

5,8

3,02,5 2,8 2,6

4,2

5,2

6,6

0

2

4

6

8

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

mld zł

4,0

1,2

5,1

1,5

0

2

4

6

miasta na prawachpowiatu (bez W-wy)

Warszawa

mld zł2014 2015

Zobowiązania miast na prawach powiatu – stabilizacja poziomu zobowiązań

Zobowiązania miast na prawach powiatu

.

• Spadek dynamiki wzrostu zobowiązań miast na prawach powiatu w 2015 r. (3,2% vs. 5,1% w 2014).

• Zobowiązania 66 miast na prawach powiatu stanowiły 46% zobowiązań całego sektora w 2015 r., w tym 32% to zobowiązania Warszawy i 17 miast o liczbie ludności pow. 200 tys.

• Kredyty i pożyczki nadal głównym źródłem uzupełniania budżetów miast na prawach powiatu (89% wszystkich zobowiązań w 2015); szczególna pozycja Warszawy - udział zobowiązań z tytułu emisji obligacji to 38% wszystkich zobowiązań miasta wobec 5% w pozostałych miastach.

35

Zobowiązania miast na prawach powiatu wg liczby mieszkańców w 2015 r.

Zobowiązania miast na prawach powiatu wg tytułów dłużnych (stan w 2015 r., w mld zł)

11,312,8

18,7

23,4

28,129,6 30,9

32,4 33,2

0,0

13,5

46,6

25,1

19,8

5,4 4,4 5,13,2 0

10

20

30

40

50

0

7

14

21

28

35

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

%mld zł

zobowiązania dynamika (prawa skala)

3,7

26,0

2,2

1,4

0

6

12

18

24

30


mld zł

emisja papierów wartościowych

kredyty i pożyczki

do 100 tys.3,3 mld zł

10%

100-200 tys.6,8 mld zł

20%

pow. 200 tys.17,3 mld zł

52%

Warszawa5,9 mld zł

18%

Zobowiązania miast na prawach powiatu – zróżnicowanie zbiorowości

Udział zobowiązań w dochodach ogółem*

• Stabilny, wysoki w porównaniu z innymi rodzajami samorządów, poziom udziału zobowiązań w dochodach ogółem, najwyższy wśród miast o liczbie ludności pow. 200 tys.

• Znaczne zróżnicowanie poziomu zobowiązań w poszczególnych miastach (udział zobowiązań w dochodach ogółem): od 95% w Wałbrzychu do 5,8% w Rybniku.

36

wg wielkości miast

w wybranych miastach

* do 2013 r. był to wskaźnik zadłużenia obowiązujący wszystkie jednostki samorządu terytorialnego, od 2014 obowiązuje indywidualny wskaźnik zadłużenia

ogółem

24,0% 25,8%

37,2%

43,5%

49,4% 48,3% 48,1% 47,5% 47,1%

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

60% dochodów

38,7%41,6%

55,0

% 40,9%

do 100 tys. 100-200 tys. pow. 200 tys.(bez W-wy)

Warszawa

2014 2015 60% dochodów

średnia 47,1%

0

20

40

60

80

100

Wałb

rzych

Toru

ń Łó

dź

Lublin

Wro

cław

Sie

dlce

Bydgoszcz

Pło

ck Elb

ląg

Rzeszó

w K

osza

lin K

ielce

Tarn

obrzeg

Żory

Słu

psk

Przem

yśl

Wło

cław

ek

Zab

rze K

rosn

o S

zczec

in M

ysło

wic

e O

lszty

n P

iotrk

ów

Trybunalski

Jaw

orzn

o K

onin

Byto

m G

orzó

w W

ielkopolski

Cho

rzów

Pie

kary

Ślą

skie

Sie

mia

now

ice Ś

ląskie

Zam

ość

So

snow

iec

Gliw

ice N

ow

y S

ącz

Biels

ko-B

iała

Jastrzęb

ie-Zdró

j R

ybnik

%

Zobowiązania miast na prawach powiatu – obciążenie budżetów długami SPZOZ

• W 2015 r. szybsze średnie tempo wzrostu zobowiązań niż dochodów w miastach o liczbie ludności powyżej 100 tys., korzystna relacja w Warszawie (wzrost dochodów przy spadku zobowiązań).

• Zagrożenie dla budżetów miast zobowiązaniami jednostek nadzorowanych (przede wszystkim szpitali), przy wysokich wskaźnikach zadłużenia.

• Spadkowa tendencja obciążenia budżetów miast na prawach powiatu wydatkami na obsługę długu w wydatkach ogółem (1,3% w 2015 wobec 1,6% w 2014).

37

Udział wydatków na obsługę długu w wydatkach ogółem

Zobowiązania miast na prawach powiatu oraz jednostek nadzorowanych w dochodach ogółem w 2015 r.

Tempo wzrostu dochodów i zobowiązań miast na prawach powiatu (2014=100)

6,9% 6,4%

0,8%

3,9%

0,5%

8,1%

2,5%

-3,0%

do 100 tys. 100-200 tys. pow. 200 tys.(bez W-wy)

Warszawa

dochody zobowiązania

50,2

41,3

48,6

40,9

0 20 40 60

pozostałe miastana prawach

powiatu

Warszawa

%

zobowiązania bez zobowiązań SP ZOZ

zobowiązania skumulowane

1,1% 1,2% 1,1%1,4%

1,8%

2,3%

1,9%

1,6%

1,3%

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Definicje wskaźników finansowych omawianych w raporcie:

- dochody własne podstawowe, oznaczają jedynie dochody uzależnione od efektywności gospodarowania władz lokalnych. Są to: • podatek od nieruchomości, • podatek od środków transportowych, • podatek rolny, • wpływy ze sprzedaży mienia komunalnego oraz • wszelkie opłaty lokalne (dochody z dzierżawy, leasingu);

- wpływy z tytułu udziału w podatkach od osób fizycznych (PIT) i prawnych (CIT) stanowiących dochody budżetu państwa; w opracowaniach dotyczących finansów JST wpływy z podatków PIT i CIT są zaliczane do dochodów własnych lub do transferów z budżetu państwa. Zgodnie z art. 3 ust. 2 obowiązującej ustawy o dochodach JST udziały w PIT i CIT są dochodami własnymi. W niniejszym raporcie, podobnie jak w poprzednich latach, dochody z tytułu udziału w podatkach PIT i CIT (stanowiące dochody budżetu państwa) są wyodrębnioną pozycją;

- dochody własne ogółem, tj. dochody własne podstawowe łącznie z udziałami w PIT i CIT.

- subwencje i dotacje, których zasady przekazywania do budżetów JST są określone ustawowo i nie zależą od wyników gospodarowania samorządów.

- wynik operacyjny (nadwyżka/deficyt) - różnica między dochodami bieżącymia/ i wydatkami bieżącymib/ (wynik dodatni to nadwyżka operacyjna, a ujemny to deficyt operacyjny. Nadwyżka operacyjna wskazuje na sytuację finansową samorządu, jego potencjał inwestycyjny oraz zdolność kredytową – im wyższy wskaźnik tym sytuacja samorządu jest lepsza

Wg definicji MF :

a/dochody bieżące = dochody ogółem – dochody majątkowe (dotacje i środki na inwestycje, dochody ze sprzedaży majątku, dochody ze sprzedaży składników majątkowych),

b/wydatki bieżące = wydatki ogółem – wydatki majątkowe (wydatki na inwestycje, zakup akcji, wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego).

Aneks metodologiczny

38

Źródła danych:

- sprawozdania z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego, Ministerstwo Finansów, www.mf.gov.pl

- sprawozdanie z działalności RIO i wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego, Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych, www.rio.gov.pl

- GUS, http://stat.gov.pl/

- Ministerstwo Rozwoju, www.mr.gov.pl

- Baza PONT Info.REGION

- Fitch Polska, www.fitchpolska.com.pl

- obliczenia i szacunki własne

39

Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny, jest przeznaczony wyłącznie dla klientów Grupy PKO Banku Polskiego i nie stanowi oferty w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie mogą być traktowane, jako propozycja nabycia jakichkolwiek instrumentów finansowych, usługa doradztwa inwestycyjnego, podatkowego lub jako forma świadczenia pomocy prawnej. Grupa PKO BP SA dołożyła wszelkich starań, aby zamieszczone w niniejszym materiale informacje były rzetelne oraz oparte na wiarygodnych źródłach. Klienci Grupy PKO BP SA ponoszą odpowiedzialność za skutki swoich decyzji inwestycyjnych, podjętych z uwzględnieniem informacji zamieszczonych w niniejszym materiale. Niniejszy materiał został przygotowany i/lub przekazany przez Powszechną Kasę Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna, zarejestrowany w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS 0000026438; NIP: 525-000-77-38 REGON: 016298263; kapitał zakładowy (kapitał wpłacony) 1 250 000 000 zł.

http://www.mf.gov.pl/

http://www.rio.gov.pl/

http://stat.gov.pl/

http://stat.gov.pl/

http://www.mr.gov.pl/

http://www.fitchpolska.com.pl/

Raport Roczny 2016 - Klienci indywidualni · Raport Roczny 2016 Sytuacja finansowa jednostek...

Documents

Transcript of Raport Roczny 2016 - Klienci indywidualni · Raport Roczny 2016 Sytuacja finansowa jednostek...