Raport koocowy z badao „MMP dostawcą usług dla osób starszych” · Określenie empirycznego...

Raport koocowy z badao „MMP dostawcą usług dla

osób starszych”

Wrocław, 2013

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Stro

na1

Spis treści

Top Line ................................................................................................................................................... 3

Wstęp ...................................................................................................................................................... 4

Cel badania .............................................................................................................................................. 6

Metodologia badania .............................................................................................................................. 6

Próba badania ......................................................................................................................................... 8

Badania jakościowe ............................................................................................................................... 10

FGI z przedstawicielami MMP ........................................................................................................... 10

FGI z przedstawicielami osób w wieku 60+ ....................................................................................... 14

Badanie ilościowe .................................................................................................................................. 21

Wyniki badao wśród MMP ................................................................................................................ 23

Wyniki badao wśród osób powyżej 60 roku życia. ............................................................................ 46

Podsumowanie i wnioski ....................................................................................................................... 82

Narzędzia badawcze .............................................................................................................................. 95

Scenariusz FGI dla MMP .................................................................................................................... 95

Scenariusz FGI dla 60+ ....................................................................................................................... 98

PAPI dla MMP .................................................................................................................................. 103

PAPI dla MMP .................................................................................................................................. 107

Spis wykresów ..................................................................................................................................... 127

Spis tabel ............................................................................................................................................. 130


Stro

na2

Zleceniodawca:

Polska Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości

Wykonawca:

Korporacja Badawcza Pretendent Sp. z o. o.

Autorzy raportu:

Prof. zw. dr hab. Teresa Słaby

Dr Leszek Buller

Mgr Michał Kamioski

Mgr Justyna Papiernik

Mgr Julia Koch-Mitka


Stro

na3

Top Line

Starzenie się społeczeostwa musi wywoład znaczne zmiany w działalności całego paostwa,

gdyż usług dla osób starszych potrzeba będzie więcej niż dla dzieci i młodzieży. Cała więc

gama potrzeb, począwszy od ochrony zdrowia, edukacji, rekreacji, opieki, pomocy w

problemach codziennych wymusi zmianę ofert wielu MMP.

Wyniki badao wskazują, że MMP mają zbyt małą wiedzę o popycie na różnego typu usługi

wśród osób w wieku 60+. Wciąż w zbyt małym stopniu rozpoznają ich rzeczywiste potrzeby, a

także możliwości.

W świadomości przedsiębiorców funkcjonuje stereotypowe postrzeganie osób w wieku 60+.

Większośd badanych postrzega ich jako osoby w bardzo zaawansowanym wieku, o niskich

dochodach i złym stanie zdrowia. Wpływ na takie opinie ma oczywiście częstotliwośd

kontaktu z osobami w wieku 60+. Usługodawcy, z usług których korzystają seniorzy, mają

bardziej realny ich obraz niż ci, którzy ich nie obsługują.

Przedsiębiorcy uważają, że dostosowanie ich działalności do oczekiwao i potrzeb seniorów

nie wymaga od nich większych zmian w sposobie funkcjonowania. Mimo to, większośd

twierdzi również, że nie uważa opierania swojej strategii marketingowej na świadczeniu

usług seniorom za opłacalny kierunek.

Najbardziej atrakcyjnymi cechami seniorów, w opinii przedsiębiorców, jest ich słownośd,

rzetelnośd, odpowiedzialnośd, ugodowośd oraz możliwośd zaplanowania wydatków na

podstawie stałego źródła dochodu.

Najbardziej popularnymi typami usług wśród osób w wieku 60+ są usługi fryzjerskie, telefonii

komórkowej oraz z zakresu ochrony zdrowia.

Kobiety są bardziej aktywnymi seniorami niż mężczyźni. Aktywnośd ta dotyczy większości

dziedzin, w tym korzystania z usług.

OK. 20% seniorów kiedykolwiek skorzystało z zakupów lub usług za pośrednictwem

Internetu. Do najważniejszych zalet zakupów online osoby w wieku 60+ zaliczyły: dostawę

produktów do domu, wygodę i niższą cenę. Czynnikami powstrzymującymi ich przed

korzystaniem z tej formy zakupów są: brak dostępu do Internetu, nieumiejętnośd korzystania

z niego oraz przywiązanie do tradycyjnej formy kupowania.

Wyniki badao wskazują, iż seniorzy, mimo przeciwnych deklaracji, stanowią grupę bardzo

lojalnych usługobiorców.


Stro

na4

Wstęp

W drugiej połowie 2013 r. KB Pretendent zrealizowała badania dotyczącego profilu

dojrzałego konsumenta, przeprowadzanego w ramach projektu „MMP dostawcą usług dla osób

starszych”, realizowanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, w ramach Działania 2.1 –

Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Celem

badania było poznanie profilu dojrzałego konsumenta, wskazanie możliwych sektorów/branż, które

w największym stopniu mogą skorzystad z dostosowania się do jego potrzeb oraz określenie grup

usług, które mogą byd świadczone na rzecz osób starszych przez mikro i małe przedsiębiorstwa.

W wieku XX i na początku wieku XXI obserwuje się niespotykany w dotychczasowej historii

ludzkości proces starzenia się populacji w skali globalnej. Na skutek transformacji demograficznej,

polegającej na wzroście długości trwania życia oraz spadku urodzeo, doszło do istotnych zmian

struktury wieku ludności.

Zgodnie z prognozami ekspertów międzynarodowych, globalizacja procesu starzenia się

społeczeostw spowoduje zwiększenie się liczby osób w wieku 60+ o 1-1,5 mld na całym świecie,

z czego w Polsce o około 6,2 do 7,3 mln, w przeciągu najbliższych 10-20 lat.

Kolejnym wskaźnikiem starzenia się społeczeostwa jest dalsze przeciętne trwanie życia.

Korzyści wynikające z rozwoju nowych technologii medycznych i nowoczesnych metod

diagnostycznych oraz poprawa kondycji zdrowotnej Polaków, realizowana przez prozdrowotny styl

życia, mają swoje odzwierciedlenie w trwającym już od ponad piętnastu lat spadku natężenia

zgonów, a tym samym wydłużaniu przeciętnego trwania życia.

Według danych GUS, obecnie przewidywane przeciętne trwanie życia wynosi 80,9 lat dla

kobiet (bez różnicy na zamieszkanie na wsi lub w mieście) oraz 72,4 lata dla mężczyzn (jednak

w przypadku mężczyzn mieszkających na wsi wynosi ona 71,6 lat a w miastach 73,0 lata).

Z perspektywy przedmiotu badania, tj. osób w wieku 60+, ciekawsza jednak jest zmiana

przewidywanej długości trwania życia dla osób, które ukooczyły 60 rok życia. Według danych GUS dla

tej grupy ludności wskaźnik ten wynosi 23,8 lata, a dla kobiet (23,8 w przypadku mieszkających w

mieście oraz 23,6 w przypadku mieszkających na wsi) oraz 18,5 roku dla mężczyzn (18,9 w przypadku

mieszkających w mieście oraz 18,0 w przypadku mieszkających na wsi).

Przewidywane przeciętne dalsze trwanie życia osób w wieku 60 lat również wzrasta. Jednak

dużo ważniejszy jest fakt, że dynamika tego wzrostu jest zdecydowanie większa niż w przypadku


Stro

na5

przewidywanego przeciętnego trwania życia. Oznacza to, że odsetek osób w tym wieku i starszych w

społeczeostwie będzie się zwiększał, a dynamika tego wzrostu również będzie dodatnia.

Taka zmiana oznacza, że na rynku pojawia się nowa grupa konsumentów. Co prawda osoby

starsze na rynku funkcjonowały zawsze, jednak ich liczebnośd nigdy nie była tak duża oraz nie

zwiększała się w tak szybkim tempie. Oznacza to koniecznośd dostosowania rynku do potrzeb tej

grupy.


Stro

na6

Cel badania

Celem badania było:

1. Poznanie profilu dojrzałego konsumenta,

2. Wskazanie możliwych sektorów/branż, które w największym stopniu mogą skorzystad z

dostosowania się do potrzeb dojrzałego konsumenta,

3. Określenie grup usług, które mogą byd świadczone na rzecz osób starszych przez mikro i małe

przedsiębiorstwa.

Metodologia badania

Badanie zostało zrealizowane w drugim półroczu 2013 r. z czego raport Desk Research

przygotowany był w okresie od kwietnia do czerwca, badania jakościowe zostały zrealizowane w

okresie od czerwca do lipca, a badania ilościowe od lipca do października 2013 r.

Metody jakościowe

Desk Research

Inaczej nazywana analizą źródeł wtórnych (DR). Jest to metoda poszukiwania informacji,

które już istnieją. Polega na analizie różnorodnych dostępnych materiałów źródłowych, takich jak

wcześniejsze badania, materiały wewnętrzne różnych instytucji, dane statystyczne (GUS),

opracowania branżowe, prasa branżowa, materiały zamieszczone w Internecie (ogólnodostępne

raporty innych firm i instytucji badawczych, informacje ze stron internetowych urzędów, fora

internetowe itp.). DR stanowi ważny początkowy element badania, istotny dla dalszych jego etapów.

Analiza danych wtórnych pozwala na pozyskanie informacji na temat celów ewaluacji, systemu

wdrażania i zarządzania programami, zakresu działao i grup beneficjentów. Analiza dokumentacji

pozwala na zbadanie osiągniętych rezultatów w projektach i identyfikację problemów związanych z

ich realizacją. Dzięki wykorzystaniu tej metody możliwe jest również dokładne przygotowanie

narzędzi badawczych.

FGI

Zogniskowany wywiad grupowy (Fokus Group Interview) - aktualnie najczęściej stosowana

metoda badao jakościowych. Jest wykorzystywana jako badanie samodzielne oraz jako towarzysząca

badaniom ilościowym częśd szerszego projektu badawczego. FGI ma formę ustrukturyzowanej

dyskusji, nad której przebiegiem czuwa moderator. Technika ta umożliwia zebranie w jednym miejscu

przedstawicieli rożnych podmiotów w celu przeprowadzenia wspólnej dyskusji i przeciwstawienia


Stro

na7

opinii. Jest ona szczególnie użyteczna do analizy problemów i obszarów, w których pojawia się duże

zróżnicowanie opinii wymagających gruntownego poznania. Badanie tą techniką zapewnia uzyskanie

relatywnie dużej ilości informacji w niedługim czasie poprzez wykorzystanie w zbieraniu informacji

dynamiki grupy, wzajemnego wpływu i stymulowania się uczestników, ich spontaniczności i

aktywności. Dodatkowo, z uwagi na przytoczoną dynamikę grupy, sprzyja odkrywaniu różnorodnych

aspektów zjawisk i ujawnianiu ich kontekstu.

Metody ilościowe

CATI

CATI (od ang. Computer Assisted Telephone Interviewing) – technika stosowana przy

realizacji badao ilościowych, polegająca na prowadzeniu wywiadów telefonicznych z wykorzystaniem

komputera. Technika CATI zapewnia respondentom poczucie anonimowości. Zapis wyników badania

jest możliwy dzięki połączeniu telefonów ankieterów z komputerami za pomocą centrali

telefonicznej.

PAPI

PAPI (od ang. Paper And Pencil Interviewing) – jest to najbardziej tradycyjna technika

stosowana przy realizacji badao ilościowych, polegająca na przeprowadzaniu wywiadów z

respondentami z wykorzystaniem papierowej ankiety/kwestionariusza.

Rodzaje zastosowanych analiz

Podczas analiz materiału zebranego w trakcie badao, zostały uwzględnione następujące

rodzaje analiz:

TABELE LICZEBNOŚCI I ROZKŁADÓW

Podstawą badao statystycznych jest określenie rozkładu empirycznego tzn.

zaobserwowanego w próbie rozkładu cechy. Określenie empirycznego rozkładu polega na

przyporządkowaniu kolejnym wartościom przyjmowanym przez cechę częstości ich występowania.

Rozkład taki można przedstawid w postaci tabeli liczności lub w postaci wykresu (histogramu).

Otrzymane rozkłady zostały sprawdzone testem zgodności bazującym na algorytmie chi-kwadrat.

ANALIZY KRZYŻOWE

Analizy krzyżowe zawierają w sobie rozkłady odpowiedzi na poszczególne pytania w

analizowanych kategoriach zmiennych niezależnych. Dzięki temu można precyzyjnie określid


Stro

na8

zróżnicowanie w stanie faktycznym oraz opiniach na badane tematy. Tablice krzyżowe zostały

sprawdzone testami istotności (prawdopodobieostwa) dzięki temu uzyskane zostały dokładne

korelacje i kontyngencje pomiędzy badanymi zjawiskami. Dodatkowo zostały określone siły związków

pomiędzy analizowanymi zmiennymi. Do określenia istotności związków pomiędzy zmiennymi zostały

wykorzystane parametryczne i nieparametryczne testy istotności (T-studenta i chi-kwadrat

niezależności Persona). Do określenia siły związku wykorzystane zostały współczynniki kontyngencji,

V-Kramera oraz Phi.

Próba badania

W ramach badao jakościowych zorganizowano po pięd FGI z przedstawicielami MMP oraz z

osobami w wieku 60+. Spotkania odbyły się we Wrocławiu, Warszawie, Kielcach, Gliwicach i Oleśnicy.

Na każdym spotkaniu obecnych było 8-10 respondentów. Respondenci do badania dobierani byli

celowo, aby zapewnid jak najszerszy wachlarz postaw i opinii. Ponadto, reprezentanci MMP musieli

spełniad warunek pracy na stanowisku odpowiedzialnym za usługi świadczone przez

przedsiębiorstwo lub bycia ich właścicielami.

W ramach badao ilościowych przeprowadzono 800 wywiadów CATI z przedstawicielami MMP

oraz 800 wywiadów techniką PAPI z osobami w wieku 60+. Przedstawiciele MMP do badania

dobierani byli metodą doboru losowo-warstowego. W celu zapewnienia realizacji badania na

reprezentatywnej grupie MMP, kontroli podlegało nasycenie próby wywiadami przeprowadzonymi z

firmami reprezentującymi określone zmienne warstwujące – wielkośd przedsiębiorstwa (mikro i

małe), sektor/branża w jakiej działało przedsiębiorstwo oraz wielkośd miejscowości, w której

przedsiębiorstwo prowadziło działalnośd gospodarczą (duże miasto/małe miasto/wieś).

Przedstawiciele osób w wieku 60+ dobierani byli do badania metodą doboru kwotowo-

warstwowego. W celu zapewnienia reprezentatywności badania kontroli podlegało nasycenie próby

następującymi zmiennymi społeczno demograficznymi: płed, wykształcenie, wielkośd miejsca

zamieszkania oraz status zawodowy.

W grupach MMP znaleźli się przedstawiciele następujących typów firm usługowych:

sprzątająca, transportowa, organizująca przeprowadzki, budowlana, biuro rachunkowe,

kosmetyczna, nauka jazdy, fryzjer, doradztwo przy wyborze paneli podłogowych, usługi księgarskie,

usługi związane z obsługą handlu w firmach, remontowo-budowlane, wykooczeniowa,

gastronomiczna, catering, agencja reklamowa, serwis komputerowy, działalnośd handlowo-usługowa

związana ze sportem, centrum języków obcych, usługi kominiarskie, działalnośd handlowo usługowa

– środki czystości, zarządzanie nieruchomościami, kosmetyka, upiększanie, wizaż, usługi ogrodniczo-


Stro

na9

sprzątające, kurier, studio paznokci, usługi elektrotechniczne, organizacja imprez, mechanika

samochodowa, usługi finansowe, usługi graficzne, usługi hotelarskie.

Z kolei w grupach 60+ znalazły się osoby reprezentujące następujące cechy społeczno

demograficzne: 35 kobiet i 11 mężczyzn z czego nadal aktywnych zawodowo było 6 osób, na

emeryturze znajdowało znajdowały się 32 osoby, na rencie 2 oraz 6 było bezrobotnych.


Stro

na1

0

Badania jakościowe

FGI z przedstawicielami MMP

CZY MIKRO I MAŁE PRZEDSIĘBIORSTWA NADAJĄ SIĘ NA WYKORZYSTANIE NISZY, JAKĄ JEST

ŚWIADCZENIE USŁUG DLA DOJRZAŁEGO KONSUMENTA? CZY WIDZĄ SPOSÓB NA WYKORZYSTANIE

TEJ NISZY?

Większośd respondentów biorących udział w badaniach FGI deklarowało, że dostrzega osoby

w wieku 60+, jako odrębną grupę potencjalnych klientów. Jednak poziom tej świadomości, poparcie

jej konkretnymi działaniami oraz rzetelne i racjonalne zoperacjonalizowanie tego przekonania w

bardzo dużym stopniu zależało od rodzaju prowadzonej działalności. Wśród usługodawców

świadczących usługi, które można zakwalifikowad do „typowych”, powszechnie wykorzystywanych

przez osoby starsze (jak np. fryzjer), poziom tej świadomości był znacznie wyższy niż wśród

pozostałych respondentów. Z wypowiedzi respondentów wywnioskowad można także, że gdy mówili

o osobach w wieku 60+ myśleli przede wszystkim o ludziach w podeszłym wieku, żyjących samotnie,

schorowanych, nieaktywnych i dysponujących bardzo niskim dochodem płynącym ze świadczeo

emerytalnych.

Niestety samo świadczenie usług, z których korzystały osoby w wieku 60+ nie wpływało

jednoznacznie na świadome podejście do tego typu klientów. W zdecydowanej większości

przypadków, działania podejmowane przez tych usługodawców, a mające na celu lepsze

dostosowanie ich usług do potrzeb klienta dojrzałego, nie było poparte głębszą refleksją nad

potrzebami i oczekiwaniami tej grupy konsumentów. Wynikały one z chęci a w niektórych

przypadkach nawet bardziej konieczności dostosowania poziomu obsługi do oczekiwao osób

starszych, które już korzystały z ich usług.

Generalną opinią, jaką wyrażała większośd respondentów, było przekonanie, że mikro i małe

przedsiębiorstwa w większym stopniu nadają się do skutecznego wykorzystania niszy, jaką jest

świadczenie usług na rzecz osób starszych, niż średnie i duże przedsiębiorstwa. Przemawiała za tym,

większa elastycznośd mikro i małych przedsiębiorstw. Jednak respondenci równocześnie zaznaczali,

że aby przedsiębiorstwo mogło skutecznie działad w oparciu o świadczenie usług tylko dla grupy

odbiorców w wieku 60+, musiałoby prowadzid bardzo specyficzną i dobrze dobraną działalnośd

usługową ze względu na generalnie niską zamożnośd oraz niechęd osób starszych do korzystania z

usług w ogóle. W związku z tym najczęściej pojawiającą się opinią było oparcie strategii działania na

możliwie szerokiej grupie odbiorców, która uwzględniałaby możliwośd świadczenia usług również dla


Stro

na1

1

osób starszych (nawet, jeśli wymagałoby to większych nakładów pracy lub czasu), ale nie

koncentrowała się jedynie na nich.

JAKIE BRANŻE/USŁUGI/SEKTORY MOGĄ SKORZYSTAD NA DOPASOWANIU SIĘ DO POTRZEB

DOJRZAŁEGO KONSUMENTA?

Częśd respondentów twierdziła, że grupa konsumentów 60+ jest bardzo atrakcyjna z punktu

widzenia prowadzonej przez nich działalności, a częśd określała ją jako zupełnie nieatrakcyjną. Opinia

ta zależała od specyfiki prowadzonej działalności, a dokładniej od tego, czy osoby starsze należały do

„naturalnych” usługobiorców danego przedsiębiorstwa.

Wśród sektorów i branż, jakie według badanych, mogą mied największe szanse na rynku osób

starszych, najczęściej wymieniano usługi zdrowotne, rehabilitacyjne, opiekuocze, kosmetyczne (np.

fryzjer), remontowe, finansowe, edukacyjne, rozrywkowe, turystyczne i telekomunikacyjne.

Do najbardziej atrakcyjnych cech dojrzałych klientów respondenci zaliczali ich słownośd,

rzetelnośd, odpowiedzialnośd, ugodowośd oraz możliwośd zaplanowania wydatków na podstawie

stałego źródła dochodu (emerytury wypłacanej co miesiąc tego samego dnia w tej samej wysokości).

Niestety wśród tych cech znalazły się także mniejsze wymagania oraz niska wiedza na temat rynku

usług. Oznacza to, że niektórzy przedsiębiorcy uznają niski poziom świadomości za jeden z

elementów atrakcyjności tej grupy.

JAKIEGO WSPARCIA POTRZEBUJĄ PRZEDSTAWICIELE MMP, ABY DOSTOSOWAD SWOJE USŁUGI DO

POTRZEB DOJRZAŁEGO KONSUMENTA?

Wśród najbardziej pożądanych form wsparcia przedsiębiorcy wymieniali przede wszystkim

działania mające na celu zmianę postaw osób w wieku 60+ (większe otwarcie na korzystanie z

oferowanych przez rynek usług) oraz reklamę, która z jednej strony powinna promowad wśród osób

starszych ich aktywnośd, jako konsumentów, a z drugiej, wspierad firmy świadczące tego typu usługi.

Opinie takie uzasadniane były przez respondentów przekonaniem, że osoby w wieku 60+ chętnie

korzystają z różnego rodzaju usług w przypadku, kiedy zostaną do takiej aktywności zachęcone lub

zaangażowane przez zaufane osoby (np. rodzina lub znajomi w podobnym wieku), co daje im bardzo

ważne poczucie bezpieczeostwa. Przedsiębiorcy zgodnie twierdzili, że najpopularniejsza obecnie

forma marketingu – reklama, nie jest skutecznym narzędziem w przypadku osób starszych. Znacznie

skuteczniejsze jest przekazywanie informacji i rekomendacji drogą tak zwanej „poczty pantoflowej”.

Zmiana postaw seniorów, o której mówili respondenci, odnosiła się przede wszystkim do

zmiany powszechnej wśród tych osób niechęci do korzystania z usług w sytuacjach, w których daną


Stro

na1

2

pracę seniorzy są w stanie wykonad sami (nawet, jeśli tak wykonana praca byłaby niższej jakości niż

wykonana przez profesjonalistę). Usługodawcy twierdzili, że swoista samodzielnośd i oszczędnośd

osób starszych sprawia, że nie korzystają oni z części oferowanych na rynku usług, które potencjalnie

mogłyby byd świadczone również na rzecz tej grupy. Dobrym przykładem mogą byd np. usługi

gastronomiczne.

JAKI ZAKRES ZMIAN MUSIAŁYBY WPROWADZID MIKRO I MAŁE PRZEDSIĘBIORSTWA, ABY

DOSTOSOWAD OFEROWANE PRZEZ SIEBIE USŁUGI DO POTRZEB DOJRZAŁEGO KONSUMENTA?

W opinii większości przedsiębiorców, zakres zmian, jakie musiałyby wprowadzid w celu

lepszego dostosowania swojej oferty do potrzeb osób w wieku 60+, nie musiałby byd duży.

Decydującym czynnikiem w tej kwestii był typ prowadzonej działalności usługowej. W przypadku

tych, które już świadczyły usługi na rzecz dojrzałych klientów, przeważały opinie, że lepsze

dostosowanie do potrzeb seniorów nie wymagałoby dużych nakładów finansowych lub czasowych.

Powszechna była także opinia, że podjęcie takich działao najprawdopodobniej okazałoby się byd

opłacalne, nawet w przypadku, w którym wymagałoby poniesienia pewnych kosztów. Bardziej

sceptyczne opinie wyrażali przedstawiciele usługodawców, w przypadku których osoby starsze

stanowiły marginalną grupę klientów lub w ogóle z ich usług nie korzystali. Osoby takie wyrażały się

sceptycznie na temat sensowności podejmowania takich zmian. Np. fryzjerzy deklarowali, że nie

musieliby wprowadzad dużych zmian, natomiast przedstawiciele edukacji językowej mówili, że

dostosowanie ich działalności do potrzeb seniorów wymagałoby całkowitej zmiany ich sposobu

działania.

JAKI OBECNIE PROCENT KLIENTÓW MIKRO I MAŁYCH PRZEDSIĘBIORCÓW TO DOJRZALI KONSUMENCI

(OSOBY POWYŻEJ 60 ROKU ŻYCIA)?

Respondenci mieli problem z precyzyjnym określeniem udziału konsumentów w wieku 60+ w

ogóle swoich klientów. Najważniejszym czynnikiem różnicującym w tej kwestii był ponownie rodzaj

prowadzonej działalności. Jednak większośd przedsiębiorców deklarowała, że obecnie osoby starsze

stanowią margines ich klientów.

JAKI PRZYCHÓD MOGĄ GENEROWAD USŁUGI, KTÓRE ZOSTAŁY DOSTOSOWANE DO POTRZEB

DOJRZAŁEGO KONSUMENTA (W PROCENTACH)?

Ponownie, respondenci mieli ogromne trudności z dokonaniem takiego szacowania.

Przeważały opinie, że dostosowanie działalności do potrzeb osób starszych w perspektywie rachunku

poniesionych kosztów w stosunku do ewentualnych zysków, mógłby w wielu przypadkach byd


Stro

na1

3

korzystny dla przedsiębiorców. Na podstawie opinii wyrażanych przez respondentów można jednak

wnioskowad, że osoby w wieku 60+ nie są grupą przynoszącą istotny procent dochodu. Z wypowiedzi

respondentów wnioskowad można, że klienci tacy generalnie wybierają podstawowe usługi,

generujące mniejszy zysk dla usługodawcy. Co prawda pojawiały się głosy, że możliwe jest

generowanie zysków dzięki działaniu skali – świadczenia usług na rzecz licznej grupy klientów, jednak

opinie takie były odosobnione.

JAKIE USŁUGI/PRODUKTY MOGĄ BYD UDZIELANE/OFEROWANE DOJRZAŁYM KONSUMENTOM? JAKIE

USŁUGI OPŁACA SIĘ WDROŻYD?

Wśród usług, które w opinii przedsiębiorców najbardziej opłacałoby się wdrażad, ponownie

najczęściej pojawiały się usługi „niezbędne”, takie jak usługi zdrowotne, medyczne, pielęgnacyjne,

rehabilitacyjne, opiekuocze, remontowe, turystyczne czy kosmetyczne. Do najbardziej opłacalnych

usług zdaniem respondentów należały usługi opiekuocze (np. domy opieki, spokojnej starości lub

opieki świadczonej w domu seniora), rehabilitacyjne (świadczone zarówno w placówkach, jak i w

domu seniora) oraz remontowe. Przedsiębiorcy wyrażali także opinię, że w przyszłości rynek usług, z

których będą korzystały osoby starsze, może byd zbliżony do tego, jaki rozpowszechniony jest

obecnie wśród osób w wieku 40-60 lat. Argumentem za takim twierdzeniem było przyzwyczajenie

osób będących obecnie w średnim wieku do usług, z których korzystają obecnie i kontynuowanie

korzystania z nich w przyszłości, za sprawą wyniesionych z obecnego życia przyzwyczajeo oraz

generalnej zmiany światopoglądu przyszłych seniorów w stosunku do osób tworzących obecnie grupę

60+.

Powszechna była jednak opinia o tym, że ze względu na przemiany społeczne i

przyzwyczajenia, jakie obecnie mają osoby u progu wieku 60 lat, w przyszłości opłacalne może byd

prowadzenie dużo szerszego wachlarza usług, które będą się cieszyły uznaniem wśród osób z badanej

grupy.


Stro

na1

4

FGI z przedstawicielami osób w wieku 60+

JAKI JEST DOJRZAŁY KONSUMENT? (PŁED, WYKSZTAŁCENIE, STATUS ZAWODOWY, MIEJSCE

ZAMIESZKANIA: WIEŚ/MIASTO)

Z informacji, jakie udało się uzyskad od uczestników badao fokusowych, wynika, że dojrzali

konsumenci, którzy najchętniej i w największym stopniu korzystają obecnie z różnorakich usług, to

przede wszystkim kobiety posiadające wykształcenie średnie lub wyższe, pracujące lub takie, które

niedawno zakooczyły pracę, mieszkające przede wszystkim w miastach. Poza tym, cechami

pozytywnie wpływającymi na korzystanie z usług okazały się byd szerokie grono znajomych lub

rodziny, obracanie się w aktywnym środowisku, kontakt z organizacjami takimi jak np. uniwersytet

trzeciego wieku lub inne instytucje kulturalne, dobra sytuacja materialna oraz zdrowotna, mieszkanie

razem z rodziną lub pozostawanie z nią w bliskich i dobrych stosunkach. Niemniej jednak

nieuprawnione jest proste generalizowanie tych informacji na całą populację, a jedynie wskazanie

pewnych cech, które podczas badania zostały ujawnione w opiniach respondentów. Jest to

konsekwencją specyfiki badao jakościowych, których wyniki nie powinny byd generalizowane na całą

populację oraz faktu, że wnioski te nie zostały sformułowane na podstawie analizy statystycznej,

ujmującej analizę wszystkich wymienionych cech wśród wszystkich rozmówców. Są to wnioski, jakie

można wyciągnąd na podstawie analizy wypowiedzi uczestników badao fokusowych, które nie zawsze

formułowane były wprost oraz często pojawiały się w wypowiedziach nie tylko na temat samych

respondentów, ale także ich opowieściach na temat rodzin czy znajomych.

CZEGO POTRZEBUJE DOJRZAŁY KONSUMENT (W OBSZARZE USŁUG)?

Wśród dojrzałych respondentów jednoznacznie pojawiało się przekonanie, że współczesny

rynek usług jest na tyle bogaty i rozwinięty, że oferuje osobom starszym wszystkie pożądane usługi

na satysfakcjonującym poziomie. Wśród elementów, na które zwracali uwagę seniorzy, znalazły się

przede wszystkim cechy osobowe charakteryzujące usługodawców, takie jak: uczciwośd, cierpliwośd,

uprzejmośd czy kultura osobista. W kwestii samych usług, z których korzystają seniorzy, nie potrafili

oni wskazad żadnych elementów przez nich pożądanych, a będących deficytowymi ani wskazad

konkretnych usług, jakich brakuje im na rynku. Na podstawie materiału badawczego oraz desk

research można wnioskowad, że taka postawa może wynikad z niewielkiej wiedzy seniorów na temat

standardów świadczonych usług, wynikającej z niewielkiej częstotliwości korzystania z nich oraz

mniej wymagającej, w porównaniu do osób młodych, postawy w stosunku do osób i firm

świadczących usługi.


Stro

na1

5

ILE WYDAJE PIENIĘDZY I NA CO WYDAJE SWOJE PIENIĄDZE?

Dojrzali konsumenci przede wszystkim wydają swoje dochody na produkty i usługi pierwszej

potrzeby, takie jak zakup jedzenia, leków czy niezbędne opłaty. Wszystkie pozostałe wydatki

traktowane są przez nich jak wydatki „luksusowe”. Wśród respondentów powszechne były deklaracje

wydawania w ciągu każdego miesiąca całego lub niemal całego dochodu. Pogłębieniem tego tematu

było pytanie o to, czy i w jaki sposób zmieniłyby się zwyczaje zakupowe seniorów, gdyby ich budżet

zwiększył się o 20%. Zdecydowana większośd respondentów odpowiadała, że w takim przypadku

sposób ich gospodarowania nie zmieniłby się, a ewentualne nadwyżki pieniędzy poświęcone

zostałyby na zakup tych samych, podstawowych produktów. Sporadycznie pojawiały się opinie o

przeznaczeniu takich dodatkowych pieniędzy na dobra nienależące do codziennych zakupów, jednak

wciąż były to przedmioty powszechnego użytku takie jak np. buty.

GDZIE ROBI ZAKUPY?

Dojrzały konsument korzysta ze wszystkich obecnych na rynku typów sklepów – od małych

sklepików osiedlowych czy placów targowych po sklepy wielko powierzchniowe i specjalistyczne.

Rodzaj sklepu, z jakiego korzysta, zależy przede wszystkim od produktu, jaki chce nabyd. I tak, na

placach handlowych osoby starsze najczęściej deklarowały zakupy owoców i warzyw, w małych

sklepikach osiedlowych pieczywa, mięs i wędlin, w dyskontach nabiału, przetworów i napojów

bezalkoholowych, w sklepach wielkopowierzchniowych chemii gospodarczej, a sklepach

specjalistycznych produktów nieosiągalnych w pozostałych typach sklepów. Czynnikiem decydującym

w tym wypadku był przede wszystkim typ produktu oraz jego jakośd, pod warunkiem równocześnie

zachowania rozsądnej ceny.

Z JAKICH USŁUG KORZYSTA?

Respondenci deklarowali przede wszystkim korzystanie z usług „podstawowych”, takich jak:

usługi medyczne, kosmetyczne (najczęściej fryzjerskie), remontowe oraz tradycyjne jak np. szewc czy

krawiec. Często pojawiały się także usługi edukacyjne – uniwersytet trzeciego wieku. Poza tym,

seniorzy deklarowali sporadyczne korzystanie z usług takich jak: wyjazdy turystyczne, rehabilitacja,

usługi związane z obsługą lub naprawą sprzętu RVT, AGD lub IT, osoby posiadające samochody

deklarowały korzystanie z usług mechaników itp. Jednak korzystanie z tego typu usług nie należy

generalnie traktowad, jako powiązane z wiekiem czy typem osoby, a jedynie jako działania

wynikające z konieczności.


Stro

na1

6

CZEGO OCZEKUJE OD USŁUGODAWCÓW?

Respondenci zgodnie twierdzili, że oferowany obecnie poziom usług spełnia ich oczekiwania.

Nie potrafili także wskazad konkretnych elementów, jakich oczekują od usługodawców. Najczęściej

mówili więc o cechach osobowych, którymi powinny się charakteryzowad osoby świadczące usługi na

ich rzecz. Ponownie do najczęściej wymienianych należały uczciwośd, cierpliwośd, uprzejmośd czy

kultura osobista osób obsługujących.

CZEGO OCZEKUJE OD SPRZEDAWCÓW?

Podobnie jak w przypadku usługodawców, respondenci zgodnie twierdzili, że oferowany

obecnie poziom obsługi sprzedażowej spełnia ich oczekiwania, a wśród cech oczekiwanych

znajdowały się dokładnie te same, jakie wymieniali w przypadku usługodawców. Seniorzy z bardzo

dużym zadowoleniem wypowiadali się o wyraźnej zmianie jakościowej norm dotyczących obsługi

klienta. Podkreślali, że praktycznie zawsze spotykają się z miłą, profesjonalną oraz kulturalną obsługą

i że nie doświadczają ze strony obsługi żadnych objawów dyskryminacji ze względu na wiek, co

zdarzało się sporadycznie jeszcze kilka lat temu.

CZY ZWRACA UWAGĘ NA ILOŚD CZY NA JAKOŚD?

Respondenci w większości przypadków deklarowali rozsądne wyważenie pomiędzy ilością a

jakością. Wiele zależało od typu produktu lub usługi, jakiej opisany wybór dotyczył. Generalnie jednak

w deklaracjach przeważało podkreślanie jakości. Cena stanowiła raczej element progowy.

CZYM SIĘ KIERUJE PRZY WYBORZE USŁUGI?

Przy wyborze usług osoby starsze kierują się najczęściej radą rodziny i znajomych. Ten

element był dla nich szczególnie ważny, ponieważ dawał im najsilniejsze poczucie bezpieczeostwa.

Rekomendacja rodziny lub znajomych była dla respondentów najlepszą gwarancją uczciwości

usługodawcy oraz wysokiej jakości świadczonych przez niego usług. Co ciekawe, rekomendacja

okazywała się byd znacznie ważniejsza niż samodzielne, rzetelne sprawdzenie ceny i jakości takiej

usługi w porównaniu do konkurencji.

W przypadku pytania o znaczenie jakości i ceny w kontekście decyzji dotyczących wyboru

usługodawców, seniorzy deklarowali, że jakośd jest dla nich elementem najważniejszym. Cena

natomiast jest czynnikiem zaporowym. Oznacza to, że seniorzy są skłonni zapłacid więcej za

gwarancję wykonania usługi w należyty sposób, jednak jedynie do pewnych granic. Granica ta nie


Stro

na1

7

została jasno określona, ale na podstawie wypowiedzi respondentów można wnioskowad, że jest ona

relatywnie niewysoka.

Nowoczesne formy reklamy według deklaracji seniorów nie są skutecznymi narzędziami

marketingowymi w ich przypadku. Znacznie skuteczniejsza jest opisana wyżej rekomendacja rodziny

lub znajomych.

CZY JEST ZAINTERESOWANY RABATAMI DLA STAŁYCH KLIENTÓW? CZY MOŻE INNĄ FORMĄ

PROMOCJI?

Klienci dojrzali generalnie zainteresowani są każdą formą promocji, która pozwala im

zmniejszyd wydatki. Co prawda wprost deklarowali, że nie wierzą w promocje i obniżki oraz że

doskonale rozumieją mechanizmy ukryte za takimi działaniami (najczęściej wspominali o

wcześniejszym podwyższaniu cen, skutkującym sprzedażą produktów „przecenionych” tak naprawdę

po tej samej cenie). Jednak z wypowiedzi i opinii wyrażanych niebezpośrednio można wyciągnąd

wnioski, że seniorzy bardzo chętnie i bezkrytycznie korzystają z praktycznie wszystkich form promocji

czy obniżek. Można wnioskowad także, że najatrakcyjniejszymi formami promocji, z punktu widzenia

seniorów, są te, które pozwalają im zaoszczędzid pieniądze (czy to dzięki obniżeniu ceny

jednostkowej produktu, czy obniżeniu ceny w zestawie) i że to właśnie takie formy promocji skłaniają

ich do zakupu produktów, nawet w sytuacji, kiedy nie mają faktycznej potrzeby zakupu danego

wyrobu.

CZY KUPUJE W INTERNECIE? JEŻELI TAK, TO JAKIE PRODUKTY? JEŻELI NIE, TO CZY CHCIAŁBY

KUPOWAD W INTERNECIE?

Większośd respondentów deklarowała, że nie kupuje w Internecie. Główną barierą w

przypadku tych osób jest brak dostępu do Internetu, brak wiedzy na temat sposobu kupowania on-

line oraz przywiązanie do tradycyjnej formy handlu. Natomiast osoby, które kupują przez Internet, to

przede wszystkim osoby młodsze, które „przekonały się” do takiej formy zakupów, np. dzięki

przykładowi swoich dzieci. Osoby te cenią sobie szeroki wybór oraz wygodę, jaką daje taka forma

zakupów, możliwośd uzyskania niższej ceny niż w przypadku zakupu w tradycyjny sposób, dostęp do

szerszego wachlarza produktów oraz możliwośd dotarcia do produktów trudno osiągalnych w

tradycyjnym obrocie. W tym ostatnim przypadku chodziło przede wszystkim o produkty stanowiące

hobby respondentów (pojawiły się przykłady książek czy butów).

Na podstawie wypowiedzi respondentów można wysnud wniosek, że konieczne jest

wystąpienie impulsu, dzięki któremu osoby starsze pierwszy raz „spróbują” zakupów on-line, po czym


Stro

na1

8

– bardzo często – przekonują się do nich. Najczęściej takim impulsem są dzieci, wnuki lub warunki

pracy (w przypadku osób jeszcze pracujących lub tych, którzy od niedawna są emerytami), które

przeprowadzały respondentów przez inicjację korzystania z zakupów on-line.

Na podstawie wypowiedzi seniorów można sformułowad tezę, że taka forma prowadzenia

biznesu może okazad się bardzo skuteczną, a kwestie związane z barierami, jakie stoją dzisiaj przed

osobami w wieku 60+, znikną samoistnie ze względu na upowszechnienie Internetu wśród osób

będących obecnie w wieku średnim.

CZY PRZY ZAKUPACH KORZYSTA Z POMOCY OSÓB BLISKICH (NP. WNUKÓW)?

Generalnie, osoby starsze deklarowały duży poziom samodzielności i autonomii w kwestii

zakupów. Z pomocy rodziny lub sprzedawców korzystają jedynie w przypadku zakupów

specjalistycznych (np. sprzęt RTV). Taki obraz zachowao konsumenckich wyłaniał się przede

wszystkim z bezpośrednich deklaracji respondentów. Jednak, jeśli przeanalizujemy je w perspektywie

innych wypowiedzi seniorów, dotyczących w szczególności rekomendacji rodziny i znajomych,

dojdziemy do wniosku, że element szeroko pojętej pomocy bliskich może byd ważniejszy i bardziej

znaczący, niż wynikałoby to z ich bezpośrednich deklaracji. W związku z tym bardziej prawdopodobne

jest, że osoby w wieku 60+ generalnie starają się byd samodzielne i nie proszą o pomoc czy udzielenie

im dodatkowych informacji, jednak jeśli taka informacja już do nich dotrze to ma bardzo silny wpływ

na ich decyzje zakupowe.

CO SPOWODOWAŁO, ŻE OSTATNIO ZMIENIŁ SWOJEGO USŁUGODAWCĘ?

Respondenci zazwyczaj nie zmieniają swoich usługodawców. Mimo iż nie formułowali wprost

deklaracji o wysokim poziomie przywiązania do usługodawców, z których obecnie korzystają, to

jednak pośrednio potwierdzali właśnie taką postawę. Wypowiadając się na temat przywiązania do

usługodawców, z których obecnie korzystają, mówili raczej o zadowoleniu z obecnie otrzymywanej

obsługi, „lubieniu” swoich obecnych usługodawców lub zadowoleniu z korzystania ze sprawdzonej

osoby lub rozwiązania. Osoby zmieniające usługodawcę nie potrafiły jednoznacznie określid powodu

takiej zmiany. Najczęściej zmieniają usługodawcę, gdy zmusza ich do tego sytuacja zewnętrzna –

najczęściej zakooczenie działalności przez daną firmę.

CZY DOJRZAŁY KONSUMENT OSZCZĘDZA, CZY ODKŁADA JAKIEŚ PIENIĄDZE? JAKI TO PROCENT W

STOSUNKU DO EMERYTURY (PRZYCHODÓW)?

Większośd respondentów deklarowała generalnie oszczędny sposób gospodarowania

pieniędzmi. Nie można jednak jednoznacznie nazwad takiego działania oszczędzaniem (w sensie


Stro

na1

9

odkładania określonych sum pieniędzy w celu kumulowania majątku). Do najbardziej przemyślanych

form odkładania należało oszczędzanie na konkretny cel – np. remont lub zakup przedmiotów o

większej wartości (meble, sprzęt RTV).

Jeśli mowa o wykorzystanie instytucji i instrumentów służących oszczędzaniu, to postawa

seniorów w dużym stopniu zależała od ich wieku i przyzwyczajeo wyniesionych z poprzednich lat.

Osoby, które wcześniej nie korzystały z banków, szczególnie starsze, obecnie również nie korzystają z

tego typu rozwiązao. Natomiast osoby, które korzystały z usług bankowych przed przejściem na

emeryturę, zazwyczaj młodsze, nadal korzystają z tych narzędzi. Znamienna jest także diametralna

różnica w opiniach na temat takich usług. Osoby z pierwszej grupy wypowiadały się na ich temat

negatywnie lub powściągliwie, oraz twierdziły, że nie potrzebują takich rozwiązao. Natomiast osoby z

drugiej grupy traktowały je jako coś naturalnego i chwaliły sobie ich zalety.

Niezależnie od opinii dotyczących samych usług finansowych, większośd respondentów

deklarowała, że nie odkłada żadnych pieniędzy lub odkłada niewielkie kwoty w krótkim okresie na

zaplanowane z góry zakupy.

CZEGO BRAKUJE DOJRZAŁEMU KONSUMENTOWI, JAKICH USŁUG?

Respondenci zgodnie twierdzili, że obecny rynek usług jest na tyle bogaty i rozwinięty, że

oferuje wszystkie pożądane przez nich usługi w satysfakcjonującej jakości. Jedynym elementem na

koniecznośd poprawy którego wskazywali niektórzy respondenci, był dostęp do rzetelnej i

zgromadzonej w jednym miejscu informacji. Powszechna była także opinia, że osoby starsze chętnie

skorzystałyby z usług, z których obecnie nie korzystają, gdyby dysponowały większymi dochodami lub

gdyby ceny usług były znacząco niższe. Biorąc jednak pod uwagę opisane wcześniej wnioski można

wysnud przypuszczenie, że element cenowy nie jest jedynym, jaki powstrzymuje seniorów przed

większym korzystaniem z rynku usług, a w związku z tym nawet spełnienie tych postulatów

najprawdopodobniej nie przyniosłoby od razu zauważalnej zmiany.

ILE OSÓB MAJĄCYCH PRAWO DO EMERYTURY / BĘDĄCYCH NA EMERYTURZE NADAL PRACUJE? JAKIE

SĄ POWODY PROWADZENIA AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ?

Wśród uczestników badao fokusowych znalazły się jedynie pojedyncze osoby dorabiające na

emeryturze. Powodem pracy w ich przypadku była potrzeba dodatkowego źródła dochodu. Wśród

opinii respondentów na ten temat przeważały głosy mówiące o tym, że na emeryturze pracuje

jedynie niewielki odsetek osób starszych, a głównym powodem pracy jest koniecznośd wynikająca ze

złej sytuacji materialnej. Niemniej jednak emeryci nie byli osobami w pełni biernymi. Większośd z nich


Stro

na2

0

deklarowała pomoc swoim dzieciom, np. poprzez sprawowanie opieki nad wnukami. Natomiast na

podstawie analizy zebranego materiału można dojśd do wniosku, że najbardziej popularnym hobby

wśród seniorów jest pielęgnacja ogródków działkowych, chod nie było to oczywiście ich jedyne

zajęcie. Wśród pasji pielęgnowanych na emeryturze badani wymieniali jeszcze np. historię, turystykę

czy nordic walking.

Odpowiadając na to pytanie badawcze, należy pamiętad o tym, że częśd emerytów mogła

zataid fakt podejmowania dodatkowego zatrudnienia mimo przejścia na emeryturę lub uważad

samych siebie za niepracujących mimo wykonywania sporadycznej płatnej pracy. Niestety materiał

badawczy nie pozwala rzetelnie ocenid skali takiego zjawiska.


Stro

na2

1

Badanie ilościowe

W celu utrzymania reprezentatywności wyników, próba do badania przedstawicieli MMP

została zaprojektowana na podstawie danych uzyskanych z GUS. Liczebności prób badawczych

zostały wyznaczone w taki sposób, aby odzwierciedlad rozkład zmiennych niezależnych, wybranych

do badania, faktycznie występujący w Polsce. Zmiennymi niezależnymi, na których oparta została

reprezentatywnośd próby badawczej, zgodnie z SIWZ, były wielkośd przedsiębiorstwa (mikro i małe

przedsiębiorstwa), sektor/branża działania przedsiębiorstwa (wyznaczone na podstawie danych

dotyczących PKD) oraz liczby mikro i małych przedsiębiorstw działających na terenie miast i wsi.

Respondentami należącymi do grupy mikro i małych firm były osoby odpowiedzialne za usługi

świadczone przez dane przedsiębiorstwa lub ich właścicieli.

Badanie przeprowadzono na próbie liczącej N=800 respondentów. Przedstawiciele

mikroprzedsiębiorstw liczyli 770 osób, a małych przedsiębiorstw 30.

Wielkośd MMP Próba badania

1-9 pracowników 770

10-49 pracowników 30

Ogółem 800

Tabela 1 Struktura próby ze względu na wielkośd MMP

Ze względu na sektor działania, przedsiębiorstwa zostały podzielone na cztery grupy1: „usługi

budowlane, remontowe, naprawa, transport itp.” N=285, „usługi hotelarskie, gastronomiczne,

opiekuocze, kultura, rozrywka, rekreacja itp.” N=125, „usługi finansowe, ubezpieczeniowe,

nieruchomości, działalnośd profesjonalna i naukowa, edukacja itp.” N=148 oraz „pozostała

działalnośd usługowa” N=242.

Sektor działania MMP Próba badania

Usługi budowlane, remontowe, naprawa, transport itp. 285

Usługi hotelarskie, gastronomiczne, opiekuocze, kultura, rozrywka, rekreacja itp.

125

Usługi finansowe, ubezpieczeniowe, nieruchomości, działalnośd profesjonalna i naukowa, edukacja itp.

148

1 Usługi wg sekcji PKD:

Usługi budowlane, remontowe, naprawa, transport itp. (sekcje - F, G, H)

Usługi hotelarskie, gastronomiczne, opiekuocze, kultura, rozrywka, rekreacja itp. (sekcje - I, Q, R)

Usługi finansowe, ubezpieczeniowe, nieruchomości, działalnośd profesjonalna i naukowa, edukacja itp. (sekcje - K, L, M, P)

Pozostała działalnośd usługowa (sekcje wg PKD - J, N, S)


Stro

na2

2

Pozostała działalnośd usługowa 242

Ogółem 800

Tabela 2 Struktura próby ze względu na sektor działania MMP

Ze względu na wielkośd miejscowości, w której działa firma, podział został poszerzony w

stosunku do specyfikacji zawartej w SIWZ. Bazując na wnioskach wysnutych na podstawie analizy

raportu desk research, w celu umożliwienia przeprowadzenia głębszej analizy zebranego materiału,

zaproponowany w SIWZ podział na miasto i wieś został wzbogacony o rozbicie kategorii miasto na

duże miasto (ponad 100 tys. mieszkaoców) N=248, małe miasto (do 100 tys. mieszkaoców) N=342 i

wieś N=210.

Wielkośd miejscowości, w której działa firma Próba badania

Duże miasto (ponad 100 tys. mieszkaoców) 248

Małe miasto (do 100 tys. mieszkaoców) 342

Wieś 210

Ogółem 800

Tabela 3 Struktura próby ze względu na wielkośd miejscowości, w której działa firma


Stro

na2

3

Wyniki badao wśród MMP

Na pytanie o znaczenie klientów w wieku 60+ dla przedsiębiorców, zdecydowana większośd

(łącznie 76%) badanych odpowiedziała, że stanowią oni zauważalny odsetek ich klientów. Wśród tych

osób najliczniejsza grupa (52%) deklarowała, że seniorzy należą do ich klientów, jednak stanowią

niewielki ich odsetek. Jako znaczy odsetek swoich klientów, seniorów określiło 20% badanych oraz

4% jako swoich najważniejszych klientów. 13% odpowiedziało, że praktycznie nie obsługuje osób w

takim wieku a 11% nie potrafiło jednoznacznie ocenid tego aspektu.

Wykres 1 Czy do klientów Pana/Pani firmy należą osoby w wieku 60+?

Analiza odpowiedzi uwzględniająca podział ze względu na wielkośd przedsiębiorstwa

pokazała, istotne statystycznie różnice. Największa różnica wystąpiła w przypadku respondentów,

którzy deklarowali, że seniorzy stanowią najważniejszą grupę ich klientów. Tą odpowiedź o 20 p.p.

częściej wskazywali przedstawiciele małych przedsiębiorstw. W pozostałych kategoriach dominowali

przedstawiciele mikroprzedsiębiorstw.

Wykres 2 Czy do klientów Pana/Pani firmy należą osoby w wieku 60+? - Ze względu na wielkośd przedsiębiorstwa

Tak, to moi najważniejsi klienci

Tak, stanowią znaczny odsetek

Tak, ale stanowią niewielki odsetek

Nie, praktycznie nie obsługuję osób w takim wieku

Nie wiem, trudno powiedzied

4%

20%

52%

13%

11%






3%

20%

52%

14%

11%

23%

13%

50%

10%

3%

1-9 pracowników 10-49 pracowników


Stro

na2

4

Również istotne statystycznie zróżnicowanie wyników ujawniła analiza odpowiedzi w

dekompozycji na typ prowadzonej działalności. Grupami usługodawców, którzy najczęściej spośród

pozostałych grup określali seniorów jako swoich najważniejszych klientów, byli przedsiębiorcy

świadczący usługi hotelarskie, gastronomiczne, opiekuocze, kultura, rozrywka, rekreacja itp. oraz

przedstawiciele pozostałej działalności usługowej. Natomiast w grupie, która określiła seniorów jako

margines swojej działalności, dominowali przedstawiciele usług budowlanych, remontowych,

naprawy oraz transportu. Prawie co szósty przedsiębiorca (18%) świadczący usługi finansowe,

ubezpieczeniowe, nieruchomości, działalnośd profesjonalną i naukową czy edukacyjną oraz co siódmy

(15%) świadczący usługi związane z budownictwem, remontami, naprawą i transportem przyznają, że

nie maja wśród takich osób swoich klientów. W pozostałych grupach usługodawców jest to co

dziesiąty odpowiadający.

Wykres 3 Czy do klientów Pana/Pani firmy należą osoby w wieku 60+? - Ze względu na branże

Usługi budowlane, remontowe, naprawa, transportitp.

Usługi hotelarskie, gastronomiczne, opiekuocze,kultura, rozrywka, rekreacja itp.

Usługi finansowe, ubezpieczeniowe, nieruchomości,działalnośd profesjonalna i naukowa, edukacja itp.

Pozostała działalnośd usługowa

1%

6%

2%

7%

15%

21%

19%

27%

58%

54%

49%

46%

15%

10%

18%

10%

12%

9%

11%

9%







Stro

na2

5

Nieco ponad połowa przedsiębiorców (52%) przyznaje, że w stosunku do poprzednich pięciu

lat odsetek klientów korzystających z usług świadczonych przez nich, dla osób w wieku powyżej 60

roku życia, pozostaje na tym samym poziomie. Prawie co trzeci respondent (27%) nie jest w stanie

tego oszacowad. W opinii co dziesiątego przedsiębiorcy odsetek tych klientów zmniejszył się (11%

wskazao) lub zwiększył się (10% wskazao). Z takiego rozkładu odpowiedzi można wysnud ogólny

wniosek, że przedsiębiorcy generalnie nie zauważają zmian w tym aspekcie.

Wykres 4 Czy w stosunku do poprzednich 5 lat, odsetek Pana klientów w wieku 60+ zwiększył się, zmniejszył czy pozostał na tym samym poziomie?

Przedsiębiorcy w większości przyznają, że osoby powyżej sześddziesiątego roku życia są dla

ich firmy atrakcyjnymi klientami, z czego 30% wyraziło w tej kwestii opinię zdecydowanie twierdzącą,

a 31% umiarkowanie twierdzącą. Przeciwnego zdania było 13% badanych przedsiębiorców, w tym

zdecydowanie potwierdziło to 3% badanych, a 10% twierdziło, iż raczej to nie są dla nich atrakcyjni

klienci. Trudnośd w określeniu opinii na ten temat wyraziło 12% respondentów.

Wykres 5 Czy Pana/Pani zdaniem osoby w wieku 60+ są dla Pana/Pani firmy atrakcyjnymi klientami?

Zwiększył się Zmniejszył się Pozostaje na tymsamym poziomie

Nie wiem, trudnopowiedzied

10% 11%

52%

27%

30% 31%

14%

10% 3% 12%

Zdecydowanie tak Raczej tak Ani tak, ani nie

Raczej nie Zdecydowanie nie Nie wiem, trudno powiedzied


Stro

na2

6

W dekompozycji na branże można zauważyd, iż największy odsetek przedsiębiorców

zajmujących się usługami hotelarskimi, gastronomicznymi i opiekuoczymi, oraz kulturą, rozrywką i

rekreacją, przyznaje, że osoby powyżej 60 roku życia są dla nich atrakcyjnymi klientami, (łącznie na

odpowiedź „zdecydowanie tak” oraz „raczej tak” wskazało 81% respondentów). Nieco rzadziej w ten

sposób wypowiadali się przedsiębiorcy z branży budowlanej, remontowej, napraw i transportu

(łącznie 56%) a także usług finansowych, ubezpieczeniowych, nieruchomości (łącznie 54%) oraz

wcześniej pozostałej działalności usługowej (łącznie 59%).

Wykres 6 Czy Pana/Pani zdaniem osoby w wieku 60+ są dla Pana/Pani firmy atrakcyjnymi klientami? - Ze względu na branże

Największy odsetek respondentów stwierdził, że dostosowanie działalności mikro i małych

przedsiębiorstw do potrzeb dojrzałego konsumenta nie wymaga żadnych zmian ze strony ich





26%

40%

26%

32%

30%

41%

28%

27%

18%

9%

17%

12%

11%

4%

12%

11%

4%

1%

3%

3%

12%

6%

13%

15%

Zdecydowanie tak Raczej tak Ani tak, ani nie

Raczej nie Zdecydowanie nie Nie wiem, trudno powiedzied


Stro

na2

7

przedsiębiorstwa. Na taką odpowiedź wskazało 36% badanych. W opinii 39% przedsiębiorców, takie

działania byłyby konieczne jednakże 15% sądzi, że są one niewielkie, zdaniem 15% są one

umiarkowane, natomiast w opinii 7% respondentów przedsiębiorstwo wymaga dużych zmian.

Pozostałe 2% twierdzi, że dostosowanie przedsiębiorstwa do potrzeb osób powyżej 60 roku życia

związane jest z całkowitą zmianą podejścia do prowadzonej działalności. Co czwarty respondent

(26%) miał trudności z wyrażeniem opinii na ten temat.

Wykres 7 Czy Pana/Pani zdaniem, dostosowanie działalności mikro i małych przedsiębiorstw do potrzeb dojrzałego konsumenta generalnie:

Analiza wyników w dekompozycji na wypowiedzi przedstawicieli poszczególnych branż

wykazała, że przedstawiciele grupy reprezentującej usługi budowlane, remontowe, naprawę i

transport (44%) oraz pozostałej działalności (36%), najczęściej wskazywali, iż dostosowanie

działalności mikro i małych przedsiębiorstw do potrzeb dojrzałego konsumenta nie wymagałaby

żadnych zmian. Przedstawiciele z grupy branż reprezentujących usługi hotelarskie, gastronomiczne

itd. najczęściej wskazywali na to, że mikro i małe przedsiębiorstwa muszą wprowadzid pewne zmiany.

Ze wszystkich kategorii odnotowano łącznie 39% wypowiedzi mówiących o konieczności

wprowadzania zmian, gdy wśród wypowiedzi osób z grupy branż budowlanych, transportowych itd.

Nie wymagazmian

Wymaganiewielkich zmian

Wymagaumiarkowanych

zmian

Wymaga dużychzmian

Wymagacałkowitej zmiany

podejścia doprowadzonejdziałalności

Nie wiem, trudnopowiedzied

36%

15% 15%

7%

2%

26%


Stro

na2

8

było to 33%, z grupy branż hotelarskich i gastronomicznych itd. 44% i wśród przedstawicieli

pozostałych branż 38%.

Wykres 8 Czy Pana/Pani zdaniem, dostosowanie działalności mikro i małych przedsiębiorstw do potrzeb dojrzałego konsumenta generalnie: - Ze względu na branże

Na pytanie, jak duże zmiany musiałaby wprowadzid firma respondenta, aby dostosowad

oferowane przez siebie usługi do potrzeb dojrzałych konsumentów, zdecydowana większośd

badanych (67%) odpowiedziała, że żadnych. Ich zdaniem obecny sposób działania jest już





44%

22%

31%

36%

11%

18%

16%

17%

15%

16%

18%

12%

6%

10%

7%

7%

1%

2%

3%

2%

24%

31%

25%

26%

Nie wymaga zmian

Wymaga niewielkich zmian

Wymaga umiarkowanych zmian

Wymaga dużych zmian

Wymaga całkowitej zmiany podejścia do prowadzonej działalności



Stro

na2

9

odpowiedni. W opinii 17% respondentów konieczne byłoby wprowadzenie niewielkich zmian. Prawie

co dziesiąty przedsiębiorca (7%) uważa, że niektóre elementy działalności jego firmy są dośd dobrze

dostosowane do potrzeb tej grupy, lecz kilka innych musiałoby zostad zmienionych, a 3% twierdzi, że

konieczna byłaby zmiana wielu elementów działania ich firmy zaś 1% – całkowita zmiana sposobu

działania.

Wykres 9 Jak duże zmiany, Pana/Pani zdaniem, musiał(a)by Pan/Pani wprowadzid w zakresie swojej firmy aby dostosowad oferowane usługi do potrzeb osób starszych?

Ze względu na profil działania firmy, najwięcej odpowiedzi mówiących o konieczności

wprowadzenia jakichkolwiek zmian w prowadzonej działalności w celu dostosowania

Żadnych, uważam, że sposób w jaki działa mojafirma już jest odpowiedni

Niewielkie, uważam, że wystarczyłoby wprowadziddrobne zmiany

Średnie, uważam, że niektóre elementy działalnościmojej firmy są dośd dobrze dostosowane do potrzeb

tej grupy, ale kilk

Duże, uważam, że konieczna byłaby zmiana wieluelementów działania mojej firmy

Bardzo duże, uważam, że konieczna byłabycałkowita zmiana sposobu działania


67%

17%

7%

3%

1%

6%


Stro

na3

0

przedsiębiorstwa do świadczenia usług dla dojrzałego konsumenta wskazali przedsiębiorcy z II grupy

branż, czyli przedstawiciele usług hotelarskich, gastronomicznych, opiekuoczych, kultury, rozrywki,

rekreacji itp. Odpowiedzi tej grupy były także najbardziej zdecydowane (najmniejszy odsetek wskazao

odpowiedzi „nie wiem, trudno powiedzied”).

Wykres 10 Jak duże zmiany, Pana/Pani zdaniem, musiał(a)by Pan/Pani wprowadzid w zakresie swojej firmy aby dostosowad oferowane usługi do potrzeb osób starszych? - Ze względu na branże

Osoby, które wskazały potrzebę wprowadzenia zmian w przedsiębiorstwie w celu

dostosowania oferowanych usług do potrzeb osób starszych zostały zapytane o to, czy firmy są w





69%

58%

69%

67%

13%

19%

18%

18%

8%

13%

3%

7%

2%

6%

3%

1%

1%

2%

2%

0%

7%

2%

5%

7%

Żadnych, uważam, że sposób w jaki działa moja firma już jest odpowiedni

Niewielkie, uważam, że wystarczyłoby wprowadzid drobne zmiany

Średnie, uważam, że niektóre elementy działalności mojej firmy są dośd dobrze dostosowane dopotrzeb tej grupy, ale kilk

Duże, uważam, że konieczna byłaby zmiana wielu elementów działania mojej firmy

Bardzo duże, uważam, że konieczna byłaby całkowita zmiana sposobu działania



Stro

na3

1

stanie samodzielnie przeprowadzid te zmiany w oparciu o własne środki. W opinii ponad połowy

badanych (53%) jest to realne, natomiast 39% przyznaje, że nie jest w stanie tego zrobid. Brak zdania

w tej kwestii wskazało 8% respondentów.

Wykres 11 Czy Pana/Pani firma jest w stanie przeprowadzid te zmiany przy użyciu własnych środków?

Respondenci zostali zapytani również, jakiego typu wsparcie zewnętrzne byłoby najbardziej

skuteczne w przypadku ich firmy. Najczęściej wskazywana była modernizacja lokalu (44%) oraz

wsparcie w postaci reklamy wśród potencjalnych klientów (37%). Innymi, często wskazywanymi

odpowiedziami były: pomoc przy dostosowaniu usługi (24%), wsparcie w zakresie szkolenia obecnej

kadry oraz w zakresie zatrudniania nowych pracowników (po 21%). Co piąty respondent (20%)

oczekiwałby pomocy w zakresu podniesienia jego wiedzy na temat potrzeb i oczekiwao osób w wieku

powyżej 60 roku życia, natomiast 15% zgłasza zapotrzebowanie na wsparcie w zakresie zmiany

przepisów prawnych.

53% 39%

8%

tak nie nie wiem, trudno powiedzied


Stro

na3

2

Wykres 12 Aby wprowadzid te zmiany, jakiego typu wsparcie zewnętrzne byłoby najbardziej skuteczne w przypadku Pana/Pani działalności?

Wśród odpowiedzi dotyczących wsparcia w innym zakresie znalazły się następujące:

Wsparcie w innym zakresie Liczba wskazao

Nowe wyposażenie, nawy asortyment 4

Dofinansowanie potencjalnych zmian 2

Nie wiem 2

Obniżenie ceny, zmiana cennika 2

Małe zmiany socjalne 1

Nowe narzędzia 1

Psychologiczne 1

Wsparcie kierownictwa 1 Tabela 4 Pyt. 11 Inne. Jakie?

Wsparcie w innym zakresie. Jakim?

Wsparcie w zakresie zmiany przepisów prawa

Wsparcie w zakresie podniesienia mojej wiedzy natemat potrzeb i oczekiwao osób w wieku 60+

Wsparcie w zakresie zatrudnienia dodatkowychpracowników

Wsparcie w zakresie szkolenia obecnej kadry

Wsparcie w zakresie dostosowania usługi

Wsparcie w zakresie reklamy wśród potencjalnychklientów

Wsparcie w zakresie modernizacji lokalu

7%

15%

20%

21%

21%

24%

37%

44%


Stro

na3

3

Wszyscy przedstawiciele sektora MMP zostali zapytani o opinię na temat opłacalności

dostosowania ich oferty do potrzeb dojrzałego konsumenta. W opinii 64% badanych, takie posunięcie

może byd opłacalne, z czego 25% oceniło, że w średnim stopniu, 20% w dośd dużym stopniu a 8%, że

może byd bardzo opłacalne. Tylko 5% ankietowanych sądziło, że to nie przełoży się na zysk dla firmy.

Co trzeci respondent nie miał na ten temat zdania.

Wykres 13 Czy Pana/Pani zdaniem dostosowanie oferty Pana/Pani firmy do potrzeb konsumenta dojrzałego:

Istotną statystycznie korelację wykazała analiza powyższego pytania w stosunku do wielkości

przedsiębiorstwa. Jak ukazuje poniższy wykres, generalnie to przedstawiciele mikro przedsiębiorstw

bardziej pozytywnie wypowiadali się na temat opłacalności dostosowania swojej oferty do potrzeb

dojrzałych konsumentów. Przedstawiciele małych firm wypowiadali się generalnie z większym

dystansem oraz rzadziej wybierali odpowiedź „Nie wiem, trudno powiedzied”.

Może bydbardzo

opłacalne

Może byddośd

opłacalne

Może bydśrednio

opłacalne

Może bydmało

opłacalne

Może bydbardzo

nieopłacalne

Nie wiem,trudno

powiedzied

8%

20%

25%

11%

5%

32%


Stro

na3

4

Wykres 14 Czy Pana/Pani zdaniem dostosowanie oferty Pana/Pani firmy do potrzeb konsumenta dojrzałego: - Ze względu na wielkośd przedsiębiorstwa

Z kolei analiza powyższego pytania w dekompozycji na typ świadczonych usług wykazała

niewielkie, chod istotne statystycznie różnice. Największe przekonanie do opłacalności dostosowanie

oferty do potrzeb seniorów deklarowali przedstawiciele drugiej grupy usług (hotelarskich,

gastronomicznych itd.) a najmniejsze – pierwszej (budowlanych, remontowych, transportowych itd.).

Z kolei przedstawiciele czwartej grupy (pozostała działalnośd usługowa) byli najbardziej stanowczy w

swoich opiniach.

Może byd bardzo opłacalne

Może byd dośd opłacalne

Może byd średnio opłacalne

Może byd mało opłacalne

Może byd bardzo nieopłacalne


8%

20%

24%

11%

5%

32%

10%

3%

50%

13%

0%

23%



Stro

na3

5

Wykres 15 Czy Pana/Pani zdaniem dostosowanie oferty Pana/Pani firmy do potrzeb konsumenta dojrzałego: - Ze względu na branże

Jedynie 28% przedstawicieli MMP deklarowało, że obecnie podejmuje działania mające na

celu zachęcenie osób w wieku 60+ do korzystania z ich usług. 64% odpowiedziało, że nie podejmuje

takich działao, a pozostałe 8% nie potrafiło jednoznacznie określid swojego zaangażowania w tą

kwestię.

Wykres 16 Czy podejmuje Pan jakieś działania mające na celu zachęcenie osób w wieku 60+ do korzystania z Pana/Pani usług?





4%

14%

9%

9%

19%

28%

20%

16%

24%

26%

28%

22%

14%

6%

9%

11%

6%

2%

3%

7%

34%

24%

30%

35%

Może byd bardzo opłacalne Może byd dośd opłacalne

Może byd średnio opłacalne Może byd mało opłacalne

Może byd bardzo nieopłacalne Nie wiem, trudno powiedzied

28%

64%

8%

Tak Nie Nie wiem, trudno powiedzied


Stro

na3

6

Analiza odpowiedzi na powyższe pytanie w rozbiciu na poszczególne typy usług wykazała

istotne statystycznie zróżnicowanie. Grupą usługodawców, która w największym stopniu deklarowała

podejmowanie działao mających na celu lepsze dostosowanie swojej oferty do potrzeb dojrzałych

konsumentów, była grupa druga (usługi hotelarskie, gastronomiczne, opiekuocze, kultura, rozrywka,

rekreacja itp.). Najniższy odsetek odpowiedzi twierdzących odnotowano z kolei w przypadku grupy

pierwszej (usługi budowlane, remontowe, naprawa, transport itp.). Takie wyniki korespondują z

opiniami wyrażanymi wcześniej w przypadku pytania na temat opłacalności dostosowania oferty

usługowej do oczekiwao seniorów.

Wykres 17 Czy podejmuje Pan jakieś działania mające na celu zachęcenie osób w wieku 60+ do korzystania z Pana/Pani usług? – Ze względu na branże

Respondentom, którzy na pytanie o podejmowanie działao mających na celu zachęcenie osób

w wieku 60+ do korzystania z oferowanych przez nich usług, odpowiadali twierdząco, zadawano

pytanie pogłębiające, w którym proszono o opisanie tych działao. Pytanie to było pytaniem

otwartym, dlatego w celu bardziej czytelnego przedstawienia uzyskanych wyników, uzyskane

odpowiedzi zostały zdekodowane i przedstawione w tabeli poniżej.

Działania mające na celu zachęcenie osób w wieku 60+ do korzystania z usług Liczba wskazao

Działania marketingowe, reklamowe, informacyjne, (w tym ulotki, plakaty, poczta pantoflowa, ogłoszenia, reklamy na stronach internetowych)

108

Wszelkie uatrakcyjnianie cen towarów i usług (w tym specjalne pakiety dla osób starszych, promocje, zniżki, specjalne raty)

35

Uatrakcyjnienie oferty poprzez dodatkowe "bonusy", ofertę specjalną dla seniora (w tym spotkanie i prelekcje na dany temat np. o zdrowiu, porady w dziedzinach związanych ze zdrowiem, wykorzystaniem nowych technologii - komputera, wyjazdy, przyjazd do domu

31





16%

46%

23%

36%

76%

48%

74%

52%

8%

6%

3%

11%

Tak Nie Nie wiem, trudno powiedzied


Stro

na3

7

seniora z daną usługą np. fryzjerską,

Zachęcanie poprzez wysokie standardy obsługi klienta - seniora (w tym poświęcenie większej ilości czasu dla seniora w porównaniu do innego młodszego klienta, tłumaczenie zasad korzystania z danej usługi na przykładach - pokazanie na danym sprzęcie jak np. zabieg będzie wyglądał)

31

Niwelowanie barier architektonicznych oraz dostosowywanie pomieszczeo i pojazdów transportowych pod potrzeby seniorów

8

Inne 11

Tabela 5 Jakie działania mające na celu zachęcenie osób w wieku 60+ do korzystania z Pana/Pani usług podejmuje Pan/Pani?

Kolejnym pytaniem, pogłębiającym tę kwestię, było pytanie o przyczyny podejmowania

wymienianych działao. Ponownie, w celu lepszej czytelności wyników, odpowiedzi przedstawione w

tabeli poniżej poddane zostały kategoryzacji.

Powody wybrania przedstawionych zachęt Liczba wskazao

Chęd pozyskania nowych klientów, poszerzenia klientów o nowy segment 63

Względy finansowe (w tym utrzymanie się na rynku, zwiększenie zysku, rozwój firmy) 53

Troska i chęd usatysfakcjonowania seniorów (w tym chęd umilenia życia osobom starszym, chęd dowartościowania takich osób)

28

Świadomośd atrakcyjności grupy seniorów jako potencjalnych klientów (w tym szczególne pozytywne nastawienie do tej grupy osób)

25

Chęd poszerzenia oferty i dostosowania jej do potrzeb seniorów (w tym zainteresowanie już istniejącymi usługami)

10

Świadomośd istnienia trendu demograficznego i systematycznego zwiększania się liczby osób po 60 roku życia

5

Mała zasobnośd finansowa seniorów 4

Chęd wyjścia naprzeciw oczekiwaniom klientów starszych 3

„Nie wiem” 3

Kierowanie się zasadą "klient nasz pan" 1

Aby byd rzetelną firmą 1

Pasujący profil firmy 1

Aby trafid do klienta 1

By starsze społeczeostwo przekazało kolejnemu pokoleniu nowe technologie, którymi można uratowad ekologicznie świat (np. kolektory słoneczne)

1

By udostępnid potencjalnie moim przyszłym klientom informację o mojej firmie 1

Byd może kiedyś też będzie potrzebowała takiej pomocy 1

Celem poprawy jakości świadczeo 1

Ze zdrowego rozsądku 1

Ze zwykłej chęci pracy 1


Stro

na3

8

Dbamy o wizerunek firmy 1

Żeby klienta poinformowad o nowo otwartym punkcie 1

Forma klienta: nie można wykluczyd osób starszych ze względu na wiek 1

Konkretny klient którego będzie przybywad, ponieważ społeczeostwo się starzeje 1

Musimy dbad o ziemię 1

Żeby byd znanym w tej grupie konsumentów 1

Żeby do nich trafid, zareklamowad się 1

Nie wszyscy podejmują takie działania 1

Niekiedy się ludzie pytają, jest zainteresowanie 1

Wykonuje prace dla wszystkich klientów 1

Zachęcenie do naturalnego leczenia (pijawki) 1

Zadowolony klient wraca 1

Ponieważ usługi fizjoterapeutyczne są wskazane dla tych osób i osoby te muszą mied do nich dostęp

1

Wiek nie ma w sumie znaczenia 1

Reklama - ponieważ doskonale gotuję 1

W celu uświadomienia potrzeby korzystania z usług 1

Taniec jest również dla starszych osób 1

To i tak podstawa działalności, to skuteczne działanie 1

W celach marketingowych 1

Tabela 6 Dlaczego podejmuje Pan(i) te działania?

Tabela 7 Dlaczego nie podejmuje Pan(i) takich działao?

Przyczyny braku realizowania działao zachęcających osoby 60+ do korzystania z usług danej firmy

Liczba wskazao

Nie ma takiej potrzeby (w tym: bo target jest inny, bo to nic nie zmieni, nie będzie miało wpływu na firmę, firma bardzo dobrze funkcjonuje obecnie w związku z tym nie ma czasu ani sensu aby angażowad się w rozszerzanie oferty lub pozyskiwanie nowej grupy odbiorców)

266

Oferta firmy jest skierowana obecnie już do wszystkich osób również seniorów, wiec nie ma potrzeby dodatkowych działao, wiek klienta nie ma znaczenia dla oferty firmy

163

Nie jest to atrakcyjna grupa klientów (m.in. ze względu na posiadane zasoby materialne, oraz niewielką liczbę tych potencjalnych klientów)

40

Nie wiem, trudno mi powiedzied 24

Nie ma funduszy, czasu i możliwości na zmianę oferty lub dostosowanie obecnej do klientów - seniorów (w tym kampanii reklamowej, promocyjnej)

18

Są jakieś przyczyny 1

"Rynek jest, jaki jest" 1


Stro

na3

9

Z kolei respondenci, którzy na pytanie o podejmowanie działao mających na celu zachęcenie

osób w wieku 60+ do korzystania z oferowanych przez nich usług, odpowiadali przecząco, byli pytani

o przyczyny niepodejmowania takich działao. W tabeli poniżej przedstawione zostały

skategoryzowane odpowiedzi na to pytanie.

W pytaniu dotyczącym typów przedsiębiorstw, które w opinii badanych najlepiej nadają się

do zagospodarowania niszy, jaką są osoby w wieku 60+ widad wyraźną korelację z wielkością

przedsiębiorstwa – im większe tym rzadziej wskazywane przez respondentów. Warto także zwrócid

uwagę na to, że na MMP (mikro i małe przedsiębiorstwa w sumie) wskazało niemal trzy czwarte

badanych.

Wykres 18 Jaki typ przedsiębiorstw usługowych, Pana/Pani zdaniem, najlepiej nadaje się do zagospodarowania niszy jaką są osoby w wieku 60+?

Istotna statystycznie jest analiza krzyżowa odpowiedzi na to pytanie uwzględniająca typ

prowadzonej działalności. Jak widad, wszystkie grupy za wyjątkiem drugiej najczęściej wskazywały na

mikroprzedsiębiorstwa.

39%

35%

19%

7%

Mikro przedsiębiorstwa Małe przedsiębiorstwa

Średnie przedsiębiorstwa Duże przedsiębiorstwa


Stro

na4

0

Wykres 19 Jaki typ przedsiębiorstw usługowych, Pana/Pani zdaniem, najlepiej nadaje się do zagospodarowania niszy jaką są osoby w wieku 60+? - Ze względu na branże

Pogłębieniem poprzedniego pytania była prośba o wskazanie konkretnych sektorów, które

zdaniem respondentów mogą w największym stopniu skorzystad na dopasowaniu swojej działalności

do potrzeb klientów w wieku 60+. Wśród najczęściej wskazywanych znalazły się usługi medyczne (na

które wskazało 64% badanych), usługi rehabilitacyjne (63%), usługi opiekuocze (57%) i usługi w

zakresie ochrony zdrowia (nie wizyty lekarskie na NFZ) (54%). Pełny rozkład wskazao przedstawiono

na wykresie poniżej.





36%

30%

43%

43%

32%

43%

28%

38%

20%

18%

20%

17%

11%

8%

8%

2%

Mikro przedsiębiorstwa Małe przedsiębiorstwa

Średnie przedsiębiorstwa Duże przedsiębiorstwa


Stro

na4

1

Wykres 20 Które z wymienionych sektorów, Pana/Pani zdaniem, mogą w największym stopniu skorzystad na dopasowaniu swojej działalności do potrzeb osób w wieku 60+?

W przypadku analizy krzyżowej pomiędzy zmienną niezależną – wielkośd miejscowości, w

której działa firma respondenta, a wskazywanymi przez usługodawców sektorami, które mogą

skorzystad na dopasowaniu swojej oferty do potrzeb seniorów widad, że im większa miejscowośd, w

której działała firma, tym większa liczba wskazao na każdy sektor. Oznacza to, że przedsiębiorcy

działający w miastach widzą szersze możliwości działania niż usługodawcy działający na wsiach.

Inne. Jakie?

Usługi związane z nowoczesnymi technologiami(komputer, Internet, telefon)

Usługi kosmetyczne

Usługi remontowo-budowlane

Usługi rzemieślnicze (szewc, kuśnierz, krawiec itp.)

Usługi fryzjerskie

Usługi hotelarskie

Usługi gastronomiczne

Usługi edukacyjne (UTW kursy językowe itp.)

Usługi komunikacyjne

Usługi ubezpieczeniowe

Usługi związane z kulturą sztuką i rekreacją

Usługi turystyczne

Usługi medycyny naturalnej

Usługi w zakresie ochrony zdrowia (nie wizyty lekarskie naNFZ)

Usługi opiekuocze

Usługi rehabilitacyjne

Usługi medyczne

3%

20%

21%

22%

23%

23%

24%

26%

26%

26%

32%

34%

35%

45%

54%

57%

63%

64%


Stro

na4

2

Wysokośd deklarowanego dochodu, generowanego przez osoby w wieku 60+, okazała się byd

dośd niska. Najliczniejsza grupa badanych (39%) wskazywała, że stanowi on 1-25%. Wyższy, 26-50%

zaznaczało 14% badanych, na 51-75% już jedynie 3%, a 76-100% 1% badanych. Warto również

zauważyd, że 18% respondentów oceniło, że seniorzy praktycznie nie generują dochodu ich firmy a

25% nie potrafiło ocenid tego aspektu.

Wykres 21 Jaki odsetek dochodu Pana/Pani firmy generują obecnie osoby w wieku 60+?

Dekompozycja wyników ze względu na wielkośd przedsiębiorstwa okazała się byd istotna

statystycznie. Większe przedsiębiorstwa wyżej oceniają odsetek ich dochodu generowany przez

osoby w wieku 60+.

Praktycznie0%

1-25% 26% - 50% 51% - 75% 76% - 100% Nie wiem,trudno

powiedzied

18%

39%

14%

3% 1%

25%


Stro

na4

3

Wykres 22 Jaki odsetek dochodu Pana/Pani firmy generują obecnie osoby w wieku 60+? - Ze względu na wielkośd przedsiębiorstwa

Logiczną konsekwencją pytao dotyczących udziału seniorów w odsetku klientów oraz

generowanych przez nich dochodów było pytanie o to, czy zdaniem respondentów dostosowanie ich

oferty do potrzeb osób w wieku 60+ wpłynęłoby na wysokośd dochodu generowanego przez tę

grupę. Najczęściej wskazywaną odpowiedzią (48%) była „pozostałby na tym samym poziomie”.

Jedynie 6% badanych odpowiedziało, że ich zdaniem dochód mógłby znacząco wzrosnąd oraz 22%, że

mógłby nieco wzrosnąd. Pozostałe 24% nie potrafiło odpowiedzied na tak zadane pytanie. Taki

rozkład odpowiedzi świadczy o generalnie sceptycznym nastawieniu usługodawców do takiej zmiany,

szczególnie, jeśli spojrzymy na nie w odniesieniu do wyników pytao o ogólną atrakcyjnośd klientów w

wieku 60+ dla przedsiębiorstwa respondenta oraz wielkośd zmian koniecznych do lepszego

dostosowanie działalności do potrzeb badanej grupy.

Wykres 23 Czy gdyby lepiej dostosował Pan(i) ofertę swojej firmy do potrzeb osób w wieku 60+, to czy Pana/Pani zdaniem dochód generowany przez takich klientów:

Praktycznie 0%

1-25%

26% - 50%

51% - 75%

76% - 100%


18%

39%

14%

3%

1%

25%

13%

33%

10%

3%

7%

33%


Mógłby znaczącowzrosnąd

Mógłby niecowzrosnąd

Pozostałby natym samym

poziomie

Nie wiem,trudno

powiedzied

6%

22%

48%

24%


Stro

na4

4

Analiza krzyżowa odpowiedzi względem typu prowadzonej działalności wykazała istotne

statystycznie różnice. Ponownie, najbardziej optymistyczne postawy wyrażali przedstawiciele drugiej

grupy (usługi hotelarskie, gastronomiczne, opiekuocze, kultura, rozrywka, rekreacja itp.), a

reprezentanci pierwszej grupy (usługi budowlane, remontowe, naprawa, transport itp.) byli

najbardziej sceptyczni.

Wykres 24 Czy gdyby lepiej dostosował Pan(i) ofertę swojej firmy do potrzeb osób w wieku 60+, to czy Pana/Pani zdaniem dochód generowany przez takich klientów: - Ze względu na branże

Pogłębieniem informacji uzyskanych dzięki analizie odpowiedzi na poprzednie pytanie była

prośba o określenie w procentach wysokości dochodu, jaki mogłyby generowad osoby w wieku 60+,

gdyby respondenci lepiej dostosowali ofertę do ich potrzeb. Najczęściej respondenci wskazywali

ponownie na przedział 1-25%. Odsetek wskazao na tą odpowiedź wyniósł 41%. Następnie 26-50% -

27%, 51-75% – 6% oraz 76-100% – 5% wskazao. Na odpowiedź „praktycznie 0%” wskazało 4%

badanych, a pozostałe 17% nie potrafiło jednoznacznie odpowiedzied. Taki rozkład odpowiedzi

ponownie potwierdza tezę sformułowaną wcześniej, że respondenci generalnie nie widzą szans na

znaczące zwiększenie swoich dochodów płynących z obsługi seniorów poprzez lepsze dostosowanie

swojej oferty do ich potrzeb. Niemniej jednak warto zauważyd, że odsetek wskazao na poszczególne

kategorie dotyczące wzrostu dochodu zwiększył się w porównaniu do wyników pytania 18 (wykres

21) kosztem pierwszej odpowiedzi (praktycznie 0%). A to oznacza, że przedsiębiorcy generalnie





4%

14%

6%

5%

18%

27%

30%

18%

55%

32%

43%

51%

23%

27%

21%

26%

Mógłby znacząco wzrosnąd Mógłby nieco wzrosnąd

Pozostałby na tym samym poziomie Nie wiem, trudno powiedzied


Stro

na4

5

dostrzegają szansę na zwiększenie swoich dochodów dzięki lepszemu dostosowaniu swoich usług do

oczekiwao seniorów.

Wykres 25 Jaki odsetek dochodu Pana/Pani firmy mogłyby generowad osoby w wieku 60+ gdyby lepiej dostosował Pan(i) ofertę do ich potrzeb?

Praktycznie0%

1-25% 26% - 50% 51% - 75% 76% - 100% Nie wiem,trudno

powiedzied

4%

41%

27%

6% 5%

17%


Stro

na4

6

Wyniki badań wśród osób powyżej 60 roku życia (PAPI).

Populacja badana odpowiadała rozkładowi faktycznie występującemu w populacji osób

powyżej 60 roku życia. Kobiety stanowiły 59% próby, a mężczyźni 41%.

Wykres 26 Płed

Ze względu na wykształcenie rozkład próby kształtował się następująco. Osoby posiadające

wykształcenie podstawowe stanowiły 26% próby, zasadnicze zawodowe 22%, średnie 34% oraz

wyższe 18%. 1% badanych odmówił podania swojego wykształcenia.

Wykres 27 Wykształcenie

Pierwotnie zakładany podział ze względu na miejsce zamieszkania obejmował podział jedynie

na miasto i wieś. Jednak ostatecznie, w celu uzyskania dokładniejszych wyników oraz ewentualnej

głębszej analizy, ostatecznie przyjęto podział na duże miasta (liczące ponad 100 tys. mieszkaoców),

małe miasta (liczące mniej niż 100 tys. mieszkaoców) oraz wieś. Podział tej zmiennej również

odpowiadał rozkładowi faktycznemu i przedstawiony został na wykresie poniżej.

59%

41%

Kobieta Mężczyzna

Podstawowe Zasadniczezawodowe

Średnie Wyższe Odmowaodpowiedzi

26% 22%

34%

18%

1%


Stro

na4

7

Wykres 28 Miejsce zamieszkania

Populacją generalną badania były osoby w wieku 60+, jednak w badaniu zastosowano

dodatkowy podział ze względu na wiek w celu dokładniejszego uchwycenia różnic w opiniach

występujących w jej obrębie. Ostatecznie zmienna ta przyjęła następujący rozkład: osoby w wieku 60-

70 lat stanowiły 61% próby badawczej, osoby w wieku 70-80 lat stanowiły 29%, a osoby w wieku

ponad 80 lat – 11%.

Wykres 29 Wiek

Ostatnią zmienną warstwującą zastosowaną zgodnie z SIWZ do uporządkowania próby

badawczej był status zawodowy, który zgodnie z rozkładem tej cechy w ogóle społeczeostwa

ukształtował się następująco. Osoby aktywne zawodowo stanowiły 4%, nieaktywne 95%, a pozostały

niespełna 1% odmówił udzielenia odpowiedzi na to pytanie.

36%

28%

36%

Duże miasto (ponad 100 tys mieszkaoców) Małe miasto (do 100 tys mieszkaoców) Wieś

60-70 70-80 80+

61%

29%

11%


Stro

na4

8

Wykres 30 Jaki jest Pana/Pani status zawodowy

Osoby nieaktywne zawodowo były dodatkowo proszone o doprecyzowanie swojej obecnej

sytuacji. Jak widad większośd osób niepracujących (81%) miało status emeryta. Renciści stanowili 17%

tej grupy, osoby bezrobotne bez prawa do renty lub emerytury 2% oraz osoby deklarujące inny niż

zaproponowany w kafeterii status zawodowy stanowiły 1%.

Wykres 31 Jaki jest Pana/Pani status zawodowy- nieaktywni zawodowo

Osoby aktywne zawodowo były z kolei proszone o doprecyzowanie swojej sytuacji za pomocą

pytania o to, czy pracują pomimo uzyskania prawa do przejścia na emeryturę, czy pozostało im

jeszcze kilka lat pracy. W grupie tej jak się okazało dominowały osoby, które pozostawały aktywne

zawodowo pomimo możliwości przejścia na emeryturę. Warto jednak w tym miejscu doprecyzowad,

że respondenci pytani byli o stan faktyczny, a nie formalno-prawny, co oznacza, że ich aktywnośd

Aktywny zawodowo Nieaktywny zawodowo Odmowa odpowiedzi

4%

96%

1%

Emeryt

Rencista

Bezrobotny (bez prawa do renty lub emerytury)

Inne

81%

17%

2%

1%


Stro

na4

9

zawodowa nie musiała koniecznie byd realizowana w pełnym wymiarze czasu pracy, ale mogła byd

tak zwanym „dorabianiem”.

Wykres 32 Czy nabył(a) Pan(i) już prawo do przejścia na emeryturę?

Aby dokładniej poznad motywację do pracy grupy respondentów, która deklarowała pracę,

mimo uzyskania prawa przejścia na emeryturę, zadano im pytanie o przyczyny utrzymywania

aktywności zawodowej. 57% respondentów, którym zadano to pytanie, wskazało na odpowiedź

„nadal chcę i mogę pracowad”, 39% na odpowiedź „muszę pracowad ponieważ nie utrzymał(a)bym

się z emerytury, a 4% podało inny powód.

Wykres 33 Dlaczego nadal Pan(i) pracuje?

Z kolei osoby, które pozostawały aktywne zawodowo oraz nie uzyskały jeszcze prawa

przejścia na emeryturę, pytane były o swoje plany dotyczące ewentualnej pracy po osiągnięciu wieku

emerytalnego. Na pytanie, czy w momencie, kiedy osiągnie wiek emerytalny, planuje od razu przejśd

67%

33%

Tak Nie

57%

39%

4%

Nadal chcę i mogę pracowad

Muszę pracowad ponieważ nie utrzymał(a)bym się z emerytury

Inne. Jakie?


Stro

na5

0

na emeryturę czy planuje jeszcze przez jakiś czas pracowad, taki sam odsetek (30%) pytanych

odpowiedział, że zamierza od razu przejśd na emeryturę, ale planuje sobie dorabiad na emeryturze

oraz że zamierza nie przechodzid od razu na emeryturę tylko pracowad dopóki będzie miał siły. 40%

jeszcze nie zdecydowało.

Wykres 34 Czy w momencie, kiedy osiągnie Pan(i) wiek emerytalny planuje Pan(i) od razu przejśd na emeryturę, czy planuje Pan(i) jeszcze przez jakiś czas pracowad?

Większośd badanych (55%) mieszkała wraz ze swoim małżonkiem lub małżonką. 27%

stanowiły osoby mieszkające samotnie. Pozostałe typy gospodarstw domowych nie przekraczały 10%

próby.

Wykres 35 Z kim Pan(i) mieszka?

Zamierzam od razu przejśd na emeryturę ale planujęsobie dorabiad na emeryturze

Zamierzam nie przechodzid od razu na emeryturętylko popracowad dopóki będę miał(a) siły

Nie wiem, jeszcze nie zdecydowałem/am

30%

30%

40%

Sam(a)

Z małżonką/małżonkiem/partnerem/partnerką

Z dzieckiem/dziedmi

Z dzieckiem/dziedmi i wnukami

Z wnukiem/wnukami (ale nie z dziedmi)

27%

53%

8%

10%

2%


Stro

na5

1

Respondenci zostali także poproszeni o dokonanie subiektywnej oceny swojego stanu

zdrowia. Pytanie to było uzasadnione w świetle wyników badania desk research. Osoby, które

odpowiedziały, że czują się dobrze stanowiły w sumie 40% grupy badanej (suma odpowiedzi raczej i

bardzo dobrze) a osoby, które oceniły, że czują się źle – 21%. Pozostali badani (38%) ocenili, że czują

się przeciętnie. Dokładny rozkład odpowiedzi przedstawia wykres poniżej.

Wykres 36 Jak ocenił(a)by Pan(i) stan swojego zdrowia?

Na pytanie o subiektywną ocenę wolnego czasu, jakim dysponowali badani, większośd (59%

dla odpowiedzi raczej i bardzo) odpowiedziała, że dysponuje dużą ilością wolnego czasu, a 10%

badanych odpowiedziało, że ma mało wolnego czasu.

Wykres 37 Jak ocenił(a)by Pan(i) ilośd wolnego czasu jakim Pan(i) dysponuje?

Czuję się bardzo dobrze

Czuję się raczej dobrze

Czuję się przeciętnie

Czuję się raczej źle

Czuję się bardzo źle


9%

31%

38%

17%

4%

1%

Mam bardzo dużo wolnego czasu

Mam raczej dużo wolnego czasu

Mam przeciętną ilośd wolnego czasu

Mam raczej mało wolnego czasu

Mam bardzo mało wolnego czasu

23%

36%

31%

7%

3%


Stro

na5

2

Wyniki badao wykazały, że seniorzy najczęściej korzystają z usług związanych z telefonią

komórkową (22%), usług fryzjerskich (17%) i usług w zakresie ochrony zdrowia (14%). W

zdecydowanej większości zaś nie korzystają z usług opiekuoczych (88%), usług edukacyjnych (87%) i

hotelarskich (80%). Dokładny rozkład odpowiedzi przedstawia poniższy wykres.

Wykres 38 Z których spośród wymienionych usług Pan(i) korzysta i jak często?

Oprócz odpowiedzi zaprezentowanych na wykresie powyżej, respondenci mieli możliwośd

wskazania innych usług, niż zaproponowane w kafeterii, z których korzystają. Wśród takich

odpowiedzi znalazły się następujące kategorie usług:


Usługi edukacyjne (UTW kursy językowe itp.)

Usługi w zakresie ochrony zdrowia (nie bezpłatne…

Usługi opiekuocze



Usługi związane z komputerem

Usługi związane z Internetem

Usługi związane z telefonem komórkowym

Usługi fryzjerskie

Usługi kosmetyczne

Usługi turystyczne

Usługi hotelarskie

Usługi związane z kulturą i sztuką

Usługi związane ze sportem i rekreacją



Usługi finansowe i kredytowe

6%

3%

14%

3%

9%

6%

6%

7%

22%

17%

5%

7%

3%

8%

6%

4%

5%

5%

15%

3%

15%

3%

13%

11%

10%

12%

29%

33%

7%

11%

5%

13%

6%

10%

22%

13%

33%

6%

33%

6%

21%

33%

13%

12%

19%

30%

10%

23%

12%

24%

14%

30%

22%

18%

44%

87%

37%

88%

56%

49%

71%

69%

29%

20%

77%

58%

80%

54%

72%

55%

48%

62%

2%

1%

1%

1%

2%

1%

1%

1%

1%

1%

1%

0%

1%

1%

1%

1%

2%

2%

Często Przeciętnie Rzadko Wcale Nie wiem, trudno powiedzied


Stro

na5

3

Inne wymienione usługi Liczba wskazao

Dom seniora 21

Dom pobytu dziennego 9

Kółko wiejskie 3

Hydraulik 2

Prowadzenie domu 2

Sprzątanie, mycie okien 2

Świetlica wiejska 2

Klub zdrowia psychicznego 1

Lotek 1

Usługi remontowe 1

Pielęgniarskie 1

Samochodowe 1

Wolontariat 1

Żadne 1

Tabela 8 Z których spośród wymienionych usług Pan(i) korzysta i jak często?

Wyniki badao pokazały, że płed koreluje istotnie z następującymi rodzajami usług: usługi

rehabilitacyjne, usługi turystyczne, usługi hotelarskie, usługi związane ze sportem i rekreacją, usługi

finansowe i kredytowe, z których częściej korzystali mężczyźni oraz usługi rzemieślnicze (szewc,

kuśnierz, krawiec itp.), usługi kosmetyczne, usługi związane z kulturą i sztuką oraz usługi

ubezpieczeniowe, z których częściej korzystały kobiety.

Analiza ze względu na wykształcenie wskazała generalną tendencję mówiącą o tym, że im

wyższy poziom wykształcenia respondentów, tym z większą częstotliwością korzystają oni z każdego

rodzaju usług. Co więcej, wyniki te korelują istotnie z większością kategorii poza trzema – „usługi w

zakresie ochrony zdrowia (nie bezpłatne usługi lekarskie na NFZ)” oraz usługi opiekuocze.

Wyniki korelacji z miejscem zamieszkania wykazały, że seniorzy mieszkający w małych

miastach (do 100 tys. mieszkaoców) częściej korzystają z wszystkich rodzajów usług niż mieszkaocy

dużych miast czy wsi, którzy z kolei korzystają z usług najrzadziej.

Respondenci zostali zapytani o to, z których spośród wymienionych usług chcieliby korzystad

częściej niż mają możliwośd obecnie. Najczęściej wymanianymi usługami były te, które dotyczyły

ochrony zdrowia, ale świadczone prywatnie, a także usługi turystycznie i rehabilitacyjne. Nieco

rzadziej wymieniane były usługi remontowo - budowlane, usługi związane z kulturą i sztuką.


Stro

na5

4

Wykres 39 Z których spośród wymienionych usług chciał(a)by Pan(i) korzystad częściej niż ma Pan(i) możliwośd obecnie?

Analiza korelacji pomiędzy odpowiedziami na to pytanie, a cechami społeczno-

demograficznymi wykazała niewielki związek. Co prawda okazało się, że płed respondenta miała

istotny wpływ na zróżnicowanie odpowiedzi dotyczących takich dziedzin, jak np. usługi w zakresie

ochrony zdrowia, usługi fryzjerskie, kosmetyczne czy związane ze sportem i rekreacją, na które

Usługi w zakresie ochrony zdrowia (nie bezpłatne…

Usługi turystyczne




Usługi kosmetyczne

Usługi opiekuocze


Usługi fryzjerskie


Usługi hotelarskie



Usługi edukacyjne (UTW, kursy językowe itp.)





Inne

17%

16%

14%

8%

8%

5%

4%

4%

4%

3%

3%

3%

2%

2%

1%

1%

1%

1%

2%


Stro

na5

5

wskazywały najczęściej kobiety, to jednak w większości przypadków analiza statystyczna nie wykazała

istotnych korelacji. Podobnie w przypadku analizy w podziale na wykształcenie – osoby legitymujące

się wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym najczęściej wskazywały na usługi

remontowo budowlane, usługi w zakresie ochrony zdrowia, usługi opiekuocze, usługi rehabilitacyjne

oraz usługi związane ze sportem i rekreacją, a osoby posiadające wykształcenie średnie i wyższe na

usługi turystyczne oraz usługi związane z kultura i sztuką. Podobnie analiza w dekompozycji ze

względu na miejsce zamieszkania wykazała niewielki związek. Generalnie, najczęściej

zapotrzebowanie na usługi deklarowali mieszkaocy małych miast lub wsi. Status zawodowy okazał się

byd istotnie statystycznie skorelowany z zapotrzebowaniem na usługi w zakresie ochrony zdrowia (na

które częściej wskazywały osoby nieaktywne zawodowo), usługi związane z komputerem,

Internetem, telefonem komórkowym, kosmetyczne oraz związane ze sportem i rekreacją (na które

wskazywały osoby aktywne zawodowo).

Respondenci zostali zapytani również o to, dlaczego obecnie nie korzystają z usług

wymienionych wcześniej tak często, jakby chcieli. W przypadku usług remontowo-budowlanych,

gastronomicznych oraz ubezpieczeniowych najczęściej wymienianym powodem jest brak finansów.

W przypadku usług rzemieślniczych, co piąty respondent wskazał, że nie stad go na to, usługa

świadczona jest na zbyt niskim poziomie oraz nie ma potrzeby, aby korzystad z takiej usługi.


Stro

na5

6

Wykres 40 Dlaczego obecnie nie korzysta Pan/Pani z tych usług tak często jakby chciał(a)? cz.1

Respondenci najczęściej wskazywali również na brak finansów w przypadku takich usług, jak:

usługi turystyczne, hotelarskie, związane z kulturą i sztuką, związane z telefonem komórkowym czy

też usługi edukacyjne. W przypadku usług związanych z komputerem czy Internetem, najczęściej

wymienianym powodem jest brak wiedzy na temat tego jak korzystad z tych usług.






80%

20%

62%

60%

15%

10%

12%

7%

8%

5%

4%

5%

20%

8%

8%

2%

20%

1%

8%

5%

15%

4%

8%

1%

1%

5%

10%

1%

20%

38%

3%

5%

13%

15%

Nie stad mnie

W mojej okolicy nie ma takiej usługi

Nie wiem czy w mojej okolicy jest taka usługa

Ta usługa jest u mnie świadczona na zbyt niskim poziomie

Nie mam potrzeby korzystania z takiej usługi

Sam(a) zrobię to lepiej

Nie wiem jak korzystad z takiej usługi


Inne jakie


Stro

na5

7


Seniorzy najczęściej zaznaczali również, że nie stad ich na korzystanie z usług w zakresie

prywatnej opieki zdrowotnej, usług opiekuoczych, rehabilitacyjnych, fryzjerskich, kosmetycznych oraz

zwianych ze sportem i rekreacją. Ponadto badani relatywnie często nie korzystają z usług związanych

ze sportem, usługami kosmetycznymi czy też rehabilitacyjnymi z powodu braku tego rodzaju usług w

okolicy. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawia wykres poniżej.





Usługi turystyczne

Usługi hotelarskie


35%

14%

10%

45%

76%

78%

48%

11%

3%

2%

4%

15%

14%

3%

2%

2%

5%

5%

3%

5%

15%

2%

2%

9%

14%

10%

14%

11%

3%

3%

7%

2%

8%

41%

36%

15%

6%

2%

1%

8%

7%

21%

18%

8%

2%

10%

3%

14%

12%

3%

1%

10%

Nie stad mnie








Inne jakie


Stro

na5

8


Nieco ponad połowa respondentów przyznaje, że w miarę regularnie udaje im się odkładad

pieniądze, z czego blisko co dziesiąty zaznacza, że oszczędza często, natomiast 43% – czasami.

Usługi w zakresie ochrony zdrowia (nie bezpłatneusługi lekarskie na NFZ)

Usługi opiekuocze


Usługi fryzjerskie

Usługi kosmetyczne


83%

49%

61%

61%

62%

36%

4%

6%

11%

7%

10%

14%

3%

7%

3%

9%

10%

6%

11%

7%

7%

6%

4%

1%

7%

4%

3%

3%

6%

8%

6%

8%

1%

1%

8%

2%

11%

6%

11%

6%

8%

2%

1%

6%

3%

3%

8%

Nie stad mnie








Inne jakie


Stro

na5

9

Wykres 43 Czy udaje się Panu/Pani odkładad w miarę regularnie jakieś pieniądze?

Najczęściej pieniądze odkładają osoby z wykształceniem wyższym, bez względu na to czy

udaje im się to często czy tylko czasami.

Wykres 44 Czy udaje się Panu/Pani odkładad w miarę regularnie jakieś pieniądze? Wykształcenie

Analiza odpowiedzi na pytanie dotyczące oszczędzania wykazała niewielkie różnice pomiędzy

mieszkaocami dużych i małych miast. Jednak mieszkaocy wsi wyróżniali się na tym tle – rzadziej

udawało im się odkładad środki pieniężne.

9%

43% 43%

5%

Tak, często Tak, czasami Nie, nigdy Odmowa odpowiedzi

Podstawowe

Zasadnicze zawodowe

Średnie

Wyższe

Odmowa odpowiedzi

6%

7%

8%

19%

20%

29%

43%

50%

53%

59%

48%

34%

26%

80%

6%

3%

8%

3%



Stro

na6

0

Wykres 45 Czy udaje się Panu/Pani odkładad w miarę regularnie jakieś pieniądze? – miejsce zamieszkania

Nieco ponad połowa seniorów, którzy odkładają jakiekolwiek pieniądze, przyznają, że jest to

ok. 10% miesięcznego dochodu. Co piąty respondent odkłada 11-20% miesięcznego dochodu, a co

dziesiąty 21-30%.

Wykres 46 Jaki procent miesięcznego dochodu udaje się Panu/Pani odłożyd?

Analiza odpowiedzi ze względu na płed pokazała, że kobiety odkładają częściej mniejszy

procent miesięcznego dochodu niż mężczyźni.

Duże miasto (ponad 100tys mieszkaoców)

Małe miasto (do 100 tysmieszkaoców)

Wieś

10% 11% 7%

47% 47%

37% 40%

38%

48%

3% 4% 8%


Do 10% dochodu

11-20% dochodu

21-30% dochodu

31-40% dochodu

41-50% dochodu

Ponad 50% dochodu


Odmowa odpowiedzi

55%

23%

10%

2%

0%

0%

6%

3%


Stro

na6

1

Wykres 47 Jaki procent miesięcznego dochodu udaje się Panu/Pani odłożyd? Płed

W dekompozycji na wykształcenie można zauważyd, iż osoby z wykształceniem wyższym

częściej niż pozostałe wskazywały na wyższe kwoty, jakie im się udaje odłożyd.

Wykres 48 Jaki procent miesięcznego dochodu udaje się Panu/Pani odłożyd? Wykształcenie

W przypadku analizy odpowiedzi na to pytanie pod względem miejsca zamieszkania, okazało

się, że niższe kwoty częściej odkładają mieszkaocy wsi, natomiast wyższe kwoty mieszkaocy miast.

Do 10% dochodu

11-20% dochodu

21-30% dochodu

31-40% dochodu

41-50% dochodu

Ponad 50% dochodu


Odmowa odpowiedzi

57%

22%

7%

1%

1%

1%

8%

3%

51%

23%

14%

4%

4%

3%

Kobieta Mężczyzna

Podstawowe

Zasadnicze zawodowe

Średnie

Wyższe

64%

67%

60%

28%

21%

18%

18%

36%

7%

1%

8%

22%

1%

1%

3%

4%

1%

1%

1%

6%

7%

6%

7%

6%

4%

2%

Do 10% dochodu 11-20% dochodu 21-30% dochodu

31-40% dochodu 41-50% dochodu Ponad 50% dochodu

Nie wiem, trudno powiedzied Odmowa odpowiedzi


Stro

na6

2

Wykres 49 Jaki procent miesięcznego dochodu udaje się Panu/Pani odłożyd? miejsce zamieszkania

Oceniając swoją sytuację materialną, większośd respondentów wskazuje na przeciętną. Co

piąty ocenia ją raczej dobrze, natomiast 16% raczej źle.

Wykres 50 Jak ocenił(a)by Pan(i) swoją sytuację materialną?

W dekompozycji na płed, to kobiety oceniają swoją sytuację gorzej niż mężczyźni.



Wieś

51% 51%

63%

26%

17% 25%

13% 11% 4% 4% 2% 1% 1% 1% 1%

15%

4% 2% 6%

2%

Do 10% dochodu 11-20% dochodu 21-30% dochodu

31-40% dochodu 41-50% dochodu Ponad 50% dochodu


1%

20%

52%

16%

3% 6% 2%

Bardzo dobra Raczej dobra Przeciętna

Raczej zła Bardzo zła Nie wiem, trudno powiedzied

Odmowa odpowiedzi


Stro

na6

3

Wykres 51 Jak ocenił(a)by Pan(i) swoją sytuację materialną? Płed

Wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia zmniejsza się odsetek oceniający swoją sytuację

materialną jako raczej złą, a zwiększa się odsetek wskazao oceniających ją jako raczej dobrą i bardzo

dobrą.

Wykres 52 Jak ocenił(a)by Pan(i) swoją sytuację materialną? Wykształcenie

Bardzo dobra

Raczej dobra

Przeciętna

Raczej zła

Bardzo zła


Odmowa odpowiedzi

1%

15%

52%

19%

4%

7%

3%

1%

27%

52%

11%

3%

4%

2%

Kobieta Mężczyzna

Podstawowe

Zasadnicze zawodowe

Średnie

Wyższe

1%

4%

10%

17%

14%

50%

57%

52%

59%

33%

21%

18%

13%

9%

5%

5%

2%

1%

6%

4%

8%

1%

2%

4%

2%



Odmowa odpowiedzi


Stro

na6

4

W rozkładzie odpowiedzi pomiędzy seniorami zamieszkującymi różne typy miejscowości

najlepiej swoją sytuację oceniają mieszkaocy dużych miast, następnie mieszkaocy wsi i mieszkaocy

małych miast.

Wykres 53 Jak ocenił(a)by Pan(i) swoją sytuację materialną? Miejsce zamieszkania

Blisko co trzeci badany swój dochód określa w przedziale pomiędzy 1001zł do 1500zł. Co

piaty wskazywał na przedział 501zł-1000 zł. Nieco więcej niż co dziesiąty badany określił go na

poziomie 1500zł-2000zł.

Wykres 54 Do którego przedziału należy Pana/Pani miesięczny dochód na rękę?



Wieś

2% 1%

25%

17% 18%

51% 49% 55%

14% 19% 16%

3% 3% 4% 5% 5% 6% 7%



Odmowa odpowiedzi

Mniej niż 500zł/mieś

501-1000zł/mieś

1001-1500zł/mieś

1501-2000zł/mieś

2001-2500zł/mieś

2501-3000zł/mieś

Ponad 3001zł/mieś

Odmowa odpowiedzi

2%

20%

30%

13%

8%

3%

1%

22%


Stro

na6

5

Dekompozycja odpowiedzi ze względu na płed wskazała, że niższe kwoty wskazywały częściej

kobiety niż mężczyźni.

Wykres 55 Do którego przedziału należy Pana/Pani miesięczny dochód na rękę? Płed

Rozkład odpowiedzi ze względu na wykształcenie ponownie potwierdza, że osoby z

wykształceniem wyższym osiągają wyższy dochód miesięczny, w stosunku do pozostałych osób.

Mniej niż 500zł/mieś

501-1000zł/mieś

1001-1500zł/mieś

1501-2000zł/mieś

2001-2500zł/mieś

2501-3000zł/mieś

Ponad 3001zł/mieś

Odmowa odpowiedzi

2%

23%

30%

12%

5%

3%

1%

24%

1%

17%

30%

15%

12%

5%

2%

19%

Kobieta Mężczyzna


Stro

na6

6

Wykres 56 Do którego przedziału należy Pana/Pani miesięczny dochód na rękę? Wykształcenie

Najwyższe przedziały dochodów, osiąganych miesięcznie, deklarowały osoby z dużych, a

następnie małych miast. Najniższe dochody wskazywały mieszkaocy zamieszkujący obszary wiejskie.

Wykres 57 Do którego przedziału należy Pana/Pani miesięczny dochód na rękę? Miejsce zamieszkania

Podstawowe

Zasadnicze zawodowe

Średnie

Wyższe

4%

1%

1%

33%

22%

16%

8%

34%

37%

31%

12%

6%

16%

16%

17%

1%

4%

6%

27%

1%

1%

3%

12%

1%

1%

3%

20%

19%

26%

20%

Mniej niż 500zł/mieś 501-1000zł/mieś 1001-1500zł/mieś 1501-2000zł/mieś

2001-2500zł/mieś 2501-3000zł/mieś Ponad 3001zł/mieś Odmowa odpowiedzi



Wieś

2% 3%

14%

19%

28% 28% 29% 32%

17% 17%

7%

14%

5% 5% 6%

1% 2% 3%

18%

26% 23%

Mniej niż 500zł/mieś 501-1000zł/mieś 1001-1500zł/mieś 1501-2000zł/mieś

2001-2500zł/mieś 2501-3000zł/mieś Ponad 3001zł/mieś Odmowa odpowiedzi


Stro

na6

7

Poniższe trzy wykresy przedstawiają wyniki wskazujące na średnie miesięczne wydatki na

poszczególne rodzaje usług. Respondenci najczęściej wskazywali, że nie wydają pieniędzy na

wskazane w kafeterii kategorie usług. Więcej niż połowa respondentów wskazała kwotę do 50 zł na

wydatki związane z telefonem i usługi fryzjerskie, a ponadto 35% badanych na usługi rzemieślnicze,

28% na usługi finansowe i kredytowe, 25% usługi ubezpieczeniowe, 22% na usługi budowlane, 19%

związane z prywatną opieka zdrowotną i 24% na usługi związane ze sportem i rekreacją. Co piąty

badanych na prywatną opiekę zdrowotną wydaje miesięcznie do 100 zł.

Wykres 58 Ile średnio miesięcznie wydaje Pan(i) na poszczególne rodzaje usług? Cz. 1






51%

54%

80%

60%

53%

22%

35%

11%

25%

28%

12%

6%

3%

8%

11%

6%

1%

1%

4%

5%

9%

4%

4%

2%

2%

1%

1%

1%

1%

2%

0zł/mieś 1-50zł/mieś 51-100zł/mieś

Powyżej 100zł/mieś Nie wiem, trudno powiedzied Odmowa odpowiedzi


Stro

na6

8

Wykres 59 Ile średnio miesięcznie wydaje Pan(i) na poszczególne rodzaje usług? Cz.2





Usługi turystyczne

Usługi hotelarskie


90%

78%

73%

31%

63%

85%

62%

5%

14%

17%

51%

14%

7%

24%

1%

3%

8%

14%

7%

3%

6%

1%

1%

1%

2%

10%

2%

2%

3%

3%

2%

1%

5%

3%

5%

1%

1%




Stro

na6

9

Wykres 60 Ile średnio miesięcznie wydaje Pan(i) na poszczególne rodzaje usług? Cz.3

Osoby powyżej 60 roku życia zostały zapytane o miejsca dokonywania zakupu poszczególnych

rodzajów produktów. Najczęściej wskazywanym miejscem robienia zakupów, bez względu na rodzaj

produktów, były wskazywane sklepiki osiedlowe. Na placach handlowych/targowiskach osoby starsze

najczęściej dokonują zakupu warzyw i owoców. Tylko niewielki odsetek badanych korzysta z zakupów

przez Internet, a produktem tak kupowanym jest sprzęt RTV/AGD, ubrania i obuwie oraz hobby.

Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiają poniższe dwa wykresy.

Usługi w zakresie ochrony zdrowia (nie bezpłatneusługi lekarskie na NFZ)

Usługi opiekuocze


Usługi fryzjerskie

Usługi kosmetyczne


40%

90%

65%

26%

79%

80%

19%

3%

16%

59%

13%

11%

20%

2%

8%

10%

4%

3%

17%

2%

5%

4%

2%

1%

4%

3%

5%

2%

2%

4%

1%

1%




Stro

na7

0

Wykres 61 Gdzie najczęściej kupuje Pan(i) następujące produkty? Cz.1

Pieczywo

Warzywa

Owoce

Mięso wędliny

Alkohol, tytoo i inne uzywki

6%

29%

32%

6%

3%

69%

38%

35%

63%

34%

15%

17%

17%

15%

9%

6%

6%

6%

7%

8%

4%

8%

8%

7%

2%

1%

1%

1%

1%

20% 25%

Na placach handlowych/targowiskach W sklepikach osiedlowych

Dyskontach (Biedronka, Lidl) Hipermarketach (Tesco, Carrefour)

Przez Internet Inne. Jakie?



Stro

na7

1

Wykres 62 Gdzie najczęściej kupuje Pan(i) następujące produkty? Cz.2

Zmienną bardzo mocno skorelowaną z deklarowanym wyborem miejsca zakupu

poszczególnych kategorii produktów okazało się byd wykształcenie. Testy statystyczne wykazały

istotny związek we wszystkich kategoriach. Generalnie, im wyższe wykształcenie seniorów, tym

częściej deklarowali oni kupowanie na placach handlowych/targowiskach, chociaż trend ten nie

dotyczył już osób z wykształceniem wyższym. W sklepikach osiedlowych najczęściej kupowały osoby z

wykształceniem podstawowym. W przypadku zakupów w dyskontach wszystkie grupy odpowiadały

Kosmetyki

Chemia gospodarcza

Sprzęt RTV i AGD

Ubrania i obuwie

Ksiązki, prasa itp.

Hobby

3%

3%

33%

3%

3%

35%

31%

8%

15%

48%

6%

23%

29%

4%

2%

1%

2%

14%

23%

16%

7%

4%

5%

3%

1%

1%

11%

7%

19%

15%

21%

10%

10%

6%

38%

21%

16%

50%

4%

1%

12%

6%

6%

22%

Na placach handlowych/targowiskach W sklepikach osiedlowych (małych drogeriach)

Dyskontach (Biedronka, Lidl) Hipermarketach (Tesco, Carrefour)

Przez Internet Inne. Jakie?



Stro

na7

2

podobnie, chod nieznacznie wyróżniały się w tej kategorii osoby z wykształceniem podstawowym i

średnim. W hipermarketach generalnie najczęściej zakupy robili seniorzy posiadający wykształcenie

zasadnicze zawodowe i średnie. Co ciekawe, analiza odpowiedzi wykazała, że im wyższe

wykształcenie respondenta tym rzadziej kupował on przez Internet.

Podobnie jak w poprzednim przypadku, również analiza rozkładu odpowiedzi ze względu na

miejsce zamieszkania okazała się byd istotnie statystycznie skorelowana z deklarowanym miejscem

dokonywania zakupów poszczególnych kategorii produktów. Dominującym miejscem zakupu

produktów spożywczych są małe sklepiki osiedlowe. Analiza rozkładu odpowiedzi wykazała, że

generalnie mieszkaocy dużych miast częściej niż pozostali korzystają z placów handlowych i

targowisk, małych miast z dyskontów, a wsi z małych sklepików.

Dla respondentów, podczas wyboru produktów czy usług, najważniejsza jest cena, na którą

wskazało 95% respondentów. Istotny czynnik stanowi jakośd (93%) oraz funkcjonalnośd (86%) i

korzystanie ze sprawdzonych wcześniej przez badanego, produktów czy usług (83%). Najmniej ważne

okazało się byd korzystanie z produktu przez inne osoby w wieku respondenta (34%), nowoczesnośd

(23%) oraz porada sprzedawcy (22%), co wcale nie oznacza, że jest to obojętne dla innych badanych.

Wykres 63 Jak ważne są dla Pana/Pani następujące elementy podczas wyboru produktu lub usługi?

Jakośd

Cena

Funkcjonalnośd

Korzystanie ze sprawdzonych już przeze mnieproduktów/usług

Porada rodziny/znajomych

Porada sprzedawcy/usługodawcy

Nowoczesnośd

Korzystanie z produktu/usługi przez inne osoby wmoim wieku

93%

95%

86%

83%

51%

43%

42%

37%

5%

4%

11%

8%

30%

31%

32%

23%

1%

1%

1%

5%

16%

22%

23%

34%

1%

1%

3%

3%

3%

4%

3%

6%

Ważna Średnio ważna Nieważna Nie wiem, trudno powiedzied


Stro

na7

3

Inne czynniki, na które seniorzy zwracają uwagę na zakupach, to między innymi

producent/marka (16 wskazao), dostępnośd asortymentu (8 wskazao) oraz gwarancja na towar (6

wskazao). Wszystkie wymienione odpowiedzi zawiera poniższa tabela.

Inne elementy, które są dla Pana/Pani szczególnie ważne podczas wyboru produktu lub

usługi. Liczba wskazao

Producent, marka 16

Dostępnośd asortymentu 8

Gwarancja na towar 6

Zaufanie do sprawdzonych produktów 5

Bliskośd do punktu/usługi 4

Polecane rzeczy przez znajomych/rodzinę 4

Termin ważności 4

Klasa energetyczna 3

Obsługa w sklepie 3

Produkt polski 3

Przydatnośd 3

Data produkcji 2

Gratisy 2

Moda na daną rzecz 2

Promocje, rabaty 2

Sprawdzony towar 2

Ciekawe rozwiązania np. składane sitko 1

Dużo zależy od dzieci - to one rządzą 1

Jakośd 1

Kupno takiego samego modelu, co się zepsuł 1

Łatwośd w użyciu, jasnośd procedur 1

Ogólnodostępnośd 1

Okazja cenowa 1

Reklama w TV 1

Skład produktu 1

Trwałośd, wytrzymałośd 1

Uprzejmośd obsługi 1

Wielkośd, prenumerata 1

Wygląd, kolor 1

Wygoda 1


Stro

na7

4

Tabela 9 Czy są jakieś inne elementy, które są dla Pana/Pani szczególnie ważne podczas wyboru produktu lub usługi?

W dekompozycji na płed istotna statystycznie okazała się byd cena i porada sprzedawcy, na

które to częściej wskazywały kobiety niż mężczyźni.

Analiza ze względu na wykształcenie wskazała, że wraz ze wzrostem wykształcenia wzrasta

odsetek wskazao respondentów na elementy takie jak: cena, funkcjonalnośd, oraz korzystanie ze

sprawdzonych już produktów, jako elementy ważne przy dokonywaniu zakupów. Osoby z

wykształceniem wyższym rzadziej korzystają z porad sprzedawców, ale też nie sugerują się opinią

osób w podobnym wieku, co ma większe znaczenie dla osób z wykształceniem średnim i

zawodowym.

Dla mieszkaoców wsi, częściej niż pozostałych, istotna jest cena, dla mieszkaoców dużych i

małych miast w równym stopniu funkcjonalnośd, natomiast w pozostałych kategoriach najczęściej na

znaczenie poszczególnych elementów wskazywali mieszkaocy małych miast.

Najbardziej atrakcyjnymi formami promocji dla osób starszych jest obniżona cena (84%),

rabat dla stałych klientów (79%) oraz zniżki w jeden wybrany dzieo tygodnia (41%). Najmniej

atrakcyjną propozycją okazała się zniżka w określonych godzinach oraz darmowa usługa po

wykupieniu określonej liczby usług.


Stro

na7

5

Wykres 64 Jak ocenia Pan(i) następujące typy promocji?

Analizując wyniki w dekompozycji na płed, istotne okazały się byd następujące typy promocji:

rabat dla stałych klientów, zniżki w jeden wybrany dzieo tygodnia (np. w każdy wtorek) oraz zniżki w

określonych godzinach (np. codziennie od 10 do 12), na które to wskazywały częściej kobiety niż

mężczyźni.

Obniżona cena największe znaczenie ma dla najwyższego odsetka osób z wykształceniem

średnim, rabat dla stałych klientów oraz gratisy, np. próbki produktów, dla najwyższego odsetka osób

z wykształceniem wyższym, zniżki w wybrany dzieo tygodnia dla najwyższego odsetka osób z

wykształceniem zawodowym i średnim, a zniżki w określonych godzinach, dla najwyższego odsetka

osób z wykształceniem zawodowym.

W przypadku analizy pod względem miejsca zamieszkania respondenta, okazało się, że

obniżona cena największe znaczenie ma dla najwyższego odsetka osób z dużych miast. Osoby z

małych miast najbardziej wyróżniały się w przypadku darmowej usługi po wykupieniu określonej

liczby usług – deklarowali najbardziej pozytywne podejście do tej formy promocji w porównaniu do

Obniżona cena

Rabat dla stałych klientów

Zniżki w jeden wybrany dzieo tygodnia (np. w każdywtorek)

Darmowa usługa po wykupieniu określonej liczby usług(np. 10 usługa gratis)

Zniżki w określonych godzinach (np. codziennie od 10do 12)

Gratisy (np. próbki kosmetyków ufryzjera/kosmetyczki)

84%

79%

41%

34%

29%

54%

10%

13%

27%

29%

26%

20%

5%

5%

27%

33%

38%

20%

2%

3%

5%

4%

6%

7%

Atrakcyjna Średnio atrakcyjna Nieatrakcyjna Nie wiem, trudno powiedzied


Stro

na7

6

reprezentantów pozostałych regionów. Mieszkaocy wsi najmniej entuzjastycznie odnosili się do

wszystkich typów promocji.

Wśród innych odpowiedzi znalazły się te, które przedstawia poniższa tabela.

Inne zachęty, które dla Pana/Pani byłyby szczególnie atrakcyjne Liczba wskazao

Gratisy 13

Talony na zakupy 5

Kupowanie dużych ilości tanio 4

Rabat dla seniorów 4

2 w 1 3

Do domu dowożą 3

Karta lojalnościowa dla stałych klientów 3

70% zniżki 2

Karta na punkty 2

Kasy dla starszych, bez kolejek 2

Konkursy z nagrodami 2

Reklama 2

Stały rabat 2

Wyprzedaże 2

Bilety do kina 1

Dodatkowe usługi 1

Dofinansowanie z gminy na zakupy 1

Grupony 1

Instalacja produktów i urządzeo 1

Karty, zdrapki do zakupów 1

Losowanie nagród 1

Miła obsługa 1

Możliwośd wypróbowania produktu przed zakupem 1

Odpowiednia cena do artykułu 1

Pierwsza usługa darmowa 1

Promocje tygodniowe 1

Przeceny towaru 1

Szybka realizacja usługi 1

Zniżki na kolejne usługi - wycieczki 1

Tabela 10 Czy ewentualnie przychodzą Panu/Pani jakieś inne zachęty, które dla Pana/Pani byłyby szczególnie atrakcyjne?


Stro

na7

7

Tylko 18% respondentów przyznało, że kupiło coś przez Internet, z czego 6% raz lub dwa razy

w życiu a 9% rzadko. Jedynie 3% często dokonuje zakupów przez Internet.

Wykres 65 Czy kupuje Pan(i) przez Internet?

Osoby dokonujące zakupów w ten sposób najczęściej posiadają wyższe wykształcenie, nieco

rzadziej wykształcenie średnie. Wśród osób z wykształceniem zawodowym było to 7% respondentów,

zaś z wykształceniem podstawowym 4%. Analizując rozkład odpowiedzi w dekompozycji na

wykształcenie, należy jednak pamiętad, że osoby odpowiadające twierdząco na to pytanie stanowiły

zdecydowaną mniejszośd – 17% wszystkich badanych.

Wykres 66 Czy kupuje Pan(i) przez Internet? Wykształcenie

Tak, często

Tak, ale rzadko

Tak, ale zdarzyło mi się to tylko raz lub dwa razy wżyciu

Nie, nigdy nie kupiłem/kupiłam nic przez Internet

3%

9%

6%

83%

Podstawowe

Zasadnicze zawodowe

Średnie

Wyższe

7%

29%

50%

54%

63%

36%

50%

46%

31%

36%

Tak, często Tak, ale rzadko Tak, ale zdarzyło mi się to tylko raz lub dwa razy w życiu


Stro

na7

8

Zakupy w sieci najczęściej robili seniorzy mieszkający w małych i dużych miastach, przy czym

w małych miastach dominowały osoby okazjonalnie robiące zakupy w taki sposób a w dużych

miastach częściej można było trafid na respondenta często korzystającego z tej formy zakupu.

Najrzadziej z zakupów przez Internet korzystali mieszkaocy wsi. Analizując rozkład odpowiedzi należy

pamiętad, że analizowane tu odpowiedzi dotyczą jedynie 17% badanej populacji.

Wykres 67 Czy kupuje Pan(i) przez Internet? Miejsce zamieszkania

Respondenci najbardziej cenią sobie podczas zakupów dokonywanych przy pomocy Internetu

to, że produkty dostarczane są do domu, następnie za wygodę, niższą cenę, większą dostępnośd

asortymentu, większy wybór oraz dużą ilośd informacji o produkcie.

Wykres 68 Które z wymienionych elementów są dla Pana/Pani najważniejszymi zaletami kupowania przez Internet?



Wieś

5%

2%

7%

14%

6% 5%

9%

5%

Tak, często Tak, ale rzadko Tak, ale zdarzyło mi się to tylko raz lub dwa razy w życiu

Dostawa produktów do domu

Większa wygoda

Niższa cena

Większa dostępnośd asortymentu

Większy wybór

Większa ilośd informacji o produkcie/usłudze

Dodatki, gratisy

28%

22%

19%

13%

12%

4%

2%


Stro

na7

9

Badani, którzy nie kupują przez Internet, zostali zapytani o powody tego. Co trzeci badany

przyznał, że nie ma dostępu do Internetu lub że nie wie, jak to się robi. Prawie co piąty nie czuje

takiej potrzeby i woli robid zakupy w tradycyjny sposób a po 7% respondentów wskazało, ze nie ufa

sprzedawcom internetowym oraz nie lubi kupowad produktów, których nie mieli w ręku.

Wykres 69 Dlaczego nie kupuje Pan(i) przez Internet?

Analiza kolejnego pytania pokazuje, że osoby starsze nie są skłonne do dokonywania zmian

dostawców usług. Tylko 7% wskazało na taką zmianę, natomiast 71% nic nie zmieniało.

Cena przesyłki jest zbyt wysoka

Nie chcę czekad kilka dni na przesyłkę

Inne

Nie mam pewności, czy w przypadku zakupów przezInternet nie będę miał(a) problemów z reklamacją

lub zwrotem towaru

Boje się, że popełnię błąd podczas płacenia, stracępieniądze i nie dostanę towaru

Nie lubię kupowad produktów, których niemiałem/miałam w ręku i nie widziałem/widziałam na

własne oczy

Nie ufam sprzedawcom internetowym

Nie czuję potrzeby kupowania przez Internet,wszystko co chcę kupid mogę kupid w tradycyjny

sposób

Nie wiem jak to się robi

Nie mam dostępu do Internetu

0%

0%

1%

2%

3%

7%

7%

17%

31%

31%


Stro

na8

0

Wykres 70 Czy w ciągu ostatniego roku zmienił Pan(i) jakiegoś usługodawcę, z którego wcześniej Pan(i) korzystał(a) lub czy zaczął/zaczęła Pan(i) korzystad z jakiejś usługi mimo, że wcześniej Pan(i) z niej nie korzystał(a)?

Najczęściej wymienianymi usługami, dla których zmieniono dostawcę, były te związane z

telefonami i Internetem. Wszystkie typy usług, wymienione przez respondentów, zostały

przedstawione w poniższej tabeli.

Co to była za usługa? Liczba wskazao

Telefon 29

Internet 7

Telewizja 3

Fryzjerskie 2

Internet + telefon 2

Usługi remontowo-budowlane 2

Dostawca energii 1

Dostawce gazu 1

Kosmetyczne grupony - dużo próbuje 1

Podróże 1

Przychodnia 1

Sklep na wsi 1

Taxi 1

Ubezpieczenie samochodu 1

Wywóz nieczystości - szambo 1

Tabela 11 Usługi, które wymieniono na innych dostawców.

7%

71%

22%

Tak Nie Nie wiem/Nie pamiętam


Stro

na8

1

Badani, zapytani o przyczynę dokonania zmiany usługodawcy, wskazywali na otrzymanie

lepszej, atrakcyjniejszej oferty, wygaśnięcie umowy i niższą cenę.

Dlaczego zmienił(a) Pan(i) tego usługodawcę lub zaczął/zaczęła Pan(i) korzystad z tej

usługi? Liczba wskazao

Atrakcyjna oferta nowego usługodawcy- cena 24

Lepsza oferta 8

Skooczyła się umowa 3

Zmiana miejsca zamieszkania 2

Przymus 1

Córka zmieniła operatora 1

Dostęp do większej liczby programów 1

Nieodpowiedni poziom obsługi 1

Nie pasował mi 1

Nierzetelnośd 1

Nowy dostawca, warunki korzystniejsze 1

Okropni ludzie - niedoświadczenie 1

Oszukiwali 1

Pakiety usług 1

Przeszłam do operatora gdzie znajduje się większośd członków rodziny 1

Własna wygoda 1

Wszyscy z rodziny mają u innego operatora i mnie też się to opłaca 1

Zawiesili usługę 1

Zmiana taryfy 1

Żeby dzieci z zagranicy mogły dużo dzwonid 1

Tabela 12 Dlaczego zmienił(a) Pan(i) tego usługodawcę lub zaczął/zaczęła Pan(i) korzystad z tej usługi?


Stro

na8

2

Podsumowanie i wnioski

Jakie branże/sektory mogą skorzystać z ukierunkowania swojej

działalności na dojrzałego konsumenta? Jakie grupy usług mogą być

świadczone na rzecz osób starszych przez mikro i małe przedsiębiorstwa?

Czy mikro i małe przedsiębiorstwa nadają się na wykorzystanie niszy, jaką jest

świadczenie usług dla dojrzałego konsumenta? Czy widzą sposób, aby wykorzystać tę

niszę?

Wyniki badao wskazują, że MMP mają zbyt małą wiedzę o popycie na różnego typu usługi

wśród osób w wieku 60+. Wciąż w zbyt małym stopniu rozpoznają ich rzeczywiste potrzeby, a także

możliwości. Dostrzegają jednak w osobach starszych odrębną grupę klientów – zwłaszcza ci

przedstawiciele MMP, którzy świadczą usługi, które możemy określid jako „typowe” dla osób

starszych, np. fryzjerzy. Dodatkowo większośd respondentów przyznaje, że osoby powyżej

sześddziesiątego roku życia są dla ich firmy atrakcyjnymi klientami. Opinię taką wyrażali zwłaszcza ci,

którzy zajmują się usługami hotelarskimi, gastronomicznymi, opiekuoczymi oraz kulturą, rozrywką i

rekreacją. Przedsiębiorcy podkreślają fakt, że seniorzy są osobami godnymi zaufania w pertraktacjach

handlowych, a także że dysponują stałym dochodem (ZUS).

Przedstawiciele mikro i małych przedsiębiorstw uważają, że w większym stopniu są w stanie

wypełnid niszę, jaką jest świadczenie usług seniorom, niż przedsiębiorstwa średnie i duże. Wynika to z

faktu ich większej elastyczności. Równocześnie jednak respondenci zaznaczali, że żeby

przedsiębiorstwo mogło świadczyd usługi tylko dla osób 60+, musiałoby prowadzid bardzo

specyficzną i dobrze przemyślaną działalnośd usługową. Taką opinię argumentowali tym, że seniorzy

w Polsce ciągle nie są zamożni, niechętnie też korzystają z jakichkolwiek usług. Z tego powodu

respondenci chętniej opieraliby strategię działania na możliwie szerokiej grupie odbiorców, niż na

koncentrowaniu się tylko na osobach 60+.

Jakie branże/usługi/sektory mogą skorzystać na dopasowaniu się do potrzeb dojrzałego

konsumenta?

W badaniach najczęściej wymienianymi sektorami, które mogą skorzystad na dopasowywaniu

działalności do potrzeb seniorów, były: usługi medyczne, rehabilitacyjne, opiekuocze, w zakresie

ochrony zdrowia (nie wizyty lekarskie na NFZ), kosmetyczne (np. fryzjer), remontowe, finansowe,

edukacyjne, rozrywkowe, turystyczne i telekomunikacyjne. Przy tym przedsiębiorcy działający w


Stro

na8

3

dużych miastach widzą szersze możliwości działalności ukierunkowanej na seniorów niż usługodawcy

działający na wsiach czy w małych miasteczkach.

Z drugiej strony, małe firmy, świadczące różnorodne usługi dla osób starszych będą

szczególnie potrzebne właśnie w małych miasteczkach i wsiach. Tam przydatne byłoby np.

uruchomienie pośrednictwa tych usług. Jedna firma mogłaby koordynowad potencjalnych

wykonawców, kierowałaby ich do poszczególnych osób starszych zamawiających usługi. Dzięki

takiemu rozwiązaniu, osoba starsza nie będzie musiała na własną rękę szukad usługodawców,

wystarczy jej kontakt do koordynatora. Ten będzie monitorował wiarygodnośd i rzetelnośd

wykonawców, dlatego osoby starsze nie będą musiały się obawiad, że „wpuszczają do domu”

nieznajomych – co okazało się byd jednym z ważnych argumentów dla grupy badanej.

Przedstawiciele MMP nie widzą celowości całkowitej specjalizacji, co jest niezgodne z

dotychczasową wiedzą o efekcie skali i powinno byd ważnym elementem programu szkoleo. Nie

dostrzegają też faktu, że młodsi i starsi seniorzy mają odmienne potrzeby, a to może skutkowad tym,

że na rynku będzie konieczne wyróżnienie dwóch nisz. Starsi seniorzy będą poszukiwad usług z

zakresu opieki zdrowotnej, a młodsi np. usług online. Co więcej, niektórzy przedstawiciele MMP

wyrażali obawy, że części usług, np. nauki języków obcych, nie uda się przystosowad do osób

starszych, ze względu na brak umiejętności lektorów. Te obiekcje są jednak jak najbardziej do

podważenia.

Ponad jedna trzecia badanych (36%) uważa, że dostosowanie prowadzonej przez nich

działalności do potrzeb dojrzałego konsumenta nie wymaga żadnych zmian. Na to, że zmiany nie są

potrzebne, najczęściej wskazywali przedstawiciele grupy reprezentującej usługi budowlane,

remontowe, naprawę i transport. Natomiast przedstawiciele z grupy branż reprezentujących usługi

hotelarskie, gastronomiczne itd. najczęściej wskazywali na to, że mikro i małe przedsiębiorstwa

muszą wprowadzid pewne zmiany.

Jedynie 28% przedstawicieli MMP deklarowało, że zachęca seniorów do korzystania z ich

usług. Natomiast aż 64% respondentów nie podejmuje takich działao. Przy tym, najczęściej

dostosowują swoją ofertę to potrzeb osób 60+ przedstawiciele usług hotelarskich, gastronomicznych,

opiekuoczych, kulturalnych, rozrywkowych, rekreacyjnych itp. Natomiast najrzadziej swoją ofertę

dostosowują przedstawiciele usług budowlanych, remontowych, naprawy i transportu.

MMP zachęcają seniorów do korzystania z usług poprzez działania marketingowe, reklamowe

i informacyjne, uatrakcyjnianie cen towarów i usług, dodatkowe „bonusy”, specjalną ofertą i wysokie

standardy obsługi klienta.


Stro

na8

4

Natomiast powodami niezachęcania do korzystania z usług, były: brak takiej potrzeby (np.

inna grupa docelowa, brak wpływu takich działao na firmę, brak potrzeby poszerzania grupy

docelowej), a także stwierdzenie, że oferta firmy skierowana jest już obecnie do wszystkich osób,

również seniorów, więc nie ma potrzeby dodatkowych działao.

Najbardziej atrakcyjnymi cechami seniorów, w opinii przedsiębiorców, jest ich słownośd,

rzetelnośd, odpowiedzialnośd, ugodowośd oraz możliwośd zaplanowania wydatków na podstawie

stałego źródła dochodu (emerytury wypłacanej co miesiąc, tego samego dnia, w tej samej

wysokości). Niestety wśród wymienianych cech znalazły się także mniejsze wymagania oraz niska

wiedza na temat rynku usług. Oznacza to, że niektórzy przedsiębiorcy uznają niski poziom

świadomości za jeden z elementów atrakcyjności tej grupy.

Jakiego wsparcia potrzebują przedstawiciele MMP aby dostosować swoje usługi do

potrzeb dojrzałego konsumenta?

Przedsiębiorcy wśród najbardziej pożądanych form wsparcia wymieniali przede wszystkim

działania mające na celu zmianę postaw osób w wieku 60+ (większe otwarcie na korzystanie z

oferowanych przez rynek usług) oraz reklamę. Działania reklamowe powinny zarówno promowad

aktywnośd konsumencką seniorów, jak i wspierad firmy świadczące usługi do nich skierowane.

W opinii ponad połowy (53%) przedstawicieli MMP przeprowadzenie zmian w firmie, mające

na celu dostosowanie oferty do potrzeb osób starszych, w oparciu o własne środki, jest realne.

Natomiast 39% przyznaje, że nie jest w stanie samodzielnie przeprowadzid takich zmian.

Respondenci, zapytani o to, jakiego typu wsparcie byłoby najbardziej skuteczne w przypadku

ich firmy, najczęściej odpowiadali, że modernizacja lokalu oraz wsparcie w postaci reklamy wśród

potencjalnych klientów. Innymi, często wskazywanymi odpowiedziami były: pomoc przy

dostosowaniu usługi, wsparcie w zakresie szkolenia obecnej kadry oraz w zakresie zatrudniania

nowych pracowników. Co piąty respondent oczekiwałby pomocy w zakresu podniesienia jego wiedzy

na temat potrzeb i oczekiwao osób w wieku powyżej 60 roku życia, natomiast 15% zgłasza

zapotrzebowanie na wsparcie w zakresie zmiany przepisów prawnych.

Jaki zakres zmian musiałyby wprowadzić mikro i małe przedsiębiorstwa, aby dostosować

oferowane przez siebie usługi do potrzeb dojrzałego konsumenta?

MMP powinny doskonalid umiejętności kontaktu i postępowania z osobami dojrzałymi.

Pomocne w tym względzie byłyby szkolenia prowadzone przez wyspecjalizowane firmy. Ponadto


Stro

na8

5

warto, żeby MMP wprowadziły do strategii promocji sposoby dotarcia do osób 60+ poprzez ich

rodziny.

W opinii większości przedsiębiorców, zakres zmian, jakie musieliby wprowadzid w celu

lepszego dostosowania oferty do potrzeb osób starszych, nie musi byd duży. Zdecydowana większośd

badanych odpowiedziała, że ich firma nie musi wprowadzad żadnych zmian, a w opinii 17%

respondentów konieczne byłoby wprowadzenie jedynie niewielkich zmian.

Największą koniecznośd wprowadzenia zmian wskazali przedstawiciele usług hotelarskich,

gastronomicznych, opiekuoczych, kultury, rozrywki, rekreacji itp.

Wśród przedstawicieli MMP powszechna była opinia, że wprowadzanie zmian

najprawdopodobniej okazałoby się opłacalne, nawet w przypadku, w którym wymagałoby

poniesienia pewnych kosztów. 64% badanych uważa, że dostosowanie ich oferty do potrzeb

dojrzałego konsumenta może byd opłacalne. Tylko 5% ankietowanych sądziło, że to nie przełoży się

na zysk dla firmy.

Generalnie, przedstawiciele mikro firm wypowiadali się bardziej pozytywnie na temat

opłacalności dostosowania swojej oferty do potrzeb dojrzałych konsumentów niż przedstawiciele

małych przedsiębiorstw.

Jaki obecnie procent klientów mikro i małych przedsiębiorców to dojrzali konsumenci

(osoby powyżej 60 roku życia)?

Trzy czwarte przedsiębiorców określiła odsetek, jaki stanowią osoby starsze w ogóle ich

klientów, jako niewielki. Jednak jako najważniejszych klientów określiło ich jedynie 4% badanych.

Grupami usługodawców, którzy określali seniorów jako swoich najważniejszych klientów, byli

przedsiębiorcy świadczący usługi hotelarskie, gastronomiczne, opiekuocze, z branży kultura,

rozrywka, rekreacja itp. oraz przedstawiciele pozostałej działalności usługowej. Natomiast w grupie,

która określiła seniorów jako margines swojej działalności, dominowali przedstawiciele usług

budowlanych, remontowych, naprawy oraz transportu.

Nieco ponad połowa przedsiębiorców (52%) przyznaje, że w stosunku do poprzednich pięciu

lat odsetek klientów w wieku 60+ pozostał mniej więcej na tym samym poziomie. W opinii co

dziesiątego przedsiębiorcy, odsetek tych klientów zmniejszył się lub zwiększył. Prawie co trzeci

respondent nie był w stanie tego oszacowad. Przedsiębiorcy w większości nie zauważają więc zmian

w tym aspekcie.


Stro

na8

6

Jaki przychód mogą generować usługi, które zostały dostosowane do potrzeb dojrzałego

konsumenta (w procentach)?

Respondenci generalnie nie widzą szans na znaczne zwiększenie swoich dochodów, dzięki

lepszemu dostosowaniu oferty do potrzeb seniorów.

W badaniach ilościowych dochód firm generowany przez seniorów okazał się dośd niski.

Najliczniejsza grupa badanych deklarowała, że stanowi on od 1% do 25% ich całego dochodu.

Respondenci zapytani o to, czy dostosowanie ich oferty do potrzeb osób w wieku 60+ wpłynęłoby na

wysokośd dochodu generowanego przez tę grupę, najczęściej odpowiadali, że pozostałby na tym

samym poziomie. Jedynie 6% badanych odpowiedziało, że ich zdaniem dochód mógłby znacząco

wzrosnąd, a kolejne 22%, że mógłby nieco wzrosnąd.

Nieco inaczej sprawa wyglądała w badaniach jakościowych, gdzie respondenci zostali dobrani

do badania celowo, a spotkanie miało na celu pogłębienie tematu. Badani mieli trudności z

oszacowaniem potencjalnego przychodu z usług dostosowanych do potrzeb osób starszych.

Przeważały jednak opinie, że dostosowanie działalności w wielu przypadkach mogłoby byd korzystne

dla przedsiębiorców (z uwzględnieniem stosunku poniesionych kosztów do ewentualnych zysków).

Chociaż podstawą analizy w tym miejscu powinny byd jednak badania ilościowe, to warto mied na

uwadze, że częśd przedstawicieli MMP, zgłębiając temat, przejawia bardziej optymistyczne postawy.

W badaniach ilościowych, najbardziej optymistyczne opinie co do możliwości wzrostu

dochodu wyrażali przedstawiciele usług hotelarskich, gastronomicznych, opiekuoczych oraz z branży

kultura, rozrywka i rekreacja. Najbardziej sceptyczni byli natomiast przedstawiciele usług

budowlanych, remontowych, naprawy i transportu.

Jakie usługi/produkty mogą być udzielane/oferowane dojrzałym konsumentom? Jakie

usługi opłaca się wdrożyć?

Według badanych przedsiębiorców warto wdrażad usługi podstawowe, takie jak: zdrowotne,

medyczne, pielęgnacyjne, rehabilitacyjne, opiekuocze, remontowe, turystyczne i kosmetyczne.

Najbardziej opłacalne zdaniem respondentów mogą byd usługi opiekuocze (np. domy opieki,

spokojnej starości lub opieki świadczonej w domu seniora), rehabilitacyjne (świadczone zarówno w

placówkach, jak i w domu seniora) oraz remontowe.

Przedsiębiorcy prognozowali, że w przyszłości rynek usług, z których będą korzystały osoby

starsze, może byd zbliżony do tego, jaki rozpowszechniony jest obecnie wśród osób w wieku 40-60


Stro

na8

7

lat. Twierdzili, że osoby będące obecnie w średnim wieku będą przyzwyczajone do korzystania z

określonych usług i nie zamierzają z nich rezygnowad w przyszłości.

Jaki jest profil dojrzałego konsumenta?

Jaki jest dojrzały konsument? (płeć, wykształcenie, status zawodowy, miejsce

zamieszkania: wieś/miasto)

Mimo że grupa badanych została dokładnie określona w samych jego założeniach i na

pierwszy rzut oka wydawad by się mogło, że stanowi homogeniczną grupę, to jednak badania ukazały

wielowymiarowośd respondentów.

Nieco ponad połowę badanych stanowili seniorzy w wieku 60-70 lat, jedną trzecią – osoby w

wieku 70-80 oraz pozostałe 11% – osoby ponad osiemdziesięcioletnie. Polski senior to najczęściej

kobieta (stosunek kobiet do mężczyzn wynosi K 60% do M 40%), nieaktywna zawodowo i

utrzymująca się z emerytury (emeryci stanowili 80% próby). Ze względu na wykształcenie,

dominowała grupa posiadająca wykształcenie średnie lub niższe.

Osoby w wieku 60+ zachowują relatywnie wysoką aktywnośd. Większośd z nich na pytanie o

ilośd wolnego czasu, jakim dysponują, odpowiadała, że ma go dużo. To przekładało się na możliwośd

podejmowania różnych inicjatyw. Spośród badanych co prawda jedynie 4% deklarowało pracę, mimo

nabycia prawa do emerytury, jednak pozostali również deklarowali podejmowanie różnych form

aktywności. Najpopularniejszą, była pomoc rodzinie, w postaci opieki nad wnukami lub poświęcanie

się swojemu hobby – tu prym wiodły ogródki działkowe, chod pojawiały się również bardziej

nowoczesne, jak nordic walking czy uniwersytety trzeciego wieku. Częśd respondentów przyznawała

także, że podejmuje prace dorywcze w szarej strefie. O aktywności grupy badanej świadczą także

wypowiedzi osób, które w czasie prowadzenia badao nie nabyły jeszcze prawa do emerytury. Około

jedna trzecia z nich deklarowała, że nie zamierza od razu kooczyd pracy, ale pozostad aktywnymi tak

długo, jak pozwoli im zdrowie. Podobnie osoby, które już osiągnęły wiek emerytalny, ale pozostawały

aktywne zawodowo, najczęściej deklarowały, że pracują, ponieważ chcą i mogą pracowad. Niemniej

jednak osoby, które deklarowały, że pracują ponieważ nie utrzymałyby się z emerytury stanowiły 40%

nadal pracujących, co świadczy o tym, że utrzymywanie aktywności zawodowej wynikające jedynie z

chęci, nie jest zjawiskiem powszechnym. Ponadto, wyniki te nie dają możliwości określenia odsetka

seniorów „dorabiających sobie” w szarej strefie. Z wynikami tymi korespondują opinie na temat

sytuacji ekonomicznej. Najczęściej deklarowanym dochodem było 1000-1500zł. lub 500-1000zł.

miesięcznie. Poza tym seniorzy byli proszeni o subiektywne określenie swojej sytuacji materialnej.


Stro

na8

8

Ponad połowa badanych określiła ją jako przeciętną. Pozostali, mniej więcej w równym stopniu,

określali ją jako dobrą lub złą.

Najważniejszym czynnikiem determinującym opinie w tej kwestii była sytuacja mieszkaniowa

seniorów. Osoby mieszkające samotnie znacznie częściej określały swoją sytuację materialną jako złą.

Z kolei osoby mieszkające z rodziną częściej określały ją jako dobrą. Wynika to z faktu rozłożenia

kosztów życia i utrzymania na jedną lub więcej osób. O ten element również pytaliśmy naszych

respondentów. Większośd (55%) mieszkała wraz ze swoim małżonkiem lub małżonką oraz około 20%

z dziedmi lub wnukami. 27% stanowiły osoby mieszkające samotnie.

Ważnym elementem wpływającym na postawy i opinie seniorów jest także stan ich zdrowia.

Uczestnicy naszego badania najczęściej określali go jako dobry lub przeciętny.

Innym elementem, który okazał się mied wpływ na opinie osób w wieku 60+, było miejsce ich

zamieszkania. W naszym badaniu udział mieszkaoców dużych i małych miast oraz wsi był mniej

więcej równy. Dzięki analizie odpowiedzi ze względu na miejsce zamieszkania respondenta okazało

się, że mieszkaocy dużych miast najczęściej korzystali z usług oraz najlepiej oceniali ich dostępnośd.

Największy potencjał leży jednak w mieszkaocach małych miast, którzy w swoich wypowiedziach

wskazywali na największe zapotrzebowanie oraz chęd skorzystania z różnorakich usług, jakie mogłyby

na ich rzecz świadczyd mikro i mali przedsiębiorcy. Taki stan rzeczy wynika z dwóch zasadniczych

kwestii. Po pierwsze, mniejszej podaży takich usług w małych miastach oraz mniejszych możliwości

alternatywnych – mniejszego udziału osób młodych w społecznościach małomiejskich – rodzina

(dzieci i wnuki), która wielu seniorom zastępuje usługodawców, często wyprowadza się do większych

miast, co skutkuje pozostawieniem osób starszych bez pomocy w niektórych kwestiach. Taki stan

rzeczy rodzi potrzeby, które bardzo dobrze mogą pomóc zaspokajad właśnie mikro i mali

usługodawcy. W tej perspektywie najtrudniejszy wydaje się byd rynek wiejski. Osoby starsze

mieszkające na wsiach nie korzystają z usług z podobnych względów, jak mieszkaocy małych miast –

ich niewielkiej dostępności, jednak w przeciwieostwie do mieszkaoców miast nie czują oni potrzeby

korzystania z usług.

Poza tym, cechami pozytywnie wpływającymi na korzystanie z usług okazały się byd szerokie

grono znajomych lub rodziny, obracanie się w aktywnym środowisku, kontakt z organizacjami, takimi

jak np. uniwersytet trzeciego wieku lub inne instytucje kulturalne, dobra sytuacja materialna oraz

zdrowotna, mieszkanie razem z rodziną lub pozostawanie z nią w bliskich i dobrych stosunkach.

Takimi cechami (oczywiście nie zawsze wszystkimi) wyróżniali się mieszkaocy miast.


Stro

na8

9

Czego potrzebuje dojrzały konsument (w obszarze usług)?

Jak wykazały badania, seniorzy uważają, że znajdują na rynku wszystkie potrzebne im usługi

na satysfakcjonującym poziomie. Dla osób starszych ważne są przede wszystkim cechy osobowe

usługodawców, takie jak: uczciwośd, cierpliwośd, uprzejmośd czy kultura osobista. Takie nastawienie

wynika z faktu, że seniorzy mają niewielką wiedzę na temat standardu świadczenia usług. W

porównaniu do osób młodych, rzadko z nich korzystają, co przekłada się na mniej wymagającą

postawę.

Istotny jest fakt, że generalnie największe zapotrzebowanie na usługi zgłaszali mieszkaocy

małych miast. Seniorzy chcieliby korzystad częściej przede wszystkim z usług związanych z ochroną

zdrowia, ale świadczonych prywatnie, a także z usług turystycznych i rehabilitacyjnych. Nieco rzadziej

wymieniali usługi remontowo – budowlane oraz związane z kulturą i sztuką.

Ile wydaje pieniędzy i na co wydaje swoje pieniądze? (żywność, napoje bezalkoholowe;

alkohol i wyroby tytoniowe; odzież i obuwie; użytkowanie mieszkania i media;

wyposażenie mieszkania i prowadzenie gosp. domowego; zdrowie; transport; rekreacja i

kultura; edukacja; restauracje i hotele, podróże; hobby; inne)

Seniorzy najczęściej deklarowali niekorzystanie z większości kategorii usług, a pieniądze

wydają głównie na produkty i usługi pierwszej potrzeby, takie jak: jedzenie, leki i niezbędne opłaty.

Wszystkie pozostałe wydatki traktują jako „luksusowe”. I tak, ponad połowa respondentów wydaje

do 50 zł miesięcznie na telefon i usługi fryzjerskie, a około jedna trzecia na usługi rzemieślnicze. Częśd

seniorów do 50 zł wydaje również na usługi finansowe i kredytowe, usługi ubezpieczeniowe, na

usługi budowlane, związane z prywatną opieka zdrowotną i na usługi związane ze sportem i

rekreacją. Wydatki w wysokości wyższej niż 50 zł. miesięcznie deklarowała grupa nie przekraczająca

zazwyczaj 10% ogółu. Usługami, które najczęściej pochłaniały do 100 zł. miesięcznie z budżetów

seniorów były usługi w zakresie ochrony zdrowia, usługi związane z telefonem komórkowym,

remontowe i budowlane oraz finansowo-kredytowe. Najwyższe wydatki deklarowali mieszkaocy

dużych miast a najniższe mieszkaocy wsi.

Gdzie dojrzali konsumenci robią zakupy?

Seniorzy preferują robienie zakupów w małych sklepach osiedlowych. Nie ograniczają się

jednak jedynie do nich. Kupują praktycznie we wszystkich obecnych na rynku typach sklepów – od

osiedlowych sklepików czy placów targowych, po sklepy wielkopowierzchniowe i specjalistyczne. To,


Stro

na9

0

który sklep wybiorą, zależy od typu produktu, który chcą nabyd. Przy tym bardzo istotna jest jego

jakośd i rozsądna cena.

Na placach handlowych seniorzy najczęściej kupują owoce i warzywa, w małych sklepikach

osiedlowych – pieczywo, mięso i wędliny, w dyskontach – nabiał, przetwory i napoje bezalkoholowe,

w sklepach wielkopowierzchniowych – chemię gospodarczą, a w specjalistycznych – produkty

nieosiągalne gdzie indziej. Tylko niewielki odsetek seniorów robi zakupy przez Internet. Za

pośrednictwem tego medium kupują sprzęt RTV/AGD, ubrania i obuwie oraz przedmioty powiązane z

ich hobby.

Generalnie, wraz ze wzrostem wykształcenia, respondenci częściej deklarowali kupowanie na

placach handlowych/targowiskach. Jednak trend ten nie dotyczył już osób z wykształceniem

wyższym. W sklepikach osiedlowych najczęściej kupowały osoby z wykształceniem podstawowym. W

dyskontach wszystkie grupy robiły zakupy w podobnym zakresie, chociaż nieznacznie wyróżniały się

w tej kategorii osoby z wykształceniem podstawowym i średnim. W hipermarketach generalnie

najczęściej zakupy robili seniorzy posiadający wykształcenie zasadnicze zawodowe i średnie.

Mieszkaocy dużych miast częściej niż pozostali korzystają z placów handlowych i targowisk,

małych miast z dyskontów, a wsi z małych sklepików.

Z jakich usług korzystają seniorzy?

Młodsi seniorzy najczęściej korzystają z usług fryzjerskich, telefonii komórkowej oraz z

zakresu ochrony zdrowia. Nie korzystają z usług opiekuoczych, zwłaszcza że niewielu z nich mieszkało

samotnie. Rzadko korzystają z usług hotelarskich i edukacyjnych. Przy tym seniorki częściej niż

seniorzy korzystają z różnego typu usług, w tym z turystycznych, hotelarskich, rehabilitacyjnych,

rzemieślniczych, kosmetycznych, ubezpieczeniowych, finansowych, kredytowych, związanych z

kulturą i sztuką, sportem i rekreacją.

Wyższy popyt na usługi z zakresu opieki, ochrony zdrowia, w tym wizyt lekarskich odpłatnych,

obserwujemy osób posiadających wyższe wykształcenie, co zapewne jest związane z wysokością

emerytury. Większośd respondentów nie była jednak zainteresowana różnymi, odpłatnymi usługami

z zakresu ochrony zdrowia, właśnie ze względu na brak pieniędzy.

Mimo że około 20% badanych deklarowało, że kiedykolwiek skorzystało z usług za

pośrednictwem Internetu i komputera, nie wskazywali na potrzebę korzystania z usług związanych z

obsługą komputera. Generalnie, niezależnie od wykształcenia i miejsca zamieszkania, seniorzy

wykazywali niewielkie zainteresowanie usługami edukacyjnymi, chod w grupie osób będących


Stro

na9

1

słuchaczami uniwersytetów trzeciego wieku to właśnie ta usługa określana była często mianem

najważniejszej.

Nieco większe zainteresowanie różnego typu usługami wykazywali mieszkaocy mniejszych

miast, szczególnie w odniesieniu do usług rzemieślniczych.

Czego oczekują od usługodawców?

Badani seniorzy twierdzą, że obecny poziom oferowanych usług jest dla nich zadawalający.

Trudno było im się wypowiedzied na temat wymagao w stosunku do usługodawców. Najczęściej

wskazywali więc na cechy osobowościowe, takie jak uczciwośd, cierpliwośd, uprzejmośd czy kultura

osobista osób obsługujących.

Na to, czego badani oczekują od usługodawców, pośrednio wskazują również powody

niekorzystania z określonych usług. Respondenci często odpowiadali, że nie mogą sobie na nie

pozwolid ze względów finansowych. W przypadku usług rzemieślniczych wskazywali też między

innymi na ich niski poziom. Natomiast w przypadku usług oferowanych przez komputer czy Internet,

najczęściej mówili o braku wiedzy na temat tego, jak z nich skorzystad. Oprócz tego, badani

relatywnie często nie korzystają z usług związanych ze sportem, usługami kosmetycznymi czy też

rehabilitacyjnymi z powodu braku tego rodzaju usług w ich najbliższej okolicy.

Czego oczekują od sprzedawców?

Seniorzy zgodnie uważają, że obecny poziom obsługi sprzedażowej spełnia ich wymagania.

Wśród oczekiwanych cech wymieniali dokładnie te same, co w przypadku usługodawców. Seniorzy z

zadowoleniem mówią o wyraźnej zmianie jakościowej norm dotyczących obsługi klienta. Podkreślają,

że praktycznie zawsze spotykają się z miłą, profesjonalną oraz kulturalną obsługą. Twierdzą, że nie

doświadczają ze strony obsługi żadnych objawów dyskryminacji ze względu na wiek, co zdarzało się

sporadycznie jeszcze kilka lat temu.

Czy zwracają uwagę na ilość czy na jakość?

Dla seniorów istotny jest stosunek ceny do jakości. W badaniach ilościowych na cenę jako

ważny element wskazało 95% respondentów, a na jakośd – 93%.

Osoby starsze zwracają uwagę na promocje i różnego rodzaju rabaty. Równocześnie jednak

są skłonne zapłacid więcej za dobry jakościowo produkt, o ile cena nie przekroczy rozsądnych, w ich

odczuciu, granic.


Stro

na9

2

Czym dojrzali konsumenci kierują się przy wyborze usługi?

Dla seniorów bardzo ważne są rady rodziny i znajomych – dają one im poczucie

bezpieczeostwa, są gwarancją uczciwości usługodawcy oraz wysokiej jakości świadczonych przez

niego usług. Rekomendacje okazały się byd ważniejsze niż samodzielne, rzetelne sprawdzanie ceny i

jakości.

Dla respondentów ważny jest stosunek ceny do jakości. Przy tym cena jest czynnikiem

zaporowym. Seniorzy są skłonni zapłacid więcej za gwarancję wykonania usługi w należyty sposób,

jednak jedynie do subiektywnie określonych granic.

Cena jest ważna dla 95% respondentów, jakośd dla 93%. Na dalszych miejscach znalazła się

funkcjonalnośd (86%) i korzystanie ze sprawdzonych wcześniej przez badanego produktów czy usług

(83%). Natomiast najmniej ważne dla seniorów są: korzystanie z produktu przez inne osoby w wieku

respondenta (34%), nowoczesnośd (23%) oraz porada sprzedawcy (22%).

Czy są zainteresowani rabatami dla stałych klientów? Czy może inną formą promocji?

Seniorzy są bardzo zainteresowani wszelkimi promocjami, które pozwalają im zmniejszyd

wydatki. Owszem, zauważają niekorzystne mechanizmy, np. to, że niektórzy sprzedawcy najpierw

zawyżają cenę, żeby później ogłosid promocję na dany produkt. Jednak mimo wszystko, chętnie

korzystają ze wszelkich obniżek, jeżeli tylko uważają, że pomogą im zaoszczędzid. Dzięki promocjom

skłaniają się też do zakupu produktu, nawet gdy wcześniej nie odczuwali potrzeby jego nabycia.

Czy dojrzały konsument kupuje w Internecie? Jeżeli tak, to, jakie produkty? Jeżeli nie, to

czy chciałby kupować w Internecie?

Niewielu seniorów kiedykolwiek robiło zakupy przez Internet – zaledwie 18% badanych. W

tym 6% odpowiedziało, że korzystało z tej formy zakupów raz lub dwa razy w życiu, a 9% że rzadko.

Osoby dokonujące zakupów w ten sposób najczęściej posiadają wyższe wykształcenie, nieco rzadziej

średnie. Mieszkają w małych i dużych miastach. Przez Internet seniorzy najczęściej kupują sprzęt

RTV/AGD, ubrania i obuwie oraz artykuł związane z hobby.

Osoby starsze najbardziej cenią sobie to, że po zrobieniu zakupów w Internecie produkty

dostarczane są do domu, doceniają też wygodę, niższą cenę, większą dostępnośd asortymentu,

większy wybór, a także dużą ilośd informacji o produkcie.

Powodami dla których seniorzy nie kupują w Internecie, są brak dostępu do Internetu lub

nieumiejętnośd korzystania z niego (co trzeci badany). Prawie co piąty respondent nie czuje takiej


Stro

na9

3

potrzeby i woli robid zakupy w tradycyjny sposób, a po 7% respondentów nie ufa sprzedawcom

internetowym oraz nie lubi kupowad produktów, których nie mieli w ręku.

Czy przy zakupach korzysta z pomocy osób bliskich (np. wnuków)?

Seniorzy deklarują, że kupują samodzielnie, a z pomocy rodziny lub sprzedawców korzystają

jedynie w przypadku zakupów specjalistycznych (np. sprzętu RTV). Musimy mied jednak również na

uwadze, że osoby starsze w dużym stopniu korzystają z rekomendacji bliskich. Tak więc mają oni duży

wpływ na ich decyzje zakupowe.

Co może spowodować, że senior zmieni swojego usługodawcę?

Seniorzy generalnie nie lubią zmieniad świadczących usługi. W ciągu ostatniego roku tylko 7%

z nich dokonało takiej zmiany, najczęściej były to usługi związane z telefonami i Internetem.

Powodem zmiany usługodawcy było otrzymanie lepszej, atrakcyjniejszej oferty, wygaśnięcie umowy

lub otrzymanie niższej propozycji cenowej.

Czy dojrzały konsument oszczędza, czy odkłada jakieś pieniądze? Jaki to procent w

stosunku do emerytury (przychodów)?

W miarę regularnie pieniądze udaje się odkładad nieco ponad połowie respondentów, z czego

co dziesiąty zaznacza, że oszczędza często, a mniej niż połowa, że czasami.

Odkładanie pieniędzy często deklarują seniorzy mieszkający w miastach – zarówno w dużych,

jak i w małych, przy czym nie są to duże kwoty. Bardziej zapobiegliwi są w tym względzie mężczyźni

niż kobiety. Najczęściej oszczędzają osoby z wykształceniem wyższym.

Nieco ponad połowa seniorów, którzy odkładają jakiekolwiek pieniądze przyznaje, że jest to

ok. 10% miesięcznego dochodu. Co piąty respondent odkłada 11-20% miesięcznego dochodu a co

dziesiąty 21-30%.

Czego brakuje dojrzałemu konsumentowi, jakich usług?

Respondenci nie odczuwają braku jakichkolwiek usług na rynku, uważają że jest on na tyle

bogaty i rozwinięty, że znajdują na nim wszystko, czego potrzebują, na dodatek w pożądanej jakości.

Wśród usług, z których osoby w wieku 60+ chciałyby korzystad częściej niż mają możliwośd obecnie

znalazły się usługi dotyczące ochrony zdrowia (świadczonej prywatnie), usługi turystyczne i

rehabilitacyjne. Nieco rzadziej wymieniane były także usługi remontowo-budowlane oraz związane z

kulturą i sztuką.


Stro

na9

4

Ile osób mających prawo do emerytury / będących na emeryturze nadal pracuje? Jakie są

powody prowadzenia aktywności zawodowej?

Polski senior to osoba najczęściej nieaktywna zawodowo i utrzymująca się z emerytury

(emeryci stanowili 80% próby). Jednak osoby starsze nie są bierne, chociaż jedynie 4% z nich

deklarowało, że pracuje. Większośd z nich pomaga dzieciom np. poprzez sprawowanie opieki nad

wnukami. Natomiast najbardziej popularnym hobby wśród badanych seniorów jest pielęgnacja

ogródków działkowych, ale musimy zaznaczyd, że nie było to ich jedyne zajęcie. Wśród pasji

wymieniali jeszcze np. historię, turystykę czy nordic walking.

Częśd respondentów przyznawała, że podejmuje prace dorywcze w szarej strefie, jednak

wyniki nie pozwalają na określenie dokładnej skali tego zjawiska. Oprócz tego, około jedna trzecia

badanych osób, które nie nabyły jeszcze prawa do emerytury, deklarowała, że nie zamierza od razu

kooczyd pracy, ale pozostad aktywnym tak długo, jak pozwoli im zdrowie. Podobnie osoby, które już

osiągnęły wiek emerytalny, ale pozostawały aktywne zawodowo, najczęściej deklarowały, że pracują,

ponieważ chcą i mogą pracowad. Jednak musimy mied na uwadze, że spośród osób, które nadal

pracują, znaczny odsetek (39%) deklarował, że pracuje ponieważ inaczej nie utrzymałyby się z

emerytury.


Stro

na9

5

Narzędzia badawcze

Scenariusz FGI dla MMP

Dzieo dobry. Jestem pracownikiem firmy badawczej, która w ramach POKL na zlecenie

Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości realizuje badania pt. „Mikro i Małe Przedsiębiorstwa

dostawcą usług dla osób starszych”, mające na celu poznanie potrzeb konsumenta dojrzałego oraz

wdrożenie w mikro i małych przedsiębiorstwach w Polsce usług dopasowanych do potrzeb osób

starszych.

Spotkanie będziemy nagrywad wyłącznie do celów badawczych – do sporządzenia ogólnego

raportu opisowego.

Proszę o swobodne wypowiedzi, nie sprawdzamy tu Paostwa wiedzy, a jedynie gromadzimy

opinie na różne tematy – nie ma tu dobrych, czy złych odpowiedzi, wszystkie są dla nas niezwykle

ważne.

Wstęp

Szanowni Paostwo, współczesne zmiany społeczno demograficzne prowadzą do radykalnych

zmian w strukturze polskiego społeczeostwa. Co raz większy odsetek polskiego społeczeostwa

stanowią osoby w wieku poprodukcyjnym. Zmienia się nie tylko ilośd takich osób w społeczeostwie

ale także profil ich zachowao konsumenckich. Niestety, badania wskazują, iż za zmianami takimi nie

podążają zmiany w funkcjonowaniu przedsiębiorstw. Dla Paostwa najważniejszym wnioskiem

płynącym z tej tezy jest zmiana dotykająca sektora usług, czyli w sektora w którym Paostwo działacie.

Dlatego właśnie zaprosiliśmy Paostwa na dzisiejsze spotkanie, dzięki któremu mamy nadzieję poznad

Paostwa opinie na temat klienta dojrzałego oraz wspólnie zastanowid się nad sposobami

wykorzystania niszy jaką są konsumenci w wieku 60+.

Na początek aby swobodniej nam się rozmawiało prosiłbym, aby każdy z Paostwa się

przedstawił, czym się obecnie zajmuje, jaki jest profil prowadzonej przez Paostwa działalności

gospodarczej, jak spędzacie czas wolny itp.

Jakie branże/sektory mogą skorzystad z ukierunkowania swojej działalności na dojrzałego

konsumenta? Jakie grupy usług mogą byd świadczone na rzecz osób starszych przez mikro i małe

przedsiębiorstwa?

Ponieważ nasze spotkanie ma dotyczyd usług skierowanych do osób w wieku 60+ chciałbym

na początku dowiedzied się jak Paostwo widzą tą grupę. Proszę powiedzied czy dostrzegacie Paostwo


Stro

na9

6

osoby w wieku 60+ jako osobną grupę konsumentów? Jeśli tak, to chciałbym abyśmy spróbowali ją

sobie scharakteryzowad. Jeśli nie postrzegają Paostwo osób w wieku 60+ jako wyjątkowej grupy

konsumentów, to chciałbym abyśmy scharakteryzowali sobie te osoby na podstawie Paostwa

doświadczeo osobistych.

Czy paostwo w swojej działalności zwracacie szczególną uwagę na klienta dojrzałego? Czy

znane są Paostwu jakieś przykłady działalności skierowanej w szczególny sposób na osoby starsze?

Jakie branże/sektory mogą Paostwa zdaniem skorzystad z ukierunkowania swojej działalności na

konsumenta dojrzałego? Jakie grupy usług mogą byd świadczone na rzecz osób starszych przez mikro

i małe przedsiębiorstwa? W jakich sektorach Paostwa zdaniem istnieje szczególnie duży potencjał

związany z rosnącą grupą dojrzałych konsumentów? Z czego wynika Paostwa zdaniem brak nasycenia

rynku usługami skierowanymi do osób starszych? Jakie są największe problemy w dostosowaniu

działalności do potrzeb osób starszych?

Czy mikro i małe przedsiębiorstwa nadają się na wykorzystanie niszy, jaką jest świadczenie

usług dla dojrzałego konsumenta? Czy widzą sposób, aby wykorzystad tę niszę?

Czy Paostwa zdaniem mikro i małe przedsiębiorstwa nadają się na wykorzystanie niszy, jaką

jest świadczenie usług dla dojrzałego konsumenta? Jaka jest Paostwa zdaniem przewaga mikro i

małych przedsiębiorstw nad średnimi i dużymi przedsiębiorstwami w przypadku obsługi dojrzałych

klientów? Czy widzą Paostwo dla siebie jakiś sposób, aby wykorzystad tę niszę? Czy potraficie

Paostwo przytoczyd znane wam przykłady dotyczące przedsiębiorstw działających w podobny do

Paostwa sposób, którym udało się skutecznie wykorzystad tą niszę? Co Paostwa zdaniem może byd

największym zagrożeniem dla mikro i małych przedsiębiorstw koncentrujących się na wykorzystaniu

tej niszy?

Jakie branże/usługi/sektory mogą skorzystad na dopasowaniu się do potrzeb dojrzałego

konsumenta?

Jakie branże mogą Paostwa zdaniem najbardziej skorzystad na dopasowaniu się do potrzeb

dojrzałego konsumenta? Czy znacie Paostwo przykłady takich działao? Czy potrafilibyście Paostwo

scharakteryzowad koszyk zakupów osób w wieku 60+? Z jakich produktów i usług Paostwa zdaniem

korzystają te osoby? Z jakich regularnie a z jakich okazjonalnie?

Jakiego wsparcia potrzebują przedstawiciele MMP aby dostosowad swoje usługi do potrzeb

dojrzałego konsumenta?

Jakiego wsparcia oczekiwalibyście Paostwo ze strony instytucji paostwowych lub

pozarządowych w celu dostosowania waszych usług do potrzeb dojrzałego konsumenta? Jakie


Stro

na9

7

wsparcie, Paostwa zdaniem mogłoby byd najbardziej skuteczne w krótkim a jakie w długim okresie?

Jakie działania mogłyby Paostwu utrudnid dostosowanie się do potrzeb dojrzałego konsumenta?

Jaki zakres zmian musiałyby wprowadzid mikro i małe przedsiębiorstwa aby dostosowad

oferowane przez siebie usługi do potrzeb dojrzałego konsumenta?

Czy Paostwa zdaniem dostosowanie usług oferowanych obecnie przez MMP wymagałby

przeprowadzenia wielu trudnych zmian, czy możliwe jest stosunkowo szybkie i łatwe dostosowanie

oferty i sposobu działania przedsiębiorstw do lepszej obsługi dojrzałych klientów? Jakie sektory

Paostwa zdaniem mogą szybko i łatwo się dostosowad a jakim może to sprawid trudnośd.

Jaki obecnie procent klientów mikro i małych przedsiębiorców to dojrzali konsumenci

(osoby powyżej 60 roku życia)?

Jaki, Paostwa zdaniem, obecnie procent klientów mikro i małych przedsiębiorców to dojrzali

konsumenci? Co Paostwa zdaniem wpływa, poza specyfiką działania przedsiębiorstwa, na otwarcie na

starszych klientów? Czy dostrzegacie Paostwo wzrost liczby klientów wieku 60+ w Paostwa branży?

Czy reagujecie w jakiś sposób na tą zmianę? Jeżeli tak, to w jaki sposób? Jeżeli nie, to dlaczego?

Jaki przychód mogą generowad usługi, które zostały dostosowane do potrzeb dojrzałego

konsumenta (w procentach)?

Jaki przychód Paostwa zdaniem mogą generowad usługi, które zostały dostosowane do

potrzeb dojrzałego konsumenta (w procentach)? Czy w Paostwa ocenie jest to zysk uzasadniający

dodatkowe nakłady jakie trzeba ponieśd aby go osiągnąd, czy działanie takie są nieopłacalne? Od

czego może to zależed?

Jakie usługi/produkty mogą byd udzielane/oferowane dojrzałym konsumentom? Jakie

usługi opłaca się wdrożyd?

Jakie usługi lub produkty mogą byd Paostwa zdaniem oferowane dojrzałym konsumentom?

Jakie usługi opłaca się wdrożyd już teraz a jakie osiągną pełnię swojego potencjału dopiero za kilka

lat?


Stro

na9

8

Scenariusz FGI dla 60+

Dzieo dobry. Jestem pracownikiem firmy badawczej, która w ramach POKL na zlecenie

Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości realizuje badania pt. „Mikro i Małe Przedsiębiorstwa

dostawcą usług dla osób starszych”, mające na celu poznanie potrzeb konsumenta dojrzałego oraz

wdrożenie w mikro i małych przedsiębiorstwach w Polsce usług dopasowanych do potrzeb osób

starszych.

Spotkanie będziemy nagrywad wyłącznie do celów badawczych – do sporządzenia ogólnego

raportu opisowego.

Proszę o swobodne wypowiedzi, nie sprawdzamy tu Paostwa wiedzy, a jedynie gromadzimy

opinie na różne tematy – nie ma tu dobrych, czy złych odpowiedzi, wszystkie są dla nas niezwykle

ważne.

Wstęp

Szanowni Paostwo, obecnie osoby w Paostwa wieku stanowią bardzo liczną oraz istotną

grupę w wielu dziedzinach społeczno gospodarczych. Zainteresowanych poznaniem zwyczajów,

oczekiwao upodobao i problemów Paostwa jest bardzo wielu. Dlatego też, między innymi,

prowadzimy takie spotkania dla różnych instytucji publicznych wśród nich właśnie Polskiej Agencji

Rozwoju Przedsiębiorczości, czy niedawno Ministerstwa Sportu i Turystyki. Paostwa głos w tej

sprawie jest niezwykle ważny i rzuca światło na wiele aspektów, na które do tej pory nie zwracano

uwagi.

Na początek, aby swobodniej nam się rozmawiało, prosiłbym, aby każdy z Paostwa się

przedstawił, czym się obecnie zajmuje, jak spędza czas wolny itp.

Profil dojrzałego konsumenta

Jaki jest dojrzały konsument? (płed, wykształcenie, status zawodowy, miejsce

zamieszkania: wieś/miasto).

Chciałbym dowiedzied się więcej na Paostwa temat. Proszę mi opowiedzied jakie posiadacie

Paostwo wykształcenie? Czy nadal Paostwo pracujecie, czy przeszliście już Paostwo na

emeryturę/rentę? Gdzie Paostwo pracujecie lub pracowaliście? Gdzie i z kim mieszkacie (typ

zabudowy oraz mieszkanie samotnie/z partnerem/rodziną)? Jak oceniacie swój stan zdrowia,

samopoczucie oraz swoją sytuację materialną?


Stro

na9

9

Czego potrzebuje dojrzały konsument (w obszarze usług)?

Na początek porozmawiajmy o Paostwa typowym dniu, typowych obowiązkach, zakupach

odwiedzanych miejscach itd. Z jakich usług oferowanych przede wszystkim przez małych

przedsiębiorców najczęściej Paostwo korzystacie (fryzjer, sklep, rozrywka itp.)? Z jakich usług

korzystacie na co dzieo, z jakich korzystacie kilka razy w miesiącu lub kilka razy w roku? Z jakich usług

korzystacie najchętniej i dlaczego? Z jakich usług możecie korzystad swobodnie, bez problemu, a z

jakich trudniej wam korzystad? Z czego wynikają te trudności? (szczególnie trudności pozafinansowe).

Z jakich usług chcielibyście Paostwo korzystad, a nie możecie. Jakie są najważniejsze bariery na które

natrafiacie w dostępie do usług i co można byłoby zmienid aby ułatwid wam ten dostęp? (np. bariery

komunikacyjne, finansowe, brak dostępu do informacji itp.).

Ile wydaje pieniędzy i na co wydaje swoje pieniądze? (żywnośd, napoje bezalkoholowe;

alkohol i wyroby tytoniowe; odzież i obuwie; użytkowanie mieszkania i media; wyposażenie

mieszkania i prowadzenie gosp. domowego; zdrowie; transport; rekreacja i kultura; edukacja;

restauracje i hotele, podróże; hobby; inne).

Jak wygląda Paostwa koszyk zakupów (w razie potrzeby wyjaśnid, że chodzi o typowe

zakupy)? Czy macie Paostwo jakieś ulubione produkty? Jeżeli tak, to dlaczego najbardziej

odpowiadają wam właśnie te produkty? Co je wyróżnia? Jakie produkty kupujecie Paostwo regularnie

a jakie okazjonalnie? Gdyby Paostwa budżet zwiększył się np. o 20%, to czy zaczęlibyście Paostwo

kupowad jakieś produkty, których obecnie nie kupujecie? Jeśli tak, to co by to było? Co kupuje dla

siebie a co dla innych (rodzina, wnuki, znajomi itp.)? Czy są takie produkty, które chcielibyście

Paostwo kupowad, ale z jakichś powodów nie robicie tego? Jakie to produkty i dlaczego ich nie

kupujecie.

Gdzie robi zakupy?

W jakich miejscach i co Paostwo kupujecie? Czy korzystacie Paostwo z następujących miejsc i

jeśli tak, to co i dlaczego w nich kupujecie:

- na placach handlowych/targowiskach;

- sklepikach osiedlowych;

- dyskontach;

- sklepach wielko powierzchniowych/domach handlowych;

- hipermarketach/hurtowniach;

- sklepach specjalistycznych.


Stro

na1

00

Z jakich usług korzysta?

Czy korzystacie Paostwo z jakichś usług zaprojektowanych specjalnie pod kątem seniorów?

Jeśli tak, to z jakich. Jeśli nie to dlaczego nie? Czy słyszeliście Paostwo o jakichś usługach kierowanych

specjalnie do seniorów? (Należy uzyskad informacje na temat wymienionych poniżej kategorii usług.

Należy dopytad, czy korzystają z tych usług, jeśli tak, to jak często, jeśli nie, to czy słyszeli o tego typu

usługach przygotowanych specjalnie pod kątem seniorów? Czy korzystaliby z nich, jeśli byłyby

dostępne w ich mieście? Pod jakimi warunkami byliby skłonni z nich korzystad? Dopytad z jednej

strony o warunki finansowe a z drugiej o to co musiałoby zostad zapewnione w sensie organizacyjnym

jak np. transport, opieka pielęgniarki, bliskośd miejsca itp.)

- usługi remontowo-budowlane

- usługi edukacyjne (UTW i inne)

- usługi w zakresie ochrony zdrowia

- usługi medyczne

- usługi medycyny naturalnej

- usługi opiekuocze

- usługi rehabilitacyjne

- usługi rzemieślnicze i tradycyjne (szewc, kuśnierz, krawiec itp.)

- usługi związane z nowoczesnymi technologiami (komputer, Internet, telefon komórkowy

itp.)

- usługi fryzjerskie

- usługi kosmetyczne

- usługi turystyczne

- usługi hotelarskie

- usługi związane z kulturą, sportem i rekreacją

- usługi gastronomiczne

- usługi komunikacyjne (transportowe, motoryzacyjne)

- usługi ubezpieczeniowe

- ewentualne inne

Czego oczekuje od usługodawców?

Czego oczekujecie Paostwo od usługodawców? Na jakie aspekty zwracacie największą

uwagę? Czego powinni unikad usługodawcy?

Czego oczekuje od sprzedawców?


Stro

na1

01

Czego oczekujecie Paostwo od sprzedawców? Jakimi cechami i zachowaniami chcielibyście

Paostwo aby odznaczał się dobry sprzedawca? Czego powinien unikad?

Czy zwraca uwagę na ilośd czy na jakośd?

Na co zwracacie Paostwo szczególną uwagę przy wyborze produktów i usług? Czy ważniejsza

jest dla paostwa cena czy jakośd? W przypadku jakich produktów i usług ważniejsza jest cena a jakich

jakośd?

Czym się kieruje przy wyborze usługi?

Czego oczekujecie Paostwo od usługodawców? Którymi z wymienionych elementów

kierujecie się Paostwo przy wyborze i ocenie usługodawców: ceną, jakością, dostępnością, opinią

innych, przyzwyczajeniem?

Czy jest zainteresowany rabatami dla stałych klientów? Czy może inną formą promocji?

Z jakich promocji najczęściej Paostwo korzystacie? A jakie promocje najbardziej Paostwo

lubicie? Jaka forma promocji jednorazowej i stałej (dla stałych klientów) mogłaby byd dla Paostwa

najbardziej atrakcyjna?

Czy kupuje w Internecie? Jeżeli tak, to jakie produkty? Jeżeli nie, to czy chciałby kupowad w

Internecie?

Czy zdarzyło się Paostwu kupid coś przez Internet? Jeżeli tak, to co to było i czy ktoś Paostwu

pomagał przy dokonaniu transakcji? Jakie produkty i dlaczego Paostwa zdaniem można kupowad

przez Internet? Jeżeli nigdy nie kupiliście Paostwo niczego przez Internet, to dlaczego? Czy chcieliby

Paostwo kupowad przez Internet? Czego najbardziej Paostwo się obawiacie jeśli chodzi o zakupy w

Internecie?

Czy przy zakupach korzysta z pomocy osób bliskich (np. wnuków)?

Czy korzystacie Paostwo z pomocy osób bliskich przy zakupach? Jeśli tak, to w jakich

przypadkach i czego ta pomoc konkretnie dotyczy?

Co spowodowało, że ostatnio zmienił swojego usługodawcę?

Dlaczego korzystacie Paostwo ze swoich obecnych usługodawców? Dlaczego zmieniacie

Paostwo swoich usługodawców? Jakie elementy mogą decydowad o zmianie usługodawcy w Paostwa

przypadku?


Stro

na1

02

Czy dojrzały konsument oszczędza, czy odkłada jakieś pieniądze? Jaki to procent w

stosunku do emerytury (przychodów)?

Czy możecie sobie Paostwo pozwolid na odkładanie pieniędzy czy zmuszeni jesteście do

oszczędzania (czy odkładają bo otrzymują więcej niż swobodnie wydają, czy oszczędności wynikają z

przemyślanego gospodarowania finansami, czy niewielki dochód zmusza ich do oszczędzania przy

codziennych zakupach „na czarną godzinę”)? Jaką częśd przychodu jesteście Paostwo w stanie

odłożyd? Na jaki cel lub dlaczego Paostwo oszczędzacie? W jaki sposób oszczędzacie Paostwo –

samodzielnie czy z pomocą instytucji (banki, fundusze inwestycyjne itp.)? Skąd taki wybór sposobu

oszczędzania?

Czego brakuje dojrzałemu konsumentowi, jakich usług?

Jakich usług Paostwu obecnie brakuje na rynku? Od czego zależy dostępnośd lub brak

dostępności tych usług? W jaki sposób Paostwa zdaniem można ułatwid dojrzałym konsumentom

dostęp do tych usług?

Ile osób mających prawo do emerytury/będących na emeryturze nadal pracuje? Jakie są

powody prowadzenia aktywności zawodowej?

Czy pracujecie Paostwo mimo możliwości przejścia na emeryturę? Jaki odsetek takich osób

Paostwa zdaniem pracuje mimo osiągnięcia wieku emerytalnego? Jakiego typu są to osoby? Jaką

pracę wykonują? Dlaczego pracują mimo możliwości przejścia na emeryturę – z chęci czy z

konieczności?


Stro

na1

03

PAPI dla MMP

1) Wielkośd zatrudnienia (zmienna warstwująca)

a) 1-9 pracowników

b) 10-49 pracowników

c) 50-249 pracowników (zakoocz wywiad)

d) 250 pracowników lub więcej (zakoocz wywiad)

2) W jakiej branży Pan(i) działa (zmienna warstwująca)

a) Handel (zakoocz wywiad)

b) Usługi

c) Przemysł (zakoocz wywiad)

3) W którym z wymienionych sektorów działa Pana/Pani firma?

a) Usługi remontowo-budowlane

b) Usługi edukacyjne (UTW, kursy językowe itp.)

c) Usługi w zakresie ochrony zdrowia (nie bezpłatne usługi lekarskie na NFZ)

d) Usługi opiekuocze

e) Usługi rehabilitacyjne

f) Usługi rzemieślnicze (szewc, kuśnierz, krawiec itp.)

g) Usługi związane z komputerem

h) Usługi związane z Internetem

i) Usługi związane z telefonem komórkowym

j) Usługi fryzjerskie

k) Usługi kosmetyczne

l) Usługi turystyczne

m) Usługi hotelarskie

n) Usługi związane z kulturą i sztuką

o) Usługi związane ze sportem i rekreacją

p) Usługi gastronomiczne

q) Usługi ubezpieczeniowe

r) Usługi finansowe i kredytowe

s) Inne. Jakie?..............................

4) Wielkośd miejscowości, w której działa Pana/Pani firma (zmienna warstwująca)

t) Duże miasto (ponad 100 tys mieszkaoców)

u) Małe miasto (do 100 tys mieszkaoców)

v) Wieś

5) Czy do klientów Pana/Pani firmy należą osoby w wieku 60+?

a) Tak, to moi najważniejsi klienci

b) Tak, stanowią znaczny odsetek

c) Tak, ale stanowią niewielki odsetek

d) Nie, praktycznie nie obsługuję osób w takim wieku

e) Nie wiem, trudno powiedzied

6) Czy w stosunku do poprzednich 5 lat, odsetek Pana klientów w wieku 60+:

a) Zwiększył się

b) Zmniejszył się


Stro

na1

04

c) Pozostaje na tym samym poziomie

d) Nie wiem, trudno powiedzied

7) Czy Pana/Pani zdaniem osoby w wieku 60+ są dla Pana/Pani firmy atrakcyjnymi klientami?

a) Zdecydowanie tak

b) Raczej tak

c) Ani tak, ani nie

d) Raczej nie

e) Zdecydowanie nie

f) Nie wiem, trudno powiedzied

8) Czy Pana/Pani zdaniem, dostosowanie działalności mikro i małych przedsiębiorstw do potrzeb

dojrzałego konsumenta generalnie:

a) Nie wymaga zmian

b) Wymaga niewielkich zmian

c) Wymaga umiarkowanych zmian

d) Wymaga dużych zmian

e) Wymaga całkowitej zmiany podejścia do prowadzonej działalności


9) Jak duże zmiany, Pana/Pani zdaniem, musiał(a)by Pan/Pani wprowadzid w zakresie swojej firmy

aby dostosowad oferowane usługi do potrzeb osób starszych?

a) Żadnych, uważam, że sposób w jaki działa moja firma już jest odpowiedni (przejdź do pytania

12)

b) Niewielkie, uważam, że wystarczyłoby wprowadzid drobne zmiany

c) Średnie, uważam, że niektóre elementy działalności mojej firmy są dośd dobrze dostosowane

do potrzeb tej grupy, ale kilka innych elementów musiałoby zostad zmienionych

d) Duże, uważam, że konieczna byłaby zmiana wielu elementów działania mojej firmy

e) Bardzo duże, uważam, że konieczna byłaby całkowita zmiana sposobu działania

f) Nie wiem, trudno powiedzied (przejdź do pytania 12)

10) Czy Pana/Pani firma jest w stanie przeprowadzid te zmiany przy użyciu własnych środków?

a) tak

b) nie

c) nie wiem, trudno powiedzied

11) Aby wprowadzid te zmiany, jakiego typu wsparcie zewnętrzne byłoby najbardziej skuteczne w

przypadku Pana/Pani działalności?

a) Wsparcie w zakresie modernizacji lokalu

b) Wsparcie w zakresie dostosowania usługi

c) Wsparcie w zakresie zatrudnienia dodatkowych pracowników

d) Wsparcie w zakresie szkolenia obecnej kadry

e) Wsparcie w zakresie podniesienia mojej wiedzy na temat potrzeb i oczekiwao osób w wieku

60+

f) Wsparcie w zakresie reklamy wśród potencjalnych klientów

g) Wsparcie w zakresie zmiany przepisów prawa

h) Wsparcie w innym zakresie. Jakim?.........................

12) Czy Pana/Pani zdaniem dostosowanie oferty Pana/Pani firmy do potrzeb konsumenta dojrzałego:

a) Może byd bardzo opłacalne


Stro

na1

05

b) Może byd dośd opłacalne

c) Może byd średnio opłacalne

d) Może byd mało opłacalne

e) Może byd bardzo nieopłacalne


13) Czy podejmuje Pan jakieś działania mające na celu zachęcenie osób w wieku 60+ do korzystania z

Pana/Pani usług?

a) Tak (przejście do pyt 11)

b) Nie (przejście do pyt 13)

c) Nie wiem, trudno powiedzied (przejście do pyt 14)

14) Jakie to działania?...........................................

15) Dlaczego podejmuje Pan(i) te działania?......................

16) Dlaczego nie podejmuje Pan(i) takich działao?....................

17) Jaki typ przedsiębiorstw usługowych, Pana/Pani zdaniem, najlepiej nadaje się do

zagospodarowania niszy jaką są osoby w wieku 60+?

a) Mikro przedsiębiorstwa

b) Małe przedsiębiorstwa

c) Średnie przedsiębiorstwa

d) Duże przedsiębiorstwa

18) Które z wymienionych sektorów, Pana/Pani zdaniem, mogą w największym stopniu skorzystad na

dopasowaniu swojej działalności do potrzeb osób w wieku 60+?


b) Usługi edukacyjne (UTW kursy językowe itp.)

c) Usługi w zakresie ochrony zdrowia (nie wizyty lekarskie na NFZ)

d) Usługi medyczne

e) Usługi medycyny naturalnej

f) Usługi opiekuocze

g) Usługi rehabilitacyjne

h) Usługi rzemieślnicze (szewc, kuśnierz, krawiec itp.)

i) Usługi związane z nowoczesnymi technologiami (komputer, Internet, telefon)





n) Usługi związane z kulturą sztuką i rekreacją

o) Usługi gastronomiczne

p) Usługi komunikacyjne


r) Inne. Jakie?..............................

18) Jaki odsetek dochodu Pana/Pani firmy generują obecnie osoby w wieku 60+?

a) Praktycznie 0%

b) 1-25%

c) 26% - 50%

d) 51% - 75%


Stro

na1

06

e) 76% - 100%


19) Czy gdyby lepiej dostosował Pan(i) ofertę swojej firmy do potrzeb osób w wieku 60+, to czy

Pana/Pani zdaniem dochód generowany przez takich klientów:

a) Mógłby znacząco wzrosnąd

b) Mógłby nieco wzrosnąd

c) Pozostałby na tym samym poziomie (przejście do pyt 21)

d) Nie wiem, trudno powiedzied (przejście do pyt 21)

20) Jaki odsetek dochodu Pana/Pani firmy mogłyby generowad osoby w wieku 60+ gdyby lepiej

dostosował Pan(i) ofertę do ich potrzeb?

a) 1-25%

b) 26% - 50%

c) 51% - 75%

d) 76% - 100%

e) Nie wiem, trudno powiedzied

21) Jakie konkretnie usługi lub produkty skierowane do osób w wieku 60+, najbardziej opłacałoby się

wdrożyd w Pana/Pani firmie?...................


Stro

na1

07

PAPI dla MMP

1) Płed (zmienna warstwująca)

a) Kobieta

b) Mężczyzna

2) Wykształcenie (zmienna warstwująca)

a) Podstawowe

b) Zasadnicze zawodowe

c) Średnie

d) Wyższe

e) Odmowa odpowiedzi

3) Miejsce zamieszkania (zmienna warstwująca)

a) Duże miasto (ponad 100 tys mieszkaoców)

b) Małe miasto (do 100 tys mieszkaoców)

c) Wieś

4) Wiek

a) Mniej niż 60 (zakoocz wywiad)

b) 60-70

c) 70-80

d) 80+

5) Jaki jest Pana/Pani status zawodowy (zmienna warstwująca)

a) Aktywny zawodowo (przejście do 6)

b) Nieaktywny zawodowo (przejście do 9)

i) Emeryt

ii) Rencista

iii) Bezrobotny (bez prawa do renty lub emerytury)

iv) Inne

c) Odmowa odpowiedzi (przejście do 9)

6) Czy nabył(a) Pan(i) już prawo do przejścia na emeryturę?

a) Tak (przejście do 7)

b) Nie (przejście do 8)

c) Odmowa odpowiedzi (przejście do 9)

7) Dlaczego nadal Pan(i) pracuje?

a) Nadal chcę i mogę pracowad (przejście do 9)

b) Muszę pracowad ponieważ nie utrzymał(a)bym się z emerytury (przejście do 9)

c) Inne. Jakie?..................................................

8) Czy w momencie, kiedy osiągnie Pan(i) wiek emerytalny planuje Pan(i) od razu przejśd na

emeryturę, czy planuje Pan(i) jeszcze przez jakiś czas pracowad?

a) Zamierzam od razu przejśd na emeryturę i nie mam zamiaru dorabiad na emeryturze

b) Zamierzam od razu przejśd na emeryturę ale planuję sobie dorabiad na emeryturze

c) Zamierzam nie przechodzid od razu na emeryturę tylko popracowad dopóki będę miał(a) siły

d) Nie mogę przejśd od razu na emeryturę, muszę pracowad jeszcze kilka lat

e) Nie wiem, jeszcze nie zdecydowałem/am

9) Z kim Pan(i) mieszka?


Stro

na1

08

a) Sam(a)

b) Z małżonką/małżonkiem/partnerem/partnerką

c) Z dzieckiem/dziedmi

d) Z dzieckiem/dziedmi i wnukami

e) Z wnukiem/wnukami (ale nie z dziedmi)

10) Jak ocenił(a)by Pan(i) stan swojego zdrowia?

a) Czuję się bardzo dobrze

b) Czuję się raczej dobrze

c) Czuję się przeciętnie

d) Czuję się raczej źle

e) Czuję się bardzo źle


11) Jak ocenił(a)by Pan(i) ilośd wolnego czasu jakim Pan(i) dysponuje?

a) Mam bardzo dużo wolnego czasu

b) Mam raczej dużo wolnego czasu

c) Mam przeciętną ilośd wolnego czasu

d) Mam raczej mało wolnego czasu

e) Mam bardzo mało wolnego czasu

12) Z których spośród wymienionych usług Pan(i) korzysta i jak często?

Usługa Częstotliwośd korzystania

1. Usługi remontowo-budowlane

a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale

g) Nie wiem, trudno powiedzied

2. Usługi edukacyjne (UTW kursy

językowe itp.)

a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale


3. Usługi w zakresie ochrony

zdrowia (nie bezpłatne usługi

lekarskie na NFZ)

a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale


4. Usługi opiekuocze a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie


Stro

na1

09

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale


5. Usługi rehabilitacyjne a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale


6. Usługi rzemieślnicze (szewc,

kuśnierz, krawiec itp.)

a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale


7. Usługi związane z

komputerem

a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale


8. Usługi związane z Internetem a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale


9. Usługi związane z telefonem

komórkowym

a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale


10. Usługi fryzjerskie a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko


Stro

na1

10

f) Wcale


11. Usługi kosmetyczne a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale


12. Usługi turystyczne a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale


13. Usługi hotelarskie a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale


14. Usługi związane z kulturą i

sztuką

a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale


15. Usługi związane ze sportem i

rekreacją

a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale


16. Usługi gastronomiczne a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale



Stro

na1

11

17. Usługi ubezpieczeniowe a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale


18. Usługi finansowe i kredytowe a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale


19. Inne. Jakie?.............................. a) Bardzo często

b) Dośd często

c) Przeciętnie

d) Dośd rzadko

e) Bardzo rzadko

f) Wcale


13) Z których spośród wymienionych usług chciał(a)by Pan(i) korzystad częściej niż ma Pan(i)

możliwośd obecnie?


b) Usługi edukacyjne (UTW, kursy językowe itp.)

c) Usługi w zakresie ochrony zdrowia (nie bezpłatne usługi lekarskie na NFZ)

d) Usługi opiekuocze

e) Usługi rehabilitacyjne

f) Usługi rzemieślnicze (szewc, kuśnierz, krawiec itp.)

g) Usługi związane z komputerem

h) Usługi związane z Internetem

i) Usługi związane z telefonem komórkowym





n) Usługi związane z kulturą i sztuką

o) Usługi związane ze sportem i rekreacją

p) Usługi gastronomiczne


r) Usługi finansowe i kredytowe

s) Inne. Jakie?..............................

14) Dlaczego obecnie nie korzysta Pan/Pani z tych usług tak często jakby chciał(a)? (dopytaj tylko o

wymienione w pyt. 13)


Stro

na1

12

Usługa Powód


a) Nie stad mnie

b) W mojej okolicy nie ma takiej usługi

c) Nie wiem czy w mojej okolicy jest taka usługa

d) Ta usługa jest u mnie świadczona na zbyt niskim

poziomie

e) Nie mam potrzeby korzystania z takiej usługi

f) Sam(a) zrobię to lepiej

g) Nie wiem jak korzystad z takiej usługi

h) Nie wiem, trudno powiedzied

i) Inne jakie…………………………….


językowe itp.)

a) Nie stad mnie




poziomie








lekarskie na NFZ)

a) Nie stad mnie




poziomie






4. Usługi opiekuocze a) Nie stad mnie




poziomie






5. Usługi rehabilitacyjne a) Nie stad mnie




Stro

na1

13


poziomie








a) Nie stad mnie




poziomie







komputerem

a) Nie stad mnie




poziomie






8. Usługi związane z Internetem a) Nie stad mnie




poziomie







komórkowym

a) Nie stad mnie




poziomie




Stro

na1

14




10. Usługi fryzjerskie a) Nie stad mnie




poziomie






11. Usługi kosmetyczne a) Nie stad mnie




poziomie






12. Usługi turystyczne a) Nie stad mnie




poziomie




h) Inne jakie…………………………….

13. Usługi hotelarskie a) Nie stad mnie




poziomie







sztuką

a) Nie stad mnie



Stro

na1

15



poziomie







rekreacją

a) Nie stad mnie




poziomie






16. Usługi gastronomiczne a) Nie stad mnie




poziomie






17. Usługi ubezpieczeniowe a) Nie stad mnie




poziomie






18. Usługi finansowe i kredytowe a) Nie stad mnie




poziomie



Stro

na1

16





19. Inne. Jakie?.............................. a) Nie stad mnie




poziomie






15) Ile średnio miesięcznie wydaje Pan(i) na: (w razie problemu pomóż oszacowad)

Usługa Kwota


a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś

g) Ponad 1001zł/mieś


i) Odmowa odpowiedzi


językowe itp.)

a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś






lekarskie na NFZ)

a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś





Stro

na1

17

4. Usługi opiekuocze a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś




5. Usługi rehabilitacyjne a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś






a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś





komputerem

a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś




8. Usługi związane z Internetem a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś




Stro

na1

18



komórkowym

a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś




10. Usługi fryzjerskie a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś




11. Usługi kosmetyczne a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś




12. Usługi turystyczne a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś




13. Usługi hotelarskie a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś



Stro

na1

19




sztuką

a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś





rekreacją

a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś




16. Usługi gastronomiczne a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś




17. Usługi ubezpieczeniowe a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś




18. Usługi finansowe i kredytowe a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś


Stro

na1

20




19. Inne. Jakie?.............................. a) 0zł/mieś

b) 1-50zł/mieś

c) 51-100zł/mieś

d) 101-200zł/mieś

e) 201-500zł/mieś

f) 501-1000zł/mieś




16) Gdzie najczęściej kupuje Pan(i) następujące produkty?

Grupa produktów Miejsce zakupu

1. Pieczywo a) Na placach handlowych/targowiskach

b) W sklepikach osiedlowych (małych piekarniach)

c) Dyskontach (Biedronka, Lidl)

d) Hipermarketach (Tesco, Carrefour)

e) Przez Internet

f) Inne. Jakie?...................


h) Odmowa odpowiedzi

2. Warzywa a) Na placach handlowych/targowiskach

b) W sklepikach osiedlowych



e) Przez Internet

f) Inne. Jakie?...................



3. Owoce a) Na placach handlowych/targowiskach




e) Przez Internet

f) Inne. Jakie?...................



4. Mięso, wędliny a) Na placach handlowych/targowiskach

b) W sklepikach osiedlowych (małych rzeźnikach)



e) Przez Internet


Stro

na1

21

f) Inne. Jakie?...................



5. Kosmetyki (jeśli respondent

wybierze np. Rossmanna,

wybierz „Inne” i zapisz

odpowiedź)

a) Na placach handlowych/targowiskach

b) W sklepikach osiedlowych (małych drogeriach)



e) Przez Internet

f) Inne. Jakie?...................



6. Chemię gospodarczą a) Na placach handlowych/targowiskach




e) Przez Internet

f) Inne. Jakie?...................



7. Sprzęt RTV i AGD (jeśli

respondent wybierze np.

MediaMarkt, wybierz „Inne” i

zapisz odpowiedź)





e) Przez Internet

f) Inne. Jakie?...................



8. Ubrania i obuwie (jeśli


Galerię Handlową, wybierz

„Inne” i zapisz odpowiedź)


b) W sklepikach osiedlowych (małych drogeriach)



e) Przez Internet

f) Inne. Jakie?...................



9. Alkohol, tytoo i inne używki a) Na placach handlowych/targowiskach




e) Przez Internet

f) Inne. Jakie?...................



10. Książki, prasa itp. (jeśli a) Na placach handlowych/targowiskach


Stro

na1

22


Empik, wybierz „Inne” i zapisz

odpowiedź)




e) Przez Internet

f) Inne. Jakie?...................



11. Hobby (jeśli respondent

wybierze sklep specjalistyczny

wybierz „Inne” i zapisz

odpowiedź)





e) Przez Internet

f) Inne. Jakie?...................



12. Inne. Jakie?.............................. a) Na placach handlowych/targowiskach




e) Przez Internet

f) Inne. Jakie?...................



17) Jak ważne są dla Pana/Pani następujące elementy podczas wyboru produktu lub usługi?

Element Ocena

1. Cena a) Bardzo ważna

b) Raczej ważna

c) Średnio ważna

d) Raczej nieważna

e) Zupełnie nieważna


2. Jakośd a) Bardzo ważna

b) Raczej ważna

c) Średnio ważna

d) Raczej nieważna



3. Funkcjonalnośd a) Bardzo ważna

b) Raczej ważna

c) Średnio ważna

d) Raczej nieważna




Stro

na1

23

4. Nowoczesnośd a) Bardzo ważna

b) Raczej ważna

c) Średnio ważna

d) Raczej nieważna



5. Porada rodziny/znajomych a) Bardzo ważna

b) Raczej ważna

c) Średnio ważna

d) Raczej nieważna



6. Porada

sprzedawcy/usługodawcy

a) Bardzo ważna

b) Raczej ważna

c) Średnio ważna

d) Raczej nieważna



7. Korzystanie z produktu/usługi

przez inne osoby w moim

wieku

a) Bardzo ważna

b) Raczej ważna

c) Średnio ważna

d) Raczej nieważna



8. Korzystanie ze sprawdzonych

już przeze mnie

produktów/usług

a) Bardzo ważna

b) Raczej ważna

c) Średnio ważna

d) Raczej nieważna



18) Czy są jakieś inne elementy, które są dla Pana/Pani szczególnie ważne podczas wyboru produktu

lub usługi? Jeżeli tak, to jakie?......................................................

19) Jak ocenia Pan(i) następujące typy promocji?

Typ promocji Ocena

1. Obniżona cena a) Bardzo atrakcyjna

b) Raczej atrakcyjna

c) Średnio atrakcyjna

d) Raczej nieatrakcyjna

e) Zupełnie nieatrakcyjna


2. Rabat dla stałych klientów a) Bardzo atrakcyjna




Stro

na1

24




3. Zniżki w jeden wybrany dzieo

tygodnia (np. w każdy wtorek)

a) Bardzo atrakcyjna






4. Zniżki w określonych

godzinach (np. codziennie od

10 do 12)







5. Darmowa usługa po

wykupieniu określonej liczby

usług (np. 10 usługa gratis)







6. Gratisy (np. próbki

kosmetyków u

fryzjera/kosmetyczki)







20) Czy ewentualnie przychodzą Panu/Pani jakieś inne zachęty, które dla Pana/Pani byłyby

szczególnie atrakcyjne?............................................

21) Czy kupuje Pan(i) przez Internet?

a) Tak, często

b) Tak, ale rzadko

c) Tak, ale zdarzyło mi się to tylko raz lub dwa razy w życiu

d) Nie, nigdy nie kupiłem/kupiłam nic przez Internet (przejście do pyt 23)

22) Które z wymienionych elementów są dla Pana/Pani najważniejszymi zaletami kupowania przez

Internet?

a) Niższa cena

b) Większa wygoda

c) Większy wybór

d) Większa ilośd informacji o produkcie/usłudze

e) Większa dostępnośd asortymentu

f) Dodatki, gratisy

g) Dostawa produktów do domu

23) Dlaczego nie kupuje Pan(i) przez Internet? (tylko dla odp. d pyt 21 )


Stro

na1

25

a) Nie ufam sprzedawcom internetowym

b) Boje się, że popełnię błąd podczas płacenia, stracę pieniądze i nie dostanę towaru

c) Nie lubię kupowad produktów, których nie miałem/miałam w ręku i nie widziałem/widziałam

na własne oczy

d) Cena przesyłki jest zbyt wysoka

e) Nie chcę czekad kilka dni na przesyłkę

f) Nie mam pewności, czy w przypadku zakupów przez Internet nie będę miał(a) problemów z

reklamacją lub zwrotem towaru

g) Nie wiem jak to się robi

h) Nie mam dostępu do Internetu

i) Nie czuję potrzeby kupowania przez Internet, wszystko co chcę kupid mogę kupid w

tradycyjny sposób

j) Inne. Jakie?...................................

24) Czy w ciągu ostatniego roku zmienił Pan(i) jakiegoś usługodawcę, z którego wcześniej Pan(i)

korzystał(a) lub czy zaczął/zaczęła Pan(i) korzystad z jakiejś usługi mimo, że wcześniej Pan(i) z niej

nie korzystał(a)?

a) Tak

b) Nie

c) Nie wiem/Nie pamiętam

25) Co to była za usługa?...........................................

26) Dlaczego zmienił(a) Pan(i) tego usługodawcę lub zaczął/zaczęła Pan(i) korzystad z tej

usługi?....................................

27) Czy udaje się Panu/Pani odkładad w miarę regularnie jakieś pieniądze?

a) Tak, często

b) Tak, czasami

c) Nie, nigdy (przejście do pyt 29)

d) Odmowa odpowiedzi (przejście do pyt 29)

28) Jaki procent miesięcznego dochodu udaje się Panu/Pani odłożyd?

a) Do 10% dochodu

b) 11-20% dochodu

c) 21-30% dochodu

d) 31-40% dochodu

e) 41-50% dochodu

f) Ponad 50% dochodu



29) Jak ocenił(a)by Pan(i) swoją sytuację materialną

a) Bardzo dobra

b) Raczej dobra

c) Przeciętna

d) Raczej zła

e) Bardzo zła


g) Odmowa odpowiedzi


Stro

na1

26

30) Do którego przedziału należy Pana/Pani miesięczny dochód na rękę ?

a) Mniej niż 500zł/mieś

b) 501-1000zł/mieś

c) 1001-1500zł/mieś

d) 1501-2000zł/mieś

e) 2001-2500zł/mieś

f) 2501-3000zł/mieś




Stro

na1

27

Spis wykresów

Wykres 1 Czy do klientów Pana/Pani firmy należą osoby w wieku 60+? .............................................. 23

Wykres 2 Czy do klientów Pana/Pani firmy należą osoby w wieku 60+? - Ze względu na wielkośd

przedsiębiorstwa ................................................................................................................................... 23

Wykres 3 Czy do klientów Pana/Pani firmy należą osoby w wieku 60+? - Ze względu na branże ....... 24

Wykres 4 Czy w stosunku do poprzednich 5 lat, odsetek Pana klientów w wieku 60+ zwiększył się,

zmniejszył czy pozostał na tym samym poziomie? ............................................................................... 25

Wykres 5 Czy Pana/Pani zdaniem osoby w wieku 60+ są dla Pana/Pani firmy atrakcyjnymi klientami?

............................................................................................................................................................... 25

Wykres 6 Czy Pana/Pani zdaniem osoby w wieku 60+ są dla Pana/Pani firmy atrakcyjnymi klientami? -

Ze względu na branże ............................................................................................................................ 26

Wykres 7 Czy Pana/Pani zdaniem, dostosowanie działalności mikro i małych przedsiębiorstw do

potrzeb dojrzałego konsumenta generalnie: ........................................................................................ 27

Wykres 8 Czy Pana/Pani zdaniem, dostosowanie działalności mikro i małych przedsiębiorstw do

potrzeb dojrzałego konsumenta generalnie: - Ze względu na branże .................................................. 28

Wykres 9 Jak duże zmiany, Pana/Pani zdaniem, musiał(a)by Pan/Pani wprowadzid w zakresie swojej

firmy aby dostosowad oferowane usługi do potrzeb osób starszych?.................................................. 29

Wykres 10 Jak duże zmiany, Pana/Pani zdaniem, musiał(a)by Pan/Pani wprowadzid w zakresie swojej

firmy aby dostosowad oferowane usługi do potrzeb osób starszych? - Ze względu na branże............ 30

Wykres 11 Czy Pana/Pani firma jest w stanie przeprowadzid te zmiany przy użyciu własnych środków?

............................................................................................................................................................... 31

Wykres 12 Aby wprowadzid te zmiany, jakiego typu wsparcie zewnętrzne byłoby najbardziej

skuteczne w przypadku Pana/Pani działalności? .................................................................................. 32

Wykres 13 Czy Pana/Pani zdaniem dostosowanie oferty Pana/Pani firmy do potrzeb konsumenta

dojrzałego: ............................................................................................................................................. 33


dojrzałego: - Ze względu na wielkośd przedsiębiorstwa ....................................................................... 34


dojrzałego: - Ze względu na branże ....................................................................................................... 35

Wykres 16 Czy podejmuje Pan jakieś działania mające na celu zachęcenie osób w wieku 60+ do

korzystania z Pana/Pani usług? ............................................................................................................. 35

Wykres 17 Czy podejmuje Pan jakieś działania mające na celu zachęcenie osób w wieku 60+ do

korzystania z Pana/Pani usług? – Ze względu na branże ...................................................................... 36


Stro

na1

28

Wykres 18 Jaki typ przedsiębiorstw usługowych, Pana/Pani zdaniem, najlepiej nadaje się do

zagospodarowania niszy jaką są osoby w wieku 60+? .......................................................................... 39

Wykres 19 Jaki typ przedsiębiorstw usługowych, Pana/Pani zdaniem, najlepiej nadaje się do

zagospodarowania niszy jaką są osoby w wieku 60+? - Ze względu na branże .................................... 40

Wykres 20 Które z wymienionych sektorów, Pana/Pani zdaniem, mogą w największym stopniu

skorzystad na dopasowaniu swojej działalności do potrzeb osób w wieku 60+? ................................. 41

Wykres 21 Jaki odsetek dochodu Pana/Pani firmy generują obecnie osoby w wieku 60+? ................. 42

Wykres 22 Jaki odsetek dochodu Pana/Pani firmy generują obecnie osoby w wieku 60+? - Ze względu

na wielkośd przedsiębiorstwa................................................................................................................ 43

Wykres 23 Czy gdyby lepiej dostosował Pan(i) ofertę swojej firmy do potrzeb osób w wieku 60+, to

czy Pana/Pani zdaniem dochód generowany przez takich klientów: .................................................... 43

Wykres 24 Czy gdyby lepiej dostosował Pan(i) ofertę swojej firmy do potrzeb osób w wieku 60+, to

czy Pana/Pani zdaniem dochód generowany przez takich klientów: - Ze względu na branże .............. 44

Wykres 25 Jaki odsetek dochodu Pana/Pani firmy mogłyby generowad osoby w wieku 60+ gdyby

lepiej dostosował Pan(i) ofertę do ich potrzeb? ................................................................................... 45

Wykres 26 Płed ...................................................................................................................................... 46

Wykres 27 Wykształcenie ...................................................................................................................... 46

Wykres 28 Miejsce zamieszkania .......................................................................................................... 47

Wykres 29 Wiek ..................................................................................................................................... 47

Wykres 30 Jaki jest Pana/Pani status zawodowy .................................................................................. 48

Wykres 31 Jaki jest Pana/Pani status zawodowy- nieaktywni zawodowo ............................................ 48

Wykres 32 Czy nabył(a) Pan(i) już prawo do przejścia na emeryturę? ................................................. 49

Wykres 33 Dlaczego nadal Pan(i) pracuje? ........................................................................................... 49

Wykres 34 Czy w momencie, kiedy osiągnie Pan(i) wiek emerytalny planuje Pan(i) od razu przejśd na

emeryturę, czy planuje Pan(i) jeszcze przez jakiś czas pracowad? ........................................................ 50

Wykres 35 Z kim Pan(i) mieszka? .......................................................................................................... 50

Wykres 36 Jak ocenił(a)by Pan(i) stan swojego zdrowia? ..................................................................... 51

Wykres 37 Jak ocenił(a)by Pan(i) ilośd wolnego czasu jakim Pan(i) dysponuje? ................................... 51

Wykres 38 Z których spośród wymienionych usług Pan(i) korzysta i jak często? ................................. 52

Wykres 39 Z których spośród wymienionych usług chciał(a)by Pan(i) korzystad częściej niż ma Pan(i)

możliwośd obecnie? .............................................................................................................................. 54

Wykres 40 Dlaczego obecnie nie korzysta Pan/Pani z tych usług tak często jakby chciał(a)? cz.1 ....... 56




Stro

na1

29

Wykres 43 Czy udaje się Panu/Pani odkładad w miarę regularnie jakieś pieniądze? ........................... 59

Wykres 44 Czy udaje się Panu/Pani odkładad w miarę regularnie jakieś pieniądze? Wykształcenie ... 59

Wykres 45 Czy udaje się Panu/Pani odkładad w miarę regularnie jakieś pieniądze? – miejsce

zamieszkania.......................................................................................................................................... 60

Wykres 46 Jaki procent miesięcznego dochodu udaje się Panu/Pani odłożyd? .................................... 60

Wykres 47 Jaki procent miesięcznego dochodu udaje się Panu/Pani odłożyd? Płed ............................ 61

Wykres 48 Jaki procent miesięcznego dochodu udaje się Panu/Pani odłożyd? Wykształcenie ........... 61

Wykres 49 Jaki procent miesięcznego dochodu udaje się Panu/Pani odłożyd? miejsce zamieszkania 62

Wykres 50 Jak ocenił(a)by Pan(i) swoją sytuację materialną? .............................................................. 62

Wykres 51 Jak ocenił(a)by Pan(i) swoją sytuację materialną? Płed ...................................................... 63

Wykres 52 Jak ocenił(a)by Pan(i) swoją sytuację materialną? Wykształcenie ...................................... 63

Wykres 53 Jak ocenił(a)by Pan(i) swoją sytuację materialną? Miejsce zamieszkania .......................... 64

Wykres 54 Do którego przedziału należy Pana/Pani miesięczny dochód na rękę? .............................. 64

Wykres 55 Do którego przedziału należy Pana/Pani miesięczny dochód na rękę? Płed ....................... 65

Wykres 56 Do którego przedziału należy Pana/Pani miesięczny dochód na rękę? Wykształcenie ...... 66

Wykres 57 Do którego przedziału należy Pana/Pani miesięczny dochód na rękę? Miejsce zamieszkania

............................................................................................................................................................... 66

Wykres 58 Ile średnio miesięcznie wydaje Pan(i) na poszczególne rodzaje usług? Cz. 1 ..................... 67

Wykres 59 Ile średnio miesięcznie wydaje Pan(i) na poszczególne rodzaje usług? Cz.2 ...................... 68

Wykres 60 Ile średnio miesięcznie wydaje Pan(i) na poszczególne rodzaje usług? Cz.3 ...................... 69

Wykres 61 Gdzie najczęściej kupuje Pan(i) następujące produkty? Cz.1 .............................................. 70

Wykres 62 Gdzie najczęściej kupuje Pan(i) następujące produkty? Cz.2 .............................................. 71

Wykres 63 Jak ważne są dla Pana/Pani następujące elementy podczas wyboru produktu lub usługi? 72

Wykres 64 Jak ocenia Pan(i) następujące typy promocji? .................................................................... 75

Wykres 65 Czy kupuje Pan(i) przez Internet? ........................................................................................ 77

Wykres 66 Czy kupuje Pan(i) przez Internet? Wykształcenie ................................................................ 77

Wykres 67 Czy kupuje Pan(i) przez Internet? Miejsce zamieszkania .................................................... 78

Wykres 68 Które z wymienionych elementów są dla Pana/Pani najważniejszymi zaletami kupowania

przez Internet? ...................................................................................................................................... 78

Wykres 69 Dlaczego nie kupuje Pan(i) przez Internet? ......................................................................... 79

Wykres 70 Czy w ciągu ostatniego roku zmienił Pan(i) jakiegoś usługodawcę, z którego wcześniej

Pan(i) korzystał(a) lub czy zaczął/zaczęła Pan(i) korzystad z jakiejś usługi mimo, że wcześniej Pan(i) z

niej nie korzystał(a)? ............................................................................................................................. 80


Stro

na1

30

Spis tabel

Tabela 1 Struktura próby ze względu na wielkośd MMP ....................................................................... 21

Tabela 2 Struktura próby ze względu na sektor działania MMP ........................................................... 22

Tabela 3 Struktura próby ze względu na wielkośd miejscowości, w której działa firma ....................... 22

Tabela 4 Pyt. 11 Inne. Jakie? ................................................................................................................. 32

Tabela 5 Jakie działania mające na celu zachęcenie osób w wieku 60+ do korzystania z Pana/Pani

usług podejmuje Pan/Pani? ................................................................................................................... 37

Tabela 6 Dlaczego podejmuje Pan(i) te działania? ................................................................................ 38

Tabela 7 Dlaczego nie podejmuje Pan(i) takich działao? ...................................................................... 38

Tabela 8 Z których spośród wymienionych usług Pan(i) korzysta i jak często?..................................... 53

Tabela 9 Czy są jakieś inne elementy, które są dla Pana/Pani szczególnie ważne podczas wyboru

produktu lub usługi? .............................................................................................................................. 74

Tabela 10 Czy ewentualnie przychodzą Panu/Pani jakieś inne zachęty, które dla Pana/Pani byłyby

szczególnie atrakcyjne? ......................................................................................................................... 76

Tabela 11 Usługi, które wymieniono na innych dostawców. ................................................................ 80

Tabela 12 Dlaczego zmienił(a) Pan(i) tego usługodawcę lub zaczął/zaczęła Pan(i) korzystad z tej

usługi? ................................................................................................................................................... 81

Raport koocowy z badao „MMP dostawcą usług dla osób starszych” · Określenie empirycznego...

Documents

Transcript of Raport koocowy z badao „MMP dostawcą usług dla osób starszych” · Określenie empirycznego...