Rola operatorów instalacji w europejskim i planowanym krajowym handlu uprawnieniami do emisji

Krzysztof Olendrzyński

• informacje wstępne: Konwencja Klimatyczna, Protokół z Kioto, mechanizmy elastyczne

• europejski system handlu uprawnieniami do emisji (2003/87/EC)

• ustawa o handlu uprawnieniami do emisji GC i innych substancji

• nowe zadania dla przedsiębiorstw – operatorów instalacji

• przewidywane kierunki rozwoju systemu handlu po roku 2007

Konferencja: Ochrona Środowiska w sektorze przemysłowym, 26 stycznia 2005 r., Warszawa.

Krajowe Centrum Inwentaryzacji Emisji

Konwencja Klimatyczna, Protokół z Kioto – podstawowe informacje• UN FCCC - Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w

sprawie zmian klimatu; zobowiązanie do: ustabilizowania do roku 2000 emisji gazów cieplarnianych na poziomie roku bazowego (dla większości krajów: rok 1990)

• zobowiązanie tylko dla państw wymienionych w Załączniku I do Konwencji tzn. krajów rozwiniętych i z gospodarkami w okresie transformacji

• zobowiązanie to Polska wypełniła z nadwyżką

Protokół z Kioto rozszerza postanowienia Konwencji• jest pierwszym prawnie wiążącym porozumieniem

międzynarodowym mającym na celu ochronę środowiska i realizację programu zrównoważonego rozwoju w skali globalnej; stanowi początek procesu, który ma doprowadzić do stabilizacji poziomu koncentracji gazów cieplarnianych w atmosferze

• wejdzie w życie w lutym 2005 r; wymaganie 55/55; Rosja

• cel PK: doprowadzenie do redukcji emisji gazów cieplarnianych łącznie przez Państwa wymienione w Załączniku I do Konwencji o 5,5%, w latach 2008 – 2012; Polska zobowiązała się do 6% redukcji

Mechanizmy elastyczne Protokołu z Kioto

Wspólne wdrożenia (Joint Implementation – JI)

transfer jednostek zredukowanej emisji (Emission Reduction Units – ERUs) pomiędzy stronami Załącznika I do UN FCCC

Mechanizm Czystego Rozwoju (Clean Development Mechanism)

transfer certyfikowanych redukcji emisji (Certified Emission Reductions - CERs) pomiędzy stronami spoza Załącznika I do UNFCCC i stronami należącymi do Załącznika I; oraz zalesianie i ponowne zalesianie (RMU – Removal Units)

Międzynarodowy Handel Emisjami

transfer jednostek przyznanej ilości (Assigned Amount Units – AAUs) pomiędzy stronami Załącznika B do PK (krajami posiadającymi konkretne cele redukcyjne

Krajowa emisja gazów cieplarnianych obejmuje:• instalacje w sektorach objętych europejskim systemem handlu (European

Trading Scheme - ETS): energetyka zawodowa, elektrociepłownie przemysłowe, ciepłownie komunalne, produkcja żelaza i stali, cementu, wapna, szkła, ceramiki, papieru

• pozostałe sektory: pozostały przemysł (chemiczny, metale nieżelazne), transport, usługi, gospodarstwa domowe, rolnictwo, leśnictwo, odpady

• około 80,6% (2002) krajowej emisji gazów cieplarnianych to emisja CO2; pozostałe gazy: metan 12%, podtlenek azotu 7%, fluorowane gazy przemysłowe <0,5%

• około 70% krajowej emisji CO2 pochodzi z instalacji objętych KPRU (wstępnie 286 mln ton na lata 2005-2007)

• tylko niewielka część krajowej „nadwyżki” redukcji emisji GC objęta będzie handlem w ramach ETS

• pozostała część może być sprzedana w transakcjach bilateralnych pomiędzy rządami państw-stron PK

Dyrektywa 2003/87/EC oraz dyrektywa „łącząca” 2004/101/EC

• ustanawia europejski system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych na poziomie instalacji/przedsiębiorstw

• wprowadza zmiany w dyrektywie o zintegrowanym zapobieganiu i kontroli zanieczyszczeń (96/61/EC IPPC)

• w pierwszym okresie (2005-2007) ograniczona lista działalności z progami produkcji i tylko dwutlenek węgla (CO2)

• obowiązkowo nowe zezwolenia na emisję CO2

• zobowiązanie do umorzenia ilości uprawnień równej ilości wyemitowanej emisji w danym roku

• dotkliwe kary (40/100 euro) za emisje powyżej ilości uprawnień

• zasady monitorowania i raportowania i weryfikacji w aneksach

• szczegółowe wskazówki do monitorowania emisji – osobny dokument Komisji Europejskiej

• połączenie mechanizmów elastycznych Protokołu z Kioto (JI i CDM) z systemem ETS

Ustawa o handlu uprawnieniami do emisji GC i innych substancji (Dziennik Ustaw Nr 281 z 29.12.2004)

• ustanawia system handlu uprawnieniami do emisji składający się z: - wspólnotowego systemu ETS dla gazów cieplarnianych (transpozycja do prawa krajowego dyrektywy 2003/87/EC) - krajowego systemu dla innych substancji (SO2, NOx, PM?)

• Min. Środowiska w porozumieniu z Min. Gospodarki określi w drodze rozporządzenia:

1) rodzaje instalacji objętych systemem 2) wartości progowe odniesione do zdolności produkcyjnych instalacji 3) długość okresu rozliczeniowego w zależności od rodzaju substancji objętych systemem

4) substancje objęte systemem w okresie rozliczeniowym

Systemem administruje Krajowy Administrator Systemu Handlu

Uprawnieniami do Emisji, zwany Krajowym Administratorem

• do zadań Krajowego Administratora należy:

prowadzenie Krajowego Rejestru Uprawnień

prowadzenie bazy danych zawierającej informacje o instalacjach objętych systemem niezbędne do opracowania KPRU

monitorowanie funkcjonowania systemu, w tym przeprowadzanie przeglądów, analiz i ocen jego funkcjonowania

opracowanie projektów krajowych planów rozdziału uprawnień

monitorowanie działań związanych z realizacją projektów wspólnych wdrożeń i mechanizmu czystego rozwoju

udzielanie wyjaśnień, opracowywanie materiałów informacyjnych oraz prowadzenie szkoleń dotyczących funkcjonowania systemu

• MŚ wyznacza i sprawuje nadzór nad Krajowym Administratorem.

Nowe zadania dla przedsiębiorstw – operatorów instalacji

• zmiany w zasadach rachunkowości – uprawnienia jako aktywa w raportach finansowych; zarządzanie uprawnieniami

• obowiązek ubiegania się o nowe zezwolenie na emisję dwutlenku węgla (do końca lutego 2005!)

• we wniosku o zezwolenie wymagany jest opis procedur monitorowania wielkości emisji

• odejście od bezpośredniego pomiaru emisji CO2; szacowanie emisji poprzez szczegółową analizę spalania paliw i emisji procesowych; trudna metodologicznie ilościowa ocena niepewności szacowań emisji

• obowiązek weryfikacji raportów emisyjnych przez akredytowanych audytorów

• uprawnienia do emisji – istotnym elementem strategii rozwoju przedsiębiorstwa; dodatkowe zadania i koszty związane z monitorowaniem, raportowaniem i weryfikacją emisji

Przewidywane kierunki rozwoju europejskiego systemu po 2007 r.

• pozostałe gazy cieplarniane: CH4, N2O, PFC, HFC, SF6

• pozostałe typy aktywności: metale nieżelazne, przemysł chemiczny, pozostały przemysł; obniżenie wartości progów

• uaktualnione kryteria oceny KPRU i ujednolicone metody alokacji (benchmarks); aukcje uprawnień

• ostrzejsze redukcje ilości uprawnień w KPRU dla krajów EU-15

• od 2008r ETS stanie się elementem systemu globalnego; rejestr CITL zostanie zastąpiony ITL

• kredyty ERU i prawdopodobnie RMU w systemie; więcej projektów JI i CDM (Polska donorem?)