Pył zawieszony –Kraków, Zakopane, Nowy Sącz

Wykonała:Paulina Włodarczyk

2

Co to jest pył zawieszony? Pył ten składa się z mieszaniny cząstek stałych i ciekłych

zawieszonych w powietrzu i będących mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych.

Pył zawieszony może zawierać substancje toksyczne takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (m.in. benzo(a)piren), metale ciężkie (As, Cd, Ni, Pb) oraz dioksyny i furany.

Pył PM10 zawiera cząstki o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc

Pył PM2,5 zawiera cząstki o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra, które mogą także przenikać do krwi.

3

Dopuszczalne normy PM10

• 40 µg/m³ to poziom dopuszczalny dla stężenia średniorocznego

• 50 µg/m³ to poziom dopuszczalny dla stężenia 24-godzinnego, który nie powinien być przekraczany więcej niż 35 dni w ciągu roku

• 200 µg/m³ to poziom informowania dla stężenia 24-godzinnego

• 300 µg/m³ to poziom alarmowy dla stężenia 24-godzinnego

PM2,5

• 27 µg/m³ to poziom dopuszczalny dla stężenia średniorocznego w roku 2013

• 25 µg/m³ to poziom dopuszczalny dla stężenia średniorocznego w roku 2015

• 20 µg/m³ to poziom dopuszczalny dla stężenia średniorocznego w roku 2020

4

Wysoka emisja pyłów powodowana jest przez

spalanie węgla w starych i często źle wyregulowanych kotłach oraz piecach domowych

spalanie odpadów w tych kotłach, które choć jest nielegalne i powoduje poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi, jest praktykowane przez niektórych mieszkańców

komunikację - zarówno w wyniku spalania paliw w silnikach, jak również jako emisja wtórna z unoszenia pyłów z brudnych i będących w złym stanie dróg

sposób podawania paliwa w kotłach domowych - w przypadku kotłów zasilanych automatycznie emisja pyłu jest znacznie mniejsza niż w przypadku zasilania ręcznego

istotny wpływ ma również jakość spalanego węgla

przemysł, szczególnie energetyczny, chemiczny, wydobywczy i metalurgiczny, ale ze względu na wysokość emitorów oraz obowiązujące przepisy prawne regulujące dopuszczalne wartości emisji, źródła te mają zwykle dużo mniejszy wpływ na jakość powietrza.

5

Pyły mogą być przyczyną kaszlu trudności z oddychaniem zadyszki, szczególnie w czasie wysiłku fizycznego zwiększenia zagrożenia infekcjami układu oddechowego zapalenia górnych dróg oddechowych występowania zaostrzeń objawów chorób alergicznych takich

jak astmy, kataru siennego i zapalenia alergicznego spojówek nadciśnienia zawału serca chorób nowotworowych (szczególnie płuc, gardła i krtani) utrudnienia wymiany gazowej podrażnienia naskórka i śluzówki skrócenia długości życia

6

Nasilenie objawów zależy od

stężenia pyłu

w powietrzuczasu ekspozycji

zwiększonej podatności osobniczej

dodatkowego narażenia

na czynniki pochodzenia

środowiskowego

dzieci

współwystępowanie przewlekłych

chorób serca i płuc

osoby w podeszłym

wieku

7

Zalecane działaniadobra Można przebywać na powietrzu

w dowolnie długim okresie czasu.

dostateczna

Można ograniczyć czas przebywania na powietrzu, zwłaszcza przez kobiety w ciąży, dzieci i osoby starsze oraz przez osoby z astmą, chorobami alergicznymi skóry, oczu i chorobami krążenia.

złaNie należy przebywać na otwartym powietrzu zbyt długo. Dotyczy to zwłaszcza kobiet w ciąży, dzieci i osób starszych oraz chorych na astmę, choroby alergiczne skóry, oczu i choroby krążenia.

bardzo złaZaleca się unikanie lub ograniczenie do minimum czasu przebywania na powietrzu, zwłaszcza przez kobiety w ciąży, dzieci i osoby starsze oraz przez osoby z astmą, chorobami alergicznymi skóry, oczu i chorobami krążenia. Należy unikać dużych wysiłków fizycznych na otwartym powietrzu i zaniechać palenia papierosów. W przypadku pogorszenia stanu zdrowia należy skontaktować się z lekarzem.

8

W analizach przeprowadzonych na potrzeby przygotowania Programu Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego, przekroczenia dopuszczalnego stężenia średniorocznego pyłu PM10 wyznaczono na obszarze ok. 267 km² zamieszkanym przez ok. 641 tys. mieszkańców. Obszary przekroczeń występują w 23 gminach i pokrywają się z terenami zwartej zabudowy mieszkaniowej miast: Krakowa, Nowego Sącza, a także Suchej Beskidzkiej, Oświęcimia czy Zakopanego. Najwyższe stężenia średnioroczne pyłu PM10 występują w Krakowie.

9

Na obszarze ok. 2,2 tys. km² zamieszkanym przez 1,6 mln osób występuje więcej niż dopuszczalne 35 dni w roku, w których stężenia 24-godzinne pyłu PM10 przekraczają 50 µg/m³. Najwyższe stężenia wyznaczono na obszarze Krakowa, Skawiny, Suchej Beskidzkiej i Makowa Podhalańskiego, a także Nowego Sącza i Nowego Targu. Obszary występowania przekroczeń poziomu dobowego pyłu PM10 określono w obrębie 90 gmin województwa.

10

Poziom dopuszczalny stężeń średniorocznych pyłu zawieszonego PM2,5 jest przekraczany na terenie 52 gmin, na obszarze o łącznej powierzchni 652 km². Na przekroczenia stężeń pyłu PM2,5 narażonych jest ponad 1 289 tys. mieszkańców. Najwyższe przekroczenia poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji wyznaczono na obszarze Krakowa, Skawiny, Nowego Sącza, Makowa Podhalańskiego, Suchej Beskidzkiej i Nowego Targu.

11

Ciekawostki Małopolska 19% mieszkańców Małopolski mieszka na obszarach przekroczeń

dopuszczalnych poziomów średniorocznych pyłu PM10 49% mieszkańców Małopolski mieszka na obszarach przekroczeń

dopuszczalnych poziomów 24-godzinnych pyłu PM10 39% mieszkańców Małopolski mieszka na obszarach przekroczeń

dopuszczalnych poziomów średniorocznych pyłu PM2,5

Kraków 65% mieszkańców Krakowa mieszka na obszarach przekroczeń

dopuszczalnych poziomów średniorocznych pyłu PM10 90% mieszkańców Krakowa mieszka na obszarach przekroczeń

dopuszczalnych poziomów 24-godzinnych pyłu PM10 89% mieszkańców Krakowa mieszka na obszarach przekroczeń

dopuszczalnych poziomów średniorocznych pyłu PM2,5

12

Raport dzienny zawartości pyłu PM10 w powietrzu dla Małopolski

13

Raport roczny zawartości pyłu PM10 w powietrzu dla Małopolski

14

Raport roczny zawartości pyłu PM10 w powietrzu dla Małopolski

15

Raport dzienny zawartości pyłu PM2,5 w powietrzu w Krakowie

16

Raport roczny zawartości pyłu PM2,5 w powietrzu w Krakowie

17

Zmiany stężenia pyłu PM10 w Małopolsce w 2013r.

18

Zmiany stężenia pyłu PM2,5 w Krakowie

19

Średnia roczna wartość stężenia pyłu PM10 w g/m3 w wybranych miastach Małopolski

Rok

Miasto 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Kraków – Aleja Krasińskiego 88 95 81 - - 79 77 - 60

Kraków –Krowodrza od 2010r. Kurdanów

55 64 - 50 55 - 54 52 46

Kraków - Nowa Huta 60 77 59 60 60 - - 55 48

Nowy Sącz 52 - 52 52 56 - 53 51 46

Zakopane - - - 45 56 46 44 38 37

20

Stopnie zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza

Plan działań krótkoterminowych będący częścią Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego wprowadził 3 stopnie zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza:– I stopień zagrożenia (kod żółty) o charakterze informacyjnym, – II stopień zagrożenia (kod pomarańczowy) o charakterze

ostrzegawczym, – III stopień zagrożenia (kod czerwony) o charakterze

ostrzegawczym i nakazowym.

Wprowadzanie stopni zagrożenia zanieczyszczenia odbywa się we współpracy służb Wojewody, Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska i Marszałka Województwa Małopolskiego, przy wykorzystaniu informacji pochodzących ze stacji automatycznego monitoringu powietrza oraz systemu prognoz jakości powietrza. Wprowadzanie stopni zagrożenia odbywa się w 7 obszarach z przypisanymi im reprezentatywnymi stacjami automatycznego monitoringu powietrza.

21

I stopień zagrożeniaWprowadzany jest w sytuacji, gdy:

pomiar stężenia 24-godz. pyłu PM10 na stacji automatycznej WIOŚ w dniu poprzedzającym osiągnął wartość > 50 μg/m³ oraz

prognoza stężenia pyłu PM10 na obszarze reprezentatywnym dla danej stacji pomiarowej wskazuje dla aktualnej doby ryzyko przekroczenia wartości stężenia 24-godz. dla pyłu PM10 > 50 μg/m³.

22

II stopień zagrożeniaWprowadzany jest w sytuacji, gdy:

pomiar stężenia 24-godz. pyłu PM10 na stacji automatycznej WIOŚ w dniu poprzedzającym osiągnął wartość > 200 μg/m³ lub

prognoza stężenia pyłu PM10 wskazuje dla aktualnej doby ryzyko przekroczenia wartości stężenia 24-godz. dla pyłu PM10 > 200 μg/m³.

23

III stopnia zagrożenia Decyzja o jego wprowadzeniu podejmowana jest przez Wojewodę

Małopolskiego lub zwołany przez niego Wojewódzki Zespół Zarządzania Kryzysowego, w przypadku gdy:

stężenie średniodobowe pyłu zawieszonego PM10 lub PM2,5 uzyskane z pomiarów automatycznych za poprzednią dobę przekroczyło wartość 300 μg/m³,

8-godzinna średnia krocząca liczona z danych 1-godzinnych do godziny 7 włącznie dnia następnego po przekroczeniu poziomu alarmowego przekracza 260 μg/m³,

prognoza pogody wskazuje na utrzymywanie się (lub pogorszenie) w ciągu następnych godzin i dni niekorzystnych warunków meteorologicznych (niska prędkość wiatru, duże spadki temperatury powietrza, inwersja temperatury, brak opadów),

prognoza stężenia pyłu PM10 wskazuje dla aktualnej doby ryzyko przekroczenia wartości stężenia 24-godz. dla pyłu PM10 > 200 μg/m³.

24

25

W głosowaniu, z dnia 25.11.2013r., Sejmik Województwa Małopolskiego przyjął uchwałę w sprawie paliw dopuszczonych do stosowania w Krakowie. Oznacza to wycofanie w ciągu 5 lat węgla i drewna do ogrzewania budynków w indywidualnych kotłach. To pionierski krok i jedna z najważniejszych decyzji w zakresie ochrony powietrza w Polsce!

„Brudny”Kraków

26

27

Emisja pyłu ze spalania drewna, także w kominkach, jest większa niż ze spalania węgla!

Spalanie paliw stałych to emisja pyłu od kilkuset do kilku tysięcy razy wyższa niż ze spalania gazu.

28

„Zasmrodzone” Zakopane Masowo przyjeżdżający do Zakopanego na święta Bożego

Narodzenia, na powitanie Nowego Roku oraz na ferie zimowe turyści z całej Polski, a także z wielu innych krajów często podkreślają, że chcą odetchnąć pod Tatrami świeżym powietrzem.

Większość z nich nie zdaje sobie zapewne sprawy, że równie dobrze mogliby szukać czystego powietrza na Śląsku lub w słynącym ze smogu Krakowie. Zakopane należy bowiem do najbardziej zanieczyszczonych pyłami zawieszonymi miast w Polsce. Wiszącą nad nim prawie przez całą zimę (wyjątkami są dni, w których atmosferę trochę oczyszcza wiatr halny) chmurę dymów najlepiej widać z tatrzańskich szczytów, szczególnie z Giewontu i z Kasprowego Wierchu.

Tradycyjnie najgorzej jest pod Gubałówką oraz w okolicach polany Szymoszkowej, gdzie jeżdżą liczni narciarze i snowboardziści, najczęściej nieświadomi tego, co tam wdychają.

29

„Zasmrodzone” Zakopane

Według danych Małopolskiego Inspektoratu Ochrony Środowiska zawartość pyłu zawieszonego w powietrzu w Zakopanem regularnie przekracza kilka razy normę 50 mikrogramów na metr sześcienny, co skutkuje problemami z oddychaniem i zwiększoną podatnością na choroby płuc.

Dawniej przyjeżdżano pod Tatry dla ratowania zdrowia i nabrania sił, czemu sprzyjało krystaliczne, górskie powietrze. Od kilkunastu lat wizyta w Zakopanem powinna być ograniczana do jednego, najwyżej dwóch dni, podobnie jak w Krakowie. Najlepiej zaś spędzać cały dzień nie w samym mieście, ale w górach i to jak najwyżej, co nie jest jednak w zimie bezpieczne.

30

Nowy Sącz

Nowy Sącz ustępuje w niechlubnym rankingu Krakowowi i czterem miastom w Bułgarii. Za nim plasują się śląskie aglomeracje. Aż 126 dni w roku poziom zanieczyszczeń przekracza tutaj dopuszczalne normy. Tymczasem Unia Europejska dopuszcza 35 dni.

Tak wysokie stężenie pyłów to efekt zanieczyszczeń komunikacyjnych i przede wszystkim spalania w piecach węgla, miału węglowego, brykietu i odpadów. Dodatkowo warunki pogodowe i położenie miasta sprzyjają długiemu zaleganiu zanieczyszczeń. Nowy Sącz leży w kotlinie, która utrudnia przepływ powietrza. Niskie temperatury i ich inwersja (wyższa na górze, niższa na dole) zaostrzają problem.

Nowy Sącz - wspólnie z samorządem wojewódzkim - wdraża już program naprawczy. Zmodernizowano ogrzewanie większości miejskich szkół i urzędów, a mieszkańcy mogą ubiegać się m.in. o dofinansowanie do zakupu kolektorów słonecznych.

31

Nowy Sącz

Zakopane

Kraków

32