„„Program Ograniczenia Program Ograniczenia Zdrowotnych NastępstwZdrowotnych NastępstwPalenia Tytoniu w Polsce.Palenia Tytoniu w Polsce.

Cele i zadania na lata Cele i zadania na lata 2010-2013”2010-2013”

PSSE TARNÓWPSSE TARNÓWSekcja Oświaty Zdrowotnej Sekcja Oświaty Zdrowotnej

i Promocji Zdrowiai Promocji Zdrowiamgr Danuta Węgrzynmgr Danuta Węgrzyn

Tarnów 17 marzec 2010 r.Tarnów 17 marzec 2010 r.

Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce: Cele i zadania na lata 2010-2013 Jest wypełnieniem przez rząd RP zobowiązańwynikających z treści art. 4 ustawy z 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. z 1996r. Nr 10, poz.55, z późn. zm.).

Cel główny

Zmniejszenie zachorowań, inwalidztwa i zgonów wynikających z palenia tytoniu(choroby układu krążenia, oddechowego,

nowotwory itp.) w Polsce poprzezzmniejszenie ekspozycji na dym tytoniowy

(aktywne i bierne palenie).

Wyniki badań przeprowadzonych przezCentrum Onkologii w Warszawie w roku2007 pokazują, że w populacji mężczyzn

odsetek codziennie palących wynosił 34%,w populacji kobiet 23%.

Bierna ekspozycja na dym tytoniowy jestciągle zjawiskiem powszechnym.

80% palącym zdarza się lub zdarzało palić w obecności osób niepalących,

48% w obecności dzieci, 27% w obecności kobiet w ciąży.

Wymuszone bierne palenie jest równie groźne dla zdrowia i życia, jak palenie czynne.W Polsce 92% palących rodziców przyznaje się do palenia w obecności dzieci - 70% dzieci narażonych jest na wymuszone bierne palenie. Ekspozycja na dym tytoniowy w przypadku dzieci,zwłaszcza tych najmłodszych, prowadzi do • częstszego występowania chorób układu oddechowego;• chorób ucha środkowego;• rozwoju astmy i zaostrzenia przebiegu tej choroby.

Najnowsze badania coraz częściej wskazują też, że dzieci te cechują się gorszym rozwojem psychofizycznym oraz sprawiają więcej kłopotów wychowawczych

Dzieci narażone na bierne palenie:• Mają trudności z pisaniem i czytaniem• Cierpią na zaburzenia układu nerwowego• Impulsywność• Trudności w skupieniu uwagi• Niepokój,• Nadwrażliwość• Trudności w przystosowaniu

Każdego roku w Polsce rodzi się ok.100 tys. dziecipo 9-miesiecznej ekspozycji na dym tytoniowy z powodu palenia przez matkę w czasie ciąży

Palenie w ciąży powoduje:• wzrost ryzyka wystąpienia wad rozwojowych płodu. • kobiety palące podczas ciąży częściej rodzą martwe dzieci.• palenie w ciąży jest czynnikiem ryzyka wystąpienia tzw. Nagłej śmierci łóżeczkowej .• sprawia ponadto, że dziecko rodzi się z gorzej rozwiniętymi narządami, np. układu oddechowego

• ma słabszą odporność, przez co częściej zapada na różne choroby, np. zapalenie płuc albo ucha środkowego. • u dzieci takich częściej rozwija się astma oskrzelowa.• dzieci matek palących w czasie ciąży, przez całe życie mają zwiększoną tolerancję nikotyny.• w przyszłości łatwiej uzależnią się od palenia papierosów- łatwiej niż dzieci matek niepalących staną się palaczami. • są również bardziej skłonne do sięgania po papierosy we wczesnym wieku.

Program profilaktyki palenia tytoniu „Znajdź właściwe rozwiązanie” adresowany jest do uczniów starszych klas szkoły podstawowej oraz gimnazjum. W tym okresie nauki gwałtownie wzrasta liczba dzieci i młodzieży próbujących po raz pierwszy zapalić papierosa.

Odsetek młodzieży w Polsce

rozpoczynającej palenie w wieku:

11 lat i mniej wynosi 13,8% 12 lat wynosi 9,2% 13 lat wynosi 9,6% 14 lat wynosi 11,3% 15 lat wynosi 9,7%

Niektórzy młodzi ludzie najpierw palą okazjonalnie,

a potem czynią to w regularnych odstępach czasu,

wkraczając na drogę pełnego uzależnienia od

nikotyny.

Odsetek młodzieży palącej papierosy codziennie

zwiększa się wraz z wiekiem: 11 lat wynosi 0,8% 13 lat wynosi 3,0% 15 lat wynosi 12,4%

Codzienne palenie tytoniu przez młodzież

wykazuje zróżnicowanie regionalne.

Największy odsetek zanotowano w województwie świętokrzyskim- 20,3%, a najmniejszy

w województwie podkarpackim- 5,1%.

Konieczność interwencji w kierunku uchronieniaprzed inicjacją palenia tytoniu i wejścia w nałógpodyktowana jest również skumulowaniem w tym okresie życia wielu psychospołecznychczynników ryzyka palenia tytoniu, w tym m.in. socjodemograficznych, tj.: wiek i płeć ucznia status społeczny, stan rodzinny i wykształcenie rodziców

problemy wieku dojrzewania czynniki środowiskowe czynniki interpersonalne (palenie rodziców, rodzeństwa, rówieśników, zachowanie grup rówieśniczych, więzi społeczne) Normy i obyczaje środowiskowe, w tym reakcje rodziców na palenie tytoniu przez dziecko dostępność wyrobów tytoniowych.

„„Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce”Palenia Tytoniu w Polsce”

Zapobieganie w ramach systemu edukacyjno – wychowawczego

- paleniu tytoniu przez dzieci

i młodzież

- oraz programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży propagujące modę na niepalenie (także poprzez ograniczenie palenia tytoniu wśród nauczycieli);

Dom Bez PapierosaDom Bez Papierosa

Prawie 700 milionów dzieci na świecie jest narażonych na bierne palenie, szczególnie

w domach.

„„Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce”Palenia Tytoniu w Polsce”

„„Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce”Palenia Tytoniu w Polsce”

„„Programy edukacyjne Programy edukacyjne promujące wiedzę promujące wiedzę

z zakresu profilaktyki z zakresu profilaktyki antytytoniowej antytytoniowej

w środowisku szkolnym” w środowisku szkolnym”

W ostatnich latach zwiększa się znaczenie

roli szkolnych programów profilaktycznych,

w tym profilaktyki palenia tytoniu.

„ NIE PAL PRZY MNIE

PROSZĘ”

ZAŁOŻENIA OGÓLNE PROGRAMU

Program przeznaczony jest dla uczniów klas I-III szkoły podstawowej Program stanowi drugie ogniwo w cyklu

programów profilaktyki antytytoniowej adresowanych do dzieci i młodzieży, a inicjowanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną we współpracy z resortem edukacji i realizowanych w szerokim partnerstwie lokalnym

Podstawowe zajęcia programowe umożliwią przeprowadzenie pięciu zajęć warsztatowych w ciągu roku szkolnego, w tym dwóch dwugodzinnych i trzech jednogodzinnych

ZAŁOŻENIA OGÓLNE PROGRAMU cd.

• Program proponuje realizację zajęć metodami aktywizującymi dostosowanymi do wieku dzieci• W programie zawarte zostały uporządkowane treści dotyczące zdrowia (dostosowane do poziomu percepcji dzieci) • Program ma charakter profilaktyczny, ale przede wszystkim ma na celu wykształcenie u dzieci świadomej umiejętności radzenia sobie w sytuacjach, w których inne osoby palą przy nich papierosy

CEL GŁÓWNY

Zmniejszenie narażenia dzieci na bierne palenie tytoniu

CELE SZCZEGÓŁOWE

Zwiększenie wiedzy w zakresie odpowiedzialności za własne zdrowie

Kształtowanie umiejętności dbania o zdrowie własne i swoich bliskich

Uświadomienie dzieciom, że palenie tytoniu jest szkodliwe dla zdrowia

Kształtowanie postaw asertywnych

„ZNAJDŻ WŁAŚCIWE

ROZWIĄZANIE”

CEL GŁÓWNY

Zapobieganie paleniu tytoniu wśród

młodzieży szkolnej

CELE SZCZEGÓŁOWE

Zwiększenie wiedzy w zakresie odpowiedzialności za własne zdrowie

Kształtowanie umiejętności dbania o zdrowie własne i swoich bliskich

Kształtowanie postaw asertywnych zawiązanych z unikaniem czynnego

i biernego palenia

ADRESACI PROGRAMÓW

„ NIE PAL PRZY MNIE PROSZĘ” Uczniowie klas I – III szkół podstawowych

„ZNAJDŻ WŁAŚCIWE ROZWIĄZANIE” Uczniowie starszych klas szkół podstawowych

i gimnazjum

REALIZATORZY PROGRAMÓW

Nauczyciele Inni przedstawiciele środowiska szkolnego

np. pielęgniarki szkolne Przeszkoleni liderzy młodzieżowi

CZAS TRWANIA PROGRAMÓW

Lata 2010 – 2013

Edycja pilotażowa : II – VI 2010

ORGANIZATORZY PROGRAMÓW

Główny Inspektor Sanitarny Państwowa Inspekcja Sanitarna

- Wojewódzkie Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne

- Powiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne

KOORDYNATORZY PROGRAMÓW

Poziom krajowy – GIS Poziom wojewódzki – WSSE Poziom lokalny – PSSE Poziom szkolny – wytypowani koordynatorzy

w szkołach

PARTNERZY PROGRAMÓW

Ministerstwo Edukacji Narodowej Stowarzyszenie na Rzecz Dzieciństwa

Wolnego od Tytoniu Inni (na poziomie wojewódzkim,

powiatowym, i lokalnym)

REALIZACJA PROGRAMÓW

Przedstawienie oferty programowej dyrektorom szkół podstawowych i gimnazjum

Przeszkolenie i przygotowanie koordynatorów

szkolnych Dystrybucja materiałów programowych

- poradników dla nauczyciela

- plakatów

- ulotek

Biorąc pod uwagę specyficzne uwarunkowania

palenia tytoniu przez uczniów starszych klasszkół podstawowych i gimnazjów, autorzy

poradnika koncentrują się głównie na psychospołecznych mechanizmach

kształtujących postawy i zachowania.Program może być realizowany przez

nauczycieli, pedagogów, a także przygotowanych liderów

młodzieżowych.

W pierwszym rozdziale poradnika omówiono: Przebieg procesu uzależnienia od nikotyny Psychospołeczne czynniki ryzyka inicjacji

palenia tytoniu Ogólne zalecenia programowe

Drugi rozdział zawiera propozycje zajęć

warsztatowych, w których położono główny

nacisk na uczenie rozpoznawania sytuacji

usposabiających do podjęcia palenia,

a przede wszystkim na rozwijanie umiejętności

radzenia sobie z okolicznościami zwiększającymi

ryzyko palenia tytoniu.

REALIZACJA PROGRAMÓW W SZKOŁACH

Poinformowanie pracowników szkoły o sposobie realizacji programu w placówce

Poinformowanie rodziców uczniów o sposobie przeprowadzania programu w szkole

i współdziałania z rodzicami:

- spotkanie z rodzicami

- list do rodziców

REALIZACJA PROGRAMÓW W SZKOŁACH

Poinformowanie uczniów o sposobie realizacji programu w szkołach oraz przeszkolenie

i przygotowanie liderów młodzieżowych do współrealizacji programu (dot. tylko gimnazjum)

Przeprowadzanie zajęć warsztatowych z uczniami

wg zaproponowanych scenariuszy zajęć

W zależności od potrzeb, szkoła może

modyfikować oraz rozwijać zajęcia

prowadzone z młodzieżą oraz rodzicami.

W realizacji programu należy zwrócić

uwagę na te uwarunkowania palenia tytoniu

przez młodzież w danej szkole, które mogą

być pomocne przy programowaniu działań

edukacyjnych w danej placówce.

REALIZACJA PROGRAMÓW W SZKOŁACH

„NIE PAL PRZY MNIE PROSZĘ” Zajęcia warsztatowe - Zajęcia 1. – Co to jest zdrowie? - Zajęcia 2. – Od czego zależy nasze zdrowie? - Zajęcia 3. – Co i dlaczego szkodzi zdrowiu? - Zajęcia 4. – Co robić, gdy moje zdrowie jest zagrożone? - Zajęcia 5. – Nie pal przy mnie proszę

REALIZACJA PROGRAMÓW W SZKOŁACH

„ZNAJDŹ WŁAŚCIWE ROZWIĄZANIE”

Zajęcia warsztatowe - Zajęcia 1. – Poznajmy się bliżej - Zajęcia 2. – Laboratorium ciała - Zajęcia 3. – Naucz się mówić „nie” - Zajęcia 4. – Znajdź właściwe rozwiązanie - Zajęcia 5. – Uwierz w siebie

METODYKA PROGRAMUW zajęciach warsztatowych stosuje się: metody aktywizujące, np.: burza mózgów, drama,

” narysuj i napisz ”, diagnoza wiedzy, ćwiczenia oddechowe, wierszyk, krzyżówka, układanka o wiewiórce, wizualizacja, inscenizacja, warsztaty dydaktyczne, analiz przypadków

metody podające, np. - pogadanka, wykład, prelekcja, referat, instruktaż

metody praktyczne: - zajęcia praktyczne, ćwiczenia metody eksponujące: - plakat, pokaz, wystawa,

gazetka

metody audiowizualne: - telewizja, film, internet inne: np. rozmowy indywidualne, rozdawnictwo

materiałów edukacyjnych, wycieczka, konkursy wiedzy, plastyczne

praca w grupach - dialog, konfrontacja

wiedzy z doradczą rolę nauczyciela wykorzystanie pewnych modułów w ramach

tematycznych zintegrowanych zajęć Realizacja zajęć z rodzicami i opiekunami

uczniów według autorskich projektów

w szkołach

NADZOROWANIE I MONITOROWANIE

REALIZACJI PROGRAMU

Pomoc metodyczna i merytoryczna

PODSUMOWANIE I OCENA REALIZACJI PROGRAMU

Liczba szkół, które wprowadziły program Liczba uczniów, którzy uczestniczyli w programie Liczba szkół, które powiadomiły rodziców o realizacji programu Liczba rodziców, którzy uczestniczyli w programie Liczba realizatorów programu w szkołach Zaobserwowane efekty w zmianie postaw i zachowań dzieci i ich rodziców

PODSUMOWANIE I OCENA REALIZACJI PROGRAMU

Pozyskanie lokalnych partnerów, sojuszników, darczyńców na rzecz realizacji działań programowo wychowawczych rodzaj udzielonego wsparcia np. finansowe

- dofinansowanie nagród dla uczestników konkursów, materiałów plastycznych

Liczba i rodzaj informacji na temat realizacji programu w środkach masowego przekazu

„„DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ”DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ”