PRZYGOTOWANIE UCZNIA DO EGZAMINU MATURALNEGO

Analiza i interpretacja dzieła Analiza i interpretacja dzieła literackiegoliterackiego

opracowała Elżbieta Aniołaopracowała Elżbieta Anioła

ANALIZA, INTERPRETACJA

ANALIZA:ANALIZA:• wydzielanie z określonej materialnej lub

abstrakcyjnej całości składników konstytutywnych oraz badanie albo określanie ich cech, wartości, względnie wzajemnych relacji;

• rezultat takiego postępowania badawczego, często w postaci sporządzonego dokumentu, opracowania itp.;

ANALIZA, INTERPRETACJAINTERPRETACJA:INTERPRETACJA:

• czynienie czegoś zrozumiałym; wyjaśnianie, tłumaczenie, komentowanie;

• indywidualny sposób rozumienia czegoś;

(„Słownik współczesnego języka polskiego”, tom I, Warszawa 1998.)

MYŚLENIE ANALITYCZNE

• logiczne myślenie prowadzące do budowania uogólniających wniosków,

• samodzielne,

• kontrowersyjne, ale prowadzące do budowania otwartości na dzieło literackie,

INTERPRETACJA TEKSTU

• poszukiwanie sensu,• rozwiązywanie zagadki,• wykorzystanie właściwych kontekstów,• wyrażenie siebie w procesie interpretacji,• „negocjacja sensu”,

INTERPRETACJA TEKSTU

„negocjacja sensu”

„ja” tekstowe „ja” interpretatora

INTERPRETACJAINTERPRETACJA

CZYTANIE, ANALIZA, INTERPRETACJA

• bezpośrednie obcowanie z tekstem literackim;

• badanie struktury językowej utworu decydującej o wyznacznikach rodzajowych w konkretnym tekście literackim;

• potraktowanie wyznaczników rodzajowych jako podstawy poznawania dzieła literackiego, jako podstawy analizy i interpretacji;

LIRYKA

Wyraża wewnętrzne przeżycia, emocje, doznania, w oparciu o nie buduje refleksje o świecie

i człowieku.

LIRYKA

podmiot liryczny – „ja” liryczne

monolog liryczny

sytuacja liryczna

świat poetycki

kreowany w perspektywie wypowiedzi podmiotu lirycznego

LIRYKA

podmiot liryczny podmiot liryczny „ja” liryczne „ja” liryczne

organizuje całokształt świata przedstawionego

decyduje o typie liryki (bezpośrednia, pośrednia, inwokacyjna)sytuacja

podmiotu jest wyznacznikiem kompozycji

LIRYKA

organizacja wypowiedzi lirycznej

gatunek poetycki

dominanta kompozycyjna

kontekstyŚwiat poetyckiŚwiat poetycki

LIRYKA

Sytuacja liryczna:Sytuacja liryczna:

usytuowanie podmiotu lirycznego wśród okoliczności przedmiotowych, społecznych i psychologicznych przedstawionych w utworze;

rodzaj wypowiedzi w określonej sytuacji (wyznanie, „maska”, dyskurs);

silne napięcie dialogowe (zwłaszcza w liryce inwokacyjnej) w niektórych przypadkach zbliża sytuację liryczną do sytuacji dramatycznej;

LIRYKA

Monolog liryczny:Monolog liryczny:

główny rodzaj wypowiedzi w liryce

funkcja ekspresywna (wyraziste nacechowanie subiektywno-uczuciowe)

w modelowej postaci ma charakter wyznania

często występuje z innymi formami monologu (monologiem oratorskim, narracją)

Przykłady poleceń do analizy tekstu poetyckiego oparte na kategoriach wyznaczników rodzajowych liryki.

KATEGORIA RODZAJOWA PRZYKŁAD POLECENIA

podmiot liryczny 1. Określ rodzaj i charakter podmiotu lirycznego.

2. Określ nadawcę i odbiorcę wypowiedzi.

3. Określ relacje między podmiotem a adresatem.

adresat liryczny 1. Określ adresata wypowiedzi.2. Określ sposób jego kreacji.

Przykłady poleceń do analizy tekstu poetyckiego oparte na kategoriach wyznaczników rodzajowych liryki.

monolog liryczny 1.Dokonaj analizy monologu lirycznego.2.Określ rodzaj liryki.3.Wskaż środki artystyczne określające wypowiedź.

świat przedstawiony 1.Określ charakter świata przedstawionego.2.Określ sposób jego kreacji.3.Jakimi środkami artystycznymi jest tworzony świat?4.Jaką funkcje pełnią wskazane środki językowe?

Przykłady poleceń do analizy tekstu poetyckiego oparte na kategoriach wyznaczników rodzajowych liryki.

sytuacja liryczna 1.W jakiej sytuacji wypowiada się podmiot liryczny?2.Określ rodzaj wypowiedzi podmiotu lirycznego.3.Przedstaw sytuację, w jakiej znalazł się podmiot liryczny.

BIBLIOGRAFIA

• Jerzy Kaniewski, „Od czytania do pisania”, Poznań 2002.

• Maria Romanowska, „Wpływ wyznaczników rodzajowych na model wypowiedzi w pracach maturalnych”, Biuletyn maturalny OKE w Jaworznie.

• „Słownik terminów literackich” pod redakcją Janusza Sławińskiego, Wrocław 2000.

Czarnków, 29 listopada 2007 roku