KIESZONKOWY PRZEWODNIK PO GRUZJI

GEO-PL

WWW.GEO-PL.ORG

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu na Rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich oraz budżetu Państwa

Oto kieszonkowy, nieformalny, uliczny skrót-przewodnik po współ-czesnej Gruzji. Informacje w nim zawarte są zebrane na podstawie sub-iektywnych kryteriów, dlatego nie są miarodajne.

Opisane zjawiska są często na bakier z obecnym kursem polityki równości, dlatego radzimy traktować je z przymrużeniem oka, a na pewno nie opin-iotwórczo. Opinie musicie wyrobić sobie sami.

Jest to nieco humorystyczne kompendium wiedzy o żywej tkance życia codziennego i współczesnych zjawiskach, wymykających się spod kon-troli, nie zawsze prawomyślnych, a na pewno nie znanych szerokiej publiczności.

Przewodnik ten nie jest formą zamkniętą, cały czas zajmujemy się uak-tualnianiem treści. Jeśli chcesz do niego coś dodać, zetknąłeś/-aś się z jakimś zjawiskiem, o którym sądzisz, że warto napisać, prosimy o kontakt na adres: curio1@o2.pl

PozdrawiamyZespół geo-pl.org

2 3

Z J a W I S K awww.georgien.blogspot.com/

F I L MKinematografia gruzińska mimo że nie tak znana, jak amerykańska, jest i ma się do-brze, a nawet świetnie, o czym świadczą poniższe linki. Zapraszamy!www.encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=4574172

T B I L I S I F I L M F E S T I V a Lwww.tbilisifilmfestival.ge/index.php?lang=eng

Niewątpliwym ewenementem na skalę światową jest Sierioża Paradżanow. Ist-nieje nawet opowieść o tym, jak Marcello Mastroiani, który cenił sobie bardzo jego twórczość, przyjechawszy do Paradżanowa w odwiedziny, został przez niego zaciągnięty do sąsiadki, zakochanej w Mastroianiam i marzącej, że kiedyś pozna wielkiego Włocha. Sąsiadka była osobą wiekową, więc kiedy w nocy zastukał do niej sąsiad, zaspana otworzyła drzwi. Kiedy zobaczyła w nich uwielbianego aktora, najpi-erw pomyślała, że to sen, a zdawszy sobie sprawę, że to rzeczywistość - z wrażenia dostała zawału i umarła...

S I E R G I E J P a R a D Ż a N O Wwww.film.gildia.pl/tworcy/siergiej_paradzanowwww.youtube.com/watch?v=D6PQAaxkco0&feature=relatedwww.pl.wikipedia.org/wiki/Siergiej_Paradżanowwww.filmweb.pl/o124191/Siergiej+Paradżanowwww.didaskalia.pl/82_wojnicka.htm

O T a R J O S E L I a N Iwww.en.wikipedia.org/wiki/Otar_Iosselianiwww.youtube.com/watch?v=Mp0CpdOacxowww.youtube.com/watch?v=E3P1USDsgwY

T E N G I S a B U Ł a D Z Ewww.en.wikipedia.org/wiki/Tengiz_Abuladzewww.youtube.com/watch?v=pAS3ViDhQP8

G . K a N D E L a K Iwww.imdb.com/name/nm2194255/

M . K O B a C H I D Z Ewww.imdb.com/name/nm0461960/www.youtube.com/watch?v=5QOrQd3Dqkwwww.youtube.com/watch?v=YWg6aeTm0r4

S Z . I N . M a N a G a D Z Ewww.imdb.com/name/nm0541252

K U L T U R A I S Z T U K A

4 5

N . C Z C H E I D Z Ewww.pl.wikipedia.org/wiki/Nikola_CzcheidzeRECHWIASZWILI

S Z E N G E L a Iwww.abaza-duney.ru/smokovnitsa_polski.htm

M U Z Y K aGruzja, poza nurtem folklorystycznym, bardzo silnym i żywym, słynie na świecie ze swojej muzyki elektronicznej. Oto kilka pozycji, które warto poznać:

www.geolivemusic.blogspot.com/2009/01/33a.html - kompendium wiedzy na temat współczesnej undergroundowej muzywww.myspace.com/33a - gwiazdy folk rockawww.myspace.com/iraklimepecharkviani - gruziński Maleńczuk, ikona, zwany królem, nieżyjący, przedawkowana heroinawww.myspace.com/johnjollia punkowi breakdancerzywww.geolivemusic.blogspot.com/2009/02/90s-kutaisi.html - gruziński punk rock!www.myspace.com/elektronavtebi - muzyka elektronicznawww.classicsonline.com/catalogue/product.aspx?pid=309360 - jazz

S Z T U K awww.mocaga.org/root.aspwww.georgien.blogspot.com/2009/10/exhibition-oleg-timchenkos-reflection.htmlwww.figurativart.gewww.facebook.com/note.php?note_id=114007251318www.artnews.org/artist.php?i=3868www.georgien.blogspot.com/2009/10/meeting-life-quality-in-modern-tbilisi.htmlwww.ge-art.ge/index.php?lang_id=engwww.actualart.ge/www.newart.org.ge/

A R T f O R A R T :www.areshidze.gewww.artgallery.gewww.art.ge - największa baza danych na temat gruzińskich artystów, sztuki trady-cyjnej, współczesnej, konceptualnej, designu, wnętrz, rzeźby, malarstwa, szkła i metaluwww.netcreative.it/observatorywww.orient.art.gewww.geoculture.net/ www.members.tripod.com - Związek artystów performatywnych i nowomediowych www.gm.iatp.org.ge/sherp/index.htmwww.artcaucasus.org - Międzynarodowe Targi Sztuki Wizualnej “Art Caucasus”. www.geocities.com/Vienna/Choir/1434 - Galerie, festiwale, Projekt, Jazz w Tbilisi www.ti.net.ge/art-service - współcześni gruzińscy artyści, projektanci mody www.exhib.internet-academy.org.gewww.phokani.gewww.meskhi.net - rzadkie książki, gruzińskie fonty, zdjęcia z Tbilisiwww.iberiapac.ge/~tbilart/tbilart.shtml - sztuka współczesna Transkaukazji

L I T E R a T U R a

O G R U Z J I :Kira Gałczyńska “Srebrna Natalia”Helena Amiradżibi “Książka antykucharska”Wojciech Jagielski “Dobre miejsce do umierania” wyd. W.A.B. 2005B. Baranowski K. Baranowski wyd. Ossolineum “Historia Gruzji” 1987Wojciech Górecki “Planeta Kaukaz” Wydawnictwo Naukowe PWN 2002Dorota Parzymies „Życie codzienne w Tbilisi” Wydawnictwo Akademickie DIALOG 2003Andrzej furier „Polacy w Gruzji”Wojciech Materski „Gruzja”Kurban Said „Ali i Nino”

G R U Z I ń S K A H I S T O R Y C Z N A :www.pl.wikipedia.org/wiki/Grigol_Abaszydzewww.pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Czawczawadzewww.pl.wikipedia.org/wiki/Szota_Rustaweli

G R U Z I ń S K A W S P ó ł C Z E S N A :Boris Akunin (Grigorij Czartiszwili) - znany polskiemu Czytelnikowi autor przygód Er-asta Pietrowicza fandorina oraz Siostry Pelagiiwww.boris-akunin.com/Lasza Bugadzewww.pl.wikipedia.org/wiki/Lasza_BugadzeDavid Turashviliwww.en.wikipedia.org/wiki/David_Turashviliwww.experiencefestival.com/david_turashviliAnna Kordzakhia-SamadashviliKote Jandieri - pisarz, scenarzystawww.humanrights.ge/index.php?a=article&id=1973&lang=enwww.geocinema.ge/en/index.php?filmi=577Zaza Burchuladzewww.siestabooks.blogspot.com/2009/05/zaza-burchuladze.htmlZurab Karumidzewww.pri.org/theworld/?q=node/20425

P O E Z J a

Rhaty Amaghlobeliwww.en.wikipedia.org/wiki/Rati_AmaglobeliZviad Ratiani, www.s159.photobucket.com/albums/t145/mikhom/?action=view&current=zviadratiani-1.jpgwww.shelfari.com/books/3479103/Jibis-haeri

6 7

Oto kilka pozycji wiedzy niszowej, subkulturowej, bardzo potrzebnej tym, którzy od niedawna są w Polsce, lub planują przyjechać na dłużej do naszego Kraju. Wbrew niepoważnej formie, poruszają one żywotne zagadnienia codzienności. Takich informacji nie znajdziesz ich w przewodniku, o tym szepną Ci czasem znajomi na ucho. Tutaj nas masz je podane “na tacy”.

D L a W S Z Y S T K I C H

Gruzja to Gruzini. Chcesz poznać ten kraj - wystarczy poznać jego mieszkańców, bo to oni tworzą to, co najcenniejsze, najpiękniesze i najbardziej charakterystyczne dla tego kraju. Jest to naród górali, naród porywczy i niezawisły, który kocha swój kraj ponad wszystko. Zupełnie inaczej niż większość narodów nie lubią podróżować i najchętniej cieszą się swoją ojczyzną, która według legendy ma być kawałkiem raju. Dlaczego? Otóż, Bóg tworząc świat i przyddzielając ziemię narodom, zapomniał o Gruzinach, dlatego musiał dla nich wykroić kawałek raju, bo Ziemi już nie starczyło. Dlatego powody, dla których znaleźli się na obczyżnie są zawsze ważkie i rzadko czysto turystyczne. Jest to naród niezwykle ciepły i rodzinny, patriarchalny w swej strukturze, ale tolerancyjny i niezwykle słoneczny. Gruzni mają ogromne rodziny i mnóstwo przyjaciół, których goszczenie jest największym szczęściem i przywilejem. Powiedzenie “gość w dom, Bóg w dom” oddaje w pełni Gruzińskiego ducha.

M ł O D Z I G R U Z I N IJaka jest współczesna Gruzja i jej młode pokolenie? Gruzja to zderzenie przeszłości z przyszłością. Młodzi Gruzini, pamiętając o swojej kulturze i historii korzystają także z dobrodziejstw XXI wieku. Gruzini to gadżeciarze. Potrafią finansowo się poświęcić, by mieć najnowszy model telefonu komórkowego czy najlepszej marki perfumy. Nie chcą się ograniczać i budować wokół siebie kolejnych barier. Dzięki globalizacji i łatwemu dostępowi do informacji mogą eksperymentować artystyc-znie czy poznawać inne kultury. Dziewczyny, szczególnie w większych miastach są wyzwolone. Na przykład teraz na drogach europejskich można spotkać, podróżujące autostopem Gruzinki, co pokazuje istotną zmianę zachowań kulturowych. Poznając młodych Gruzinów możemy liczyć na pełne zrozumienie i dobrą przygodę.

D L a C H Ł O P a K ó W

J A K P O D E R W A ć D Z I E W C Z Y N ę ?Gruzinki są raczej wyemancypowane, zwłaszcza te, które są w Polsce. Mimo to należy pamiętać, że generalnie Gruzini są narodem patriarchalnym, w związku z czym pozycja kobiety w rodzinie, naleźne jej prawa i obowiązki mogą być inna niż jest to przyjęte w Polsce. Granice te są dość śliskie, więc należy się mieć na baczności i zanim zacznie się ostro smalić cholewki, dobrze jest wyczuć sytuację i ustalić kilka faktów, a mianowicie: jakie nastroje panują w rodzinie, kto dokładnie wchodzi w jej skład – jeśli ma 12 starszych braci, doradzamy ostrożność :). O której panna musi być w domu, jak rodzina zapatruje się na ewentualność pojawienia się chłopaka. Poza tym szacunek oraz odrobina szarmancji i zwykłej ogłady nie zaszkodzi. Dobrze jest błysnąć znajomością historii Gruzji – niezależnie od płci, Gruzini są patriotami i przy-chylnym okiem patrzą na tych, którzy cokolwiek wiedzą o ich kraju. Będąc w Polsce tęsknią za ojczyzną i chętnie wdadzą się we wspominki.

S T Y LGruzini są estetami, mają wrodzone wyczucie elegancji i klasy, ubierają się doskonale, kochają piękno i piękne przedmioty. Dziewczyny również. Dlatego, Panowie, przed randką warto zadbać o siebie...

S U B K U L T U R A

8 9

C A ł O W A N I E I . . .Typowo polskie całowanie w rękę może wywołać popłoch, zwłaszcza u tych dziew-czyn, które w Polsce są od niedawna, ale może również podbić serce wybranki, podobnie jak kwiaty i inne nieco staromodne wyrazy męskiej atencji.

K T O P ł A C I E T C ?W Gruzji kobieta traktowana jest jak dama; zwłaszcza w sytuacjach gastronomiczno-rozrywkowych. Jej kieliszek nigdy nie może być pusty, papieros pozostać nie przy-palony dłużej niż sekundę, a płaci za nią mężczyzna. Bez względu na wszystko. Pod tym względem nie istnieje emancypacja.

T R U N K I E T CGruzinińska tradycja birbancka słynna jest na cały świat. Gruzini od wieków produkują wino, a ostatnie odkrycia archeologiczne są wręcz skłonne właśnie Gruzji przyznać odkrycie tego szlachetnego trunku (sic!). Drugim trunkiem narodowym jest bim-ber zwany czaczą – radzimy uważać, ponieważ kto zaczyna z Gruzinami pić, ten nie ma szansy na wygraną, a kac po czaczy jest potwornym przeżyciem. Jak już się rzekło, Gruzni zasłużyli w pełni na łacińskie miano rex bibendi. Tamada – wodzirej przyjęcia, nadaje mu ton i wznosi toasty, kolorowe a kwieciste. Bez toastu nie wznosi się kieliszka. UWAGA. Toastów nie wznosimy piwem – to największe faux pas, jakie można popełnić przy stole. Piwem wznosi się antytoasty np: “wypijmy za tego faceta, który okradł moją babcię i pomógł teściowej wnieść zakupy”. Kobiety piją alkohol, choć nie na równi z mężczyznami, a w przyjęciu uczestniczą różnie, czasem jako goście, czasem jako obsługa – donoszą potrawy i dbają o zado-wolenie gości, albo tak i siak, po trochu. Niezależnie od tego, czy rzecz dzieje się w Gruzji, czy nie, zaproszenie na gruzińską kolację jest wielkim przywilejem, a także przeżyciem nieporównywalnym z niczym innym.

D E S P E K TTrudno i zarazem łatwo obrazić jest Gruzina, na pewno dość niebezpiecznie zrobić to w Gruzji, gdzie według starej dżygickiej tradycyji, mężczyźni noszą broń, głównie białą – współcześnie kindżały oddały pole nożom i scyzorykom, ale jednak... Czasami nawet na plaży można zobaczyć tego lub owego ze scyzorykiem elegancko wpiętym w kąpielówki. W Polsce aspekt wojowniczy nie jest aż tak bardzo wyeksponowany, ale należy pamiętać, że Gruzini są wojownikami i ludźmi honoru, pojętego niezwykle wprost. Lepiej więc nie kusić losu, bo i po co, skoro jako przyjaciele Gruzini są znac-znie bardziej sympatyczni :). Zasady są proste. Nie obrażamy matek i sióstr, przyjaciół i ojczyzny, i zachowujemy europejskie normy kultury i uprzejmości, sądy wyrażajac w wyważonej formie.

D L a D Z I E W C Z Y N

M ę Ż C Z Y ź N IGruzini są piękni i eleganccy, potrafią też być szarmanccy i mają gest. To wszystko sprawia, że łatwo stracić głowę dla Gruzina, ale... Zanim weźmie się ślub :) należy przyjrzeć się bliżej kulturze i obyczajom tego kraju. Nawet jeśli dżentelman żyje już w Polsce dużo lat,i wydaje się być mocno zeuropeizowany, należy pamiętać, że jest

to naród patriarchalny i pewne wzory społeczne są bardzo silnie zakorzenione w mentalności. f L I R TKobiety w Gruzji są raczej niedostępne, strzeżone przez ojca i braci oraz życzliwe oczy znajomych i sąsiadów.Oczywiście im głębsza prowincja, tym bardziej, a im bliżej stolicy tym bardziej liberalnie, jednak generalnie, nie ma tak oczywistej łatwości w pożyciu, jak to się dzieje w Polsce. Wyzwolenie obyczajowe polega na tym, że młodzi ludzie, żeby podjąć współżycie... żenią się ze sobą. Dlatego jasnowłose wyemancy-powane Polki cieszą się dużym powodzeniem, ale też trzeba uważać, ponieważ z definicji mają już przyklejoną łatkę “łatwa”. I w sytuacji dwuznacznej mężczyzna może opacznie zrozumieć “nie” – raczej jako przejaw damskich karesów i pozory zachow-ania niż rzeczywiste “nie”. Dlatego radzimy: lepiej się poznać i dobrze zrozumieć wza-jemne oczekiwania, co do charakteru znajomości, niż narażać się na nieprzyjemności. Zwłaszcza w Gruzji.

Z A Z D R O ś ć Gruzińscy mężczyźni mają głębokie poczucie własności, jeśli chodzi o kobiety, i potrafią być zazdrośni, a w zazdrości – groźni. W Gruzji według starej dżygickiej tradycyji, mężczyźni noszą broń, głównie białą – noże i scyzoryki. Nawet na plaży. I w przypadku pojawienia się rywala potrafią zrobić z niej użytek. Wiele konfliktów na tym tle kończy się krwawo... Jest to romantyczne, ale i kłopotliwe, dlatego, Drogie Panie, radzimy nie igrać z ogniem, który choć przytłumiony duchem emigracji i oby-czajami innego państwa, móże wybuchnąć, kiedy podsyci go płomień namiętności, a zakończyć może nie aż tańcem z nożami, ale zwykłym mordobiciem.

S T ó łGruzini uwielbiają jeść, życie rodzinno-towarzyskie z reguły toczy się wokół stołu, dlatego gotowanie jest wspaniałym wytrychem do męskich serc, może jednak być pułapką i należy o tym pamiętać – mężczyźni bowiem są przyzwyczajeni, że kobiety po prostu gotują i to świetnie, dlatego można się nie doczekać spektakularnych kom-plementów – w końcu gotowanie to babska rzecz... Z reguły, ponieważ mężczyźni też gotują i to świetnie.

U Ż Y W K IGruzinki są pod tym względem wyemancypowane, mężczyźni ze staromodną rewerencją dbają o pełny kieliszek i zapalony papieros, i może się zdarzyć, że jak na filmach z Lodą Halamą, kiedy wyjmiesz papierosa, pstryknie wokół Ciebie kilka zapal-niczek. Na przyjęciu gruzińskim (czy to w Gruzji, czy w Polsce) kobiety piją, ale mniej niż mężczyźni i UWAGA! – kobiety nie wstają do spełnienia toastów. Wstają tylko mężczyźni i warto o tym pamiętać, chcąc być prawdziwą kosmopolitką.

WWW.GEO-PL.ORG