�

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

DLA STUDENTÓW II ROKU

I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO

Rok akademicki 2010 / 2011

�

Opracowanie edytorskie i druk:Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu MedycznegoZam. 344 / 2010 nakład 420 egz. tel. (022) 5720 327

e-mail: oficynawydawnicza@wum.edu.plwww.oficynawydawnicza.wum.edu.pl

�

SpIS tREścI

WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO .........3

PODZIAŁ ROKU AKADEMICKIEGO 2010 / 2011 .......................................4

SKŁAD ZARZąDU SAMORZąDU STUDENTóW WUM W KADENCjI �0�0-�0�� ................................................................................5

PlAN STUDIóW NA ROK AKADEMICKI 2010/2011 ................................6

BIOCHEMIA ....................................................................................................7

BIOFIZYKA .....................................................................................................��

BIOlOGIA MEDYCZNA ................................................................................�3

HISTOlOGIA Z CYTOFIZJOlOGIą, EMBRIOlOGIA ..............................�5

FIZJOlOGIA CZŁOWIEKA ...........................................................................�9

IMMUNOlOGIA .............................................................................................�4

JĘZYK OBCY ..................................................................................................�6

WYCHOWANIE FIZYCZNE ..........................................................................�8

�.

�.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

�0.

��.

��.

�

RAMOWY pROGRAM pRAKtYK DLA StUDENtÓW II ROKUWYDZIAŁU LEKARSKIEGO

Po II roku studiów studenta obowiązuje 4 tygodniowa praktyka / 20 dni roboczych – 140 godzin / w zakresie lecznictwa otwartego, w gabinetach lekarskich lekarza rodzinnego – 2 tygodnie, oraz pomocy doraźnej w izbie przyjęć lub pogotowiu ratunkowym – 2 tygodnie.

Kierownicy / dyrektorzy przychodni i stacji pogotowia ratunkowego / ustalają szczegółowy za-kres i harmonogram praktyki oraz sprawuje kontrolę nad pracą studenta.

Opiekunem praktyki studenckiej winien być lekarz o odpowiednim przygotowaniu zawodowym i ogólnym.

Nieobecność studenta w pracy może być usprawiedliwiona formalnym zwolnieniem lekarskim. Choroba dłuższa niż 1 tydzień powoduje konieczność przedłużenia praktyki o odpowiedni okres czasu.

W miarę możliwości student pod nadzorem opiekuna winien wykonywać wszystkie czynności pielęgnacyjne w Przychodni.

Odbycie praktyki potwierdza opiekun, a praktykę zalicza Kierownik / Dyrektor przychodni i sta-cji pogotowia ratunkowego.

celem praktyki w gabinecie lekarza rodzinnego jest:

1 / Zapoznanie się z tokiem rejestrowania chorych, rodzajami dokumentacji i systemem prowadze-nia kartotek w przychodni.

2 / Zaznajomienie się z zasadami wydawania zwolnień lekarskich, zaświadczeń, skierowań do ba-dań specjalistycznych oraz sposobami ich wypełnienia.

3 / Opanowanie sposobu przygotowania materiałów opatrunkowych i narzędzi do sterylizacji.4 / Zapoznanie się z pracą w gabinetach zabiegowych, w tym samodzielne wykonywanie wstrzyk-

nięć podskórnych, śródskórnych i domięśniowych.5 / Zapoznanie się z techniką desmurgii i gipsowania.6 / Zapoznanie się teoretyczne i w miarę możliwości praktyczne z zasadami udzielania pierwszej

pomocy w nagłych wypadkach.7 / Pomoc przy wykonywaniu przez lekarza drobnych zabiegów.8 / Asysta lekarzowi przyjmującemu pacjentów w przychodni.

celem praktyki w izbie przyjęć lub pogotowiu ratunkowym jest:

1 / Zapoznanie z zakresem czynności działu pomocy doraźnej.2 / Asystowanie przy udzielaniu pierwszej pomocy chorym oraz przy badaniu chorych.3 / Udział w charakterze sanitariusza w wyjazdach karetki ogólnej, reanimacyjnej, wypadkowej,

pediatrycznej i ginekologiczno-położniczej.4 / Zdobycie umiejętności w stanach zagrożenia życia.

3

WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYtEtU MEDYcZNEGO

REKtOR – prof. dr hab. MAREK KRAWcZYK

PROREKTOR ds. DYDAKTYCZNO–WYCHOWAWCZYCH – prof. dr hab. MAREK KULUS

PROREKTOR ds. NAUKI I WSPóŁPRACY Z ZAGRANICą – prof. dr hab. SŁAWOMIR MAJEWSKI

PROREKTOR ds. KlINICZNYCH, INWESTYCJI I WSPóŁPRACY Z REGIONEM – dr hab. SŁAWOMIR NAZAREWSKI

PROREKTOR ds. KADR – prof. dr hab. ANNA KAMIŃSKA

DZIEKAN I WYDZIAŁU lEKARSKIEGO – prof. dr hab. MIROSŁAW WIELGOśProdziekan ds. I / II r. – prof. dr hab. BARBARA GÓRNIcKAProdziekan ds. III / IV r. – prof. dr hab. KAZIMIERZ NIEMcZYKProdziekan ds. V / VI r. – prof. dr hab. KRZYSZtOF ZIENIEWIcZProdziekan ds. przewodów doktorskich – prof. dr hab. cEZARY KOWALEWSKIProdziekan ds. studiów doktoranckich – prof. dr hab. pIOtR pRUSZcZYKProdziekan ds. Oddziału Stomatologicznego – prof. dr hab. RENAtA GÓRSKAPełnomocnik Dziekana ds. nauczania Elektroradiologii – dr hab. ANDRZEJ cIESZANOWSKIPełnomocnik Dziekana ds. nauczania Audiofonologii – dr hab. KRZYSZtOF MORAWSKIPełnomocnik Dziekana ds. nauczania Higieny Stomatologicznej – dr hab. SYLWIA SŁOtWIŃSKAPełnomocnik Dziekana ds. nauczania Technik Dentystycznych – prof. dr hab. LEOpOLD WAGNERPrzewodniczący Rady Pedagogicznej II r. – dr tOMASZ StOKŁOSA

Kierownik dziekanatu – mgr Joanna Kwiatkowska, tel. (022) 57 20 208,fax (022) 57 20 266, pok. 208.

SEKREtARIAt I WYDZIAŁU LEKARSKIEGOSprawy studenckie II r. studiów p. Danuta Bogucka, pok. 213 d, przyjmuje w poniedziałek, wtorek, czwartek, piątek w godz. �030–1500, tel. (022) 57 20 210, fax (022) 57 20 266.

SEKcJA SpRAW BYtOWYcH StUDENtÓW tel. (022) 57 20 814, 57 20 815.

WŁADZE UcZELNI urzędują na ul. Żwirki i Wigury 61.

przychodnia dla studentów WUM: Niepubliczny ZOZ Centrum Medyczne WUM ul. Ba-nacha 1 a, tel. (022) 599 18 01, 02-03.

4

pODZIAŁ ROKU AKADEMIcKIEGO 2010 / 2011

SEMESTR ZIMOWY

od dnia do dnia

27.09.2010 �9.��.�0�0 zajęcia dydaktyczne 12 tygodni

�0.��.�0�0 0�.0�.�0�� wakacje zimowe

03.0�.�0�� �3.0�.�0�� zajęcia dydaktyczne 3 tygodnie

�4.0�.�0�� 30.0�.�0�� sesja egzaminacyjna zimowa

3�.0�.�0�� 06.0�.�0�� przerwa semestralna

07.02.2011 �3.0�.�0�� sesja poprawkowa

SEMESTR LETNI

od dnia do dnia

�4.0�.�0�� �3.04.�0�� zajęcia dydaktyczne 10 tygodni

�4.04.�0�� 01.05.2011 wakacje wiosenne

02.05.2011 05.06.2011 zajęcia dydaktyczne 5 tygodni

06.06.�0�� 30.06.�0�� sesja egzaminacyjna letnia

�9.08.�0�� 04.09.�0�� sesja poprawkowa

5

SekretarzHonorata Stachelek,

IV rok, I WL kierunek lekarski,Tel. Kom.: 663-320-120

E-mail: stachelekhonorata@gmail.com

PrzewodniczącyŁukasz Marczak,

III rok, I WL kierunek lekarsko-dentystycz-ny,

Tel. Kom.: 509-030-298E-mail: lucasmarczak@gmail.com

WiceprzewodniczącyMarcin Sanocki, IV rok, I WL kierunek lekarski,Tel. Kom.: 503-090-746E-mail: marcin.sanocki@gmail.com

Wiceprzewodniczący, Przewodniczący Komi-sji DydaktykiFilip Dąbrowski, V rok, I WL kierunek lekarski,Tel. Kom.: 605-288-485E-mail: fil.dabrowski@gmail.com

Przewodniczący Komisji Informacji i PromocjiWojciech Figura, III rok, II WL kierunek lekarski,Tel. Kom.: 609-344-009E-mail: wojtala@gmail.com

Przewodniczący Komisji KulturyDominik Gałecki,

III rok, II WL kierunek lekarski,Tel. Kom.: 606-666-799

E-mail: dominik.galecki@gmail.com

Przewodnicząca Komisji Sportu i TurystykiNatalia Szyller,

IV rok, WF kierunek farmacja,Tel. Kom.: 606-107-833

E-mail: syrenka@autograf.pl

SKŁAD ZARZąDU SAMORZąDU StUDENtÓW WUM W KADENcJI 2010-2012

Warszawski Uniwersytet MedycznySAMORZąD StUDENtÓW

ul. Oczki 5, pok. 30702-007 Warszawa

tel./faks: +48 22 62 88 306

6

pLA

N S

tU

DIÓ

W N

A R

OK

AK

AD

EM

IcK

I 201

0/20

11

I Wyd

ział

lek

arsk

i, ki

erun

ek le

kars

ki –

stud

ia 6

letn

ie st

acjo

narn

e i n

iest

acjo

narn

e (d

. wie

czor

owe)

Rok

stud

iów

: II

licz

ba g

rup

dzie

kańs

kich

: 16

Nazw

a prze

dmiot

uECTS

Seme

str

(1 zi

mowy

,2 l

etni,

c ozn

acza

1 i

2)

Form

a za

licze

nia

Wym

iar go

dzin

obow

iązują

cych

stu

denta

(m

aksy

malny

)

w tym

:Ko

d jed

nostk

iJe

dnos

tka dy

dakty

czna

prow

adzą

ca

zajęc

ia

Minim

alna l

iczba

stu

dentó

w w

grup

ie na

za

jęciac

h

wyk.

sem.

ćwicz

.wy

k.se

m.ćw

icz.

Bioc

hemi

a17

ceg

zami

n20

0,075

,050

,075

,01W

KKa

tedra

i Zak

ład B

ioche

mii

c. ku

rs20

10

Biofi

zyka

41

zalic

zenie

60,0

20,0

4,036

,0NZ

MEZa

kład B

iofizy

ki i F

izjolo

gii C

złowi

eka

c. ku

rs20

10

Fizjol

ogia

17c

egza

min

210,0

75,0

45,0

90,0

1 MA

Kated

ra i Z

akład

Fizj

ologii

Do

świad

czaln

ej i K

linicz

nej

c. ku

rs20

10

Histo

logia

z cyto

gizjol

ogią,

em

briol

ogia

51

egza

min

51,0

10,0

10,0

31,0

1 M15

Kated

ra i Z

akład

Hist

ologii

i E

mbrio

logii (

80%

)c.

kurs

2010

1 M17

Zakła

d Tra

nspla

ntolog

ii i C

entra

lny

Bank

Tka

nek (

20%

)

Biolo

gia m

edyc

zna

32

zalic

zenie

40,0

10,0

15,0

15,0

1 M14

Zakła

d Biol

ogii O

gólne

j i Pa

razy

tolog

iic.

kurs

2010

Immu

nolog

ia5

2eg

zami

n42

,019

,023

,01 M

19Za

kład I

mmun

ologii

c. ku

rs20

Języ

k fra

nc., n

iem., r

os., a

ng.,

(1 ję

zyk d

o wyb

oru)

4c

egza

min

60,0

60,0

S1St

udium

Języ

ków

Obcy

ch20

Wyc

howa

nie fiz

yczn

e1

cza

licze

nie30

,030

,0S3

Stud

ium W

ycho

wania

Fizy

czne

go

i Spo

rtu20

Prak

tyki z

awod

owe

42

zalic

zenie

140,0

140,0

R a z

e m

(mak

sym

alnie)

prz

edm

ioty

:83

3,020

9,014

7,047

7,0

7

BIOcHEMIA

KAtEDRA I ZAKŁAD BIOcHEMII02-097 Warszawa, ul.Banacha 1, tel. 5720 693, 5720 639, tel./ fax 5720 679,www.amwaw.edu.pl\biochemia

Kierownik Katedry: prof. dr hab. Anna Barańczyk-Kuźma

Odpowiedzialni za dydaktykę: dr Maria Szumiło – organizacja ogólna dr hab. Iwonna Rahden -Staroń – seminaria lek.Wojciech Graboń – ćwiczenia laboratoryjne mgr Małgorzata chołojczyk – ćwiczenia laboratoryjneGodziny przyjęć w sprawach studenckich: piątki 1200 – 1300 oraz pół godziny przed rozpoczęciem zajęć seminaryjnych i ćwiczeń laboratoryjnych.

Zajęcia odbywają się w III i IV semestrze i obejmują łącznie 200 godz. wykładów, seminariów i ćwiczeń laboratoryjnych.Wykłady: 2 x w tygodniu po 2 godz. (razem 75 godz.) – Aula w Centrum Dydaktyczno-Konferen-cyjnym (Żwirki i Wigury 61).Seminaria: 1 x w tygodniu po 2, 5 godz. (razem 50 godz.) – sale seminaryjne w Centrum Dydaktycz-no-Konferencyjnym (ul. Żwirki i Wigury 61) i sale seminaryjne Wydziału Farmacji (ul. Banacha 1).Ćwiczenia laboratoryjne: 1 x w tygodniu po 5 godz. (razem 75 godz.) – sala ćwiczeń Katedry i Zakładu Biochemii (ul. Banacha 1).

pROGRAM NAUcZANIACelem zajęć z biochemii jest poznanie budowy chemicznej organizmów żywych, procesów che-

micznych i energetycznych zachodzących w tych organizmach oraz ich współdziałania i regulacji na poziomie molekularnym.

Wiedza zdobyta przez studentów powinna im ułatwić zrozumienie mechanizmów funkcjonowa-nia organizmu człowieka w warunkach fizjologicznych i patologicznych.

tematy wykładów:1. Białka.2. Białka.3. Enzymy.4. Enzymy.5. Utlenianie tkankowe.6. Utlenianie tkankowe.7. Budowa genomu. Replikacja.8. Transkrypcja. Biosynteza białka.9. Wirusy. Interferon.10. Trawienie i wchłanianie.11. Węglowodany jako źródło energii.12. Metabolizm węglowodanów.13. Metabolizm węglowodanów.14. Metabolizm węglowodanów.15. lipidy jako źródło energii.16. Metabolizm lipidów.17. Metabolizm lipidów.18. Metabolizm lipidów.19. Przemiany aminokwasów.

8

20. Przemiany aminokwasów.21. Przemiany aminokwasów.22. Krew – składniki, funkcje.23. Krew – transport gazów.24. Biochemia krwinki czerwonej.25. Funkcje biochemiczne nerki.26. Odrębność metaboliczna wątroby.27. Nukleotydy purynowe i pirymidynowe.�8. Witaminy.29. Hormonalna regulacja procesów metabolicznych.30. Metabolizm ksenobiotyków.31. Kancerogeneza.32. Ksenobiotyki a kancerogeneza.33. Metabolizm komórki nowotworowej.34. Wolne rodniki tlenowe w patogenezie chorób.35. Patobiochemia układu nerwowego.36. Funkcje biologiczne selenu.37. Wpływ narkotyków na organizm człowieka.38. Metabolizm i działanie etanolu.

tematy seminariów i ćwiczeń laboratoryjnych:1. Białka. Podział białek i ich właściwości. Struktura I, II, III i IV- rzędowa białek. Typy struktury

II-rzędowej (α-helisa, struktura pofałdowanej kartki) na przykładzie wybranych białek: kolage-nu, elastyny, keratyny, mioglobiny, lizozymu. Struktura IV-rzędowa białek (pojęcie podjedno-stek, rola jonów metali). Hemoglobina – budowa, rola, hemoglobiny patologiczne. Kolageny. Insulina. Metody izolowania białek z materiału biologicznego. Denaturacja białek.

2. Enzymy. Budowa enzymu, mechanizm działania enzymów, kinetyka reakcji enzymatycznej, zjawisko allosterii. Klasyfikacja enzymów, koenzymy.

Regulacja aktywności enzymatycznej. Enzymy diagnostyczne. Izoenzymy i ich znaczenie dia-gnostyczne.

3. Utleniania biologiczne. Związki wysokoenergetyczne, łańcuch oddechowy, cykl Krebsa. Po-jęcie wiązania bogatego w energię. Związki wysokoenergetyczne i ich rola w metabolizmie ko-mórki (np. ATP, ADP, fosfoenolopirogronian, fosfokreatyna, 1,3-bisfosfoglicerynian). Łańcuch oddechowy, fosforylacja oksydacyjna i fosforylacja substratowa. Inhibitory łańcucha oddecho-wego: inhibitory transportu elektronów, inhibitory fosforylacji oksydacyjnej, związki rozprzęga-jące łańcuch oddechowy. Oksydacyjna dekarboksylacja α-ketokwasów. Cykl Krebsa – reakcje, enzymy, koenzymy, znaczenie.

4. Budowa genomu. procesy replikacji i transkrypcji. Struktura chromatyny. Białka histonowe i niehistonowe. Substraty i enzymy procesu replikacji (polimerazy DNA, primaza, ligazy, endo-nukleazy, topoizomerazy, telomeraza). Substraty i enzymy procesu transkrypcji. Modyfikacje potranskrypyjne.

5. Biosynteza białka. Regulacja ekspresji genetycznej. Wirusy. Aktywacja aminokwasów. Bu-dowa rybosomów. Etapy syntezy białka. Synteza białek sekrecyjnych i błonowych. Modyfikacje potranslacyjne. Sortowanie białek w komórce. Regulacja ekspresji genetycznej w organizmach pro- i eukariotycznych. Wirusy DNA i RNA. Interferon – mechanizm działania i wykorzystanie w terapii (działanie przeciwwirusowe, przeciwnowotworowe, stwardnienie rozsiane).

6. Węglowodany – trawienie, przemiany. Trawienie i wchłanianie węglowodanów w przewodzie pokarmowym. Glikoliza, glukoneogeneza, szlak pentozofosforanowy, fermentacja alkoholowa. Centralna rola glukozo-6-fosforanu w przemianach węglowodanów. Biosynteza i rola „aktywnej glukozy” (UDPG). Synteza i degradacja glikogenu (zaburzenia). Przemiany galaktozy i fruktozy (zaburzenia). Regulacja poziomu cukru we krwi – działanie insuliny i glukagonu. Proteoglikany.

9

Glikozaminoglikany (kwas hialuronowy, heparyna, siarczany chondroityny, siarczan heparanu). Glikoproteiny – budowa, synteza, funkcje.

7. Lipidy – trawienie, przemiany. Trawienie i wchłanianie lipidów w przewodzie pokarmowym. Utlenianie kwasów tłuszczowych (proces β-oksydacji). Biosynteza kwasów tłuszczowych (lipo-geneza). Przemiany wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Biosynteza i rola prostaglan-dyn, prostacyklin, tromboksanów i leukotrienów (procesy lipo- i cyklooksygenacji). Przemiany triacylogliceroli w wątrobie i tkance tłuszczowej – regulacja hormonalna lipolizy. Biosynteza i rozpad fosfolipidów glicerolowych i sfingolipidów. Centralna rola acetylo-CoA w metabolizmie komórki. Powstawanie ciał ketonowych (ketogeneza) w wątrobie i tkankach pozawątrobowych. Połączenia przemian lipidów i węglowodanów. Metabolizm cholesterolu. Kwasy żółciowe. Hor-mony steroidowe. Witamina D3. Metabolizm lipoprotein osocza (chylomikrony, VlDl, lDl, HDl). Zaburzenia metabolizmu lipoprotein osocza i ich skutki (miażdżyca).

8. Białka – trawienie i wchłanianie. Ureogeneza. Trawienie i wchłanianie białek w przewodzie pokarmowym. Aminokwasy egzo- i endogenne. Białka pełno- i niepełnowartościowe. Bilans azotowy. Degradacja białek w komórce. Rola ubikwityny. Ogólne reakcje aminokwasów: me-chanizm reakcji, enzymy, koenzymy: oksydacyjna deaminacja (dehydrogenaza glutaminiano-wa, oksydazy aminokwasowe, dehydratazy), transaminacja; dekarboksylacja (aminy biogenne). Usuwanie azotu z organizmu – proces ureogenezy; synteza i rola glutaminy w ustroju (mózg, wątroba, nerka).

9. Aminokwasy – przemiany. Katabolizm szkieletów węglowych aminokwasów: glicyna, alanina, seryna, arginina, histydyna, fenyloalanina, tyrozyna, tryptofan, metionina, cysteina, kwas glu-taminowy, kwas asparaginowy. Rola fragmentów jednowęglowych (kwas foliowy). Wykorzy-stanie szkieletu węglowego aminokwasów (aminokwasy gluko- i ketogenne). Wrodzone wady metaboliczne w przemianach aminokwasów. Biologicznie czynne pochodne aminokwasów: hor-mony tarczycy, aminy katecholowe, aminy indolowe, poliaminy, kreatyna i kreatynina, cholina i acetylocholina. Międzynarządowa wymiana aminokwasów (mięśnie, wątroba, mózg, nerka).

10. Krew. Składniki i funkcje krwi. Białka osocza i ich funkcje. Hemoglobina – rodzaje, budowa, udział w transporcie gazów (tlenu, dwutlenku węgla). Bufory krwi. Synteza hemu – zaburzenia (porfirie). Katabolizm hemu. Krążenie bilirubiny. Żółtaczki. Metabolizm erytrocytów. Rola glu-tationu. Enzymopatie krwinkowe.

11. Nerka. Powstawanie moczu. Rola nerki w utrzymaniu homeostazy organizmu (udział nerek w utrzymaniu stałego pH krwi, regulacji gospodarki wodnej i elektrolitowej). Substancje progo-we i bezprogowe. Selektywna reabsorpcja glukozy, aminokwasów (cykl γ-glutamylowy), jonów (HCO3

-, Na+, K+, HPO4-�). Regulacja gospodarki wodnej i elektrolitowej (aldosteron, wazopre-

syna) Klirens nerkowy. Udział nerek w utrzymaniu stałego pH krwi. Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej – kwasice i zasadowice (metaboliczne i oddechowe).

12. Nukleotydy purynowe i pirymidynowe. Budowa i znaczenie w metabolizmie nukleotydów pu-rynowych i pirymidynowych – regulacja syntezy. Katabolizm nukleotydów purynowych i pirymi-dynowych. Rezerwowe („salvage”) reakcje syntezy nukleotydów purynowych i pirymidynowych. Zaburzenia przemian nukleotydów purynowych (dna moczanowa, zespół lesch-Nyhana).

13. Witaminy. Witaminy rozpuszczalne w wodzie: z grupy B (B�, B�, B3, B6, B12), kwas foliowy, witamina H, witamina C – budowa, udział w przemianach, objawy niedoboru. Związki witami-nopodobne: wielonienasycone kwasy tłuszczowe (wit. F), ubichinon, cholina, karnityna, kwas p-aminobenzoesowy, bioflawonoidy. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: witaminy A, D3, K i E – budowa i funkcje.

14. Współzależność szlaków metabolicznych. Działanie hormonów. Regulacja metabolizmu na poziomie enzymu. Regulacja na poziomie komórki i organizmu. Współzależność torów metabo-licznych. Kompartmentacja metaboliczna komórki. Wpływ hormonów na metabolizm komórko-wy: hormony steroidowe, hormony białkowe, peptydowe i pochodne aminokwasów.

�0

ZASADY I FORMY OcENY WYNIKÓW NAUcZANIA1. Student powinien być przygotowany do każdego zajęcia w oparciu o podaną literaturę2. Wszystkie nieobecności należy usprawiedliwiać, a ustalenie ich odrabiania należy uzgodnić (w jak

najkrótszym terminie) z osobą odpowiedzialną za dydaktykę3. Zaliczenie zajęć, udokumentowane podpisem w indeksie, odbywa się pod koniec semestru IV

(w maju).4. Warunkiem zaliczenia i dopuszczenia do egzaminu jest:

– obecność na wszystkich ćwiczeniach i seminariach wszystkich ćwiczeniach i seminariach.– uzyskanie oceny co najmniej dostatecznej ze wszystkich ćwiczeń i seminariów tematycznych

oraz trzech sprawdzianów.5. Planowane są trzy sprawdziany: I – białka, enzymy, utlenianie tkankowe, kwasy nukleinowe

(listopad/grudzień) – testII – cukry, lipidy – statyka, przemiany (styczeń) – ustnyIII – aminokwasy, białka, krew, mocz, witaminy, ksenobiotyki, hormony (kwiecień) – ustny

Egzamin z biochemii jest egzaminem testowym, obejmuje 100 pytań opartych o technikę wyboru

Do wyników egzaminu doliczane są dodatkowe punkty za pracę całoroczną wg następującej za-sady: Ocena pracy rocznej Dodatkowe punkty 5 10 4,5 7 4 4 3,5 2 3 0

LITERATURA1. R.K. Murray, D.K. Granner, V.W. Rodwell. Biochemia Harpera. PZWl, 2008.2. E. Bańkowski. Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni medycznych. Wydawnictwo Me-

dyczne, Urban & Partner, Wrocław, 2009.3. l. Stryer. Biochemia. PWN, 2005.4. J. Koolman, K-H. Rohm. Biochemia. Ilustrowany przewodnik. PZWl, 2005.5. Skrypty opracowane przez zespół dydaktyczny Katedry i Zakładu Biochemii.

KOŁO NAUKOWEW Katedrze i Zakładzie Biochemii działają dwa Koła:

Koło Naukowe Studentów I Wydziału lekarskiego – opiekun lek. Wojciech Graboń.Biochemiczne Badawcze Koło Naukowe (międzywydziałowe) – opiekun prof. dr hab. Anna

Barańczyk-Kuźma.Członkowie kół naukowych pogłębiają swoją wiedzę teoretyczną i praktyczną

z biochemii w formie spotkań referatowo – dyskusyjnych, prac badawczych w laboratorium oraz uczestniczą w prowadzeniu zajęć dydaktycznych.

��

BIOFIZYKA

ZAKŁAD BIOFIZYKIUl. Chałubińskiego 5, IV p. tel./fax.: 628-78-46, 628-63-34

Kierownik Zakładu: prof. nadzw. dr hab. n. med. Jacek przybylskigodziny przyjęć w sprawach studenckich: wt., czw. w godz. 11-12.

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr Maria Sobolgodziny przyjęć zostaną podane po rozpoczęciu roku akademickiego.

Roczny wymiar godzin 60 (wykłady 20, ćwiczenia laboratoryjne 36, seminaria 4).Zajęcia seminaryjne i ćwiczenia odbywają się w Zakładzie Biofizyki, wykłady wg. planu podanego przez Dziekanat.

pROGRAM NAUcZANIACelem nauczania przedmiotu jest przekazanie studentom pewnego zasobu wiedzy teoretycznej i praktycznej pozwalającej na zrozumienie fizycznych podstaw procesów życiowych zachodzących w organizmie oraz metod fizycznych stosowanych w medycynie.W szczególności celem zajęć jest poznanie fizycznej struktury układów biologicznych,fizyczna interpretacja ich funkcji, poznanie fizycznych podstaw metod diagnostycznych i terapeu-tycznych, a także zasad działania aparatury medycznej.Zakres przedmiotu na II roku obejmuje: podstawy teoretyczne biofizyki, biofizykę układów biolo-gicznych oraz wpływ czynników fizycznych na ustrój żywy.

tEMAtY WYKŁADÓW• Elementy termodynamiki. Transport przez błony.• Podstawy fizyczne bioelektryczności.• Układ krążenia krwi- podstawy fizyczne przepływów.• Elektryczna i magnetyczna czynność serca.• Wstęp do mechaniki oddychania.• Fale mechaniczne, ultradźwięki. Biofizyka narządu słuchu.• Podstawy optyki. Narząd wzroku.• Promieniowanie elektromagnetyczne. UV, IR, lasery.• Promieniowanie rentgenowskie.• Promieniowanie jonizujące. Wpływ promieniowania jonizującego na organizmy żywe.

tEMAtY ĆWIcZEŃ

• Pomiary akustyczne. Audiometria subiektywna• Podstawy fizyczne transportu krystaloidów przez błony. Badanie dyfuzji mocznika.• Wyznaczanie zależności współczynnika załamania światła od stężenia roztworu.• Wyznaczanie stężenia roztworu cukru za pomocą polarymetru• Transport jonów przez błony. Pomiary potencjałów dyfuzyjnych• Badanie przepływów metodą Dopplera. Charakterystyka przepływów krwi w zależności od

rodzaju naczynia• Badanie absorpcji promieniowania rentgenowskiego. Wyznaczanie współczynnika osłabienia.• Nieinwazyjne metody badań fizjologicznych u człowieka- ultrasonografia.• Rejestracja aktywności bioelektrycznej serca – EKG• Pomiary spirometryczne• Wyznaczanie energii promieniowania gamma metodą absorpcji• Soczewki i układy optyczne

��

ORGANIZAcJA ZAJĘĆWszyscy studenci są zobowiązani do wykonania i zaliczenia w ciągu semestru 9 ćwiczeń. Wyka-

zy tematów ćwiczeń i wykładów oraz literatura wywieszone są w gablocie Zakładu.Student powinien przygotować się do każdego ćwiczenia. Sprawdzenie stopnia opanowania ma-

teriału odbywa się w czasie każdych zajęć i jest warunkiem zaliczenia.Obecność na ćwiczeniach jest obowiązkowa. W przypadkach losowych istnieje możliwość odro-

bienia ćwiczenia w przeciągu najbliższych dwóch tygodni od datynieobecności. Odrobienie ćwiczenia należy uzgodnić z osobą odpowiedzialną za dydaktykę.

Na ćwiczeniach studenci pracują w zespołach 3 lub 4-osobowych przy jednym stanowisku labo-ratoryjnym. Czas trwania ćwiczenia – 4x45 min, wykładu 2x45 min.

ZASADY I FORMY OcENIANIA WYNIKÓWStudenci po wykonaniu i zaliczeniu 9 ćwiczeń, oraz opanowaniu materiału z 10 wykładów przystę-pują do testu sprawdzającego.

ZALEcANE pODRĘcZNIKISkrypt do ćwiczeń z biofizyki Praca zbiorowa.Biofizyka pod red. F. Jaroszyka.Podstawy biofizyki pod red. A. Pilawskiego.Wybrane zagadnienia z biofizyki pod red. S. Miękisza i A. Hendricha.

�.�.3.4.

�3

BIOLOGIA MEDYcZNA

ZAKŁAD BIOLOGII OGÓLNEJ I pARAZYtOLOGIIWarszawa, Chałubińskiego 5, tel. (022) 621-26-07 lub 628-10-41w. 44, 54, fax 628-53-50 www.wum.edu.pl / biologia e-mail: biologia@wum.edu.pl

Kierownik Zakładu: prof. nadzw. dr hab. Barbara Grytner-Zięcina Godziny przyjęć w sprawach studenckich: wtorek godz. 1000 – 1200.

Zajęcia z Biologii Medycznej obejmują 40 godzin, realizowane są w 2 częściach: część I (Biologia molekularna, biotechnologia i ekologia) na IV semestrze, część II (Parazytologia) na V semestrze.

część I. BIOLOGIA MOLEKULARNA, BIOtEcHNOLOGIA I EKOLOGIA

Zajęcia obejmują 5 dwugodzinnych wykładów oraz 30 godzin ćwiczeń i seminariów, które odbywać się będą zgodnie z planem podanym przez Dziekanat dla poszczególnych grup.

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. med. Julia Dąbrowska,e-mail: jdabro@ib.amwaw.edu.pl

pROGRAM NAUcZANIA Celem nauczania jest przekazanie wiedzy, która w powiązaniu z innymi przedmiotami podsta-

wowymi, powinna umożliwić studentom medycyny szerokie spojrzenie na biologię człowieka w za-kresie genetyki, ekologii i parazytologii, stanowiąc wstęp do wiedzy o chorobach człowieka prze-kazywanej na dalszych latach studiów. Biologia medyczna ma stworzyć szeroką podstawę wiedzy o człowieku, gatunku podlegającym tym samym prawom, którym podlegają wszystkie inne żywe organizmy.

ORGANIZAcJA ZAJĘĆSzczegółowe wykazy tematów ćwiczeń i seminariów, a także literatura przedstawione są w ga-

blocie Zakładu w hallu na parterze gmachu Anatomicum, a także na stronie internetowej Zakładu.

FORMY KONtROLI I OcENY WYNIKÓW NAUcZANIAKażde ćwiczenie poprzedzone jest wprowadzeniem teoretycznym. W trakcie zajęć każdy stu-

dent przygotowuje krótkie seminarium w formie prezentacji multimedialnej. Na ćwiczeniu nr 5 i 9 przeprowadzone będą dwa krótkie sprawdziany pisemne oraz po zakończeniu zajęć duże pisemne kolokwium zaliczeniowe. Obecność na ćwiczeniach i seminariach jest obowiązkowa.

tematy wykładów 1. Organizacja i struktura genomu u organizmów prokariotycznych i eukariotycznych. 2. Wpływ środowiska na strukturę i funkcję genów.3. Wykorzystanie technik molekularnych w biologii medycznej.4. Inżynieria genetyczna i biotechnologia.5. Terapia genowa.

tematy ćwiczeń i seminariów1. Historia rozwoju genetyki. Dziedziczenie monogenowe autosomalnych cech prawidłowych i pa-

tologicznych.2. Dziedziczenie wieloczynnikowe cech prawidłowych i patologicznych. Genom mitochodrialny. 3. Determinacja płci i genetyka rozwoju. Zaburzenia płci i dziedziczenie monogenowe cech sprzę-

żonych z płcią prawidłowych i patologicznych.4. Genetyka populacyjna.

�4

5. Porównanie budowy chromosomów muszki owocowej i człowieka.6. Mutageneza. Elementy farmakogenetyki. Organizmy modelowe.7. Wybrane zagadnienia z inżynierii genetycznej. 8. Organizmy transgeniczne roślinne i zwierzęce. 9. Klonowanie zwierząt i człowieka. �0. Repetytorium.

LItERAtURA OBOWIąZKOWA1. Drewa G. „Podstawy genetyki”, Urban & Partner 2003, wydanie II.2. Bal J. „Biologia molekularna w medycynie – Elementy genetyki klinicznej”, Wydawnictwo

Naukowe PWN 2006, wydanie II zmienione.

LItERAtURA ZALEcANA1. Epstein R. J. – tłumaczenie pod redakcją lewińskiego A. i liberskiego P. P. „Biologia moleku-

larna człowieka”, Wydawnictwo Czelej 2005.2. Jorde l. B., Carey J. C., Bamshad M. J., White R. l. – tłumaczenie Wojcierowski J. „Genetyka

medyczna”. Wydawnictwo Czelej 2000.

StUDENcKIE KOŁO NAUKOWEStudenckie Koło Naukowe Genetyki MolekularnejOpiekun koła: dr n. med. Monika turkowicz.

Członkowie Koła biorą udział w pracach doświadczalnych prowadzonych przez Zakład. Ponadto studenci biorą aktywny udział w Sympozjach i Konferencjach naukowych oraz są współautorami prac naukowych powstających w Zakładzie.

15

HIStOLOGIA Z cYtOFIZJOLOGIą, EMBRIOLOGIA

KAtEDRA I ZAKŁAD HIStOLOGII I EMBRIOLOGII cENtRUM BIOStRUKtURY,02-004 Warszawa, ul. Chałubińskiego 5 (Anatomicum), http://histologia.wum.edu.pl

Nauczanie histologii z cytofizjologią, embriologii prowadzi:Katedra i Zakład Histologii i Embriologii (kierownik: prof. dr hab. n. med. Jacek Malejczyk)Zakład Transplantologii i Centralny Bank Tkanek (kierownik: dr hab. med. Artur Kamiński)pracą zespołu dydaktycznego kieruje prof. dr hab. n. med. Jacek Malejczyk.Sekretariat Katedry i Zakładu Histologii załatwia sprawy studenckie w godz. 930 – 1400 i w razie po-trzeby kontaktuje zainteresowanych z Kierownikiem Katedry (tel/fax 022 629-52-82).

WYMIAR ZAJĘĆ:Nauka Histologii z cytofizjologią, embriologii trwa 3 semestry i kończy się egzaminem. W III seme-strze program obejmuje 51 godz. dydaktycznych, w tym 10 godz. wykładów, 10 godz. seminariów i 31 godz. ćwiczeń.Ćwiczenia i seminaria odbywają się w salach mikroskopowych na I piętrze Anatomicum, ul. Chału-bińskiego 5. Wykłady odbywają się w sali im. prof. ludwika Paszkiewicza w gmachu Anatomicum, ul. Chałubińskigo 5.

FORMY KONtROLI I OcENY WYNIKÓW NAUcZANIAAsystenci kontrolują na każdym ćwiczeniu znajomość obowiązującego materiału. Kolokwium

z histologii szczegółowej odbędzie się pod koniec III semestru. Dopuszczenie do sesji egzaminacyj-nej uzależnione jest od zaliczenia wszystkich kolokwiów.

Egzamin z Histologii z cytofizjologią, embriologii odbywa się po III semestrze (sesja zimowa). Egzamin składa się z części praktycznej i części teoretycznej. Na egzaminie praktycznym student otrzymuje 10 zakodowanych preparatów i ma 10 minut na ich rozpoznanie i podanie wyniku na kar-cie egzaminacyjnej. Aby zdać egzamin należy rozpoznać, co najmniej 6 preparatów. Za bezbłędne rozpoznanie 10 preparatów można otrzymać 4 dodatkowe punkty sumowane z punktacją za egzamin teoretyczny.

Egzamin teoretyczny obejmuje 120 pytań testowych. Ocena ustalana jest na podstawie liczby uzyskanych punktów. Aby otrzymać ocenę dostateczną należy udzielić prawidłowych odpowiedzi na co najmniej 61 pytań.

cEL NAUcZANIA I ZAKRES pRZEDMIOtU Celem nauczania jest poznanie przez studentów budowy i funkcji komórek, organizacji komórek w tkankach i budowy mikroskopowej narządów. Ponadto w programie przewidziane jest omówienie funkcji poszczególnych struktur komórkowych widocznych w mikroskopie świetlnym i mikroskopie elektronowym oraz powiązania budowy z funkcjami komórek i tkanek. Program stanowi podstawę do późniejszego nauczania biochemii, fizjologii, patofizjologii i histopatologii. W czasie zajęć z embriologii omawiane są wczesne stadia rozwojowe zarodka ludzkiego oraz proces formowania się listków zarodkowych i powstawania pierwotnych tkanek i narządów.Cel nauczania zostanie spełniony, jeśli studenci:

a) poznają budowę i czynności komórek i tkanek w zakresie podstawowych podręczników,b) poznają rozwój wczesnych stadiów zarodka ludzkiego oraz budowę i czynność błon płodo-

wych,c) będą umieli rozpoznać pod mikroskopem podstawowe elementy strukturalne komórek oraz

tkanki i główne narządy organizmu.

�6

pROGRAM NAUcZANIASemestr III: Histologia szczegółowa.Wykłady:1. Podstawy funkcjonowania układu odpornościowego.2. Odbudowa i degradacja tkanek łącznych.3. Angiogeneza – implikacje terapeutyczne.4. Otyłość – choroba XXI wieku.5. Cukrzyca jako choroba metaboliczna.6. Wątroba. Funkcje i dysfunkcje.7. Skóra i przydatki skórne.8. Zaćma: etiopatologia i leczenie.9. Medycyna regeneracyjna – nowe możliwości terapii.�0. Bankowanie komórek i tkanek.

Seminaria i ćwiczenia:1. Układ limfatyczny.2. Układ pokarmowy 1.3. Układ pokarmowy 2.4. Układ pokarmowy 3.5. Układ oddechowy.6. Układ moczowy.7. Skóra i przydatki skórne.8. Układ nerwowy i narządy zmysłów.9. Regeneracja tkanek i narządów. Terapia komórkowa, inżynieria tkankowa.10. Bankowanie tkanek i narządów.11. Seminarium i przedkolokwialne, pokazy preparatów.12. Kolokwium z histologii szczegółowej. I termin.13. Kolokwium z histologii szczegółowej. II termin.14. Seminarium i przedegzaminacyjny pokaz preparatów.15. Przedegzaminacyjny pokaz preparatów.

METODY I ORGANIZACJA PRACY1. W trakcie ćwiczeń studenci oglądają preparaty mikroskopowe, schematy i elektronogramy i oma-

wiają z asystentem zagadnienia objęte tematem ćwiczenia. Obrazy tkanek i narządów ogląda-nych pod mikroskopem należy narysować w zeszycie gładkim. Przygotowując się do ćwiczenia należy zapoznać się z całością materiału, a nie ograniczyć się tylko do struktur przedstawionych na preparatach. Warunkiem zaliczenia ćwiczenia jest przede wszystkim wykazanie się wiedzą z zakresu omawianego tematu oraz wykonanie rysunków preparatów i ich poprawne opisanie.

2. Mikroskopy są rozmieszczone na stołach, lub też wypożycza się je pod zastaw legitymacji stu-denckiej. Po zakończeniu oglądania preparatów należy zgasić światło i przykryć mikroskop po-krowcem. Wynoszenie z sal ćwiczeniowych mikroskopów lub ich części jest zakazane.

3. W okresie przedkolokwialnym lub przedegzaminacyjnym każda grupa studencka może wypoży-czyć komplet preparatów demonstracyjnych. Przypominamy o odpowiedzialności finansowej za zgubione i zniszczone preparaty.

REGULAMIN1. Dopuszcza się możliwość nieobecności na trzech ćwiczeniach w semestrze. W tej liczbie zawie-

rają się też nieobecności usprawiedliwione przyczynami losowymi i zdrowotnymi. Nieobecność na kolejnym ćwiczeniu, powoduje niedopuszczenie do kolokwium i niezaliczenie semestru.

2. Warunkiem zaliczenia semestru jest zdanie wszystkich kolokwiów przewidzianych programem zajęć. Studentom przysługują dwa terminy kolokwium. W przypadku niezaliczenia w obu ter-minach studentowi przysługuje prawo zdawania w trzecim terminie, przed komisją wyznaczoną

17

przez Kierownika Katedry. W przypadku niezaliczenia kolokwium komisyjnego o dalszych lo-sach studenta decyduje Dziekan.

3. Studentom, którzy ze wszystkich kolokwiów uzyskali co najmniej ocenę dobrą, a ich średnia wy-nosi ≥ 4, 5 i wszystkie zaliczenia, w tym również ich części praktyczne, były zaliczone w pierw-szym terminie, mogą zwrócić się do Kierownika Katedry o egzamin w terminie zerowym.

4. W przypadku nieobecności na egzaminie lub kolokwium spowodowanej względami zdrowotny-mi, Student obowiązany jest dostarczyć zwolnienie lekarskie w ciągu trzech dni roboczych od dnia wyznaczonego egzaminu.

5. Egzamin z Histologii odbywa się po trzecim semestrze. Egzamin składa się z dwóch części: praktycznej (rozpoznawanie preparatów) i teoretycznej (test pisemny). Ocena końcowa wysta-wiana jest na podstawie punktów uzyskanych z egzaminu praktycznego i testowego.

6. Drugi termin egzaminu odbywa się w sesji poprawkowej. W razie niezaliczenia tego egzaminu, Student ma prawo zwrócić się do Dziekana o zgodę na wyznaczenie egzaminu komisyjnego.

7. Osoby ściągające na kolokwiach i egzaminach będą karane usunięciem z egzaminu z oceną nie-dostateczną.

Stanowisko Katedry w sprawie ściągania na egzaminach i kolokwiachŚciąganie na egzaminach i kolokwiach jest naruszeniem zasad etyki oraz Regulaminu studiów

WUM.Osoby aktywnie i biernie uczestniczące w tym procederze będą karane usunięciem z egzaminu,

co jest równoznaczne z oceną niedostateczną.Osoby aktywnie ściągające to osoby, które odpisują wyniki od innych studentów, bądź korzy-

stające w czasie egzaminu z niedozwolonych notatek lub urządzeń elektronicznych służących do komunikowania się lub do przechowywania danych. Wnoszenie takich urządzeń na egzaminy jest zabronione.

Poprzez bierny udział w ściąganiu rozumie się ułatwianie odpisywania własnych odpowiedzi innym uczestnikom egzaminu. Student jest, zatem zobowiązany dochować należnej staranności, aby uniemożliwić innym odpisywanie swoich odpowiedzi.Kierownik Katedry obliguje Studentów i Egzaminatorów do ścisłego przestrzegania tych zasad.

OBOWIąZUJącE pODRĘcZNIKI1. Young B., lowe J. S., Stevens A., Heath J. W. “WHEATER Histologia Podręcznik i atlas” pod

red. J. Malejczyka, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010 (I wydanie polskie).2. Sawicki W. „Histologia”, PZWl, ostatnie wydanie.3. Sadler T. W. „Embriologia lekarska”, Med Tour Press International, 1993.4. Alberts B. at all – tłumaczenie pod redakcją Kmita H., Wojtaszek P. „Podstawy biologii komór-

ki”, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2005.

lITERATURA ZAlECANA1. Stevens A., lowe J. „Histologia człowieka”, Slotwinki Verlag 1999, wydanie II polskie.2. Junqueira l. C., Carneiro J., Kelley R. O.: “Basic Histology”, international edition, ostatnie

wydanie.3. Sobotta/Hammersen: „Histologia”. Atlas cytologii i histologii Frithjofa Hammersena. Tłuma-

czenie i opracowanie Maciej Zabel. Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 1998, Wydanie III polskie.

4. Kawiak J. i Zabel M. (pod redakcją) „Seminaria z cytofizjologii”, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2002.

5. Ostrowski K.: „Histologia”, PZWl, Warszawa 1995, wydanie II

StUDENcKIE KOŁO NAUKOWEOpiekunowie koła: dr Izabela Młynarczuk-Biały i dr Ryszard Galus

Formy działania: członkowie Koła pod kierunkiem wybranych opiekunów i biorą udział w pra-cach doświadczalnych. Ponadto członkowie Koła pomagają prowadzić i są obowiązani regularnie

�8

uczestniczyć w zebraniach naukowych Zakładu. Studenci, członkowie Koła Naukowego, biorą ak-tywny udział w Sympozjach i Konferencjach naukowych oraz są współautorami prac naukowych powstających przy ich udziale.

WYpOŻYcZANIE pREpARAtÓW HIStOLOGIcZNYcHW bibliotece Centrum Biostruktury i w czytelni biblioteki uczelnianej (ul. Oczki 5) znajdują się

mikroskopy przekazane przez Katedrę i Zakład Histologii do użytku studentów. W okresie między zakończeniem ćwiczeń mikroskopowych i kolokwium lub egzaminem, studenci mogą wypożyczać w Katedrze Histologii i Embriologii w godzinach między 800 a �300, pewną liczbę kompletów prepa-ratów do nauki w wyżej wymienionych bibliotekach.

�9

FIZJOLOGIA cZŁOWIEKA

KAtEDRA I ZAKŁAD FIZJOLOGII DOśWIADcZALNEJ I KLINIcZNEJ00-927 Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, tel.: 22 826 18 45, 22 826 07 78, 22 826 45 86Strona internetowa: http://www.wum.edu.pl/fizjologia e-mail: fizjologia@wum.edu.pl

Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Ewa Szczepańska-SadowskaGodziny przyjęć w sprawach studenckich: pon., śr. w godz. 1030 – 1200

Odpowiedzialni za dydaktykę na I Wydziale lekarskim: dr n.med. Marcin Ufnal dr n.med. Michał Biały

Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń – 210 godzin, w tymwykłady 75 godzinseminaria 45 godzinćwiczenia 90 godzin (w tym 25 godzin ćwiczeń z fizjologii klinicznej i stosowanej).

Wykłady odbywają się w sali wykładowej „A” Centrum Dydaktycznego. Wykłady rozpoczynają się o godz. 800. W semestrze zimowym i letnim wykłady są prowadzone w poniedziałki, a w środy przez pierwsze 6 tygodni w semestrze zimowym i 5 tygodni w semestrze letnim.

Ćwiczenia i seminaria dla I Wl odbywają się w Katedrze i Zakładzie Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej ul. Krakowskie Przedmieście 26/28.

pROGRAM NAUcZANIACelem nauczania fizjologii jest poznanie mechanizmów warunkujących prawidłowe funkcjono-

wanie organizmu człowieka. Szczególny nacisk położony jest na wytworzenie umiejętności trakto-wania poszczególnych narządów i układów jako elementów całego organizmu i poznanie mechani-zmów umożliwiających integrację poszczególnych funkcji. Umiejętność logicznego rozpatrywania poszczególnych funkcji organizmu w ich wzajemnych związkach jest nieodzowna dla zrozumie-nia mechanizmów chorób oraz dla prawidłowego postępowania profilaktycznego, terapeutycznego i rehabilitacyjnego w klinice. Nauczanie fizjologii ma również na celu poznanie możliwości ada-ptacyjnych organizmu człowieka zdrowego i chorego do naturalnych obciążeń życia codziennego (wysiłki fizyczne, praca umysłowa, stany emocjonalne, środowisko termiczne gazowe, zaburzenia bilansu wodno-elektrolitowego i energetycznego). W całym programie dydaktycznym eksponowane jest wytwarzanie świadomości, że zdrowie polega na prawidłowym przebiegu procesów fizjologicz-nych w poszczególnych narządach i w całym organizmie, a choroba jest wyrazem zaburzenia tych procesów oraz że konieczność dostosowania trybu życia człowieka do indywidualnych możliwości fizjologicznych jego organizmu jest warunkiem dla właściwych zachowań prozdrowotnych i profi-laktycznych.

tEMAtY WYKŁADÓW1. Wprowadzenie do fizjologii. Zasady regulacji procesów fizjologicznych na poziomie komórek,

narządów i całego organizmu. Przykłady przekazywania i przetwarzania informacji. Podstawo-we mechanizmy integracji procesów fizjologicznych.

Budowa i właściwości błony komórkowej. Mechanizm działania na komórkę substancji biolo-gicznie czynnych.

2. Receptory błonowe i wewnątrzkomórkowe. Molekularne podstawy mechanizmu aktywacji re-ceptorów. Regulacja receptorów. Układy przekaźników wewnątrzkomórkowych.

Zaburzenia funkcji receptorów i przekaźników wewnątrzkomórkowych. Zaburzenia funkcji re-ceptorów i przekaźników wewnątrzkomórkowych w stanach patologicznych.

�0

3. Klasyfikacja transportu jonów przez błonę komórkową. Regulacja czynnego i biernego transpor-tu jonów. Genetyczne zaburzenia transportu jonów. Regulacja i genetyczne zaburzenia transportu wody, glukozy i mocznika.

4. Fizjologia neuronu. Mechanizm powstawania potencjału spoczynkowego w neuronach. Po-tencjał czynnościowy. Klasyfikacja i funkcja potencjałozależnych kanałów jonowych Na+ i K. Funkcja neuronu. II Powstawanie potencjałów czynnościowych i przewodzenie przez aksony. Porównanie różnych typów potencjałów czynnościowych. Kanały jonowe Ca �+ potencjałozależ-ne. Regulacja poziomu Ca�+.

5. Fizjologia synaps I. Synapsy elektryczne i mechaniczne. Mechanizmy uwalniania neuroprze-kaźników. Postsynaptyczny potencjał pobudzający i hamujący. lTP- mechanizmy molekularne zmian plastycznych zachodzące w synapsach.

6. Neurotransmitery i neuromodulatory ośrodkowego układu nerwowego. Peptydy opioidowe i en-dogenne kannabinoidy.

7. Długoterminowe mechanizmy modulacyjne w ośrodkowym układzie nerwowym. Regulacja i patogenna funkcja czynników wzrostu w układzie nerwowym. Mózg jako źródło i narząd doce-lowy działania hormonów. Mechanizmy uzależnień.

8. Fizjologia układu czuciowego. Procesy transdukcji. Adaptacja. Receptory czuciowe skóry. Re-ceptory czuciowe stawowe. Drogi czuciowe sznurów tylnych. Potencjały wywołane w korze czuciowej. Wzrok, słuch. Kodowanie informacji w układach czuciowych.

9. Fizjologia układu ruchowego. Ponadrdzeniowa regulacja napięcia i ruchu mięśni szkieletowych. Rola móżdżku, jąder podkorowych i kory mózgowej w kontroli postawy ciała i lokomocji.

10. Rytmika funkcji mózgu. Sen i czuwanie. Fizjologia wyższych czynności psychicznych. I. Fizjo-logiczne korelaty świadomości. lateralizacja funkcji półkul mózgowych.

11. Fizjologia wyższych czynności psychicznych II. Plastyczność mózgu. Procesy uczenia się i za-pamiętywania. Neurobiologia mowy.

12. Ochrona stałości środowiska ośrodkowego układu nerwowego. Struktura i funkcja barier mózgo-wych. Krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego. Ciśnienie śródczaszkowe. Regulacja objętości komórek układu nerwowego.

13. Rola układu nerwowego w regulacji funkcji hormonalnych. Neurohormony podwzgórza i ich udział w regulacji wydzielania hormonów przedniego płata przysadki. Peptydy opioidowe.

14. Organizacja autonomicznego układu nerwowego. Przekaźnictwo synaptyczne w zwojach układu autonomicznego. Transmitery, współtransmitery i neuromodulatory w układzie autonomicznym. Swoiste blokery transmisji w układzie autonomicznym.

15. Wprowadzenie do fizjologii układu krążenia. Mechanizm powstawania i szerzenia pobudzenia w mięśniu sercowym. Neurogenna i hormonalna regulacja rytmu serca.

16. Zaburzenia przewodzenia pobudzenia w sercu. Mechanizm powstawania arytmii. Mechanika i hemodynamika serca. Regulacja siły skurczów serca. Praca serca.

17. Zasady przepływu krwi w układzie krążenia. Ciśnienie tętnicze. Opór naczyniowy. Autoregula-cja przepływu krwi. Krążenie żylne. Regulacja powrotu krwi żylnej.

18. Nerwowa regulacja układu krążenia. Odruchowa regulacja krążenia krwi. Odruchy z barorecep-torów tętniczych i chemoreceptorów. Ośrodkowe mechanizmy regulacji ciśnienia tętniczego.

19. Regulacja wydzielania i mechanizm działania eikozanoidów i tlenku azotu oraz ich znaczenie regulacyjne dla funkcji układu krążenia, układu nerwowego i wewnątrzwydzielniczego.

20. Rola układu renina-angiotensyna-aldosteron w regulacji ciśnienia tętniczego i bilansu wodno-elektrolitowego. Wpływ czynników wzrostu na przebudowę układu krążenia.

21. Rola wazopresyny w regulacji ciśnienia tętniczego i gospodarki wodno-elektrolitowej. Regula-cja pragnienia i apetytu sodowego.

22. Nerwowa i hormonalna regulacja funkcji nerek. Udział peptydów natriuretyczych w regulacji ciśnienia tętniczego i bilansu wodno-elektrolitowego.

23. Regulacja wydzielania i mechanizm działania innych hormonów regulujących gospodarkę wod-no-elektrolitową i ciśnienie tętnicze krwi (endogenne inhibitory ATP-azy Na+ K +, adenomeduli-na, leptyna, insulina).

��

24. Hormonalna regulacja gospodarki wapniowej. Parahormon, kalcytonina, witamina D. Zaburze-nia bilansu wapniowego.

25. Nerwowa i chemiczna regulacja oddychania. Integracja ośrodkowej regulacji układu krążenia i oddychania.

26. Adaptacja do wysiłku fizycznego w chorobach metabolicznych oraz chorobach układu krążenia i oddychania.

27. Hormony trzustki. Regulacja wydzielania i mechanizm działania insuliny, glukagonu i innych hormonów trzustki.

28. Hormony trzustki II. Zaburzenia syntezy i mechanizmu działania insuliny i glukagonu. Zaburze-nia metabolizmu w cukrzycy i hiperinsulemii. Hipoglikemia.

29. Nowe związki regulacyjne.30. Hormonalna regulacja wzrostu metabolizmu. Regulacja i mechanizm działania hormonu wzro-

stu. Zaburzenia syntezy i mechanizmu działania hormonu wzrostu.31. Regulacja wydzielania i mechanizm działania kortykoliberyny, ATH i glikokortykosteridów. Za-

burzenia wydzielania i działania w stanach klinicznych.32. Regulacja wydzielania i mechanizm działania hormonów tarczycy. Regulacyjne funkcje hormo-

nów tarczycy. Interakcja z innymi hormonami.33. Ośrodkowa regulacja głodu i sytości. Tkanka tłuszczowa jako źródło i tkanka docelowa działania

hormonów. Regulacja bilansu energetycznego i ciśnienia tętniczego. Zaburzenia bilansu energe-tycznego. Otyłość i niedożywienie.

34. Hormonalna regulacja funkcji rozrodczych. Regulacja wydzielania i mechanizm działania hor-monów płciowych u kobiet i mężczyzn. Neurobiologia zachowania seksualnego.

35. Cykl miesiączkowy. Ciąża Wydzielanie hormonów podczas ciąży, rozwój krążenia płodowego i układu oddechowego główne wady rozwojowe.

36. Przewód pokarmowy. Hormonalna i neurogenna regulacja motoryki przewodu pokarmowego, wydzielanie soków trawiennych i przepływ krwi. Funkcje wątroby.

37. Fizjologiczne kryteria oceny zdolności do wykonywania wysiłków ludzi zdrowych i chorych. Przeciążenie pracą. Zmęczenie.

38. Ujemne skutki niedostatecznej aktywności ruchowej. Aktywność ruchowa w profilaktyce chorób układu krążenia i zaburzeniach metabolizmu.

TEMATYKA ĆWICZEŃ I SEMINARIóW

1. Elektrofizjologia nerwów obwodowych Potencjał spoczynkowy w nerwach obwodowych i jego zależność od właściwości błony komórkowej i środowiska jonowego wewnątrz- i zewnątrzko-mórkowego. Mechanizm powstawania i propagacji potencjałów czynnościowych w nerwach. Zaburzenia podczas demielinizacji. Przewodzenie pobudzenia przez synapsy nerwowo-nerwowe i nerwowo-mięśniowe.

2. Czucie bólu Charakterystyka właściwości i funkcjonowania receptorów. Potencjały wywołane w drogach czuciowych. Fizjologia czucia bólu. Układ bólowy i przeciwbólowy. Zaburzenia czu-cia bólu.

3. Zmysł wzroku i słuchu. Organizacja i funkcja neuronów w drodze wzrokowej i słuchowej. Zabu-rzenia widzenia i słyszenia.

4. Kontrola napięcia mięśniowego, ruchów i postawy ciała. Odruchy rdzeniowe. Metody oceny od-ruchów rdzeniowych. Funkcjonalne znaczenie kory mózgu, móżdżku, układu przedsionkowego i jąder podkorowych w regulacji funkcji ruchowych. Objawy zaburzenia funkcji tych układów.

5. Organizacja i funkcja układu siatkowatego mózgu. Sen i czuwanie. Rytmika funkcji biologicz-nych u człowieka. Zasady elektroencefalografii.

6. Układ limbiczny. Funkcje regulacyjne układu limbicznego. Fizjologia popędów i emocji. Fizjo-logia układu autonomicznego.

7. Funkcje poznawcze. Uczenie się i pamięć. Odruchy warunkowe. Metody oceny koncentracji uwagi i zapamiętywania.

��

8. I SEMINARIUM SpRAWDZAJącE

9. Fizjologia krwi. Hemostaza i układ krzepnięcia krwi. Podstawy fizjologiczne zjawisk immuno-logicznych i odporności. Konflikty serologiczne. Układ krwinek czerwonych

10. Fizjologia komórek pobudliwych. Fizjologia mięśni poprzecznie prążkowanych i mięśni gład-kich. Demonstracja krzywej zmęczenia u ludzi. Wpływ niedokrwienia mięśni na zmęczenie. Charakterystyka skurczu izotonicznego. Skurcz pojedynczy, tężcowy niezupełny i tężcowy zu-pełny. Elektromiografia.

11. Fizjologia układu krążenia I. Cykl hemodynamiczny serca. Tony serca. Ciśnienie tętnicze. Opór naczyniowy.

12. Fizjologia krążenia II. Szerzenie się pobudzenia w sercu. Elektrokardiografia. Mechanizm po-wstawania załamków EKG. Nieinwazyjne metody oceny czynności mechanicznej serca u czło-wieka.

13. Fizjologia układu krążenia III. Mikrokrążenie. Regulacja przepływu krwi w mikrokrążeniu. Wpływ transmitterów układu autonomicznego, krążących hormonów i czynników wydziela-nych lokalnie. Budowa i właściwości śródbłonka w różnych obszarach naczyniowych. Filtracja i resorbcja w naczyniach włosowatych. Metody oceny mikrokrążenia. Mechanizm różnych po-staci obrzęku. Funkcje układu limfatycznego.

14. Fizjologia układu krążenia IV. Regulacja nerwowa układu krążenia. Ocena sprawności odru-chów sercowo-naczyniowych – próba ortostatyczna, reakcja na nurkowanie, próba Valsalvy, ba-dania w komorze podciśnieniowej.

15. Fizjologia układu krążenia V. Regulacja krążenia krwi w wybranych obszarach naczyniowych (krążenie wieńcowe, mózgowe, płucne, wątrobowe).

16. Fizjologia układu krążenia VI. Adaptacja układu krążenia do wysiłków statycznych i dynamicz-nych. Reakcja układu krążenia na obciążenie neuropsychiczne. Elektrokardiografia wysiłkowa.\

17. II SEMINARIUM SpRAWDZAJącE

18. Fizjologia układu oddechowego I. Biomechanika oddychania. Ocena sprawności wentylacyjnej płuc. Spirografia. Badanie oporów dróg oddechowych. Badanie wymiany gazowej w spoczynku i podczas wysiłku. Przydatność i zastosowanie prób wysiłkowych w badaniach klinicznych.

19. Fizjologia układu oddechowego II. Nerwowa i chemiczna regulacja oddychania. Chemorecepto-ry obwodowe. Chemowrażliwe strefy mózgu. Pojemność dyfuzyjna płuc. Zmiany wzorca oddy-chania podczas snu i wraz z wiekiem. Oddychanie mieszankami bogatotlenowymi i ubogotleno-wymi.

20. Fizjologia nerek. Transport kanalikowy. Mechanizmy rozcieńczania i zagęszczania moczu. Rola nerek w regulacji ciśnienia tętniczego. Udział nerek w regulacji gospodarki kwasowo-zasadowej.

21. Równowaga kwasowo-zasadowa i bilans wodno-elektrolitowy. Podstawowa i spoczynkowa prze-miana materii. Źródła energii do pracy mięśniowej. Równowaga czynnościowa podczas pracy fi-zycznej. Deficyt i dług tlenowy. Bilans energetyczny organizmu. Żywienie i choroby cywilizacyjne.

22. III SEMINARIUM SpRAWDZAJącE

23. Mechanizmy regulacji temperatury ciała. Hipertermia i hipotermia. Aklimatyzacja do wysokich i niskich temperatur otoczenia. Gorączka. Fizjologiczna ocena wydolności i tolerancji wysił-kowej u człowieka. Metody pomiaru wydolności i ich uzasadnienie fizjologiczne. Wskazania i przeciwwskazania do wykonywania testów wysiłkowych.

24. Zasady treningu wysiłkowego i korzyści wynikające z jego zastosowania. Ujemne skutki prze-trenowania. Aktywność ruchowa w profilaktyce chorób cywilizacyjnych, wspomaganiu leczenia i rehabilitacji chorych z chorobami metabolicznymi, chorobami układu krążenia i oddychania.

25. Hormonalna regulacja funkcji rozrodczych. Cykl miesiączkowy. Fizjologia ciąży, płodu i nowo-rodka. Zmiany hormonalne w przebiegu ciąży. Funkcja serca i krążenia podczas ciąży. Krążenie płodowe.

�3

26. Fizjologia przewodu pokarmowego. Hormony przewodu pokarmowego. Regulacja trawienia i wchłaniania. Regulacja wydzielania żołądkowego. Funkcja wątroby i trzustki.

27. IV SEMINARIUM SpRAWDZAJącEZASADY I FORMY OcENY WYNIKÓW NAUcZANIA1. Student powinien być przygotowany do każdego zajęcia w oparciu o podaną literaturę.2. Wszystkie nieobecności należy usprawiedliwiać, a ustalenie ich odrabiania należy uzgodnić

w jak najkrótszym terminie z adiunktem odpowiedzialnym za dydaktykę.3. Warunkiem zaliczenia pracowni i dopuszczenia do egzaminu jest:

a) obecność na wszystkich zajęciach, tzn. zarówno na ćwiczeniach jak i seminariach (w wyjątko-wych przypadkach długotrwałej choroby dopuszcza się dwie usprawiedliwione nieobecności),

b) uzyskanie oceny co najmniej dostatecznej ze wszystkich ćwiczeń i seminariów tematycznych łącznie oraz z każdego z seminariów sprawdzających.

1. Studenci, którzy nie uzyskują wymaganych do zaliczenia ocen mogą zostać dopuszczeni do egzaminu po zdaniu dodatkowego kolokwium zaliczeniowego z całości materiału nauczanego w ciągu roku.

2. Egzamin końcowy z fizjologii (I termin poprawkowy) przeprowadzony jest w formie testu za-wierającego 100 pytań.

3. Czas trwania egzaminu 120 minut.

pIśMIENNIctWO

OBOWIąZKOWE1. Traczyk W., Trzebski A.: Fizjologia Człowieka z Elementami Fizjologii Klinicznej, PZWl 2001.2. Kozłowski S., Nazar K.: Wprowadzenie do Fizjologii Klinicznej, PZWl.3. Sadowski Bogdan,: Biologiczne mechanizmy zachowanie się ludzi i zwierząt PWN 2001.4. Szczepańska-Sadowska E. – Skrypt do wykładów: Fizjologiczne podstawy Endokrynologii Wyd.

AM, 1999.5. Szczepańska-Sadowska E., Koźniewska E.: Seminaria z Fizjologii., Wyd. AM, cz. I 2000, cz. II,

�00�.

ZALEcANE1 Guyton A.C., Hall A.C.: Textbook of Medical Physiology.2 Harrison T. Podstawy medycyny wewnętrznej.3 Schmidt R.F., Thews G.: Handbook of Physiology4 Berne M., levy M.N., Koeppen B.M., Stanton B.A.: Physiology

StUDENcKIE KOŁO NAUKOWEOpiekun Koła: Dr n med. Agnieszka cudnoch-Jędrzejewska

Warunkiem wstąpienia do Koła jest zaliczenie egzaminu z fizjologii z oceną dobrą lub powyżej oraz zainteresowanie przedmiotem.

Forma pracy: Członkowie Koła biorą udział w pracy eksperymentalnej zespołów badawczych, uczestniczą w posiedzeniach naukowych Zakładu, przygotowują referaty z zakresu najnowszych osiągnięć fizjologii, pomagają prowadzić zajęcia dydaktyczne.

�4

IMMUNOLOGIA

ZAKŁAD IMMUNOLOGII, cENtRUM BIOStRUKtURYul. Banacha 1a, budynek F, Warszawa, tel.: 0-22-599-21-99,e-mail: immunologia@wum.edu.pl

Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Jakub Gołąb

Osoba odpowiedzialna za dydaktykę – jak wyżej

Roczny wymiar zajęć – 42 godziny. Zajęcia prowadzone są w IV semestrze i obejmują dziewiętnaście 45-minutowych wykładów i dwadzieścia trzy godziny seminariów (razem dziesięć seminariów).Godziny przyjęć w sprawach studenckich: pon. 900 – 1200.Miejsce odbywania się seminariów: Centrum Dydaktyczne, ul. Trojdena 2a,wykładów: sala wykładowa Kliniki Ortopedii, ul. lindleya 4.

Forma zaliczenia przedmiotu: egzamin testowy

cEL NAUcZANIACelem nauczania immunologii jest zapoznanie studentów z funkcją układu odpornościowego,

mechanizmami odpowiedzi immunologicznej, udziałem procesów immunologicznych w patogene-zie określonych chorób i z niektórymi metodami używanymi do oceny czynności układu odporno-ściowego.

tEMAtY WYKŁADÓW:1. Wstęp. Najważniejsze elementy układu odpornościowego.2. Komponenty odpowiedzi immunologicznej nieswoistej.3. Główny układ zgodności tkankowej i jego znaczenie. Populacje limfocytów.4. Dojrzewanie limfocytów.5. Krążenie limfocytów.6. limfocyty T cytotoksyczne, komórki K i komórki NK.7. Tkanka limfatyczna związana z błonami śluzowymi.8. Cytokiny i regulacja odpowiedzi immunologicznej.9. Immunologia transplantacyjna.10. Relacje immunologiczne między matką a płodem.11. Immunologia w nowoczesnej diagnostyce i badaniach naukowych.12. Mechanizmy nadwrażliwości typu I.13. Podstawy immunopatologii chorób alergicznych.�4. Immunoterapia nowotworów.15. Przeciwciała monoklinalne – przełom w diagnostyce i terapii.16. Odporność przeciwzakaźna.17. Zespół nabytego niedoboru odporności AIDS.18. Terapia genowa.19. Psychoneuroimmunologia.

TEMATY SEMINARIÓW:1. Definicje podstawowe. Rola układu odpornościowego. Budowa narządów limfatycznych. Doj-

rzewanie i krążenie limfocytów. Budowa przeciwciał i receptorów limfocytów T rozpoznających antygen.

2. Źródła różnorodności przeciwciał i receptorów limfocytów T rozpoznających antygen. Funkcje efektorowe przeciwciał. Zastosowanie przeciwciał monoklonalnych i ich pochodnych.

25

3. Główny układ zgodności tkankowej. Prezentacja antygenów i indukcja odpowiedzi immunolo-gicznej. Mechanizmy cytotoksyczności limfocytów.

4. Populacje i subpopulacje limfocytów, komórki NK. Cytokiny i ich receptory. Rola cytokin w ak-tywacji, proliferacji i różnicowaniu limfocytów. Udział cytokin w regulacji odpowiedzi immu-nologicznej humoralnej i komórkowej. Zastosowanie cytokin w medycynie.

5. Odpowiedź nieswoista. Funkcja układu dopełniacza. Interferony. Funkcje makrofagów i granu-locytów. Odporność przeciwzakaźna.

6. Immunologia transplantacyjna. Mechanizmy odrzucania przeszczepów allogenicznych. Charak-terystyka przeszczepów różnych narządów. Hamowanie odrzucania przeszczepów.

7. Nadwrażliwość i choroby alergiczne. Typy nadwrażliwości ze szczególnym uwzględnieniem nadwrażliwości typu I. Immunoterapia alergenem.

8. Zjawiska autoimmunizacyjne. Tolerancja immunologiczna i autotolerancja. Naturalne mechani-zmy zabezpieczające przed autoagresją. Niektóre mechanizmy indukujące autoagresję.

9. Immunologia nowotworów. Ułatwnienie immunologiczne. Odpowiedź przeciwnowotworowa układu odpornościowego. Immunoterapia nowotworów.

10. Pierwotne i wtórne niedobory odporności. Parametry immunologiczne w warunkach zdrowia. Diagnostyka niedoborów odporności. Terapia genowa.

ORGANIZAcJA ZAJĘĆ I ZASADY OcENY WYNIKÓW NAUcZANIA

Zajęcia seminaryjne odbywają się raz w tygodniu w dniach i godzinach określonych przez Dzie-kanat. Szczegółowy wykaz tematów, wykładów i seminariów przedstawiony jest w gablotach Za-kładu w budynku F, ul. Banacha 1a oraz na stronie internetowej Zakładu: http://www.wum.edu.pl/immunologia/. W czasie seminariów asystenci sprawdzają przygotowanie studentów do poszcze-gólnych tematów. Kurs immunologii kończy się egzaminem testowym z całości materiału, po IV semestrze (w sesji letniej). Do egzaminu nie będą dopuszczeni studenci, którzy mają więcej niż 2 nie zaliczone seminaria (z powodu nieobecności lub nie przygotowania się do zajęć).

LItERAtURA OBOWIąZUJącA1. Gołąb J., Jakóbisiak M., lasek W., Stokłosa T. (red.) “Immunologia”, PWN, 2007.

LItERAtURA UZUpEŁNIAJącA1. lasek W. Immunologia – podstawowe zagadnienia i aktualności, PWN, 20092. Male D., Brostoff J., Roth D.B., Roitt I. Immunology. wyd. VII, Mosby. london. 2006.3. Kindt T.J., Goldsby R.A., Osborne B.A., Kuby Immunology. W.H. Freeman and Co. New York.

2007.4. Male D., Brostoff J., Roth D.B., Roitt I. Immunologia. Urban & Partner. Tłumaczenie wyd. VII

z 2006.

StUDENcKIE KOŁO NAUKOWEOpiekun koła: dr tomasz Stokłosa. Członkowie koła zostają przydzielani do poszczególnych

zespołów tematycznych i biorą udział w pracach doświadczalnych.

�6

JĘZYK OBcY(Język angielski, francuski, niemiecki lub rosyjski)

StUDIUM JĘZYKÓW OBcYcH02-109 Warszawa, ul. Księcia Trojdena 2A (Centrum Dydaktyczne)Tel.: (+48 22) 5720 863, Fax: (+48 22) 5720 864E-mail: sjosekretariat@wum.edu.pl

Kierownik SJO: mgr Joanna ciecierskaOdpowiedzialna za dydaktykę: mgr Barbara tryuk-czapskaGodziny przyjęć w sprawach studenckich oraz dyżury lektorów podane są do wiadomości zaintere-sowanych na tablicy ogłoszeń.

pROGRAM NAUcZANIAlektorat języka obcego (angielskiego, francuskiego, niemieckiego lub rosyjskiego) stanowi konty-nuację nauki rozpoczętej na I roku studiów. Prowadzony jest w III i IV semestrze (po 30 hw semestrze) i kończy się egzaminem w sesji letniej II roku studiów.

celem nauczania jest doskonalenie umiejętności językowych pozwalających na sprawne funkcjo-nowanie w środowisku akademickim i zawodowym:

• czytanie i referowanie tekstów o tematyce medycznej (artykuły z czasopism specjalistycz-nych, teksty z podręczników i monografii).

• rozumienie i referowanie wypowiedzi na tematy medyczne (nagrania audio i video).• porozumiewanie się z pacjentami, lekarzami i personelem paramedycznym.• własna wypowiedź na tematy związane z medycyną (przedstawianie plakatu naukowego

i prezentacji).Absolwent zna język obcy na poziomie biegłości B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia

Językowego Rady Europy oraz umie posługiwać się językiem specjalistycznym z zakresu medycyny.

tematy zajęć:1. Objawy przedmiotowe i podmiotowe, zaburzenia Terminologia specjalistyczna dot. objawów przedmiotowych i podmiotowych zaburzeń i chorób

poszczególnych układów, opis dolegliwości przez pacjenta.2. Wywiad lekarski. Schemat prostego wywiadu (np. dot. dolegliwości bólowych).3. Badanie fizykalne. Opis poszczególnych części badania i jego wyników, polecenia dla pacjenta.4. Badania diagnostyczne. Typy badań, opisywanie wyników, powszechnie stosowane skróty.5. Wyjaśnianie pacjentowi rozpoznania i sposobu leczenia.6. Schemat historii choroby. Struktura historii choroby, stosowane skróty, formularze.7. Wybrane jednostki chorobowe. Rozumienie opisu i prezentacja wg. schematu: etiologia i patogeneza, objawy przedmiotowe

i podmiotowe, rozpoznanie, leczenie.8. Promowanie zdrowego trybu życia. Zalecenia dotyczące odżywiania, aktywności fizycznej, badań przesiewowych.9. Prasa, czasopisma specjalistyczne i telewizja. Aktualne artykuły i programy video o tematyce medycznej.�0. Opracowanie i omówienie plakatu o tematyce medycznej.11. Opracowanie i przedstawienie prezentacji o tematyce medycznej.

27

ZASADY I FORMY OcENY WYNIKÓW NAUcZANIAPodstawę zaliczenia każdego semestru stanowi systematyczny, aktywny udział w zajęciach, po-

zytywne oceny ze sprawdzianów cząstkowych i pisemnego sprawdzianu końcowego oraz przedsta-wienie plakatu lub prezentacji w oparciu o dodatkową samodzielną lekturę.

W sesji letniej studenci przystępują do końcowego egzaminu ustnego, który polega na przedsta-wieniu przygotowanej prezentacji, odpowiedzi na związane z nią pytania zadane przez egzaminatora oraz odpowiedzi na pytanie wylosowane z zestawu tematów obejmujących dwa lata lektoratu.

LItERAtURA OBOWIąZKOWA

Język angielski:1. J. Ciecierska, B. Jenike: English for Medicine. Podręcznik dla studentów medycyny,

Wydawnictwo lekarskie PZWl, Warszawa 2007.

Język francuski:1. F. Mourlhon-Dallies, J. Tolas: Santé-médecine.com, ClE International, Paris 2004.2. T. Fassier., S. Talavera-Goy: Le Français des médecins, PUG 2008.

Język niemiecki:1. M. Ganczar, B. Rogowska: Medycyna. Ćwiczenia i słownictwo specjalistyczne

Hueber Warszawa 2007.

Język rosyjski:1. R. Hajczuk: Język rosyjski w medycynie, Wydawnictwo lekarskie PZWl, Warszawa

�008.

�8

WYcHOWANIE FIZYcZNE

Studium Wychowania Fizycznego i Sportu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego02-109 Warszawa, ul. Księcia Trojdena 2, tel. (022) 5720 528, 529

Kierownik Studium: mgr Jerzy chrzanowskiPrzyjmuje: wtorek 1100 – 1230, środa 1030 – 1200.

Zastępca kierownika ds. dydaktycznych: mgr Bożena Glinkowska.Sekretariat Studium czynny codziennie w godz. 900 – 1500 Godziny przyjęć studentów oraz dyżu-

ry nauczycieli wychowania fizycznego podane są do wiadomości na tablicy informacyjnej Studium oraz na stronie www.swfis.wum.edu.pl

pROGRAM ZAJĘĆZadaniem przedmiotu jest tworzenie warunków do doskonalenia sprawności fizycznej i umie-

jętności ruchowych studenta w nawiązaniu do jego możliwości fizycznych i zdrowotnych oraz wy-posażenie w wiedzę z zakresu kultury fizycznej i wybranych zagadnień z fizjologii wysiłku sporto-wego i rehabilitacji ruchowej. Studenci mogą wybrać interesująca ich formę zajęć, aktualny plan, wykaz obiektów oraz system zapisów jest dostępny na stronie: www.swfis.wum.edu.pl

ZASADY I FORMY OcENY WYNIKÓW NAUcZANIA1. Podstawowym kryterium oceny studenta jest frekwencja na zajęciach, zaliczenie sprawdzianu.2. Studenci zwolnieni przez lekarza z prowadzonych zajęć ze względu na stan zdrowia są obowią-

zani zgodnie z kwalifikacją lekarską uczestniczyć w zajęciach rehabilitacji ruchowej określone-go rodzaju schorzenia.

3. Student obowiązany jest do przestrzegania regulaminu obiektu w którym odbywają się ćwi-czenia z wychowania fizycznego. Na salach sportowych studenci obowiązani są posiadać strój sportowy.