Przegld Wojsk Ldowych Nr 12008

przegld wojsk ldowychMIESICZNIK | STYCZE 2008 | NR 1 (007)ISSN 1897-8428

OPERACJE

CZY DZIAANIA POCZONE? str. 8WYZWANIA ROKU 2008 DLA WOJSK LDOWYCH str. 4 SIY MILITARNE UE W OPERACJACH KRYZYSOWYCH str. 41

Przygotowanie onierzy do dziaania w terenie zurbanizowanymSZKOLENIEJak wynika z bada statystycznych, ponad 80% populacji naszego globu yje w miastach, a zatem dziaania zbrojne rwnie s prowadzone w tym rodowisku.

str. 21SZKOLENIE

Mina przeciwmigowcowa mit czy rzeczywisto?W pracach nad minami przeciwmigowcowymi mona dostrzec wspln dla wielu krajw tendencj, polegajc na deniu do posiadania uniwersalnych i inteligentnych rodkw walki, ktrych w zalenoci od rodzaju zagroenia (ldowe lub powietrzne) mona byoby uy do niwelowania tych zagroe.

str.|27

do produktw geogracznychstr. 37

Szybki dostp

DOWIADCZENIA

str.|46

Rosyjskie samodzielne brygady piechoty grskiej

Artyleria

w operacjach pokojowychZesp redakcyjnyDyrektor Redakcji Wojskowej redaktor naczelny: Artur Bartkiewicz tel.: CA MON 845-365, 845-685, faks: 845-503 Zastpca dyrektora: ppk Lech Mleczko tel.: CA MON 845-685, e-mail: [email protected]

INNE ARMIE

str.|56Kolporta i reklamacje: Bellona SA (0-22) 457 04 37, 6879 041, CA MON 879 041 Informacje o kolportau: Elbieta Toczek tel.: CA MON 840 400, (0-22) 684 04 00 Reklama: [email protected] Projekt graficzny: ukasz Kaugan, CaStudio Druk: Drukuj Tanio.com ul. Ludmierska 29, 34-400 Nowy Targ

Redaktor prowadzcy: pk rez. dr Jan Brzozowski tel.: CA MON 845-186, e-mail: [email protected] Zdjcie na okadce: Magdalena Sendek-Kowalska Redaktor merytoryczny: Paulina Gliska Skad i amanie: Daniela Bartkiewicz Opracowanie stylistyczne: Renata Gromska, Katarzyna Koco, Katarzyna Pietraszek

Przegld Wojsk Ldowych ukazuje si od czerwca 1959 r.

Trendy

Wyzwania roku 2008 dla Wojsk Ldowych, gen. dyw. dr Ryszard Sorokosz ......................................................... 4 SZKOLenIe

przegldSTYCZE 2008 | NR 1 (007)

wojsk ldowychSzanowni Czytelnicy!W noworocznym numerze polecamy uwadze opracowanie gen. dyw. dr. Ryszarda Sorokosza powicone gwnym kierunkom szkolenia oddziaw i pododdziaw wojsk ldowych w 2008 r. Z wielu przedstawionych przez autora zamierze istotne jest przygotowanie dowdcw pododdziaw do naprowadzania statkw powietrznych, okrelania wsprzdnych oraz wskazywania celw, a take do koordynowania dziaa oraz wzywania wsparcia ogniowego i poprawiania ognia. Autor kolejnego opracowania wyjania pojcie operacji i przekonuje, e naley je jednakowo interpretowa, by unikn nieporozumie. Zagadnienie dowodzenia kontyngentem UE biorcym udzia w operacji Althea przyblia pk Eugeniusz Jendraszczak. Dowiadczeniom zdobytym przez kolejne zmiany PKW w Iraku i Afganistanie jest powicone opracowanie, ktre zawieraj wnioski mogce by przydatne w szkoleniu pododdziaw przewidzianych do suby poza granicami kraju. O nowej jakoci szkolenia oraz systemie zacht i ulg proponowanych onierzom kontraktowym i nadterminowym w armii rosyjskiej traktuje nastpny materia. Problem wspdziaania pododdziaw wojsk specjalnych z jednostkami antyterrorystycznymi policji by tematem seminarium zorganizowanego na Wydziale Wojsk Ldowych. Jego uczestnicy doszli do wsplnego wniosku, e konieczne s kompleksowe rozwizania tego problemu, by w razie koniecznoci wsplnego dziaania nie improwizowa, lecz dziaa wedug okrelonych procedur. pk rez. dr Jan Brzozowski redaktor prowadzcy

Operacje czy dziaania poczone?, pk dr Andrzej Czupryski .................................................................8 Zmiana koncepcji wicze Si Odpowiedzi NATO, pk Eugeniusz Przenioso ............................................................... 18 Przygotowanie onierzy do dziaania w terenie zurbanizowanym, kpt. Piotr Kozowski ........................................................................ 21 Zapory inynieryjne w obronie przeciwdesantowej wybrzea, ppk w st. spocz. dr in. Jerzy Garstka ............................................ 23 Mina przeciwmigowcowa mit czy rzeczywisto? ppk dr Adam Radomyski ............................................................... 27 AKTUALNOCI................................................................................. 33 Szybki dostp do produktw geograficznych, por. Krzysztof Pokonieczny, st. chor. Mieczysaw Trocki ............... 37 dOwIadcZenIa

Siy militarne UE w operacjach kryzysowych, pk dr Eugeniusz Jendraszczak ..................................................... 41 Artyleria w operacjach pokojowych, mjr Marek Wasielewski .................................................................. 46 Wojskowy system cznoci satelitarnej SZ RP, pk Marek ochowski ..................................................................... 50 Zesp operacyjny komrki CIMIC dowdztwa ISAF, kpt. Adam Ramczyk ....................................................................... 52 Inne arMIe

Rosyjskie samodzielne brygady piechoty grskiej, mjr Marek Depczyski ................................................................... 56 SprawOZdanIa-recenZje

Pogldy na wykorzystanie wojsk specjalnych, ppk dr Marek Kubiski .................................................................. 60 Bolesaw Chocha (19231987), ppk dr Andrzej Polak ................ 64

Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, tel.: CA MON 845 365, 022 6845365, 022 6845685, www.zolnierz-polski.pl, e-mail: [email protected],

2008/01

przegld wojsk ldowych

3

TRENDY onierski trud

dla Wojsk Ldowychgen. dyw. dr

Wyzwania roku 2008

RYSZARD SOROKOSZszef szkolenia Wojsk Ldowych

R

gwny wysiek szkoleniowy w nowym roku dowdca wojsk Ldowych zamierza skupi na utrzymaniu zdolnoci bojowej wszystkich dowdztw i pododdziaw do wykonywania zada zgodnie z ich przeznaczeniem.rium ekonomicznoci wykorzysta zarwno czas szkoleniowy, jak i przydzielone limity rodkw bojowych oraz pozorowania pola walki, a take obiekty szkoleniowe (garnizonowe i poligonowe), uzbrojenie i sprzt wojskowy oraz ca gam urzdze wspomagaj-

ok 2008 bdzie kolejnym, w ktrym jednostki Wojsk Ldowych planuj przyjmowanie struktur okrelonych w takich dokumentach normatywnych, jak Program rozwoju Si Zbrojnych w latach 20052010 oraz Plan rozwoju Wojsk Ldowych w latach 20072012. W szkoleniu szczeglny nacisk zostanie pooony na przygotowanie pododdziaw wydzielonych do jednostek si zdolnych do przerzutu (Deployable Forces DF). Wyzwaniem stojcym przed Wojskami Ldowymi w nadchodzcym roku szkoleniowym jest osignicie zdolnoci operacyjnych do wykonywania narodowych i sojuszniczych zada obronnych oraz przygotowanie do udziau w wielonarodowych operacjach pokojowych i stabilizacyjnych, zwaszcza w Iraku, Afganistanie i Kosowie, a take Unii Europejskiej w Boni i Hercegowinie oraz w operacjach ONZ wsparcia pokoju w Syrii i Libanie. Aby przygotowa cae jednostki oraz poszczeglne pododdziay do tego rodzaju dziaa, naley efektywnie i z uwzgldnieniem kryte-

Naley szczegowo zaplanowa szkolenie na kadym szczeblu dowodzenia.cych proces szkolenia. Dotychczasowe dowiadczenia oraz bieca analiza tego procesu wskazuj, e z jednej strony nigdy nie mona zagwarantowa penego zaopatrzenia w rodki bojowe, z drugiej nie zawsze jednostki zuywaj w 100% przydzielone limity. Proces szkolenia naley rozpatrywa w dwch wymiarach, tzn. jako szkolenie prowadzone w garnizonie oraz szkolenie poligonowe. W szkoleniu garnizonowym gwny wysiek naley skupi na przygotowaniu pododdziaw, z wykorzystaniem urzdze wspomagajcych (trenaery, symulato2008/01

Cel dziaania

NOTATKA

Warto pamita, e udzia w misjach to nie tylko wypenianie sojuszniczych zobowiza, ale przede wszystkim zdobywanie nowych dowiadcze bojowych przez pododdziay Wojsk Ldowych podczas dziaa w skadzie midzynarodowych si o duej autonomicznoci oraz w trudnych warunkach meteorologicznych i terenowych.

Obszary procesu szkolenia

4 przegld wojsk ldowych

X

XX

OPRACOwANIe wASNe

+

GRUPA = ZADANIOWA

Batalionowe (kompanijne) wiczenia taktycznery), do wykonywania podstawowych zada bojowych w ramach druyny plutonu. W szkoleniu ogniowym dowdcy pododdziaw powinni organizowa wiczenia przygotowawcze oraz strzelania szkolne. Szkolenie poligonowe naley traktowa jako sprawdzian umiejtnoci opanowanych w garnizonie, wpywajcy na osignicie przez jednostk (pododdzia) penej zdolnoci do wykonywania zada zgodnie z wojennym przeznaczeniem. W ramach tego szkolenia naley planowa strzelania szkolne i bojowe, niemoliwe do przeprowadzenia w warunkach garnizonowych, a take strzelania sytuacyjne oraz zajcia i wiczenia w kierowaniu ogniem (zajcia taktyczno-ogniowe). Dowdcy brygad wydzielonych do si zdolnych do przerzutu powinni zorganizowa batalionowe wiczenia taktyczne z wojskami, w ktrych bd uczestniczy rwnie pododdziay innych rodza2008/01

jw wojsk. Ich udzia w wiczeniach pododdziaw zmechanizowanych i pancernych wpynie na lepsz koordynacj dziaa w ramach grup zadaniowych (rys.). Podczas wicze powinny by doskonalone procedury MEDEVAC, a take wykorzystywane dowiadczenia zdobyte przez onierzy w trakcie wykonywania zada poza granicami kraju.

Od nowego roku w przygotowaniu szkolenia i jego prowadzeniu oraz w sprawdzaniu poziomu wyszkolenia pododdziaw w warunkach poligonowych dowdcom bd pomaga zespoy szkoleniowo-sprawdzajce. Zostay one powoane przy kadym orodku szkolenia poligonowego wojsk ldowych. Ich gwnym zadaniem bdzie udzia w przygotowywaniu, wsplnie z dowdcami jednostek, wicze taktycznych do szczebla kompanii oraz uczestniczenie w szkoleniu czonkw tych u zespow w roli instruktorw.przegld wojsk ldowych

Zespoy szkoleniowo-sprawdzajce

5

TRENDY aaa onierski trudNowe dokumentyWyzwaniem tego roku bdzie opracowanie i wdroenie nowych programw szkolenia, ktre bd dostosowane do procesu profesjonalizacji Si Zbrojnych RP. Planuje si take wdroenie nastpujcych dokumentw doktrynalnych: Metodyka przygotowania i prowadzenia treningu sztabowego z brygad (pukiem) artylerii; Metodyka przygotowania i prowadzenia treningu kierowania ogniem ze strzelaniem amunicj bojow z brygad (pukiem) artylerii; Obrona przed broni masowego raenia w Siach Zbrojnych RP (D/D 3.8); Instrukcja o szkoleniu z obrony przed broni masowego raenia w SZRP.

u

Szkolenie poligonowe w 2008 r. to rwnie zgrupowania rodzajw wojsk. W ramach tych zgrupowa pododdziay WRiA bd pogbia znajomo budowy oraz zasad eksploatacji uzbrojenia i sprztu wojskowego, zwaszcza sprztu nowo wprowadzanego do wyposaenia, a take doskonali zasady wykonania ognia do celu ruchomego i nieruchomego w warunkach dobrej i ograniczonej widocznoci oraz zakce wystpujcych w urzdzeniach wykorzystujcych promieniowanie podczerwone. Oddziay i pododdziay przeciwlotnicze wezm udzia w zgrupowaniach artyleryjsko-rakietowych na Centralnym Poligonie Si Powietrznych, gdzie zostan ocenione z wykonania rakietowych strzela bojowych. Ponadto pododdziay przeciwlotnicze bd zabezpieczay rakietowe strzelania bojowe wojsk innych pastw. Dla oddziaw i pododdziaw wojsk inynieryjnych zaplanowano zgrupowania specjalistyczne w Centrum Szkolenia Wojsk Ldowych (druyny rozpoznania inynieryjnego) oraz w orodkach szkolenia poligonowego Wojsk Ldo6 przegld wojsk ldowych

Zgrupowania specjalistyczne

wych. Bd to zgrupowania nurkw, a take zgrupowania powicone obsugiwaniu WD oraz dziaaniu patroli rozminowania. W ramach tych zgrupowa pododdziay kierowane do skadu PKW bd uczy si pokonywania terenu, w ktrym wystpuj miny puapki, materiay niebezpieczne (UXO) oraz improwizowane adunki wybuchowe (IED). Pododdziay wojsk chemicznych bd uczestniczy w czerwcu w zgrupowaniu poligonowym w Centrum Szkolenia Wojsk Ldowych, szkolc si z zakresu ochrony przed bojowymi rodkami trujcymi (BT) i substancjami promieniotwrczymi. Bdzie wwczas doskonalony rwnie podsystem likwidacji skae. W 2008 r. szczeglny nacisk zostanie pooony na opanowanie przez dowdcw plutonw i kompanii umiejtnoci naprowadzania statkw powietrznych, okrelania wsprzdnych i wskazywania celw dla lotnictwa, a take koordynacji dziaa oraz wzywania wsparcia ogniowego (call for fire CFF) i poprawiania ognia. W szkoleniu dowdztw i sztabw priorytetem bdzie pogbianie wiedzy onierzy zawodowych na temat zada wykonywanych na stanowiskach funkcjonalnych SD oraz kierowania procesem osigania wyszych stanw gotowoci bojowej, w tym mobilizacyjnej. Ponadto w ramach szkieletowych wicze dowdczo-sztabowych oraz treningw sztabowych bd doskonalone umiejtnoci przygotowywania i prowadzenia dziaa poczonych (w tym w specyficznych rodowiskach walki) oraz planowania dziaa grup zadaniowych w rnych strukturach, wynikaj2008/01

Kierunki zmian

cych ze specyfiki postawionych zada. Tak zaplanowany proces szkoleniowy bdzie mia duy wpyw na przygotowanie si i rodkw Wojsk Ldowych do udziau w wiczeniach Dowdztwa Operacyjnego pk. Anakonda 08, a take pozwoli osign bardzo dobre wyniki przez pododdziay wojsk ldowych, ktre zostan poddane kontroli zgodnie z programem oceny NATO i UE CREVAL. Dla Wojsk Ldowych rok 2008 to kontynuacja wykonywania zada wynikajcych z funkcji lead nation, czyli pastwa wiodcego w formowaniu i przygotowaniu pododdziaw wyznaczonych do wielonarodowego batalionu OPBMR XII zestawu Si Odpowiedzi NATO. Ponadto w ramach tych si bd utrzymywane w gotowoci komponenty wojsk inynieryjnych do X zestawu oraz XI zestawu, a take bdzie przygotowywana kompania wydobywania i oczyszczania wody do dziaania w ramach XII zestawu. Planujc i realizujc szkolenie z wojskami, nie naley zapomina o podstawowej zasadzie, jak jest bezpieczestwo w czasie zaj. Wszyscy zarwno dowdcy, jak i szkoleni nie powinni zapomi-

Zobowizania sojusznicze

na o elementarnych zasadach przygotowania sprztu i uzbrojenia oraz jego uytkowania w czasie szkolenia. W procesie tym nie naley rwnie zapomina o samodoskonaleniu onierzy, zwaszcza w dziedzinie wyszkolenia fizycznego oraz strzeleckiego. Doskonalenie umiejtnoci z tym zwizanych oraz przestrzeganie w subie zapisw regulaminu oglnego i musztry bdzie wykadni wiadczc o onierskim profesjonalizmie oraz przygotowaniu do wykonywania zada na najwyszym poziomie. Przykadem do naladowania przez onierzy musi by podoficer. Z tego wynika denie do przywrcenia waciwej rangi dowdcy druyny (podoficerowi) i przygotowania go do penienia funkcji: dowdcy i instruktora o uformowanej osobowoci, dysponujcego niezbdnym zakresem wiedzy i umiejtnoci wykorzystywanych w procesie szkolenia pododdziau i dowodzenia nim; wychowawcy umiejcego ksztatowa osobowo, postawy i kreatywne dziaania podlegych onierzy; specjalisty wojskowego majcego wiedz i umiejtnoci niezbdne do kierowania onierzami do szczebla druyny wcznie. g

odpowiedzialno za wyszkolenie w garnizonie spoczywa na dowdcach pododdziaw zgodnie z kompetencyjnym zakresem odpowiedzialnoci szkoleniowej.

Podoficer wzorem

Najwaniejszy czowiek

W zwizku z zakoczeniem roku szkoleniowego dzikuj wszystkim onierzom oraz pracownikom wojska, zwaszcza tym zwizanym bezporednio z procesem szkolenia, za wysiek oraz determinacj w wykonywaniu zada szkoleniowo-wychowawczych. Jednoczenie ycz wszelkiej pomylnoci w realizacji zawodowych i osobistych planw oraz spenienia marze w rozpoczynajcym si 2008 roku.

2008/01


7

SZKOLENIE pozna teori

Operacje czy dziaania poczone?w poowie lat dziewidziesitych minionego wieku w sztuce wojennej wyodrbniono nowy rodzaj operacji, ktr nazwano poczon.

C

harakter operacji do koca lat osiemdziesitych XX wieku by zdeterminowany zaoeniami dotyczcymi konfliktu globalnego, w ktrym rodzaje si zbrojnych prowadziy samodzielne dziaania w swoich rodowiskach. Inne postrzeganie bezpieczestwa oraz nowe zaoenia odnoszce si do jego zapewniania, a take konieczno osigania celu przy minimalnych nakadach spowodoway potrzeb integracji wysiku wszystkich uczestnikw dziaa zbrojnych w obszarze dziaa poczonych1. Byy to podstawowe przyczyny zmian w organizowaniu i prowadzeniu operacji, ktre wpyny na wyodrbnienie operacji poczonej. Nazwa operacja poczona miaa swoje uzasadnienie na pocztku prowadzenia dziaa o takim wanie charakterze. Obecnie zasady organizowania i prowadzenia operacji w warunkach penej integracji wszystkich jej uczestnikw w deniu do osignicia zaoonego celu spowodoway, e poczono staa si immanentn cech tej operacji.

Przykady operacji poczonych mona znale w dziaaniach si zbrojnych w wielu rnych konfliktach. Najbardziej spektakularnym jest operacja aliantw w Normandii w 1944 r.2 Ze wzgldu na takie cechy, jak: bezporednie wspieranie zamierze politycznych gwnego podmiotu dziaa (zachodni alianci), jednolite dowdztwo, integracja uczestnikw operacji w deniu do wsplnego celu, wielonarodowo si uczestniczcych w niej oraz udzia rnych rodzajw si zbrojnych bya to operacja poczona.NOTATKA

Operacj aliantw w Normandii dowodzi gen. Dwight David Eisenhower, komponentami natomiast (w dzisiejszym rozumieniu): morskim admira Bertram Ramsay, powietrznym marszaek Trafford Leigh-Mallory, ldowym gen. Bernard Law Montgomery, logistycznym gen. John Lee.

Pocztki

Mimo e nikt wwczas nie definiowa operacji Overlord jako poczonej, jej cechy wskazuj, e moemy j uwaa za pierwsz tak operacj. wiadczy o tym cel polityczny osignity podczas wojny oraz sposb dojcia do celu militarnego. Dziaania przygotowawcze do operacji byy zdeterminowane celem oraz moliwociami operacyjnego dziaania rodzajw si zbrojnych rnych pastw. Wyznaczenie jednego dowd-

1 Obszar operacji poczonych (joint Operations Area jOA) obejmuje ld, morze i przestrze powietrzn, w ktrej dowdca poczonych si prowadzi dziaania operacyjne w celu wykonania okrelonego zadania. Zob. j. Knetki: Operacje poczone. AON, warszawa 1996, s. 16. 2 Operacja poczonych si aliantw (morskich, powietrznych i ldowych) Overlord trwaa od 6 czerwca do koca sierpnia 1944 roku. jej efektem byo przeamanie wau Atlantyckiego i otwarcie frontu zachodniego w europie. Cel militarny operacji wpywa bezporednio na cel strategiczny, ktry zosta uzgodniony na konferencji w Teheranie w dniach 28 listopda 1 grudnia 1943 roku. Stalin zobowiza si przyczy do wojny z japoni po pokonaniu Niemiec, w zamian za to Roosevelt i Churchill zobowizali si otworzy front zachodni we francji. w operacji, ktrej zrby byy przygotowywane od pocztku 1942 roku (operacja Sledghammer planowana na 1942 r. oraz operacja Roundup planowana na 1943 r.), brao udzia okoo 2 880 tys. onierzy. Zob. http://pl.wikipedia.org/wiki/Operacja_Overlord


2008/01

WySiek ofiCerW Sztabu rnych narodowoci owocuje osigniciem celu operacji

cy i przekazanie mu kompetencji zwizanych z operacyjnym dowodzeniem zapewnio swobod planowania i dziaania na wyznaczonym teatrze dziaa, ktry nie styka si bezporednio z innym teatrem. Za motto operacji po-

BeZPORedNIm CeLem POLITyCZNym ByO wSPARCIe wSChOdNIegO SOjUSZNIKA w POKONANIU fASZyZmU w eUROPIe dZIKI UTwORZeNIU fRONTU ZAChOdNIegO.czonych mona przyj sowa gen. Georga C. Marshalla: Musi by jeden czowiek, ktry dowodzi caym teatrem dziaaniami powietrznymi, ldowymi i morskimi. Nie mona tego zrobi przez wspprac. Podstaw wyodrbnienia operacji poczonej bya prakseologiczna konieczno ograniczenia wspdziaania na korzy synchronizacji i koordynacji. W tej i podobnych operacjach chodzi przede wszystkim o zespolenie si w okrelonej sytuacji operacyjno-strategicznej. Dlatego operacja poczona wie si z koniecznoci wykorzystania moliwoci bojowych uczestniczcych w niej rodzajw si zbrojnych. W II wojnie wiatowej cechy operacji po2008/01

SAwOmIR RATySKI

NATO

czonej miay tzw. operacje frontowe i armijne na wschodnim froncie. Jednak ich usytuowanie na wsplnym teatrze dziaa wojennych nie zapewniao dowdcy frontu czy armii swobody planowania i dziaania. Mieli oni bowiem tak swobod jedynie w swoich obszarach odpowiedzialnoci w odniesieniu do gwnego celu wojny. Ich decyzje byy ograniczone koniecznoci uwzgldniania zamierze dowdcw ssiednich frontw lub armii, poniewa ich obszary dziaa leay w bezporedniej stycznoci oraz w linii cigej frontu. Od pocztku II wojny wiatowej idea operacji poczonej bya rozwijana intuicyjnie. Nie bya ona definiowana, ale jej ewolucja zmierzaa w kierunku dzisiejszego rozumienia zaoe koherentnych dziaa poczonych. Wskazuje to na pewn prawidowo w naukach wojskowych, w ktrych nieuwiadomione dziaania wynikajce z potrzeby dojcia do zaoonego celu staj si podstaw nowej teorii. Waciwy rozwj teorii operacji poczonych naley wiza z zaoeniami dziaa NATO po zakoczeniu zimnej wojny. Zostay wwczas zdefiniowane operacje poczone wedug kryterium rodzajw si zbrojnych i przynalenoci do sojuszu, a w pniejszym okresie do innych ukadw politycznych. uprzegld wojsk ldowych

Rozwj

9

SZKOLENIE pozna teoriDefinicjaoperacj poczon (joint Operations) jesttakie dziaanie, w ktrym bior udzia elementy co najmniej dwch rodzajw si zbrojnych. jeeli nie wszystkie rodzaje si zbrojnych s zaangaowane w operacj, to mwimy o operacji powietrzno-ldowej, powietrzno-morskiej i ldowo-morskiej3.

u

Mimo e wspomniane kryterium dotyczyo dziaania rodzajw si zbrojnych, to jednak w definicji operacj opisano cechami rodowiska, z ktrego i w ktrym dany rodzaj si zbrojnych prowadzi dziaania. W operacjach wielonarodowych poczono aspekt przynalenoci narodowej oraz uczestnictwa rodzajw si zbrojnych. Wielonarodowe operacje poczone (Combined Joint Operations) to operacje prowadzone przez siy dwch lub wicej pastw, w ktrych bior udzia elementy co najmniej dwch rodzajw si zbrojnych4. W istocie poczono bya dostrzegana na wyszych szczeblach dowodzenia i zwykle podkrelano, e o poczonych dziaaniach rodzajw si zbrojnych mona mwi od szczebla dywizji. Czy takie podejcie byo wwczas zasadne? Z pewnoci tak, poniewa dzisiejszy ksztat operacji z jej immanentn cech poczonoci jest wynikiem ewolucji tej operacji. Wielo stosowanych kryteriw podziau operacji spowodowaa, e powstaway ich rodzaje zdominowane przez cechy opisu. Wyrniano zatem operacje jako: poczone rodzajw si zbrojnych, sojusznicze, wielonarodowe, kombinowane. Niekiedy nawet do tradycyjnych nazw operacja zaczepna lub obronna dodawano przymiotnik poczona, by podkreli rang nowej teorii. Zgodnie z kryterium rodowiska dziaania rodzajw si zbrojnych uczestniczcych w ope3 4

racji definiowano jako: ldowo-powietrzne, powietrzno-ldowe, powietrzno-morskie, morskopowietrzne, ldowo-morskie, morsko-ldowe. Pierwszy czon nazwy wskazywa na dominacj i rang danego rodzaju si zbrojnych5. Wedug proporcjonalnego udziau rodzajw si zbrojnych postrzegano operacj poczon jako dominacj jednego z nich. Dlatego wyrniano operacje komponentu: powietrznego, ldowego, morskiego oraz specjalnego6. Na szczeblu operacyjnym dziaania ldowe obejmuj harmonizacj moliwoci wsparcia ze strony caoci si. Wsparcie powietrzne, ldowe, desantu morskiego oraz marynarki wojennej nie s przedstawiane jako odrbne operacje, ale jako jedna wsplna kompleksowa operacja7.literaturze przedmiotu nadal prbuje si definiowa operacje rodzajw si zbrojnych. wiadczy to o pewnym niezrozumieniu idei poczonych dziaa, ktre wynika z mylnie interpretowanej funkcji rodzajw si zbrojnych w poszczeglnych etapach i fazach operacji. Oznacza to, e w kadej operacji w poszczeglnych jej etapach jeden z komponentw moe by wspierany efektami dziaania innych jej uczestnikw. Nie powoduje to koniecznoci wyrniania szczeglnego rodzaju operacji ze wzgldu na funkcj zadaniow w operacji rodzaju si zbrojnych lub danego pastwa.

w

Dziaania poczone wszystkich uczestnikw operacji s zorientowane na osignicie jej gwnego celu bez wzgldu na to, ktry rodzaj si zbrojnych ma w tym wikszy udzia. W ujciu narodowym nadal wyszczeglnia si operacje prowadzone przez rodzaje si zbrojnych. Zalicza si do nich operacje ldowe, powietrzne i morskie8. W klasyfikacji wyrnia si operacje poczone jako: sojusznicze, wielonarodowe oraz narodowe9. Sojusznicze operacje poczone s

Klasyfikacja operacji

Zob. NATO Glossary of Terms and Definitions. AAP-6(U), may 1996. Tame. 5 Zob. Podstawowe zaoenia operacji poczonych. Red. j. Zieliski. AON, warszawa 2000. 6 Zob. w. michalak: Siy powietrzne w operacji poczonej. AON, warszaw 2002. 7 Por. Doktryna operacyjna wielonarodowych poczonych si sojuszu. AjP-1, s. 77. 8 Zob. doktryna prowadzenia operacji poczonych. dd/3. SgwP, warszawa 2004, s. 1517. 9 Tame, s. 8.


2008/01

definiowane jako operacje wojenne10, wynikaj- zamierze politycznych podmiotu organizujce z artykuu 5 traktatu waszyngtoskiego, co cego dane dziaania. Nie jest zasadne ograniczabudzi pewne wtpliwoci. Takie podejcie ogra- nie moliwoci prowadzenia operacji wojennicza zakres uywania sojuszniczych si po- nych, reagowania kryzysowego i pokojowych czonych i wskazuje na niepene spektrum mo- odpowiednio do skali zaangaowania si i ich liwych do wykonania zada. Podstaw wyszcze- skadu wedug kryterium narodowoci lub przyglnienia operacji wojennej nie moe by udzia nalenoci do danego systemu bezpieczestwa. si sojuszu, poniewa wojna jest wynikiem dzia- Wielonarodowo lub udzia si tylko jednego a politycznych, w ktrych signito po osta- pastwa oraz przynaleno do sojuszu jest ceteczne rozwizanie zbrojne. Wojna i operacja ch danej operacji. Przez pojcie cechy operawojenna nie mog by definiowane z uwzgld- cji naley rozumie elementy wyrniajce j nieniem tylko jednego ukadu polityczno-obron- i charakteryzujce ze wzgldu na okrelony nego. Wojna jest bowiem zjawiskiem spoecz- czynnik jednostkowy lub typowy w konkretnej nym, a jednym z jej ostatecznych instrumentw sytuacji. Dlatego przez cechy opisujemy dane jest operacja wojenna, bez zjawisko, by odda jego istot, operacj, w ktrej wzgldu na przynaleno ale nie stanowi to podstawy klastron do ukadw polityczsyfikacji, poniewa cechy s uczestnicz siy nych. W podobnym ujciu zmienne i ujawniaj si w pewzdefiniowano wielonarodonych sytuacjach. Natomiast wielonarodowe, we operacje poczone jako podstaw klasyfikacji jest pooperacje reagowania kryzy- sprowadzono do dziaania dzia rnych elementw rzesowego prowadzone przez w sytuacjach nieujtych czywistoci wedug przyjtego poczone siy sojuszu lub kryterium. Kryterium jest w artykule 5 traktatu nienalece do niego11. Nawzgldnie staym czynnikiem, tomiast narodowym operaktry nie ulega zmianie pod waszyngtoskiego. cjom poczonym przypisawpywem okolicznoci. Kryteno funkcj reakcji w przyrium moe by zatem czynnik, padku konfliktw o maej skali intensywnoci12. ktry jest podstaw klasyfikacji danego zjawiska W istocie dziaania sojusznicze, wielonarodo- lub przedmiotw ze wzgldu na ich ocen. we i narodowe mog by prowadzone w wy- W tym przypadku wiarygodn ocen moe staszczeglnionych uwarunkowaniach, ktre nie nowi oglny cel polityczny konfliktu, ktrego powinny jednak stanowi podstawy ich kla- osignicie jest wspierane przez siy zbrojne. syfikacji. Rozrnianie rodzajw operacji we- Cech si zbrojnych jest ich rnorodno wydug ich uczestnikw wypacza ide wspierania nikajca ze specyfiki i moliwoci dziaania zamierze politycznych podmiotu organizu- w okrelonym rodowisku geograficznym, jcego je i ogranicza si do przedmiotu kon- a take z posiadanego sprztu i taktyki dziaania. Waciwoci zgrupowa si realizujcych dane fliktu, a nie jego celu. zadania jest ich skad personalny, narodowocioCel dziaania wy oraz specjalistyczny. Moe ni by co, co W kadym konflikcie naley zdefiniowa je- wyrnia podmiot lub przedmiot w konkretnych go cel i przedmiot. Celem konfliktu jest zawsze okolicznociach. Istot wspczesnych operacji to, co pragniemy osign w jego wyniku. Na- jest poczono, ktra ujawnia si w okrelotomiast przedmiot stanowi przeszkod w jego nych uwarunkowaniach wynikajcych z koosigniciu. Funkcj si zbrojnych we wspcze- niecznoci sprawnego dowodzenia wojskami snych konfliktach czy to narodowych, wielo- oraz wykonania zada. Poczono jest rwnie narodowych czy sojuszniczych jest wspieranie cech wynikajc z ogranicze podmiotu doty- uTame. Tame. 12 Tame.10 11

2008/01


11

SZKOLENIE pozna teoriu czcych wykonania zada lub osignicia danego celu, ale nie stanowi podstawy klasyfikacji na grupy, klasy lub rodzaje dziaa. Przez cechy opisujemy zjawisko lub przedmiot, natomiast przez kryteria dokonujemy ich klasyfikacji. Problemy zwizane z klasyfikacj operacji wynikaj czsto z mylnej interpretacji celu konfliktu i jego przedmiotu. Obecnie nie mona postawi znaku rwnoci midzy celem konfliktu a jego przedmiotem. Jednym z wyzwa wspczesnoci jest umiejtne przeciwstawianie si globalnym zagroeniom oraz ich eskalacji. Osign to mona dziki wsplnemu, wielonarodowemu, zintegrowanemu i poczonemu13 dziaaniu.NOTATKA

kategorii oglnej, w ramach ktrej wspierane jest osiganie celu polityki podmiotu prawnego na midzynarodowej arenie. Podmiotem prawnym moe by pastwo, uznana organizacja polityczna lub dorana koalicja, ktra kreuje okrelony cel polityczny i ma moliwo jego osignicia przez zastosowanie siy militarnej.peracja to skoordynowane czasowo i przestrzennie dziaania wydzielonych zgrupowa si zbrojnych, prowadzone z zamiarem osignicia strategicznego celu16.

O

Wyznacznikiem obecnych operacji nie jest moliwo dziaania okrelonych rodzajw si zbrojnych lub pastw, lecz zdolno operacyjnego dziaania wynikajca z koniecznoci ksztatowania midzynarodowego bezpieczestwa.

Zmiany w postrzeganiu kwestii zapewniania bezpieczestwa na wiecie wskazuj, e podstawowym kryterium wyrniajcym rodzaje operacji powinien by cel polityczny konfliktu. Dlatego naley wyrnia operacje wojenne, reagowania kryzysowego i pokojowe14. Kady konflikt ma cel polityczny i przedmiot. Ten ostatni czsto jest definiowany jako cel dziaa wojennych15. Jeeli siy zbrojne s instrumentem polityki pastwa, to wyznacznikiem ich dziaania jest wspierany przez nie cel polityczny. Nie jest zatem zasadne definiowanie operacji przez przedmiot konfliktu, poniewa jest on wtrny do jego celu. Przedmiot wojny, a obecnie dziaa zbrojnych, nie powinien by podstaw klasyfikacji rodzajw operacji, poniewa zaley od celu konfliktu. Zasadne jest zatem definiowanie operacji jako

Wyznacznikiem operacji nie jest cel dziaania militarnego czy jego rozmach, lecz bezporedni wpyw na wspierany cel polityczny. Operacje wojenne to dziaania zapobiegajce zagroeniu bezporedniemu lub poredniemu utrat wasnej suwerennoci i nienaruszalnoci terytorialnej oraz kraju sojuszniczego lub dziaania skierowane na pozbawienie suwerennoci i nienaruszalnoci terytorialnej innych pastw. Istot operacji wojennych jest pokonanie przeciwnika oraz ochrona wasnej suwerennoci lub odebranie jej innym krajom w sposb zbrojny.NOTATKA

Operacja wojenna to skoordynowane czasowo i przestrzennie dziaania wydzielonych zgrupowa si zbrojnych, zmierzajce do osignicia celu militarnego wojny. Jej celem jest obrona suwerennoci i nienaruszalnoci terytorialnej kraju wasnego lub sojuszniczego17.

Definicje

Z zaoe obronnych pastw wynika, e nie kreuj one polityki ekspansjonistycznej, ktrej celem jest lub mogoby by denie do pozbawienia suwerennoci innych podmiotw prawnych na arenie midzynarodowej. Dlatego w zaoeniach operacji wojennych zasadne jest uwzgldnianie tylko obrony suwerennoci przed innymi podmiotami dcymi do jej ograniczenia lub pozbawienia pastwa broni-

13 wedug Stanisawa Kozieja, dziaania zintegrowane maj inny kontekst ni poczone, poniewa integruj midzynarodowe wysiki na poziomie wyszym ni tylko wojskowy. Zob. S. Koziej: Midzy piekem a rajem: szare bezpieczestwo na progu XXI wieku. wyd. Adam marszaek, Toru 2006, s. 23. 14 Zob. A. Czupryski: Kampania i operacja prba systematyki poj. w: Charakter przyszych operacji. materiay z konferencji naukowej. AON, warszawa 2004, s. 112. 15 Zob. C. von Clausewitz: O wojnie. wyd. Test, Lublin 1996, s. 343. 16 Zob. Przedmiot bada i system poj wspczesnej sztuki wojennej. materiay z konferencji naukowej. Red. nauk. A. Czupryski. AON, warszawa 2006. 17 Tame.


2008/01

cego si. Takie podejcie jest usankcjonowane w artykule 51 Karty Narodw Zjednoczonych18. Nie odbiera to jednak prawa do wykonania uderze uprzedzajcych na realnego przeciwnika, ktry przez swoje poczynania polityczne i militarne demonstruje ch agresji na dane pastwo. W hipotetycznych konfliktach, w ktrych potencja stron jest zrwnowaony, strona, ktra wykona z powodzeniem pierwsze uderzenie powietrzne, ma realne szanse osignicia dominacji w caym konflikcie. Celem uderze uprzedzajcych powinno by zatem przeciwdziaanie zamiarom realnego przeciwnika.

Wspieranie pokojuw 1994 r. pastwa Nato potwierdziy wol wspierania operacji pokojowych i zainicjoway program Partnerstwo dla pokoju. Nawouje on do przeciwstawiania si zagroeniom bezpieczestwa z jednej strony, z drugiej za przygotowuje wybrane pastwa do czonkostwa w sojuszu. wskazuje to na denie do osignicia poczonoci w operacji w wymiarze wielonarodowym.

Na skutek uderze uprzedzajcych naley pozbawi przeciwnika jego zdolnoci zaczepnych, ale nie jego suwerennoci.Zagroenie bezpieczestwa globalnego, regionalnego i narodowego oraz naruszanie praw czowieka wymagaj prowadzenia takich operacji, ktre bd odpowiednie do zaoonego celu politycznego oraz skali zagroe. Dlatego te pojawiaj si operacje reagowania kryzysowego. Ich definiowanie ma swoje uzasadnienie na przestrzeni dziejw, ale waciwe postrzeganie zainicjowao NATO, skadajc propozycj uycia siy w sytuacjach innych ni wojna19. Jest to bardzo pojemny zakres dziaania politycznego, gospodarczego i w ostatecznoci militarnego. W 1992 r. NATO zgosio akces do wspierania zgodnie z wasnymi procedurami operacji pokojowych prowadzonych pod auspicjami ONZ oraz Konferencji Bezpieczestwa i Wsppracy w Europie (obecnie Organizacja Bezpieczestwa i Wsppracy w Europie).18 19

Termin operacje militarne inne ni wojna jest definiowany jako dziaania, podczas ktrych moliwoci militarne s wykorzystywane do celw innych ni dziaania bojowe na wielk skal, kojarzone zwykle z wojn. W sytuacjach, w ktrych potencjalny konflikt lub agresja stwarzaj zagroenie dla pokoju, siy wojskowe mog zosta uyte w celu przywrcenia pokoju lub w celu stabilizacji sytuacji w regionie konfliktu. Uycie si zbrojnych moe obejmowa ich prewencyjne rozmieszczenie w rejonie konfliktu, by zapobiec jego eskalacji lub przywrci pokj. Naleaoby si zastanowi, czy uycie si zbrojnych w ramach operacji reagowania kryzysowego nie powinno by instrumentem midzynarodowej spoecznoci sucym przeciwdziaaniu konfliktom dziki prewencyjnemu uyciu wielonarodowych zgrupowa zadaniowych. Charakter przyszych operacji reagowania kryzysowego naley rozwaa w aspekcie odpowiedzialnoci midzynarodowego spoeczestwa za wiatowy pokj20. W zwizku z tym dziaania prewencyjne naley postrzega w aspekcie utrzymania lub wymuszenia globalnego bezpieczestwa. Pojcie bezpiecze- u

Reagowanie kryzysowe

Zob. Karta Narodw Zjednoczonych. San francisco, 26 czerwca 1945 r. Podstaw bya deklaracja londyska z czerwca 1990 r., w ktrej okrelono zdolnoci dziaania poza artykuem 5 traktatu waszyngtoskiego. Na szczycie w Rzymie w 1991 r. zostaa okrelona nowa koncepcja strategiczna NATO, opierajca dziaania na: wsppracy, dialogu, obronie kolektywnej oraz reagowaniu kryzysowym i zapobieganiu konfliktom. ewolucja zaoe reagowania kryzysowego NATO trwa nadal. Obecnie obejmuj nastpujce zadania: akcje ratownicze, akcje humanitarne, wiadczenia pomocy w przypadkach katastrof i klsk ywioowych, dziaania wsparcia pokoju i dziaania militarne. 20 Zob. j. Zieliski, A. Czupryski, B. Panek: Operacje wojsk ldowych kierunki ewolucji. OPeRACjA, AON, warszawa 2003, s. 88136.

2008/01


13

SZKOLENIE pozna teoriu stwo21 pastwa, grupy pastw czy midzynarodowej spoecznoci ulegao ewolucji. Pierwotnie byo utosamiane z zachowaniem wyksztaconych form pastwa oraz moliwoci jego rozwoju.NOTATKA

O

Operacje reagowania kryzysowego to narodowe, sojusznicze, wielonarodowe, wielofunkcyjne i wielowymiarowe dziaania prowadzone przez siy zbrojne, majce na celu usuwanie przyczyn sytuacji kryzysowych zagraajcych regionalnemu lub wiatowemu bezpieczestwu albo naruszeniu praw czowieka. Ich istot jest bezporednie oddziaywanie na przyczyn sytuacji kryzysowej, po ktrej neutralizacji lub usuniciu przestaje by zasadne dziaanie militarne.

peracje wielonarodowe stanowi wyraz wsplnej polityki bezpieczestwa wielu podmiotw prawnych. Im wiksza liczba pastw akceptujcych takie dziaanie, tym wiksze poparcie spoeczne dla sposobu rozwizania konfliktu, nawet metodami walki zbrojnej, ale w zgodzie z zaleceniami wiatowej lub regionalnej organizacji pokojowej lub doranych koalicji.

Wspczenie bezpieczestwo jest rozumiane jako dobro wiatowe jest podmiotem w stosunkach midzynarodowych. Nie oznacza to, e wszystkie pastwa wyrzeky si agresji i pokj jako warto nadrzdna niczym nie jest zagroony. Kade pastwo odnosi poziom wasnego bezpieczestwa do poziomu aspiracji wynikajcych z jego siy22. Wie si to z udaremnianiem zamiarw dziaania stron konfliktu, by nie przerodziy si w kryzys lub wojn. Dziaania prewencyjne suyyby do przywracania pokoju przez rozwizanie lub zakoczenie konfliktu, zanim ten zdy przerodzi si w stan wojny. Dziaania prewencyjne mogyby mie rwnie charakter pomocy w przywracaniu pokoju, by dziki obecnoci si prewencyjnych oraz realizacji rzdowych i pozarzdowych programw spoecznych lub ekonomicznych nie dopuci do ponownego powstania sytuacji kryzysowych lub wybuchu wojny.21

Zadaniem operacji reagowania kryzysowego w danym kraju lub w midzynarodowym rodowisku jest niedopuszczenie do przeksztacenia sytuacji kryzysowych w wojn lub inny konflikt23. Ich istot jest wspieranie celu politycznego spoecznoci w ujciu wiatowym, regionalnym i narodowym. Wskazuje to na konieczno legitymizacji prawnej, by w tego typu operacjach nie reprezentowa

Metody dziaania powinny by odpowiednie do poziomu zagroenia i nie mog powodowa eskalacji napi, lecz ich deeskalacj.jedynie interesu narodowego, lecz dy do zapewnienia zbiorowego bezpieczestwa. W aspekcie teorii operacji poczonych wielonarodowo oraz udzia rnych rodzajw si wskazuje na aspekt strukturalny, funkcjonalny i mentalny, ktry jest niezwykle istotny w tego typu dziaaniach. Na szczeblu operacyjnym bd prowadzone zazwyczaj operacje wielonarodowe. Mo-

Bezpieczestwo, pojcie wystpujce na gruncie rnych nauk, trudne do zdefiniowania. Najoglniej stan, w ktrym jednostka, grupa spoeczna, organizacja czy pastwo nie odczuwa zagroenia swego istnienia lub podstawowych interesw; sytuacja, w ktrej istniej formalne, instytucjonalne, praktyczne gwarancje ochrony. Zwizane z tym pojcia: bezpieczestwo psychiczne, osobiste, publiczne, finansowe, ekonomiczne, socjalne, midzynarodowe. Zob. Sownik encyklopedycznej edukacji obywatelskiej. wydawnictwo europa, warszawa 1999. 22 [...] pastwa same decyduj o swoich aspiracjach, jednake inaczej jest postrzegany problem zapewnienia bezpieczestwa przez te z nich, ktre d do utrzymania istniejcego status quo, a inaczej przez narody dce do zagwarantowania sobie szczeglnie uprzywilejowanej pozycji. Z tego wynika, e: potga (sia) pastwa jest czynnikiem warunkujcym skal preferowanych wartoci (bezpieczestwa); potga stanowi podstawowy zesp szans na realizacj jego interesw bezpieczestwa (racji stanu); zakres wartoci podlegajcych obronie (ochronie) w zwizku z potg podleg prawu rozszerzenia. Zob. A. dawidczyk: Nowe wyzwania, zagroenia i szanse dla bezpieczestwa Polski u progu XXI wieku. AON, warszawa 2001, s. 12. 23 Zob. Przedmiot bada i system poj..., op.cit.


2008/01

g one obejmowa dziaania w powietrzu i w przestrzeni kosmicznej, na morzu i na ldzie, dziaania z uyciem desantu morskiego i wojsk specjalnych, jak rwnie agencji rzdowych czy cywilnych. W idealnej sytuacji dowdca szczebla operacyjnego powinien by zdolny do dowodzenia wszystkimi wymienionymi elementami si, potrafic byskawicznie przerzuca rodki i koncentrowa je na kierunku gwnego wysiku24. W operacjach reagowania kryzysowego s uywane narzdzia walki zbrojnej oraz czsto ograniczone metody ich dziaania. Inn skal i rang prawn w ocenie wiatowej opinii maj operacje pokojowe, poniewa s determinowane zaoeniami wiatowej organizacji pokojowej, a siy pokojowe s wprowadzane w rejon konfliktu za zgod stron. Wedug ONZ do dziaa pokojowych zalicza si: dyplomacj prewencyjn, tworzenie pokoju, utrzymanie pokoju i budowanie pokoju. Inna klasyfikacja operacji pokojowych, w ktrych zadania realizuj siy pokojowe, wynika z przyjtego kryterium celu. Wedug niego wyrniono trzy ich kategorie: operacje zapobiegania konfliktom, operacje przywracania pokoju i operacje budowania pokoju. Czy taki podzia jest zasadny i czy w ogle powinien by dokonywany, biorc pod uwag konieczno opracowania dla kadej operacji

by nasta pokjDo cech operacji o charakterze pokojowym mona zaliczy: cel dziaania, ktrym jest utrzymanie pokoju zgodnie z midzynarodowym prawem oraz rozwizywanie wszelkiego rodzaju sporw metodami pokojowymi; konieczno okrelenia mandatu organizacji pokojowej dla wydzielanych si; zgod stron konfliktu na wprowadzenie si pokojowych; bezstronno.

Operacje pokojowe

Do operacji pokojowych dochodzi wwczas, gdy poniesie fiasko dyplomacja prewencyjna.rezolucji determinowanej ustaleniami politycznymi odmiennymi w kadej sytuacji? Podstaw organizowania i prowadzenia operacji pokojowych jest mandat. Dla kadej operacji jest opracowywana rezolucja, ktrej24 25

tre wskazuje na dopuszczalne lub konieczne dziaania si pokojowych. Dlatego zasadne jest definiowanie tych dziaa oglnie jako operacji bez rozrniania ich rodzajw lub form. Niepowodzenie dyplomacji prewencyjnej moe by traktowane jako fiasko polityczne, ale rwnie jako sukces, poniewa strony podday si pokojowej procedurze rozwizywania sporw. Jeeli warunki te nie zostan spenione, to obecnie nie jest zasadne mwienie o operacjach pokojowych, lecz raczej o operacjach reagowania kryzysowego. Operacje pokojowe to forma organizowania i prowadzenia wielofunkcyjnych dziaa zmierzajcych do deeskalacji lub usuwania napi militarnych i utrwalania zachowa pokojowych w rejonie konfliktu pod auspicjami wiatowej lub regionalnej organizacji pokojowej. Celem jest utrzymanie pokoju oraz nakonienie stron konfliktu do przestrzegania pokojowych zachowa w rozwizywaniu sporu25. Analiza wspieranych celw politycznych oraz metod dziaania si zbrojnych w wyszczeglnionych operacjach pozwala postawi tez, e we wszystkich rodzajach operacji wystpuje pewnego rodzaju poczono. Czy konieczne jest zatem definiowanie operacji przez jej immanentn cech? Obecnie u

Cecha czy norma?

Por. doktryna operacyjna wielonarodowych..., s. 12. Zob. Przedmiot bada i system poj..., op.cit.

2008/01


15

SZKOLENIE pozna teori TRENDY aaau wszystkie operacje s poczone ze wzgldu na konieczno osigania celu przy jak najmniejszych nakadach, a przede wszystkim ze wzgldu na ograniczenia co do moliwoci efektywnego dziaania rodzajw si zbrojnych lub pastw. Wspczesne operacje ju ze swej natury obejmuj dziaania rnych rodzajw si zbrojnych. Naley wic mwi tylko o operacji, poniewa w swej istocie nie jest ona nowym rodzajem czy dodatkow form poczono jest bowiem obecnie wymogiem dziaa. Naleaoby zatem zastanowi si nad potrzeb stosowania pojcia operacje poczone.

inne spojrzenieNowoczesno we wspczesnych operacjach przejawia si w myleniu, planowaniu i takim dziaaniu, w ktrym cel jest osigany przy minimalnych stratach po obu stronach konfliktu. wskazuje to na inn filozofi uycia si zbrojnych i inn jako wspieranych celw politycznych.

OPeRACjA POCZONA TO NIe NOwy, dOdATKOwy ROdZAj CZy fORmA OPeRACjI, TO wymg wSPCZeSNyCh dZIAA26.Mimo stwierdzenia, e poczono jest immanentn cech operacji oraz e jeden rodzaj si zbrojnych nie przyczyni si do osignicia zoonego celu operacji, w doktrynach i potocznym rozumieniu nadal wyszczeglnia si operacje poczon jako odrbny jej rodzaj. Kurczowe trzymanie si terminologii z poprzednich lat powoduje, e nie mamy rozstrzygni w dziedzinie rodzajw operacji oraz podziau kompetencji odnonie do dowodzenia nimi. Dzisiejszego rozumienia poczonoci nie mona postrzega jedynie w aspekcie strukturalnym, personalnym czy mentalnym. Dziaania poczone rozwijaj si od koordynacji zrnicowanych moliwoci rodzajw si zbrojnych i rodzajw wojsk przez ich synergi do spjnoci koherentnej27. Koherentno28 w dziaaniach poczonych26 27

oznacza spjno oraz pen integracj wszystkich uczestnikw operacji w deniu do osignicia jej celu. Oznacza rwnie, e przez spjno celw wszystkich uczestnikw operacji nastpuje asymilacja dziaa w rnych rodowiskach, a nie tylko ich efektw. Rozwj operacji [] doprowadzi do powstania koncepcji operacji rozstrzygajcych, w ktrych dy si nie tyle do fizycznego unicestwienia przeciwnika, co raczej do wyczenia jego elementw decydujcych o moliwoci prowadzenia dziaa29. Obecnie zadania stawiane siom zbrojnym s zrnicowane: od dziaa sucych ksztatowaniu partnerstwa i kooperacji po pomoc humanitarn z jednej strony oraz od zada przywracania i budowania pokoju po obron kraju i sojusznikw z drugiej30. Stan polityczny koca konfliktu definiowany jako powrt do normalnych stosunkw prawnych i politycznych oznacza, e po dziaaniach militarnych prowadzonych narzdziami i metodami walki zbrojnej naley stworzy spoecznoci w obszarze konfliktu warunki do waciwego i zgodnego z midzynarodowymi standardami rozwoju i wsppracy. Dlatego nie jest celowe niszczenie obiektw, ktre nie przyczyni si bezporednio do zakoczenia konfliktu. Nowoczesno rodkw walki, gwnie raenia, pozwala dokonywa selekcji tych obiektw i okrela te ich cechy, ktre s istotne dla prowadzonych dziaa.

m. wiatr: Operacje poczone. Wyd. Adam marszaek, Toru 2006, s. 2526. Tame, s. 2021. 28 Koherencja zwarto, spoisto, czno, jednorodno, spjno. Sownik wspczesnego jzyka polskiego. wyd. Przegld Readers digest, warszawa 1998. 29 m. wiatr: Operacje, s. 1819. 30 Zob. j. Pawowski: Strategiczne problemy i dylematy we wspczesnym wiecie. wyd. Adam marszaek, Toru 2004, s. 143.


2008/01

NOTATKA

Minimalizacja strat staa si wyznacznikiem nowoczesnoci sposobw rozwizywania sporw z uyciem siy zbrojnej.

Wan funkcj peni wyznaczanie i planowanie obiektw do zniszczenia, ale tylko tych, ktre maj znaczenie dla osignicia celu militarnego i politycznego. Dziaania kontyngentw SZRP w Iraku i Afganistanie nie maj celu politycznego polegajcego na podbiciu tych pastw i pozbawieniu ich suwerennoci. Celem politycznego i militarnego dziaania jest destrukcja podstaw poprzedniego porzdku prawnego i politycznego, by zbudowa now jako prawn i polityczn tych pastw oraz inn jakociowo, w porwnaniu z poprzedni, ich suwerenno, opart na poszanowaniu podmiotowoci wszystkich uczestnikw stosunkw politycznych. Dlatego kade niepotrzebne destrukcyjne oddziaywanie na nieistotne elementy dla osignicia celu zwikszy w przyszoci zakres zada zwizanych z powrotem do normalnoci. Konieczno powodowania minimalnych start po obu stronach konfliktu wynika nie tylko z wymaga demokratycznego wiata, ale rwnie z rachunku ekonomicznego i spoecznego. Analiza obecnych konfliktw na wiecie pozwala postawi tez, e poczono dziaa przesuwa si z poziomu operacyjnego na poziom taktyczny. Nie wynika to z tworzonych struktur komponentw uczestniczcych w operacji, lecz z koniecznoci efektywnego dziaania. Dlatego istotne staje si definiowanie dziaa poczonych, a nie operacji poczonej, poniewa ona w swej naturze jest ju poczona. Co oznaczaj wspczesne dziaania poczone? Jeeli operacja jest form organizacyjn osigania celu strategicznego, to dziaania poczone s pewnego rodzaju metod efektywnego dziaania w dochodzeniu do celw czstkowych, co przyczyni si do osignicia globalnego celu. Dotychczasowa klasyfikacja operacji wedug kryterium celu osiganego przez dany rodzaj si zbrojnych oraz wedug rodzaju prowadzonej31

Operacja czy dziaania poczone?

walki, take z uwzgldnieniem rodowiska, uczestniczcych si czy okresw funkcjonowania pastwa, budzi wtpliwoci. Jest ona zasadna w przypadku masowych konfliktw, w ktrych uczestniczy wiele niezalenych od siebie podmiotw dziaania. We wspczesnych konfliktach, ze wzgldu na wsplne oddziaywanie na cel operacji z rnych rodowisk i w rnych rodowiskach dziaania, we wszystkich operacjach wystpuj dziaania poczone. Cecha, ktra zacza wyznacza kolejny rodzaj operacji, staa si jej nieodcznym atrybutem. Podstaw klasyfikacji operacji powinien by zatem wspierany cel polityczny W tym rozumieniu rozstrzygniciem jest osigniecie takiego stanu, ktry pozwala osiga cele polityczne. Rozstrzygniecie nie oznacza zniszczenia przeciwnika, lecz stworzenie warunkw do zakoczenia konfliktu w sferze politycznej. Komponenty si poczonych nie prowadz samodzielnych operacji, jak przyjmowano to w pocztkowym okresie rozwoju operacji poczonej, lecz wykonuj zadania majce doprowadzi do osignicia wsplnego celu31. Dlatego naley porusza problematyk dziaa poczonych w operacji. Jeeli mwimy o dziaaniach w rozumieniu wojskowym, to mamy na myli sposb osigania celu. Udzielamy odpowiedzi na pytanie, jak osiga cel. Konieczno udzielenia poprawnej odpowiedzi na tak postawione pytanie wie si z poszukiwaniem efektywnego rozwizania. Nie moe by ono postrzegane tylko przez pryzmat moliwoci jednego rodzaju si zbrojnych czy wojsk, lecz z uwzgldnieniem efektywnego dziaania. Efektywno w tym rozumieniu to postulat sprawnego, skutecznego i ekonomicznego dziaania. Dlatego efektywno to kategoria interdyscyplinarna, ktra nie moe by ograniczana moliwociami lub zdolnociami jednego pastwa, rodzaju si zbrojnych czy wojsk. Ide dziaa poczonych jest skuteczne osiganie celu. Wyraa si w optymalnym wykorzystaniu posiadanego potencjau oraz zdolnoci operacyjg nych uczestnikw operacji.pk dr ANDRZEJ CZUPRYSKIAkademia Obrony Narodowej

Tame, s. 164.

2008/01


17

SZKOLENIE Zwikszy szybko reakcji TRENDY aaagenera wesley Clark, byy dowdca wojsk NATO w europie, zauway, e gwn przeszkod w efektywnym wspdziaaniu nie bdzie zacofanie technologiczne, bariera jzykowa czy rnica w poziomie wiedzy specjalistycznej, lecz brak wsplnych procedur przygotowania i prowadzenia operacji.

Zmiana koncepcji wicze

NNOTATKA

Si odpowiedzi Nato

arzdziem skutecznego prowadzenia operacji reagowania kryzysowego jest dla sojuszu pnocnoatlantyckiego koncepcja NRF (NATO Response Force Siy Odpowiedzi NATO).Siy NRF osigny gotowo do dziaania w poowie 2006 r., demonstrujc j w czasie wicze z wojskami Steadfast Jaguar w rejonie Wysp Zielonego Przyldka.

jusznicze dowdztwa komponentw z Northwood, Neapolu, Ramstein i Izmiru oraz niektre pastwa NATO (Wielka Brytania, Francja, Wochy i Hiszpania). Dowdztwa komponentw si specjalnych, operacji psychologicznych oraz OPBMR maj delegowa wymienione ju pastwa oraz USA, RFN, Turcja, Czechy i Wgry.

Koncepcja wiczewiczenia NRF przygotowywao i prowadzio Joint Warfare Center Centrum Dziaa Poczonych ze Stavanger. Zgodnie z opracowanym przez Dowdztwo Si Sojuszniczych NATO do spraw Operacji dugoterminowym planem rotacji i konfirmacji kade poczone dowdztwo operacyjne (JFC Brunssum, Neapol, Lizbona) w cyklu raz na trzy lata uczestniczyo w dwch wiczeniach: DJTF na wiosn przed przyjciem odpowiedzialnoci (stand-by) oraz CJTF na jesieni. Dowdztwa zmieniay si zgodnie z planem. Otrzymyway nazw tzw. zestawu zmiana nastpowaa co 6 lub 12 miesicy w zalenoci od rodzaju komponentu. Do 2005 r. wiczenia nosiy nastpujce kryptonimy: pierwsze Allied Action, drugie Allied Warrior. W 2006 r. zmieniono kryptonimy odpowiednio na Steadfast Jackpot SFJT oraz Steadfast Jaw SFJW. Mankamentem tak prowadzonych wicze byo to, e kade dowdztwo operacyjne byo sprawdzane co trzy lata. W zwizku z tym, take po stwierdzeniu niedostatkw w wyszkoleniu dowdztw, gwny dowdca2008/01

W celu sprawdzenia przygotowania do wykonywania zada w wiczeniach uczestniczyy zarwno dowdztwa szczebla operacyjnego (Joint Force Command Brunssum, Neapol, Lizbona), jak i okrelone komponenty Si Odpowiedzi NATO. Zgodnie z koncepcj dowdztwo operacji jest gotowe do rozwinicia: w pierwszej fazie tzw. DJTF (Deployable Joint Task Force Ekspedycyjne Dowdztwo Si Zadaniowych) oraz RB (Reach Back stacjonarne stanowisko dowodzenia szczebla JFC), w drugiej za fazie CJTF (Combined Joint Task Force Dowdztwo Wielonarodowych Poczonych Si Zadaniowych). Dowdztwo elementu ldowego (LCC) jest wystawiane przez sojusznicze dowdztwa komponentw z Heidelbergu i Madrytu oraz korpusy wysokiej gotowoci (NRDC NATO Rapid Deployable Corps). W przyszoci maj by rwnie wystawiane przez korpusy niszej gotowoci, take szczeciski. Dowdztwa elementw: morskiego (MCC) i powietrznego (ACC) organizuj so18 przegld wojsk ldowych

NATO w Europie (SACEUR) poleci dokonanie przegldu systemu wicze oraz opracowanie nowej koncepcji treningw NRF. Kierowanie opracowaniem nowej koncepcji zlecono JWC. Powoano zesp IPT Integration Project Team, w skad ktrego weszli oficerowie: SHAPE J-Staff, JFCs, ACT i JWC. Jego szefem zosta dyrektor JWC marszaek Peter Walker. Zesp podda gruntownej analizie program wicze i szkole NATO, opracowujc daleko idce zmiany. Propozycje zaakceptoway gremia kierownicze NATO, jak rwnie kraje sojusznicze. Po dyskusji postanowiono, e rok 2007 bdzie okresem przejciowym (transition), a rok nastpny rokiem realizacji (implementation). W proponowanym systemie szkolenia i wicze uczestnicz powizane ze sob wszystkie szczeble, od strategicznego przez operacyjny do taktycznego.

NOTATKA

Kady szczebel, dziaajc w poszczeglnych etapach tego systemu, wypracowuje decyzje i wytyczne dla kolejnego szczebla.

Nowa koncepcja

Najistotniejsz zmian jest to, e nowa koncepcja umoliwia udzia w wiczeniach kademu dowdztwu szczebla operacyjnego co najmniej raz w roku. Ponadto zmieniono zakres i nazwy wicze, przyjmujc tzw. koncepcj Steadfast Series. Pierwszymi zgodnie z t koncepcj bd wiczenia pod kryptonimem Steadfast Juncture (SFJE), obejmujce okres operacyjny DJTF+5. Bdzie w nich uczestniczy dowdztwo przed przejciem odpowiedzialnoci (dyuru stand-by) wraz z siami przewidzianymi do wejcia w rejon kryzysu (DJTF Initial Entry Operations). Drugimi w cyklu bd wiczenia pk. Steadfast Joiner (SFJR), rozgrywane w okresie DJTF+90. Uczestniczy w nich bdzie dowdztwo, ktre zakoczy dyur. wiczenia bd obejmowa cae spektrum u

OPRACOwANIe wASNe

Koncepcja wicze NRF na lata 200820102008/01 przegld wojsk ldowych

19

SZKOLENIE aaa TRENDY Zwikszy szybko reakcjiu dziaania DJTF w rejonie kryzysu do czasu przejcia zada przez CJTF. Trzecimi wiczeniami koczcymi cykl (marzec nastpnego roku kalendarzowego) bd wiczenia Steadfast Joist (SFJT), sprawdzajce faz CJTF. Uczestniczy w nich bdzie to dowdztwo, ktre w poprzednich wiczeniach realizowao faz SFJR. W nowy system wicze Si Odpowiedzi zostanie wczony szczebel strategiczny, a wic najwysi dowdcy NATO. Wszyscy oni, w zalenoci od stopnia, bd uczestnikami wicze o kryptonimach Allied Reach oraz Steadfast Pinakle i Steadfast Pyramide, zwanych SF PE&PR. Celem wicze Allied Reach, odbywajcych si okoo 12 miesicy przed pierwszymi wiczeniami szczebla operacyjnego, bdzie opracowanie wytycznych i celw (s wydawane podczas konferencji specyfikacyjnej dla cyklu wicze szczebla operacyjnego, obejmujcego wszystkie wymienione przedsiwzicia szkoleniowe: DJTF+5, DJTF+30 i CJTF). Uczestniczy w nich bd najwysi rang dowdcy NATO oraz przedstawiciele sojuszniczych krajw. Jednym z efektw wicze Allied Reach, przeprowadzonych w maju 2007 r., byo opracowanie wytycznych do wicze serii Steadfast Junture 08, Joiner 08 i Joist 09. Nastpnym elementem nowej koncepcji jest przygotowanie kierowniczej kadry do oczekujcych j wicze. W tym celu onierze w stopniach: genera broni i genera dywizji bd uczestniczy w wiczeniach Steadfast Pinnacle (koniec wrzenia), natomiast onierze w stopniach: genera brygady i pukownik w wiczeniach Steadfast Pyrammide (padziernik). Propozycja (rys.) jest interesujca i stwarza due szanse osignicia lepszych efektw szkoleniowych w porwnaniu z poprzedni koncepcj. Celowe i moliwe wydaje si opracowanie podobnego modelu planowania i prowadzenia wicze w Siach Zbrojnych RP. Pozwolioby wreszcie zbudowa prawdziwy system wicze poczonych od centralnego szczebla (MON 20 przegld wojsk ldowych

Po co wiczymy w NATO

Z

godnie z wytycznymi Komitetu wojskowego (mC) NATO dotyczcymi strategii sojuszu (mC 400/2) celem wicze jest takie doskonalenie przyjtych struktur dowodzenia i kierowania, by byy zdolne do wykonania penego spektrum zada.

i Sztab Generalny WP jako szczebel strategiczny polski odpowiednik Allied Reach), przez szkolenie kierowniczej kadry (od pukownika do generaa broni polskie SF PE&PR), z przejciem do wicze dowdczo-sztabowych dwulub trzyszczeblowych z udziaem komponentw szczebla operacyjnego (Dowdztwo Operacyjne, Dowdztwo Wojsk Specjalnych, Inspektorat Wsparcia SZ) i taktycznego. Niemiae prby wiczenia po nowemu podja ju cz oficerw Dowdztwa Wojsk Ldowych po pierwszych dowiadczeniach z udziau w omawianych przedsiwziciach NATO (po wiczeniach Constant Harmony w 2000 r.). Warto zapyta o opini na temat systemu organizowania polskich wicze oficerw, ktrzy jed na wiczenia sojusznicze jako wzmocnienie dowdztw NATO. Polska jako jedno z pastw sojuszu musi zacz odgrywa wiksz rol w koncepcji NRF. Sowami i gestami, polegajcymi na deklarowaniu maych pododdziaw, 40-milionowy kraj przekona urnalistw, ale nie fachowcw w mundurach, ktrzy widz, e kraje kilkakro mniejsze i modsze staem w sojuszu zadeklaroway wiksze zaangaowanie w Siach Odpog wiedzi NATO ni my.

Najwaniejszy sprawdzianojusz, planujc i prowadzc wiczenia na wszystkich szczeblach dowodzenia, realizuje wiele celw. jednym z nich jest osiganie zdolnoci operacyjnej oraz interoperacyjnoci, niezbdnych do prowadzenia operacji reagowania kryzysowego. dla Si Odpowiedzi NATO najwaniejszym sprawdzianem s take wsplne wiczenia, w czasie ktrych siy s te poddawane certyfikacji i ocenie.

S

Bierzmy przykad

pk EUGENIUSZ PRZENIOSOSztab Generalny WP

2008/01

SZKOLENIE wykorzysta rodowiskojak wynika z bada statystycznych, ponad 80% populacji naszego globu yje w miastach, a zatem dziaania zbrojne rwnie s prowadzone w tym rodowisku.

W

do dziaania w terenie zurbanizowanymwa taktyka przeciwnikw oraz nieznane rodowisko spowodoway konieczno znalezienia optymalnego rozwizania odnonie do organizacji i prowadzenia szkolenia wojsk. Nowemu wyzwaniu sprostaa 32 Brygada stacjonujca w Toronto. W hangarze zbudowano ma miejscowo. Korzystano przy tym z dowiadcze onierzy, ktrzy dziaali w Afganistanie. Dziki ich pomocy oraz wykorzystujc zdjcia poszczeglnych obiektw, wykonano takie elementy, jak: ulice, budynki mieszkalne, rynek, ruiny, warsztaty, kontenerowce, obz dla uchodcw i budynki kultu religijnego. Orodek skada si z nastpujcych elementw: stou plastycznego (fot. 1); rejonu przygotowawczego, w ktrym onierze s zapoznawani z budow orodka (rozmieszczeniem budynkw itp.) wanie z wykorzystaniem stou plastycznego; rejonu instruktaowego, w ktrym jest prowadzone szkolenie na temat dziaania w miecie, zasad uycia broni oraz obowizujcych warunkw bezpieczestwa; po jego zakoczeniu przystpuje si do przystosowania broni do strzelania specjaln amunicj oraz wydaje amunicj; cmentarza; obozu uchodcw (zbudowany z namiotw); slumsw z wyposaeniem; budynku kultu religijnego z wyposaeniem; budynku pitrowego z wyposaeniem sucym do prowadzenia wicze oraz obserwacji szkolonych; warsztatw ulicznych; kontenerw uywanych jako konstrukcje mieszkalne i handlowe z wyposaeniem; ruin; ronda z przylegymi ulicami; rynku ze straganami; budynkw mieszkalnych z penym umeblowaniem. Wszystkie wymienione obiekty (z wyjtkiem kontenerw) s zbudowane z drewnianych pyt skrcanych rubami, co umoliwia zmian konfiguracji pomieszcze lub budow nowych obiektw w dowolnym miejscu. Domy maj pene wyposaenie zgodnie z ich przeznaczeniem, czyli meble, urzdzenia RTV, ksiki i czasopisma. Chodzi o to, by uprzegld wojsk ldowych

Przygotowanie onierzy

specyficznych rodowiskach sabiej uzbrojone i mniej liczne grupy partyzanckie lub terrorystyczne mog mie uatwione zadanie prowadzenia walki z siami tworzcymi nowy porzdek lub z wojskami okupujcymi kraj. Zasada pozwl, aby teren walczy za ciebie w tym przypadku sprawdza si w stu procentach. Od momentu rozpoczcia dziaa w Iraku i Afganistanie polskie siy zbrojne musiay inaczej podej do zagadnie walki w bliskim kontakcie z przeciwnikiem. Orodek zurbanizowany w Wdrzynie spenia wymagania dotyczce szkolenia wojsk przygotowujcego do walki w miecie. Problemem jest natomiast to, e zosta on zaprojektowany i zbudowany zgodnie z architektur miast europejskich, a Europa oprcz wojny w byej Jugosawii oraz konfliktu w Pnocnej Irlandii na szczcie nie dowiadczya walk w miastach przez ostatnie 60 lat. Podobny problem miaa armia kanadyjska, ktra zaangaowaa si w konflikt w Afganistanie. Zupenie no2008/01

Orodek

Zintensyfikowa szkolenie

Konstrukcja orodka

21

SZKOLENIE wykorzysta rodowiskoktre maj zapewni jego realizm. W tym celu opracowano zestaw urzdze pozoracyjnych, takich jak amunicja artyleryjska do pozorowania min puapek, miny kierunkowe, pasy samobjcze itp. (fot. 3). Urzdzenia te s zdalnie sterowane przez obsug orodka. Jako rodek roboczy jest wykorzystywany w tych urzdzeniach dwutlenek wgla, a rodkiem racym s kulki paintball i puder. Podczas inicjacji urzdzenia s wyrzucane kulki paintball, ktre barwi poraonych na skutek wybuchu np. miny kierunkowej, lub jest wysypywany puder na onierzy, ktrzy znaleli si w pobliu miny puapki. Ze wzgldu na fakt, e niemal w kadej jednostce wojskowej znajduje si jaka nieuywana hala remontowa czy stowka, stosunkowo niewielkim nakadem mona w niej zorganizowa orodek do szkolenia przygotowujcego do dziaania w rejonie zurbanizowanym. Stosujc lekk drewnian zabudow, mona skonstruowa niemale kade pomieszczenie, jak rwnie cae budynki. W ten prosty sposb mona prowadzi szkolenie, wykorzystujc wasn infrastruktur bez kosztownych i czasochonnych przemieszcze, a przy tym w kadych warunkach pogodowych i niezalenie od pory dnia. Naley nadmieni, e nieodzwonym krokiem byoby uywanie w szkoleniu amunicji FX, co urealnioby i uprocioby g ten proces.Centrum Szkolenia Wojsk Ldowych2008/01ARChIwUm AUTORA (3)

fot. 1. St plastyczny w orodku szkolenia

fot. 2. Karabinek kalibru 5,56 mm C7 przystosowany do strzelania amunicj fX

fot. 3. Zestaw rodkw pozorowania

u w maksymalnym stopniu urealni szkolenie. Armia kanadyjska uywa karabinkw kalibru 5,56 mm C7. Jest to odmiana amerykaskiego M16. Jego przystosowanie do strzelania amunicj FX polega na wymianie lufy i chwytu przedniego, co w przypadku tej broni ogranicza si do prostej czynnoci zajmujcej kilka sekund. Wymieniony element jest w kolorze niebieskim, aby nie doszo do pomyek (fot. 2). 22 przegld wojsk ldowych

Uzbrojenie i amunicja

Stosowana w szkoleniu amunicja barwica FX (uywaj jej nasze policyjne grupy antyterrorystyczne) dziaa podobnie jak w paintbalu. Moe by uywana w normalnej broni (karabinki, pistolety maszynowe i pistolety). Dla zachowania bezpieczestwa wymagane jest jedynie noszenie maski ochronnej na twarz, takiej jakiej uywa si podczas strzela w paintbalu. W szkoleniu s wykorzystywane dodatkowe materiay,

Materiay pomocnicze

kpt. PIOTR KOZOWSKI

SZKOLENIE Zagroenie z morza

zapory inynieryjne w obronie przeciwdesantowej wybrzeadesanty morskie stanowi wany element dziaa bojowych. Podczas II wojny wiatowej wysadzono 520 desantw morskich, w tym 20 o znaczeniu strategicznym, 125 o znaczeniu operacyjnym oraz 375 taktycznych.ppk w st. spocz. dr in.

JERZY GARSTKA

N

NOTATKA

Gwnym zadaniem wojsk inynieryjnych MW jest ustawianie przeciwdesantowych zapr minowych do izobaty 5 m w rejonie obrony.

1 m. Lupa: Siy obrony terytorialnej w obronie wybrzea morskiego. Przegld wojsk Ldowych 2006 nr 2, s. 28.

asze wybrzee morskie, majce ponad 500 km dugoci, jest w caoci atwo dostpne dla desantw morskich. Mona zatem przypuszcza, e bdzie to jeden z kierunkw dziaania potencjalnego przeciwnika. Doceniajc rol desantw morskich, siy zbrojne wielu pastw systematycznie prowadz szkolenie przygotowujce do tego typu dziaa. wiczenia prowadzone z siami desantu morskiego s podstaw do opracowania nowych sposobw dziaania wasnych pododdziaw w ramach obrony przeciwdesantowej. Obrona wybrzea morskiego jest integraln czci obrony kraju. Obejmuje dziaania majce na celu niedopuszczenie do wtargnicia na wybrzee si przeciwnika. Analizujc teren przyszych dziaa, mona podzieli go na cztery strefy1: morsk, obejmujc obszar wd wewntrznych (zalewy, zatoki) oraz wody terytorialne (12 Mm od linii brzegowej); nadbrzen, czyli pas ldu o gbokoci 35 km cigncy si wzdu linii brzegowej; ldow stref obrony stanowic pas wybrzea o gbokoci 4060 km od linii brzegowej; prak-

tycznie obejmuje ona stref nadbrzen; powietrzn stref obrony (przestrze powietrzn nad stref morsk i ldow). Dostpno wybrzea morskiego pozwala okreli prawdopodobne miejsca ldowania desantw, gdzie s dogodne warunki do podejcia jednostek desantowych i poduszkowcw do linii brzegowej, a take do szeroka plaa oraz wzgldnie dobrze rozwinita infrastruktura drogowa.

W duym stopniu bdzie ona zalee oraz waciwego zaplanowania uycia si i rodkw, od warunkw terenowych oraz charakteru dziaa przeciwnika. Due znaczenie w zwalczaniu desantw morskich przeciwnika ma sprzt, w ktry s wyposaone jednostki desantowe. Przykadem zbudowane dla potrzeb wsparcia desantw okrty klasy Tarawa (np. USS Saipan), ktre zabieraj na pokad nie tylko rodki desantowe, lecz maj take pokad startowy dla migowcw i samolotw pionowego startu. Jednoczenie jest to pywajcy szpital z trzystu kami uprzegld wojsk ldowych

Skuteczno obrony przeciwdesantowej

2008/01

23

SZKOLENIE Zagroenie z morzau oraz skad wszelkiego rodzaju zapasw. Czynnikami sprzyjajcymi obrocom s trudne warunki pogodowe (mga, puap chmur i niska temperatura powietrza). Elementem o szczeglnym znaczeniu jest dobre maskowanie naturalnych i sztucznych przeszkd na play, w wodzie i w rejonie przylegym do pla. Gwny wysiek obrocw bdzie skupiony na odparciu uderze Mina mPd przeciwnika i niszczeniu jego si na play oraz na walce z desantem o uchwycenie przyczka. Specyficzn cech obrony wybrzea jest znaczna szeroko rejonu obrony. Obroca musi by przygotowany na ldowanie si desantu na caej dugoci pasa odpowiedzialnoci2. Szczeglne warunki wybrzea morskiego naley uwzgldni w rozbudowie inynieryjnej, ktra obejmuje rozbudow fortyfikacyjn oraz wykonanie systemu zapr Z. liwa: Prowadzenie i niszcze. Te ostatnie w poczeniu dziaa taktycznych w rejonie z systemem ognia po odpowiednim wybrzea morskiego. Przegld wojsk Ldowych dostosowaniu do terenu s jednym 1999 nr 9, s. 41. z waniejszych rodkw skutecznie j. garstka: Zapory zwalczajcych pododdziay desaninynieryjne i niszczenia towe przeciwnika.2 3

zaporyPrzeciwdesantowe zapory inynieryjne mog by ustawiane w wodzie, na play i na brzegu. mog to by zapory minowe, fortyfikacyjne (niewybuchowe) i mieszane, wrd ktrych najskuteczniejsze s te pierwsze.

w obronie wybrzea morskiego. Przegld morski 1995 nr 10, s. 4 i 7. 4 j. garstka: Miny do zwalczania migowcw i desantw powietrznych. Przegld wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej 2003 nr 10, s. 6263; tene: Przyszo min przeciwmigowcowych. Przegld wojsk Ldowych 2005 nr 12, s. 89. 5 Z. Burawski: Zabezpieczenie inynieryjne obrony wybrzea morskiego. Przegld wojsk Ldowych 2005 nr 1, s. 22; j. garstka: Inynieryjne zabezpieczenie obrony wybrzea morskiego. Przegld morski 1991 nr 9, s. 10.

Tworzony zawczasu oraz doranie system zapr inynieryjnych powinien umoliwia raenie przeciwnika nie tylko na wodzie, play i brzegu, ale take w powietrzu (rys.). Dlatego te jako elementy

Zapory inynieryjne w obronie przeciwdesantowej

skadowe zapr inynieryjnych wyrnia si3: zapory przeciwdesantowe budowane przed przednim skrajem obrony (w wodzie na gbokoci do 5 m oraz na plaach i brzegu); zapory rozmieszczone na prawdopodobnych i wykrytych kierunkach natarcia desantu; zapory przeciwmigowcowe na prawdopodobnych trasach przelotu samolotw i migowcw4; zapory w prawdopodobnych rejonach ldowania desantw powietrznych i na kierunkach ich dziaania. W skad zapory minowej ustawionej w wodzie wchodz miny przeciwdesantowe i przeciwpancerne (fot.). Na brzegu za mog by stosowane miny przeciwpancerne wszystkich typw oraz tylko niektre odamkowe miny przeciwpiechotne okrnego i kierunkowego raenia typu PSM-1 i MON-100 (miny przeciwpiechotne PMD-6 i POMZ-2 nie speniaj wymaga II protokou CCW i konwencji ottawskiej).

P

odczas budowy zapr inynieryjnych naley uwzgldni m.in.: prawdopodobny skad desantu morskiego; charakterystyczne cechy terenu oraz dogodne odcinki pla do desantowania; gboko i uksztatowanie dna (gwnie w strefie przybrzenej) oraz rodzaj gruntu; warunki terenowe w gbi obrony; zamiar walki5.


2008/01

5

4

3

2

1

OPRACOwANIe wASNe

Schemat zapr inynieryjnych w obronie przeciwdesantowej:1 miny przeciwdesantowe; 2 zapora fortyfikacyjna (pale drewniane i metalowe, jee, kozy itp.); 3 miny przeciwpancerne i przeciwpiechotne; 4 zapory drutowe; 5 rw przeciwczogowy

W obronie przeciwdesantowej wybrzea morskiego najczciej s stosowane zapory minowe, ktre nie tylko utrudniaj manewr i ruch wojsk desantowych, ale rwnie powoduj straty w sprzcie i sile ywej. Do budowy przeciwdesantowych zapr minowych w wodzie pododdziay inynieryjne Marynarki Wojennej stosuj przeciwdesantowe miny denne i kotwiczne oraz na nieduych gbokociach (0,5 1,0 m) miny przeciwpancerne TM-62 M i MPP-B z kotwicami betonowymi (balastowymi) o masie 30 i 60 kg. Kotwice balastowe stosuje si gwnie w celu zwikszenia statecznoci min oraz uniemoliwienia przemieszczania si ich pod wpywem fal. Przy stanie morza powyej 3 stopni w skali Beauforta miny mog by wyrzucane przez fale na brzeg lub pokrywane warstw piachu ju w cigu 45 godzin, co znacznie zmniejsza efektywno zapr. Podobnie zapory fortyfikacyjne przy stanie morza powyej 4 stopni w skali Beauforta mog by zniszczone w cigu 1012 godzin. Z tego2008/01

powodu wskazane jest budowanie mieszanych zapr przeciwdesantowych. Do budowy przeciwdesantowych zapr fortyfikacyjnych uywa si palisad w postaci wbitych pali drewnianych i metalowych, jey, kozw itp., a take zapr drutowych. Wykonuje si je zwykle minimum w dwch rzdach i na gbokoci do 4 m, przy gstoci ustawiania 150 250 szt. na 1 km zapr.

NOTATKA

Mieszane zapory przeciwdesantowe skadaj si z kilku rzdw min przeciwdesantowych oraz zapr fortyfikacyjnych.

Zakadanie przeciwdesantowych zapr minowych

Gboko, na jakiej s ustawiane miny przeciwdesantowe, zaley od ich typu, rodowiska wodnego i jego falowania oraz od rodzaju rodkw, ktrymi dysponuj pododdziay inynieryjne. Mog to by rzuty bojowe i transportowe wyposaone w okrelon liczb min, ktr przyjmuje si za jednostk minowania wyznaczonych rubiey. Pododdziaowi temu wyznacza si rejony wyjciowe oraz kierunki i rubiee minowania. Zazwyczaj wyznacza si 12 kierunki minowania i na u

Walka obronna wymaga utworzenia systemu silnego ognia i zapr, ktry bdzie sprzyja skutecznemu zwalczaniu si desantowych rodkami ogniowymi (posiadanymi i wspierajcymi) na maksymalnym ich zasigu.


25

SZKOLENIE Zagroenie z morzau kadym z nich 23 rubiee. Rejony wyjciowe powinny umoliwia wykonanie szybko manewru oraz zapewni dogodne zajcie rubiey minowania. Problemem dla oddziaw inynieryjnych Marynarki Wojennej RP jest minowanie manewrowe. Oddziay inynieryjne wojsk ldowych s w tej dobrej sytuacji, e bd dysponowa w przyszoci (obecnie maj niewielk ich ilo) sprawdzonymi i skutecznymi rodkami oraz systemami minowania. Minowanie stae jest stosowane w ramach wczeniej przygotowaPrzeciwdesantowe nej obrony przeciwdesantowej, zapory minowe manewrowe za w momencie, gdy jest ustalony odcinek ldowania w strefie wd desantu przeciwnika. W tym przyprzybrzenomorpadku zanim przeciwnik dotrze do skich mog by play, pododdziay bronice wybrzea bd miay czas na ustawiane metod wniesienie korekt do planu rozminowania staego mieszczenia zapr. Do minowania lub manewrowego. manewrowego (pospiesznego) wydziela si zazwyczaj pododdziay saperw oraz transportery pywajce PTS-M wyposaone w specjalne zestawy umoliwiajce transport i opuszczanie min do wody. Do minowania pospiesznego organizuje si przybrzenomorski oddzia zaporowy. Do wysadzenia desantu morskiego mog by uyte poduszkowce pokonujce bez trudnoci zapory przeciwdesantowe. Dlatego na prawdopodobnych kierunkach ich uycia naley ustawia miny przeciwdesantowe z dodatkowymi adunkami wybuchowymi umieszczonymi bliej powierzchni wody. W pobliu lustra wody celowe jest ustawianie min przeciwpancernych z zapalnikiem niekontaktowym oraz dodatkowymi adunkami materiau wybuchowego. 26 przegld wojsk ldowych Due znaczenie przypisuje si budowie zapr przeciwko desantom migowcowym. W rejonie prawdopodobnego ich ldowania powinny by budowane przeciwmigowcowe pola minowe oraz ustawiane grupy min i budowane zapory fortyfikacyjne (wbite pale, ustawione jee itp.). Na kierunkach podejcia migowcw do ldowania mog by stosowane nacignite liny, a na prawdopodobnych ldowiskach zapory maowidoczne rozcignite na supach na wysokoci 2,53 m oraz miny przeciwpiechotne odamkowego raenia MON-100 i PSM-1. Te ostatnie po nieuchronnie zbliajcej si ratyfikacji przez Polsk konwencji ottawskiej bd mogy by stosowane tylko z zapalnikami elektrycznymi Erg, czyli jako adunki zdalnie (przewodowo) odpalane przez onierza operatora. W prawdopodobnych obszarach przelotu migowcw przeciwnika do rejonu desantowania zalecane jest ustawianie min przeciwmigowcowych. Mog one zwalcza migowce lecce z prdkoci do 300 km/h z odlegoci do 150 m. Dziesi takich min moe skutecznie chroni obszar o powierzchni 80 ha (2000x400 m). Mimo ponownego zainteresowania si rozwojem rodkw walki minowej powszechnie uwaa si, e podczas dziaa wojennych zarwno ofensywne, jak i defensywne uycie min na morzu bdzie miao coraz mniejsze znaczenie. Rola min bdzie jednak zwiksza si w przypadku stosowania ich w obronie przeciwdesantowej wybrzea morskiego, gwnie w pasie pytkich wd przybrzenomorskich, na plaach i na g brzegu.2008/01

SZKOLENIE przeciwdziaanie zagroeniuw pracach nad minami przeciwmigowcowymi mona dostrzec wspln dla wielu krajw tendencj, polegajc na deniu do posiadania uniwersalnych i inteligentnych rodkw walki, ktrych w zalenoci od rodzaju zagroenia (ldowe lub powietrzne) mona byoby uy do niwelowania tych zagroe.

Mina przeciwmigowcowa mit czy rzeczywisto?agroenie z powietrza jest nieodczn skadow wspczesnych dziaa wojennych1. Biorc pod uwag zwikszanie udziau w walce NP o maych wymiarach, mona przypuszcza, e podjcie przeciwko nim skutecznego przeciwdziaania z ziemi bdzie coraz trudniejsze2 i kosztowniejsze. W warunkach duego zagroenia powietrznego3, w tym migowcowego, wydaje si w peni uzasadnione zwrcenie wikszej uwagi na rozwj nowych rodkw, ktre w okrelonych sytuacjach mog skutecznie wzmocni obron przeciwlotnicz. Jednym z nich, ktry ju w krtkim czasie moe by wanym uzupenieniem systemu obrony przeciwlotniczej w wielu siach zbrojnych, moe by mina przeciwmigowcowa o cechach inteligentnego i uniwersalnego rodka walki. W wikszoci armii prace nad rozwojem min przeciwmigowcowych stanowi jeden z wanych elementw ich planw rozwojowych. Zastosowanie min do niszczenia nisko leccych statkw powietrznych nie jest niczym

Z

Nowy rodek walki

koniecznoNie ulega wtpliwoci, e posiadanie w uzbrojeniu przeciwmigowcowej miny inteligentnej nie jest moliwe bez inwestycyji, czyli bez okrelonych nakadw finansowych. rys. 1. Rosyjskie miny przeciwmigowcowe TemP-20rdo: Russian Mars, Military Technologs, Analisis of Russias Military Forces.htm/.

2008/01


27

SZKOLENIE przeciwdziaanie zagroeniuUycieina nowej generacji moe by idealnym rodkiem do zabezpieczenia luk lub osony skrzyde przed zaskakujcymi atakami migowcw przeciwnika. moe by rwnie wykorzystana do organizowania zasadzek przeciwmigowcowych przed przedni lini obrony, w ugrupowaniu przeciwnika, co moe stanowi element zaskoczenia dla jego migowcw.

m

w dziedzinie elektroniki i inynierii materiaowej. Dziki nim jest realne skonstruowanie rodkw minerskich przeznaczonych do zwalczania nisko leccych statkw powietrznych. Do najnowoczeniejszych rodkw nale miny z ukadami Exsplosively Formed Penetrators (EFP). Charakteryzuj si prost budow i czyteln zasad dziaania (jeden adunek = jeden pocisk). Maj zazwyczaj stosunkowo ma wag 2040 kg i mae wymiary, co powoduje, e mog by transportowane w duej liczbie kadym rodkiem transportu oraz przenoszone bezporednio przez onierzy. Podstawowa wada takich min to zwykle brak moliwoci ich cakowitego zamaskowania, czujniki (sensory) bowiem, ktre s w nich montowane (akustyczne, termiczne, cinieniowe i inne), aby prawidowo dziaa, musz by odkryte. Mimo tej wady wykrycie miny z powietrza jest w zasadzie mao prawdopodobne. Podstawowymi zaletami tego typu min s natomiast: mae koszty w porwnaniu z cen jednostkow kadego migowca, ktrego zniszcz; dua sia raenia; krtki czas przygotowania do dziaania; mae wymiary, co sprawia, e s trudne do wykrycia z powietrza. Wymienione waciwoci tego rodzaju min powoduj, e mog by stosowane masowo w rejonach, ktre bd zamyka dogodne korytarze lub kierunki przelotw NP przeciwnika. Ciekawym rozwizaniem jest mina rosyjska TEMP-205 (rys.1), w ktrej podstawow cech dziaania jest identyfikowanie celu na podstawie dwiku pracujcego silnika migowca6. Zdaniem rosyjskich specjalistw, tego rodzaju miny mog by skutecznymNOTATKA

Konstrukcje

u nowym, poniewa prby uycia tego rodzaju rodkw byy ju praktycznie podejmowane przez Wietnamczykw z Pnocy podczas wojny ze Stanami Zjednoczonymi (1964 1975). Do tych celw wykorzystywano jednak do prymitywne adunki, ktre byy zazwyczaj przerbkami zdobycznych min amerykaskich dziaajcymi gwnie kierunkowo4. Jednym z rozpowszechnionych rodkw tego rodzaju bya amerykaska mina M18A1 Claymore. Wykorzystujc t wanie min, opracowano podobne konstrukcje w innych krajach, m.in. w ZSRR (mina MON-100) i Francji. W zwizku z nieustannym rozwojem migowcw bojowych i maowymiarowych rodkw napadu powietrznego uycie tradycyjnych min kierunkowego dziaania stawao si coraz bardziej problematyczne i mniej skuteczne. Sytuacja ta wpyna na zintensyfikowanie prac nad min nowej generacji. Ze wzgldu na kryterium ekonomicznoci mina miaa by wielofunkcyjna (uniwersalna), tzn. miaa niszczy cele zarwno naziemne, jak i powietrzne. Wprowadzenie tego rodzaju miny moe w istotny sposb usprawni obron przeciwlotnicz obiektw (pododdziaw) dziaajcych w stycznoci z siami przeciwnika, jak rwnie tych, ktre znajd si w strefie tyowej i nie maj szans otrzyma specjalistycznych rodkw OPL. Rnorodno zastosowa min inteligentnych jest moliwa ze wzgldu na wykorzystanie w ich budowie najnowszych osigni 28 przegld wojsk ldowych

Wzmocnienie OPL

Do najbardziej znanych min naley amerykaska mina przeciwmigowcowa AHM-9 o zasigu raenia do 100 m, ktra znalaza si w wyposaeniu armii USA na przeomie lat 1996/1997.

2008/01

rodkiem stosowanym w ramach samoobrony obiektw wojskowych przed atakami migowcw i samolotw szturmowych. W wielu armiach trwaj zaawansowane prace nad min przeciwlotnicz ADW (Air Defense Weapon). Bdzie ona wyposaona w ukady tzw. sztucznej inteligencji, umoliwiajce wykrywanie i niszczenie samolotw i migowcw leccych na maej wysokoci (100150 m). Przykadem niemiecka mina ADW wyposaona w zapalniki z czujnikiem akustycznym oraz dziaajcym w podczerwieni7 (rys. 2). W armii bugarskiej ju w poowie lat dziewidziesitych opracowano min przeciwmigowcow o kodzie AHM-200, przypominajc kierunkowe miny przeciwpancerne, ktre maj jednak odamkowy adunek bojowy. Mina jest wyposaona w dwa typy czujnikw: akustyczny i cinieniowy. Pierwszy wykrywa prac silnika migowca w odlegoci ponad 200 m i jeli poziom sygnau wzrasta, aktywizuje drugi detektor, ktry uzbraja min i powoduje jej detonacj, ale tylko w przypadku gdy cinienie powietrza wytwarzane przez wirnik migowca osignie odpowiedni warto. Cel powietrzny jest raony du liczb stalowych odamkw w odlegoci do 200 m, w polu raenia o szerokoci 5 m w 20-stopniowym sektorze ostrzau. Wysoko miny wraz z trjnonym stojakiem wynosi 400 mm, a masa caego zestawu nie przekracza 35 kg8. W tego typu minach s stosowane rnego rodzaju detektory: akustyczne, na podczerwie i radiowe, lokalizujce i identyfikujce migowiec. W przypadku gdy cel powietrzny znajdzie si w zasigu raenia miny, gowica bojowa otrzymuje sygna (impuls) wywoujcy zniszczenie celu. W USA stosouje si obecnie min przeznaczon do obrony obszaru (Area Defense Weapon) Hornet (rys. 3). Prowadzone s take intensywne prace nad modelem miny przeciwmigowcowej (GRAHMM). W opublikowanym przez Tradoc DC SINT Support Directorate wymieniono cztery kra2008/01

Nawet Bugaria

rys. 2. Niemiecka mina obrony obszaru (Area defense weapon Adw)rdo: j. garstka: Miny do zwalczania migowcw i desantw powietrznych. Przegld wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej, 2003 padziernik.

je, ktre prowadz prace bd ju produkuj min przeciwmigowcow. S to: Bugaria, Austria, Rosja i Wielka Brytania. W bugarskiej wersji miny zastosowano sensory radiowe i akustyczne, w pozostaych za akustyczne i na podczerwie. W wikszoci min przeciwlotniczych w pierwszym okresie dziaania, czyli w fazie wykrywania celu powietrznego, uaktywnia si sensor akustyczny. Po wykryciu akustycznym system okrela rodzaj celu. W najbardziej wyrafinowanych minach uaktywnia si system pozwalajcy okreli nawet typ migowca lub samolotu. Po zadziaaniu sensora akustycznego, ktry lokalizuje potencjalny cel powietrzny do zniszczenia, uaktywniane s kolejne sensory. Kiedy nastpny sensor (sensory) lokalizuje cel w granicach strefy raenia gowicy bojowej po jego uprzedniej identyfikacji (swjobcy), nastpuje odpalenie adunku9. Gowica bojowa w wikszoci przypadkw jest typu rozpryskowego, formatowanego czy penetrujcego lub stanowi ich kombinacj. Zasig raenia miny wynosi od 100 m do 300 m. uprzegld wojsk ldowych

29

SZKOLENIE przeciwdziaanie zagroeniuczaj miedziana wkadka kumulacyjna w formie stokowej powoki o maym kcie rozwarcia okoo 4060o. Mina z adunkiem EFP skada si z trzech kumulacyjnych adunkw przeciwburtowych osadzonych na ruchomej gowicy z czujnikiem optoelektronicznym. Ze wzgldu na bardzo du prdko pocztkow pocisku, wynoszc nawet 2700 m/s, czyli okoo 8 Machw, oraz krtki czas odpalenia i uformowania EFP uzyskano moliwo wykorzystania zespow tych adunkw do zwalczania w przedniej psferze szybkich celw powietrznych, manewrujcych na maej wysokoci (okoo 300 m), w tym take migowcw szturmowych11. Tego typu mina moe by uywana w organizowanych przez wojska OPL zasadzkach przeciwlotniczych12. Jednak jej stosunkowo may zasieg raenia (rednio do okoo 200 m) ogranicza zastosowanie jedynie na najbardziej prawdopodobnych (wyselekcjonowanych) kierunkw (trasach) podejcia migowcw przeciwnika. Uycie min w formie zasadzek powinno polega na skrytym ich ustawieniu w rejonie dogodnym do dziaania migowcw przeciwnika. Mog to by grupy min ustawiane w taki sposb, aby po ich detonacji eksplozja adunkw tworzya swoist zapor ogniow pozwalajc na zamknicie dogodnych dla przelotu migowcw przeciwnika wycinkw przestrzeni powietrznej13. Miny przeciwmigowcowe najkorzystniej jest ustawia, na przykad, w polu minowym grupami w odlegoci 150200 m, a w przypadku grup min w kilka linii, co zwiksza gboko ich oddziaywania. Odlegoci midzy poszczeglnymi rzdami min nie powinna przekracza 50 m. Miny przeciwmigowcowej najlepiej uy, z taktycznego punktu widzenia, w lukach do zabezpieczenia skrzyde pododdziaw, gwNOTATKA USdod

rys. 3. Amerykaska mina do obrony obszaru hornet (szersze)

u

Wprowadzenie do uzbrojenia naszych wojsk ldowych takiej miny byoby bardzo korzystnym rozwizaniem. Zwikszyoby nie tylko moliwoci obrony przeciwlotniczej, ale rwnie samoobrony (self defesne) kadego obiektu (pododdziau) na polu walki. Zakad Optoelektroniki WAT opracowa model miny przeciwmigowcowej, ktry spenia wymagania stawiane inteligentnemu rodkowi walki i ma moliwo niszczenia kadego nisko leccego statku powietrznego10. Mina ta charakteryzuje si rwnie duym uniwer-

Nasze wysiki

Zastosowanie

Jedna z moliwociW zasadzkach przeciwlotniczych z uyciem min przeciwmigowcowych ich eksplozja tworzy stref raenia dugoci nawet kilkuset metrw.

salizmem, co pozwala na uycie jej zarwno do niszczenia sprztu bojowego (czogw, BWP), jak i celw powietrznych. Skuteczny promie jej raenia wynosi do 300 m. Jej zalet jest rwnie to, e moe j ustawi jeden onierz. Mina jest wyposaona w zesp detektorw i czujnikw blokujcych detonacj miny w przypadku przelotu wasnych samolotw lub migowcw. Podstawowym elementem adunku Exlosively Formed Projectile (EFP) jest zazwy30 przegld wojsk ldowych

W przypadku zwalczania desantw powietrznych najpierw naley niszczy migowce transportowe, ktre stanowi znacznie atwiejszy cel.2008/01

inteligentne miny zdalnego raenia jeden lub dwa wybuchowo formowane pociski zesp czujnikw: podczerwieni akustyczny cinienia sejsmiczny

rys. 4. wariant ustawienia grupy min przeciwmigowcowychrdo: A. Radomyski: Obrona przeciwmigowcowa dywizji zmechanizowanej. AON, warszawa 2004.

nie na kierunkach lub w rejonach prawdopodobnego przelotu migowcw bojowych lub transportowych (rys. 4). onierze organizujcy zasadzki przeciwmigowcowe powinni po skrytym ustawieniu grup min prowadzi obserwacj przestrzeni powietrznej, a po wykryciu migowcw przeciwnika przystpi do ich zwalczania, np. przez rczne lub radiowe odpalanie ustawionych min.2008/01

Zasadzka przeciwmigowcowa

Dla zapewnienia dobrych warunkw do niszczenia migowcw w rejonie organizowanej zasadzki onierze powinni zajmowa stanowiska w odlegoci 300500 m od siebie. Przy takim rozmieszczeniu ich stanowiska powinny znajdowa si w dwch liniach oddalonych od siebie rednio o 200300 m, co zapewni wiksz gboko oddziaywania na przelatujce migowce. Ustawienie min w jedn lini pozwala na prowadzenie walki ze migowcami przeciw- uprzegld wojsk ldowych

31

SZKOLENIE przeciwdziaanie zagroeniuu nika lub desantem powietrznym w szerszym pasie lub w rejonie organizowanej zasadzki przeciwlotniczej. Ugrupowanie min przeciwmigowcowych w dwie linie naley stosowa wwczas, gdy jest moliwe stosunkowo dokadne okrelenie trasy przelotw, w tym ustalenie charakterystycznych punktw zwrotnych (punkty bojowego rozejcia). czno grupy organizujcej zasadzk przecwimigowcow z przeoonym mona zapewni z wykorzystaniem przenonych rodkw radiowych o zasigu do 20 km. czno midzy onierzami uczestniczcymi w zasadzce mona zapewni za pomoc radiotelefonw o zasigu do 1000 m. Proponowane wykorzystanie w dziaaniach wojsk ldowych miny przeciwmigowcowej moe ju niedugo stanowi istotny element wzmocnienia organicznej obrony przeciwlotniczej na szczeblu taktycznym. Wprowadzenie do uzbrojenia miny przeciwmigowcowej rodzimej produkcji jest korzystne nie tylko ze wzgldu na wiksz skuteczno w zwalczaniu migowcw, ale rwnie zwiksza moliwoci niszczenia czogw i innego sprztu bojowego. Mina majca trjmoduowy ukad adunkw formowanych EFP (Triplet)14 moe w zasadzie razi jednoczenie lub w krtkich odstpach czasu przynajmniej kilka migowcw. Waciwoci omawianej miny wskazuj, e przewysza ona swoimi moliwociami wszystkie adunki (miny) dotychczas stosowane w wojskach ldowych. Dodatkow zalet tego rodka raenia jest to, e jest w stanie zapewni bezpieczny przelot wasnego lotnictwa, gdy mona wyposay go w system identyfikacji celw powietrzg nych (swjobcy).Akademia Obrony Narodowej

Korzyci

ppk dr ADAM RADOMYSKI

1 Rozwj rodkw napadu powietrznego w poczeniu z ich precyzj oraz du si raenia powoduje, e zagroenie powietrzne obejmuje obecnie cae rejony dziaania wojsk, co oznacza w praktyce, e aden element ugrupowania bojowego czy operacyjnego nie moe czu si bezpieczny. Bdzie bowiem osigalny dla wikszoci wspczenie stosowanych rodkw napadu powietrznego. 2 Konflikty zbrojne w Iraku, Kosowie czy Afganistanie wskazuj wyranie, e rzeczywistym przeciwnikiem wojsk s coraz czciej maowymiarowe rodki napadu powietrznego (aparaty bezzaogowe, rakiety skrzydlate). Przykadem operacja Pustynna burza, w ktrej wielko strat poniesionych przez wojska ldowe Iraku na skutek uycia rodkw napadu powietrznego koalicji bya znacznie wiksza ni straty poniesione w wyniku dziaa si ldowych. dziaania si powietrznych koalicji antyirackiej umoliwiy przeprowadzenie byskawicznej kampanii ldowej, ktra trwaa zaledwie sto godzin. S. Zajas: Siy powietrzne w operacjach poczonych. Przegld wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej 2003 nr 7, s. 28. 3 Zagroenie powietrzne jest postrzegane jako: moliwo ataku przy uyciu statku lub aparatu powietrznego na obiekty istotne dla funkcjonowania wojsk. Bezpieczne niebo (materiay z konferencji naukowej). j. gotowaa (kier. naukowy). AON, warszawa 2002, s. 53. 4 Przedstawiona na fotografii amerykaska mina m18A1 wyrzuca okoo 500 odamkw stalowych w sektorze o szerokoci 60o i na wysoko 2 m. Optymalne efekty jej dziaania osigano wwczas, gdy ustawiano j w odlegoci do 50 m od celu raenia, chocia jak twierdzi grono amerykaskich ekspertw jest ona jeszcze do skuteczna nawet w odlegoci 100 m. miny tego typu zakadano np. na drzewach w taki sposb, aby oddziayway w podanym sektorze zagroenia migowcowego. 5 Russia Unveils Anti-Helicopter Mine Project. janes International defense Review 1998 nr 1, s. 16. 6 j. garstka: Miny do zwalczania migowcw i desantw powietrznych. Przegld wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej 2003 padziernik, s. 6162. 7 Zob. S. miting: Mina na migowiec. Polska Zbrojna nr 20 z 18 maja 2003 r. 8 A. Kiski, P. Paszkowski, R. Rochowicz: Bugarska mina przeciwko migowcom. Nowa Technik

Przegld Wojsk Ldowych Nr 12008

Documents

Transcript of Przegld Wojsk Ldowych Nr 12008