Charakterystyka pakietu edukacyjnegodo nauczania religii w przedszkolu

„Jestem dzieckiem Bożym”Grupa pięciolatkówWydawnictwo Gaudium, Lublin

Założenia ogólne

Podręcznik do nauczania religii w przedszkolu pt.: „Jestem dzieckiem Bożym”

przygotowany pod redakcją ks. Mariana Zająca stanowi integralną część serii podręczników

do nauczania religii pt.: „Z Bogiem na ludzkich drogach”, powstających pod redakcją ks.

Mariana Zająca. Podręczniki tej serii realizują Program Nauczania Religii autorstwa Komisji

Wychowania Katolickiego KEP z 2010 r.

W założeniach teoretycznych tej serii podręczników przyjęto model katechezy

antropologiczno-kerygmatycznej, której struktura zakłada, że w każdej jednostce będzie

przywołana sytuacja egzystencjalna dostosowana do wieku adresatów katechezy. Po jej

analizie następować będzie przedstawienie orędzia chrześcijańskiego w taki sposób, aby

zgodnie z założeniami Podstawy Programowej Katechezy omawiać precyzyjnie depozyt

wiary przewidziany do realizacji na tym etapie. Ważny etap katechezy stanowi życiowa

aplikacja przekazanych treści, polegająca na wyraźnym budowaniu postaw chrześcijańskich.

Pakiet edukacyjny do przedszkola dla grupy pięciolatków zawiera następujące

elementy składowe:

1. Podręcznik ucznia.

2. Poradnik metodyczny dla nauczyciela.

3. Płyta CD dla nauczyciela z materiałami do wydruku i pomocami audio-video

(Zostanie ona dołączona przy zakupie podręcznika po uzyskaniu przez

Wydawnictwo Gaudium w Lublinie wymaganych praw autorskich).

4. Strona internetowa z multimediami i sukcesywnie rozbudowywanymi

alternatywnymi konspektami zajęć.

1

Podręcznik ucznia

Podręcznik dla ucznia składa się z odrębnych jednostek tematycznych, podzielonych

na odpowiednie działy, wynikające bezpośrednio z przyjętego programu. Realizacja materiału

w przedszkolu dla grupy pięciolatków została zaplanowana na 54 jednostki tematyczne.

Niektóre jednostki (jak np. jednostka nr 18, gdzie zaplanowano zapoznanie dzieci z

popularnymi świętymi, może być opcjonalnie zrealizowana w ciągu dwóch jednostek

dydaktycznych, ponieważ obszerna propozycja aktywizacji dzieci, połączona z

dopasowywaniem naklejek, daje taką możliwość). Zaproponowana liczba jednostek jest

optymalna ze względu na dynamikę nauczania w przedszkolu, gdzie pojawią się wydarzenia

okazjonalne, które będą wymagać zagospodarowania kilku jednostek w czasie roku

szkolnego.

Oprócz treści wynikających bezpośrednio z przyjętego programu, dodatkowo

zamieszczono katechezy związane z dynamiką roku liturgicznego. Jednostka nr 52:

„Różaniec. Rozważanie tajemnic zbawienia” ma na celu wprowadzanie dzieci w strukturę tej

pięknej modlitwy oraz w praktykę odmawiania różańca. Jednostka nr 53: „Zmarli potrzebują

naszej modlitwy” przewidziana jest do zagospodarowania w listopadzie, aby uwrażliwiać na

problematykę świętych obcowania i potrzebę modlitwy za zmarłych. Natomiast jednostka nr

54: „Środa Popielcowa. Wezwanie do poprawy życia” jest pomyślana jako pomoc w

przygotowaniu do świadomego przeżywania Wielkiego Postu na poziomie dziecięcej

wrażliwości do poprawy życia. Została zaproponowana jako pogłębienie tej problematyki

wśród małych dzieci, którą będzie podejmować także jednostka nr 41: „Wielki Post”.

Przyjęte założenia teoretyczne mają odzwierciedlenie w strukturze poszczególnych

jednostek. Struktura ta w podręczniku dla ucznia przedstawia się w następujący sposób:

1. Wizualizacja treści katechezy dostosowana do możliwości percepcyjnych dziecka

przedszkolnego.

2. Zadanie do wykonania przez dziecko. Sposób wykonania zadania sugeruje piktogram

„Aniołka” oraz komenda tekstowa do odczytania przez katechetę.

3. Informacje dla rodziców zasygnalizowane są piktogramem „Pary rodziców”.

Informacje te będą także możliwe do przesłania drogą e-mailową do rodziców

dziecka.

Wstępna część każdej katechezy w podręczniku ucznia na stronie pierwszej zawiera

wizualizację treści zapowiedzianej przez temat. Kompozycja poszczególnych jednostek

wykonana przez graficzkę jest wielobarwna, niekonwencjonalna, dynamiczna i zatrzymująca

uwagę dziecka. W trakcie wizualizacji pojawiają się postacie, które są obecne w następnych

2

katechezach. W założeniach autorów ma to prowadzić uczniów do sukcesywnego

utożsamiania się z bohaterami, stanowić zachętę do odkrywania ich kolejnych historii, a

przede wszystkim zainteresowania się problematyką religijną przez nich przeżywaną.

Druga część każdej jednostki tematycznej na drugiej stronie podręcznika zawiera

zadanie do wykonania przez dziecko. Sposób wykonania zadania sugeruje piktogram

„Aniołka” oraz informacja tekstowa do odczytania przez katechetę. Zadania są różnorodne

oraz inspirujące go wielowymiarowej aktywności dzieci. Właściciel podręcznika do nauki

religii, rozwiązując zaproponowane zadania, uczy się wielu nowych rzeczy: rozpoznaje

historyjki obrazkowe, poznaje rozmieszczenie przedmiotów religijnych w rzeczywistości

świeckiej i sakralnej, uczy się logicznego myślenia, ćwiczy spostrzegawczość wzrokową,

rozwiązuje religijne zagadki, poszerza zasób słownictwa religijnego, doskonali sprawność

ręki rysując po znaku symbole religijne, uczy się na pamięć modlitw, piosenek religijnych z

gestami. Staranne rysunki oraz zestaw kolorowych naklejek dodatkowo dostarczają dziecku

dużo radości oraz ważnej dla niego zabawy. Wykonanie zadań to ćwiczenia rozwijające

spostrzegawczość oraz znacząca pomoc w zdobywaniu podstawowej wiedzy o dziecięcej

religijności, języku religijnym oraz niezbędnych kompetencji w dalszej edukacji religijnej.

Ostatnia część drugiej strony to informacje dla rodziców. Są one zaznaczone

piktogramem „Pary rodziców”. Informacje te będą możliwe do przesłania drogą e-mailową do

rodziców dziecka za pośrednictwem strony internetowej www.kulkat.pl, która została

uruchomiona na potrzeby całej serii podręczników.

Szata graficzna

Konstytutywnym elementem podręcznika dla ucznia jest jego szata graficzna. W

podręczniku: „Jestem dzieckiem Bożym” każdy dział posiada swoją kolorystykę, a

poszczególne jednostki zostały zilustrowane nowymi rysunkami, celowo wytworzonymi dla

potrzeb tego podręcznika przez graficzkę komputerową. Każda katecheza (jak to zostało

wyżej wyjaśnione) składa się z dwóch komplementarnych stron. Pierwsza z nich poświęcona

jest wizualizacji treści katechezy i posiada charakter egzystencjalny, inspirujący do podjęcia

dalszych działań dydaktycznych. Natomiast druga strona stanowi swoisty poligon dla

aktywności dziecka. Szata graficzna tej strony w każdej katechezie ma na celu syntezę

najistotniejszych treści oraz budowanie postaw religijnych. Zawarte w niej ilustracje mają na

celu wzmocnienie tego przekazu. Na końcu podręcznika zamieszczone zostały również

niezbędne pomoce do przeprowadzenia bardziej rozbudowanych metodycznie katechez

przedszkolnych.

3

Poradnik metodyczny

Zgodnie z przyjętymi założeniami poradnik metodyczny dla nauczyciela został

skonstruowany w oparciu o następującą strukturę:

I.   Założenia edukacyjne:

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne:

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe:

3. Wiedza:

4. Umiejętności:

5. Metody:

6. Środki dydaktyczne:

II. Przebieg katechezy:

1. Czynności wstępne:

2. Modlitwa:

3. Nawiązanie do poprzedniej katechezy:

4. Sytuacja egzystencjalna:

5. Wyjaśnienie głównych prawd katechezy:

6. Zastosowanie życiowe:

7. Modlitwa śródlekcyjna:

8. Podsumowanie treści:

9. Informacja dla rodziców:

10. Praca domowa:

11. Modlitwa:

Założenia edukacyjne zostały opracowane według najnowszych wytycznych zarówno

Podstawy Programowej Katechezy, Programu Nauczania Religii, jak również Podstawy

Programowej Kształcenia Ogólnego i rozporządzeń Ministerstwa Edukacji Narodowej.

Potwierdza to przede wszystkim precyzyjne sformułowanie celów każdej jednostki lekcyjnej,

które spełnia wymóg formułowania celów językiem wymagań. Wskazanie metod i środków

dydaktycznych kompletuje pierwszą część scenariusza każdej lekcji. Przyjęcie takich założeń

edukacyjnych wynika z pragnienia, żeby proponowane materiały stanowiły realną pomoc dla

katechetów, którzy zobowiązani przez dyrektorów szkoły muszą respektować najnowsze

wytyczne władz oświatowych.

4

Proponowany przebieg katechezy ściśle związany jest ze strukturą podręcznika dla ucznia.

Punktem wyjścia jest zawsze sytuacja egzystencjalna (wizualizacja oraz opowiadanie). Ma to

na celu zwiększenie zainteresowania i aktywności katechizowanych.

Każda jednostka posiada podobną strukturę. W punkcie 1 (Czynności wstępne) nauczyciel

religii powinien zbudować gotowość szkolną wśród dzieci, aby w punkcie 2 (Modlitwa) była

możliwość odmówienia przez dzieci stosownej modlitwy. Ważnym elementem struktury

poradnika jest punkt 3 (Nawiązanie do poprzedniej katechezy), poprzez który dzieci są

wprowadzane w nowe treści w oparciu o te, które zostały wcześnie przyswojone. Punkt 4

(Sytuacja egzystencjalna) to oryginalny pomysł redaktorów, którzy do każdej jednostki

dołączyli opowiadanie, napisane w taki sposób, aby dzieci mogły lepiej zrozumieć treść

katechezy. Zaproszona pisarka przygotowała opowiadania inspirowane w większości tekstami

biblijnymi w sposób obrazowy, językiem małych dzieci, wprowadzając głównych bohaterów,

którzy stają się dla dzieci przewodnikami w świecie spraw religijnych. Po prezentacji

opowiadania w punkcie 5 (Wyjaśnienie głównych prawd katechezy) poradnik przynosi

wyjaśnienie tego, co najważniejsze oraz powinno być zapamiętane. Takie działanie prowadzi

do punktu 6 (Zastosowanie życiowe), w którym dziecko otrzymuje informacje, co trzeba

zrobić, aby stawać się prawdziwym dzieckiem Bożym oraz budować właściwe postawy

życiowe. W celu budowania głębszej więzi dzieci z Jezusem w punkcie 7 (Modlitwa

śródlekcyjna), została przewidziana modlitwa, która podtrzyma religijny klimat edukacji i

zwiększy zaangażowanie emocjonalne dzieci. Punkt 8 (Podsumowanie treści) jest okazją dla

nauczyciela religii do dokonania rekapitulacji wcześniejszych działań. Ważną rolę pełni także

punkt 9 (Informacja dla rodziców), w którym pojawia się apel do rodziców o podjęcie trudu

przedłużenia edukacji religijnej dzieci także poza terenem przedszkola. Następnie

zaplanowana jest w punkcie 10 (Praca domowa), której zakres i intensywność pozostanie do

dyspozycji nauczyciela religii. Całość kończy punkt 11 (Modlitwa). Jest ona zawsze związana

z treścią katechezy i powinna stawać się ważną okazją do indywidualnej aktywności dzieci.

Wyjaśnienia wymaga również forma scenariuszy katechez. Są one przygotowane w

sposób bardzo szczegółowy, często sugerujący nie tylko treści i metody, ale również

konkretne sformułowania, których może użyć katecheta. Takie podejście jest świadomym

wyborem autorów i redaktorów poradnika. Praktyka dowiodła bowiem, że scenariusze w

formie luźnych sugestii czy kilku punktów nie spełniają oczekiwań katechetów. Oczywiście,

poradnik metodyczny jest tylko propozycją i katecheta może zrealizować lekcję religii w inny

sposób. Proponowane scenariusze są jednak przemyślną wizją konkretnej jednostki

tematycznej. Dla doświadczonych katechetów stanowić będą prawdopodobnie tylko sugestie.

5

Ostatecznie jednak dają nadzieję, że także niezbyt doświadczeni katecheci wiernie zrealizują

przyjęty program. Wydaje się to szczególnie istotne w przekazywaniu skomplikowanych

treści teologicznych w sposób zrozumiały dla małych dzieci.

III. Materiały źródłowe :

Przekaz treści katechezy będzie można opcjonalnie ubogacić w oparciu o

proponowane alternatywne metody i techniki multimedialne. Do pakietu edukacyjnego

„Jestem dzieckiem Bożym” dołączona zostanie płyta CD zawierająca następujące elementy:

pomoce do jednostek (prezentacje, obrazy, pliki audio z piosenkami, materiały do szybkiego

wydruku). Takie materiały multimedialne, do których wydawnictwo uzyska prawa autorskie

zostaną zamieszczone na płycie CD i dołączone do poradników metodycznych. Alternatywą

jest także zamieszczanie tych materiałów na utworzonej na potrzeby pakietu stronie

internetowej www.kulkat.pl. Na stronę tę będą mogli logować się katecheci, którzy wraz z

poradnikami metodycznymi otrzymają kody dostępu. Oprócz wszystkich materiałów z płyty

CD będą mogli z niej pobrać inne materiały multimedialne, także znajdujące się na innych

serwerach.

Ewaluacja

Przedstawiany do recenzji pakiet edukacyjny dla przedszkola (grupa pięciolatków)

został poddany testom w warunkach szkolnych przez nauczycieli religii. Dotychczasowe

informacje zwrotne pozwalają twierdzić, że proponowane materiały sprawdzają się praktyce,

uwzględniają możliwości percepcyjne małych dzieci i stanowią użyteczną pomoc dla

katechetów. Autorzy i redaktorzy pakietu edukacyjnego do nauczania religii w przedszkolu

pt.: „Jestem dzieckiem Bożym” dołożyli wszelkich starań, aby proponowane pomoce były z

jednej strony pożyteczne i atrakcyjne dla uczniów, a z drugiej strony, żeby stanowiły

znaczącą pomoc dla katechetów. Dlatego jest to dzieło ostatecznie niedomknięte

metodycznie. Praktycznym wyrazem takiego podejścia jest planowane sukcesywne

umieszczanie na stronie internetowej alternatywnych konspektów do poszczególnych

katechez, a także materiałów multimedialnych do szybkiego pobierania.

6