PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z PRZYRODY Wymagania na poszczególne oceny

Klasa IV

DZIAŁ PROGRAMU: Przyroda i jej elementy

Poziom wymagań

Stopień dopuszczający

Stopień dostateczny

Uczeń potrafi :

wymienić niektóre składniki przyrody,

wymienić nazwy kierunków głównych oraz ich polskie skróty,

obserwować przedmioty na widnokręgu,

wymienić kilka elementów pogody,

przyporządkować składniki pogody przyrządom do ich pomiaru

podać przykład opadu atmosferycznego,

wymienić pory roku,

wyjaśnić zmiany zachodzące w przyrodzie występowaniem pór roku,

bezpiecznie obserwować różne substancje,

podać różne przykłady środowisk wodnych

wymienić przykłady organizmów wodnych,

wymienić podstawowe gatunki roślin uprawnych zwierząt hodowlanych,

wymienić obserwację jako podstawową metodę poznawania przyrody.

Uczeń potrafi :

wymienić naturalne i przekształcone składniki przyrody,

wymienić nazwy kierunków głównych i pośrednich oraz podać oznaczenia międzynarodowe,

wskazać kierunek północny na podstawie znaków w przyrodzie, wyjaśnić pojęcie widnokręgu,

przedstawić na rysunku widnokrąg i jego elementy,

opisać zmiany krajobrazu w poszczególnych porach roku,

wymienić składniki pogody i przyrządy do ich pomiaru,

odczytać temperaturę powietrza,

wymienić stany skupienia materii,

podać nazwy kilku gatunków ryb słodkowodnych i słonowodnych,

wymienić hodowlę jako prosty sposób poznawania istot żywych.

Stopień dobry

Stopień bardzo dobry

Uczeń potrafi :

wskazać składniki naturalne i przekształcone w najbliższym otoczeniu,

określić przy użyciu przyrządów (kompas, gnomon, busola) kierunki główne na widnokręgu,

wyjaśnić zależności między miejscem obserwacji a wielkością widnokręgu,

wymienić obiekty, które można obserwować za pomocą lupy, lornetki,

wyjaśnić zależność między długością cienia a wysokością słońca,

wymienić przyrządy do pomiaru składników pogody,

określić kierunek wiatru,

rozpoznać 3 główne rodzaje chmur,

określić stopień zachmurzenia nieba,

podać przykłady substancji w różnych stanach skupienia,

wyjaśnić, z czego zbudowane są wszystkie składniki środowiska przyrodniczego, używając pojęć: atom, cząsteczka,

bezpiecznie badać właściwości różnych substancji

wyjaśnić terminy :rośliny zbożowe, okopowe, oleiste,

wyjaśnić korzyści z uprawy roślin i hodowli

Uczeń potrafi :

podać przykłady zmian spowodowanych przez człowieka w środowisku naturalnym,

wyznaczyć kilkoma sposobami kierunki główne i pośrednie oraz podać ich oznaczenia międzynarodowe,

sprawnie posługiwać się przyrządami do obserwacji przyrody(lupa, mikroskop, lornetka),

zaobserwować zmiany wysokości Słońca nad widnokręgiem w poszczególnych porach roku,

podać jednostki pomiaru elementów pogody,

opisać aktualną pogodę z użycie fachowej terminologii,

wyjaśnić pojęcie „ pogoda”,

bezpiecznie badać właściwości różnych substancji

wyjaśnić terminy :rośliny zbożowe, okopowe, oleiste,

wyjaśnić korzyści z uprawy roślin i hodowli zwierząt.

określić właściwości substancji za pomocą zmysłów,

podać przykłady wpływu niektórych substancji na zdrowie człowieka i środowisko naturalne,

doprowadzić wodę do wrzenia, zamrożenia i topnienia z zachowanie bezpieczeństwa,

zwierząt.

wyjaśnić, który ze stanów skupienia wody jest najważniejszy dla istnienia organizmów żywych,

planować i zakładać hodowle roślinne i zwierzęce,

prowadzić prosty zielnik i rozpoznawać

Stopień Celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

DZIAŁ PROGRAMU: Budowa i czynności życiowe organizmów

Poziom wymagań

Stopień dopuszczający

Stopień dostateczny

Uczeń potrafi : wyjaśnić z czego zbudowane są wszystkie

organizmy żywe,

wyróżnić organizmy jedno- i wielokomórkowe,

wymienić po jednym przykładzie narządów i układów narządów(zwierzęcych),

podać 2 podstawowe czynności życiowe organizmów,

na różnych okazach rozpoznać roślinożercę i drapieżcę,

z podanych przykładów wybrać organizmy samożywne i cudzożywne,

wyjaśnić, że wszystkie organizmy oddychają,

wymienić sposoby rozmnażania,

wyjaśnić, że rozmnażanie jest procesem życiowym warunkującym istnienie organizmów.

Uczeń potrafi : wyjaśnić pojęcie „ komórka”,

rozróżnić kształt komórek roślinnych i zwierzęcych,

wyjaśnić, że organizmy wielokomórkowe zbudowane są z tkanek i narządów,

zaobserwować kształt komórek pod mikroskopem,

wskazać na roślinie podstawowe organy,

wymienić podstawowe czynności życiowe organizmów,

ułożyć z podanych przykładów prosty łańcuch pokarmowy,

podać przykłady ruchu w świecie roślin i zwierząt,

podać przykłady organizmów rozmnażających się płciowo i bezpłciowo.

Stopień dobry

Stopień bardzo dobry

Uczeń potrafi :

zdefiniować pojęcie „komórka”,

wymienić po 1 przykładzie organizmu jedno- i wielokomórkowego,

podać definicję „ tkanka”, „narząd”,

pokazać na modelu lub tablicy przykłady narządów człowieka,

omówić czynności życiowe wybranej rośliny lub zwierzęcia,

wyjaśnić proces samożywności i cudzożywności,

wskazać charakterystyczne cechy wyróżniające drapieżcę i roślinożercę,

wyjaśnić, że podczas oddychania wyzwalana jest energia.

Uczeń potrafi :

wyjaśnić, dlaczego komórki jednego organizmu mają różną budowę,

podać więcej przykładów organizmów jednokomórkowych i wielokomórkowych,

wyjaśnić pojęcia„ tkanka”, „narząd”, „układ narządów”,

wykonać schematyczny rysunek kształtów komórek spod mikroskopu,

wykonać modele komórek z plasteliny lub innego materiału,

ocenić wpływ roślin i zwierząt na zawartość CO i O w atmosferze,

wyjaśnić znaczenie zwierząt jako konsumentów,

wyjaśnić, dlaczego rośliny stanowią pierwsze ogniwo łańcucha pokarmowego,

wyjaśnić, jak rośliny bronią się przed wrogami,

omówić istniejące zależności między organizmami oraz wyjaśnić je na schemacie,

wyjaśnić istotę wymiany gazowej.

Stopień Celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

DZIAŁ PROGRAMU: Poznajemy nasze otoczenie

Poziom wymagań

Stopień dopuszczający

Stopień dostateczny

Uczeń potrafi : rozróżnić podstawowe elementy krajobrazu:

niziny , wyżyny, góry,

wyjaśnić, że występują różne rodzaje skał,

wymienić trzy elementy krajobrazu przekształconego przez człowieka,

określić środowisko życia organizmów,

rozróżnić mapę i plan,

określić co to jest poziomica,

uzasadnić konieczność ochrony przyrody.

Uczeń potrafi : opisać podstawowe formy krajobrazu,

wymienić typową skałę i glebę najbliższej okolicy,

rozróżnić elementy krajobrazu naturalnego i przekształconego przez człowieka,

zastosować podstawowe przyrządy do obserwacji przyrodniczych,

narysować plan dowolnego przedmiotu w wybranej przez siebie skali,

wymienić podstawowe formy ochrony przyrody.

Stopień dobry Stopień bardzo dobry Uczeń potrafi :

wyjaśnić fakt występowania różnych skał,

rozróżnić różne formy terenu,

wyjaśnić konieczność przekształcenia środowiska,

wyjaśnić potrzebę ochrony przyrody,

zna cechy przystosowawcze organizmów do życia na lądzie i w wodzie,

odczytać znaki topograficzne z mapy,

odczytywać rysunki poziomicowe,

ocenić stan czystości środowiska w swojej okolicy na podstawie wskaźników naturalnych.

Uczeń potrafi :

wyjaśnić zależności pomiędzy występowaniem skał a glebami,

scharakteryzować sposoby i formy ochrony przyrody,

oznaczyć wg klucza wybrane przykłady roślin i zwierząt w najbliższej okolicy,

posługiwać się planem i mapą w terenie,

wyjaśnić różnice pomiędzy działalnością względną i bezwzględną,

ocenić zależność pomiędzy działalnością człowieka w stanem środowiska i odwrotnie-wpływem środowiska na człowieka.

Stopień Celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

DZIAŁ PROGRAMU: Człowiek i środowisko

Poziom wymagań

Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Uczeń potrafi : ułożyć plan dnia,

podać podstawowe czynności człowieka,

stosować podstawowe zasady higieny otoczenia i człowieka,

właściwie zachowywać się w ruchu drogowym,

Uczeń potrafi : podać nazwy kilku narządów człowieka i

rozpoznać je na ilustracjach

wymienić etapy rozwojowe człowieka,

określić bierne i czynne wypoczywanie(podaje przykłady),

zachować się w przypadku konieczności

wykonać samodzielnie sałatkę jarzynową,

wyjaśnić rolę świeżych warzyw i owoców,

zastosować zasady estetyki spożywania posiłków,

wymienić prawa i obowiązki członków rodziny,

wyjaśnić istotę rozmnażania,

omówić, dlaczego należy oszczędzać surowce wtórne,

rozróżniać objawy choroby (katar, gorączka, ból gardła),

wymienić środki chemiczne stosowane w gospodarstwie domowym ,

wskazać źródła zanieczyszczeń powietrza, wody gleby w najbliższym otoczeniu,

okazywać szacunek rodzicom i kolegom,

akceptować i zauważać zmiany zachodzące w organizmie podczas dojrzewania,

uzasadnić, że styl życia wpływa na stan zdrowia,

prezentować prawidłowa postawę ciała.

udzielenia pierwszej pomocy przy drobnych urazach,

wymienić podstawowe składniki pokarmowe,

wyjaśnić od czego zależą potrzeby pokarmowe człowieka,

określić różnice biologiczne dziewczynki i chłopca,

przestrzegać zasad higieny intymnej,

podać rodzaje zanieczyszczeń środowiska i jego wpływ na życie człowieka,

wyjaśnić wpływ hałasu na organizm ludzki,

wykonać prosty opatrunek z zachowaniem zasad higieny,

zabezpieczyć żywność przed zniszczeniem i zepsuciem (mrożenie, kiszenie, pasteryzowanie).

Stopień dobry Stopień bardzo dobry Uczeń potrafi :

wyjaśnić związek między narządami i czynnościami człowieka,

wymienić wszystkie czynności życiowe człowieka,

wyjaśnić rolę składników pokarmowych w życiu człowieka,

wymienić narządy rozrodcze męskie i żeńskie,

rozróżnić męską i żeńską komórkę rozrodczą,

wyjaśnić pojęcie choroby zakaźnej,

wskazać większość zanieczyszczeń wody, powietrza w najbliższej okolicy,

wyjaśnić przyczyny powodujące zmiany w najbliższym otoczeniu,

omówić zmiany zachodzące u płci przeciwnej w czasie dojrzewania, stosować zasady profilaktyki zdrowotnej (szczepionki, izolacja).

Uczeń potrafi :

opisać budowę i rolę funkcjonowania narządów człowieka w układach narządów,

podać źródła występowania składników pokarmowych,

wykonać schemat drzewa genealogicznego swojej rodziny,

analizować etapy rozwoju płciowego człowieka,

planować codzienne działania zmierzające do poprawy swojego środowiska,

wyjaśnić zagrożenia wynikające z nieprawidłowego stosowania środków chemicznych.

Stopień celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

KLASA V

Dział programu: Podstawowe właściwości i budowa materii

Poziom wymagań

Stopień dopuszczający

Stopień dostateczny

Uczeń potrafi :

wskazuje ciała stałe w najbliższym otoczeniu,

rysuje ułożenie cząsteczek w ciałach stałych cieczach i gazach,

wskazuje w najbliższym otoczeniu przykłady ciał stałych, cieczy i gazów,

wskazuje po 2-3 przykłady zastosowania me-tali i niemetali.

wskazuje przykłady mieszanin spotykanych w życiu codziennym,

wskazane mieszaniny dzieli na jednorodne i niejednorodne,

wskazuje sposoby wykorzystania powietrza,

wymienia sposoby zapobiegania korozji,

przygotowuje wodny roztwór soli, cukru itp.,

wymienia 2 czynniki przyspieszające roz-puszczanie.

Uczeń potrafi:

podaje przykłady zjawisk fizycznych,

określa właściwości ciał stałych, cieczy i gazów,

podaje przykłady (1-2) występowania zjawiska rozszerzalności temperaturowej ciał stałych, cieczy i gazów,

klasyfikuje wskazane substancje na metale i niemetale,

podaje po 2-3 przykłady właściwości wskazanego metalu i niemetalu.

wymienia 2-3 właściwości wody i dwutlenku węgla,

wyjaśnia, na czym polega gaszenie ognia,

wskazuje, który składnik powietrza bierze udział w spalaniu,

wymienia czynniki przyspieszające korozję,

wymienia procesy życiowe, do których orga-nizm wykorzystuje energię,

wskazuje sposoby rozdzielania mieszanin niejednorodnych.

Stopień dobry

Stopień bardzo dobry

Uczeń potrafi :

klasyfikuje, popierając przykładami, oddziały-wania występujące w przyrodzie,

porównuje budowę ciał stałych, cieczy i ga-zów,

wyjaśnia pojęcie „rozszerzalności temperatu-rowej",

klasyfikuje podane substancje na proste i zło-żone,

podaje przykłady minerałów będących związkami chemicznymi,

rozpoznaje model pierwiastka i związku chemicznego,

porównuje mieszaniny: jednorodną i niejed-norodną, - omawia skład wybranych stopów,

wymienia pierwiastki wchodzące w skład po-wietrza,

wyjaśnia, na czym polega spalanie,

wskazuje przykłady utleniania zachodzące w

organizmach żywych i z ich udziałem,

nazywa składniki tworzące roztwór,

wymienia sposoby rozdzielania mieszanin

Uczeń potrafi :

wyjaśnia istotę oddziaływań, np. magnetycz-nych,

wskazuje związek między budową a niektórymi właściwościami ciał stałych, cieczy i gazów,

wskazuje przykłady praktycznego zastosowania wiedzy nt. rozszerzalności temperaturowej ciał stałych, cieczy i gazów,

uzasadnia, dlaczego substancje dzielimy na proste i złożone,

porównuje właściwości kilku metali,

uzasadnia, że metale i niemetale to substancje proste.

rysuje model budowy wybranych (np. 2-3) związków chemicznych,

uzasadnia, dlaczego woda może stanowić przykład mieszaniny jednorodnej lub niejed-norodnej,

wyjaśnia, dlaczego powietrze podtrzymuje palenie,

porównuje proces utleniania i spalania,

wyjaśnia, dlaczego rdza jest przykładem związku chemicznego,

wyjaśnia, dlaczego podwyższona temperatura przyspiesza rozpuszczanie,

wyjaśnia, na czym polega proces krystalizacji.

Stopień celujący opanował w 100% wszystkie wiadomości i

umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

Dział programu: Polska - nasza Ojczyzna

Poziom wymagań

stopień dopuszczający

stopień dostateczny

Uczeń potrafi:

nazywa województwo, powiat, gminę, w któ-rej mieszka,

odczytuje z mapy nazwy głównych krain geograficznych,

rozpoznaje najpospolitsze drzewa iglaste i li-ściaste,

wskazuje na mapie rzeki, jeziora, obszary ba-gienne.

Uczeń potrafi:

wymienia państwa graniczące z Polską,

nazywa siłę zewnętrzną, która wywarła naj-większy wpływ na rzeźbę terenu Polski,

wymienia czynniki, od których zależy żyzność gleb,

wyjaśnia, dlaczego korzystniejsze jest sadzenie lasów mieszanych niż jednogatunkowych,

odczytuje z mapy nazwy kilku obszarów le-śnych.

stopień dobry

stopień bardzo dobry

Uczeń potrafi:

nazywa gminy i województwa sąsiadujące z gminą i województwem, w którym mieszka,

opisuje epokę lodowcową,

wyjaśnia, dlaczego rzeźba powierzchni Polski ma charakter pasowy,

odczytuje na mapie nazwy i wysokości naj-większych wzniesień

charakteryzuje poszczególne typy lasów,

wskazuje czynniki, które wpłynęły na zmniej-szenie się obszarów leśnych,

pokazuje na mapie dorzecze, dział wód, kanały,

wymienia typy jezior.

Uczeń potrafi:

nazywa władze gminy, powiatu, województwa,

opisuje krajobraz ukształtowany przez lądolód,

charakteryzuje poszczególne rodzaje lasów i gleb,

wskazuje związek między rodzajem gleby a typem lasu,

wyjaśnia, dlaczego drzewa iglaste są mniej odporne na zanieczyszczenia niż liściaste,

opisuje bieg Odry i Wisły od źródeł do ujścia,

charakteryzuje typy jezior występujących w Polsce.

Stopień celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

Dział programu: Pojezierze Mazurskie - słodkowodne środowisko życia

Poziom wymagań

stopień dopuszczający stopień dostateczny Uczeń potrafi:

pokazuje na mapie Pojezierze Mazurskie,

odczytuje z mapy nazwy kilku jezior,

wymienia czynniki niezbędne do życia roślin wodnych,

rozpoznaje (nazywa) kilka roślin, które wystę-pują w strefie przybrzeżnej.

Uczeń potrafi:

wskazuje różnice między środowiskiem lądo-wym a wodnym,

wskazuje 2-3 cechy budowy, które stanowią przystosowania rośliny do życia w wodzie,

rysuje i opisuje zasadnicze elementy komórki roślinnej,

nazywa substancje niezbędne do wytworzenia pokarmu przez rośliny

.

stopień dobry stopień bardzo dobry Uczeń potrafi:

charakteryzuje osobliwości przyrodnicze, które można spotkać na Pojezierzu Mazurskim,

wyjaśnia, dlaczego zachodzi mieszanie się wody w jeziorze,

charakteryzuje przystosowania roślin do wa-runków panujących w strefie przybrzeżnej,

opisuje budowę okrzemki,

omawia przebieg procesu fotosyntezy,

charakteryzuje rolę wybranych organelli ko-mórkowych.

Uczeń potrafi:

wyjaśnia zasadność tworzenia obszarów chronionych na Pojezierzu Mazurskim,

uzasadnia, że występowanie roślin w jeziorze ma związek z przenikaniem światła,

wyjaśnia, dlaczego możliwe jest trwanie życia w jeziorze w okresie zimy,

podaje przykłady roślin występujących w po-szczególnych strefach jeziora,

charakteryzuje rolę organelli komórkowych,

dowodzi, że glony są roślinami.

Stopień celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

Dział programu: Morze Bałtyckie - słonowodne środowisko życia

Poziom wymagań

stopień dopuszczający stopień dostateczny

Uczeń potrafi:

pokazuje na mapie: Morze Bałtyckie, ujście Odry, Wisły, jezioro przybrzeżne, mierzeję,

na zdjęciach rozpoznaje wybrzeże wysokie i niskie,

posługując się mapą, nazywa państwa leżące nad Bałtykiem,

posługując się mapą, nazywa największe rze-ki wpadające do Morza Bałtyckiego,

podaje po 2 przykłady roli glonów w przyro-dzie, medycynie i gospodarce człowieka.

Uczeń potrafi:

wymienia charakterystyczne cechy pogody morskiej,

opisuje plechę morszczynu,

wymienia sposoby bezpłciowego rozmnażania glonów.

stopień dobry stopień bardzo dobry Uczeń potrafi:

charakteryzuje działalność fal na wybrzeżu niskim i wysokim

wyjaśnia, jak powstaje bryza,

porównuje północne i południowe wybrzeże Morza Bałtyckiego,

opisuje rozmieszczenie glonów w morzu,

opisuje sposób rozmnażania się poznanych glonów

Uczeń potrafi:

objaśnia rolę prądów morskich w tworzeniu się mierzei, jezior przybrzeżnych, zalewów,

wyjaśnia powstawanie bryzy dziennej i nocnej,

charakteryzuje czynniki decydujące o rozmiesz-czeniu roślinności (np. zasolenie, światło...),

charakteryzuje sposoby rozmnażania bez-płciowego glonów,

charakteryzuje rolę glonów w przyrodzie, medycynie i w gospodarce człowieka.

Stopień celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

Dział programu: Rośliny lądowe

Poziom wymagań

stopień dopuszczający

stopień dostateczny

Uczeń potrafi:

wymienia 2-3 przystosowania roślin do życia na lądzie,

rysuje mech płonnik,

wymienia po 3-4 rośliny należące do nagonasiennych i okrytonasiennych,

nazywa części rośliny nasiennej,

objaśnia rolę korzenia, łodygi, liści,

opisuje budowę zewnętrzną liścia

nazywa części kwiatu

określa warunki niezbędne do kiełkowania nasion

Uczeń potrafi:

nazywa zasadnicze elementy budowy mchu,

podaje rolę mchów w przyrodzie i gospodarce człowieka (2-3 przykłady),

rozróżnia: systemy korzeniowe, typy łodyg (2 przykłady), liście pojedyncze i złożone, kwiaty i kwiatostany,

podaje przykłady owoców suchych i mięsistych,

wymienia 2-3 przykłady przystosowań owoców do rozsiewania

stopień dobry

stopień bardzo dobry

Uczeń potrafi:

uzasadnia konieczność wykształcenia przez rośliny poszczególnych przystosowań,

opisuje budowę liści mchu torfowca,

wskazuje różnice między roślinami nasiennymi a zarodnikowymi,

rozróżnia szyszki drzew szpilkowych,

porównuje system palowy i wiązkowy,

opisuje budowę zewnętrzną korzenia,

wymienia rodzaje pędów podziemnych,

rozpoznaje kształty blaszek liściowych,

rozpoznaje typy ulistnienia,

charakteryzuje rolę poszczególnych elemen-tów kwiatu,

wyjaśnia, w jaki sposób powstaje owoc,

charakteryzuję przystosowania owoców do różnych sposobów rozsiewania,

opisuje budowę nasienia.

Uczeń potrafi:

porównuje warunki dla rozwoju roślinności w środowisku lądowym i wodnym,

uzasadnia, dlaczego mchy są najprostszymi roślinami lądowymi,

wyjaśnia związek budowy liści mchu torfowca zę zdolnością magazynowania wody,

opisuje przystosowania do środowiska wystę-pujące w budowie u wybranych grup roślin,

porównuje nago- i okrytonasienne,

podaje przykłady modyfikacji korzeni, łodyg, liści,

rozpoznaje 3-4 typy kwiatostanów,

opisuje poszczególne typy owoców,

wyjaśnia, na czym polega proces kiełkowania nasion.

Stopień celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

Dział programu: Krajobrazy nizin

Poziom wymagań

stopień dopuszczający stopień dostateczny Uczeń potrafi:

pokazuje na mapie: pas pobrzeży, główne miasta i jeziora pobrzeży,

pokazuje na mapie pas nizin,

nazywa największe niziny,

określa zasady zachowania się na terenie parku narodowego,

na podstawie rysunku nazywa części grzyba,

odróżnia jadalne gatunki grzybów od trujących,

rozpoznaje skrzypy, widłaki.

Uczeń potrafi:

pokazuje na mapie położenie najważniejszych miast na nizinach,

wymienia cechy klimatu Niziny Śląskiej i Niziny Podlaskiej,

opisuje warstwy lasu (nazywa warstwy lasu i podaje przykłady organizmów w nich występujących),

nazywa części ciała paproci.

stopień dobry stopień bardzo dobry Uczeń potrafi:

wyjaśnia, jak powstają wydmy,

opisuje atrakcje turystyczne pobrzeży,

wskazuje na mapie kotliny i wysoczyzny,

wyjaśnia przyczyny słabego zalesienia Niziny Wielkopolskiej,

charakteryzuje krajobraz Niziny Podlaskiej,

wymienia nazwy organizmów chronionych w Białowieskim Parku Narodowym,

charakteryzuje oddziaływania pomiędzy po-szczególnymi warstwami w lesie,

opisuję charakterystyczne cechy grzybów, określa pozytywną i negatywną rolę grzybów,

wymienia cechy budowy, które ułatwiają roz-poznawanie grzybów,

charakteryzuje rolę skrzypów i widłaków obecnie i w przeszłości.

Uczeń potrafi:

charakteryzuje Woliński Park Narodowy,

określa bogactwa mineralne i ich miejsca występowania na Nizinie Śląskiej,

porównuje warunki geograficzno-przyrodnicze Niziny Wielkopolskiej i Mazowieckiej,

-wyjaśnia pochodzenie jezior na Polesiu Lubelskim,

opisuje charakterystyczne cechy krajobrazu Puszczy Białowieskiej,

wyjaśnia, jaka rolę w lesie pełnia mikroorga-nizmy,

omawia sposoby rozmnażania się grzybów,

wyjaśnia nazwę „rośliny zarodnikowe",

charakteryzuje rośliny zarodnikowe.

Stopień celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

Dział programu: Krajobrazy wyżyn

Poziom wymagań

stopień dopuszczający stopień dostateczny

Uczeń potrafi:

wskazuje na mapie położenie wyżyn,

odczytuje nazwy wyżyn,

opisuje działania człowieka na Wyżynie Ślą-skiej.

Uczeń potrafi:

odczytuje nazwy głównych miast wyżyn,

podaje przykłady osobliwości znajdujących się na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej,

opisuje charakterystyczne cechy krajobrazu Wyżyny Lubelskiej.

stopień dobry stopień bardzo dobry Uczeń potrafi:

podaje przykłady niszczenia środowiska na Wyżynie Śląskiej,

opisuje, w jaki sposób powstał krajobraz krasowy,

opisuje roślinność Wyżyny Krakowsko--Częstochowskiej,

wymienia uprawy występujące na Wyżynie Lubelskiej.

Uczeń potrafi:

podaje przykłady świadczące o wpływie zanie-czyszczeń środowiska na zdrowie mieszkańców,

wymienia zastosowanie węgla kamiennego,

charakteryzuje poszczególne elementy krajo-brazu krasowego,

charakteryzuje gleby Wyżyny Lubelskiej.

Stopień celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

Dział programu: Krajobrazy gór. Porządkowanie świata roślin

Poziom wymagań

stopień dopuszczający

stopień dostateczny

Uczeń potrafi:

wskazuje na mapie góry,

odczytuje nazwy najwyższych szczytów,

wymienia cechy pogody tatrzańskiej,

wymienia charakterystyczne cechy roślin.

Uczeń potrafi:

opisuje zajęcia mieszkańców Gór Świętokrzyskich,

wymienia charakterystyczne cechy krajobrazu Tatr,

nazywa piętra roślinności w Tatrach,

omawia znaczenie porostów,

omawia zasługi Karola Linneusza,

poprawnie zapisuje nazwy gatunkowe.

stopień dobry

stopień bardzo dobry

Uczeń potrafi:

opisuje krajobraz Cór Świętokrzyskich, Kar-konoszy, Tatr,

oblicza temperaturę na podanych wysoko-ściach,

charakteryzuje piętra roślinne w Tatrach,

charakteryzuje porosty,

charakteryzuje, popierając przykładami, organizmy należące do poznanych podkrólestw.

Uczeń potrafi:

podaje przykłady zjawisk krasowych w Córach Świętokrzyskich,

charakteryzuje wpływ działalności człowieka na przyrodę w Sudetach,

opisuje, stosując poznaną terminologię, krajobraz Tatr,

opisuje przystosowania roślin ułatwiające im życie w surowym klimacie,

opisuje korzyści glonu i grzyba tworzących porost,

klasyfikuje poznane organizmy.

Stopień celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

KLASA VI

Dział programu: Ziemia częścią Wszechświata

Poziom wymagań

stopień dopuszczający

stopień dostateczny

Uczeń potrafi:

Omawia budowę i zastosowanie kalendarza

Podaje różnice między planetami a gwiazdami

Podaje przykłady świadczące o istnieniu wokół Ziemi pola grawitacyjnego

Podaje przykłady wykorzystania sztucznych satelitów

Wyjaśnia, popierając przykładami, na czym polegają oddziaływania magnetyczne

Wskazuje południki, równoleżniki, równik, półkule północną i południową, bieguny ziemskie i oś Ziemi

Uczeń potrafi:

Wykazuje istnienie pola grawitacyjnego Ziemi

Wyjaśnia, co to są galaktyki

Podaje przykłady oddziaływań elektrostatycznych

Rysuje linie pola magnetycznego

Podaje przykład zjawiska mającego związek z istnieniem pola magnetycznego Ziemi

Określa długość i szerokość geograficzną na wskazanej półkuli

stopień dobry

stopień bardzo dobry

Uczeń potrafi:

Opisuje zasługi Mikołaja Kopernika dla rozwoju nauk przyrodniczych

Wyjaśnia, co nazywamy polem grawitacyjnym

Porządkuje planety Układu Słonecznego

Wyjaśnia, w jakim celu prowadzone są loty kosmiczne

Wyjaśnia, na czym polega elektryzowanie ciał

Wyjaśnia pojęcie pola magnetycznego

Klasyfikuje oddziaływania między magnesami

Pokazuje położenie biegunów magnetycznych i geograficznych

Określa położenie geograficzne

Uczeń potrafi:

Określa, od czego zależy wartość siły grawitacji

Opisuje, w jaki sposób powstał Układ Słoneczny

Wyjaśnia, dlaczego na Księżycu nie ma atmosfery

Objaśnia, na czym polegają oddziaływania magnetyczne

Wyjaśnia, dlaczego igła magnetyczna ustawia się w kierunku północ-południe

Odszukuje punkty na mapie, mając podane współrzędne geograficzne

Stopień celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

Dział programu: Ziemia - nasza planeta

Poziom wymagań

stopień dopuszczający

stopień dostateczny

Uczeń potrafi:

Wyjaśnia, popierając przykładami, na czym polegają oddziaływania magnetyczne

Wskazuje południki, równoleżniki, równik, półkule północną i południową, bieguny ziemskie i oś Ziemi

Uczeń potrafi:

Podaje przykłady oddziaływań elektrostatycznych

Rysuje linie pola magnetycznego

Określa długość i szerokość geograficzną na wskazanej półkuli

stopień dobry

stopień bardzo dobry

Uczeń potrafi:

Wyjaśnia pojęcie pola magnetycznego

Klasyfikuje oddziaływania między magnesami

Pokazuje położenie biegunów magnetycznych i geograficznych

Określa położenie geograficzne

Uczeń potrafi:

Objaśnia, na czym polegają oddziaływania magnetyczne

Odszukuje punkty na mapie, mając podane współrzędne geograficzne

Stopień celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

Dział programu: Rola Słońca

Poziom wymagań

stopień dopuszczający

stopień dostateczny

Uczeń potrafi:

Wymienia źródła światła

Wyjaśnia, jak się zachować w czasie burzy

Podaje przykłady ciał przezroczystych i nieprzezroczystych

Wyjaśnia zjawisko następowania dnia i nocy

Oblicza długość dnia i nocy, mając podane godziny wschodu i zachodu Słońca

Rysuje odbicie światła od powierzchni lu-strzanych płaskich

Wyjaśnia, dlaczego następują zmiany pór roku

Uczeń potrafi:

Klasyfikuje, popierając przykładami, źródła światła na naturalne i sztuczne

Buduje prosty obwód elektryczny

Wyjaśnia, kiedy następuje załamanie światła

Wskazuje występowanie w przyrodzie zjawiska rozszczepienia światła

Wyjaśnia powstawanie barw widzianych ciał

Pokazuje na globusie strefy oświetlenia Ziemi

stopień dobry

stopień bardzo dobry

Uczeń potrafi:

Rysuje schemat prostego obwodu elektrycz-nego

Wyjaśnia pojęcie promienia świetlnego

Określa podstawowe właściwości przewod-ników i izolatorów

Rysuje promień świetlny przechodzący z powietrza do innego ośrodka

Objaśnia, dlaczego światło białe ulega rozszczepieniu

Rysuje oświetlenie Ziemi w pierwszych dniach kalendarzowych pór roku

Uczeń potrafi:

Wyjaśnia przyczynę różnic długości dnia i nocy

Tłumaczy zjawiska zaćmienia Słońca i Księżyca

Wykazuje, że światło białe jest mieszaniną świateł barwnych

Opisuje budowę oka

Charakteryzuje poszczególne strefy oświe-tleniowe Ziemi

Stopień celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

Dział programu: Wszechocean

Poziom wymagań

stopień dopuszczający stopień dostateczny Uczeń potrafi:

Odczytuje z mapy nazwy kontynentów, oceanów i mórz

Odszukuje na mapie rowy oceaniczne, wyspy, podmorskie łańcuchy górskie

Rysuje falę

Uczeń potrafi:

Wyjaśnia, dlaczego na głębokości poniżej 100 metrów panują ciemności

Opisuje warunki panujące na szelfie

stopień dobry

stopień bardzo dobry

Uczeń potrafi:

Opisuje proces falowania

Wyjaśnia przyczyny zróżnicowanego zasolenia wód morskich

Wyjaśnia przyczynę przypływów i odpływów

Uczeń potrafi:

Charakteryzuje warunki panujące w głębiach oceanicznych

Opisuje rafę koralową

Wyjaśnia przyczynę powstawania prądów morskich

Stopień celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

Dział programu: Charakterystyka stref życia w morzu

Poziom wymagań

stopień dopuszczający

stopień dostateczny

Uczeń potrafi:

Nazywa strefy życia w morzu

Rysuje chełbię

Opisuje budowę zewnętrzną ryby

Opisuje budowę zewnętrzna skorupiaków na przykładzie homara

Wymienia źródła dźwięków

Tłumaczy, kiedy powstaje echo

Wymienia korzyści, jakie czerpie człowiek z mórz i oceanów

Uczeń potrafi:

Opisuje warunki świetlne panujące w po-szczególnych strefach morskich

Odróżnia polipa od meduzy

Wymienia przystosowania w budowie ze-wnętrznej ryb do życia w wodzie

Podaje przykłady skorupiaków morskich

Wyjaśnia, do czego służą: echosonda i batyskaf

Podaje przykłady innych zwierząt żyjących w morzach

stopień dobry

stopień bardzo dobry

Uczeń potrafi:

Charakteryzuje warunki panujące w po-szczególnych strefach oceanicznych

Opisuje przystosowania chełbi do życia w morzu

Opisuje budowę stułbi

Charakteryzuje koralowce

Rozpoznaje wybrane skorupiaki morskie

Wyjaśnia, co nazywamy fala dźwiękową

Wymienia ośrodki różniące się prędkością rozchodzenia się fal dźwiękowych

Opisuje wykorzystanie mórz i oceanów przez człowieka

Uczeń potrafi:

Ocenia możliwości rozwoju świata organicznego w poszczególnych strefach

Opisuje przystosowania zwierząt do życia w wodzie

Wyjaśnia, dlaczego fale dźwiękowe nie mogą rozchodzić się w próżni

Podaje przykłady wykorzystania zjawiska echa przez zwierzęta

Analizuje skutki korzystania z zasobów morskich przez człowieka

Stopień celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

Dział programu: Z wody na ląd

Poziom wymagań

stopień dopuszczający

stopień dostateczny

Uczeń potrafi:

Omawia budowę komórki zwierzęcej

Wskazuje zwierzęta występujące w jeziorze

Opisuje budowę zewnętrzną żaby

Podaje 2-3 przykłady płazów chronionych

Uczeń potrafi:

Opisuje budowę pierwotniaków na przykładzie pantofelka

Omawia budowę stułbi

Opisuje wybrane czynności życiowe płazów

Podaje przykłady zależności pokarmowych w jeziorze

Charakteryzuje czynności życiowe płazów

stopień dobry

stopień bardzo dobry

Uczeń potrafi:

Odróżnia komórkę zwierzęcą od roślinnej

Charakteryzuje przystosowania stułbi do warunków i trybu życia

Rozpoznaje wybrane zwierzęta występujące w jeziorze

Wymienia cechy budowy zewnętrznej przystosowujące płazy do życia na lądzie

Uczeń potrafi:

Wyjaśnia, dlaczego w jeziorach żyją głównie zwierzęta zmiennocieplne

Charakteryzuje pierwotniaki

Charakteryzuje faunę występującą w różnych strefach jeziora

Wymienia gatunki zwierząt, które można spotkać tylko w czystych wodach

Stopień celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

Dział programu: Warunki życia w środowisku lądowym

Poziom wymagań

stopień dopuszczający

stopień dostateczny

Uczeń potrafi:

Porównuje warunki życia w wodzie i na lądzie

Opisuje budowę zewnętrzna ptaka

Odróżnia ptaki drapieżne od innych

Określa rolę ptaków w przyrodzie

Wymienia charakterystyczne cechy ssaków

Podaje przykłady ssaków z różnych środowisk

Opisuje rolę dżdżownic w przyrodzie

Opisuje sposób postępowania w wypadku przyczepienia się kleszcza

Nazywa części ciała owada

Uczeń potrafi:

Omawia cechy budowy przystosowujące gady do życia na lądzie

Wymienia cechy przystosowujące ptaka do lotu

Podaje przykłady ptaków odlatujących oraz chronionych

Rozpoznaje wybrane gatunki ssaków chro-nionych w Polsce

Opisuje budowę zewnętrzną pająka

Wskazuje przykłady pozytywnego i nega-tywnego znaczenia owadów

Nazywa części ciała winniczka

stopień dobry stopień bardzo dobry

Uczeń potrafi:

Omawia proces rozmnażania gadów

Wskazuje podobieństwa i różnice między ptakami a gadami

Wymienia przyczyny wędrówek ptaków

Opisuje cechy przystosowujące dżdżownicę do życia w glebie

Rozpoznaje typy aparatów gębowych owadów

Charakteryzuje rolę owadów w przyrodzie

Uczeń potrafi:

Porównuje czynności życiowe płazów i gadów

Opisuje rozmnażanie ptaków

Na wybranych przykładach wykazuje związek między budową a trybem życia ptaków

Charakteryzuje rozmnażanie i rozwój ssaków

Opisuje czynności życiowe dżdżownicy

Charakteryzuje sposoby rozmnażania owadów

Omawia rozmnażanie winniczka

Stopień celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

Dział programu: Krajobrazy Ziemi

Poziom wymagań

stopień dopuszczający stopień dostateczny Uczeń potrafi:

Wymienia podstawowe elementy klimatu

Odczytuje dane z wykresów

Pokazuje na mapie położenie poszczególnych stref geograficznych

Wymienia po 3-4 gatunki zwierzęce charakterystyczne dla poszczególnych stref

Wymienia charakterystyczne cechy klimatu pustynnego, arktycznego

Uczeń potrafi:

Wymienia charakterystyczne cechy po-szczególnych typów klimatów

Podaje przykłady roślin uprawianych w poszczególnych strefach klimatycznych

Na wybranych przykładach opisuje przy-stosowania zwierząt do warunków klima-tycznych

Opisuje zajęcia mieszkańców wybranych stref klimatycznych

stopień dobry stopień bardzo dobrY Uczeń potrafi :

Wyjaśnia, w jaki sposób określa się klimat danego obszaru

Wykonuje obliczenia, wykorzystując dane z wykresów

Opisuje zróżnicowanie krajobrazowe Europy

Wykazuje związki między warunkami kli-matycznymi a światem roślinnym i zwierzęcym w poszczególnych strefach

Wykazuje wpływ warunków klimatycznych na sposób gospodarowania i gęstość zaludnienia w poszczególnych strefach

Porównuje warunki przyrodnicze różnych rejonów geograficznych

Uczeń potrafi:

Na podstawie analizy danych dotyczących rozkładu temperatur i ilości opadów porównuje klimaty różnych rejonów geograficznych

Wskazuje przyczyny odchylenia granic stref od równoleżników

Przewiduje zmiany, jakie mogą zachodzić w środowisku na skutek eksploatacji bogactw naturalnych i mineralnych

Opisuje trasy wypraw polarnych ze szcze-gólnym uwzględnieniem wkładu Polaków w badania biegunów

Stopień celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe

Dział programu: Zagrożenia i szansę przyrody

Poziom wymagań

stopień dopuszczający stopień dostateczny Uczeń potrafi:

Wymienia przyczyny zmian w krajobrazie naturalnym

Opisuje skutki zanieczyszczeń środowiska

Wymienia formy ochrony przyrody

Uczeń potrafi:

Charakteryzuje zanieczyszczenia środowiska

Podaje przykłady gatunków chronionych

Wymienia dwa światowe parki narodowe

stopień dobry stopień bardzo dobry

Uczeń potrafi:

Charakteryzuje 2-3 wybrane parki narodowe

Wyjaśnia przyczyny powstawania zanie-czyszczeń powietrza, wody, gleby

Uczeń potrafi:

Przewiduje skutki niekontrolowanego skła-dowania odpadów radioaktywnych i substancji trujących

Stopień celujący

opanował w 100% wszystkie wiadomości i umiejętności wymagane na ocenę bardzo dobrą

z powodzeniem bierze udział w konkursach szkolnych i pozaszkolnych

wykonuje bezbłędnie zadania dodatkowe