PRZEDMIOTOWE OCENIANIE Z HISTORII

SZKOŁA PODSTAWOWA IM. HENRYKA SIENKIEWICZA

W TUCZĘPACH

PRZEDMIOTOWE OCENIANIE Z HISTORII

obowiązujące w Szkole Podstawowej w Tuczępachod dnia 1 września 2017 r.

Ocenianie przedmiotowe z historii opracowano na podstawie: •Wewnątrzszkolnego Oceniania zawartego w Statucie Szkoły ;•Realizowanego w szkole programu "Wczoraj i dziś" dla klasy IV - VIII szkoły podstawowej.

I. Cele oceniania przedmiotowego:

1. Monitorowanie pracy ucznia , dostarczenie informacji o stopniu opanowania wiedzy i umiejętności uczniowi, jego rodzicom oraz nauczycielowi, poprzez ocenę wiadomości i umiejętności ucznia.2. Przekazywanie uczniowi informacji o jego osiągnięciach edukacyjnych pomagających w uczeniu się .Wskazywanie braków w wiedzy i umiejętnościach oraz pokazywanie sposobów ich likwidacji, czyli wskazanie, co uczeń robi dobrze, coi jak wymaga poprawy oraz jak powinien dalej się uczyć.3. Motywowanie ucznia do systematycznej pracy, aktywnego udziału w zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych.4. Umożliwienie nauczycielowi doskonalenia organizacji i metod pracy.

II . Ogólne zasady oceniania:

1. Każdy uczeń jest oceniany zgodnie z zasadami obiektywizmu, trafności, rzetelności i sprawiedliwości, z uwzględnieniem jego możliwości intelektualnych (nauczyciel uwzględnia wskazówki pedagoga szkolnego oraz zalecenia dotyczące wymagań edukacyjnych określone w opinii Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej). 2. Wszystkie stosowane przez nauczyciela formy sprawdzania wiedzy i umiejętności są dla ucznia obowiązkowe.

3. Prace pisemne (testy i sprawdziany z działu) są zapowiadane i uzgadniane z uczniami z tygodniowym wyprzedzeniem wraz z podaniem zakresu sprawdzanej wiedzy. Poprzedzone są lekcją powtórzeniową. ) Prace klasowe powinny być sprawdzone i omówione z uczniami w ciągu dwóch tygodni od momentu napisania pracy i najpóźniej na tydzień przed klasyfikacją. Jeśli termin ten zostanie przekroczony, nauczyciel nie wpisuje ocen niedostatecznych;

4. Kartkówki i krótkie sprawdziany obejmujące materiał z jednej do trzech lekcji nie muszą być przez nauczyciela zapowiadane.

5. Każda ocena z prac pisemnych jest uzasadniona przez nauczyciela.Sprawdziany typu B, krótkie kartkówki i prace pisemne są podsumowane przez nauczyciela krótkim komentarzem lub recenzją w formie pisemnej lub ustnej. Na omówienie sprawdzianu typu A jest przeznaczona jedna godzina lekcyjna, na której uczniowie mając oceniony sprawdzian przed sobą analizują kolejne zadania pod kątem tego, jak je rozwiązali, sprawdzają punktację i dokonują ich poprawy pod okiem nauczyciela. Sprawdziany typu A mogą być opatrzone informacją o tym, które zadania uczeń wykonał dobrze, które źle, a które częściowo, w formie pisemnej.

6. Uczeń nieobecny na pracy pisemnej z powodu dłuższej nieobecności np. choroby, ma obowiązek napisać ją w terminie uzgodnionym z nauczycielem (nie później niż w ciągu dwóch tygodni).

7. Po dłuższej nieobecności w szkole (powyżej 1 tygodnia) uczeń ma prawo nie być oceniany ze swych wypowiedzi ustnych przez tydzień.

8. Uczniowi, który notorycznie unika zapowiedzianych prac pisemnych lub nie usprawiedliwia (zaraz po przyjściu do szkoły) jednodniowej nieobecności powodem uniemożliwiającym przygotowanie się do lekcji w dniu pracy pisemnej, nauczyciel ma prawo zlecić pisanie pracy zaraz w pierwszym dniu po przyjściu do szkoły lub w dowolnie ustalonym przez siebie terminie. 9. Uczeń w ciągu półrocza ma prawo do trzykrotnego zgłoszenia nieprzygotowania do lekcji. Fakt ten należy zgłosić nauczycielowi na początku lekcji. Nie dotyczy to zapowiedzianych sprawdzianów.Przez nieprzygotowanie do lekcji rozumie się: brak pracy domowej, zeszytu lub ćwiczeniówki, niegotowość do odpowiedzi, brak pomocy niezbędnych do lekcji, (o przyniesienie których prosił nauczyciel). Uczeń, który zgłosił nieprzygotowanie do lekcji, nie otrzymuje oceny za swoje wypowiedzi, ale ma obowiązek uczestniczyć w lekcji. Po wykorzystaniu określonego powyżej limitu uczeń otrzymuje za każde nieprzygotowanie do lekcji ocenę niedostateczną, (nie dotyczy to nieprzygotowania usprawiedliwionego z powodu sytuacji losowej ucznia).

10. Uczeń, który jest nieobecny jeden dzień w szkole ma obowiązek nadrobić na następną lekcję realizowany w tym czasie materiał programowy oraz uzupełnić notatki w zeszycie przedmiotowym i zadania w zeszycie ćwiczeń. W przypadku dłuższej nieobecności ucznia w szkole termin nadrobienia zaległości uzgadniany jest indywidualnie z nauczycielem.

11. Uczeń ma prawo do poprawy (jeden raz) otrzymanej negatywnej oceny z pracy pisemnej, ocena z poprawy wpisywana jest do dziennika lekcyjnego obok pierwszej oceny, jest ona zapisana za ukośnikiem i przy klasyfikacji ucznia brane są pod uwagę obie oceny. Każda , nawet negatywna ocena uzyskana z poprawy jest wpisywana do dziennika lekcyjnego.Poprawa pracy pisemnej odbywa się w sposób i na warunkach uzgodnionych z nauczycielem, w terminie dwóch tygodni od sprawdzianu lub powrotu ucznia do szkoły. Nauczyciel wskazuje uczniowi materiał konieczny do opanowania przed poprawą oraz możliwość skorzystania z pomocy w przygotowaniu się do poprawy.

12. Kartkówki, odpowiedzi ustne i zadania domowe nie podlegają poprawie. W niektórych przypadkach, po uzgodnieniu z uczniami, dopuszcza się jednak takie sytuacje.

13. Nauczyciel jest zobowiązany do sprawdzenia i ocenienia prac pisemnych w ciągu 14 dni od daty ich przeprowadzenia. Czas ten może się przedłużyć o przypadające w tym czasie święta i dodatkowe dni wolne od pracy lub zwolnienia lekarskie nauczyciela .

14.Ocenione prace są zatrzymywane w szkole, a o postępach ucznia w nauce nauczyciel informuje na bieżąco jego rodziców wpisem ocen do zeszytu przedmiotowego lub dzienniczka ucznia( na jego życzenie) oraz podczas organizowanych zebrań z rodzicami i podczas cotygodniowych konsultacji. Wtedy też istnieje możliwość udostępnienia prac do wglądu i na wniosek rodzica - uzasadnienie oceny.

15. Nie przewiduje się sprawdzianów pisemnych na tydzień przed klasyfikacją śródroczną i roczną.

16. Ocena śródroczna i roczna ustalona przez nauczyciela nie może podlegać zmianie. Nie dopuszcza się możliwości uzyskania wyższej oceny poprzez tzw. "zaliczenie" polegające na dodatkowym dopytywaniu lub pisaniu prac kontrolnych tuż przed klasyfikacją.

17. Tryb uzyskania rocznej oceny klasyfikacyjnej wyższej niż przewidywana określa Statut Szkoły. W uzasadnionych, losowych przypadkach nauczyciel może wyrazić zgodę na pisanie przez ucznia dodatkowego sprawdzianu.

18. Wszystkie prace pisemne nauczyciel przechowuje do 30 sierpnia .

19. Uczniowie zostają zapoznani szczegółowo z Przedmiotowym Ocenianiem z historii na pierwszych lekcjach w nowym roku szkolnym. Nauczyciel przypomina o zasadach oceniania i wymaganiach edukacyjnych na poszczególne stopnie szkolne przy uzasadnianiu wystawianych uczniom ocen oraz przy klasyfikacji śródrocznej i rocznej oraz na bieżąco, w miarę potrzeb.

20.Ocena uczniów z zaleceniami PPP:

– nauczyciel obniża wymagania w zakresie wiedzy i umiejętności w stosunku do ucznia, uktórego stwierdzono deficyty rozwojowe i choroby uniemożliwiające sprostanie wymaganiomprogramowym, potwierdzone orzeczeniem Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej lub opiniąlekarza – specjalisty.

w ocenianiu uczniów z dysfunkcjami uwzględnione zostają zalecenia poradni:•wydłużenie czasu wykonywania ćwiczeń praktycznych,•możliwość rozbicia ćwiczeń złożonych na prostsze i ocenienie ich wykonania etapami,•konieczność odczytania poleceń otrzymywanych przez innych uczniów w formiepisemnej,•branie pod uwagę poprawności merytorycznej wykonanego ćwiczenia, a nie jego walorówestetycznych,•możliwość (za zgodą ucznia) zamiany pracy pisemnej na odpowiedź ustną (praca klasowalub sprawdzian),•podczas odpowiedzi ustnych zadawanie większej ilości prostych pytań zamiast jednegozłożonego,•obniżenie wymagań dotyczących estetyki zeszytu przedmiotowego,•możliwość udzielenia pomocy w przygotowaniu pracy dodatkowej.

Działania te mają na celu wspieranie uczniów w samodzielnym planowaniu własnego rozwoju oraz motywowaniu do dalszej pracy.

III. Narzędzia pomiaru i obserwacji osiągnięć uczniów.

1.Ocenie podlegają następujące formy sprawdzania wiedzy i umiejętności:

prace pisemne , sprawdziany godzinne, testy ( typu A) sprawdziany krótkie (10,15 min), kartkówki ( typu B ) odpowiedzi ustne, prace domowe, udział w dyskusji i grach dydaktycznych, przygotowywanie referatów lub dodatkowych materiałów prezentowanych następnie w

czasie lekcji, prace długoterminowe(, plansze, foldery, plakaty itp. ), udział w konkursach humanistycznych i historycznych, wykonywanie pomocy

dydaktycznych, obserwacja ucznia: przygotowanie do lekcji, aktywność na lekcji, praca w grupie, inne formy kontroli uzgodnione z uczniami .

2. Tryb oceniania i skala ocen:

a) Ocenianie odbywa się zgodnie z Ocenianiem Wewnątrzszkolnym w skali sześciostopniowej, a przy ocenach bieżących i śródrocznych dopuszcza się stosowanie znaków „+” i „-” .

b) Oceny bieżące, semestralne i końcowe ustala się w stopniach według skali: celujący - 6 bardzo dobry - 5 dobry - 4 dostateczny - 3 dopuszczający - 2 niedostateczny - 1

c) Aktywność na lekcji oceniana jest znakiem”+”, za trzy takie znaki uczeń otrzymuje ocenę bdb., trzy znaki „-”( brak uwagi na lekcji, błędne odpowiedzi) równają się ocenie ndst .

d) Ocenę za pracę w grupie mogą otrzymać wszyscy członkowie zespołu lub indywidualni uczniowie.

e) Testy i sprawdziany są punktowane, a punkty przeliczane na oceny wg poniższej skali procentowej :

100% 99%- 96%

stopień celujący stopień bardzo dobry +

65+

95% - 90% stopień bardzo dobry 589% – 85% stopień dobry + 4+84% - 75% stopień dobry 474% - 65% stopień dostateczny + 3+64% - 50% stopień dostateczny 349% - 45% stopień dopuszczający + 2+44% - 34% stopień dopuszczający 2

33% - 0% stopień niedostateczny 1

3. Zasady ustalania oceny śródrocznej i rocznej.

a) Ocena śródroczna jest podsumowaniem osiągnięć edukacyjnych ucznia w I półroczu i uwzględnia oceny uzyskane z form aktywności wymienionych w punkcie III.1. O.P.

b) Ocena roczna uwzględnia osiągnięcia edukacyjne ucznia zdobyte w ciągu całego roku.

c) Ocena śródroczna i roczna nie jest średnią arytmetyczną ocen uzyskanych przez ucznia.

IV. Kryteria oceniania:

W celu wszechstronnego zaprezentowania osiągnięć uczniów ocenia się różnorodne przejawy ich umiejętności, dokonań i wiedzy. Na ocenę semestralną i roczną z historii składa się wiedza merytoryczna, posługiwanie się terminologią właściwą przedmiotowi, umiejętność uzasadniania, argumentowania, sposób rozwiązywania problemów, kreatywność, umiejętność komunikowania, jasność, precyzyjność wypowiedzi, a także umiejętność powiązania wiadomości i wykorzystywania posiadanej wiedzy w nowych sytuacjach poznawczych.

Ocena niedostateczna:

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nawet w stopniu elementarnym nie opanował materiału nauczania i nie nabył umiejętności wskazanych w programie:- uczeń nie podejmuje pracy nawet na poziomie elementarnym,- najczęściej nie uzyskuje pozytywnych ocen swojej pracy,- nie bierze udziału w dyskusji i nie prowadzi zeszytu przedmiotowego,- nie wykazuje żadnych chęci do poprawy oceny,- wykazuje lekceważący stosunek do przedmiotu,Ocena nie wynika z możliwości czy braku uzdolnień ucznia, lecz z braku pracy.

Uczeń nie opanował podstawowych wiadomości i umiejętności, określonych w programie nauczania, nie prowadzi zeszytu, nie odrabia prac domowych; swoją postawą odbiega od ogólnie przyjętych norm zachowania, nie akceptuje powszechnie obowiązujących norm i wartości, łamiąc je świadomie .

Ocena dopuszczająca:

Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności na poziomie wymagań koniecznych (jest to podstawowa wiedza i umiejętności niezbędne do wykonania samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela zadań o niewielkim stopniu trudności) :- posiada konieczną wiedzę z historii Polski i świata,- zna podstawowe pojęcia z zakresu historii,- potrafi uszeregować wydarzenia w czasie (umieszcza wydarzenia i daty na osi czasu – linii

chronologicznej) i przestrzeni (wskazać na mapie miejsca najważniejszych wydarzeń), w związkach poprzedzania, współistnienia i następstwa (potrafi określić kolejność wydarzeń),

- potrafi posługiwać się podręcznikiem, słownikiem, encyklopedią aby zgromadzić podstawowe informacje dla opisu i oceny faktów,

- przy pomocy nauczyciela potrafi ocenić dane wydarzenie i uzasadnić własne stanowisko.

- kojarzyć postacie historyczne z wydarzeniami.

Uczeń ma braki w wiadomościach określonych programem, posiada jednak minimalny zakres wiedzy i umiejętności, dzięki któremu jest w stanie, z pomocą nauczyciela, nadrobić zaległości, wyraża chęć poprawy i współpracy z nauczycielem, wykonuje zadania na poziomie dopuszczającym; uczeń posługuje się wybranymi podstawowymi faktami w stopniu słabym; z pomocą nauczyciela umieszcza fakty w przestrzeni historycznej i daty na osi czasu; podejmuje próby wypowiadania się o najistotniejszych wydarzeniach z historii Polski.

Ocena dostateczna:

Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który opanował kompetencje określone poziomem wymagań koniecznych i podstawowych:- dysponuje w stopniu dostatecznym zasobem wiedzy przewidzianej przez program nauczania,- zna daty, fakty i pojęcia złożone,- zna przyczyny i skutki najważniejszych wydarzeń oraz rolę postaci historycznych w tych

wydarzeniach,- potrafi samodzielnie uporządkować chronologicznie fakty i wydarzenia (ustalić następstwo w

czasie faktów i wydarzeń historycznych),a następnie nanieść je na linię czasu,- zna podstawowe źródła wiedzy o przeszłości i wyciąga proste wnioski z otrzymanych

informacji,- potrafi zredagować notatkę, ułożyć plan i przedstawić rekonstrukcję wydarzeń na podstawie

treści podręcznika,- poprawnie wyraża swoje myśli w mowie i piśmie.

Uczeń posługuje się podstawowymi faktami, pozwalającymi w stopniu elementarnym wypowiedzieć się o najistotniejszych wydarzeniach w historii Polski i świata, umieścić je w czasie i przestrzeni, rozumie pojęcia z zakresu problematyki społecznej, wykonuje zadania na poziomie podstawowym, jest aktywny na lekcji, współpracuje z grupą i nauczycielem, szanuje symbole narodowe.

Ocena dobra:

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który posiada wiedzę wymaganą programem nauczania:- zna daty, fakty i pojęcia złożone,- zna postacie historyczne i potrafi ocenić ich rolę w omawianych wydarzeniach,- potrafi określić czas trwania wydarzeń (zna daty początkowe i końcowe omawianych

wydarzeń),- potrafi wyjaśnić zależności między różnymi dziedzinami życia człowieka, dostrzega dynamikę

zmian w przeszłości, a także porównując wydarzenia z przeszłości dostrzega analogie historyczne,

- potrafi wyjaśnić różnice w opisie tych samych wydarzeń przez różnych autorów ( rozumie tekst źródłowy i potrafi go zinterpretować),

- prawidłowo posługuje się terminologią historyczną i wykorzystuje mapę jako źródło informacji,- jest aktywny na lekcjach (bierze udział w dyskusji, prezentuje własne zdanie), wykonuje prace

związane z procesem lekcyjnym i jej kreatywny ( uczestniczy w inscenizacjach lekcyjnych i chętnie wchodzi w role).

Uczeń dobrze wykonuje zadania o średnim stopniu trudności, dobrze zna faktografię określoną w treściach nauczania, przy użyciu właściwych pojęć porównuje fakty, wyszukuje i wykorzystuje informacje zawarte w zróżnicowanych typologicznie źródłach wiedzy, aktywnie pracuje na lekcji

współdziałając w grupie, dobrze sobie radzi z zadaniami ustnymi i pisemnymi; zasób nabytych umiejętności pozwala mu rozpocząć samokształcenie, wykazuje postawę tolerancji wobec innych, szanuje symbole narodowe i umie właściwie zachowywać się w ich obecności oraz je wykorzystywać.

Ocena bardzo dobra:

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który posiada wiedzę określoną programem oraz wiedzę uzyskaną w wyniku rozwijania dodatkowych zainteresowań przedmiotem, poprzez czytanie lektur i uczestnictwo w szkolnych konkursach historycznych:- posiada kompetencje określone wymaganiami na niższe oceny- zna daty faktów, wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych,- zna zależność między dziejami Polski i powszechnymi- zna źródła historyczne i ocenia ich przydatność do rekonstrukcji wydarzeń historycznych,- potrafi wyszukiwać niezbędne informacje w różnych źródłach historycznych i środkach wiedzy

historycznej (podręcznik, różne rodzaje map, tekst źródłowy, literatura), - na podstawie różnych przekazów źródłowych i wiedzy ogólnej potrafi przedstawić własny

obraz przeszłości oraz formułować własne wnioski, oceny i sądy historyczne oraz je uzasadnić (np. biorąc udział w dyskusji),

- dostrzega związek między wydarzeniami w przeszłości a teraźniejszością,- potrafi rozpoznać rodzaje tempa zmian i wyjaśnić różnice (gwałtowne – rewolucyjne,

stopniowe – ewolucyjne)

Uczeń opanował materiał w pełnym zakresie, zarówno odnośnie do wiedzy jak i umiejętności i postawy, aktywnie włącza się w życie społeczności szkolnej; samodzielnie, w sposób uwzględniający system wartości społecznych i patriotycznych potrafi ocenić zachowania swoje i innych, przewiduje trafnie ich skutki; rozwiązuje problemy, interpretuje fakty, umie w sposób właściwy bronić swoich poglądów, bardzo dobrze wykonuje testy sprawdzające wiadomości i umiejętności, bierze udział w konkursach.

Ocena celująca:

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który posiada pełny zakres wiedzy( sprawdziany - 100 %) lub wykracza ona poza obowiązkowe wymagania programowe, systematycznie pracuje nad pogłębieniem wiedzy historycznej, czyta książki historyczne, a jego zasób wiedzy i umiejętności historyczne wskazują na wyraźne uzdolnienia humanistyczne.

Uczeń opanował i samodzielnie rozszerzył zdobytą wiedzę, bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach szkolnych i międzyszkolnych, formułuje wnioski na podstawie samodzielnie zdobytej wiedzy, wykazuje altruistyczne postawy społeczne, aktywnie i skutecznie włącza się w rozwiązywanie konfliktów i problemów zaistniałych w otaczającym go środowisku, aktywnie uczestniczy w życiu szkoły, a także w miarę możliwości włącza się w działania środowiska lokalnego.

V. Zakres wymagań z przedmiotu historia i społeczeństwo stawianych przed uczniami klasy IV, V, VI i VII szkoły podstawowej, zgodny z nową podstawą programową:

W procesie kształcenia w zakresie przedmiotu historia w szkole podstawowej uczniowie powinni:

– integrować wiedzę historyczną uzyskaną z różnych źródeł – ujmować treści historyczne w związkach przyczynowo-skutkowych– oceniać fakty i wydarzenia z przeszłości, – stosować ze zrozumieniem pojęcia i terminy, – formułować krótką wypowiedź ustną i pisemną, – tworzyć opowiadanie oparte na treściach historycznych, z obrazowym ujmowaniem epizodów, postaci, scenek historycznych, – umieszczać wydarzenia w przedziałach czasowych, obliczać upływu czasu między wydarzeniami, porządkować wydarzenia w kolejności chronologicznej, – rysować drzewo genealogiczne , – poszukiwać swego miejsca w świecie, świadomie korzystać z przysługujących praw oraz wypełniać obowiązki, – dokonywać krytycznej oceny wydarzeń historycznych i współczesnych, – rozumieć i stosować przyjęte normy współżycia w najbliższym otoczeniu, – działać indywidualnie i grupowo w najbliższym otoczeniu społecznym i na forum szkoły , – samodzielnie oceniać zachowanie własne i innych, a także przewidywać ich konsekwencje – dokonywać świadomej samoidentyfikacji kulturowej, narodowej, etnicznej, regionalnej i państwowej, – formułować opinie i uzasadniać własną postawę i poglądy,

– wyrażać własne zdanie i słuchać zdania innych ,– dostrzegać związki teraźniejszości z przeszłością oraz ciągłość rozwoju kulturalnego i cywilizacyjnego, – odczytywać i opisywać różnorodne źródła informacji historycznej i wykorzystywać ich

ilustracyjne przedstawienie przy rekonstrukcji przeszłości, rozpoznawać i opisywać poznane źródła ikonograficzne, interpretować krótkie fragmenty tekstów źródłowych,

– lokalizować w czasie i w przestrzeni historycznej wydarzenia z wykorzystaniem osi czasu, wykresów i tabel , posługiwać się kategoriami czasu i przestrzeni w celu porządkowania wydarzeń, posługiwać się mapą, odczytywać przedstawione na niej podstawowe wydarzenia, procesy historyczne i społeczne,

– wyciągać wnioski z porównywania dwóch i więcej prostych informacji dotyczących wydarzeń i postaci historycznych

– poszukiwać potrzebnych informacji w różnorodnych źródłach oraz rozwijać umiejętności ich selekcjonowania, porządkowania i przechowywania

– ukierunkowywać i opisywać bezpośrednią obserwację elementów środowiska geograficznego i społecznego,

– formułować pytania i problemy dotyczące zjawisk zachodzących w środowisku lokalnym, regionalnym i poszukiwanie ich rozwiązań z wykorzystaniem dostępnych źródeł informacji ,

– zapoznać się z treścią i historią powstania hymnu narodowego oraz symboli narodowych i państwowych ,

– wykazać się odpowiednim zachowaniem podczas uroczystości szkolnych i państwowych,

– umieć dostrzegać i podejmować działania na rzecz rozwiązywania problemów i zadań w najbliższym otoczeniu i środowisku lokalnym, dostrzega i nazywa konflikty pojawiające się we własnym otoczeniu oraz zna mechanizmy i  instytucje przydatne przy ich rozwiązywaniu,

– zapoznać się z systemem pomocy społecznej w najbliższym środowisku (dla różnych kategorii osób niepełnosprawnych),

– umieć podejmować decyzje dotyczące grupy,– umieć przeprowadzić wybory do samorządu szkolnego,– znać instytucje państwa demokratycznego,– odczytywać związki łączące tradycję rodzinną z tradycjami regionu,– dostrzegać wpływ wartości związanych z kulturą regionu na życie jego mieszkańców:,– świadomie i aktywnie uczestniczyć w życiu wspólnoty lokalnej, w zachowaniu i pomnażaniu

dziedzictwa kulturowego.

wymagania szczegółowe z historii:

Po klasie IV uczeń: – charakteryzuje nauki badające przeszłość;– odróżnia historię rozumianą jako przeszłość od historii rozumianej jako nauka o dziejach;– porównuje sposób zdobywania wiedzy przez historyka i archeologa;– podaje przykłady różnego rodzaju źródeł historycznych;– podaje przykłady różnego rodzaju pamiątek historycznych i wyjaśnia, dlaczego są one ważne;– wskazuje tradycje rodzinne i opowiada o nich;– sporządza drzewo genealogiczne najbliższych członków rodziny;– wyjaśnia, czym jest patriotyzm i w jaki sposób należy go wyrażać;– wskazuje lokalne zabytki i inne miejsca związane z dziejami regionu, np. pomniki;– wyjaśnia, czym jest naród;– opisuje polskie symbole;– wymienia najważniejsze święta państwowe i narodowe;– dostrzega związki przeszłości z współczesnością;– chronologicznie układa epoki historyczne oraz wskazuje ich daty graniczne;– umiejscawia epoki, wieki, wydarzenia na osi czasu;– porządkuje chronologicznie różne daty;– przypisuje określone wydarzenie historyczne do ery, epoki, wieku;– oblicza upływ czasu między różnymi wydarzeniami, w tym na przełomie obu er;– odczytuje informacje z osi czasu;– zamienia cyfry arabskie na rzymskie;– rozróżnia mapę od planu;– charakteryzuje różnego rodzaju symbole kartograficzne i odczytuje informacje z mapy;– wyjaśnia, dlaczego mapy są ważne w pracy historyków.

– przedstawia legendy o początkach państwa polskiego;– wyjaśnia znaczenie chrztu Polski;– przedstawia najważniejsze dokonania Mieszka I;– przedstawia najważniejsze dokonania Bolesława Chrobrego;

– przedstawia, kim był św. Wojciech i jaki był cel jego misji;– opisuje przebieg i wyjaśnia znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego;– pokazuje na mapie ziemie przyłączone do państwa polskiego;– wyjaśnia, dlaczego potomni nazwali Kazimierza Wielkim;– wyjaśnia powiedzenie, że Kazimierz zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną;– wymienia najważniejsze reformy wprowadzone przez króla;– wyjaśnia znaczenie utworzenia Akademii Krakowskiej;

– opisuje bitwę pod Grunwaldem;– wyjaśnia, dlaczego Zawisza Czarny stał się wzorem do naśladowania dla polskich rycerzy;– przedstawia obyczajowość rycerską;– charakteryzuje uzbrojenie rycerza;– przedstawia dokonania Mikołaja Kopernika.

– wyjaśnia, w jaki sposób wyłaniano króla po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów;– charakteryzuje „złotą wolność szlachecką”;– wyjaśnia, dlaczego Jan Zamojski został uznany za męża stanu;– wyjaśnia, dlaczego Jan Zamojski przywiązywał dużą wagę do edukacji;– dokonuje oceny dokonań przeora Augustyna Kordeckiego, Stefana Czarnieckiego i Jana III Sobieskiego;– wskazuje największe polskie sukcesy militarne w 2. poł. XVII w.;– charakteryzuje postać i dokonania Tadeusza Kościuszki;– wyjaśnia znaczenie Konstytucji 3 maja;– wyjaśnia, dlaczego Polacy zdecydowali się walczyć u boku Napoleona;– zna dokonania Jana Henryka Dąbrowskiego;– charakteryzuje Legiony Polskie we Włoszech;– zna tekst Mazurka Dąbrowskiego i jego autora;

– przedstawia dokonania Marii Skłodowskiej-Curie.

– wyjaśnia, dlaczego podczas I wojny światowej pojawiła się szansa na odzyskanie niepodległości przez Polskę;– wykazuje wkład Polaków w odzyskanie niepodległości i rolę Legionów Polskich;– wykazuje rolę Józefa Piłsudskiego w utworzeniu II Rzeczypospolitej;– uzasadnia znaczenie bitwy pod Warszawą;– charakteryzuje trudności, z jakimi zmierzyli się Polacy, budując II Rzeczpospolitą;– przedstawia wkład Eugeniusza Kwiatkowskiego w rozwój gospodarczy II Rzeczypospolitej;– wyjaśnia, dlaczego Gdynia stała się polskim „oknem na świat”;– charakteryzuje sytuację społeczeństwa polskiego pod okupacją niemiecką;– wyjaśnia, jakie zadania realizowało Polskie Państwo Podziemne;– na przykładzie akcji pod Arsenałem wyjaśnia, na czym polegała działalność Szarych Szeregów;– przedstawia zasługi Zośki, Alka i Rudego;– podaje przykłady różnych sposobów walki z okupantami;– opisuje politykę nazistów wobec ludności żydowskiej;– charakteryzuje politykę komunistów wobec polskiego podziemia niepodległościowego;

– opisuje wygląd średniowiecznego zamku;– wskazuje najważniejsze dokonania Jadwigi i Władysława Jagiełły;– wskazuje na mapie państwo zakonu krzyżackiego oraz obszar Wielkiego Księstwa Litewskiego;– wyjaśnia przyczyny zawarcia unii między Polską a Wielkim Księstwem Litewskim i jej konsekwencje;

– wyjaśnia, jakie były przyczyny wybuchu powstania styczniowego;– zna dokonania Romualda Traugutta;– opisuje funkcjonowanie państwa powstańczego;

– ocenia postawę Witolda Pileckiego, Danuty Siedzikówny;– przedstawia rolę Kościoła w czasach komunizmu;– wyjaśnia znaczenie Jana Pawła II w walce społeczeństwa polskiego o wolność;– opisuje tło powstania NSZZ „Solidarność” oraz przedstawia główne żądania strajkujących;– wymienia czołowych przywódców opozycyjnego ruchu robotniczego;– opisuje skutki wprowadzenia stanu wojennego;– przedstawia, w jakich okolicznościach Polska odzyskała suwerenność.

po klasie V uczeń:-oblicza czas pomiędzy wydarzeniami historycznymi,– przypisuje wydarzenia wiekowi i zaznacza je na osi chronologicznej,– wskazuje na osi czasu datę wynalezienia pisma,– wskazuje na mapce w podręczniku miasta‐ państwa starożytnej Mezopotamii,– opowiada o warunkach życia ludności zamieszkującej tereny między Eufratem i Tygrysem,– podaje, że w Mezopotamii powstała jedna z najstarszych cywilizacji i powstało najstarsze spisane prawo,– wymienia wynalazki mieszkańców Mezopotamii (koło, szkło, cegła, pismo),– opowiada o władzy faraona i społeczeństwie Egiptu,– wyjaśnia, dlaczego Egipt nazywano darem Nilu,– opowiada o wędrówce Izraelitów do Ziemi Obiecanej,–stosuje termin: Dziesięcioro Przykazań, Arka Przymierza,– wyjaśnia znaczenie wynalazku pisma dla wspólnoty ludzkiej.

–podaje wpływ warunków naturalnych na powstanie państw starożytnych,– wyjaśnia pojęcie miasto‐ państwo,– opowiada o życiu starożytnych Greków,– opisuje wojny Greków z Persami,– opisuje różnice w wychowaniu spartańskim i ateńskim,– charakteryzuje demokrację ateńską,– wymienia najważniejsze osiągnięcia starożytnych Greków w dziedzinie kultury, sztuki i budownictwa (teatr, rzeźba, świątynie, Akropol),– opisuje życie w Atenach peryklejskich, używając pojęć: teatr, filozofia, bogowie olimpijscy (Zeus, Apollo, Atena), mity (Herakles, Odyseusz), olimpiada,– wskazuje na podstawie materiału ikonograficznego porządki architektoniczne: dorycki, joński, koryncki,– posługuje się pojęciami: Hellada, Hellenowie, polis, kolonizacja grecka, obywatel, ambrozja.

– wskazuje na osi czasu VIII w. p.n.e.,– opowiada legendy o założeniu Rzymu,– zna pojęcia: republika, senat, trybun ludowy, prawo rzymskie,–wymienia nazwę państwa, w którym narodziło się chrześcijaństwo i wskazać je na mapie,– opowiada o znaczeniu armii rzymskiej w budowaniu imperium przez Rzymian,– wskazuje i opisuje na podstawie materiału ikonograficznego osiągnięcia Rzymian w budownictwie: amfiteatr, drogę rzymską, akwedukt, termy, forum rzymskie, łuk tryumfalny, willę rzymską,– charakteryzuje osiągnięcia Rzymu, używając pojęć i terminów: prawo rzymskie, drogi, wodociągi,– charakteryzuje społeczeństwo rzymskie,– opisuje rodzinę i rozrywki Rzymian,

–wskazuje na osi czasu: 753 p.n.e., V w. p.n.e., datę narodzin Chrystusa (początek naszej ery), 476 r. n.e. i oblicza czas między różnymi wydarzeniami,– opisuje narodziny chrześcijaństwa i jego rozpowszechnianie w czasach starożytnych,– opowiada o upadku Imperium Rzymskiego, używając pojęć: Wandalowie, Hunowie, plemiona germańskie,–wymienia przyczyny i skutki upadku Cesarstwa Rzymskiego,–omawia znaczenie przekazu dziedzictwa starożytności.

–wyjaśnia pojęcia: król, cesarz, szkoła pałacowa, pismo karolińskie,–wymienia osiągnięcia Karola Wielkiego,– potrafi wskazać na mapie państwo Franków,– wskazuje na mapie Gniezno i państwa Mieszka I,– wymienia ważniejsze plemiona na ziemiach polskich,– opisuje panowanie Mieszka I, umiejscawiając je w czasie i używając pojęć: plemię, gród, drużyna, książę,–podaje znaczenie przyjęcia chrztu przez Polskę,– potrafi zaznaczyć na osi czasu rok 966,– opisuje zadania drużyny książęcej,– wskazuje na mapie państwo Bolesława Chrobrego i kraj Prusów,– opisuje na podstawie źródła ikonograficznego ( wybranych kwater Drzwi Gnieźnieńskich) historię św. Wojciecha,– stosuje pojęcia: misja, biskup, Drzwi Gnieźnieńskie,– opowiada historię zjazdu gnieźnieńskiego, uwzględniając postaci: św. Wojciecha, Bolesława Chrobrego i Ottona III,– wskazuje na mapie państwo Bolesława Chrobrego.– opisuje Polskę za czasów rozbicia dzielnicowego,–wyjaśnia określenie: dzielnica senioralna,– opisuje zjednoczenie Polski przez Władysława Łokietka,

– wskazuje na mapie miasta otoczone murami i zamki zbudowane w czasach Kazimierza Wielkiego,– oznacza na osi czasu rok 1333 i XIV wiek,– wskazuje na mapie Kraków i państwo Kazimierza Wielkiego, umiejscawiając je w czasie,– opowiada o panowaniu Kazimierza Wielkiego, z uwzględnieniem powstania Akademii Krakowskiej i uczty u Wierzynka,– charakteryzuje społeczność średniowiecznej uczelni,– wymienia nauki wykładane w Akademii Krakowskiej,– wymienia znane postacie studiujące w Akademii,

– wskazuje na mapie Wielkie Księstwo Litewskie,– wyjaśnia przyczyny unii polsko‐ litewskiej,– charakteryzuje osobę Jadwigi i wymienia jej zasługi dla kultury polskiej,– opowiada o przyczynach i skutkach bitwy pod Grunwaldem.

Po klasie VI uczeń:– wskazuje na osi czasu wiek XVI i lata: 1450, 1473, 1492 i przyporządkowuje im wydarzenia,– umieszcza Krzysztofa Kolumba i jego pierwszą odkrywczą wyprawę w czasie i w przestrzeni,– opisuje odkrycie Krzysztofa Kolumba, używając pojęć: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna,– wymienia następstwa wypraw odkrywczych dla Europy i dla Ameryki,– wymienia dokonania uczonych i artystów epoki odrodzenia,

– opisuje życie dworskie na Wawelu w okresie panowania Zygmuntów, używając pojęć: dwór, paziowie, komnata, arras,– uzasadnia, dlaczego XVI wiek nazywany jest „złotym wiekiem” Rzeczypospolitej.– opowiada o ostatnim monarsze z dynastii Jagiellonów – Zygmuncie II Auguście,

– wyjaśnia , na czym polegała unia lubelska i wskazuje na mapie Rzeczpospolitą Obojga Narodów,– wskazuje na osi czasu rok zawarcia unii lubelskiej – 1569 r. i pierwszej wolnej elekcji – 1573 r.,– opisuje, w jaki sposób dokonywano wyboru króla, używając pojęć: elekcja, pole elekcyjne, koronacja,– podaje różnicę między sejmem walnym a sejmikami ziemskimi,– charakteryzuje obowiązki szlachcica wobec państwa, używając pojęć: sejm, sejmik, pospolite r ruszenie,– charakteryzuje rolę króla, senatu i izby poselskiej w państwie polsko‐litewskim,– wyjaśnia znaczenie przywilejów szlacheckich dla rozwoju demokracji szlacheckiej,– opisuje znaczenie sejmu dla funkcjonowania państwa,– opisuje funkcjonowanie folwarku szlacheckiego,– opisuje działalność gospodarczą polskiej szlachty, używając pojęć: folwark, pańszczyzna, kmiecie, spichlerz, spław rzeczny – Wisła do Gdańska,– wskazuje na mapie Rzeczypospolitej XVI w. Wisłę, Gdańsk i porty zbożowe na Wiśle.

– sytuuje w czasie i omawia wydarzenia potopu szwedzkiego, z uwzględnieniem obrony Częstochowy i postaci Stefana Czarnieckiego,– opisuje charakter wojny ze Szwedami, używając pojęć: potop szwedzki, wojna podjazdowa,– oznacza na osi czasu rok 1655,– określa, na podstawie mapy: Rzeczpospolita w XVII wieku, kierunki najazdów wojsk szwedzkich i odczytuje ważniejsze bitwy,– charakteryzuje postać Stefana Czarnieckiego, używając pojęć: hetman, buława,– opisuje warunki życia Kozaków zaporoskich i okoliczności wybuchu powstania na Ukrainie, używając pojęć kozaczyzna, Zaporoże, Ukraina, powstanie Chmielnickiego, rejestr kozacki, ataman,– wskazuje na mapie miejsca bitew i obszar powstania,– sytuuje w czasie i opisuje wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego, używając pojęć: oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria,– wymienia znanych dowódców: Jana Karola Chodkiewicza i Stefana Żółkiewskiego i pamięta ich zasługi w walkach ze Szwecją i Turcją,– opisuje sylwetki wielkich Polaków, charakteryzuje wzory postaw,– opisuje oblężenie Wiednia i bitwę stoczoną z Turkami, używając pojęć: oblężenie Wiednia, sułtan, husaria– pamięta, że bitwa ta zdecydowała o losach Europy,– opisuje, na podstawie planu: Bitwa pod Wiedniem, przebieg bitwy,– rozpoznaje i opisuje na materiale ikonograficznym husarię.

–podaje przykłady naprawy państwa polskiego za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, z uwzględnieniem Konstytucji 3 maja,– pamięta datę uchwalenia Konstytucji 3 maja,– rozpoznaje na materiale ikonograficznym postacie Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz Tadeusza Kościuszki,– omawia i sytuuje w czasie wydarzenia powstania kościuszkowskiego, używając pojęć: naczelnik powstania, przysięga Kościuszki, kosynierzy,– wyjaśnia, w jakich okolicznościach doszło do upadku państwa polskiego,– podaje datę trzeciego rozbioru,

– umiejscawia w czasie powstanie listopadowe,– wymienia cele walki powstańców oraz przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranym powstaniu listopadowym,– umiejscawia w czasie powstanie styczniowe,– wymienia cele walki powstańców oraz przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranym powstaniu styczniowym,– wskazuje na osi czasu wiek XVIII i XIX,– pamięta daty powstań narodowych: 1794, 1830, 1863.– omawia, na wybranym przykładzie, walkę o język polski w nauczaniu, używając pojęć: rusyfikacja, tajne nauczanie,–stosuje pojęcia: pozytywizm, praca u podstaw, praca organiczna,– opowiada o sytuacji Polaków w zaborze rosyjskim,– opowiada o sytuacji Polaków w zaborze pruskim,– wskazuje na ograniczone swobody narodowe i obywatelskie w zaborze austriackim,– zbiera z różnych źródeł informacje o zasługach dla rozwoju kultury polskiej: Jana Matejki, Stanisława Moniuszki, Henryka Sienkiewicza i Stanisława Wyspiańskiego,– wskazuje na mapie państwa, które przyjęły najwięcej emigrantów z ziem polskich,– podaje przykłady działalności Polaków na emigracji,– rozróżnia emigrację polityczną i zarobkową,– zbiera z różnych źródeł informacje o zasługach dla kultury polskiej: Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza, Marii Skłodowskiej‐ Curie, Heleny Modrzejewskiej,–wymienia osiągnięcia Marii Skłodowskiej‐ Curie na polu nauki,– opowiada o rozwoju uprzemysłowienia w XIX wieku, używając pojęć: maszyna parowa, kolej żelazna, statek parowy, silnik elektryczny, telegraf, fabryka, fabrykant, robotnicy, klasa społeczna,– wskazuje na mapie najbardziej uprzemysłowione miasta na ziemiach polskich,– rozróżnia rzemieślnicze i fabryczne ( maszynowe) formy produkcji,– opisuje warunki pracy w XIX ‐wiecznej fabryce w Łodzi,– charakteryzuje mieszkańców Łodzi, używając pojęć: klasa społeczna, robotnicy, kapitaliści, fabrykanci.

– podaje przyczyny wybuchu I wojny światowej,– wymienia lata: 1914–1918, 1919,1920,– opowiada o działaniach wojennych,– wymienia nowe rodzaje broni,– opowiada o tragicznych skutkach I wojny światowej,– wskazuje na mapie odrodzoną II Rzeczpospolitą i jej sąsiadów,– rozpoznaje na źródle ikonograficznym postacie Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego i charakteryzuje je,– wymienia powody, dla których Polacy walczyli w armiach państw zaborczych,– stosuje pojęcia: wielka wojna, wojna światowa, traktat wersalski,– wymienia polskich polityków, którzy brali udział w obradach kongresu,– wymienia czynniki decydujące o odzyskaniu przez Polskę niepodległości,– opisuje znaczenie daty: 11 listopada 1918 roku,– zbiera informacje o zasługach dla państwa polskiego Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego,– wymienia osiągnięcia odrodzonej Rzeczypospolitej.

–wymienia przyczyny wybuchu II wojny światowej,– wskazuje na mapie państwa, które dokonały agresji na Polskę,– podaje charakterystyczne cechy polityki Stalina i Hitlera wobec własnych społeczeństw i państw podbitych,– podaje daty i potrafi wskazać na osi czasu: 1 września 1939 r., 17 września 1939 r., 1 sierpnia 1944 r.,

–na podstawie mapy opowiada o przebiegu wojny obronnej Polski 1939 r.,–omawia sytuację Polaków podczas okupacji hitlerowskiej,– charakteryzuje życie ludności na okupowanych terytoriach Polski, z uwzględnieniem losów ludności żydowskiej,– opisuje warunki panujące w obozach koncentracyjnych,– podaje okoliczności zbrodni katyńskiej; wywózek Polaków w głąb Rosji,– wymienia przyczyny i skutki powstania warszawskiego,– opisuje postawę ludności cywilnej i żołnierzy powstańczej Warszawy,– omawia formy oporu społeczeństwa wobec okupantów,–opowiada o udziale dzieci w powstaniu warszawskim,–wyjaśnia potrzebę szczególnej troski o miejsca pamięci,– opisuje wydarzenia i konsekwencje II wojny światowej, używając pojęć: państwo totalitarne, faszyzm, nazizm, komunizm, wojna obronna, okupacja, obóz koncentracyjny, Auschwitz, Katyń, getto, konspiracja, powstanie warszawskie).

– wskazuje na mapie granice Polskiej Rzeczypospolitej Polskiej Ludowej i wymienia jej sąsiadów,– opowiada o Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, używając pojęć: odbudowa ze zniszczeń wojennych, awans społeczny i likwidacja analfabetyzmu, planowanie centralne, zależność od ZSRR, dyktatura partii komunistycznej, cenzura, opozycja demokratyczna,– opisuje powstanie i działania Solidarności, używając określeń: strajk, walka bez przemocy, stan wojenny, okrągły stół.–podaje okoliczności i datę zakończenia II wojny światowej,– zna daty: 4 czerwca 1989 roku i 1 maja 2004 roku i potrafi opowiedzieć z jakimi wydarzeniami się wiążą– wskazuje na mapie III Rzeczpospolitą i jej sąsiadów,– opisuje powstanie i działania Solidarności, używając określeń: strajk, walka bez przemocy, stan wojenny, „Okrągły Stół”,– wyjaśnia, jakie najważniejsze zmiany zaszły w Polsce w 1989 r.,– wymienia mniejszości narodowe i etniczne żyjące w Polsce i na wybranych przykładach opisuje ich kulturę i tradycje oraz wymienia miejsca największych skupisk Polaków na świecie,– wyjaśnia, w czym wyraża się demokratyczny charakter państwa polskiego, używając pojęć: wolne wybory, wolność słowa, wolne media, konstytucja,– wymienia organy władzy w Rzeczypospolitej Polskiej: parlament, prezydent, rząd, sądy i omawia najważniejszą funkcję każdego z tych organów w systemie politycznym,– podaje przykłady praw i obowiązków obywateli Rzeczypospolitej Polskiej,– omawia wybrane prawa dziecka i podaje, gdzie można się zwrócić, gdy są one łamane,– wyjaśnia znaczenie pracy w życiu człowieka i dostrzega jej społeczny podział,– opisuje różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,– podaje przykłady ważnych problemów współczesnej Polski, korzystając z różnych źródeł informacji (od osób dorosłych, z prasy, radia, telewizji, internetu),

– opowiada o uczestnictwie Polski we wspólnocie europejskiej, używając pojęć: Unia Europejska, europejska solidarność, stosunki między na rodowe, oraz rozpoznaje symbole unijne: flagę i hymn Unii Europejskiej (Oda do radości),– wyjaśnia, co oznacza powiedzenie: „świat stał się mniejszy” i wskazuje przyczyny tego zjawiska,– opisuje na przykładach wpływ techniki na środowisko naturalne i życie człowieka,– wymienia pożytki i niebezpieczeństwa korzystania z mediów elektronicznych,– opowiada o przejawach nędzy na świecie oraz formułuje własną opinię o działaniach pomocowych podejmowanych przez państwa lub organizacje pozarządowe,– wyjaśnia na przykładach przyczyny i następstwa konfliktów zbrojnych na świecie.

Po klasie VII uczeń:

– omawia postanowienia polityczne i terytorialne kongresu wiedeńskiego;– przedstawia i ocenia skutki nowego porządku europejskiego;– wskazuje na mapie zmiany spowodowane decyzjami kongresu wiedeńskiego;– omawia cechy charakterystyczne, przejawy i skutki gospodarcze oraz społeczne rewolucji przemysłowej;– wyjaśnia rolę wynalazków w rozwoju cywilizacyjnym Europy i świata w dobie rewolucji przemysłowej,– przedstawia genezę i założenia programowe nowych idei politycznych: liberalizmu, konserwatyzmu, socjalizmu i komunizmu;– omawia narodziny ruchu robotniczego;– wskazuje przyczyny wystąpień przeciwko porządkowi wiedeńskiemu;– charakteryzuje powstania i rewolucje zmierzające do obalenia ładu wiedeńskiego oraz ocenia ich skutki;– opisuje okoliczności upadku porządku ustanowionego na kongresie wiedeńskim;– charakteryzuje przebieg Wiosny Ludów;– przedstawia skutki wojny krymskiej. – wskazuje mapie zmiany terytorialne ziem polskich po kongresie wiedeńskim oraz miejsca ważniejszych bitew powstania listopadowego;– charakteryzuje położenie Polaków w zaborze pruskim i austriackim oraz w Rzeczypospolitej Krakowskiej;– omawia ustrój Królestwa Polskiego określony w konstytucji z 1815 r.;– opisuje rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego oraz osiągnięcia w kulturze i edukacji;– przedstawia przyczyny, przebieg i skutki polskich powstań narodowych w I połowie XIX w.;– omawia główne nurty polityczne Wielkiej Emigracji;– przedstawia najwybitniejszych działaczy i twórców Wielkiej Emigracji;– wyjaśnia, jaką rolę odgrywała działalność polityczna i kulturalna Wielkiej Emigracji dla Polaków pod zaborami;– wskazuje przyczyny i skutki wystąpień w latach 1846–1848;– wyjaśnia okoliczności, w jakich doszło do uwłaszczenia chłopów w zaborze pruskim i austriackim;– charakteryzuje dorobek literacki, muzyczny i malarski romantyzmu polskiego.

– charakteryzuje polityczno-społeczne i gospodarcze podłoże wojny secesyjnej;–wyjaśnia wpływ zniesienia niewolnictwa na zwycięstwo Północy nad Południem w wojnie secesyjnej;– charakteryzuje rozwój Stanów Zjednoczonych w XIX w.;– omawia genezę, przebieg i skutki zjednoczenia Włoch i Niemiec;– wskazuje na mapie zmiany terytorialne w Europie spowodowane zjednoczeniem Włoch i Niemiec oraz imperia kolonialne Wielkiej Brytanii, Francji i Niemiec;– charakteryzuje przyczyny, omawia i ocenia następstwa ekspansji kolonialnej państw europejskich w XIX w.;–przedstawia narodziny, założenia programowe i wybitnych przedstawicieli idei politycznych, które rozwinęły się w II połowie XIX w.;– opisuje i ocenia proces demokratyzacji państw europejskich w XIX w.;– przedstawia i ocenia wpływ postępu technicznego i odkryć naukowych na życie codzienne w II połowie XIX w.;– omawia przemiany obyczajowe, jaki zaszły w II połowie XIX w.; – charakteryzuje kulturę masową i przedstawia jej wpływ na życie codzienne; – opisuje główne nurty w kulturze i sztuce II połowy XIX w.

– omawia sytuację polityczną w Królestwie Polskim przed wybuchem powstania styczniowego;– wyjaśnia okoliczności, w jakich doszło do uwłaszczenia chłopów w zaborze rosyjskim;– przedstawia przyczyny, przebieg i skutki polskich powstania styczniowego;–przedstawia bezpośrednie następstwa powstania styczniowego;– ocenia bilans polskich powstań narodowych;– charakteryzuje politykę rusyfikacji i germanizacji;– omawia i ocenia postawy Polaków wobec polityki zaborców;– wyjaśnia, na czym polegała autonomia Galicji i dlaczego pełniła ona rolę „polskiego Piemontu”;–przedstawia narodziny i działalność polskich organizacji politycznych reprezentujących ruch robotniczy, narodowy i ludowy;– omawia przyczyny, przebieg i skutki rewolucji 1905–1907 w Królestwie Polskim;– przedstawia orientacje niepodległościowe i ich działalność na ziemiach polskich w latach 1908–1914;– identyfikuje działaczy i przywódców partii politycznych oraz organizacji niepodległościowych;– charakteryzuje proces formowania się nowoczesnej świadomości narodowej Polaków w XIX w.;– przedstawia program i wybitnych przedstawicieli polskiego pozytywizmu oraz Młodej Polski.

– omawia konflikty między mocarstwami na przełomie XIX i XX w.;– przedstawia rywalizację polityczną, gospodarczą i militarną między mocarstwami, która zapowiadała nadciągającą wojnę;– wskazuje pośrednie i bezpośrednie przyczyny I wojny światowej;– charakteryzuje przebieg działań wojennych na różnych frontach I wojny światowej;– przedstawia specyfikę prowadzenia działań wojennych w czasie I wojny światowej;– dostrzega wpływ postępu technicznego na sposób prowadzenia działań wojennych;– charakteryzuje stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej przed Wielką Wojnąi w czasie jej trwania;– opisuje i ocenia polski czyn zbrojny w czasie I wojny światowej;– omawia i ocenia wysiłek dyplomatyczny Polaków na rzecz wskrzeszenia państwowości polskiej;– przedstawia przyczyny, przebieg i skutki rewolucji w Rosji;– omawia następstwa polityczne i międzynarodowe rewolucji bolszewickiej i wojny domowej;–przedstawia i ocenia rolę wybitnych Polaków w walce i odzyskaniu niepodległości po I wojnie światowej.

–charakteryzuje ład wersalski oraz przedstawia funkcjonowanie Ligi Narodów;– ocenia porządek ustanowiony na konferencji paryskiej oraz działalność Ligi Narodów;– przedstawia gospodarcze i społeczne skutki I wojny światowej;– opisuje proces odbudowy powojennej Europy;– przedstawia mechanizmy, przejawy i sposób wychodzenia z wielkiego kryzysu ekonomicznego;– wyjaśnia, na czym polegał kryzys demokracji w dwudziestoleciu międzywojennym;– opisuje narodziny totalitaryzmu w Europie: włoskiego faszyzmu, niemieckiego narodowego socjalizmu, systemu radzieckiego;– charakteryzuje założenia ideologiczne europejskich totalitaryzmów i przedstawia przykłady ich realizacji;– przedstawia cechy charakterystyczne kultury w dwudziestoleciu międzywojennym i ważniejsze osiągnięcia;– omawia politykę Japonii na Dalekim Wschodzie;– przedstawia przyczyny i skutki wojny domowej w Hiszpanii;– opisuje ekspansję państw faszystowskich i jej konsekwencje polityczne;– ocenia postawę państw zachodnich wobec polityki Hitlera.

– opisuje proces przejmowania władzy przez lokalne ośrodki polityczne;

– charakteryzuje sytuację polityczną, gospodarczą i społeczną ziem polskich po I wojnie światowej;– przedstawia i ocenia rolę J. Piłsudskiego w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości;– charakteryzuje proces tworzenia struktur władzy w niepodległej Polsce;– przedstawia założenia ustrojowe zapisane w konstytucjach II Rzeczypospolitej;– omawia przebieg i skutki walk Polaków o kształt terytorialny państwa polskiego;– charakteryzuje rządy parlamentarne w latach 1919–1926 i wyjaśnia mechanizmy narastania kryzysu politycznego;– opisuje przebieg i następstwa polityczne zamachu majowego;– przedstawia i ocenia rządy obozu sanacji;– charakteryzuje politykę zagraniczną II Rzeczypospolitej i ocenia jej stosunki z sojusznikami i sąsiadami;– omawia i ocenia politykę gospodarczą Polski międzywojennej;– przedstawia strukturę społeczną i narodowościową II Rzeczypospolitej i ocenia politykę państwa wobec mniejszości;– opisuje osiągnięcia II Rzeczypospolitej w zakresie kultury, gospodarki i nauki;– charakteryzuje sytuację Polski w przededniu II wojny światowej.