Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012

.................................... kod pracy ucznia

............................................. pieczątka nagłówkowa szkoły

PRZEDMIOTOWY KONKURS CHEMICZNY

DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM

ETAP SZKOLNY

Drogi Uczniu,

Witaj w pierwszym etapie konkursu chemicznego. Przeczytaj uważnie instrukcję i postaraj

się prawidłowo odpowiedzieć na wszystkie pytania zawarte w arkuszu konkursowym.

1. Arkusz liczy 8 stron i zawiera 18 zadań.

2. Przed rozpoczęciem pracy sprawdź, czy Twój test jest kompletny.

Jeśli zauważysz usterki, zgłoś je komisji konkursowej.

3. W czasie rozwiązywania zadań możesz korzystać z tablicy układu

okresowego pierwiastków, tablicy rozpuszczalności wybranych wo-

dorotlenków i soli oraz kalkulatora prostego.

4. Zadania czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

5. Rozwiązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym

przy każdym zadaniu. Staraj się, aby Twoje odpowiedzi były precy-

zyjne i jednoznaczne.

6. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok rozumowania

prowadzący do ostatecznego wyniku oraz pamiętaj o jednostkach.

7. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra z czarnym lub granatowym

tuszem/atramentem.

8. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.

9. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.

10. W przypadku testu wyboru podane są cztery odpowiedzi, z których

tylko jedna jest poprawna. Wybierz ją i wpisz znak X zaznaczając

odpowiednią literę w teście.

11. Jeśli zmienisz swoją decyzję, otocz błędną odpowiedź kółkiem

i zaznacz poprawną.

Pracuj samodzielnie.

Życzymy powodzenia!

Czas pracy:

60 minut

Za bezbłędne rozwiąza-

nie wszystkich zadań

możesz

otrzymać maksymalnie

50 punktów.

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012

Strona 2 z 8

Zadanie 1 (0 – 2)

Napisz pełną słowną interpretację następujących symboli i wzorów chemicznych:

A. 4P4 ………………………………………………………………………………….

B. C2H4 …………………………………………………………………………………..

C. 2CuSO4 …………………………………………………………………………………..

D. H ………………………………………………………………………………….

E. H2 ………………………………………………………………………………….

Zadanie 2 (0 – 2)

Oblicz wzór sumaryczny związku chemicznego, którego cząsteczka zawiera 2 atomy pierwiastka

o łącznej masie 112u i 3 atomy pierwiastka o łącznej masie 96u. Podaj jego nazwę systematyczną.

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Wzór sumaryczny: …………………, nazwa związku chemicznego: …………………………………..

Zadanie 3 (0 – 3)

Na podstawie analizy budowy atomu oraz położenia pierwiastka w układzie okresowym uszere-

guj pierwiastki o podanych symbolach: 31Ga, 2He, 6C, 55Cs, 17Cl zgodnie ze:

a) zwiększającą się liczbą powłok elektronowych w atomach: ………………………………………….

b) zwiększającą się liczbą elektronów walencyjnych w atomach: ………………………………………

c) wzrostem charakteru metalicznego …………………………………………………………………..

Zadanie 4 (0 – 3)

Podaj przykłady pierwiastków i związków chemicznych (wpisując symbole lub wzory chemiczne)

spełniających poniższe warunki.

a) dwóch pierwiastków chemicznych, które w temperaturze pokojowej są cieczami. …………………..

b) dwóch gazów: pierwiastka i związku chemicznego, które występują w powietrzu. ………………….

c) dwóch gazów, związków chemicznych występujących w gazie ziemnym. …………………………..

d) związku chemicznego, głównego składnika piasku. …………………………………………………..

e) gazu, związku chemicznego, którego nadmiar w atmosferze powoduje powstawanie efektu cieplar-

nianego ……………………………………………………………………………………………….

f) dwóch związków chemicznych, z których jeden jest tlenkiem metalu, a drugi tlenkiem niemetalu.

tlenek metalu ……………………………..; tlenek niemetalu …………………………………………

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012

Strona 3 z 8

Zadanie 5 (0 – 1)

Podaj liczbę poszczególnych cząstek elementarnych, z których zbudowany jest jon2144

56 Ba ?

p: ………………………..; e: ……………………………; n: ……………………………

Zadanie 6 (0 – 3)

W jonie pierwiastka X znajduje się 36 elektronów, 33 protony i 42 neutrony:

ustal ładunek tego jonu ……………………….................................................................................

posługując się zapisem ?XA

Z zapisz symbol chemiczny jonu………………....................................

opisz położenie pierwiastka X w układzie okresowym ……………………………………………

podaj konfigurację elektronów w atomie pierwiastka X ………………………………………….

Zadanie 7 (0 – 4)

Dokończ następujące równania reakcji rozpadów promieniotwórczych.

a. HePo 4

2

214

84 ................... b. 0

1

225

87 3...........................Fr

c. 0

1

201

79........................... Au d. HeBi 4

2

212

83......................

Zadanie 8 (0 – 3)

16g pewnego dwuwartościowego metalu X wypiera z roztworu kwasu solnego 8,96 dm3 wodoru (gę-

stość wodoru 3/0891,02

dmgH ). Napisz równanie tej reakcji, a następnie oblicz masę atomową

tego metalu oraz podaj jego symbol i nazwę.

Równanie reakcji: ………………………………………………………………………………………..

Obliczenia:

masa atomowa ………………….., symbol metalu ……….., nazwa metalu …………………………

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012

Strona 4 z 8

Zadanie 9 (0 – 6)

Dokończ równania reakcji otrzymywania soli. Pamiętaj o współczynnikach stechiometrycznych.

o ….. CaO + ….. HNO3 …………………………………………………………………….

o ….. Mg(OH)2 + ….. N2O5 ……………………………………………………………….

o ….. ZnO + ….. P4O10 ……………………………………………………………………..

o ….. Mg + ….. HClO4 …………………………………………………………………….

o ….. Ca(OH)2 + ….. H2SO4 ……………………………………………………………….

o ….. Ca + ….. H3PO4 ……………………………………………………………………..

Zadanie 10 (0 –4)

Poniżej przedstawiono ciąg przemian

Na 1 NaOH 2 Na2S 3 NaCl 4 AgCl

Napisz w formie cząsteczkowej równania reakcji oznaczonych cyframi 1, 2, 3, 4

1. ………………………………………………….....................................................................................

2. ………………………………………………….....................................................................................

3. ………………………………………………….....................................................................................

4. …………………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 11 (0 – 4)

Celem otrzymania pewnego wodorotlenku wykonano doświadczenie zilustrowane poniższym rysun-

kiem. Napisz, co zaobserwowano. Zapisz odpowiednie równania reakcji chemicznej w formie czą-

steczkowej, jonowej i jonowej skróconej.

Obserwacje:

Równanie reakcji w formie cząsteczkowej: …………………………………….....

Równanie reakcji w formie jonowej: ………………………………………………

Równanie reakcji w formie jonowej skróconej: ……………………………………

Produkt tej reakcji prażono w wysokiej temperaturze, otrzymując tlenek, w którym atom żelaza nie

zmienił wartościowości. Napisz równanie zachodzącej reakcji chemicznej.

………………………………………………………………………………………………………..

FeCl3

NaOH

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012

Strona 5 z 8

Zadanie 12 (0 – 1)

Napisz wzór soli, w wyniku dysocjacji której powstają jony 3Al i jony 2

4SO

………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 13 (0 – 1)

Chlorku miedzi(II) nie można otrzymać w reakcji:

A. miedzi z chlorem

B. miedzi z kwasem solnym

C. tlenku miedzi(II) z kwasem solnym

D. wodorotlenku miedzi(II) z kwasem solnym

Zadanie 14 (0 – 4)

Do 40cm3 roztworu wodorotlenku sodu o stężeniu 3% i gęstości 1,1g/cm

3 dodano 50cm

3 roztworu

NaOH o stężeniu 20% i gęstości 1,2g/cm3 oraz 100 cm

3 wody. Oblicz stężenie procentowe otrzy-

manego roztworu. Wynik podaj z dokładnością do drugiego miejsca po przecinku.

Odpowiedź: …………………………………………………………………………………………….

Zadanie 15 (0 –2)

Tomek chcąc sprawdzić, jaki jest skład chemiczny muszli zebranych na plaży, wykonał następujące

doświadczenie:

muszla

kwas solny

Na podstawie podanej obserwacji uzupełnij wniosek wpisując nazwę systematyczną otrzyma-

nego gazu i równanie właściwej reakcji chemicznej.

Obserwacje: Powierzchnia muszli pieni się po polaniu kwasem.

Wniosek: Węglan wapnia budujący muszlę reaguje z kwasem solnym, w reakcji wydziela się gaz,

którym jest ………………………………………………………………………………………….

Równanie reakcji:

+ CaCl2 + + H2O

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012

Strona 6 z 8

Zadanie 16 (0 –1)

Słowny zapis reakcji: tlenek miedzi (II) + węgiel miedź + tlenek węgla(IV) przedstawia równa-

nie (wskaż poprawną odpowiedź):

A. CuO + C Cu + CO2,

B. 2Cu2O + C 4Cu + CO2,

C. CuO + C Cu + CO,

D. 2CuO + C 2Cu + CO2.

Zadanie 17 (0 –1)

Podaj nazwę systematyczną węglowodoru o następującym wzorze półstrukturalnym:

CH3 CH3

│ │

CH2 – C – CH2 – CH – CH = CH2

│ │

CH3 CH2 – CH3

…………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………….

Zadanie 18 (0 –5)

Stosując wzory półstrukturalne związków organicznych, napisz równania podanych reakcji do-

bierając odpowiednie odczynniki chemiczne.

a) bromu z etanem w obecności światła.

……………………………………………………………………………………………………………..

b) polimeryzacji propenu

……………………………………………………………………………………………………………..

c) spalania całkowitego heptanu (zastosuj wzór sumaryczny)

……………………………………………………………………………………………………………..

d) otrzymywania etynu z węgliku wapnia

……………………………………………………………………………………………………………..

e) przyłączania chlorowodoru do but-2-ynu, do uzyskania produktu, który nie odbarwia wody

bromowej.

…………………………………………………………………………………………………………….

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012

Strona 7 z 8

B R U D N O P I S ( n i e p o d l e g a o c e n i e )

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012

Strona 8 z 8

FRAGMENT UKŁADU OKRESOWEGO PIERWIASTKÓW

1 18

1H 1,01

wodór

2He 4,00 Hel 2 13 14 15 16 17

3Li 6,94 Lit

4Be 9,01 Beryl

5B

10,81 Bor

6C 12,01

Węgiel

7N 14,01 Azot

8O 16,00 Tlen

9F 19,00 Fluor

10Ne 20,18 Neon

11Na 23,00 Sód

12Mg 24,31

Magnez

13Al 26,98 Glin

14Si 28,08

Krzem

15P 30,97

Fosfor

16S 32,07

Siarka

17Cl 35,45 Chlor

18Ar 39,95 Argon 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

19K 39,01 Potas

20Ca 40,08 Wapń

21Sc 44,96

Skand

22Ti 47,88 Tytan

23V 50,94

Wanad

24Cr 52,00

Chrom

25Mn 54,94

Mangan

26Fe 55,85

Żelazo

27Co 58,93

Kobalt

28Ni 58,69 Nikiel

29Cu 63,55 Miedź

30Zn 63,39 Cynk

31Ga 69,72 Gal

32Ge 72,61

German

33As 74,92 Arsen

34Se 78,96 Selen

35Br 79,90 Brom

36Kr 83,80

Krypton

37Rb 85,47 Rubid

38Sr 87,62 Stront

39Y 88,91

Itr

40Zr 91,22

Cyrkon

41Nb 92,91 Niob

42Mo 95,94

Molibden

43Tc 97,91

Technet

44Ru 101,1 Ruten

45Rh 102,9 Rod

46Pd 106,42 Pallad

47Ag 107,87 Srebro

48Cd 112,41 Kadm

49In 114,82

Ind

50Sn 118,71 Cyna

51Sb 121,76

Antymon

52Te 127,60 Tellur

53I 126,90

Jod

54Xe 131,29

Ksenon

55Cs 132,9 Cez

56Ba 137,3 Bar

57La* 139,9

Lantan

72Hf 148,5 Hafn

73Ta 180,9 Tantal

74W 183,8

Wolfram

75Re 186,2 Ren

76Os 190,2 Osm

77Ir 192,2 Iryd

78Pt 195,08

Platyna

79Au 196,97 Złoto

80Hg 200,59 Rtęć

81Tl 204,38

Tal

82Pb 207,20 Ołów

83Bi 208,98 Bizmut

84Po 208,98 Polon

85At 209,99 Astat

86Rn 222,02 Radon

87Fr 223,02 Frans

88Ra 226,03 Rad

89Ac** 227,03 Aktyn

104Rf 261,11

Rutherf.

105Db 263,11 Dubn

106Sg 265,12

Seaborg

107Bh 264,10 Bohr

108Hs 269,10 Has

109Mt 268,10

Meitner

110Ds 281,10 Darms.

111Rg

Roent.

Tabela rozpuszczalności wybranych wodorotlenków i soli.

Na+

K+

NH4+

Mg2+

Ca2+

Ba2+

Ag+

Cu2+

Zn2+

Al3+

Mn2+

Fe2+

Fe3+

Pb2+

Sn2+

OH- r r r s s r n n n n n n n n n

Cl- r r r r r r n r r r r r r s r

Br- r r r r r r n r r r r r r s r

S2- r r r r s r n n n o n n n n n

SO32- r r r r n n n n s o n n o n o

SO42- r r r r s n s r r r r r r n r

NO3- r r r r r r r r r r r r r r r

PO43- r r r n n n n n n n n n n n n

CO32- r r r n n n n n n o n n o n o

SiO32- r r o n n n n n n n n n n n n

r - substancja dobrze rozpuszczalna

s - substancja słabo rozpuszczalna (osad wytrąca się ze stężonego roztworu)

n - substancja praktycznie nierozpuszczalna

o - substancja w roztworze wodnym nie istnieje

x - związek nie istnieje