Prowadzenie ewidencji księgowej w jednostkach...

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Barbara Kozłowska

Prowadzenie ewidencji księgowej w jednostkach organizacyjnych sfery budżetowej 343[01].Z2.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 1

Recenzenci: mgr Miroslawa Gastoł mgr Małgorzata Krzyżaniak Opracowanie redakcyjne: mgr Elżbieta Kozłowska Konsultacja: dr Elżbieta Sałata

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej „Prowadzenie ewidencji księgowej w jednostkach organizacyjnych sfery budżetowej” 343[01].Z2.02 zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik administracji.

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006


SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Materiał nauczania 7

4.1. Ogólne zasady systemu budżetowego 7 4.1.1. Materiał nauczania 7 4.1.2. Pytania sprawdzające 10 4.1.3. Ćwiczenia 10 4.1.4. Sprawdzian postępów 12

4.2. Zasady gospodarki finansowej jednostek budżetowych 13 4.2.1. Materiał nauczania 13 4.2.2. Pytania sprawdzające 18 4.2.3. Ćwiczenia 18 4.2.4. Sprawdzian postępów 21

4.3. Zasady gospodarki finansowej zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych

22

4.3.1. Materiał nauczania 22 4.3.2. Pytania sprawdzające 22 4.3.3. Ćwiczenia 23 4.3.4. Sprawdzian postępów 25

4.4. Aktywa trwałe w jednostkach sektora finansów publicznych 26 4.4.1. Materiał nauczania 26 4.4.2. Pytania sprawdzające 30 4.4.3. Ćwiczenia 30 4.4.4. Sprawdzian postępów 32

4.5. Fundusze w jednostkach sfery budżetowej 33 4.5.1. Materiał nauczania 33 4.5.2. Pytania sprawdzające 35 4.5.3. Ćwiczenia 35 4.5.4. Sprawdzian postępów 36

4.6. Wynik finansowy i jego rozliczenie 37 4.6.1. Materiał nauczania 37 4.6.2. Pytania sprawdzające 40 4.6.3. Ćwiczenia 41 4.6.4. Sprawdzian postępów 42

4.7. Budżet samorządu terytorialnego 43 4.7.1. Materiał nauczania 43 4.7.2. Pytania sprawdzające 46 4.7.3. Ćwiczenia 46 4.7.4. Sprawdzian postępów 47

4.8. Ewidencja całościowa jednostek sfery finansów publicznych 48 4.8.1. Materiał nauczania 48 4.8.2. Pytania sprawdzające 48 4.8.3. Ćwiczenia 48 4.8.4. Sprawdzian postępów 49

5. Sprawdzian osiągnięć 50 6. Literatura 54


1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i zdobyciu umiejętności z zakresu ewidencji księgowej w jednostkach sfery budżetowej.

W poradniku zamieszczono: − wymagania wstępne, czyli wykaz umiejętności, jakie powinieneś posiadać, aby bez problemów

korzystać z poradnika, − cele kształcenia, czyli wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem, − materiał nauczania, niezbędny skrót wiadomości teoretycznych do opanowania treści jednostki

modułowej, − zestaw pytań przydatnych do sprawdzenia, czy już opanowałeś podane treści, − ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne, − sprawdzian postępów, czyli pytania, które pozwolą sprawdzić stopień opanowanej przez Ciebie

wiedzy, − sprawdzian osiągnięć, czyli przykładowy zestaw pytań i zadań. Pozytywny wynik sprawdzianu

potwierdzi, że dobrze pracowałeś podczas kolejnych lekcji zdobyłeś wiedzę i umiejętności z zakresu tej jednostki,

− literaturę uzupełniającą. Materiał nauczania zamieszczony w poradniku został omówiony w sposób ogólny. Podany

zasób wiedzy powinien być poszerzany o dodatkowe informacje. Pragnąc rozwijać swoje umiejętności, powinieneś korzystać z literatury podanej w poradniku, jak również z innych źródeł. W trakcie nauki pomocny Ci będzie nauczyciel, który odpowie na Twoje pytania, rozwieje Twoje wątpliwości oraz wskaże Ci dodatkowe źródła informacji.

Zamieszczone w poradniku Pytania sprawdzające pozwolą Ci na skontrolowanie, czy posiadasz wystarczającą wiedzę, która pozwoli Ci przystąpić do wykonania ćwiczeń. Jeśli Twoje odpowiedzi będą pozytywne, to możesz rozpocząć wykonywanie ćwiczeń, a jeżeli odpowiedzi będą negatywne, to musisz uzupełnić wiedzę.

Po samodzielnym sprawdzeniu stanu wiedzy możesz przystąpić do wykonywania ćwiczeń praktycznych, których celem jest utrwalenie informacji teoretycznych. Ćwiczenia zawarte w poradniku mają zróżnicowany charakter. Występują ćwiczenia, które należy wykonać w oparciu o informacje wyszukane w ustawach, rozporządzeniach i innych aktach prawnych, w oparciu o informacje zdobyte z Internetu, a także ćwiczenia, w których należy posługiwać się pakietem komputerowym MS Office oraz komputerowym programem finansowo-księgowym.

Po wykonaniu zestawu ćwiczeń masz możliwość sprawdzić swoje postępy odpowiadając na pytania zawarte w sprawdzianie postępów, zamieszczone na końcu każdego podrozdziału. Po określeniu poziomu swoich postępów będziesz wiedział jaką wiedzę i umiejętności zdobyłeś, a jakie treści musisz jeszcze uzupełnić.

Na zakończenie jednostki możesz w celu sprawdzenia swojej wiedzy i umiejętności wykonać przykładowy test zamieszczony w poradniku, który zawiera różnego rodzaju zadania i pozwoli określić, w jakim stopniu opanowałeś wiedzę i umiejętności.


Schemat układu jednostek modułowych w modelu „Ekonomiczne podstawy funkcjonowania jednostek organizacyjnych”

343[01].Z2 Ekonomiczne podstawy

funkcjonowania jednostek organizacyjnych

343[01].Z2.01 Prowadzenie pełnej ewidencji zdarzeń gospodarczych w przedsiębiorstwie

343[01].Z2.02 Prowadzenie ewidencji księgowej

w jednostkach organizacyjnych sfery budżetowej

343[01].Z2.03 Gromadzenie danych statystycznych

i ich wykorzystywanie w procesach decyzyjnych

343[01].Z2.04 Sporządzanie sprawozdań

finansowych, statystycznych i budżetowych

343[01].Z2.05 Przeprowadzanie analizy ekonomiczno-

finansowej


2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć: − korzystać z różnych źródeł informacji, − posługiwać się pojęciami z zakresu rachunkowości, − ewidencjonować aktywa, pasywa, koszty i przychody w przedsiębiorstwie, − klasyfikować i rozróżniać dokumenty występujące w ewidencji księgowej, − ustalać wynik finansowy przedsiębiorstwa, − sporządzać zestawienie obrotów i sald w przedsiębiorstwie, − sporządzać bilans przedsiębiorstwa, − obsługiwać komputer i korzystać z pakietu MS Office, − korzystać z Internetu.


3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć: − określić podstawy prawne rachunkowości budżetowej, − wskazać różnice w budowie planu kont jednostek sfery budżetowej, − posługiwać się klasyfikacją budżetową, − rozróżnić formy organizacyjne jednostek sektora finansów publicznych, − rozróżnić metody budżetowania, − określić dysponentów środków budżetowych, − zastosować zasady dokonywania wydatków budżetowych, − określić źródła dochodów w jednostkach sfery budżetowej, − zaewidencjonować wydatki budżetowe, − zaewidencjonować dochody budżetowe, − zaksięgować kredyty budżetowe, − określić funkcję rachunku dochodów i rachunku wydatków budżetowych, − ustalić i rozliczyć wynik finansowy w jednostkach sektora finansów publicznych, − zaewidencjonować rezerwy i fundusze w jednostkach sektora finansów publicznych, − określić rodzaje, tryb i zakres kontroli budżetowej, − zastosować do ewidencji działalności jednostek sfery budżetowej komputerowe programy

finansowo-księgowe.


4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Ogólne zasady systemu budżetowego

4.1.1. Materiał nauczania

Rachunkowość budżetowa W jednostkach gospodarczych podstawowym systemem informacji jest rachunkowość.

Prowadzenie rachunkowości oznacza obowiązek ewidencji zdarzeń gospodarczych zgodnie z obowiązującym prawem i zasadami rachunkowości. Podstawowym zadaniem rachunkowości budżetowej jest dostarczanie informacji o wykonaniu planów i o realizacji budżetu, kontrola oraz sporządzanie sprawozdań i ich analiza. Wyróżnić możemy trzy rodzaje rachunkowości budżetowej:

1) rachunkowość wykonania budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego – przedmiotem tej rachunkowości są procesy gromadzenia i wydatkowania środków budżetowych oraz ustalanie wyniku wykonania budżetu (nadwyżek lub niedoborów);

2) rachunkowość jednostek budżetowych, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych – występuje tu plan finansowy dochodów i wydatków budżetowych oraz przychodów i kosztów, przedmiotem tej rachunkowości jest gromadzenie i wydatkowanie środków pieniężnych, ewidencja składników aktywów trwałych i obrotowych, ewidencja przychodów i kosztów oraz ewidencja rozrachunków.

3) rachunkowość organów podatkowych – prowadzą ją urzędy skarbowe i gminy, należą do niej ewidencja podatków i opłat należnych budżetowi państwa lub budżetom gmin. W urzędach gmin występują wszystkie trzy rodzaje rachunkowości budżetowej. W rachunkowości budżetowej należy przyjąć założenia, że: budżet wykonują organy finansowe, plany finansowe dochodów i wydatków budżetowych oraz przychodów i kosztów wykonują jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, a podatki oraz niepodatkowe dochody budżetowe pobierają organy podatkowe (urzędy skarbowe, urzędy gmin). Podstawy prawne dotyczące rachunkowości budżetowej

Ogólne zasady prowadzenia rachunkowości w Polsce wyznacza ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. (DzU Nr 121, poz. 591 z poźn. zm.). Określone w tej ustawie zasady muszą być przestrzegać m.in. przez: gminy, powiaty, województwa i ich związki oraz gminne, powiatowe, wojewódzkie jednostki budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, zakłady budżetowe, fundusze celowe. Wymienione jednostki sfery budżetowej muszą jednocześnie przestrzegać ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (DzU Nr 249, poz. 2104 z poźn. zm.) oraz szczegółowych wymagań zawartych w rozporządzeniach Ministra Finansów między innymi: Rozporządzenie Ministra Finansów z dn. 28 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (DzU Nr 142, poz. 1020), Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 czerwca 2006 r. w sprawie gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych oraz trybu postępowania przy przekształcaniu w inną formę organizacyjno-prawną (DzU Nr 116, poz.783) i inne wymienione w pkt.6 poradnika. Prowadząc rachunkowość jednostek sfery budżetowej, należy korzystać z innych aktów prawnych między innymi z: ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, ustawy o kontroli skarbowej, ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, ustawy o zamówieniach publicznych itp.


Plan kont Właściwa konstrukcja planu kont pozwala na uzyskanie z określonych kont właściwych

informacji. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dn. 28 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (DzU Nr 142, poz. 1020), istnieje swoboda w budowie planu kont. W załącznikach do tego rozporządzenia występuje wzorcowy plan kont, który można rozbudowywać lub zmniejszyć do potrzeb jednostki. Istnieją następujące plany kont: plan kont dla budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz plan kont dla jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych, plan kont dla placówek, czyli jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Polski.

Wykaz głównych grup (zespołów) kont do ewidencji budżetu jednostek samorządu terytorialnego: Konta bilansowe: Zespół 1 – Środki pieniężne i rachunki bankowe, Zespół 2 – Rozrachunki i roszczenia, Zespół 9 – Dochody, wydatki budżetu, rozliczenia międzyokresowe oraz wynik z wykonania budżetu, fundusze pomocowe i prywatyzacja. Konta pozabilansowe: 991 – Planowane dochody budżetu, 992 – Planowane wydatki budżetu, 993 – Rozliczenia z innymi budżetami. Plan kont wskazuje, że ewidencja budżetu jednostek samorządu terytorialnego sprowadza się do dochodów i wydatków budżetowych. Wykaz głównych grup (zespołów) kont dla jednostek budżetowych, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych przedstawia się następująco: Konta bilansowe: Zespół 0 – Majątek trwały, Zespół 1 – Środki pieniężne i rachunki bankowe, Zespół 2 – Rozrachunki i roszczenia, Zespół 3 – Materiały i towary, Zespół 4 – Koszty wg rodzajów i ich rozliczenie, Zespół 5 – Koszty wg typów działalności i ich rozliczenie, Zespól 6 – Produkty, Zespół 7 – Przychody i koszty ich uzyskania, Zespół 8 – Fundusze, rezerwy i wynik finansowy. Konta pozabilansowe: 980 – Plan finansowy wydatków budżetowych, 980 – Plan finansowy niewygasających wydatków, 995 – Zaangażowanie środków zakładów budżetowych gospodarstw pomocniczych, 996 – Zaangażowanie dochodów własnych jednostek budżetowych, 997 – Zaangażowanie środków funduszy pomocowych, 998 – Zaangażowanie wydatków budżetowych roku bieżącego, 999 – Zaangażowanie wydatków budżetowych przyszłych lat. Klasyfikacja i charakterystyka jednostek organizacyjnych gospodarki budżetowej

Jednostki sektora finansów publicznych to: jednostki budżetowe, w których mogą być powoływane gospodarstwa pomocniczych, zakłady budżetowe i fundusze celowe.

Jednostki budżetowe – są to takie jednostki organizacyjne, których wydatki są wydatkami budżetu (państwa lub jednostki samorządu terytorialnego), a dochody – dochodami budżetu, przy czym wysokość ich wydatków nie zależy od wysokości ich dochodów. Taki sposób finansowania określa się mianem metody budżetowania brutto. Możemy wyróżnić państwowe jednostki budżetowe i samorządowe jednostki budżetowe. Jednostkami budżetowymi są: szkoły, sądy itp. Podstawą gospodarki finansowej jednostek budżetowych jest plan finansowy (plan dochodów i wydatków), ale wydatki tu nie są zależne od dochodów. Plan finansowy ustala kierownik jednostki.

Prawo budżetowe zezwala na istnienie gospodarki pozabudżetowej. Jednostki gospodarki pozabudżetowej pokrywają swoje koszty z własnych przychodów. Nadwyżkę przychodów nad kosztami (zysk) pomniejszoną o niezbędny stan środków obrotowych odprowadzają do budżetu. Jest to tzw. metoda budżetowania netto. Podstawowe formy działalności pozabudżetowej to:


Gospodarstwa pomocnicze – prowadzą działalność podstawową lub uboczną jako jednostki wyodrębnione finansowo i organizacyjnie z jednostki budżetowej. Pokrywają koszty działalności z przychodów osiągniętych ze sprzedaży produktów i usług. Gospodarstwa te zajmują się działalnością o charakterze produkcyjno-usługowym np. produkcja rolna, leśna, ogrodnicza. Przykładowe gospodarstwa pomocnicze to warsztaty przy szkołach, zakłady remontowo-budowlane przy jednostkach administracji państwowej i samorządowej itp.

Zakłady budżetowe – nie są podmiotami samodzielnymi, ale finansują swoją działalność gospodarczą z uzyskanych wpływów (bez obowiązku odprowadzania ich do budżetu). Zakłady budżetowe realizują zadania państwowe i zadania samorządów terytorialnych. Do zakładów budżetowych można zaliczyć żłobki, przedszkola, zakłady wodociągowe, zakład komunikacji lokalnej itp.

Fundusze celowe – powoływane w formie ustawy np. Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Przeznaczone są na zadania finansowane ze środków publicznych. Klasyfikacja budżetowa

Klasyfikacja budżetowa to jednolity system symboli cyfrowych i nazw stosowany do zapewnienia przejrzystości przepływu środków budżetowych. Dochody i wydatki budżetowe, przychody i rozchody oraz środki pochodzące ze źródeł zagranicznych klasyfikowane są wg działów, rozdziałów i paragrafów, a w budżecie państwa dodatkowo wg części. Klasyfikacja wyróżnia części budżetowe, które są oznaczone symbolem cyfrowym od 01 do 98. Działy klasyfikacji budżetowej określone są symbolem trzycyfrowym od 010 do 926 i odpowiadają działom określonym wg PKD (Polska Klasyfikacja Działalności) np. 010 – Rolnictwo i łowiectwo, 500 – Handel, 730 – Nauka, 801 – Oświata i wychowanie, 851 – Ochrona zdrowia. Działy dzielą się na rozdziały, które odpowiadają rodzajom działalności wyodrębnionej w PKD. Rozdziały oznacza się 5-cyfrowymi symbolami, np. w dziale 851 będą następujące rozdziały: 851 11 – Szpitale ogólne, 851 12 – Szpitale kliniczne itd. W poszczególnych rozdziałach występują paragrafy dochodów, przychodów i środków oraz paragrafy wydatków i środków oznaczone symbolem 4-cyfrowym. Klasyfikacja budżetowa ma również charakter rodzajowy. Klasyfikacja rodzajowa dochodów wskazuje, jakie są źródła dochodów budżetowych. Klasyfikacja rodzajowa wydatków określa, na jakie cele przeznaczone są wydatki. Dysponenci środków budżetowych

Jednostki budżetowe na finansowanie swojej działalności otrzymują środki z budżetu i nazywa się je dysponentami środków budżetowych. Dysponentami środków budżetowych są dysponenci główni – czyli państwowe jednostki budżetowe, np. ministrowie, wojewodowie. Oprócz dysponentów głównych są dysponenci II i III stopnia. Dysponenci II stopnia to jednostki budżetowe podległe dysponentom głównym, np. kuratoria oświaty. Dysponenci II stopnia nie występują w budżecie samorządu terytorialnego. Dysponenci III stopnia to jednostki budżetowe podległe dysponentom II-go stopnia lub bezpośrednio dysponentom głównym. Kontrola gospodarki budżetowej

Kontrola gospodarki budżetowej ma na celu ustalenie stanu rzeczywistego w stosunku do stanu obowiązującego oraz porównanie tych stanów i wyjaśnienie przyczyn stwierdzonych rozbieżności. Można wyróżnić kilka rodzajów kontroli, tzn.: kontrolę zewnętrzną i wewnętrzną, kontrolę kompleksową, problemową, doraźną i sprawdzającą oraz kontrolę wstępną, bieżącą i następną. W ustawie o finansach publicznych występuje pojęcie kontroli. Wykonanie budżetu państwa podlega kontroli bieżącej i następnej. Kontroli budżetu państwa dokonują: NIK, NBP, minister finansów, Sejm i Senat. Budżet jednostki samorządu terytorialnego podlega kontroli wstępnej, bieżące


i następnej. Kontroli budżetu jednostki samorządu terytorialnego dokonują: regionalne izby obrachunkowe, zarząd jednostki samorządu terytorialnego, bank sprawujący bankową obsługę budżetu oraz organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. Kontrola wstępna dotyczy operacji, które dopiero mają być wykonane. Kontrola bieżąca dotyczy operacji w trakcie ich wykonania lub zaraz po ich wykonaniu. Kontrola następna dotyczy operacji już wykonanych. Kontrola zewnętrzna to taka, której podmiotem jest zewnętrzny organ kontrolujący, np. RIO (Regionalne Izby Obrachunkowe). Kontrola wewnętrzna to kontrola prowadzona przez pracowników danej jednostki, np. głównego księgowego. Kontrola wewnętrzna prowadzona jest zgodnie z przyjętymi procedurami wewnętrznymi. Procedura to sposób, tok postępowania podczas przeprowadzania kontroli. Opracowana procedura kontroli może składać się np. z procedury wstępnej, która będzie określała ocenę zaciągania zobowiązań i dokonywania wydatków ze środków publicznych, procedury kontroli procesów gromadzenia i pobierania środków publicznych, procedurę kontroli finansowej dotyczącej wydatkowania środków publicznych i procedury kontroli finansowej dotyczącej procesów gospodarowania mieniem. Procedura taka zawiera informacje, kto dokonuje kontroli, zasady dokonania kontroli m.in. jakie informacje należy zebrać, jakie dokumenty należy sprawdzić i przeanalizować oraz jak dokonać oceny gospodarowania. Ustawa o finansach publicznych nakłada na kierowników jednostek sektora finansów publicznych obowiązek wprowadzenia szczegółowych procedur wewnętrznej kontroli finansowej w formie pisemnych instrukcji i regulaminów. Regulamin kontroli wewnętrznej powinien zawierać zasady działania służb kontrolnych, rodzaje, formy, funkcje i cele kontroli wewnętrznej, obowiązki kontrolujących, tryb wnoszenia i rozpatrywania zastrzeżeń do ustaleń kontrolnych.

4.1.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to jest rachunkowość budżetowa i jakie są jej rodzaje? 2. Jakich ustaw związanych z rachunkowością muszą przestrzegać jednostki sfery budżetowej? 3. Co to jest plan kont i jakie ich rodzaje występują w rachunkowości budżetowej? 4. Jakie znasz jednostki sektora finansów publicznych i czym się charakteryzują? 5. Co to jest klasyfikacja budżetowa? 6. Kto jest dysponentem środków budżetowych? 7. Jaki są rodzaje kontroli gospodarki budżetowej? 8. Kto może dokonać kontroli budżetu państwa i budżetu jednostki samorządu terytorialnego? 9. Co to są procedury kontroli gospodarki budżetowej?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1 Wskaż różnice i podobieństwa w budowie planu kont jednostek sfery budżetowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z wzorcowymi planami kont dla jednostek samorządu terytorialnego i dla jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych,

2) wyszukać różnice i podobieństwa w planach kont, 3) sporządzić przy użyciu komputera tabelę zawierającą różnice i podobieństwa, 4) wydrukować wykonane zadanie, 5) porównać wykonane zadanie z innymi.


Wyposażenie stanowiska pracy: − komputer z oprogramowaniem MS Office, − drukarka, − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2 Wyszukaj na stronie internetowej Ministerstwa Finansów obowiązujące aktualnie regulacje prawne dotyczące klasyfikacji budżetowej i uzupełnij tabelę dotyczącą klasyfikacji rodzajowej wydatków.

Dział Rozdział Paragraf Resort Komenda Powiatowa Policji

Zakupy Straż Miejska

Wynagrodzenia Składki na ubezpieczenia społeczne Fundusz Pracy

Szkoła Podstawowa Dożywianie dzieci Dofinansowanie świetlicy Amortyzacja urządzeń



1) odszukać teksty aktów prawnych w Internecie, 2) zapoznać się z obowiązującą klasyfikacją budżetową, 3) wyszukać dane potrzebne do uzupełnienia tabeli, 4) wpisać do tabeli działy, rozdziały, paragrafy, 5) porównać swoja pracę z innymi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− komputer z dostępem do Internetu, − tabela do uzupełnienia, − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 3 Wyszukaj na dowolnej stronie internetowej opracowaną procedurę wewnętrznej kontroli finansowej w jednostkach sektora finansów publicznych oraz opracuj procedury kontroli dotyczącej sprawdzenia prawidłowości dokonywania wydatków ze środków publicznych w urzędzie gminy.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) przeczytać uważnie ćwiczenie, 2) odszukać w ustawie o finansach publicznych artykuły dotyczące kontroli wewnętrznej, 3) odszukać w Internecie opracowane procedury wewnętrznej kontroli finansowej, 4) opracować, stosując edytor tekstu MS Word, procedurę kontroli wydatków, 5) wydrukować wykonane zadanie, 6) porównać rozwiązanie z innymi uczniami.


Wyposażenie stanowiska pracy: − komputer z dostępem do Internetu, − drukarka, − ustawa o finansach publicznych, − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić, czym zajmuje się rachunkowość budżetowa? 2) podać najważniejsze akty prawne dotyczące rachunkowości budżetowej? 3) scharakteryzować różnice w planach kont występujących w rachunkowości

budżetowej?

4) zdefiniować pojęcie klasyfikacji budżetowej? 5) nazwać dysponentów środków budżetowych? 6) omówić, na czym polega kontrola budżetowa? 7) opracować procedury kontroli wydatków w urzędzie gminy?


4.2. Zasady gospodarki finansowej jednostek budżetowych 4.2.1. Materiał nauczania Zasady gospodarki finansowej jednostek budżetowych Jednostki budżetowe wykonują swoje zadania głównie w sferze nieprodukcyjnej, w takich dziedzinach, jak: oświata, wychowanie, opieka zdrowotna, kultura, opieka społeczna, nauka, sądownictwo, obrona narodowa, administracja itp. W jednostkach budżetowych obowiązuje metoda budżetowania brutto, która polega na tym, że jednostki budżetowe nie pokrywają swoich wydatków z osiągniętych dochodów. Wydatki pokrywają ze środków otrzymanych z budżetu, a uzyskane dochody przekazują do budżetu. Środki budżetowe nie wykorzystane do końca roku podlegają zwrotowi do budżetu. Jednostki budżetowe mogą zaciągać zobowiązania do wysokości planowanych wydatków pomniejszonych o wydatki na wynagrodzenia i obligatoryjne wypłaty. Pokrywają wydatki zgodnie z planem finansowym ze swojego rachunku bieżącego. Plan finansowy jednostek budżetowych ma charakter kasowy, przedstawia dochody i wydatki. Wydatki jednostek budżetowych są wydatkami budżetu, a dochody dochodami budżetu. Jednostki budżetowe mogą osiągać dochody z mienia, czyli najmu lub dzierżawy, dochody ze sprzedaży rzeczy i praw. Od 2005 roku jednostki budżetowe mogą realizować tzw. dochody własne i tworzyć fundusze motywacyjne. Dochodami własnymi są: opłaty za udostępnienie dokumentacji przetargowej, spadki, zapisy, darowizny w postaci pieniężnej, odszkodowania za uszkodzone lub utracone mienie. Dochody własne jednostki budżetowe gromadzą na wyodrębnionym rachunku bankowym – „Rachunku dochodów własnych jednostki budżetowej”. Decyzję o założeniu takiego rachunku podejmuje kierownik. Dochody te przeznacza się na finansowanie wydatków bieżących, cele wskazane przez darczyńcę i remonty. Wydatki jednostek budżetowych to głównie wynagrodzenia pracowników i narzuty na wynagrodzenia, zakup materiałów, energii, środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, nagrody i wydatki nie zaliczane do wynagrodzeń, koszty podróży służbowych, odsetki od nieterminowych wpłat, kary i odszkodowania wypłacone osobom fizycznym. Ujęte w planie finansowym, a niezrealizowane wydatki wygasają do końca roku, oprócz wydatków, których źródłem finansowania są dochody własne. Plan finansowy jednostki budżetowej Plan finansowy, czyli plan dochodów i wydatków jednostki budżetowej jest to dokument, w którym jednostka określa planowane wielkości z podziałem na działy, rozdziały, paragrafy klasyfikacji budżetowej. Plan dochodów i wydatków budżetowych składa się z czterech części: część A – zawiera dane planu gospodarczego, liczbę etatów oraz normy budżetowe, część B – zawiera wykaz planowanych wydatków budżetowych wg paragrafów, część C – zawiera wykaz planowanych dochodów wg paragrafów klasyfikacji dochodów, część D – zawiera dokładne wyjaśnienia i uzasadnienia do części B i C. Plan finansowy jednostki budżetowej ustala się na jeden rok kalendarzowy. Zasady ewidencji dochodów i wydatków jednostek budżetowych

Ewidencję dochodów i wydatków jednostek budżetowych prowadzi się na kontach zespołu I oraz zespołu II. Do ewidencji dochodów i wydatków służą konta:

Konto 130 – „Rachunek bieżący jednostek budżetowych” służy do ewidencji wpłat i wypłat na rachunek w banku środków pieniężnych z tytułu dochodów i wydatków budżetowych jednostek budżetowych. Po stronie DT tego konta ujmuje się wpływy środków budżetowych, wpływy z tytułu odsetek od środków zgromadzonych na rachunku bankowym, wpłaty odsetek za zwłoką w nieterminowym regulowaniu należności, wpłaty z tytułu zrealizowanych przez jednostkę dochodów, dotacje. Po stronie CT tego konta ujmuje się zrealizowane na podstawie planów finansowych wydatki budżetowe jednostki, przelew środków przez dysponentów wyższego stopnia


na rzecz dysponentów niższego stopnia, urzędów skarbowych, przekazanie dotacji budżetowej. Do konta „Rachunek bieżący jednostek budżetowych” prowadzi się dwa subkonta celem odrębnego ujęcia dochodów i wydatków: subkonto dochodów, którego saldo DT oznacza stan środków budżetowych z tytułu zrealizowanych dochodów i subkonto wydatków, którego saldo DT oznacza stan środków budżetowych otrzymanych na realizację wydatków budżetowych niewykorzystanych do końca roku.

Konto 222 – „Rozliczenie dochodów budżetowych” służy do rozliczenia jednostki budżetowej z tytułu zrealizowanych dochodów. Po stronie DT tego konta ujmuje się przelewy dochodów budżetowych, które przekazuje się okresowo na rachunek dochodów budżetowych. Po stronie CT tego konta ujmuje się przeniesienie zrealizowanych dochodów budżetowych na fundusz jednostki na podstawie sprawozdań okresowych. Konto wykazuje saldo DT , które oznacza stan dochodów budżetowych, zrealizowanych, a nie przelanych na rachunek urzędu skarbowego lub rachunek budżetu samorządu terytorialnego.

Konto 223 – „Rozliczenie wydatków budżetowych” służy do rozliczenia jednostki budżetowej ze środków otrzymanych na pokrycie wydatków budżetowych. Po stronie DT tego konta ujmuje się okresowe przelewy środków budżetowych dla dysponentów niższego stopnia na pokrycie ich wydatków, zwroty na rachunek dysponenta wyższego stopnia niewykorzystanych środków do końca roku, a otrzymanych na wydatki budżetowe, okresowe przeniesienie wydatków budżetowych zrealizowanych. Po stronie CT tego konta ujmuje się okresowe wpływy środków budżetowych od dysponenta wyższego stopnia lub na pokrycie wydatków budżetowych jednostki, zwrot od dysponentów niższego stopnia niewykorzystanych środków. Konto wykazuje saldo CT, które oznacza stan środków budżetowych otrzymanych od dysponenta wyższego stopnia, nie przekazanych dysponentom niższego stopnia oraz środków przeznaczonych na pokrycie wydatków danej jednostki budżetowej, lecz niewykorzystanych i nie zwróconych do końca roku.

Ewidencja wydatków w jednostkach budżetowych: 1) ewidencja przelewu środków na wydatki jednostki budżetowej do wysokości zatwierdzonego

planu finansowego.

Rozliczenie wydatków budżetowych Rachunek bieżący jednostek budżetowych 1 2) ewidencja środków budżetowych wykorzystanych zgodnie z planem finansowym wydatków

budżetowych: a) pobranie środków pieniężnych do kasy lub na rachunek, b) zapłata zobowiązań, c) zapłata przelewem za zakup składników majątku trwałego i obrotowego, d) opłacone koszty bieżącej działalności i pozostałej działalności, e) przelew dotacji budżetowych.


Kasa, Rachunek bieżący, Rachunek Rachunek bieżący jednostek budżetowych środków funduszy specjalnego przeznaczenia 2a

Rachunek bieżący jednostek budżetowych Konta zespołu 2 Rozrachunki i roszczenia 2b

Rachunek bieżący jednostek budżetowych Konta zespołu 3 Materiały, Środki trwałe 2c

Rachunek bieżący jednostek budżetowych Koszty zespołu 4 Koszty zespołu 7 2d

Rachunek bieżący jednostek budżetowych Dotacje budżetowe oraz środki z budżetu na inwestycje

2e 3) ewidencja pokrycia strat nadzwyczajnych Straty i zyski nadzwyczajne Rachunek bieżący jednostek budżetowych oraz wynik finansowy 3 4) ewidencja przeksięgowania zrealizowanych wydatków budżetowych na podstawie sprawozdania

o wydatkach budżetowych. Rozliczenie wydatków budżetowych Fundusz jednostki 4 5) ewidencja zwrotu nie wykorzystanych środków budżetowych na rachunek dysponenta wyższego

stopnia. Rachunek bieżący jednostek budżetowych Rozliczenie wydatków budżetowych 5

Ewidencja analityczna wydatków budżetowych prowadzona jest w specjalnych urządzeniach księgowych, czyli kartach wydatków i rejestrach wydatków. Karta wydatków prowadzona jest odrębnie dla każdego paragrafu klasyfikacji w ramach danego rozdziału. Rejestr wydatków prowadzony jest odrębnie dla każdego rozdziału z podziałem na paragrafy.


Jednostka budżetowa ................... Karta wydatków Budżetu ....................................... Plan roczny w zł ............... Rok ............. Dział .....Rozdział .....Paragraf ...... Dziennik Wydatki Koszty

Nr Data Treść

Data wyciągu

bankowego

Wydatki (czarno) zwroty

(czerwono)

Wolne środki Poz. 1

płace zasadn.

Poz. 2 godz.

nadlicz.

Poz. 3 wypł.

wynagr.

Poz. 4 ........

Poz. 5 ........

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Do przeniesienia Rejestr wydatków

Razem § § § § Data Nr dowodu

Treść

Plan Dt Ct Do przeniesienia Rejestr kosztów

Konta 400 „Koszty wg rodzajów”

Lp. Data Nr dokumentu Treść § § § §

Razem

Ewidencja dochodów w jednostkach budżetowych: 1) naliczenie dochodów budżetowych Przychody i koszty finansowe Należności z tytułu dochodów budżetowych 1 2) przyjęcie do kasy dochodów uprzednio:

a) naliczonych, b) nienaliczonych.

Należności z tytułu dochodów budżetowych Kasa . 2a Przychody i koszty finansowe Kasa . 2b


3) zrealizowane dochody budżetowe z tytułu wpłat dochodów (wpływy na subkoncie dochodów): a) przyjętych do kasy, b) uprzednio naliczonych, c) uprzednio nienaliczonych.

Rachunek bieżący jednostek budżetowych Kasa . 3a

Należności z tytułu dochodów budżetowych Rachunek bieżący jednostek budżetowych 3b Przychody i koszty finansowe Rachunek bieżący jednostek budżetowych 3c 4) przelew zrealizowanych dochodów do urzędu skarbowego lub do budżetu jednostki samorządu

terytorialnego. Rachunek bieżący jednostek budżetowych Rozliczenie dochodów budżetowych 4 5) przeksięgowanie zrealizowanych dochodów budżetowych na podstawie sprawozdania

budżetowego o dochodach. Rozliczenie dochodów budżetowych Fundusz jednostki 5 6) przeksięgowanie zrealizowanych dochodów na koniec roku. Straty i zyski nadzwyczajne oraz wynik finansowy Przychody i koszty finansowe 6 7) przeksięgowanie wyniku finansowego w następnym roku. Straty i zyski nadzwyczajne oraz wynik finansowy Fundusz jednostki 7 Ewidencja dochodów budżetowych prowadzona jest w specjalnych urządzeniach księgowych, czyli kartach dochodów i rejestrach dochodów.


Jednostka budżetowa ...................Karta dochodów za rok Budżetu ....................................... Dział .....Rozdział .....Paragraf ......Nazwa należności

Należności Uiszczenia Należności uboczne

Lp. Data Treść

Należności i przypisy Odpisy Wpłaty Zwroty

Saldo całości

Odsetki Koszty egze-kucji

Do przeniesienia

Rejestr dochodów

Saldo początkowe Przypisy Odpisy Zwroty Saldo końcowe

Suma Dt Ct Lp. Dłużnik Termin

płatności Dt Ct

Data Nr doku-men-

tu

Termin płatno-

ści

Suma

Data Nr doku-men-

tu

Suma

Data Nr doku-men-

tu

Su ma

Sumy

okreso -we

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jaka metoda budżetowania obowiązuje w jednostkach budżetowych i na czym ona polega? 2. Jakie rodzaje dochodów i wydatków występują w jednostkach budżetowych? 3. Co to jest plan dochodów i wydatków budżetowych i z jakich części się składa? 4. Jak funkcjonują konta: „Rachunek bieżący jednostek budżetowych”, „Rozliczenie dochodów

budżetowych”, „Rozliczenie wydatków budżetowych”? 5. W jaki sposób ewidencjonuje się dochody i wydatki jednostek budżetowych? 6. W jaki sposób prowadzi się ewidencję analityczną dochodów i wydatków jednostek

budżetowych? 4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Wpisz do tabeli symbole kont, na których należy zaksięgować operacje gospodarcze po stronie Dt i Ct. Lp. Treść operacji gospodarczej Kwota Dt Ct 1. WB. Otrzymano środki budżetowe na pokrycie wydatków jednostki. 100.000,- 2. WB. Uregulowano przelewem koszty energii elektrycznej. 12.000,- 3. KP, WB. Podjęto z rachunku bieżącego do kasy. 25.000,- 4. KW. Wypłacono pracownikowi zaliczkę na delegację służbową. 500,-

5. KP, WB. Podjęto z rachunku bieżącego do kasy gotówkę na wypłatę wynagrodzeń. 24.000,-


6. KW. Wypłacono pracownikom wynagrodzenia. ............. 7. WB. Spłacono przelewem zobowiązania wobec dostawcy. 1.500,- 8. WB. Spłacono przelewem podatek dochodowy od osób fizycznych. 6.000,- 9. WB. Wpływ na rachunek bieżący dochodów nieprzypisanych. 600,-

10. PK. Należności przypisanych (mandaty). 1.000,- 11. WB. Zwrot nadpłaconych dochodów nieprzypisanych. 500,- 12. WB. Wpływ na rachunek bieżący dochodów przypisanych. 800,- 13. PK. Zmniejszono część należności przypisanych. 200,-

14. PK. Przeksięgowano na koniec okresu sprawozdawczego poniesione wydatki i zrealizowane dochody na wynik finansowy. ...............



1) przeczytać uważnie ćwiczenie, 2) odszukać w planie kont symbole kont potrzebnych do ewidencji, 3) wpisać do tabeli symbole (numery) kont, na których należy zaksięgować poszczególne operacje 4) gospodarcze po stronie Dt i Ct, 5) wpisać brakujące kwoty do podanych operacji gospodarczych, 6) porównać rozwiązanie z innymi uczniami.

Wyposażenie stanowiska pracy: − wzorcowy plan kont jednostek budżetowych, − tabela z zadaniem. Ćwiczenie 2 Otwórz konta podanymi saldami, załóż karty wydatków zgodnie z planem wydatków, zaksięguj podane operacje gospodarcze w syntetyce i analityce, podlicz obroty na kontach i na kartach wydatków oraz odpowiedz na pytanie: Czy Zespół Szkół Ekonomicznych w Kielcach realizuje wydatki zgodnie z planem? W jednostce budżetowej tj. Zespole Szkół Ekonomicznych w Kielcach realizuje się plan wydatków, w którym zaplanowano następujące wydatki: wynagrodzenia osobowe 400.000,- podróże służbowe 2.000,- materiały 10.000,- pomoce naukowe i książki 32.000,- Salda wybranych kont wynoszą: Kasa 1.000, - Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń 13.500,- (CT) Materiały 18.000,- Fundusz jednostki 300.000,- Operacje gospodarcze: 1. WB. Otrzymano środki budżetowe od dysponenta wyższego stopnia 500.000,- 2. KP. Podjęto z banku do kasy na wypłatę wynagrodzeń 3. KP. Podjęto z banku do kasy na wypłatę zaliczki dla pracownika na podróż służbową 100,- 4. KW. Wypłacono pracownikom wynagrodzenia 5. KW. Wypłacono pracownikowi zaliczkę na koszty podróży służbowej .......... 6. PZ. Otrzymano materiały biurowe z hurtowni (faktury do końca miesiąca nie otrzymano),

materiały przyjęto do magazynu 300,- 7. RW. Wydano materiały biurowe z magazynu do zużycia 120,-



Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) przeczytać uważnie ćwiczenie, 2) opracować kartę wydatków na komputerze, 3) narysować konta i wprowadzić na nie salda początkowe, 4) zaksięgować operacje gospodarcze, 5) obliczyć obroty na kontach, 6) obliczyć obroty na karcie wydatków, 7) odczytać wykonane zadanie na forum klasy.


− wzór karty wydatków, − komputer, − drukarka, − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 3 Sporządź plan finansowy opisanej poniżej jednostki budżetowej przy użyciu wybranego programu MS Office. Liceum ogólnokształcące, będące jednostką budżetową, dysponowało następującymi danymi: liczba uczniów 1.000, liczba oddziałów 30, liczba etatów pedagogicznych 45, liczba etatów w administracji 6. Planowane wydatki w roku następnym: wynagrodzenia osobowe pracowników – 980.000,-; dodatkowe wynagrodzenia roczne – 67.000,-; składki na ubezpieczenia społeczne – 372.000,-; składki na Fundusz Pracy – 24.000,-; materiały i wyposażenie – 16.000,-; pomoce naukowe, dydaktyczne i książki – 3.000,-; zakup energii – 12.000,-; usługi internetowe- 1.200,-; pozostałe usługi – 13.000,-; podróże służbowe krajowe – 2.800,-; odpisy na ZFŚS – 70.000,-. Plan dochodów na rok następny: wpływy za opłaty różne – 5.000,- dochody różne – 9.000,-.


Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) przeczytać uważnie ćwiczenie, 2) odszukać przykładowe plany finansowe jednostek budżetowych (szkół) w Internecie, 3) opracować, na podstawie danych z zadania, plan finansowy na komputerze, 4) wydrukować sporządzony plan finansowy.

Wyposażenie stanowiska pracy: − komputer z oprogramowaniem MS Office, dostępem do Internetu i drukarką, − Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 14 czerwca 2006 w sprawie szczegółowej klasyfikacji

dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (DzU Nr 107, poz. 726),

− literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.


4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić dochody i wydatki jednostek budżetowych? 2) sporządzić plan dochodów i wydatków jednostki budżetowej? 3) zastosować ewidencję dochodów jednostki budżetowej w zadaniach? 4) zastosować ewidencję wydatków jednostki budżetowej w zadaniach?


4.3. Zasady gospodarki finansowej zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych 4.3.1. Materiał nauczania Zasady gospodarki finansowej gospodarstw pomocniczych Gospodarstwo pomocnicze funkcjonuje jako wyodrębniona cześć jednostki budżetowej. Tworzone jest na podstawie decyzji kierownika jednostki budżetowej po uzyskaniu zgody właściwego dysponenta. W formie gospodarstw pomocniczych prowadzi się między innymi: bufety, stołówki, ośrodki wypoczynkowe. Gospodarstwo pomocnicze z chwilą tworzenia może otrzymać jednorazową dotację z budżetu państwa na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. Podstawą gospodarki finansowej gospodarstw pomocniczych jest roczny plan finansowy, który obejmuje: przychody i dotacje, wydatki będące kosztami działalności, rozliczenie wyniku finansowego, stan środków obrotowych i rozliczenia z budżetem. Osiągnięty zysk gospodarstwo pomocnicze dzieli w następujący sposób: 50% do budżetu i 50% do dyspozycji gospodarstwa (o tym podziale decyduje kierownik jednostki budżetowej). Ewidencja w gospodarstwach pomocniczych prowadzona jest wg podobnych zasad jak w przedsiębiorstwach określonej branży. Zasady gospodarki finansowej zakładów budżetowych Zakład budżetowy to jednostka organizacyjna zaliczana od sektora finansów publicznych. Zakład budżetowy pokrywa swoje wydatki z osiągniętych dochodów. Może też otrzymywać dotacje jednorazowe na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe, dotacje podmiotowe i celowe. Podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest plan finansowy, który obejmuje: przychody i rozchody, stan środków obrotowych, dotacje z budżetu lub wpłatę do budżetu z tytułu nadwyżki środków obrotowych. Zakład budżetowy planowaną wpłatę do budżetu ustala w następujący sposób: planowany lub faktyczny stan środków obrotowych na początek roku oraz planowane przychody w ciągu roku pomniejsza się o planowane wydatki i planowany stan środków obrotowych na koniec roku. Wskaźnik wpłaty do budżetu określa się w procentach i wylicza wg wzoru:

planowana roczna wpłata do budżetu x 100% planowane przychody własne

Jeżeli zakład budżetowy uzyskuje przychody większe od wydatków, to wykazuje w planie finansowym nadwyżkę, którą przekazuje do budżetu. Do ewidencji zaliczkowych wpłat do budżetu służy konto „Rozliczenie wyniku finansowego” (DT) i „Rachunek bieżący”(CT). Jeżeli zakład budżetowy uzyskuje przychody mniejsze od wydatków, to w planie finansowym wykazuje należną mu dotację. Do ewidencji dotacji służą konta „Dotacje budżetowe” (CT) i „Rachunek bieżący” (DT), otrzymane dotacje na koniec roku przeksięgowuje się na wynik finansowy. 4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to jest gospodarka pozabudżetowa i jakie są jej części? 2. Z jakich elementów składa się roczny plan finansowy gospodarstw pomocniczych? 3. W jaki sposób prowadzi się ewidencję gospodarstw pomocniczych? 4. Co obejmuje plan finansowy zakładów budżetowych? 5. W jaki sposób ustala się planową wpłatę do budżetu przez zakłady budżetowe? 6. W jaki sposób ustala się wskaźnik wpłaty do budżetu w zakładach budżetowych?


4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Wprowadź dane o zakładzie budżetowym i dane o pracownikach do komputerowego programu finansowo-księgowego. Zaksięguj podane operacje gospodarcze. Ustal saldo na koncie „Rachunek bieżący”. Wydrukuj umowy zlecenia dla 2 pracowników oraz listę płac tych pracowników.

Informacje o zakładzie budżetowym: Przedszkole Miejskie nr 5 w Radomiu, ul. Wysoka 35, Nazwa skrócona PM nr 5, NIP 788-294-86-26, REGON 034512456, Rachunek bankowy PKO S.A. Oddział I w Radomiu ul. Struga 25 nr 61 1020 4567 1234 0000 1111 3456, wykonuje plan finansowy. Plan finansowy na 2006 r. był następujący: środki obrotowe (materiały) na początek roku – 3.000,-; przychody – 20.400,-; wydatki – 19.000,-; planowany stan środków obrotowych na koniec roku – 4.400,-. Przedszkole Miejskie zatrudniło od 01 lutego 2006 r. na umowę zlecenie dwóch pracowników ochrony. Pracownicy Ci nie są zatrudnieni w innym zakładzie pracy, nie pobierają renty lub emerytury. Saldo początkowe na koncie rachunek bieżący wynosiło 16.900,- Operacje gospodarcze dokonane w lutym 2006 r.:

1. Wpływ do kasy należności za korzystanie z usług przedszkola 20.400,- 2. Wpłacono gotówkę z kasy do banku 20.400,- 3. Ewidencja umowy – zlecenie dla ochroniarza Adama Lisa 900,- 4. Ewidencja umowy – zlecenie dla ochroniarza Ryszarda Celi 1.000,- 5. Wydano środki czystości do sprzątania przedszkola 100,- 6. Zapłacono z rachunku bieżącego za ogrzewanie przedszkola 900,- 7. Zapłacono z rachunku bieżącego za energię elektryczną 500, 8. Zapłacono z rachunku bankowego zobowiązania wobec ZUS ........ 9. Zapłacono z rachunku bankowego zobowiązania wobec urzędu skarbowego . ........ 10. Wypłacono gotówką wynagrodzenia za ochronę ........



1) przeczytać uważnie ćwiczenie, 2) wprowadzić dane o jednostce do programu komputerowego, 3) wprowadzić dane o pracownikach do programu komputerowego (dane dobrać wg własnego

uznania), 4) wprowadzić stan początkowy materiałów, 5) zaksięgować operacje gospodarcze w programie komputerowym, 6) wydrukować umowy zlecenia i listę płac.


− komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym do rachunkowości budżetowej, − instrukcja użytkownika programu, − drukarka.


Ćwiczenie 2 Ustal dla niżej opisanego gospodarstwa pomocniczego wartość podatku dochodowego oraz

wysokość uzupełnienia wpłaty z tytułu podatku dochodowego od rzeczywiście osiągniętego zysku. Ustal wielkość zysku wpłaconego przez gospodarstwo pomocnicze do budżetu oraz wielkość środków przeznaczonych na zwiększenie środków obrotowych, na inwestycje i nagrody dla pracowników.

Gospodarstwo pomocnicze na koniec roku gospodarczego osiągnęło zysk brutto w wysokości 320.000,-. Stawka podatku dochodowego wynosi 19%. Zaliczkowe wpłaty z tytułu podatku dochodowego wyniosły 57.000,-. Zysk netto, który pozostaje w dyspozycji jednostki, podzielono zgodnie z ustaleniami kierownika jednostki: 60% na zwiększenie środków obrotowych, 25% na inwestycje, a 15% na nagrody dla pracowników.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) przeczytać uważnie ćwiczenie, 2) obliczyć kwotę podatku dochodowego, 3) ustalić zysk netto, 4) ustalić wielkości podzielonego zysku. 5) ćwiczenie wykonać w programie Excel, 6) sporządzone zadanie wydrukować.

Wyposażenie stanowiska pracy: − komputer z oprogramowaniem MS Office, − drukarka. Ćwiczenie 3

Sporządź plan finansowy zakładu budżetowego przy użyciu wybranego programu MS Office. Oblicz wskaźnik planowanej wpłaty do budżetu oraz rzeczywistą wielkość wpłaty do budżetu. Ustal faktyczny stan środków obrotowych na koniec roku. Przedszkole miejskie, będące zakładem budżetowym dysponowało następującymi danymi: Planowane przychody własne - 500.000,- Planowane koszty (wydatki) - 280.000,- Stan środków obrotowych na początek i koniec roku (planowany): Materiał 15.000,- 20.000,- Należności 6.000,- 5.500,- Środki pieniężne 39.000,- 54.500,- W ciągu roku obrotowego zakład budżetowy poniósł koszty w wysokości 300.000,- i uzyskał przychody w wysokości 590.000,-.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) przeczytać uważnie ćwiczenie, 2) odszukać przykładowe plany finansowe zakładów budżetowych w Internecie, 3) opracować, na podstawie danych z zadania, plan finansowy na komputerze, 4) wydrukować sporządzony plan finansowy, 5) ustalić procentowy wskaźnik planowanej wpłaty do budżetu, 6) obliczyć rzeczywistą wielkość wpłaty do budżetu, 7) obliczyć stan środków obrotowych na koniec roku.


Wyposażenie stanowiska pracy: − komputer z oprogramowaniem MS Office i dostępem do Internetu, − drukarka, − kalkulator, − wzór dokumentu: plan finansowy zakładów budżetowych, − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.3.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) rozróżniać jednostki występujące w gospodarce pozabudżetowej? 2) przedstawić zasady gospodarki finansowej gospodarstw pomocniczych? 3) przedstawić zasady gospodarki finansowej zakładów budżetowych?


4.4. Aktywa trwałe w jednostkach sektora finansów publicznych 4.4.1. Materiał nauczania Środki trwałe

Środki trwałe to grunty, budynki, budowle, środki transportu, maszyny i urządzenia, inwentarz żywy. Środki trwałe wprowadza się w ewidencji księgowej wg wartości początkowej, czyli wg cen zakupu, kosztu wytworzenia, wg wartości rynkowej (darowizny), wg wartości określonej w dokumencie przekazania (środki otrzymane nieodpłatnie od innej jednostki budżetowej). Wartość początkowa środków trwałych może zwiększyć się na skutek aktualizacji wyceny lub przeprowadzonych ulepszeń w środkach trwałych, np. rozbudowy, przebudowy, adaptacji. Dokumenty związane z ewidencją środków trwałych to: OT – przyjęcie środka trwałego, LT – likwidacja środka trwałego, PT – przekazanie środka trwałego. Ewidencja analityczna środków trwałych prowadzona jest na indywidualnych kartach obiektów inwentarzowych oraz w księgach inwentarzowych. W jednostkach budżetowych księgę inwentarzową prowadzi się oddzielnie dla podstawowych środków trwałych i pozostałych środków trwałych. Do pozostałych środków trwałych zaliczamy: środki dydaktyczne, sprzęt muzyczny, nagłaśniający, meble itp. Ewidencja zmian w stanie podstawowych środków trwałych: a) ewidencja zwiększeń w stanie środków trwałych: 1) nieodpłatne otrzymanie środka trwałego, zwiększenie wartości środków trwałych w skutek

aktualizacji, Fundusz jednostki Środki trwałe .

1

2) przyjęcie środków trwałych wytworzonych we własnym zakresie, (Inwestycje) Środki trwałe w budowie

2

3) przyjęcie środków trwałych z zakupu, Rozliczenie zakupu

Rozrachunki z dostawcami 3

4) otrzymane darowizny środków trwałych od osób fizycznych, Pozostałe przychody i koszty

4


5) nadwyżki środków trwałych ujawnione w wyniku inwentaryzacji, Pozostałe rozrachunki Środki trwałe .

5 b) ewidencja zmniejszeń w stanie środków trwałych: 1) dotychczasowe umorzenie likwidowanych lub sprzedawanych środków trwałych, Umorzenie środków trwałych

Środki trwałe i wartości niematerialnych i prawnych 1

2) ujawnione niedobory i szkody w środkach trwałych. Środki trwałe Pozostałe rozrachunki

2

Ewidencja pozostałych środków trwałych: a) ewidencja zwiększeń w stanie pozostałych środków trwałych 1) przyjęcie pozostałych środków trwałych, zbiorów bibliotecznych i dóbr kultury z zakupu,

Rozliczenie zakupu Pozostałe środki trwałe w użytkowaniu Kasa Zbiory biblioteczne

Rozrachunki z dostawcami Dobra kultury i odbiorcami Mienie zlikwidowanych jednostek

1 2) przyjęcie pozostałych środków trwałych z inwestycji,

(Inwestycje) Środki trwałe w budowie 2 3) przyjęcie pozostałych środków trwałych z magazynu, Materiały 3


4) przyjęcie pozostałych środków trwałych i zbiorów bibliotecznych w postaci darowizn, Pozostałe środki trwałe w użytkowaniu

Zbiory biblioteczne Dobra kultury Pozostałe przychody i koszty Mienie zlikwidowanych jednostek 4 5) przyjęcie dóbr kultury otrzymanych nieodpłatnie, Fundusze jednostki 5

6) przyjęcie ujawnionych nadwyżek inwentaryzacyjnych, Pozostałe rozrachunki 6 b) ewidencja zmniejszeń w stanie pozostałych środków trwałych: 1) rozchód pozostałych środków trwałych i wzorów bibliotecznych na skutek sprzedaży, zużycia,

nieodpłatnego przekazania, Pozostałe środki trwałe w użytkowaniu Umorzenie pozostałych Zbiory biblioteczne środków trwałych Mienie zlikwidowanych jednostek oraz wartości

Dobra kultury niematerialnych i prawnych 1

2) ujawnione niedobory i szkody, Pozostałe środki trwałe w użytkowaniu Zbiory biblioteczne Mienie zlikwidowanych jednostek

Dobra kultury Pozostałe rozrachunki 2 Wartości niematerialne i prawne

Wartości niematerialne i prawne można podzielić na dwie grupy tzn. podstawowe wartości niematerialne i prawne umarzane stopniowo i pozostałe wartości niematerialne i prawne umarzane w 100% jednorazowo. Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się nabyte przez jednostkę prawa majątkowe o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż jeden rok. Najczęściej występujące wartości niematerialne i prawne w jednostkach sfery budżetowej to: spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, programy komputerowe, a rzadziej licencje, patenty, koncesje. Do ewidencji wartości niematerialnych i prawnych służy konto „Wartości niematerialne i prawne” obejmujące wartości niematerialne i prawne umarzane stopniowo i jednorazowo. Zwiększenia wartości niematerialnych i prawnych następują głównie na skutek zakupu lub otrzymania w formie darowizny. Zwiększenia księguje się po stronie DT konta „Wartości niematerialne i prawne”, a po stronie CT tego konta ewidencjonuje się rozchód umorzonych wartości niematerialnych i prawnych.


Amortyzacja środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych Środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne umarza się i amortyzuje. Umorzeniu i amortyzacji nie podlegają grunty i dzieła sztuki. Dla środków trwałych o niskiej wartości tj. do 3.500,- dokonuje się jednorazowego odpisu amortyzacyjnego w miesiącu przyjęcia ich do użytkowania, zaliczane są tu książki i inne zbiory biblioteczne, środki dydaktyczne, środki transportu służące do nauki w szkołach, meble, dywany i pozostałe środki trwałe o niskiej wartości. Ewidencja amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych: 1) naliczenie amortyzacji:

a) środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych umarzanych stopniowo, b) pozostałych środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych umarzanych

jednorazowo, Umorzenie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych Amortyzacja 1a Umorzenie pozostałych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych 1b

2) równowartość naliczonej amortyzacji w jednostkach budżetowych, gospodarstwach pomocniczych i zakładach budżetowych,

Pokrycie amortyzacji Fundusz jednostki 2

3) przeniesienie na koniec roku na wynik finansowy sald kont: a) amortyzacja, b) pokrycie amortyzacji.

Straty i zyski nadzwyczajne Amortyzacja oraz wynik finansowy Pokrycie amortyzacji 3a 3b

Inwestycje (środki trwałe w budowie) Przez inwestycje w jednostkach sektora finansów publicznych rozumie się określone w ustawie o rachunkowości środki trwałe w budowie. W poszczególnych podmiotach sektora finansów publicznych inwestycje te finansowane są z różnych źródeł. W jednostkach budżetowych inwestycje mogą być finansowane ze środków budżetowych, z zysku gospodarstw pomocniczych, ze środków specjalnych. W zakładach budżetowych inwestycje mogą być finansowane z dotacji budżetowych. Gospodarstwa pomocnicze nie mają prawa inwestować we własnym imieniu i dlatego inwestycje gospodarstw pomocniczych są inwestycjami jednostki budżetowej. Inwestycja może być wykonana przez jednostkę samodzielnie lub przy udziale współinwestora. Ewidencja inwestycji (środków trwałych w budowie) na przykładzie jednostek budżetowych – inwestycje finansowane ze środków budżetowych i środków specjalnych: 1) wpływ środków na wydatki budżetowe, 2) zapłata za powyższą fakturę, 3) faktura dotycząca kosztów inwestycji,


Pozostałe przychody Pozostałe rozrachunki Sprzedaż produktów (Inwestycje)

Rozliczenie Rachunek bieżący Rozrachunki z dostaw. Środki wydatków budżetowych jednostek budżetowych i odbiorcami trwałe w budowie 1 2 3

4) przyjęcie środka trwałego z inwestycji, (Inwestycje)

Środki trwałe w budowie Środki trwałe 4

5) przeniesienie zrealizowanych wydatków budżetowych finansowanych ze środków budżetowych. Rozliczenie

wydatków budżetowych Fundusz jednostki 5 4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to są środki trwałe, środki trwałe w budowie i wartości niematerialne i prawne? 2. W jaki sposób dokumentuje się środki trwałe? 3. W jaki sposób dokonuje się ewidencji zwiększeń i zmniejszeń w stanie środków trwałych? 4. W jaki sposób dokonuje się ewidencji pozostałych środków trwałych? 5. Na czym polega umorzenie i amortyzacja środków trwałych? 6. W jaki sposób dokonuje się ewidencji amortyzacji? 7. W jaki sposób dokonuje się ewidencji inwestycji w jednostkach budżetowych? 4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1 Wpisz do tabeli symbole kont, na których należy zaksięgować operacje gospodarcze po stronie Dt i Ct oraz podaj symbole dokumentów na podstawie, których można dokonać księgowań tych operacji. Lp. Treść operacji gospodarczej Dokument Kwota Dt Ct 1. Zakupiono książki do biblioteki. 3.000

2. Otrzymano zbiory biblioteczne w formie darowizny od szkoły.

1.400

3. Stwierdzono niedobór środków trwałych. 900 4. Otrzymano nieodpłatnie dzieła sztuki. 4.000 5. Przyjęto z zakończonej inwestycji środek trwały. 50.000 6. Stwierdzono nadwyżkę środków trwałych w magazynie. 700 7 Naliczono amortyzację środków trwałych. 2.500 8. Obciążono fundusz jednostki równowartością amortyzacji. 2.500



Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) przeczytać uważnie ćwiczenie, 2) odszukać w planie kont symbole kont potrzebnych do ewidencji, 3) wpisać do tabeli symbole kont, na których należy zaksięgować poszczególne operacje, 4) wpisać w tabeli symbole dokumentów, 5) porównać rozwiązanie z rozwiązaniami innych uczniów.

Wyposażenie stanowiska pracy: − wzorcowy plan kont jednostek budżetowych, − tabela z zadaniem, − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Wprowadź dane do komputerowego programu finansowo-księgowego jednostki budżetowej. Dokonaj ewidencji operacji gospodarczych w syntetyce i analityce. Wydrukuj indywidualne karty obiektów inwentarzowych.

Informacje o jednostce budżetowej: Ośrodku Pomocy Społecznej, 26-600 Radom, ul. Cicha 34, NIP 787-234-65-12, REGON 129872345 nr konta bankowego 56 7896 1234 5678 1111 0000 4568. Jednostka rozpoczęła działalność 01 stycznia 2005. W jednostce budżetowej dokonano następujących zakupów środków trwałych:

1. FA nr 123/01/05 – za zestaw komputerowy z monitorem i drukarką zakupiony i przyjęty do użytkowania w dniu 28 stycznia 2005, o wartości początkowej netto 12.000,- i stawce amortyzacji 30%,

2. FA nr 234/2005 – samochód dostawczy Żuk o ładowności 1.200 kg i nr rejestracyjnym WR 235678 zakupiono i przyjęto do użytkowania w dniu 18 marca 2005, o wartości początkowej netto 59.000,- i stawce amortyzacji 20%,

3. FA nr 534/2005 – kserokopiarkę Konica 4545 zakupiony i przyjęty do użytkowania w dniu 24 maja 2005, o wartości początkowej netto 3.600,- i stawce amortyzacji 20%,

4. FA nr178/2005 – z dnia 12 maja 2005, regał magazynowy w cenie zakupu 930,-, 5. FA nr178/2005 – z dnia 26 czerwca 2005, dyktafon w cenie zakupu 650,-. Sposób wykonania ćwiczenia


1) przeczytać uważnie ćwiczenie, 2) wprowadzić dane do programu komputerowego, 3) dokonać ewidencji operacji gospodarczych w programie komputerowym, 4) wydrukować indywidualne karty obiektów inwentarzowych.

Wyposażenie stanowiska pracy: − komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym do rachunkowości budżetowej

i drukarką, − instrukcja użytkownika programu.


4.4.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) dokonać ewidencji i dokumentacji operacji dotyczących majątku trwałego? 2) zastosować ewidencję amortyzacji do rozwiązywania zadań? 3) zastosować ewidencję środków trwałych w programie komputerowym?


4.5. Fundusze w jednostkach sfery budżetowej 4.5.1. Materiał nauczania Fundusz jednostki Fundusz jednostki stanowi równowartość aktywów netto jednostki budżetowej oraz jej gospodarstw pomocniczych i zakładów budżetowych. W nowo powstałych jednostkach fundusz ten stanowi równowartość pierwszego wyposażenia w aktywa trwałe i obrotowe. Aktywa te przekazane są jednostce przez organ założycielski. Do ewidencji funduszu jednostki służy konto „Fundusz jednostki”. Po stronie Ct tego konta księguje się zwiększenia stanu funduszu, a po stronie Dt zmniejszenia. Konto to wykazuje saldo Ct, które oznacza równowartość aktywów (majątku) jednostki. Ewidencja na koncie „Fundusz jednostki”: 1) przeksięgowanie zrealizowanych wydatków budżetowych, 2) wpływ dotacji na inwestycje oraz innych środków, 3) aktualizacja wyceny środków trwałych (zwiększenia), 4) wartość nieumorzonych sprzedanych lub nieodpłatnie przekazanych środków trwałych, 5) przeksięgowanie zysku netto, 6) przeksięgowanie zrealizowanych dochodów budżetowych, 7) przeksięgowanie pokrycia kosztów amortyzacji, 8) przeksięgowanie środków trwałych w budowie na „Fundusz jednostki”. Straty i zyski nadzwyczajne Rozliczenie wydatków oraz wynik finansowy Fundusz jednostki budżetowych 5 1

Rozliczenie dochodów budżetowych Rachunki bieżące 6 2 Pokrycie amortyzacji Środki trwałe 7 3 4 Środki trwałe w budowie 8

Fundusze specjalne Funduszem o charakterze specjalnym jest Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych (ZFŚS). Celem tego funduszu jest finansowanie świadczeń socjalnych pracowników np. wypoczynek, działalność kulturalno-oświatowa, sportowo-rekreacyjna, pomoc materialna. ZFŚS tworzony jest z odpisów w ciężar kosztów i zależy od liczby zatrudnionych. Wysokości odpisu wynosi 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej z roku poprzedniego. Dla części pracowników jednostek budżetowych, np. nauczycieli, dokonuje się odpisu na ZFŚS w wysokości 8% planowanych rocznych środków przeznaczonych na wynagrodzenia. Środki pieniężne z tego funduszu muszą być wyodrębnione na oddzielnym rachunku bankowym „Rachunku


środków funduszy specjalnego przeznaczenia”, a do ewidencji ZFŚS służy konto „Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych” po stronie Ct tego konta księguje się wszystkie zwiększenia, a po stronie Dt zmniejszenia. Ewidencja Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych: 1) podstawowy odpis na ZFŚS, 2) odsetki naliczone od udzielonych pracownikom pożyczek mieszkaniowych, 3) naliczone odsetki od środków zgromadzonych na rachunku środków specjalnych, 4) wpływ środków na ZFŚS, 5) opłacone z rachunku bankowego koszty działalności socjalnej.

Rachunki środków funduszy Zakładowy fundusz specjalnego przeznaczenia świadczeń socjalnych Koszty wg rodzaju

5 1 3, 4 Pozostałe rozrachunki z pracownikami 2

Fundusze pozabudżetowe Fundusze pozabudżetowe obejmują państwowe lub samorządowe fundusze celowe oraz pozostałe fundusze specjalnego przeznaczenia. Celem tworzenia funduszy pozabudżetowych jest finansowanie dodatkowych zadań realizowanych przez instytucje do tego wyznaczone. Fundusze pozabudżetowe ewidencjonuje się na koncie „Fundusze pozabudżetowe”, gdzie po stronie Dt ujmuje się koszty oraz wszystkie zmniejszenia funduszu, np. pokrycie zobowiązań, odpisanie przedawnionych lub umorzonych należności, a po stronie Ct przychody oraz pozostałe zwiększenia funduszu, np. z zysków nadzwyczajnych. Konto wykazuje saldo Ct, które oznacza stan funduszy celowych oraz innych funduszy specjalnego przeznaczenia. Do konta tego prowadzi się ewidencję analityczną, która umożliwia ustalenie przychodów i kosztów oraz zwiększeń i zmniejszeń funduszu, a także ich stanu końcowego. Fundusze mienia zlikwidowanych jednostek Fundusz mienia zlikwidowanych jednostek głównie obejmuje wartość zlikwidowanego majątku przedsiębiorstw państwowych i komunalnych. Fundusz ten występuje tylko w jednostkach budżetowych. Do ewidencji tego funduszu służy konto „Fundusz mienia zlikwidowanych jednostek”. Po stronie Dt tego konta ujmuje się zmniejszenia funduszu z tytułu sprzedaży mienia, nieodpłatnego przyjęcia na własne potrzeby, nieodpłatnego przekazania lub likwidacji mienia. Po stronie Ct konta ujmuje się zwiększenia funduszu o równowartość składników majątkowych zlikwidowanych podmiotów oraz stan funduszu. Saldo końcowe Ct oznacza wartość funduszu mienia zlikwidowanych jednostek, które jest przyjęte przez organ założycielski, ale nie zostało jeszcze przekazane innym jednostkom lub oznacza wartość mienia sprzedanego, ale jeszcze nie spłaconego. Do konta „Fundusz mienia zlikwidowanych jednostek” prowadzi się ewidencję analityczną, która umożliwia ustalenie wartości mienia z poszczególnych likwidowanych jednostek.


4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to jest fundusz jednostki? 2. W jaki sposób dokonuje się ewidencji zwiększeń i zmniejszeń w funduszu jednostki? 3. Co to jest Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych? 4. W jaki sposób tworzy się i ewidencjonuje ZFŚS? 5. Co to są fundusze pozabudżetowe? 6. Co to jest fundusz mienia zlikwidowanych jednostek? 4.5.3. Ćwiczenia Ćwiczenie1 Wpisz do tabeli symbole kont, na których należy zaksięgować operacje gospodarcze po stronie Dt i Ct. Lp. Treść operacji gospodarczej Kwota Dt Ct

1. Przekazano dotacje na sfinansowania inwestycji dla jednostek budżetowych.

7.000,-

2. Wpływ środków należnych dotacji budżetowych. 5.000,- 3. Otrzymano nieodpłatnie środek trwały. 3.000,- 4. Aktualizacja wyceny środków trwałych (zwiększenia). 2.500,- 5. Naliczono roczny odpis na ZFŚS. 8.200,-

6. Przelano na rachunek środki w wysokości odpisu podstawowego na ZFŚS.

8.200,-

7. Przelano zakładowi budżetowemu dotację na inwestycje.

28.000,-

8. Wypłacono pracownikowi pożyczkę mieszkaniową z ZFŚS.

2.000,-

9. Bank naliczył odsetki od środków ZFŚS. 500,-

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać uważnie ćwiczenie, 2) odszukać w planie kont symbole kont potrzebne do ewidencji, 3) wpisać w tabeli symbole kont na, których należy zaksięgować poszczególne operacje, 4) porównać rozwiązanie z innymi uczniami.

Wyposażenie stanowiska pracy: − wzorcowy plan kont jednostek budżetowych, − tabela z zadaniem.


Ćwiczenie 2 Oblicz, ile wynosi odpis na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych w jednostce budżetowej i

dokonaj jego ewidencji. Podaj na jakie cele można przeznaczyć ten fundusz. W jednostce budżetowej – Ośrodku Pomocy Społecznej – zatrudnionych jest 36 pracowników

w pełnym wymiarze godzin na podstawie umowy o pracę. Jednostka budżetowana na podstawie tych danych dokonała podstawowego odpisu na ZFŚS.

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać informacje w Internecie o przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu w gospodarce narodowej w roku poprzednim,

2) ustalić wysokość odpisu na ZFŚS, 3) zaewidencjonować ustalony odpis, 4) odszukać w Internecie regulamin ZFŚS dowolnej jednostki budżetowej, 5) przeczytać regulamin, 6) wypisać, stosując edytor tekstu Word, 8 przykładów, na jakie cele przeznacza się ZFŚS, 7) wydrukować wykonane zadanie, 8) porównać wykonane zadanie z zadaniami wykonanymi przez innych uczniów.


− komputer z oprogramowaniem MS Office i dostępem do Internetu, − drukarka, − papier do drukarki.

4.5.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) zdefiniować rodzaje funduszy występujących w sferze budżetowej? 2) zastosować ewidencje funduszy do rozwiązywania zadań? 3) obliczyć wielkość odpisu podstawowego na ZFŚS? 4) określić na jakie cele przeznaczany jest ZFŚS?


4.6. Wynik finansowy i jego rozliczenie 4.6.1. Materiał nauczania Wynik finansowy jednostek budżetowych

Na sposób ustalania i rozliczenia wyniku finansowego w jednostkach budżetowych ma wpływ metoda finansowania brutto. Wynik finansowy jednostek budżetowych jest z reguły ujemny. Wynik finansowy ustalany jest na koncie „Straty i zyski nadzwyczajne oraz wynik finansowy”. Na konto to pod datą 31 grudnia przenosi się po stronie Dt: poniesione koszty, wartość sprzedanych towarów i materiałów wg cen zakupu, pozostałe koszty operacyjne, dotacje, podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego, a po stronie Ct: przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, przychody finansowe. Konto może wykazywać na koniec roku saldo Ct – zysk lub saldo Dt – stratę. W roku następnym saldo konta „Straty i zyski nadzwyczajne oraz wynik finansowy” przeksięgowuje się na konto „Fundusz jednostki”.

Ewidencja wyniku finansowego: 1) przeniesienie poniesionych kosztów, 2) przeniesienie wartości sprzedanych towarów, materiałów, pozostałych kosztów operacyjnych 1) i finansowych, dotacji, oraz podatku dochodowego, 2) poniesione straty nadzwyczajne, 3) osiągnięte zyski nadzwyczajne, 4) przeksięgowanie przychodów z tytułu dochodów budżetowych, 5) przeksięgowanie pozostałych przychodów i dotacji.

400 Straty i zyski nadzwyczajne Przychody Konta kosztów wg rodzaju oraz wynik finansowy i koszty finansowe 1 5

Konta zespołu 7 i 8 Konta zespołu 7 2 6

Konta zespołu 0,1,2,3,6 3 4 Takie zasady ustalania wyniku finansowego obowiązują w innych jednostkach sfery budżetowej m.in. w zakładach budżetowych i gospodarstwach pomocniczych.

Ewidencja rozliczenia wyniku finansowego w jednostkach budżetowych 1) środki budżetowe otrzymane od dysponenta wyższego stopnia na realizację wydatków, 2) poniesione koszty opłacone z rachunku bieżącego, 3) wpływ dochodów na rachunek bieżący, 4) dochody budżetowe przelane do budżetu,


Rozliczenie Rachunek bieżący wydatków budżetowych jednostki budżetowej Koszty wg rodzaju 1 2

Rozliczenie Przychody dochodów budżetowych 3 4

5) miesięczne przeksięgowanie zrealizowanych wydatków budżetowych, 6) miesięczne przeksięgowanie odprowadzonych dochodów (wpływów ) budżetowych, 7) przeksięgowanie wyniku finansowego roku ubiegłego,

Rozliczenie Rozliczenie

dochodów budżetowych Fundusz jednostki wydatków budżetowych 5 6

Straty i zyski nadzwyczajne oraz wynik finansowy

7 8) przeniesienie na koniec roku łącznej kwoty zrealizowanych dochodów, 9) przeniesienie na koniec roku łącznej kwoty poniesionych kosztów.

Straty i zyski nadzwyczajne Koszty wg rodzaju oraz wynik finansowy Przychody

9 8 Wynik finansowy zakładów budżetowych W zakładach budżetowych rozliczenie wyniku finansowego przebiega odmiennie, ponieważ podlega rozliczeniu z budżetem. Zasady rozliczenia wyniku finansowego w zakładzie budżetowym przedstawia schemat: 1) zrealizowane przychody wpłacone na rachunek bieżący, 2) koszty działalności finansowej z rachunku bieżącego, 3) zaliczkowe wpłaty do budżetu w ciągu roku, 4) ustalenie ostatecznej wpłaty do budżetu na koniec roku,


Sprzedaż produktów i koszt ich wytworzenia Rachunek bieżący Koszty wg rodzaju 1 2 Rozliczenie

wyniku finansowego 3 Rozrachunki z budżetem 4 5) przeksięgowanie na koniec roku zrealizowanego przychodu, 6) przeksięgowanie na koniec roku zrealizowanych kosztów,

Straty i zyski nadzwyczajne Sprzedaż produktów Koszty wg rodzaju oraz wynik finansowy oraz koszt ich wytworzenia 5 6

7) faktyczna nadwyżka środków obrotowych podlegająca wpłacie do budżetu, 8) przeksięgowanie wyniku finansowego za ubiegły rok,

Rozliczenie Straty i zyski nadzwyczajne wyniku finansowego Fundusz jednostki oraz wynik finansowy

7 8 9) przelew ostatecznej wpłaty do budżetu.

Rachunek bieżący Rozrachunki z budżetem 9 Wynik finansowy gospodarstw pomocniczych

Podział zysku w gospodarstwie pomocniczym jest proporcjonalny, tzn. 50% podlega wpłacie do budżetu, pozostałe 50% gospodarstwo wykorzystuje na swoje potrzeby, a o podziale zysku pozostającego w gospodarstwie pomocniczym decyduje kierownik jednostki.

Zasady rozliczenia wyniku finansowego w zakładzie budżetowym przedstawia schemat: 1) przelew zaliczki z tytułu planowanego zysku, 2) obciążenie wyniku finansowego na dzień bilansowy, 3) korekta nadpłaty podatku dochodowego, 4) odpis wyrównawczy dotyczący ostatecznego ustalenia zysku,


Podatki i obowiązkowe Straty i zyski nadzwyczajne Rachunek bieżący rozliczenie wyniku finansowego oraz wynik finansowy 1 2 Rozrachunki z budżetem

3 4

5) odpisy z zysku na fundusz nagród dla załogi, 6) odpisy z zysku na inwestycje jednostki budżetowej w gospodarstwie pomocniczym,

Rozliczenie wyniku finansowego Fundusze pozabudżetowe 5

Pozostałe rozrachunki 6

7) przeksięgowanie zysku na fundusz jednostki, 8) przeksięgowanie salda konta „Rozliczenie wyniku finansowego”.

Rozliczenie Straty i zyski nadzwyczajne

wyniku finansowego Fundusz jednostki oraz wynik finansowy 7 8 4.6.2. Pytania sprawdzające


1. Jaki są zasady ustalania wyniku finansowego w sposób księgowy w jednostkach organizacyjnych sfery budżetowej?

2. W jaki sposób dokonuje się rozliczenia i ewidencji wyniku finansowego w jednostkach budżetowych?

3. W jaki sposób dokonuje się rozliczenia i ewidencji wyniku finansowego w zakładach budżetowych?

4. W jaki sposób dokonuje się rozliczenia i ewidencji wyniku finansowego w gospodarstwach pomocniczych?


4.6.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Ustal brakujące kwoty operacji gospodarczych i wpisz je do tabeli, a następnie wpisz symbole kont, na których należy zaksięgować operacje gospodarcze po stronie Dt i Ct. Lp. Treść operacji gospodarczej Kwota Dt Ct

1. WB. Na rachunek bieżący wpłynęły środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży produktów.

10.000,-

2. WB. Zakład budżetowy pokrył koszty różne dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej. 12.000,-

3. WB. Na rachunek bieżący wpłynęły środki z tytułu przyznanej dotacji. 3.000,-

4. PK. Przeksięgowano na koniec roku zrealizowane przychody. ............... 5. PK. Przeksięgowano na koniec roku zrealizowane koszty. ...............

6. PK. Przeksięgowano na koniec roku otrzymaną dotację na fundusz jednostki.

...............



1) przeczytać uważnie ćwiczenie, 2) ustalić i wpisać brakujące dane liczbowe, 3) odszukać w planie kont symbole kont potrzebnych do ewidencji, 4) wpisać do tabeli symbole (numery) kont na, których należy zaksięgować operacje gospodarcze, 5) porównać rozwiązanie z innymi uczniami.

Wyposażenie stanowiska pracy: − wzorcowy plan kont, literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia, − tabela z zadaniem, − kalkulator. Ćwiczenie 2 Oblicz brakujące kwoty operacji gospodarczych i wpisz je do tabeli, a następnie wpisz symbole kont, na których należy zaksięgować operacje gospodarcze po stronie Dt i Ct wiedząc, że salda wybranych kont w gospodarstwie pomocniczym były następujące: Rachunek bieżący – 80.000, - Fundusz jednostki – 80.000,- : Lp. Treść operacji gospodarczej Kwota Dt Ct

1. WB. Na rachunek bieżący wpłynęły środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży produktów.

150.000,-

2. WB. Opłacono w bieżącym miesiącu koszty. 30.000,-

3. PK. Przeksięgowanie okresowe salda konta kosztów na wynik finansowy. ............

4. PK. Przeksięgowanie okresowe przychodów na wynik finansowy.

.............

5. WB. Zaliczkowa wpłata na podatek dochodowy (19%). 1.000,- 6. WB. Przelew dopłaty podatku dochodowego .............


7. PK. Naliczenie ostatecznej wpłaty z zysku do budżetu. ...............

8.

PK. Przeksięgowanie zysku netto pozostającego w dyspozycji gospodarstwa pomocniczego: a) zwiększenie środków obrotowych 80%, b) nagrody dla pracowników 20%.

............... ..............................



1) przeczytać uważnie ćwiczenie, 2) ustalić i wpisać brakujące dane liczbowe, 3) odszukać w planie kont symbole kont potrzebnych do ewidencji, 4) wpisać do tabeli symbole (numery) kont, na których należy zaksięgować operacje gospodarcze, 5) porównać rozwiązanie z innymi uczniami.

Wyposażenie stanowiska pracy: − wzorcowy plan kont, literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia, − tabela z zadaniem, − kalkulator. 4.6.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) ustalić wynik finansowy w jednostkach sfery budżetowej? 2) rozliczyć wynik finansowy w jednostkach sfery budżetowej? 3) dokonać ewidencji wynik finansowy w jednostkach sfery budżetowej?


4.7. Budżet samorządu terytorialnego 4.7.1. Materiał nauczania Dochody budżetowe Dochodami w budżecie jednostek samorządu terytorialnego są: subwencje ogólne i dotacje z funduszów celowych i pomocowych, podatki, np.: podatek rolny, leśny, od nieruchomości, od środków transportu, od spadków i darowizn, podatek dochodowy w formie karty podatkowej, udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa i opłaty, np.: opłata targowa i klimatyczna oraz inne dochody np.: uzyskane odsetki, kary. Do ewidencji dochodów budżetowych jednostek samorządu terytorialnego służy konto „Dochody budżetowe”. Ewidencja dochodów budżetowych przedstawia się następująco: 1) otrzymane dotacje i subwencje oraz zrealizowane dochody własne, 2) zrealizowane dochody jednostek budżetowych podległych samorządowi terytorialnemu, 3) dochody budżetowe ustalone wg sprawozdań innych organów, 4) należne dotacje i subwencje, które nie wpłynęły do końca roku na rachunek budżetu, 5) przesunięcie do dochodów budżetowych niezrealizowanych wydatków niewygasłych, 6) przeksięgowanie w końcu roku zrealizowanych dochodów. Niedobór lub nadwyżka budżetowa Dochody budżetu Rachunek budżetu 6 1 Rozliczenie dochodów budżetowych 2 Rozrachunki budżetu 3 Inne środki pieniężne 4 Niewygasające wydatki 5


Wydatki budżetowe Wydatkami w budżecie jednostek samorządu terytorialnego są: wydatki bieżące, wydatki majątkowe i wydatki związane z obsługą długu jednostki samorządu terytorialnego. Wydatki te przeznaczane są na zadania własne i zadania zlecone, np.: budowę dróg, ochronę zdrowia, oświatę, kulturę. Ewidencja wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego: 1) ewidencja wydatków jednostek budżetowych zgodnie z otrzymanym sprawozdaniem, 2) ewidencja wydatków budżetu z tytułu rozrachunków z innymi budżetami, 3) ewidencja własnych wydatków budżetu, 4) przeksięgowanie w końcu roku łącznej kwoty dokonanych wydatków budżetowych, Rozliczenie Niedobory lub wydatków budżetowych Wydatki budżetowe nadwyżki budżetu 1 4 Rozrachunki budżetu 2 Rachunek budżetu 3 5) środki przelane z rachunku bieżącego budżetu na pokrycie wydatków jednostek samorządu

terytorialnego, 6) wydatki zgodne ze sprawozdaniami samorządowych jednostek budżetowych lub urzędu

samorządu terytorialnego, 7) wydatki wykonane zgodnie z planem niewygasających wydatków. Rozliczenie Rachunek budżetu wydatków budżetowych Wydatki budżetowe 5 6

Niewygasające wydatki

7

Ustalanie wyniku wykonania budżetu O wyniku wykonania budżetu w jednostkach samorządu terytorialnego decydują wpływy zaliczane do dochodów oraz rozchody, czyli wydatki. Ewidencja ustalania wyniku budżetu: 1) przeksięgowanie zrealizowanych dochodów na koniec roku, 2) przeksięgowanie dokonanych wydatków na koniec roku.


Niedobór lub Wydatki budżetowe nadwyżka budżetowa Dochody budżetu 2 1 Kredyty bankowe zaciągane przez jednostki samorządu terytorialnego Jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać kredyty i pożyczki na występujące niedobory w budżecie oraz na finansowanie wydatków, które nie znalazły pokrycia w planowanych dochodach. Ewidencja zaciągniętych kredytów bankowych: 1) otrzymane kredyty, 2) odsetki od otrzymanego kredytu (dopisane do kredytu), 3) spłata raty zaciągniętego kredytu i odsetek, 4) umorzenie części kredytu, 5) przelew naliczonych odsetek, 6) przeksięgowanie odsetek zapłaconych.

Rachunek bieżący budżetu Kredyt bankowy Rozrachunki budżetu 1 3,5 2 Niedobory lub nadwyżki budżetu 4 Wydatki budżetu 6 Dochody i wydatki samorządowych jednostek budżetowych Budżet samorządu terytorialnego jest wykonywany głównie przez samorządowe jednostki budżetowe. Zasady kształtujące budżet są odmienne, jeżeli dotyczy to urzędu gminy lub samorządowych jednostek budżetowych Do ewidencji rozliczeń dochodów zrealizowanych przez gminne jednostki budżetowe służy konto „Rozliczenie dochodów budżetowych”, a do ewidencji wydatków konto „Rozliczenie wydatków budżetowych”. Ewidencja dochodów: 1) przelew z samorządowej jednostki budżetowej do budżetu (środków stanowiących dochody), 2) sprawozdanie jednostek budżetowych o wykonanych dochodach.

Rozliczenie Rachunek

Dochody budżetu dochodów budżetowych bieżący budżetu 2 1


Ewidencja wydatków: 1) przelew środków z budżetu do samorządowej jednostki budżetowej, 2) sprawozdanie jednostek budżetowych o wydatkach. Rachunek Rozliczenie bieżący budżetu wydatków budżetowych Wydatki budżetowe

1 2 4.7.2. Pytania sprawdzające


1. Jakie są rodzaje dochodów i wydatków budżetowych samorządowej jednostki budżetowej? 2. W jaki sposób dokonuje się ewidencji dochodów i wydatków samorządowych jednostek

budżetowych? 3. W jaki sposób dokonuje się ewidencji kredytów bankowych? 4. W jaki sposób dokonuje się ewidencji dochodów i wydatków realizowanych przez jednostkę

samorządu terytorialnego?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie1 Wpisz do tabeli symbole kont, na których należy zaksięgować operacje gospodarcze po stronie Dt i Ct. (operacje dotyczą budżetu gminy). Następnie wyszukaj w Internecie budżet dowolnej gminy i przedstaw jej dochody i wydatki oraz dokonaj oceny budżetu tej gminy. Lp. Treść operacji gospodarczej Kwota Dt Ct 1. Wpływ środków pieniężnych z podatków i opłat lokalnych. 5.000,-

2. Przelew z rachunku samorządowej jednostki budżetowej na rachunek budżetu gminy wykonanych dochodów budżetowych.

4.000,-

3. Wpływ z Urzędu Skarbowego z tytułu udziału w podatkach dochodowych od osób prawnych i fizycznych.

10.000,-

4. Wpływ środków pieniężnych z kredytu bankowego. 35.000,-

5. Spłacono ratę kredytu bankowego. 1.500,- 6. Spłacono odsetki od kredytu bankowego. 200,-

7. Wpływ subwencji z Ministerstwa Finansów. 23.000,-

8. Przekazano samorządowej jednostce budżetowej środki na finansowanie wydatków.

12.000,-



1) przeczytać uważnie ćwiczenie, 2) odszukać w planie kont symbole kont potrzebnych do ewidencji, 3) wpisać do tabeli symbole (numery) kont, na których należy zaksięgować operacje gospodarcze, 4) poszukać w Internecie informacje na temat budżetu gminy,


5) wydrukować dane lub sporządzić uproszczony plan dochodów i wydatków gminy, 6) ocenić gospodarkę budżetową gminy i wyciągnąć wnioski (oceny dokonać pisemnie), 7) porównać rozwiązanie z innymi uczniami.


− wzorcowy plan kont jednostek budżetowych, − tabela z zadaniem, − komputer z oprogramowaniem MS Office, dostępem do Internetu i drukarką. Ćwiczenie 2 Wpisz do tabeli symbole kont, na których należy zaksięgować operacje gospodarcze po stronie Dt i Ct. Lp. Treść operacji gospodarczej Kwota Dt Ct 1. Otrzymano subwencję ogólną. 50.000,- 2. Zaciągnięto kredyt bankowy. 4.000,-

3. Przelano środki samorządowej jednostce budżetowej na sfinansowanie wydatków.

20.000,-

4. Samorządowa jednostka budżetowa złożyła sprawozdanie ze zrealizowanych dochodów.

31.000,-

5. Samorządowa jednostka budżetowa złożyła sprawozdanie z dokonanych wydatków.

12.000,-

6. Otrzymano zwrot środków od jednostki budżetowej na rachunek budżetu.

900,-


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) przeczytać uważnie ćwiczenie, 2) odszukać w planie kont symbole kont potrzebnych do ewidencji, 3) podać w tabeli symbole (numery) kont, na których należy zaksięgować operacje gospodarcze, 4) porównać rozwiązanie z innymi uczniami.

Wyposażenie stanowiska pracy: − wzorcowy plan kont jednostek budżetowych, − tabela z zadaniem.

4.7.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) dokonać ewidencji w samorządowej jednostce budżetowej? 2) dokonać ewidencji w jednostce samorządu terytorialnego? 3) rozróżnić samorządową jednostkę budżetową od jednostki samorządu

terytorialnego?


4.8. Ewidencja całościowa jednostek sektora finansów publicznych 4.8.1. Materiał nauczania Pod pojęciem ewidencji całościowej jednostek sektora finansów publicznych rozumie się ewidencję operacji bilansowych i wynikowych oraz innych zdarzeń gospodarczych, które wystąpiły w danej jednostce w określonym czasie. Ewidencja ta może dotyczyć jednostek budżetowych, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych oraz jednostek samorządu terytorialnego. 4.8.2. Pytania sprawdzające


1. Jaki komputerowy programu finansowo-księgowy jednostki budżetowej potrafisz obsługiwać? 2. Jakie znasz zasady ewidencji operacji gospodarczych jednostki budżetowej? 4.8.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Rozwiąż zadanie w zainstalowanym programie finansowo-księgowym oraz sporządź zestawienie obrotów i sald, zestawienie wydatków i kosztów oraz zestawienie wykonania wydatków w jednostce budżetowej.

Jednostka budżetowa nie będąca płatnikiem VAT – Szkoła Podstawowa nr 33 w Pacanowie, ul. Polna 35, Nazwa skrócona PSP nr 33, NIP 796-275-56-29, REGON 034556456, Rachunek bankowy PKO S.A. Oddział I w Kielcach ul. Staffa 25 nr 51 1080 4667 1224 0000 1111 3956. Plan wydatków na rok 2005 był następujący: wynagrodzenia – 100.000,- podróże służbowe krajowe – 3.000,- zakup materiałów – 6.000,- zakup energii – 2.800,- zakup pomocy naukowych, dydaktycznych i książek – 5.000,- składki ubezpieczeń społecznych – 40.000,- składki na Fundusz Pracy – 3.600,-. Stan kont syntetycznych na dzień 01 grudnia 2005 r. był następujący: środki trwałe – 88.000,- materiały – 14.000,- fundusz jednostki – 92.000,- rozrachunki z dostawcami i odbiorcami (zobowiązania) – 10.000,- Saldo na koncie korygującym – umorzenie środków trwałych –12.000,- W grudniu miały miejsce następujące operacje gospodarcze: 1. WB. Szkoła otrzymała środki na pokrycie wydatków z gminy 156.000,- 2. Lista płac za bieżący miesiąc – płaca brutto:

a) składki na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne b) zaliczka na podatek dochodowy c) płaca netto

90.000,- ………… ………… …………

3. PK. Naliczono składki na ubezpieczenia społeczne obciążające pracodawcę i na F. P.

…………

4. WB. Otrzymano wyciąg bankowy stwierdzający przelew: a) na ROR pracowników b) na konto Urzędu skarbowego zaliczki na podatek dochodowy, c) na konto ZUS składek ubezpieczeń społecznych i składek na F. P.

………… ………… …………

5. KP. Podjęto gotówkę z banku do kasy jednostki 400,- 6 Wniosek o zaliczkę. Wypłacono pracownikowi zaliczkę na podróż

służbową 400,-

7. KP. Pracownik rozliczył się z zaliczki i zwrócił niewykorzystaną jej część 100,- 8. RW. Wydano z magazynu środki czystości do zużycia 200,-


9. PZ. Otrzymano od dostawcy materiały biurowe 120,- 10. PT. Przyjęto nieodpłatnie z Zespołu Szkół Ogólnokształcących komputer

wartość początkowa środka trwałego dotychczasowe umorzenie 4.000,-

3.100,- 11. FA. Otrzymano fakturę za energię elektryczną 2.300,- 12. WB. Zapłacono przelewem za energię elektryczną ………… 13. PK. Naliczono amortyzację środków trwałych za bieżący miesiąc 730,- 14. WB. Bank naliczył odsetki od środków na rachunku bieżącym 198,- 15. WB. Przelew zrealizowanych dochodów na rachunek gminy 198,- 16. PK. Przeksięgowanie zrealizowanych dochodów budżetowych na

podstawie sprawozdań o dochodach

………… 17. PK. Przeksięgowanie zrealizowanych wydatków budżetowych na

podstawie sprawozdań o wydatkach

……….... 18. PK. Przeksięgowanie na koniec roku na wynik finansowy kosztów …………. 19. PK. Przeksięgowanie na koniec roku na wynik finansowy przychodów …………



1) przeczytać uważnie ćwiczenie, 2) utworzyć nową jednostkę w programie finansowo-księgowym zgodnie z danymi w zadaniu, 3) wprowadzić dane o pracownikach zakładając, że jednostka budżetowa zatrudnia 32 nauczycieli,

których wynagrodzenie brutto jest takie same wynosi 2.500, - miesięcznie oraz 8 pracowników administracji, których wynagrodzenie brutto jest takie same wynosi 1.250,- miesięcznie, a dane o pracownikach dobrać wg własnego uznania,

4) wprowadzić dane dotyczące środków trwałych, zakładając, że jednostka budżetowa posiada samochód o wartości 56.000,- i dotychczasowym umorzeniu – 12.000,- oraz zestawy komputerowe 10 sztuk o wartości początkowej 4.400,- dane o środkach trwałych dobrać samodzielnie,

5) wprowadzić dane o kontrahentach i zakupach u nich dokonanych, np. Hurtownia Papiernicza dostarczająca materiały biurowe do szkoły, innych kontrahentów dobrać wg własnego uznania,

6) wprowadzić dane do bilansu otwarcia i zaksięgować operacje gospodarcze, 7) sporządź zestawienie obrotów i sald i wydrukować je, 8) wydrukować zestawienie wydatków i kosztów oraz zestawienie wykonania wydatków.

Wyposażenie stanowiska pracy: − komputer z zainstalowanym programem finansowo-księgowym do obsługi sfery budżetowej

i drukarka, − instrukcja użytkownika programu. 4.9.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) obsługiwać program finansowo-księgowy? 2) zaksięgować operacje gospodarcze w księgowym programie komputerowym?

3) wydrukować potrzebne dokumenty i zestawienia z programu komputerowego?


5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego z nich są podane 4 możliwe odpowiedzi. Tylko jedna jest

poprawna. 5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, w każdym zadaniu wskaż tylko jedną

odpowiedź prawidłową. W przypadku pomyłki skreśl błędną odpowiedź i zaznaczyć kółkiem odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1. Klasyfikacja budżetowa to:

a) jednolity system symboli cyfrowych i nazw, b) zróżnicowany system symboli cyfrowych, c) jednolity system symboli literowych i nazw, d) zróżnicowany system symboli literowych.

2. W jednostkach budżetowych obowiązuje metoda budżetowania brutto, która polega na tym, że: a) wydatki jednostki budżetowej są pokrywane z osiągniętych dochodów, b) wydatki jednostki budżetowej nie są pokrywane z osiągniętych dochodów, c) jednostki budżetowe są samofinansujące się i samodzielne, d) jednostki budżetowe nie osiągają żadnych dochodów i nie ponoszą wydatków.

3. Gospodarstwa pomocniczego to jednostki wyodrębnione z:

a) przedsiębiorstwa zorganizowanego w formie spółki akcyjnej, b) spółdzielni, c) zakładu budżetowego, d) jednostki budżetowej.

4. Kierownik jednostki ustala plan finansowy na okres: a) roku obrotowego, b) roku kalendarzowego, c) 6 miesięcy, d) kwartału.

5. Zakład budżetowy:

a) nie jest jednostką samodzielną, ale finansuje swoją działalność z uzyskanych wpływów, b) jest jednostką samodzielną, bo finansuje swoją działalność z uzyskanych wpływów, c) to jednostka wyodrębniona z jednostki budżetowej, d) jest jednostką wyodrębnioną z gospodarstwa pomocniczego i finansuje swoją działalność

z uzyskanych wpływów.


6. Fundusze celowe przeznaczają swoje wydatki na: a) finansowanie zadań jednostki budżetowej, b) finansowanie ważnych zadań zakładu budżetowego, c) finansowanie ważnych wyodrębnionych zadań publicznych, d) finansowanie wyodrębnionych zadań gospodarstwa pomocniczego.

7. Plan finansowy jednostki budżetowej ma charakter kasowy, ponieważ: a) przedstawia wpłaty gotówki do kasy jednostki, b) sporządzany jest przez kasjera jednostki budżetowej, c) przedstawia wypłaty gotówki z kasy jednostki, d) przedstawia dochody i wydatki jednostki budżetowej.

8. Podatek rolny, leśny i od nieruchomości stanowi dochód: a) w budżecie jednostki samorządu terytorialnego, b) w jednostce budżetowej, c) w gospodarstwie pomocniczym, d) w zakładzie budżetowym.

9. Kontroli budżetu jednostki samorządu terytorialnego:

a) dokonują NIK, NBP, ministra finansów, Sejm i Senat. b) dokonują tylko bank sprawujący bankową obsługę budżetu, c) dokonują regionalne izby obrachunkowe, zarząd jednostki samorządu terytorialnego, bank

sprawując bankową obsługę budżetu oraz organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego,

d) dokonują tylko regionalne izby obrachunkowe.

10. Ze środków otrzymanych z budżetu jednostka budżetowa nie może pokrywać wydatków: a) na zakup środków trwałych, b) na wynagrodzenia pracowników jednostki, c) na dofinansowanie wypoczynku pracowników, d) na pokrycie kosztów zużytej energii.

11. Do pozostałych środków trwałych zaliczamy m.in.:

a) środki dydaktyczne, nagłośnienie, b) grunty i budowle, c) maszyny i urządzenia, d) środki transportu.

12. Wynik finansowy jednostek budżetowych ustalany jest na koncie:

a) straty nadzwyczajne, b) zyski nadzwyczajne, c) wynik finansowy, d) straty i zyski nadzwyczajne oraz wynik finansowy.

13. Do konta rachunek bieżący jednostek budżetowych:

a) prowadzi się tylko subkonto dochodów, b) prowadzi się tylko subkonto wydatków, c) prowadzi się subkonto dochodów i wydatków, d) nie prowadzi się żadnego subkonta.


14. Plan kont wskazuje, że ewidencja w budżecie państwa i budżecie jednostki samorządu terytorialnego sprowadza się do: a) kosztów, przychodów i wyniku finansowego, b) dochodów i wydatków, c) funduszy i rezerw, d) materiałów, towarów i produktów.

15. Dysponenci II-go stopnia:

a) występują w sektorze samorządowym, b) nie występują w sektorze samorządowym, c) nie podlegają dysponentom I-go stopnia, d) w ogóle nie istnieją.

16. Dochodami własnymi jednostki budżetowej są m.in.:

a) spadki, darowizny i odszkodowania, b) podatki i opłaty, c) dotacje z budżetu państwa, d) dotacje z budżetu gminy.

17. Głównym wydatkiem jednostki budżetowej są wydatki na:

a) rozmowy telefoniczne b) podróże służbowe pracowników, c) wynagrodzenia pracowników, d) kary i odszkodowania.

18. Odpis na ZFŚS dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach publicznych:

a) jest taki sam, jak dla innych pracowników, b) jest mniejszy niż dla innych pracowników, c) jest większy niż dla innych pracowników, d) nie istnieje.

19. Dokumenty związane z przyjęciem, przekazaniem i likwidacją środka trwałego to:

a) LT, PT, OT, b) KW, KP, RK, c) WZ, PZ, MM, d) żadne z wymienionych.

20. Jednorazowego odpisu amortyzacyjnego:

a) dokonuje się od środków trwałych o wysokiej wartości, b) dokonuje się od środków trwałych o niskiej wartości, c) dokonuje się od środków trwałych umarzanych stopniowo, d) nie dokonuje się od środków trwałych.


KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko.......................................................................................... Prowadzenie ewidencji księgowej w jednostkach organizacyjnych sfery budżetowej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania Odpowiedź Punkty

1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d 10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d 19 a b c d 20 a b c d

Razem:


6. LITERATURA 1. Augustowska M.: Rachunkowość budżetowa – zmiany 2002. ODDK, Gdańsk 2002. 2. Augustowska M.: Komentarz do planu kont państwowych i samorządowych jednostek

budżetowych i ich gospodarstw pomocniczych oraz zakładów budżetowych. ODDK, Gdańsk 2005.

3. Iskra I; Witkowska M; Żyznowski T.: Wzorcowy Plan Kont według znowelizowanej od 2002 r. ustawy o rachunkowości. Finans-Servis, Warszawa 2001.

4. Kuczyńska–Cesarz A.: Rachunkowość Cz. I i II. Difin, Warszawa 2001. 5. Klimas M.: Podręczna encyklopedia rachunkowości. Poltext, Warszawa 2001. 6. Zysnarska A.: Rachunkowość jednostek budżetowych i gospodarki pozabudżetowej. ODDK,

Gdańsk 2006. Akty prawne: Ustawa z dnia 29 września 1994 o rachunkowości, DzU Nr 76, poz. 694 z późn. zm. Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 o finansach publicznych, DzU Nr 249, poz. 2104 z późn. zm. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 14 czerwca 2006 w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (DzU Nr 107, poz. 726). Rozporządzenie Ministra Finansów z dn.29 czerwca 2006 r. w sprawie gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych oraz trybu postępowania przy przekształcaniu w inną formę organizacyjno-prawną (DzU Nr 116, poz.783). Rozporządzenie Ministra Finansów z dn. 28 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (DzU Nr 142, poz. 1020). Strony www: www.mf.gof.pl www.rio.gov.pl www.bip.gov.pl www.prawo.fin.pl www.nettax.interia.pl

http://www.mf.gof.pl

http://www.rio.gov.pl

http://www.bip.gov.pl

http://www.prawo.fin.pl

http://www.nettax.interia.pl

Prowadzenie ewidencji księgowej w jednostkach...

Documents

Transcript of Prowadzenie ewidencji księgowej w jednostkach...