1

PROSZĘ PAŃSTWA - TO JEST OSTATNI WYKŁAD Z MAKROEKONOMII W TYM

SEMESTRZE!

2

JESZCZE O GOSPODARCE OTWARTEJ…

3ZADANIEPrzyporządkuj opinie argumentom: a) Tanie tenisowki z Chin nisz-czą krajowy przemysł! b) Pijąc duńskie piwo, zabierasz pracę Pola-kom. c) Nim otworzymy granice, pozwólmy okrzepnąć krajowym producentom. d) Ukraińcy sprzedają nam węgiel zbyt tanio! e) Ja-pońskie kreskówki ogłupiają polskie dzieci! f) Oni pomagają swoim firmom, więc i my pomóżmy swoim! g) Rosyjska ropa zagraża na-szej suwerenności! h) Serki z Niemiec rujnują polską wieś, ostoję oj-ców i matek.

Argumentem przeciwko wolnemu handlowi jest (są):

Ochrona miejsc pracy

Tania praca w wielu krajach

„Młode” sektory gospodarki

Dumping

Obronność kraju itp.

Tradycja, styl życia, wspólnota.

Ochrona kultury narodowej

Strategiczna polityka handlowa

4ZADANIEPrzyporządkuj opinie argumentom: a) Tanie tenisowki z Chin nisz-czą krajowy przemysł! b) Pijąc duńskie piwo, zabierasz pracę Pola-kom. c) Nim otworzymy granice, pozwólmy okrzepnąć krajowym producentom. d) Ukraińcy sprzedają nam węgiel zbyt tanio! e) Ja-pońskie kreskówki ogłupiają polskie dzieci! f) Oni pomagają swoim firmom, więc i my pomóżmy swoim! g) Rosyjska ropa zagraża na-szej suwerenności! h) Serki z Niemiec rujnują polską wieś, ostoję oj-ców i matek.

Argumentem przeciwko wolnemu handlowi jest (są):

Ochrona miejsc pracy

Tania praca w wielu krajach a

„Młode” sektory gospodarki

Dumping

Obronność kraju itp.

Tradycja, styl życia, wspólnota.

Ochrona kultury narodowej

Strategiczna polityka handlowa

5

KRAJ PŁACA NA GODZINĘ…

Bangladesz 1$ 1 KOSZULA

Stany Zjednoczone 20$ 40 KOSZUL

6ZADANIEPrzyporządkuj opinie argumentom: a) Tanie tenisowki z Chin nisz-czą krajowy przemysł! b) Pijąc duńskie piwo, zabierasz pracę Pola-kom. c) Nim otworzymy granice, pozwólmy okrzepnąć krajowym producentom. d) Ukraińcy sprzedają nam węgiel zbyt tanio! e) Ja-pońskie kreskówki ogłupiają polskie dzieci! f) Oni pomagają swoim firmom, więc i my pomóżmy swoim! g) Rosyjska ropa zagraża na-szej suwerenności! h) Serki z Niemiec rujnują polską wieś, ostoję oj-ców i matek.

Argumentem przeciwko wolnemu handlowi jest (są):

Ochrona miejsc pracy

Tania praca w wielu krajach a

„Młode” sektory gospodarki

Dumping

Obronność kraju itp.

Tradycja, styl życia, wspólnota.

Ochrona kultury narodowej

Strategiczna polityka handlowa

7ZADANIEPrzyporządkuj opinie argumentom: a) Tanie tenisowki z Chin nisz-czą krajowy przemysł! b) Pijąc duńskie piwo, zabierasz pracę Pola-kom. c) Nim otworzymy granice, pozwólmy okrzepnąć krajowym producentom. d) Ukraińcy sprzedają nam węgiel zbyt tanio! e) Ja-pońskie kreskówki ogłupiają polskie dzieci! f) Oni pomagają swoim firmom, więc i my pomóżmy swoim! g) Rosyjska ropa zagraża na-szej suwerenności! h) Serki z Niemiec rujnują polską wieś, ostoję oj-ców i matek.

Argumentem przeciwko wolnemu handlowi jest (są):

Ochrona miejsc pracy b

Tania praca w wielu krajach a

„Młode” sektory gospodarki

Dumping

Obronność kraju itp.

Tradycja, styl życia, wspólnota.

Ochrona kultury narodowej

Strategiczna polityka handlowa

8ZADANIEPrzyporządkuj opinie argumentom: a) Tanie tenisowki z Chin nisz-czą krajowy przemysł! b) Pijąc duńskie piwo, zabierasz pracę Pola-kom. c) Nim otworzymy granice, pozwólmy okrzepnąć krajowym producentom. d) Ukraińcy sprzedają nam węgiel zbyt tanio! e) Ja-pońskie kreskówki ogłupiają polskie dzieci! f) Oni pomagają swoim firmom, więc i my pomóżmy swoim! g) Rosyjska ropa zagraża na-szej suwerenności! h) Serki z Niemiec rujnują polską wieś, ostoję oj-ców i matek.

Argumentem przeciwko wolnemu handlowi jest (są):

Ochrona miejsc pracy b

Tania praca w wielu krajach a

„Młode” sektory gospodarki c

Dumping

Obronność kraju itp.

Tradycja, styl życia, wspólnota.

Ochrona kultury narodowej

Strategiczna polityka handlowa

9ZADANIEPrzyporządkuj opinie argumentom: a) Tanie tenisowki z Chin nisz-czą krajowy przemysł! b) Pijąc duńskie piwo, zabierasz pracę Pola-kom. c) Nim otworzymy granice, pozwólmy okrzepnąć krajowym producentom. d) Ukraińcy sprzedają nam węgiel zbyt tanio! e) Ja-pońskie kreskówki ogłupiają polskie dzieci! f) Oni pomagają swoim firmom, więc i my pomóżmy swoim! g) Rosyjska ropa zagraża na-szej suwerenności! h) Serki z Niemiec rujnują polską wieś, ostoję oj-ców i matek.

Argumentem przeciwko wolnemu handlowi jest (są):

Ochrona miejsc pracy b

Tania praca w wielu krajach a

„Młode” sektory gospodarki c

Dumping d

Obronność kraju itp.

Tradycja, styl życia, wspólnota.

Ochrona kultury narodowej

Strategiczna polityka handlowa

10ZADANIEPrzyporządkuj opinie argumentom: a) Tanie tenisowki z Chin nisz-czą krajowy przemysł! b) Pijąc duńskie piwo, zabierasz pracę Pola-kom. c) Nim otworzymy granice, pozwólmy okrzepnąć krajowym producentom. d) Ukraińcy sprzedają nam węgiel zbyt tanio! e) Ja-pońskie kreskówki ogłupiają polskie dzieci! f) Oni pomagają swoim firmom, więc i my pomóżmy swoim! g) Rosyjska ropa zagraża na-szej suwerenności! h) Serki z Niemiec rujnują polską wieś, ostoję oj-ców i matek.

Argumentem przeciwko wolnemu handlowi jest (są):

Ochrona miejsc pracy b

Tania praca w wielu krajach a

„Młode” sektory gospodarki c

Dumping d

Obronność kraju itp.

Tradycja, styl życia, wspólnota.

Ochrona kultury narodowej e

Strategiczna polityka handlowa

11ZADANIEPrzyporządkuj opinie argumentom: a) Tanie tenisowki z Chin nisz-czą krajowy przemysł! b) Pijąc duńskie piwo, zabierasz pracę Pola-kom. c) Nim otworzymy granice, pozwólmy okrzepnąć krajowym producentom. d) Ukraińcy sprzedają nam węgiel zbyt tanio! e) Ja-pońskie kreskówki ogłupiają polskie dzieci! f) Oni pomagają swoim firmom, więc i my pomóżmy swoim! g) Rosyjska ropa zagraża na-szej suwerenności! h) Serki z Niemiec rujnują polską wieś, ostoję oj-ców i matek.

Argumentem przeciwko wolnemu handlowi jest (są):

Ochrona miejsc pracy b

Tania praca w wielu krajach a

„Młode” sektory gospodarki c

Dumping d

Obronność kraju itp.

Tradycja, styl życia, wspólnota.

Ochrona kultury narodowej e

Strategiczna polityka handlowa f

12ZADANIEPrzyporządkuj opinie argumentom: a) Tanie tenisowki z Chin nisz-czą krajowy przemysł! b) Pijąc duńskie piwo, zabierasz pracę Pola-kom. c) Nim otworzymy granice, pozwólmy okrzepnąć krajowym producentom. d) Ukraińcy sprzedają nam węgiel zbyt tanio! e) Ja-pońskie kreskówki ogłupiają polskie dzieci! f) Oni pomagają swoim firmom, więc i my pomóżmy swoim! g) Rosyjska ropa zagraża na-szej suwerenności! h) Serki z Niemiec rujnują polską wieś, ostoję oj-ców i matek.

Argumentem przeciwko wolnemu handlowi jest (są):

Ochrona miejsc pracy b

Tania praca w wielu krajach a

„Młode” sektory gospodarki c

Dumping d

Obronność kraju itp. g

Tradycja, styl życia, wspólnota.

Ochrona kultury narodowej e

Strategiczna polityka handlowa f

13ZADANIEPrzyporządkuj opinie argumentom: a) Tanie tenisowki z Chin nisz-czą krajowy przemysł! b) Pijąc duńskie piwo, zabierasz pracę Pola-kom. c) Nim otworzymy granice, pozwólmy okrzepnąć krajowym producentom. d) Ukraińcy sprzedają nam węgiel zbyt tanio! e) Ja-pońskie kreskówki ogłupiają polskie dzieci! f) Oni pomagają swoim firmom, więc i my pomóżmy swoim! g) Rosyjska ropa zagraża na-szej suwerenności! h) Serki z Niemiec rujnują polską wieś, ostoję oj-ców i matek.

Argumentem przeciwko wolnemu handlowi jest (są):

Ochrona miejsc pracy b

Tania praca w wielu krajach a

„Młode” sektory gospodarki c

Dumping d

Obronność kraju g

Tradycja, styl życia, wspólnota. h

Ochrona kultury narodowej e

Strategiczna polityka handlowa f

14

15

W Z R O S T G O S P O D A R C Z Y

16

1. CO TO JEST WZROST GOSPODARCZY?

WZROSTEM GOSPODARCZYM nazywamy powiększanie się realnej wartości produktu krajowego brutto (globalnej lub per capita) w gospodarce.

- Obie miary są ważne. - O zróżnicowaniu tempa wzrostu w różnych krajach.

Skutek: WIELKIE RÓŻNICE i SZYBKIE ZMIANY POZIOMU ŻYCIA mieszkańców różnych krajów.

17

18

DYGRESJA

ANGUS MADDISON, World Population, GDP and Per Capita GDP, 1 – 2003 AD.

http://www.ggdc.net/maddison/Historical_Statistics/horizontal-file_03-2007.xls

Od MADDISONA można się dowiedzieć m. in.:

- Ile wynosił PKB per capita w Jerozolimie za Chrystusa (ok. 500-550 dol. PPP z 1990 r.).

- Ile w tym samym czasie wynosił PKB per capita w Polsce (400 $), Rzymie (800$), Paryżu (470$), Monachium (430 $), Pekinie (450$), Meksyku (400$), itd.

- Kiedy Europa Zachodnia zaczęła wyprzedzać Chiny (1000 r., odpowiednio: 400$ i 450$; 1500 r., odpowiednio : 771$ i 600$).

KONIEC DYGRESJI

19

ZRÓŻNICOWANIE POZIOMU ŻYCIA I TEMPA WZROSTU

 W 2000 r. poziom życia w Zairze był ponad 120 razy niższy niż w USA a długookresowa stopa wzrostu w Zairze była ujemna, a w USA dodatnia.

 Znaczenie przeciętnej długookresowej stopy wzrostu

 W 1900 r. poziom PKB per capita w Szwecji był ponad 2 razy wyższy niż w Japonii. Po 100 latach Japonia przegoniła Szwecję (Japonia - 2,92%; Szwecja - 2,09%).

20

Kraj 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006Europa

Francja 104 102 101 101 102 102Grecja 105 105 104 105 105 104

Hiszpania 105 104 103 103 103 103Niemcy 104 101 100 100 101 101Szwecja 104 101 102 102 103 102

W. Brytania 104 102 102 103 103 102Włochy 103 102 100 100 101 100

Europa WschodniaCzechy 104 103 102 103 104 105

POLSKA 104 101 101 104 105 104Węgry 105 104 105 103 105 104Rosja 110 105 105 107 107 106

AfrykaGhana 104 104 105 105 106 106Nigeria 105 103 102 111 106 107ZairA 93 98 104 106 107 107

Ameryka Południowa i PółnocnaArgentyna 99 96 89 109 109 109Brazylia 104 101 102 101 105 102Meksyk 107 100 101 101 104 103

S.Zjednoczone

104 101 102 103 104 104

Australia i OceaniaAustralia 103 103 104 104 103 103

AzjaBangladesz 106 105 105 106 106 106

Chiny 108 108 109 110 110 110Indie 105 104 104 107 108 108

Japonia 102 100 100 101 103 102

Wzrost realnego PKB w wybranych krajach świata w latach 2000-2005 (poprzedni rok=100)

A Po 1997 r. Demokratyczna Republika Konga. Źródło: OECD, Economic Outlook; IMF, World Economic Outlook.; dane GUS.

21

Kraj 2006 2007 2008 2009Europa

Europa Wschodnia

POLSKA 106 107 105 101,7

Afryka

Ameryka Południowa i Północna

Australia i Oceania

Azja

Wzrost realnego PKB w wybranych krajach świata w latach 2006-2009 (poprzedni rok=100)

A Po 1997 r. Demokratyczna Republika Konga. Źródło: OECD, Economic Outlook; IMF, World Economic Outlook.; dane GUS.

22

KrajPKB per capita

(w dolarach USA)Stopa wzrostu

PKB p. c.Polska 8 940a/c/ 15 074b/c/ 3,6%Chiny 2 055a/c/ 6 743b/ 10,2%USA 41 789a/ 41 789b/ 3,1%

ZADANIE Tablica zawiera dane o poziomie i stopie wzrostu PKB per capita w Polsce, Chinach i Stanach Zjednoczonych w 2005 r.

a/ Według kursu oficjalnego. b/ Według kursu odpowiadającego parytetowi siły nabywczej. c/ W 2006 r.Źródło: Dane GUS. a) Załóż, że we wszystkich krajach, o których jest mowa, tempo wzrostu gospodarczego się nie zmieni. Jak szybko poziom PKB per capita w Chinach (według oficjalnego kursu wymiany walut) zrówna się z poziomem PKB per capita w Polsce?

23

KrajPKB per capita

(w dolarach USA)Stopa wzrostu

PKB p. c.Polska 8 940a/c/ 15 074b/c/ 3,6%Chiny 2 055a/c/ 6 743b/ 10,2%USA 41 789a/ 41 789b/ 3,1%

ZADANIE Tablica zawiera dane o poziomie i stopie wzrostu PKB per capita w Polsce, Chinach i Stanach Zjednoczonych w 2005 r.

a/ Według kursu oficjalnego. b/ Według kursu odpowiadającego parytetowi siły nabywczej. c/ W 2006 r.Źródło: Dane GUS. a) Załóż, że we wszystkich krajach, o których jest mowa, tempo wzrostu gospodarczego się nie zmieni. Jak szybko poziom PKB per capita w Chinach (według oficjalnego kursu wymiany walut) zrówna się z poziomem PKB per capita w Polsce? Należy znaleźć takie n, dla którego prawdziwe jest równanie:

2 055(1+0,102)n = 8 940(1+0,036)n.Oznacza ono liczbę lat, które muszą upłynąć, aby rosnący w tempie 10,2% rocznie PKB per capita w Chinach zrównał się z rosnącym w tempie 3,6% na rok PKB per capita w Polsce. Łatwo sprawdzić, że najmniejszą liczbą naturalną spełniającą ten warunek jest 24. A zatem - ceteris paribus - po 24 latach Chiny dogonią Polskę!

24

KrajPKB per capita

(w dolarach USA)Stopa wzrostu

PKB p. c.Polska 8 940a/c/ 15 074b/c/ 3,6%Chiny 2 055a/c/ 6 743b/ 10,2%USA 41 789a/ 41 789b/ 3,1%

ZADANIE Tablica zawiera dane o poziomie i stopie wzrostu PKB per capita w Polsce, Chinach i Stanach Zjednoczonych w 2005 r.

a/ Według kursu oficjalnego. b/ Według kursu odpowiadającego parytetowi siły nabywczej. c/ W 2006 r.Źródło: Dane GUS. a) Załóż, że we wszystkich krajach, o których jest mowa, tempo wzrostu gospodarczego się nie zmieni. Jak szybko poziom PKB per capita w Chinach (według oficjalnego kursu wymiany walut) zrówna się z poziomem PKB per capita w Polsce? Należy znaleźć takie n, dla którego prawdziwe jest równanie:

2 055(1+0,102)n = 8 940(1+0,036)n.Oznacza ono liczbę lat, które muszą upłynąć, aby rosnący w tempie 10,2% rocznie PKB per capita w Chinach zrównał się z rosnącym w tempie 3,6% na rok PKB per capita w Polsce. Łatwo sprawdzić, że najmniejszą liczbą naturalną spełniającą ten warunek jest 24. A zatem - ceteris paribus - po 24 latach Chiny dogonia Polskę! b) A jak szybko Polska dogoniłaby Stany Zjednoczone pod wzglę-dem poziomu PKB per capita (według kursu wymiany walut uwz-ględniającego parytet siły nabywczej)?

25

KrajPKB per capita

(w dolarach USA)Stopa wzrostu

PKB p. c.Polska 8 940a/c/ 15 074b/c/ 3,6%Chiny 2 055a/c/ 6 743b/ 10,2%USA 41 789a/ 41 789b/ 3,1%

ZADANIE Tablica zawiera dane o poziomie i stopie wzrostu PKB per capita w Polsce, Chinach i Stanach Zjednoczonych w 2005 r.

a/ Według kursu oficjalnego. b/ Według kursu odpowiadającego parytetowi siły nabywczej. c/ W 2006 r.Źródło: Dane GUS. a) Załóż, że we wszystkich krajach, o których jest mowa, tempo wzrostu gospodarczego się nie zmieni. Jak szybko poziom PKB per capita w Chinach (według oficjalnego kursu wymiany walut) zrówna się z poziomem PKB per capita w Polsce? Należy znaleźć takie n, dla którego prawdziwe jest równanie:

2 055(1+0,102)n = 8 940(1+0,036)n.Oznacza ono liczbę lat, które muszą upłynąć, aby rosnący w tempie 10,2% rocznie PKB per capita w Chinach zrównał się z rosnącym w tempie 3,6% na rok PKB per capita w Polsce. Łatwo sprawdzić, że najmniejszą liczbą naturalną spełniającą ten warunek jest 24. A zatem - ceteris paribus - po 24 latach Chiny dogonia Polskę! b) A jak szybko Polska dogoniłaby Stany Zjednoczone pod wzglę-dem poziomu PKB per capita (według kursu wymiany walut uwz-ględniającego parytet siły nabywczej)? Tym razem należy rozwiązać równanie:

15 074(1+0,036)n = 41 789(1+0,031)n.Okazuje się, że - ceteris paribus - poziom PKB per capita w Polsce, tym razem obliczony z uwzględnieniem parytetu siły nabywczej zło-tego w Polsce i dolara w Stanach Zjednoczonych, przewyższy odpo-wiedni poziom PKB w USA po upływie 211 lat...

26

2. GRANICE WZROSTU?

Czy niedobór zasobów naturalnych zahamuje w końcu wzrost gos-podarczy?

- Thomas Robert Malthus (1766-1834) i prawo ludnościowe.

-Rozwiązanie: sterowane przez rynek zwiększanie nakładów kapi-tału plus zmiany technologiczne.

-Efekt: gwałtowny wzrost produkcyjności wchodzącego w grę za-sobu (np. ziemi)…

27

3. KONWERGENCJA?

Istnieje tendencja do wyrównywania się poziomów rozwoju gos-podarczego i poziomów życia [EFEKT DOGANIANIA (ang. catch-up effect)] w różnych krajach.

PRZYCZYNY:

-Względna łatwość zwiększania wyposażenia pracowników w kapi-tał w krajach względnie biednych.

- Prawo malejących przychodów.

- Technologiczny „efekt gapowicza”.

- Rola „ram instytucjonalnych (Afryka, kraje realnego socjalizmu)

28

4. PRZYCZYNY WZROSTU 

Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, 1929-1997

Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, 1929-1982, Wa-shington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Principles, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374.

Przyczyny wzrostu Znaczenie (w %)

Wzrost nakładów pracy 33

Wzrost produkcyjności pracy 67

w tym w tym (w p. proc.)

Wzrost nakładów kapitału 20

Wzrost wiedzy i doświadczenia pracowników

12

Postęp techniczny i organizacyjny 28

Korzyści skali 8

Zmiany alokacji zasobów w gospodarce 8

Zmiany prawne, kulturowe, społeczne i inne

-9

Razem 100

29

5. WAHANIA WZROSTU GOSPODARCZEGO

W długim okresie zmiany potencjalnej produkcji, Yp, są WZROS-TEM GOSPODARCZYM. W okresie krótkim zmiany zagregowa-nych wydatków, AEPL*, powodują, że rzeczywista wielkość pro-dukcji, YE, waha się wokół wielkości produkcji potencjalnej, YP.

30

CYKLEM KONIUNKTURALNYM nazywamy wahania rzeczy-wistej wielkości produkcji wokół trendu długookresowego, który ukazuje zmiany wielkości produkcji potencjalnej.

Fazy cyklu koniunkturalnego.Typowy cykl koniunkturalny składa się z fazy recesji i fazy ekspansji. Punkty zwrotne koniunktury to szczyt i dno.

31

CYKLEM KONIUNKTURALNYM nazywamy wahania rzeczy-wistej wielkości produkcji wokół trendu długookresowego, który ukazuje zmiany wielkości produkcji potencjalnej.

Jak pamiętamy, wahania te tłumaczyliśmy, odwołujac się do mode-lu AD/AS…

32

Cykl polityczny

Wyborcy mają krótką pamięć, więc przed wyborami rządzą-cy za pomocą ekspansywnej polityki gospodarczej „nakrę-cają koniunkturę”. Spowodowana tym inflacja pojawia się dopiero po wyborach.

33

Umiędzynarodowienie cyklu

Stan koniunktury w jednym kraju np. za pośrednictwem handlu zagranicznego wpływa na stan koniunktury w innych krajach.

34

6. PAŃSTWO A WZROST

A. RAMY INSTYTUCJONALNE

- Rynek

- Pieniądz

- Prawa własności (ang. property rights)

35

B. PAŃSTWO WPŁYWA NA POPYT W GOSPODARCE

Za pomocą polityki stabilizacyjnej państwo SKRACA RECESJE i WYDŁUŻA EKSPANSJE w gospodarce, starając się zapewnić NISKI POZIOM STÓP PROCENTOWYCH.

36C. PAŃSTWO WPŁYWA NA PODAŻ W GOSPODARCE

- WSPIERANIE INWESTYCJI

● ulgi inwestycyjne

● wspieranie oszczędności

● rola budżetu państwa

● inwestycje zagraniczne

37C. PAŃSTWO WPŁYWA NA PODAŻ W GOSPODARCE

- WSPIERANIE INWESTYCJI

● ulgi inwestycyjne

● wspieranie oszczędności

● rola budżetu państwa

● inwestycje zagraniczne

38

- TWORZENIE KAPITAŁU LUDZKIEGO

- BADANIA I PRACE ROZWOJOWE (B&R) (POLITYKA PRZEMYSŁOWA)

- WOLNY HANDEL