Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i...

„Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia”Podsumowanie projektów 2009–2012

Wydawca:

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji

Fundusz Stypendialny SCIEX

ul. Mokotowska 43, 00-551 Warszawa

tel.: +48 22 46 31 470, fax: +48 22 46 31 028

www.sciex.pl

Teksty: stypendyści SCIEX, Anna Pavlovych,

Magdalena Gessel, Sylwia Iżyniec, Katarzyna

Aleksandrowicz

Opracowanie: Anna Pavlovych

Redakcja: Anna Pavlovych, Magdalena Gessel

Korekta: Agnieszka Markiewicz TAKE MEDIA

Projekt grafi czny i skład: Justyna Marciniak

Zdjęcia: stypendyści SCIEX, Wojciech Wójtowicz

Druk: Ofi cyna drukarska – Jacek Chmielewski

ISBN: ISBN 978-83-62634-87-3

© Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, 2012

Publikacja fi nansowana przez Szwajcarię w ramach

Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy

z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej

Spis treści

SPIS TREŚCI

SŁOWA WSTĘPNE 3

INFORMACJE OGÓLNE 11

CHARAKTERYSTYKA FUNDUSZUSTYPENDIALNEGO SCIEX 15

OPISY PROJEKTÓW BADAWCZYCHSTYPENDYSTÓW SCIEX 19

PODZIĘKOWANIA 78

Sukces i przyszły rozwój Szwajcarii w dużej mierze opiera-

ją się na wiedzy i innowacji. Zdajemy sobie sprawę ze stra-

tegicznego znaczenia edukacji, nauki, badań i rozwoju dla

naszego kraju i przykładamy stosowną wagę do tych zagad-

nień, które mają również duże znaczenie we współpracy i

stosunkach międzynarodowych.

Szwajcaria, po raz kolejny, stoi na czele rankingu Global

Competitiveness Report opublikowanego przez World Eco-

nomic Forum, w którym wymienionych jest 144 gospodarek

światowych. Zgodnie z informacjami podanymi w raporcie,

innowacje to jedna z mocnych stron Szwajcarii; instytuty

badań naukowych są jednymi z najlepszych na świecie i, co

więcej, intensywnie współpracują z sektorem biznesu, który

ponosi największe nakłady na badania i rozwój, ma najwyż-

szy poziom innowacyjności i jest znany ze skutecznego sto-

sowania wyników badań do celów komercyjnych. Wyniki te

potwierdzają niezwykłą odporność gospodarki szwajcarskiej

na skutki kryzysu w strefi e euro oraz to, że nasza długoter-

minowa orientacja na gospodarkę i społeczeństwo oparte

na wiedzy i innowacjach stanowi właściwy kierunek rozwoju.

Jednak w dzisiejszym świecie realizacja odpowiedniej polity-

ki i właściwe podejście na poziomie krajowym nie są wystar-

czające. Dlatego w interesie Szwajcarii jest podnoszenie, na

poziomie międzynarodowym, świadomości znaczenia kraju

jako niezwykle konkurencyjnej lokalizacji dla prowadzenia

badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji

oraz promowanie międzynarodowej współpracy w tych

dziedzinach na poziomie indywidualnym i instytucjonalnym.

Dlatego też współpraca zagraniczna w zakresie badań na-

ukowych stanowi podstawę polityki zagranicznej Szwajcarii.

Podczas, gdy uniwersytety i instytuty naukowe w Szwajcarii

realizują niezależne strategie współpracy międzynarodowej,

rząd federalny promuje działania w zakresie współpracy

międzynarodowej prowadzonej za pomocą wielu kanałów,

np. poprzez uczestnictwo Szwajcarii w europejskich orga-

nizacjach i programach badawczych (takich jak programy

badawcze UE: CERN, ESA i inne) oraz za pomocą współpracy

dwustronnej z ważnymi krajami partnerskimi.

Polska jest ważnym partnerem dla naszego kraju i Szwajcar-

sko-Polski Program Współpracy fi nansowany przez Szwajca-

rię zapewnia wyjątkową możliwość zwiększenia i zacieśnienia

współpracy i partnerstwa pomiędzy naszymi społecznościa-

mi naukowymi. Od Mikołaja Kopernika po Marię Curie-Skło-

dowską, Polska ma wspaniałe tradycje naukowe. Po 20 latach

od przyjęcia modelu gospodarki rynkowej, priorytety Polski

skłaniają się ku badaniom i innowacjom. Dzięki dużym zaso-

bom wysoko wykwalifi kowanych i zmotywowanych pracow-

ników, Polska zapewnia obiecujące możliwości zacieśnienia

współpracy dwustronnej w dziedzinie nauki, badań i inno-

wacji. Jestem przekonany, że Program wymiany naukowej

między Szwajcarią a nowymi państwami członkowskimi Unii

Europejskiej SCIEX-NMSch będzie mieć znaczący wkład w

tym zakresie i będzie promować bliskie stosunki pomiędzy

osobami prywatnymi i instytucjami w naszych krajach, któ-

re będą kontynuowane jeszcze po zakończeniu programu.

Program wymiany naukowej powinien również promować

dwustronną wymianę i współpracę w zakresie efektywnego

transferu i upowszechniania wiedzy na rzecz gospodarki i

rozwoju innowacyjnych sektorów, takich jak odnawialne źró-

dła energii, nowe technologie oraz w wielu innych dziedzi-

nach, w których Szwajcaria ma wiele do zaoferowania.

JE LUKAS BEGLINGERAmbasador Szwajcarii w Polsce

2

„Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu

Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i osiągnięcia”

Podsumowanie projektów 2009–2012

Innowacje to jedna z mocnych stron Szwajcarii.

Szwajcarskie instytuty badań naukowych są jednymi

z najlepszych na świecie.

WSPÓŁPRACA ZAGRANICZ-NA W ZAKRESIE BADAŃ NAUKOWYCH STANOWI

PODSTAWĘ POLITY-KI ZAGRANICZNEJ

SZWAJCARII

3




Innowacje to jedna z mocnych stron Szwajcarii.

Szwajcarskie instytuty badań naukowych są jednymi

z najlepszych na świecie

Sukces i przyszły rozwój Szwajcarii w dużej mierze opiera-

ją się na wiedzy i innowacji. Zdajemy sobie sprawę ze stra-

tegicznego znaczenia edukacji, nauki, badań i rozwoju dla

naszego kraju i przykładamy stosowną wagę do tych za-

gadnień, które mają również duże znaczenie we współpracy

i stosunkach międzynarodowych.

Szwajcaria, po raz kolejny, stoi na czele rankingu Global

Competitiveness Report opublikowanego przez World Eco-

nomic Forum, w którym wymienionych jest 144 gospodarek

światowych. Zgodnie z informacjami podanymi w raporcie,

innowacje to jedna z mocnych stron Szwajcarii; instytuty

badań naukowych są jednymi z najlepszych na świecie i, co

więcej, intensywnie współpracują z sektorem biznesu, który

ponosi największe nakłady na badania i rozwój, ma najwyż-

szy poziom innowacyjności i jest znany ze skutecznego sto-

sowania wyników badań do celów komercyjnych. Wyniki te

potwierdzają niezwykłą odporność gospodarki szwajcarskiej

na skutki kryzysu w strefi e euro oraz to, że nasza długoter-

minowa orientacja na gospodarkę i społeczeństwo oparte

na wiedzy i innowacjach stanowi właściwy kierunek rozwoju.

Jednak w dzisiejszym świecie realizacja odpowiedniej polity-

ki i właściwe podejście na poziomie krajowym nie są wystar-

czające. Dlatego w interesie Szwajcarii jest podnoszenie, na

poziomie międzynarodowym, świadomości znaczenia kraju

jako niezwykle konkurencyjnej lokalizacji dla prowadzenia

badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji

oraz promowanie międzynarodowej współpracy w tych

dziedzinach na poziomie indywidualnym i instytucjonalnym.

Dlatego też współpraca zagraniczna w zakresie badań na-

ukowych stanowi podstawę polityki zagranicznej Szwajcarii.

Podczas, gdy uniwersytety i instytuty naukowe w Szwajcarii

realizują niezależne strategie współpracy międzynarodowej,

rząd federalny promuje działania w zakresie współpracy

międzynarodowej prowadzonej za pomocą wielu kanałów,

np. poprzez uczestnictwo Szwajcarii w europejskich orga-

nizacjach i programach badawczych (takich jak programy

badawcze UE: CERN, ESA i inne) oraz za pomocą współpracy

dwustronnej z ważnymi krajami partnerskimi.

Polska jest ważnym partnerem dla naszego kraju i Szwajcar-

sko-Polski Program Współpracy fi nansowany przez Szwajcarię

zapewnia wyjątkową możliwość zwiększenia i zacieśnienia

współpracy i partnerstwa pomiędzy naszymi społecznościa-

mi naukowymi. Od Mikołaja Kopernika po Marię Curie-Skło-

dowską, Polska ma wspaniałe tradycje naukowe. Po 20 latach

od przyjęcia modelu gospodarki rynkowej, priorytety Polski

skłaniają się ku badaniom i innowacjom. Dzięki dużym zaso-

bom wysoko wykwalifi kowanych i zmotywowanych pracow-

ników, Polska zapewnia obiecujące możliwości zacieśnienia

współpracy dwustronnej w dziedzinie nauki, badań i inno-

wacji. Jestem przekonany, że Program wymiany naukowej

między Szwajcarią a nowymi państwami członkowskimi Unii

Europejskiej SCIEX-NMSch będzie mieć znaczący wkład w tym

zakresie i będzie promować bliskie stosunki pomiędzy osoba-

mi prywatnymi i instytucjami w naszych krajach, które będą

kontynuowane jeszcze po zakończeniu programu. Program

wymiany naukowej powinien również promować dwustron-

ną wymianę i współpracę w zakresie efektywnego transferu

i upowszechniania wiedzy na rzecz gospodarki i rozwoju in-

nowacyjnych sektorów, takich jak odnawialne źródła energii,

nowe technologie oraz w wielu innych dziedzinach, w których

Szwajcaria ma wiele do zaoferowania.

JE LUKAS BEGLINGERAMBASADOR SZWAJCARII W POLSCE

4

Program wymiany naukowej pomiędzy Szwajcarią

a Polską SCIEX-NMSch jest ważnym instrumentem

mającym na celu promowanie młodych,

utalentowanych pracowników naukowych

Udział Szwajcarii w zmniejszaniu różnic gospodarczych i spo-

łecznych w poszerzonej Europie sięga 1,26 miliarda franków

szwajcarskich. Szwajcaria wspiera 12 państw członkowskich,

które przystąpiły do Unii Europejskiej po 2004 r. Niemal 40%

tej kwoty przeznaczone jest dla Polski na realizację 60 pro-

jektów i programów w różnych obszarach tematycznych,

począwszy od środowiska i infrastruktury, przez rozwój re-

gionalny i zdrowie, po wsparcie dla sektora prywatnego i or-

ganizacji pozarządowych.

Ponadto Szwajcarsko-Polski Program Współpracy kładzie

nacisk na wspieranie inicjatyw w zakresie badań i rozwoju

realizowanych w Polsce. W tej dziedzinie, Program wymia-

ny naukowej pomiędzy Szwajcarią a Polską SCIEX-NMSch

jest ważnym instrumentem mającym na celu promowanie

młodych, utalentowanych pracowników naukowych, którzy

zamierzają prowadzić badania we współpracy z badaczami

i instytucjami ze Szwajcarii. Program ten umożliwia polskim

stypendystom korzystanie z wysokich standardów badań

i eksperymentów naukowych, z bliskich kontaktów pomię-

dzy szkolnictwem wyższym a przemysłem i sektorem pry-

watnym, a także zapewnia możliwości pracy w innowacyj-

nym i konkurencyjnym środowisku.

W ramach programu przeprowadzono wiele naborów wnio-

sków i około 100 doktorantów i osób posiadających tytuł

doktora otrzymało dofi nansowanie pobytu w Szwajcarii oraz

możliwość pracy ze szwajcarskimi zespołami badawczymi

przez okres od 6 do 24 miesięcy.

Nabór wniosków jest realizowany w trybie konkursu. W każ-

dym naborze dofi nansowanie otrzymuje około 25% wnio-

sków.

Dane te pokazują jak atrakcyjny jest ten program i jak wielki

sukces odniósł w polskich i szwajcarskich kręgach badaw-

czych. Jednak, co ważniejsze, wybrane wnioski są bardzo wy-

sokiej jakości i zapewniają obywatelom naszych krajów możli-

wości współpracy i realizacji trwałych projektów partnerskich.

DOMINIQUE FAVREDYREKTOR BIURA SZWAJCARSKO-POLSKIEGO

PROGRAMU WSPÓŁPRACY

5




W Funduszu Stypendialnym postawiono na

jakość oraz trwałość relacji i kontaktów, krótki

czas zatwierdzania wniosków oraz wzmocnienie

zawodowych perspektyw pracowników naukowych

Wejście naszego kraju do struktur europejskich pociągnęło

za sobą konieczność współuczestnictwa w polityce europej-

skiej, mającej na celu stworzenie na terytorium Europy kon-

kurencyjnej i dynamicznej gospodarki, opartej na wiedzy,

zdolnej do trwałego rozwoju i tworzącej większą liczbę lep-

szych miejsc pracy. Stąd duży nacisk położony został na dzia-

łalność badawczo-rozwojową. Ma ona bowiem podstawowe

znaczenie dla rozwoju cywilizacyjnego Polski oraz wzrostu

innowacyjności i konkurencyjności polskiej gospodarki.

W Polsce badania naukowe i prace rozwojowe prowadzą

przede wszystkim uczelnie, placówki naukowe PAN oraz

jednostki badawczo-rozwojowe. Od 2009 r. naukowcy z wy-

mienionych instytucji mogą się ubiegać o granty na pobyty

naukowe w placówkach badawczych Szwajcarii w ramach

Funduszu Stypendialnego Szwajcarsko-Polskiego Progra-

mu Współpracy. Warto przy tym podkreślić, że w Funduszu

Stypendialnym postawiono na jakość oraz trwałość relacji i

kontaktów, krótki czas zatwierdzania wniosków oraz wzmoc-

nienie zawodowych perspektyw pracowników naukowych.

Fundusz, wpisujący się w priorytety rozwoju społeczno-go-

spodarczego naszego kraju, jest otwarty dla wszystkich dys-

cyplin naukowych. Zapewnił on dotychczas fi nansowanie ok.

100 pobytów badawczych polskich naukowców w Szwajcarii

na kwotę ponad 8 mln CHF. Nie jest to jednak fi nalna liczba

– przed nami jeszcze dwa konkursy i kolejne projekty ocze-

kujące na wsparcie.

Udział polskich naukowców w programach międzynarodo-

wych przynosi wiele korzyści. Pozwala na uzyskanie przez

badaczy dostępu do nowoczesnych technologii oraz umoż-

liwia im udział w wielu ważnych przedsięwzięciach nauko-

wych. Właśnie m.in. dzięki takim programom jak Fundusz

Stypendialny następuje powiązanie nauki polskiej z nauką

międzynarodową, w szczególności europejską. Korzyści

czerpie także Szwajcaria, zyskując doskonałych i zdolnych

polskich naukowców. Jest to także dowód na to, że polscy

naukowcy reprezentują najwyższy poziom merytoryczny.

Praca wykonywana przez polskich naukowców na zagra-

nicznych uczelniach jest bardzo ceniona, czego dowodem są

liczne kontrakty naukowe. Zatem polscy naukowcy są gotowi

startować w konkursach ocenianych przez wymagające za-

graniczne gremia naukowe.

Liczymy na dalszą owocną współpracę Polski i Szwajcarii

w zakresie wspierania mobilności naukowców.

MAŁGORZATA WIERZBICKADYREKTOR KRAJOWEJ INSTYTUCJI KOORDYNUJĄCEJ

SZWAJCARSKO-POLSKI PROGRAM WSPÓŁPRACY

WSPIERANIE MOBILNOŚCI DOKTORANTÓW I PRACOW-

NIKÓW NAUKOWYCH TO WARUNEK SINE QUA NON

STWORZENIA INNOWA-CYJNEJ I BARDZIEJ KONKURENCYJNEJ

GOSPODARKI ZE STABILNYM WZROSTEM

ZATRUD-NIENIA

7




Nie ulega wątpliwości, jak ważna dla „Europy

wiedzy” jest wymiana doświadczeń, która może,

a nawet powinna, być realizowana zwłaszcza przez

doktorantów i pracowników naukowych

Założenia Funduszu Stypendialnego SCIEX idealnie wpisują

się w unijną strategię rozwoju społeczno-gospodarczego „Eu-

ropa 2020” w zakresie współpracy międzyuczelnianej i badaw-

czej, podnoszenia jakości kształcenia na uczelniach wyższych

poprzez zwiększenie liczby wyjazdów naukowych, rozwoju

innowacyjności, a także tworzenia trwałych powiązań między

światem nauki, biznesu i badań. Wspieranie i modernizacja ob-

szaru szkolnictwa wyższego, w tym mobilności doktorantów

i pracowników naukowych, to warunek sine qua non stworze-

nia innowacyjnej i bardziej konkurencyjnej gospodarki ze sta-

bilnym wzrostem zatrudnienia.

Nie ulega wątpliwości, jak ważna dla „Europy wiedzy” jest

wymiana doświadczeń, która może, a nawet powinna, być

realizowana zwłaszcza przez doktorantów i pracowników na-

ukowych. Dążąc do proponowanego wskaźnika nakładów na

badania i rozwój na poziomie 1,7 proc. PKB, jaki nasz kraj ma

osiągnąć w 2020 r., powinniśmy uczyć się od najlepszych. Już

w chwili obecnej Szwajcaria przeznacza na badania i rozwój

2,9 % PKB (cel UE to osiągnięcie wskaźnika 3% PKB w zakre-

sie nakładów na badania i rozwój). Większość szwajcarskich

naukowców zatrudnionych w szkołach wyższych co roku

publikuje wyniki swoich badań w czasopiśmie z tzw. listy fi -

ladelfi jskiej – statystyczny polski naukowiec: raz na trzy lata.

Szacuje się jednak, że wzrost fi nansowania badań polskich

naukowców zaledwie o 10% spowoduje wzrost efektywności

naukowej o 40% (dane wg raportu Produktywność naukowa

wyższych szkół publicznych w Polsce).

Wzrost nakładów na prace badawcze i zintensyfi kowanie

współpracy między polskimi i szwajcarskimi naukowcami

możliwe było również dzięki uruchomieniu Funduszu Stypen-

dialnego SCIEX, dla którego Punktem Kontaktowym od 2009 r.

jest Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji. Polsko-szwajcarska

współpraca nawiązana w ramach projektów stypendystów

Funduszu Stypendialnego SCIEX umożliwiła transfer dobrych

praktyk oraz innowacji i zainicjowała zmiany jakościowe na

uczelniach będących członkami konsorcjów badawczych.

Niektóre odkrycia i sukcesy polskich uczonych, którzy pro-

wadzą badania naukowe i pracują w Szwajcarii znana jest na

całym świecie: tylko w uruchomieniu Wielkiego Zderzacza

Hadronów w CERN, dzięki któremu możliwe było ogłoszone

odkrycie nowej cząstki elementarnej, która może być poszu-

kiwaną od tak dawna cząstką Higgsa, na przełomie kilku lat

uczestniczyło ponad stu Polaków. Wierzę, że dzięki projektom

realizowanym przez polskich stypendystów Funduszu Stypen-

dialnego SCIEX wyniki ich prac, znane do tej pory być może

tylko w wąskim gronie naukowców, będą szerzej dostępne.

Mam nadzieję, że dzięki projektom badawczym realizowanym

w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX współpraca nawią-

zana przez polsko-szwajcarskie konsorcja naukowe pozwoli na

wzmocnienie powiązań między światem nauki, biznesu i ba-

dań, a także podniesie atrakcyjność i prestiż polskiego środo-

wiska naukowego na arenie międzynarodowej. Życzę Państwu

miłej lektury.

MIROSŁAW MARCZEWSKIDYREKTOR GENERALNY

FUNDACJA ROZWOJU SYSTEMU EDUKACJI

8

Fundusz Stypendialny SCIEX: skuteczny i obiecujący

instrument wzmacniania współpracy naukowej

pomiędzy Polską a Szwajcarią

W ramach programu szwajcarskiej pomocy dla rozszerzonej

Unii Europejskiej, Fundusz Stypendialny SCIEX ma na celu przy-

czynianie się do zmniejszenia różnic społeczno-gospodarczych

w poszerzonej Unii Europejskiej poprzez rozwijanie potencjału

pracowników naukowych w nowych państwach członkow-

skich oraz promowanie trwałych partnerstw badawczych po-

między nowymi państwami członkowskimi a Szwajcarią.

Program wymiany naukowej między Szwajcarią a nowymi

państwami członkowskimi Unii Europejskiej SCIEX-NMSch za-

pewnia wysoki poziom dofi nansowania i wyjątkowe możliwo-

ści dla młodych pracowników naukowych w zakresie rozwoju

kariery naukowej, nabywania nowych umiejętności oraz pro-

wadzenia badań w nowym środowisku naukowym wolnym

od zobowiązań akademickich. Zapewnia również optymalne

warunki do pracy, a także zdobycia doświadczenia w środowi-

sku międzynarodowym i poszerzenia kontaktów naukowych.

Dzięki stypendiom i uczestnictwu w międzynarodowych pro-

jektach badawczych możliwe jest inicjowanie i trwały rozwój

partnerstw instytucjonalnych na rzecz badań.

Łącznie, na realizację Programu wymiany naukowej między

Szwajcarią a nowymi państwami członkowskimi Unii Europej-

skiej w latach 2009–2016 przeznaczono kwotę ok. 45 milionów

CHF. Od początku trwania programu przyznano ok. 300 sty-

pendiów, co oznacza, że część z 300 innowacyjnych projektów

realizowanych przez wysoko wykwalifi kowanych młodych

pracowników naukowych będzie realizowana w Szwajcarii

pod nadzorem pracowników naukowych ze Szwajcarii i no-

wych państw członkowskich. Do końca trwania programu

przewidziana jest realizacja ok. 460 rocznych stypendiów.

Polska jest największym partnerem Programu wymiany na-

ukowej między Szwajcarią a nowymi państwami członkow-

skimi Unii Europejskiej, któremu przyznano najwyższy bu-

dżet wynoszący 12 milionów CHF, oraz któremu przyznano

dofi nansowanie największej liczby projektów: 7 w ramach

programu pilotażowego, 89 w ramach 4 otwartych naborów

wniosków, a należy pamiętać, że do czasu zakończenia pro-

gramu Polska będzie uczestniczyć jeszcze w 2 naborach.

Projekty, którym przyznano dofi nansowanie są realizowane

zarówno przez kobiety jak i mężczyzn, głównie przez osoby

już posiadające tytuł doktora (53 projekty; 36 projektów re-

alizowanych jest przez doktorantów). Projekty realizowane

są we wszystkich dyscyplinach naukowych, jednak najwięcej

z nich w dziedzinie chemii (15 projektów), nauk inżynieryj-

nych (11 projektów), prawa, nauk społecznych i ekonomii (11

projektów). Ponad 60% projektów, które uzyskały dofi nanso-

wanie jest realizowanych przez okres 12 miesięcy.

Działając z upoważnienia Szwajcarskiej Agencji ds. Rozwoju

i Współpracy, Konferencja Rektorów Uniwersytetów Szwaj-

carskich (CRUS) jest odpowiedzialna za wdrażanie i zarzą-

dzanie Funduszem Stypendialnym SCIEX. CRUS jest dumna

z tego, że może uczestniczyć w niezwykle udanym progra-

mie wymiany naukowej, który promuje kulturę doskonałości

i różnorodne projekty naukowe. Program wymiany naukowej

SCIEX generuje ogromną liczbę odkryć naukowych, nową

wiedzę i koncepcje oraz promuje tworzenie sieci naukowych.

Niniejsza publikacja przygotowana przez polskich partnerów

z Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji umożliwia nam zapozna-

nie się z wybranymi projektami realizowanymi w ramach Fun-

duszu Stypendialnego SCIEX. Konferencja Rektorów Uniwer-

sytetów Szwajcarskich życzy Państwu interesującej lektury!

AUDE PACTONKIEROWNIK FUNDUSZU STYPENDIALNEGO SCIEX

KONFERENCJA REKTORÓW UNIWERSYTETÓW SZWAJCARSKICH

9




Spośród nowych państw członkowskich Unii

Europejskiej Polska jest krajem, który wysyła największą

liczbę osób w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX.

Dotychczas dofi nansowanych zostało 96 projektów

Szwajcaria to nie tylko zegarki, czekolada Lindt, fondue, nar-

ty w Alpach i cztery ofi cjalne języki urzędowe. To także ce-

nieni naukowcy, a wśród nich 25 laureatów nagrody Nobla,

takich jak: Jean Henri Dunant – laureat pierwszej pokojowej

nagrody Nobla oraz Werner Arber i Kurt Wüthrich – nobliści

w dziedzinie medycyny i chemii. W ich ślady mają szansę

pójść polscy naukowcy, którzy uczestniczą w wymianach na-

ukowych w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX.

Głównym celem projektów realizowanych w ramach Fundu-

szu jest utworzenie partnerstw naukowych, które rozwiną

zdolności poszczególnych pracowników naukowych, a także

doprowadzą do nawiązania lub zacieśnienia kontaktów mię-

dzy naukowcami ze Szwajcarii i Polski.

Spośród nowych państw członkowskich Unii Europejskiej

Polska jest krajem, który wysyła największą liczbę osób w ra-

mach Funduszu Stypendialnego SCIEX. Od 2009 r. do biura

wpłynęły 333 wnioski, spośród których dofi nansowanych zo-

stało 96 projektów. A będzie ich jeszcze więcej, bo na dzień

wydania publikacji nie są znane wyniki naboru z 2012 r.,

a przed nami również ostatni nabór wniosków w 2013 r. Łącz-

nie na wszystkie stypendia przeznaczono 12 mln CHF.

Od początku działalności Fundusz Stypendialny SCIEX

wzbudza duże zainteresowanie wśród naukowców, gdyż

proponowane w jego ramach możliwości rozwoju kariery

naukowej w najlepszych jednostkach badawczych na świe-

cie stanowią bardzo atrakcyjną ofertę. Szwajcarskie stypen-

dia torują polskim naukowcom drogę do międzynarodowej

kariery. Wielu młodych badaczy przeprowadziło badania

naukowe, czerpiąc korzyści wynikające z uczestnictwa

w międzynarodowym i wielokulturowym środowisku uczel-

ni szwajcarskich, a także skorzystało z możliwości konsul-

tacji z zagranicznymi ekspertami i dostępu do bogatego

zaplecza naukowego.

W publikacji tej przedstawiamy doświadczenia dotychczaso-

wych stypendystów Funduszu Stypendialnego SCIEX i przy-

taczamy ich opinie dotyczące zrealizowanych projektów.

Mówimy również o tym, jaką wartość dodaną dla ich karie-

ry zawodowej bądź naukowej stanowił pobyt w Szwajcarii.

Mamy nadzieję, że kontakty naukowe i przyjaźnie zawiązane

w trakcie realizacji projektów trwają nawet po ich zakończe-

niu, opierając się działaniu czasu, a w przyszłości wciąż przy-

nosić będą obopólne korzyści.

Życzę Państwu miłej lektury i wielu pomysłów na inspirujące

projekty składane w ramach ostatniego naboru wniosków do

Funduszu, który będzie mieć miejsce na jesieni 2013 r.!

KATARZYNA ALEKSANDROWICZDYREKTOR PROGRAMÓW STYPENDIALNYCH

FUNDACJA ROZWOJU SYSTEMU EDUKACJI

GŁÓWNYM CELEM FRSE JEST SZEROKO ROZUMIANE WSPIERANIE DZIAŁAŃ

NA RZECZ REFORMY I ROZWOJU EDUKA-

CJI W POLSCE

INFORMACJE

OGÓLNE

FUNDACJA ROZWOJU SYSTEMU EDUKACJI ZAJ-MUJE SIĘ ADMINISTROWANIEM NAJWIĘKSZYMI PROGRAMAMI Z ZAKRESU EDUKACJI W POLSCE

13




Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji (FRSE) – Punkt

Kontaktowy Funduszu Stypendialnego SCIEX

Głównym celem Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji jest sze-

roko rozumiane wspieranie działań na rzecz reformy i rozwoju

systemu edukacji w Polsce. Fundacja realizuje swój cel statuto-

wy poprzez:

• obsługę programów współpracy zagranicznej w dziedzinie

edukacji;

• wspieranie w ramach realizowanych programów prac ana-

litycznych i studialnych wspomagających projektowaną re-

formę edukacji;

• programowanie współpracy polskich placówek edukacyj-

nych z ośrodkami zagranicznymi;

• podejmowanie coraz szerszej współpracy z polskimi i zagra-

nicznymi instytucjami oraz organizacjami edukacyjnymi.

Działania Fundacji, zapewniające liczne uczestnictwo pracow-

ników szkół i uczelni w programach pomocowych podnoszą-

cych jakość kształcenia, tworzą sprzyjający grunt do refor-

mowania i rozwoju systemu edukacji w Polsce. Programy te

uwzględniają szereg inicjatyw Unii Europejskiej, wśród których

priorytetowe znaczenie mają:

• zwiększenie inwestycji w zasoby ludzkie;

• zwalczanie podziałów i nierówności społecznych;

• wspieranie dążeń do zdobywania wiedzy;

• promowanie współpracy prowadzącej do podwyższania ja-

kości usług edukacyjnych;

• promowanie kształcenia w trakcie całego życia człowieka.

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji zajmuje się administro-

waniem największymi programami Unii Europejskiej z zakresu

edukacji w Polsce. FRSE była jedynym operatorem programu

bezzwrotnej pomocy dla szkolnictwa wyższego w krajach

Europy Środkowo-Wschodniej Tempus, przez wszystkie lata

jego działalności. Dzięki doświadczeniom nabytym podczas

administrowania tym programem, po podjęciu przez Komisję

Europejską decyzji o przyjęciu Polski do grupy państw uczest-

niczących w programie Socrates, Fundacja stała się Narodową

Agencją Programów Socrates, a później Socrates II i przez wiele

lat była odpowiedzialna za zarządzanie wszystkimi komponen-

tami tego programu (Erasmus, Grundtvig oraz Comenius).

Administruje również programem z zakresu edukacji niefor-

malnej: MŁODZIEŻ (nazwanym od 2007 r. „Młodzież w dzia-

łaniu”). W 2007 r., decyzją polskich władz edukacyjnych FRSE

została ustanowiona jedyną centralną instytucją odpowie-

dzialną za wdrażanie i realizację programu „Uczenie się przez

całe życie” wraz z jego wszystkimi programami sektorowymi:

Comenius, Erasmus, Grundtvig i Leonardo da Vinci.

Fundacja prowadzi także krajowe punkty kontaktowe ds.

programów UE: Erasmus Mundus i Tempus, Krajowe Biuro

Programu EURODESK oraz Centrum Współpracy z Europą

Wschodnią i Krajami Kaukazu SALTO EECA, inicjatywę wspól-

notową European Language Label oraz akcję eTwinning.

Przy Fundacji działa również Polskie Biuro EURYDICE – sieć in-

formacji o edukacji w państwach europejskich.

Programy realizowane w ramach FRSE:

• „Uczenie się przez całe życie”

w ramach którego działają podprogramy:

– Comenius – edukacja przedszkolna i szkolna,

– Erasmus – szkolnictwo wyższe,

– Leonardo da Vinci – kształcenie i szkolenie zawodowe,

– Grundtvig – edukacja dorosłych,

– Wizyty Studyjne,

– Wizyty Przygotowawcze LLP;

• „Młodzież w działaniu”;

• Erasmus Mundus;

• Tempus;

• EURODESK;

• SALTO EECA;

• European Language Label;

• eTwinning;

• EURYDICE;

• Polsko-Litewski Fundusz Wymiany Młodzieży;

• Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy (FSS);

• Fundusz Stypendialny SCIEX;

• Program Operacyjny Kapitał Ludzki – trzy projekty w ra-

mach Priorytetu III: Wysoka jakość systemu kształcenia.

OD 2009 R. FUNDACJA ROZWOJU SYSTEMU EDU-KACJI PEŁNI FUNKCJĘ PUNKTU KONTAKTOWEGO

FUNDUSZU STYPENDIALNEGO SCIEX W POLSCE

15




Charakterystyka Funduszu

Stypendialnego SCIEX

Program wymiany naukowej, w ramach którego realizowany

jest Fundusz Stypendialny SCIEX, ma na celu zmniejszenie

różnic społeczno-gospodarczych w obrębie rozszerzonej Unii

Europejskiej poprzez rozwijanie możliwości pracowników na-

ukowych w nowych państwach członkowskich oraz propago-

wanie trwałych partnerstw 10 nowych państw członkowskich

i Szwajcarii w zakresie badań naukowych.

Fundusz został uruchomiony w 2009 r. w ramach Programu

wymiany naukowej między Szwajcarią a nowymi państwami

członkowskimi Unii Europejskiej SCIEX–NMSch na lata 2009–

2016. W ramach programu możliwe jest ubieganie się o fi -

nansowanie projektów naukowo-badawczych we wszystkich

dyscyplinach i dziedzinach naukowych, w których dwóch

pracowników naukowych lub dwa wydziały (Szwajcarii i no-

wego państwa członkowskiego) chcą współpracować oraz

dysponują niezbędną wiedzą specjalistyczną i wykwalifi ko-

wanymi zasobami ludzkimi. Bezpośrednimi benefi cjentami

programu są pracownicy naukowi z uznanych instytucji ba-

dawczych i szkolnictwa wyższego w 10 nowych państwach

członkowskich, w tym Polski.

Od początku działalności programu wzbudza on duże za-

interesowanie wśród naukowców – co roku zgłoszeń jest

więcej niż dostępnych miejsc. Dotychczas na badania na-

ukowe do Szwajcarii wyjechało już 96 polskich naukowców.

Spośród nowych państw członkowskich Unii Europejskiej

Polska jest krajem, który wysyła największą liczbę osób

w ramach stypendium SCIEX – w 2011 r. polscy naukowcy

otrzymali łącznie 1,7 mln CHF na prowadzenie badań nauko-

wych w Szwajcarii. Polskie projekty badawcze stanowią ok.

44% wszystkich dofi nansowanych rocznie wniosków. Dzięki

wymianom doktoranci, pracownicy naukowi oraz ich opie-

kunowie mają szansę podzielić się swoimi doświadczeniami

i podnieść kwalifi kacje zawodowe.

Fundusz Stypendialny SCIEX skierowany jest do przed-

stawicieli wszystkich dyscyplin akademickich bez ogra-

niczeń wiekowych. Doktoranci i młodzi naukowcy w celu

prowadzenia badań na szwajcarskich uczelniach lub w insty-

tutach naukowych i laboratoriach mogą wyjechać na stypen-

dia trwające od 6 do 24 miesięcy. Wartość rocznego stypen-

dium wynosi od ok. 50 000 CHF do ok. 80 000 CHF

Cele Funduszu

Głównym celem projektów realizowanych w ramach Fundu-

szu Stypendialnego SCIEX jest utworzenie partnerstw na-

ukowych, które:

• rozwiną zdolności poszczególnych pracowników nauko-

wych (kapitał ludzki);

• będą wspierać postęp naukowy i innowacyjność (perspekty-

wy naukowe);

• doprowadzą do nawiązania lub zacieśnienia kontaktów

między pracownikami naukowymi (tworzenie sieci kon-

taktów).

Budżet Funduszu

Całkowita alokacja na Fundusz wynosi dla Polski 12 mln CHF.

Wnioskodawcy

O środki z Funduszu Stypendialnego mogą ubiegać się kon-

sorcja instytucji naukowo-badawczych ze Szwajcarii i Polski.

Głównym wnioskodawcą jest szwajcarska instytucja gosz-

cząca (host institution), która – w porozumieniu z instytucją

wysyłającą (sending institution) z Polski – koordynuje proces

wypełniania poszczególnych części wniosku aplikacyjnego,

a następnie wysyła go do instytucji pośredniczącej, tj. Kon-

ferencji Rektorów Uniwersytetów Szwajcarskich (CRUS),

w terminie określonym dla każdego naboru wniosków.

Lista uprawnionych polskich instytucji opublikowana jest

na stronie internetowej www.programszwajcarski.gov.pl

Polska jest krajem, który wysyła

największą liczbę osób w ramach

stypendium SCIEX

16

i obejmuje m.in.: uczelnie, placówki Polskiej Akademii Nauk

i krajowe instytuty badawcze.

Lista szwajcarskich instytucji partnerskich opubliko-

wana jest na stronie www.sciex.ch i obejmuje m.in.: uczel-

nie wyższe, instytucje federalnego obszaru politechnik

i instytucji politechnicznych, uczelnie politechniczne oraz

instytuty badawcze dotowane przez Konfederację Szwaj-

carską.

Przed złożeniem wniosku aplikacyjnego w ramach Programu

wymiany naukowej między Szwajcarią a nowymi państwami

członkowskimi Unii Europejskiej (SCIEX–NMSch) szwajcar-

ska instytucja goszcząca musi podpisać ramową umowę

o współpracy z CRUS, która obejmuje m.in. zgodę na posta-

nowienia Europejskiej Karty Naukowca – Kodeks postępowania

przy rekrutacji pracowników naukowych.

Na jakie projekty można otrzymaćdofi nansowanie?

W ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX konsorcjum pol-

skiej uczelni wysyłającej i szwajcarskiej uczelni goszczącej

może wnioskować o dofi nansowanie dla następujących pro-

jektów:

Pobyty stypendialne doktorantów i młodszych pra-

cowników naukowych (z tytułem doktora) z Polski,

w celu prowadzenia badań naukowych w instytucjach

badawczych w Szwajcarii. Stypendia są przyznawane na

okres od 6 do 24 miesięcy. Wysokość 6-miesięcznego sty-

pendium wynosi 25 000 CHF w pierwszym roku oraz 27

500 CHF w drugim roku – dla doktorantów – oraz 40 000

CHF dla młodszych pracowników naukowych. Dodatkowe

środki przyznawane są na zwrot m.in. kosztów podróży

(wg ustalonego limitu).

Wizyty samodzielnych pracowników naukowych

z Polski lub Szwajcarii w celu przygotowania projektów

badawczych lub w związku z ich realizacją, tj. 5-dniowe po-

byty w Szwajcarii lub w Polsce, na które można otrzymać

dofi nansowanie w wysokości 2500 CHF. Wspierane projek-

ty powinny służyć podnoszeniu kwalifi kacji zawodowych,

a także przyczyniać się do rozwoju współpracy naukowo-

-badawczej.

Konkursy wniosków

Konkursy wniosków przeprowadzane są raz w roku. Ostatni

nabór wniosków dla polsko-szwajcarskich konsorcjów

naukowych planowany jest jesienią 2013 r.

Kwalifi kowalne koszty projektu

Tabela 1. Koszty kwalifi kowalne stypendiów dla doktorantów

i młodszych pracowników naukowych z Polski

Kategoria Koszty kwalifi kowalne

Stypendium Stypendium:

Doktoranci – 50 000 CHF przez pierwsze

12 miesięcy pobytu

Doktoranci – 55 000 CHF przez drugie

12 miesięcy pobytu

Młodsi pracownicy naukowi – 80 000 CHF

przez 12 miesięcy pobytu (maks. długość

pobytu – 18 miesięcy)

Transport Koszty podróży między Polską a Szwajca-

rią (maks. 1000 CHF)

Transport na terenie Szwajcarii

(maks. 1000 CHF)

Badania Udział w konferencjach (w tym posiłki

w obiektach zewnętrznych i koszty

hotelu)

Koszty publikacji (maks. 500 CHF)

17




Tabela 2. Koszty kwalifi kowalne krótkich wizyt badawczych

pracowników naukowych ze Szwajcarii i Polski

Kategoria Koszty kwalifi kowalne

(maks. 2500 CHF)

Stypendium Koszty podróży między Polską a Szwajcarią

Przejazdy na terenie kraju

Zakwatero-

wanie

i wyżywienie

Koszty hotelu

Diety

Kontakt

Punkt Kontaktowy Funduszu Stypendialnego SCIEX

w Polsce

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji

ul. Mokotowska 43, 00-551 Warszawa

tel.: +48 22 46 31 000,

email: [email protected]

www.sciex.pl

Instytucja Pośrednicząca dla Funduszu Stypendialnego

Rektorenkonferenz der Schweizer Universitäten (CRUS)

Konferencja Rektorów Uniwersytetów Szwajcarskich

International Relations of CRUS

Postbox 607, CH - 3000 Bern 9

tel.: +41 31 306 60 36

e-mail: [email protected]

www.sciex.ch

Biuro Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy

Adres korespondencyjny:

Ambasada Szwajcarii w Polsce

Biuro Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy

Aleje Ujazdowskie 27, 00-540 Warszawa

tel.: +48 22 553 89 20


www.swiss-contribution.admin.ch/poland/

Krajowa Instytucja Koordynująca

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Departament Programów Pomocowych

i Pomocy Technicznej

ul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa

tel.: +48 22 273 78 00


www.programszwajcarski.gov.pl

Otwarte nabory wniosków

I nabór wniosków 2009

W ramach I naboru wniosków 2009 (termin składania aplika-

cji: do 1 listopada 2009 roku) do CRUS – instytucji pośredni-

czącej dla Funduszu Stypendialnego SCIEX – spłynęło łącznie

77 wniosków. Dofi nansowanie uzyskało 26 projektów (ponad

33%), z czego przyznano środki na 13 projektów z Polski na

kwotę ponad 1 000 000 CHF. Dofi nansowanie otrzymał rów-

nież jeden projekt z Estonii oraz 12 projektów z Czech.

Całkowita kwota rozdysponowana w tym naborze wyniosła

ponad 1 900 000 CHF:

1 021 500 CHF

dla Polski

800 000 CHF

dla Czech78 500 CHF

dla Estonii

Projekty badawcze realizowane były w: kantonalnych uni-

wersytetach (16); Swiss Federal Institute of Technology (7);

instytutach badawczych (3). Biorąc pod uwagę płeć badaczy

– 12 z nich to kobiety, a 14 to mężczyźni.

Fundusz Stypendialny SCIEX skierowany

jest do przedstawicieli wszystkich dyscyplin

akademickich bez ograniczeń wiekowych

18

II nabór wniosków 2010

W ramach zakończonego 1 kwietnia 2010 r. II naboru wnio-

sków złożono 106 wniosków:

6 z Estonii 58 aplikacji

z Polski7 ze Słowenii

20 z Węgier

15 z Litwy

26 sierpnia 2010 r. Komitet Sterujący podjął decyzję o do-

fi nansowaniu 26 projektów badawczych z Polski, na 58

złożonych aplikacji (45% złożonych wniosków). Łącznie przy-

znane dofi nansowanie dla polskich projektów wyniosło w II

naborze ponad 2 000 000 CHF.

III nabór wniosków 2010

W ramach zakończonego 1 listopada 2010 r. III naboru wnio-

sków złożono 166 wniosków:

5 z Łotwy 84 aplikacje

z Polski

18 ze Słowacji

31 z Czech

9 z Estonii

19 z Węgier

Ze złożonych 84 wniosków, aż 79 aplikacji zostało poddanych

ocenie jakościowej. 24 marca 2011 r. Komitet Sterujący pod-

jął decyzję o dofi nansowaniu 29 projektów badawczych

z Polski (37% ocenianych wniosków). Łącznie przyznane do-

fi nansowanie dla polskich projektów wyniosło w III naborze

2 597 600 CHF. Polskie projekty badawcze (29) stanowiły 44%

wszystkich dofi nansowanych w tym naborze aplikacji (66).

IV nabór wniosków 2011

W ramach zakończonego 1 listopada 2011 r. IV naboru wnio-

sków dofi nansowano łącznie 58 wniosków:

2 z Łotwy21 aplikacji

z Polski

4 z Bułgarii

21 z Czech

3 z Estonii

7 z Rumunii

Ze złożonych 84 wniosków z Polski, 81 aplikacji zostało

poddanych ocenie jakościowej. 29 marca 2012 r. Komitet

Sterujący podjął decyzję o dofi nansowaniu 21 projektów

badawczych z Polski (26% ocenianych wniosków). Łącznie

przyznane dofi nansowanie dla polskich projektów wyniosło

w IV naborze 1 762 662,50 CHF. Polskie projekty badawcze

(21) stanowiły 36% wszystkich dofi nansowanych w tym na-

borze aplikacji (58).

V nabór wniosków 2012

Na dzień oddania publikacji do druku (grudzień 2012 r.) trwa

ocena projektów złożonych w ramach konkursu na pobyty

stypendialne polskich naukowców w Szwajcarii, który zakoń-

czył się 1 listopada 2012 r. Polscy wnioskodawcy złożyli ogó-

łem 67 aplikacji, z czego cztery były niekompletne, a dwie

przesłane po terminie. Ostatecznie do oceny formalnej prze-

kazano 61 projektów z Polski. Decyzje w sprawie wyboru

projektów do dofi nansowania zostaną podjęte na posiedzeniu

Komitetu Sterującego, które odbędzie się w marcu 2013 r.

Od początku działalności programu wzbudza on

duże zainteresowanie wśród naukowców – co

roku zgłoszeń jest więcej niż dostępnych miejsc

19




Lista opisanych

projektów

Uwagowy model wyboru strategii decyzyjnych (Bottom-

up model of strategy selection) – Szymon Wichary; Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Interdyscyplinarne

Centrum Stosowanych Badań Poznawczych (str. 22)

Metafora „rosyjskiego niedźwiedzia” w szwajcarskim

dyskursie prasowym w XIX w. (The „Russian Bear” Meta-

phor in 19th Century Swiss Press Discourse) – Magdale-na Żakowska; Uniwersytet Łódzki (str. 24)

Planowanie przestrzenne i rozwój turystyki rowerowej

– polsko-szwajcarska analiza porównawcza (Spatial

planning and development of bicycle tourism – Polish-

Swiss comparative analysis) – Anna Kurkowska; Uni-

wersytet Warszawski (str. 28)

Prezydencja w Unii Europejskiej po Traktacie Lizboń-

skim – w stronę supranacjonalizacji Rady UE (Presidency

in the European Union after the Lisbon Treaty – Towards

the Supranationalisation of the EU Council) – Rafał Rie-del; Uniwersytet Opolski (str. 29)

Swiss Light Source Performance Improvement Project – Piotr Tracz; Uniwersytet Jagielloński (str. 31)

QoHealth: Optymalizacja QoE dla systemów teleme-

dycznych z ograniczeniami parametrów QoS (QoHealth:

QoE Optimalisation for Health Tele-monitoring and

Tele-treatment Systems with Constrained QoS) – Lucjan Janowski; Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w

Krakowie (str. 34)

The intellectual on the borderlines. Carl Albert Loosli as

a columnist in the beginning of the 20th century in the

medial and cross-cultural context of Switzerland – Da-riusz Komorowski; Uniwersytet Wrocławski (str. 35)

Preparatyka i charakterystyka nanostrukturalnych al-

ternatywnych anod dla stałotlenkowych ogniw paliwo-

wych, z uwzględnieniem paliw węglowych NANO-SOFC

(Preparation and Characterization of Nanostructured,

Alternative Solid Oxide Fuel Cell (SOFC) Anodes with

Focus on Carbon Containing Fuels (NANO-SOFC) – Da-riusz Burnat; Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica

w Krakowie (str. 38)

Badanie przetwarzania krótko- i długotrwałych informa-

cji nieświadomych za pomocą dwóch rodzajów analiz EEG:

falkowej i mikrostanów (Short and long-lived unconscious

information processing investigated with two types of EEG

analysis: waveforms and microstate) – Izabela Szumska; Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie (str. 41)

Czas i Modalność, Perspektywa Formalna (Time and

Modality, A Formal Perspective) – Jacek Wawer; Uniwer-

sytet Jagielloński (str. 44)

Otrzymywanie fotokatalizatorów na bazie ditlenku ty-

tanu modyfi kowanych węglem z zastosowaniem w śro-

dowisku (Preparation of carbon modifi ed TiO2 pho-

tocatalysts for environmental application) – Ewelina Kusiak-Nejman; Zachodniopomorski Uniwersytet Tech-

nologiczny w Szczecinie (str. 48)

Wpływ procesów przetwórczych na związki bioaktyw-

ne owocu granatu (Infl uence of processing on bioactive

compounds from pomegranate) – Anna Horszwald; In-

stytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akade-

mii Nauk w Olsztynie (str. 49)

Walidacja wysokosprawnej metody badania rozpusz-

czalności leków w układach lek–nanocząstka–rozpusz-

czalnik (Validation of HTS-solubility measurements

method for drug-nanoparticle-solvent systems) – Alek-sandra Pelczarska; Politechnika Warszawska (str. 51)

SedTrace – Oznaczanie źródeł i śledzenie emisji osadów

z obszarów miejskich na podstawie mikrozanieczysz-

20

czeń organicznych (SedTrace – Fingerprinting and trac-

ing of sediment emissions from urban areas based on

organic micropollutants) – Anna Elżbieta Sikorska; Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego (str. 52)

Zamienniki tłuszczu mleka kobiecego (Human Milk Fat

Substitute) – Joanna Bryś; Szkoła Główna Gospodarstwa

Wiejskiego w Warszawie (str. 56)

Wielofunkcyjne pochodne sacharydów w formowa-

niu zaawansowanych tworzyw ceramicznych metodą

gelcasting [Multifunctional saccharide derivatives in

gelcasting of high tech ceramics (MULTIGEL)] – Paulina Wiecińska (Bednarek); Politechnika Warszawska (str. 58)

Badanie wchłaniania i metabolizmu tanin hydrolizują-

cych i skondensowanych w modelu in vitro z zastosowa-

niem linii komórkowej Caco-2 (Absorption and metabo-

lism studies of hydrolysable and condensed tannins with

an in vitro Caco2 transwell model) – Agnieszka Kosiń-ska; Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej

Akademii Nauk w Olsztynie (str. 60)

Struktura i interakcje małej, jądrowej rybonukleoproteiny

U7 snRNP (Structure and interactions of the U7 small nu-

clear ribonucleoprotein) – Katarzyna Dorota Raczyńska; Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (str. 62)

E-turystyczny Indeks Reputacji [eTourism Reputation

Index (eTourRep)] – Łukasz Stokłosa; Wyższa Szkoła In-

formatyki i Zarządzania w Rzeszowie (str. 64)

Wyznaczenie wpływu wielkości cząstki na termodyna-

mikę oraz diagram fazowy nanowymiarowego spoiwa

lutowniczego (Determination of the size-dependent

phase diagram and thermodynamical behaviour of na-

nostructured brazing fi ller metals) – Grzegorz Garzeł; Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN (str. 66)

Badania wpływu warunków elektroprzędzenia na struk-

turę i wybrane właściwości włókien dwuskładnikowych

do zastosowania w inżynierii tkankowej (Investiga-

tion of the eff ects of electrospinning conditions on the

structure and selected properties of polymeric blended

nanofi bers for tissue engineering, ESNANOTIS) – Doro-ta Kołbuk; Instytut Podstawowych Problemów Techniki,

Polska Akademia Nauk (str. 68)

Symultaniczne badania PIV/LIF dla określenia własności

płomieni kinetycznych [Simultaneous PIV/LIF for local

fl ame front characterization (PIV/LIF)] – Rafał Ślefarski; Politechnika Poznańska (str. 70)

Optymalizacja i zwiększenie skali syntezy ferromagne-

tycznych nanocząstek i ich integracja do polimerowej

matrycy. NANOMAGN (Optimization and upscaling of

the synthesis of ferromagnetic nanoparticles and their

integration in a polymeric matrix. NANOMAGN) – Izabe-la Bobowska; Politechnika Łódzka (str. 73)

Metafi zyczne podstawy funkcjonowania umysłu (Meta-

physics of Mental Life) – Sebastian Tomasz Kołodziej-czyk; Uniwersytet Jagielloński (str. 75)

Polskie projekty badawcze stanowią ok. 44%

wszystkich dofi nansowywanych rocznie

wniosków

OPISY

PROJEKTÓW

BADAWCZYCH

STYPENDYSTÓW

SCIEX

22

Dr Szymon Wichary jest adiunktem w Interdyscyplinarnym

Centrum Stosowanych Badań Poznawczych Szkoły Wyż-

szej Psychologii Społecznej w Warszawie. Interesuje się rolą

osobowości, emocji i stresu w podejmowaniu decyzji oraz

biologicznymi źródłami różnic indywidualnych (tempera-

ment, osobowość, skłonność do ryzyka). W pracy badawczej

stosuje komputerowe zadania poznawcze, metody psycho-

fi zjologiczne (pomiary stężeń hormonów i aktywności elek-

trodermalnej) oraz modelowanie obliczeniowe procesów

decyzyjnych. W ramach projektów interdyscyplinarnych

chętnie współpracuje z badaczami z innych dziedzin. Studio-

wał psychologię i biologię na Uniwersytecie Jagiellońskim,

gdzie w 2004 r. uzyskał tytuł doktora. W trakcie studiów

doktoranckich odbył staż w Centre for Adaptive Behaviour

and Cognition, w berlińskim Max Planck Institute for Human

Development. Staż podoktorski odbył w Center for Economic

Psychology na Uniwersytecie w Bazylei.

Geneza współpracy

Początki współpracy naukowej z moim szwajcarskim opie-

kunem naukowym, prof. Rieskampem, sięgają 2000 r. Wte-

dy odbywałem staż doktorancki w Max Planck Institute for

Human Development w Berlinie, gdzie prof. Rieskamp robił

doktorat.

Opis projektu

Celem mojego projektu w ramach przyznanego stypendium

SCIEX było przeprowadzenie badań empirycznych i stworze-

nie komputerowego modelu wyboru strategii decyzyjnych

oraz analiza danych zebranych pod kątem stworzonego mo-

delu. Kierunek badań został nieco zmodyfi kowany w trakcie

realizacji projektu – jedno badanie empiryczne nie zostało

wykonane z powodu ograniczeń czasowych, powstały do

niego jednak procedury badawcze – założony cel w postaci

modelu komputerowego został osiągnięty.

Głównym wynikiem projektu było opisanie związków mię-

dzy stresem emocjonalnym i podejmowaniem decyzji.

Przeprowadzone badanie dało precyzyjną odpowiedź na

to, jak ludzie przetwarzają informacje przed podjęciem

decyzji pod wpływem stresu i jakiej strategii decyzyjnej

wtedy używają. W badaniu zastosowałem komputerowe

zadanie decyzyjne oraz fi zjologiczny pomiar pobudzenia

emocjonalnego w trakcie całego zadania. Analiza danych

wykazała, że pobudzenie emocjonalne jest bezpośrednio

związane z ilością informacji przetwarzanych przed podję-

ciem decyzji – czym wyższe pobudzenie, tym mniej infor-

macji jest przetwarzanych. Również strategia decyzyjna,

czyli strategia integracji zdobytych informacji, różni się u

osób z wysokim pobudzeniem emocjonalnym – takie oso-

by, z powodu ograniczenia zdolności do przetwarzania

informacji, używają prostej, niekompensacyjnej strategii

decyzyjnej, która nie integruje żadnych informacji, a je-

dynie pozwala na dokonanie wyboru w oparciu o jedną,

najważniejszą wskazówkę decyzyjną. Stworzony model

komputerowy procesu podejmowania decyzji uwzględnia

te charakterystyki przetwarzania informacji pod wpływem

Stypendysta: Szymon Wichary, doktorProjekt: Uwagowy model wyboru strategii decyzyjnych

/ Bottom-up model of strategy selection

Obszar tematyczny: psychologia

Termin realizacji projektu: od 01.10.2010 r. do 30.09.2011 r.

Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Szkoła Wyższa

Psychologii Społecznej / prof. dr hab. Grzegorz Sędek

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: University of Basel

/ prof. Jörg Rieskamp

Przeprowadzone badanie dało precyzyjną odpowiedź na to, jak

ludzie przetwarzają informacje przed podjęciem decyzji pod

wpływem stresu i jakiej strategii decyzyjnej wtedy używają

23




CZY WIESZ, ŻE...

Jedną z największych przyjemności, jakich można doświad-

czyć w Szwajcarii, jest pływanie w pięknych, czystych rzekach

w środku miasta, np. w Aare w Bernie albo w Renie w Bazylei?

wysokiego pobudzenia emocjonalnego i daje odpowiedź

na pytanie, jak przebiega proces wyboru strategii decyzyj-

nej pod wpływem stresu.

Rezultaty projektu

Projekt realizowałem w Centre for Economic Psychology na

Uniwersytecie w Bazylei, gdzie podobne badania nie były

prowadzone. Korzyści dla instytucji goszczącej należy się

dopatrywać w innowacyjności badań: fi zjologiczne metody

pomiaru pobudzenia emocjonalnego nie były tam nigdy sto-

sowane. W ramach niniejszego projektu zostali przeszkoleni

asystenci, którzy przeprowadzali badanie, wyniki projektu

zostały również zaprezentowane na seminarium wewnętrz-

nym Center for Economic Psychology.

Korzyści dla instytucji macierzystej: jako jej pracownik na-

byłem zaawansowaną wiedzę dotyczącą modelowania

obliczeniowego procesów podejmowania decyzji oraz

zaawansowanych metod analizy danych. Wyniki projektu

przedstawiłem na seminarium Interdyscyplinarnym Centrum

Stosowanych Badań Poznawczych.

Współpraca pomiędzy Center for Economic Psychology i In-

terdyscyplinarnym Centrum Stosowanych Badań Poznaw-

czych jest kontynuowana w zakresie trzech realizowanych

wspólnie projektów:

1. projekt dotyczący wpływu starzenia się na podejmowanie

decyzji sekwencyjnych (koordynator: prof. Grzegorz Sędek);

2. kontynuacja projektu SCIEX – wpływ stresu emocjonalne-

go na podejmowanie decyzji w zmieniającym się środowi-

sku (koordynator: dr Szymon Wichary);

3. projekt dotyczący psychologicznych i biologicznych źró-

deł różnic indywidualnych w podejmowaniu decyzji ryzy-

kownych (koordynator: dr Szymon Wichary).

Wartość dodana projektu

Wartością dodaną realizacji projektu badawczego w Szwaj-

carii była możliwość niezakłóconej, stałej pracy nad wybra-

nym problemem badawczym, która przebiegała w dobrych

warunkach (dobrze zorganizowana administracja) i w sty-

mulującym środowisku (dobry zespół badaczy, bardzo kom-

petentnych i znających najnowsze metody przetwarzania

danych). Takich możliwości na pewno nie miałbym nigdzie

w Polsce. Te warunki pozwoliły mi na rozwijanie moich kom-

petencji badawczych – tj. zdobycie podstawowej wiedzy na

temat zaawansowanych technik analizy danych, którą to wie-

dzę dalej poszerzam, np. poprzez coroczny udział w warsz-

tatach z modelowania odbywających się na Uniwersytecie

w Amsterdamie. Gdyby nie stypendium Programu SCIEX, nie

miałbym możliwości pełnego zrealizowania swojego ulubio-

nego projektu badawczego i zdobycia przy tej okazji unika-

towej, zaawansowanej wiedzy na temat analizy danych.

24

Dr Magdalena Żakowska jest adiunktem w Katedrze Euro-

py Środkowej i Wschodniej Wydziału Studiów Międzynaro-

dowych i Politologicznych (WSMiP) UŁ. Ukończyła WSMiP UŁ

oraz Studium Nauk Humanistycznych UŁ. Jest autorką mono-

grafi i Russland- i Polendeutsche. Zaprogramowanie kulturowe

niemieckich „późnych przesiedleńców” z Rosji i z Polski (Łódź

2011), współredaktorką wraz z A. de Lazari i O. Nadskakułą

książki Zaprogramowanie kulturowe narodów Europy (Łódź

2007) oraz tłumaczem pracy A. de Lazari i O. Riabowa Polacy i

Rosjanie we wzajemnej karykaturze (Warszawa 2008). Była se-

kretarzem dwóch projektów, realizowanych w ramach KBN:

Wzajemne uprzedzenia między Polakami a Rosjanami oraz Idee

w Rosji. Leksykon rosyjsko-polsko-angielski, t. 6–7. Współorga-

nizowała projekt Should we be afraid of Russia?, z udziałem

studentów Uniwersytetu Łódzkiego, Uniwersytetu Łotew-

skiego oraz Uniwersytetu w Iwanowie, który został sfi nanso-

wany przez Fundację im. Stefana Batorego.

Zainteresowania badawcze dr Żakowskiej dotyczą proble-

matyki postrzegania Rosji w kulturach europejskich.

Geneza współpracy

Do nawiązania kontaktu z prof. Ulrichem Schmidem, wybit-

nym znawcą kultury i historii Rosji, zachęcił mnie prof. An-

drzej de Lazari, szef Katedry Europy Środkowej i Wschodniej

Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politologicznych UŁ,

w której pracuję. Moi mentorzy naukowi znali się od lat, dzia-

łając w International Dostoevsky Society.

Opis projektu

Celem mojego projektu było prześledzenie specyfi ki meta-

fory „rosyjskiego niedźwiedzia” w niemieckojęzycznej pra-

sie szwajcarskiej w okresie między kongresem wiedeńskim

a schyłkiem XIX w. (1815–1900). Na jej przykładzie pragnę-

łam ustalić ewentualny związek między ówczesnym szwaj-

carskim obrazem Rosji a „dyskursem kolonialnym”, przez

pryzmat którego Europejczycy mają tradycyjnie postrzegać

Orient – opisanym przez amerykańskiego literaturoznawcę

Edwarda Saida. Do głównych założeń jego teorii należy kon-

statacja, że mieszkańcy Zachodu posługują się, świadomie

i nieświadomie, dyskursem, zgodnie z którym Zachód stano-

wi główny punkt odniesienia w rozważaniach dotyczących

uniwersalnych wzorców cywilizacyjnych oraz tzw. wartości

ogólnoludzkich, Wschód zaś uosabia wszystko to, co trady-

cyjnie kojarzone jest z brakiem kultury i zacofaniem. Zachód

postrzegany jest jako racjonalny, twórczy, władczy i męski,

Wschód zaś – „myślący sercem”, niekreatywny, uległy, ko-

biecy. Europejski dyskurs dotyczący Wschodu oddawać ma

logikę myślenia kategoriami Zachód–Wschód, kultura–natu-

ra, cywilizacja–barbarzyństwo, postęp–zacofanie, demokra-

cja–despotyzm. Ten pryzmat postrzegania świata, zrodzony

na Zachodzie, miał zostać zinternalizowany także w psychice

mieszkańców Orientu.

W swoich badaniach zamierzałam oprzeć się na materiale

źródłowym pochodzącym zarówno z satyrycznych czaso-

pism niemieckojęzycznych, takich jak Nebelspalter (publi-

kowany od 1875 r.), jak również z niemieckojęzycznej prasy

codziennej: z najstarszego i najbardziej opiniotwórczego

dziennika szwajcarskiego Neue Zürcher Zeitung (publikowany

Stypendystka: Magdalena Żakowska, doktorProjekt: Metafora „rosyjskiego niedźwiedzia” w szwajcar-

skim dyskursie prasowym w XIX w. / The „Russian Bear”

Metaphor in 19th Century Swiss Press Discourse

Obszar tematyczny: historia


Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Uniwersytet

Łódzki / prof. dr hab. Andrzej de Lazari

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: University of St.

Gallen / prof. dr hab. Ulrich Schmid

Zachód postrzegany jest jako racjonalny,

twórczy, władczy i męski, Wschód zaś –

„myślący sercem”, niekreatywny, uległy, kobiecy

25




od 1780 r.), Tagesanzeiger Zürich (publikowany od 1893 r.) oraz

St. Galler Tagblatt (publikowany od 1841 r.)

Realizując projekt, dotarłam do nieznanych mi wcześniej

dwóch szwajcarskich czasopism satyrycznych, wydawanych

w XIX w. – Der Gukkasten (w latach 1840–1850) oraz Postheiri

(1845–1875) – i poszerzyłam o nie zakres kwerendy. Dzięki

zdobyciu dostępu do przeglądarki elektronicznej z zarchiwi-

zowanymi numerami Neue Zürcher Zeitung zrealizowałam też

bardziej dogłębną kwerendę tego czasopisma, rozszerzając

zakres poszukiwań na lata 1790–1900.

Analizując metaforę „rosyjskiego niedźwiedzia” w dziewięt-

nastowiecznej prasie szwajcarskiej, dostrzegłam kilka pra-

widłowości. Przede wszystkim zauważyłam, że wspomniana

metafora zaistniała tam dopiero w połowie XIX w. Najstarsza

znaleziona przeze mnie wzmianka, odnosząca się do niej,

pochodzi z 1849 r. i została zamieszczona w czasopiśmie Der

Gukkasten. Sporadyczna częstość pojawiania się niedźwie-

dziej metaforyki w kolejnych dziesięcioleciach wzrosła do-

piero w końcu lat 80. i w latach 90. XIX w. Łącznie dotarłam

do zaledwie 37 metafor „rosyjskiego niedźwiedzia”. 10 z nich

znajdowało się na łamach NZZ, 24 – Nebelspaltera, dwie –

Postheiri i jedna – Der Gukkasten. W NZZ, reprezentującym

mainstream prasy codziennej tego okresu, sformułowanie

„rosyjski niedźwiedź” pojawiało się – relatywnie rzecz biorąc

– niezwykle rzadko w roli synonimu Rosji czy idei rosyjskości.

W prasie satyrycznej ostatnich trzydziestu lat XIX w., repre-

zentowanej głównie przez czasopismo Nebelspalter – sto-

sunkowo często.

Motyw „niedźwiedzi” pojawiał się przede wszystkim w roli

komentarza kolejnych interwencji zbrojnych z udziałem Ro-

sji, najczęściej przeciw Turcji. Pierwszą konfrontacją z Impe-

rium Osmańskim w okresie, który objęłam badaniami, była

wojna krymska (1853–1856), toczona przez Rosję na rzecz

uzyskania dostępu do cieśnin czarnomorskich i przez nią

przegrana. W konfl ikcie mocarstwa zachodnioeuropejskie

nie tylko opowiedziały się po stronie Turcji, lecz doczekała

się ona również wsparcia militarnego ze strony Wielkiej Bry-

tanii, Francji i Sardynii. Komentując wydarzenia na froncie

„wschodnim”, raczkująca wówczas prasa humorystyczna w

Szwajcarii, posługując się „niedźwiedzią metaforą”, dwukrot-

nie uwieczniła ją na łamach czasopisma Der Postheiri.

Po raz kolejny „rosyjski niedźwiedź” pojawił się w związku

z tzw. wojną bułgarską (1876–1877), toczoną pod hasłem

„wyzwolenia narodów bałkańskich spod jarzma tureckiego”.

Mocarstwa zachodnie ograniczyły swą rolę w konfl ikcie do

statusu obserwatorów, wymusiły jednak, po zwycięstwie

Rosji, zwołanie berlińskiej konferencji pokojowej, na której

dokonano „sprawiedliwszego” podziału wpływów w regio-

nie. W komentarzu prasy szwajcarskiej do wojny ujawniony

został obraz państwa carów – cynicznego przyjaciela połu-

dniowych Słowian.

Po raz trzeci „rosyjski niedźwiedź” wkroczył w turecką strefę

wpływów w latach 80. XIX w., w związku z tzw. kwestią buł-

garską. Po śmierci cara Aleksandra II relacje między powoła-

nym przez niego na księcia Bułgarii Aleksandrem von Batten-

bergiem a nowym władcą Rosji Aleksandrem III układały się

niepomyślnie. NZZ w 1883 r. odnotowywał, że „książę Alek-

sander […] dostrzega konieczność uwolnienia się od przy-

jacielskiego uścisku rosyjskiego niedźwiedzia i zwrócenia

się ku sojuszowi niemiecko-austriackiemu”. W 1886 r. książę

został jednak zdetronizowany w następstwie zamachu pa-

łacowego, przeprowadzonego przez „partię rosyjską”, i fakt

ten wywołał w Europie, w tym również w Szwajcarii, burzę

medialną, podobną do tej spowodowanej wojną krymską.

26

Wyniki badań

Na przykładzie przytoczonego dyskursu dostrzec można

stopniową barbaryzację, demonizację „niedźwiedziej me-

tafory”. Od neutralnego wydźwięku, jaki się z nią wiązał

w połowie XIX w. (rosyjski niedźwiedź jako jedno z wielu

zwierząt w międzynarodowym stadzie), zaobserwować

można gwałtowny przeskok do wyraźnie negatywnego

„niedźwiedziego” wizerunku u schyłku stulecia (rosyjski

niedźwiedź jako jedyny drapieżca, zagrażający pokojowi

w Europie). Porównawszy szwajcarski dyskurs prasowy

z analogicznym dyskursem, obecnym w innych krajach

europejskich, dostrzegłam, że wyróżniała go specyfi czna

skłonność moralizatorska. Naród Helwetów, tworzący w XIX

w. najbardziej demokratyczne państwo świata, zdawał się

wręcz pretendować – na gruncie publicystyki – do odgry-

wania roli „sumienia Europy”. Podkreślić należy jednak, że w

moralizatorskim dyskursie Szwajcarów pojawiały się także

fałszywe tony. Przykładowo, gdy przedstawiano paternali-

styczną postawę krajów Trójprzymierza wobec bałkańskich

„ofi ar” polityki rosyjskiej, te ostatnie ukazywano jako „ro-

sjopodobne”. Zarówno państwo carów, jak i Bałkany, jawiły

się jako przedpole Azji: „gorsza”, „zacofana”, „egzotyczna”

część świata, której stereotyp funkcjonował analogicznie

jak stereotyp Orientu. Jedyna różnica polegała na tym, że

o ile Rosję w szwajcarskim (i ogólnoeuropejskim) dyskur-

sie prasowym „maskulinizowano”, to Bałkany poddawano

zabiegowi „infantylizacji” i „uprzedmiotowienia”. Widać to

na przykładzie najczęściej stosowanych metafor tego re-

gionu: karzełków, rozbrykanych dzieci, zwierząt hodowla-

nych, a nawet materii nieożywionej. Jednym z wiodących

motywów, związanych ze sposobem prezentacji Bałkanów,

było ukazywanie ich jako kotła, w którym miesza diabeł, lub

wciągającego w mętną głębinę błota.

W trakcie moich naukowych dociekań dostrzegłam również

dalsze analogie między szwajcarskim dyskursem w odnie-

sieniu do Rosji a „dyskursem kolonialnym”. Obraz państwa

carów konstruowano jako antytezę państw uosabiających

kulturę (zachodnio)europejską. Zestawiając postać „rosyj-

skiego niedźwiedzia” z wizerunkami reprezentantów cywi-

lizowanej Europy, satyrycy obsadzali go w roli barbarzyńcy,

aspirującego na salony. Sytuacja taka miała miejsce zwłasz-

cza w wypadku wplatania niedźwiedziej symboliki w dyskurs

dotyczący „ustanawiającej ład” w Europie polityki Otto von

Bismarcka oraz cywilizacyjnego potencjału niemieckiej kul-

tury. Przeciwstawiając to, co niemieckie (europejskie), temu,

co rosyjskie, prasa szwajcarska tworzyła wyraźne sieci opo-

zycji binarnych: ład–chaos, tworzenie–destrukcja, rozum–ir-

racjonalność, samokontrola–popędliwość, zezwierzęcenie.

W okresie fi n de siècle image „rosyjskiego niedźwiedzia”

wzbogacił się natomiast o cechy, które uczyniły z niego

ikonę dekadencji. Przewrót przymierzy, którym był sojusz

rosyjsko-francuski, zawarty w latach 1891–1893, wywołał la-

27




winę komentarzy na temat absurdalności związku europej-

skiej republiki z despotyczną monarchią wzniosłej Marianny

z polarnym niedźwiedziem. Z jednej strony, wizerunek „ro-

syjskiego niedźwiedzia” jako przedmiotu pożądania wyda-

wał się produktem ubocznym podejmowanych w dyskursie

prasowym działań, mających na celu wykreowanie obrazu

Francji jako „politycznej prostytutki”. Z drugiej strony, part-

nerującego Mariannie „rosyjskiego niedźwiedzia” uznać

można za metaforę rosyjskiego „prostactwa” jako zarazem

dopełnienia i antytezy wyrafi nowania, mającego cechować

francuską kulturę.

Omawiana metafora pojawiała się również w kontekście

relacji łączących Rosję i kraj Helwetów. Sytuacja taka mia-

ła miejsce w dwóch kontekstach: w związku ze szwajcarską

polityką azylową, a także w czynionych przez Szwajcarów

porównaniach między porządkiem społecznym panującym

za granicą oraz w ich własnym państwie. „Niedźwiedzia”

metafora służyła Szwajcarom do budowania opozycji mię-

dzy wolną, dostatnią, rządzoną demokratycznie Helwecją

a Rosją, pojmowaną jako „wschodnia despotia”, więzienie

narodów, królestwo bezprawia. Pod postacią niedźwiedzia

ukazywano też niekiedy rosyjski naród. Wówczas pojawiał

się on praktycznie tylko w jednym kontekście – jako „pies

łańcuchowy” kolejnych carów. Tak ukazany „rosyjski niedź-

wiedź” jawił się jako bezwolne, posłuszne narzędzie w rę-

kach rządzących Rosją, równocześnie zaś ofi ara „wielkiej

polityki”.

Rezultaty projektu

W trakcie realizacji stypendium podzieliłam się swoimi do-

świadczeniami ze studentami, doktorantami i kadrą naukową

Uniwersytetu w St. Gallen, m.in. wygłaszając wykład otwarty

na temat historii i współczesnych konotacji wizerunku „rosyj-

skiego niedźwiedzia” na Zachodzie. Wzięłam również udział

w seminarium Polish Politics, Economy and Society, współpro-

wadzonym przez prof. Ulricha Schmida i dr. Rafała Riedla. Na

jego potrzeby przygotowałam wystąpienie dotyczące wpły-

wu polskiego katolicyzmu na całokształt życia społecznego

i politycznego w naszym kraju.

Dzięki mojemu stypendium studenci i doktoranci rosjo-

znawstwa na Uniwersytecie w St. Gallen mieli również

okazję wysłuchać dwóch interesujących wykładów prof.

Andrzeja de Lazari, które zostały przez niego wygłoszone

podczas wizyt studyjnych na uniwersytecie w charakterze

polskiego opiekuna projektu. Tematyka wykładów doty-

czyła wzajemnych uprzedzeń między Polakami a Rosjanami

oraz kategorii narodu i tożsamości w polskim i rosyjskim

myśleniu politycznym.

Korzyści wynikające ze stypendium SCIEX

Ogromnie zyskałam dzięki udziałowi w zajęciach, doty-

czących zależności między kulturą a specyfi ką tworzenia

narracji biografi cznych, konwersatorium, poświęconym

teoriom kultury, a także w wykładach o życiu i twórczości

Antoniego Czechowa, prowadzonych przez prof. Ulricha

Schmida i prof. Dietera Thomä. W program zajęć, realizo-

wanych przeze mnie na Uniwersytecie Łódzkim, zdecy-

dowałam się włączyć problematykę szwajcarskiego życia

politycznego i kulturowego, a także kwestii dyskursu sa-

tyrycznego. Studenci mojego wydziału z dużym zainte-

resowaniem przyjęli wykład prof. Schmida (wygłoszony

w języku polskim!), który miał miejsce podczas jego wizyty

studyjnej w charakterze mentora instytucji goszczącej, na

temat Konstytucja i narracja. Europejskie tradycje i ich rosyj-

skie modyfikacje w kluczowych aktach prawnych ZSRR i Fede-

racji Rosyjskiej.

Uniwersytet Łódzki oraz Uniwersytet w St. Gallen planują

kontynuować współpracę – obecnie dopinane są formalno-

ści związane z zawarciem umowy o współpracy, która ma

umożliwić m.in. prowadzenie gościnnych wykładów przez

kadrę naukową obu uczelni.

CZY WIESZ, ŻE...By urzędowo zameldować się w wynajmowanym mieszkaniu nie musiałam ani

pokazywać aktu najmu, ani pojawiać się w urzędzie mieszkaniowym z właścicie-

lem (choć, z drugiej strony, musiałam zaakceptować regulamin, zabraniający loka-

torom brania prysznica w godzinach 22.00–08.00 i prania ubrań w mieszkaniu).

28

Geneza współpracy

Kontakt z mentorem szwajcarskim nawiązałam bezpośred-

nio przed złożeniem wniosku na planowane przeze mnie

badania. Celem mojego projektu była analiza modelowych

rozwiązań szwajcarskich w zakresie planowania przestrzen-

nego i rozwoju turystyki rowerowej, a także zebranie boga-

tych doświadczeń praktycznych. W Polsce podejmowana

przez mnie tematyka badawcza nie jest popularna, brakuje

literatury przedmiotu, a także modelowych studiów przy-

padku i przykładów analizy dobrych praktyk. Trudno byłoby

mi realizować badania w zakresie planowania przestrzenne-

go i rozwoju turystyki rowerowej w ramach mojej instytucji

macierzystej, dysponującej bardzo skromnymi funduszami

na badania naukowe.

Opis projektu

Nie poznałabym wielu specjalistów i ekspertów, zajmujących

się bezpośrednio lub pośrednio moją tematyką badawczą.

Nie miałabym również możliwości przeprowadzenia tzw.

best practice analysis. Stypendium w Szwajcarii to też ide-

alna okazja, żeby zapoznać się obecnymi trendami badaw-

czymi oraz światową literaturą przedmiotu, co przyczyniło

się istotnie do mojego dalszego rozwoju naukowego: po od-

byciu stypendium SCIEX miałam okazję wyjechać na kolejne

krótkie stypendium badawcze do Niemiec, a kilka miesięcy

później zostałam laureatką Australian Award i obecnie prze-

bywam na Uniwersytecie w Canberze.

Stypendystka: Anna Kurkowska, doktorantkaProjekt: Planowanie przestrzenne i rozwój turystyki

rowerowej – polsko-szwajcarska analiza porównawcza

/ Spatial planning and development of bicycle tourism –

Polish-Swiss comparison analysis

Obszar tematyczny: geografi a



Warszawski / dr hab. prof. UW Stefan Kałuski

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: University of Bern

/ prof. dr Heike Mayer

Anna Kurkowska jest magistrem turystyki i rekreacji (UAM

2007), magistrem gospodarki przestrzennej (UAM 2009), a od

01.10.2009 r. doktorantką na Wydziale Geografi i i Studiów

Regionalnych UW. Stypendystka SCIEX na University of Bern,

stypendystka KAAD na University of Trier, obecnie w ramach

Australian Award na University of Canberra. W ramach pro-

gramu Socrates–Erasmus studiowała na University of Dres-

den na kierunku architektura krajobrazu. Współpracowała

również z Leibniz-Institut für ökologische Raumentwicklung

w Dreźnie.

29




Stypendysta: Rafał Riedel, doktorProjekt: Prezydencja w Unii Europejskiej po Traktacie

Lizbońskim – w stronę supranacjonalizacji Rady UE /

Presidency in the European Union after the Lisbon Treaty

– Towards the Supranationalisation of the EU Council

Obszar tematyczny: nauki polityczne



Opolski / prof. dr hab. Krzysztof Zuba

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Federal Institute

of Technology / prof. Frank Schimmelfennig

Dr Rafał Riedel jest absolwentem Uniwersytetu Śląskiego

i Akademii Ekonomicznej w Katowicach; doktorat obronił

w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa. Jest ad-

iunktem w Katedrze Stosunków Międzynarodowych Uniwer-

sytetu Opolskiego. Wykładał m.in. w Rotterdamie, Walencji,

Bratysławie, St. Gallen i Berlinie. Stypendysta Open Society

Institute, Deutscher Akademischer Austauschdienst, Marie

Curie Fellowships Programme i Funduszu Stypendialnego

i Szkoleniowego. Uczestnik i organizator licznych projektów

badawczych i edukacyjnych w Europie i USA. Autor kilku-

dziesięciu publikacji o tematyce społeczno-polityczno-eko-

nomicznej (monografi e, prace zbiorowe, artykuły naukowe

i publicystyczne), w tym m.in. w: Anthenaeum, Przeglądzie

Politologicznym, Studiach Europejskich, Przeglądzie Europej-

skim, Wspólnocie Europejskiej, Politei, The Polish Foreign Aff airs

Digest, Studiach Medioznawczych, Zeszytach Prasoznawczych,

Wrocławskich Studiach Politologicznych, Przeglądzie Zachod-

nim, Stosunkach Międzynarodowych i in. Badania naukowe dr

Riedel prowadził m.in. podczas pobytów badawczych w na-

stępujących instytucjach: Max Planck Institute for the Study

of Societies w Kolonii oraz Max Planck Institute for the Study

of Collective Goods w Bonn, European University Institute we

Florencji, ARENA – Centre for European Studies/University of

Oslo i Centre for Comparative and International Studies/ETH

w Zurychu.

Geneza współpracy

Kontakt z mentorem z instytucji przyjmującej został nawią-

zany specjalnie na potrzeby planowanego projektu z dużym

wyprzedzeniem czasowym. Do spotkania doszło podczas

konferencji ECPR (European Consortium for Political Research)

w Porto w czerwcu 2010 r. Przyczyną wyboru tego a nie in-

nego mentora i instytucji goszczącej była reputacja grupy

badawczej European Union Politics Research Group prowa-

dzonej przez prof. Franka Schimmelfenniga.

Opis projektu

Celem mojego projektu była analiza politycznych ról wypeł-

nianych przez państwa członkowskie Unii Europejskiej spra-

wujące prezydencję w Radzie UE po Traktacie Lizbońskim.

W tym celu konieczne było dokonanie przeglądu literatury

pod kątem występujących ról i ich ewolucji od momentu

ustanowienia instytucji rotacyjnej prezydencji, a następ-

nie przeprowadzenie badania metodą ankiety i wywiadu

pogłębionego w odniesieniu do zmiennych takich jak: staż

członkostwa danego państwa i jego wielkość. Wyniki badań

empirycznych skonfrontowałem z wybranymi fragmentami

teorii międzynarodowej integracji regionalnej, w części do-

tyczącymi przewodnictwa w Radzie, negocjacji multilateral-

nych i teorii przywództwa. W związku ze skróceniem czasu

trwania projektu z wnioskowanych 18 do 12 miesięcy, z ana-

lizy wykluczony został poziom stałego przewodniczącego

Rady Europejskiej.

W wyniku dokonanej analizy empirycznej (dane zebrane

metodą kwestionariusza ankiety i wywiadu pogłębionego)

zidentyfi kowałem najważniejsze role i funkcje wypełniane

przez prezydencję w systemie postlizbońskim, dokonałem

CZY WIESZ, ŻE...W kantonie Zurych istnieją święta

„półdniowe”, tzn. takie, które są dniami

wolnymi od pracy od południa?

30

ich ewaluacji w skali „ważności” w odniesieniu do poszcze-

gólnych zmiennych (takich jak: staż członkostwa danego

państwa członkowskiego i jego wielkość). Następnie wyni-

ki badań empirycznych porównałem z dostępną literaturą

przedmiotu w celu dokonania interpretacji osiągniętych

wyników. Konfrontacja z wybranymi fragmentami teorii mię-

dzynarodowej integracji regionalnej pozwoliła mi na pozy-

tywną weryfi kację hipotezy o postępującej supranacjonali-

zacji instytucji prezydencji, a co za tym idzie – potencjalnie

– samej Rady. Analiza politycznych ról wypełnianych przez

państwo członkowskie Unii Europejskiej sprawujące prezy-

dencję w Radzie UE po Traktacie Lizbońskim pozwoliła mi na

złożenie do druku kilku tekstów naukowych, jak również była

okazją do licznych wystąpień konferencyjnych.

Rezultaty projektu

Grupa badawcza EU Politics Research Group z ETH/Zurich

nie gościła dotychczas w swoich szeregach badacza z Europy

Środkowej. Biorąc pod uwagę zainteresowania niektórych jej

członków, jak np.: rozszerzenie Unii Europejskiej, podejmo-

wanie decyzji w Radzie EU, negocjacje wielostronne etc., mój

pobyt oraz prowadzenie badań w problematyce przewod-

nictwa w Radzie Unii Europejskiej niewątpliwie przyczyniły

się do rozszerzenia jej spektrum badawczego oraz pogłębie-

nia badań w ważnym obszarze europeistyki. Ponadto, warto

zauważyć, że wizycie opiekuna mojego projektu z Uniwer-

sytetu Opolskiego we Szwajcarii towarzyszyło wydarzenie

w postaci Polskiego dnia na ETH w Zurychu, które przykuło

uwagę zuryskiego środowiska naukowego.

Najważniejsze korzyści wynikające z realizacji projektu

Polska instytucja macierzysta odniosła korzyści z udziału

w Funduszu Stypendialnym SCIEX przede wszystkim po-

przez udział swoich pracowników (mój jako stypendysty

oraz mojego home mentora) w wymianie naukowej z jedną

z najlepszych uczelni w Europie, którą jest ETH (Politechnika

Federalna w Zurychu).

Ponadto, na okoliczność wizyty mojego szwajcarskiego men-

tora w Polsce, na Uniwersytecie Opolskim został zorganizo-

wany wykład otwarty prof. Franka Schimmelfenniga pt. Euro-

pean Union Institutions in the Times of Crisis. Wykład stanowił

interesujący wkład w dyskusję na temat aktualnego kryzysu

w strefi e euro i przyciągnął ponad stuosobową publiczność.

Podjęta problematyka badawcza jest bardzo przyszłościowa,

w związku z tym planuję kontynuowanie dalszych prac ana-

litycznych na ten i spokrewnione tematy. Podjęte badania

stanowiły dla mnie istotny element rozprawy habilitacyjnej

i należy spodziewać się ich kontynuacji, chociażby w formie

zwartej monografi i. Formy i zakres dalszej współpracy są ak-

tualnie dyskutowane z partnerem szwajcarskim – zarówno

co do możliwości po stronie polskiej, jak i szwajcarskiej.


Główną i podstawową wartością dodaną – której nie mógłbym

osiągnąć, pozostając w instytucji macierzystej – był kontakt

Główną i podstawową wartością dodaną – której nie mógłbym osiągnąć, pozostając

w instytucji macierzystej – był kontakt z jednym z najbardziej uznanych badaczy

z zakresu studiów europejskich na świecie. Prace prof. Franka Schimmelfenniga z zakresu

polityki rozszerzenia UE, warunkowości czy metodologicznych podstaw badań

europeistycznych stanowią podstawowy kanon światowej literatury przedmiotu

31




z jednym z najbardziej uznanych badaczy z zakresu studiów

europejskich na świecie. Prace prof. Franka Schimmelfenniga

z zakresu polityki rozszerzenia UE, warunkowości czy metodo-

logicznych podstaw badań europeistycznych stanowią pod-

stawowy kanon światowej literatury przedmiotu.

Możliwość częstych konsultacji na poszczególnych etapach

pracy naukowej, dostęp do bogatych zasobów bibliotecz-

nych czy wreszcie możliwość dyskusji nad wynikami badań

z kolegami ze Szwajcarii stanowi istotną wartość dodaną pro-

jektu. Praca badawcza EU Politics Research Group stanowi

jedną z najbardziej zaawansowanych pod względem metod

ilościowych stosowanych w naukach politycznych, dlatego

sama możliwość uczestniczenia w Research Colloquiums

i dyskutowanie projektów badań i dylematów metodolo-

gicznych stanowiła istotny element stypendium, rozwijający

kompetencje warsztatowe. Gdyby nie stypendium, nigdy nie

przeniósłbym „szwajcarskiej jakości” i kultury pracy do swo-

jego środowiska akademickiego w Polsce.

Główną inspiracją, która może mieć konsekwencje w mojej

przyszłości zawodowej jest fascynacja metodami ilościowy-

mi stosowanymi przez grupę prof. Franka Schimmelfenniga,

które w Polsce są prawie w ogóle nieobecne. W Europie nie-

wiele jest ośrodków badawczych, które tak sprawnie apliko-

wałyby metody ilościowe w swoich badaniach – Zurych nale-

ży do jednych z wiodących ośrodków.

W konsekwencji pobyt badawczy w Szwajcarii – poza reali-

zacją celów przewidzianych w projekcie badawczym SCIEX

– przyniósł swego rodzaju skutek uboczny w postaci planu

zorganizowania programu edukacyjnego zorientowanego

na politologów/europeistów rozwijającego kompetencje

warsztatowe w zakresie metod ilościowych i ich aplikacji

w naukach społecznych.

Stypendysta: Piotr Tracz, doktorProjekt: Swiss Light Source Performance Improvement

Project

Obszar tematyczny: nauki inżynieryjne



Jagielloński / prof. dr hab. Krzysztof Królas

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Paul Scherrer

Institut / dr Terence Garvey

Dr Piotr Tracz wychował się w podtarnowskiej miejscowo-

ści Niedomice. Od wczesnych lat dzieciństwa był ukierun-

kowany na przedmioty ścisłe. W 1999 r. ukończył technikum

elektroniczne o specjalizacji radiotechnika i telewizja przy

Zespole Szkół Mechaniczno-Elektrycznych w Tarnowie. Na-

stępnie kontynuował swoją edukację na Akademii Górniczo-

-Hutniczej w Krakowie, uzyskując w 2004 r. dyplom magistra

inżyniera w zakresie fi zyki ciała stałego na Wydziale Fizyki

i Informatyki Stosowanej. W roku 2009 uzyskał stopień na-

ukowy doktora nauk fi zycznych w Instytucie Fizyki Jądrowej

w Krakowie. Praca doktorska dr. Tracza obejmowała badania

własności magnetycznych nowej grupy materiałów magne-

tycznych, tj. magnetyków molekularnych. Od jesieni 2009 r.

dr Tracz pracuje w grupie realizującej projekt pierwszego

polskiego synchrotronu, budowanego przy Uniwersytecie

Jagiellońskim w Krakowie.

Geneza współpracy

W Krakowie realizowany jest obecnie projekt pierwszego

polskiego źródła promieniowania synchrotronowego. Pierw-

szy pomysł wybudowania synchrotronu w Polsce pojawił się

w roku 1998. Był to czas, kiedy w Szwajcarii budowano syn-

32

chrotron szwajcarski Swiss Light Source (SLS). Grupa naukow-

ców z Krakowa nawiązała wówczas współpracę z ośrodkiem

w Szwajcarii – Paul Scherrer Institut (PSI) – gdzie budowany

był SLS. W Krakowie miał powstać synchrotron podobny do

tego, który pracuje obecnie w PSI. Wkrótce potem okazało

się, że budżet przeznaczony na projekt polskiego synchrotro-

nu jest zbyt niski, aby przedsięwziąć jego realizację. Niemniej

jednak tamten okres zaowocował kontaktami z ośrodkiem

szwajcarskim, co ułatwiło mi wybór host mentora, jak i insty-

tucji goszczącej. Ostatecznie krakowska grupa otrzymała fi -

nansowanie wystarczające na wybudowanie mniejszego, ale

równie nowoczesnego synchrotronu.

Opis projektu

Pierwszym celem mojego pobytu w ośrodku szwajcarskim

było zdobycie praktycznego doświadczenia podczas pracy

przy nowoczesnym źródle promieniowania synchrotrono-

wego. Znajomość zagadnień z zakresu akceleratorów czą-

stek jest niezbędna do samodzielnej pracy przy przyszłym

synchrotronie w Krakowie. Brak doświadczonych naukow-

ców oraz inżynierów w zakresie fi zyki akceleratorowej i du-

żych akceleratorów cząstek tym bardziej uzasadniał potrze-

bę wyjazdu do nowoczesnego ośrodka, jaki znajduje się

w Szwajcarii.

Obsługa synchrotronowego źródła światła wymaga znajo-

mości różnych obszarów inżynierii i fi zyki, takich jak: techni-

ka mikrofalowa, magnesy, diagnostyka wiązki elektronowej,

ultra wysoka próżnia, systemy chłodzenia, systemy kontroli.

Celem mojego projektu było zaznajomienie się ze wszystkimi

wymienionymi obszarami, jak również uczestniczenie w pra-

cach nad poprawieniem optyki pierścienia akumulacyjnego

tak, aby zredukować niekorzystne efekty nieliniowości sieci

optycznej dla poprawy jakości wiązki elektronowej, pozna-

nie technik pomiarowych służących określeniu parametrów

wiązki elektronowej w pierścieniu akumulacyjnym oraz ich

właściwej kontroli i dodatkowo uczestniczenie w badaniach

nad zoptymalizowaniem procesu iniekcji wiązki elektrono-

wej do pierścienia akumulacyjnego.

Kierunek moich badań został częściowo zmodyfi kowany

w stosunku do pierwotnie zakładanego ze względu na po-

trzeby projektu krakowskiego synchrotronu, który narzucił

potrzebę zaznajomienia się z techniką mikrofalową w zakre-

sie wysokiej mocy RF, zarówno przy pierścieniu akumulacyj-

nym, jak i akceleratorze liniowym stanowiącym preiniektor

synchrotronu szwajcarskiego.

W trakcie badań wykonałem serię pomiarów czasu życia

wiązki elektronowej w pierścieniu akumulacyjnym synchro-

tronu SLS. Opracowane wyniki pomiarów przyczyniły się

do lepszego zrozumienia mechanizmu utraty cząstek oraz

zbadania jakości wiązki elektronowej. Wykonałem szereg

pomiarów parametrów wiązki, takich jak: emitancja, ener-

getyczna rozpiętość oraz przekrój poprzeczny wiązki elek-

tronowej w pierścieniu akumulacyjnym. Takie same pomiary

zostały wykonane przy akceleratorze liniowym synchrotronu

szwajcarskiego. Uzyskane wyniki zestawiłem z symulacja-

mi wykonanymi przy użyciu kodu oprogramowania ASTRA.

Uzyskane wyniki i porównania z symulacjami pomogły mi

zoptymalizować parametry pracy synchrotronu. Przepro-

wadziłem kondycjonowanie wnęki rezonansowej pierście-

nia akumulacyjnego i zoptymalizowałem parametry pracy

systemu chłodzenia przy stacji wysokiej mocy RF. Ponadto,

przeprowadziłem kondycjonowanie nowych modulatorów

impulsowych oraz klistronowych wzmacniaczy i dokonałem

pomiarów charakterystyk prądowych nowych wzmacniaczy

klistronowych. Dokonałem też kondycjonowania nowej ka-

tody działa elektronowego przy akceleratorze linowym.

Wyniki moich badań były bardzo aktualne i ważne dla instytu-

cji goszczącej, ponieważ w tamtym czasie przy synchrotronie

szwajcarskim trwały prace i badania nad poprawą jego wy-

33




dajności oraz jakości wiązki elektronowej oraz emitowanego

promieniowania synchrotronowego, przeznaczonego do

wykorzystania dla celów eksperymentalnych w zakresie wie-

lu dziedzin naukowych. Czas pobytu w PSI był to okres, kie-

dy przy szwajcarskim synchrotronie instalowane były nowe

komponenty. Wiązało się to z koniecznością przeprowadzenia

szeregu testów i pomiarów. We wszystkich wymienionych pra-

cach uczestniczyłem osobiście, aktywnie współpracując z do-

świadczoną grupą ekspertów z ośrodka szwajcarskiego.

Rezultaty projektu

Dzięki realizacji badań w Szwajcarii, polska instytucja zyskała

pracownika gotowego do samodzielnej pracy przy nowo-

czesnym źródle promieniowania synchrotronowego, które

powstaje w Krakowie. Współpraca między ośrodkami jest

kontynuowana. W ośrodku szwajcarskim testowana jest pol-

ska końcowa stacja eksperymentalna, która zostanie prze-

transportowana do Krakowa i będzie pracować przy polskim

synchrotronie. Co więcej, podpisane zostało dwustronne

porozumienie o współpracy przy realizowaniu projektu pol-

skiego synchrotronu. W ramach porozumienia strona polska

zobowiązana jest do współpracy przy projekcie lasera na

swobodnych elektronach, którego rozpoczęcie budowy pla-

nowane jest na 2013 r. w Szwajcarii.

Wartość dodana stypendium SCIEX

Praca badawcza w ośrodku szwajcarskim jest dużym presti-

żem. Wartością dodaną mojego stypendium była praca przy

rzeczywistym, nowoczesnym urządzeniu. W mojej instytucji

macierzystej możliwa byłaby jedynie praca teoretyczna, tj.

studiowanie zagadnień z zakresu teorii akceleratorów czą-

stek, bez możliwości zdobycia praktycznego doświadczenia.

Pobyt w ośrodku szwajcarskim znacząco podniósł moje kwa-

lifi kacje zawodowe i jednocześnie pozwolił mi na poznanie

malowniczego kraju, jakim jest Szwajcaria.

Obecnie jestem koordynatorem akceleratora liniowego przy

projekcie polskiego synchrotronu. Pobyt w Szwajcarii umożli-

wił mi doprecyzowanie własnych zainteresowań zawodowych

oraz zdobycie doświadczenia w pracy przy akceleratorze czą-

stek. Obecnie realizowane jest wprowadzanie zmian do pier-

wotnego projektu akceleratora liniowego polskiego synchro-

tronu dla poprawy jego wydajności. Te zmiany nie mogłyby

być wdrożone bez wiedzy uzyskanej w ośrodku szwajcarskim.

CZY WIESZ, ŻE...

• W Szwajcarii obowiązują cztery języki urzędowe: niemiecki, francuski,

włoski oraz język romansz, zwany również retroromańskim, którym mówi

0,5% populacji. Szwajcaria podzielona jest na 26 kantonów.

• Baton czekoladowy Toblerone, znany ze swoich trójkątnych kawałków,

przedstawia Matterhorn – jeden z alpejskich szczytów.

• Po malowniczym miasteczku Zermatt w Alpach szwajcarskich poruszają

się wyłącznie pojazdy z napędem elektrycznym.

• Wzdłuż Alp kursuje słynny ekspres „lodowcowy”. Podróż z Zermatt do St.

Moritz trwa około 7,5 godz.

34

Stypendysta: Lucjan Janowski, doktor Projekt: QoHealth: Optymalizacja QoE dla systemów

telemedycznych z ograniczeniami parametrów QoS /

QoHealth: QoE Optimalisation for Health Tele-monitoring

and Tele-treatment Systems with Constrained QoS.

Obszar tematyczny: nauki informatyczne


Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Akademia Gór-

niczo-Hutnicza / prof. dr hab. inż. Zdzisław Papir

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: University of

Geneva / prof. dr eng. Dimitri Konstantas

Dr Lucjan Janowski jest doktorem na Wydziale Telekomuni-

kacji Akademii Górniczo-Hutniczej. Tytuł magistra otrzymał

w roku 2002, a w 2006 r. zdobył tytuł doktora z telekomuni-

kacji (obie prace były napisane i obronione na AGH). W 2007

r. pracował jako doktor w CNRS-LAAS – Laboratorium analizy

i architektury systemów CNRS we Francji, gdzie przygotowy-

wał inteligentną analizę ruchu drogowego oraz algorytmy

wykrywania anomalii. W roku akademickim 2010/2011 spę-

dził pół roku jako doktor na Uniwersytecie Genewskim, pra-

cując nad aplikacjami poziomu jakości postrzeganej przez

użytkownika (ang. Quality of Experience, QoE) dla zastoso-

wania w medycynie. Jego podstawowymi zainteresowania-

mi są statystyka i modelowanie prawdopodobnych zdarzeń

przy subiektywnych założeniach przy użyciu ewaluacji QoE.

Uczestniczył w wielu projektach przemysłowych i nauko-

wych. Jest autorem wielu opracowań naukowych.

Opis projektu

Pierwszy kontakt między uczelniami został nawiązany pod-

czas spotkań projektu COST (European Cooperation in Scien-

ce and Technology). Planując swój projekt SCIEX, postanowi-

łem nawiązać współpracę w celu badania jakości przekazu

(specjalność AGH) w ujęciu medycznym (specjalność Uniwer-

sytetu Genewskiego).

Moje badania polegały na określeniu możliwości przesyłania

w czasie rzeczywistym sygnału USG w sieci Internet. Proble-

mem takiej sieci jest brak wsparcia dla priorytetyzacji ruchu.

Oznacza to brak możliwości dokładnego przewidzenia, jakie

zasoby można wykorzystać. W czasie pobytu użyłem kodeku

x264, za pomocą którego skompresowałem kilka przykłado-

wych sekwencji. Otrzymane wyniki po odpowiedniej konsul-

tacji medycznej pozwoliły mi potwierdzić hipotezę, że takie

CZY WIESZ, ŻE...

• Jeżeli Twoje dziecko ma tempera-

turę 39,9°C, to w szpitalu w Szwaj-

carii najpierw musisz udowodnić,

że ma ubezpieczenie lub zapłacić

zanim dostanie środek zbijający

temperaturę?

• Żyjąc w Genewie, warto odwiedzić

stronę www.glocals.com

• W Szwajcarii obywają się zawody

pucharu świata w narciarstwie. To

trzeba zobaczyć na żywo!

35




przesyłanie jest możliwe. Kolejne kroki analizy oraz stworze-

nie odpowiedniego oprogramowania zostało przesunięte do

mojego momentu powrotu do Polski.

Rezultaty projektu

Dzięki udziale w projekcie, Uniwersytet Genewski zyskał wie-

dzę na temat przeprowadzania badań QoE oraz możliwości

poszerzenia badań medycznych o badania USG. Polska insty-

tucja zyskała nowy temat badawczy z dziedziny jakości dla

medycyny. Współpraca między obiema instytucjami będzie

kontynuowana pod warunkiem zdobycia dofi nansowania na

dalsze badania. Temat poziomu jakości postrzeganej przez

użytkownika jest niezwykle ciekawy i istotny z punktu widze-

nia planowanej przeze mnie habilitacji.

Gdyby nie stypendium SCIEX, to…

Kluczem sukcesu mojej pracy badawczej był prof. Antoine

Geissbuhler, jego doświadczenie i wiedza. Prowadzenie mo-

ich badań nie byłoby możliwe bez jego wsparcia. Dzięki re-

alizacji projektu SCIEX w moich zainteresowaniach skrystali-

zował się kolejny pomysł badawczy, bodaj najciekawszy, jaki

realizuję. Gdyby nie stypendium, nie poznałbym niezwykle

inspirującego stylu pracy prof. Geissbuhlera oraz niezwykle

interesujących obszarów badawczych zakładających, że to

rozwiązanie jest najważniejsze, a nie jego skomplikowanie.

Stypendysta: Dariusz Komorowski, doktorProjekt: The intellectual on the borderlines. Carl Albert

Loosli as a columnist in the beginning of the 20th century

in the medial and cross-cultural context of Switzerland.

Obszar tematyczny: literatura



Wrocławski / prof. dr hab. Marek Hałub

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Uniwersytet

w Lozannie / prof. dr hab. Peter Utz

Dr Dariusz Komorowski urodził się w Starachowicach, stu-

diował germanistykę i niderlandystykę na Uniwersytecie

Wrocławskim. Pracę doktorską pod tytułem Estetyka ruchu

w prozie Jürga Laederacha, napisaną pod opieką naukową

prof. Norberta Honszy, obronił w 2000 r. Obecnie jest ad-

iunktem w Zakładzie Kultury Krajów Niemieckojęzycznych

i Śląska, kierowanym przez prof. Marka Hałuba. Od 2005 r.

prowadzi Pracownię Niemieckojęzycznej Literatury Szwaj-

carii, z którą w 2007 r. zorganizował pierwszą na Uniwersy-

tecie Wrocławskim międzynarodową konferencję w całości

poświęconą literaturze Szwajcarii. Jest autorem i współre-

daktorem m.in. polsko-niemieckiego tomu Ta Szwajcaria

to nie Szwajcaria, zbioru Jenseits von Frisch und Dürrenmatt,

prezentującego współczesną niemieckojęzyczną literaturę

Szwajcarii oraz podręcznika źródłowego dla studentów ger-

manistyki Ausgewählte Quellen im Diskursfeld <Identitäten>.

Die Schweiz, obrazującego kształtowanie się państwa szwaj-

carskiego i tożsamości kulturowej jego obywateli. Już dwu-

krotnie korzystał ze szwajcarskich stypendiów – rządowego

oraz Fundacji dla Kultury Landis & Gyr w kantonie Zug. Jego

zainteresowania badawcze koncentrują się na zagadnie-

niach z obszaru literatury i kultury Szwajcarii na przestrzeni

36

wieków, procesów zachodzących na styku różnych kultur

Konfederacji Szwajcarskiej i tożsamości kulturowej jej miesz-

kańców.

Opis projektu

Wybór host mentora był dla mnie niejako naturalny. Literatu-

ra Szwajcarii od wielu lat pozostaje w centrum zainteresowań

prof. Petera Utza z Uniwersytetu w Lozannie, co znajduje od-

zwierciedlenie nie tylko w jego bogatej pracy badawczej, ale

także dydaktycznej. Ze względu na wspólne zainteresowania

znaliśmy już wcześniej nasze publikacje oraz spotykaliśmy się

na konferencjach, np. na Światowym Kongresie Germanistów

w Warszawie czy na Festiwalu Literatury w Solurze.

Celem mojego projektu było zbadanie niepublikowanych do

tej pory, a zachowanych w Szwajcarskim Archiwum Litera-

tury, tekstów źródłowych (felietonów, krótkich opowiadań,

tekstów krytycznych oraz listów) Davida Loosliego, które

być może ukażą procesy kulturowe Szwajcarii omawianego

okresu w nowym świetle. Według mnie kategorie „intelektu-

alisty” i „felietonu” jako nowoczesnego środka wyrazu lite-

rackiego pozwolą ukazać specyfi kę Szwajcarii w kontekście

europejskim. Stałe konsultacje z prof. Peterem Utzem i inny-

mi pracownikami germanistyki lozańskiej oraz praca w Ar-

chiwum Literatury i Bibliotece Narodowej w Bernie w pełni

potwierdziła zasadność mojego wyboru co do przedmiotu

badań i postawionych tez. Ponadto, dzięki rozmowom z tam-

tejszymi pracownikami naukowymi miałem dodatkową moż-

liwość konfrontowania założeń, metody i przebiegu swojej

pracy naukowej.

Wprawdzie skrócenie czasu stypendium w stosunku do za-

kładanego nie pozwoliło, niestety, na zakończenie projektu,

jednakże dotychczasowe efekty osiągnięte przeze mnie po-

zwalają na bardzo pozytywną ocenę realizacji założeń. Do-

stęp do źródeł w Archiwum Literatury i Bibliotece Narodowej

Szwajcarii pozwolił mi na zbadanie tekstów, które dla realiza-

cji projektu mają zasadnicze znaczenie. Dzięki temu mogłem

poznać i zrozumieć kontekst historyczno-kulturowy działal-

CZY WIESZ, ŻE...Najwyżej położone uprawy winorośli

w Europie znajdują się w kantonie Wal-

lis (Valais). W okolicach wioski Visperter-

minen, na wysokości ok. 1100 m n.p.m.,

pielęgnuje się tradycję produkcji białe-

go wina Heida ze szczepu Savagnin.

37




ności publicystycznej Davida Loosliego, jego sieć powiązań

intelektualnych i literackich oraz określić i zbadać strategie

literackie, którymi posługiwał się w procesie kształtowania

opinii publicznej. Dodatkowe wątki, które pojawiły się trak-

cie pracy, a na których zbadanie zabrakło czasu, otwierają

przede mną perspektywy na kolejne projekty, które przynaj-

mniej częściowo, będą z pewnością realizowane w kooperacji

ze szwajcarskim host mentorem i jego współpracownikami.

Rezultaty projektu

Prowadzone przez mnie badania dotyczyły autora, którego

prace do tej pory nie podlegały analizie fi lologicznej i kultu-

rowej. Praca w archiwum i związana z nią publikacja moich

badań ma dla badaczy szwajcarskich znaczną wartość po-

znawczą nie tylko w odniesieniu do samego Davida Looslie-

go, lecz także do okresu jego twórczości, która była za jego

życia mocno recypowana.

Doświadczenie i wiedza zdobyte w Szwajcarii przekładają się

bezpośrednio na jakość mojej pracy na uczelni macierzystej

– Uniwersytet to przede wszystkim jego pracownicy nauko-

wi i studenci. Ponadto, w czasie pobytu w Szwajcarii miałem

wiele możliwości zaprezentowania, także w międzynarodo-

wym gronie, dorobku naukowego germanistyki wrocław-

skiej, prowadzonych tam badań oraz profi lu dydaktycznego,

które spotkały się z dużym uznaniem.

Przyszłą współpracę instytucje uczestniczące w moim pro-

jekcie SCIEX chcą kształtować nie tylko na polu badawczym

przy realizacji kolejnych projektów, lecz także dydaktycznym

– w oparciu o współpracę studentów wyższych lat studiów.

Gdyby nie projekt SCIEX, to…

W Polsce, bez dostępu do źródeł, realizacja mojego projek-

tu byłaby z pewnością niemożliwa. Praca na Uniwersytecie

w Lozannie pozwoliła mi zapoznać się z bardzo interesują-

cą formą współpracy uniwersytetów zachodniej Szwajcarii

w ramach projektu Master-Network Littératures suisses/Lite-

raturen der Schweiz, który koordynuje prof. Peter Utz. Mam

nadzieję, iż zdobyte tam doświadczenie pozwoli mi na efek-

tywniejsze zorganizowanie pracy w ramach Pracowni Nie-

mieckojęzycznej Literatury Szwajcarii, którą prowadzę przy

Uniwersytecie Wrocławskim. Oprócz tego, że realizacja pro-

jektu potwierdziła sens mojej dotychczasowej działalności,

współpraca z kolegami oraz własne badania w Archiwum Li-

teratury i Bibliotece Narodowej otworzyły przede mną nowe

perspektywy badawcze, które – mam nadzieję – zaowocują

kolejnymi projektami realizowanymi wspólnie z kolegami

z uniwersytetów szwajcarskich.

Dla badacza literatury i kultury wielomiesięczny pobyt

w Szwajcarii ma wartość ogromną nie tylko ze względu na

poznanie innych metod badawczych, dostęp do źródeł

i kontakty z kolegami po fachu, lecz także ze względu na

możliwość bezpośredniego kontaktu z kulturą i życiem co-

dziennym obywateli. Tak zdobyte doświadczenie przekłada

się bezpośrednio na pracę dydaktyczną, jej urozmaicenie i fa-

scynację, którą można przekazać studentom.

Dla badacza literatury i kultury wielomiesięczny pobyt w Szwajcarii ma wartość

ogromną nie tylko ze względu na poznanie innych metod badawczych, dostęp

do źródeł i kontakty z kolegami po fachu, lecz także ze względu na możliwość

bezpośredniego kontaktu z kulturą i życiem codziennym obywateli. Tak

zdobyte doświadczenie przekłada się bezpośrednio na pracę dydaktyczną, jej

urozmaicenie i fascynację, którą można przekazać studentom

38

Stypendysta: Dariusz Burnat, doktorProjekt: Preparatyka i charakterystyka nanostruktural-

nych alternatywnych anod dla stałotlenkowych ogniw

paliwowych, z uwzględnieniem paliw węglowych (NANO-

-SOFC) / Preparation and Characterization of Nanostruc-

tured, Alternative Solid Oxide Fuel Cell (SOFC) Anodes

with Focus on Carbon Containing Fuels (NANO-SOFC)

Obszar tematyczny: chemia


Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Akademia Gór-

niczo-Hutnicza w Krakowie / dr hab. inż. Dariusz Kata

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: EMPA – Swiss

Federal Laboratories for Material Science and Technology,

Laboratory for High Performance Ceramics / prof. dr Thomas

Graule

Dr Dariusz Burnat rozpoczął studia z dziedziny inżynierii

materiałowej w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej

w Tarnowie w 2002 r., które ukończył w 2006 r. z bardzo do-

brym wynikiem, uzyskując stopień zawodowy inżyniera.

Dalszą naukę kontynuował na Akademii Górniczo-Hutniczej

na Wydziale Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, gdzie jako stu-

dent uczestniczył w kilku projektach badawczych. Na prze-

łomie lat 2007/2008, podczas praktyki w szwajcarskim insty-

tucie naukowo-badawczym EMPA, wykonywał badania do

swojej pracy magisterskiej, która została później wyróżniona

w konkursie „Diamenty AGH”. W pracy tej skupiał się nad re-

ologią koloidalnych zawiesin nanocząstek oraz ich zastoso-

waniu w katodach dla zastosowań SOFC. W 2008 r. ukończył

z wyróżnieniem studia, uzyskując tytuł magistra inżyniera

(specjalność: technologia chemiczna). W tym samym roku

rozpoczął studia doktoranckie na Wydziale Inżynierii Mate-

riałowej i Ceramiki AGH. Rok później projekt jego autorstwa

został nagrodzony w małopolskim konkursie stypendialnym

doktorantów (MFD 2009), a następnie pozyskał środki szwaj-

carskiego Funduszu Stypendialnego SCIEX. Od końca 2009 r.

do połowy 2011 r. Dariusz Burnat przebywał w instytucie

EMPA, gdzie prowadził badania do swojej pracy doktorskiej.

W kwietniu 2012 r. obronił pracę doktorską i ukończył studia

doktoranckie z wyróżnieniem, otrzymując tym samym sto-

pień naukowy doktora.

Geneza współpracy

Współpraca pomiędzy AGH a host mentorem (EMPA) zosta-

ła zainicjowana kilka lat wcześniej, natomiast sam projekt

NANO-SOFC jest kolejnym w historii współpracy pomiędzy

Wydziałem Inżynierii Materiałowej i Ceramiki AGH a szwaj-

carskim instytutem EMPA. Mentora szwajcarskiego znałem

już wcześniej, ponieważ prowadziłem w Szwajcarii badania

do mojej pracy magisterskiej. Praca ta zebrała pochlebne re-

cenzje zarówno w Szwajcarii, jak i na mojej alma mater, a tak-

że została wyróżniona w konkursie „Diamenty AGH”. Udało

mi się również samodzielnie opublikować wyniki mojej pracy

magisterskiej w bardzo cenionym czasopiśmie Fuel Cells. Na

podstawie tych doświadczeń mentor szwajcarski był zain-

teresowany współpracą ze mną i to on poinformował mnie

o możliwości aplikowania o grant na badania w ramach Fun-

duszu Stypendialnego SCIEX.

Opis projektu

Projekt zawierał kilka założeń głównych oraz kilka założeń

drugiego stopnia. Głównym celem projektu było przede

wszystkim opracowanie ceramicznych przewodników elek-

tronowych, które pozwolą na stabilną pracę ogniwa. Ko-

lejnym celem postawionym przeze mnie w projekcie było

uzyskanie możliwie wydajnej pracy elektrod przy jednocze-

snym zachowaniu niskich kosztów produkcji i jednoczesnym

niestosowaniu katalizatorów metalicznych. Trzecim istotnym

celem moich badań było poprawienie odporności anod na

39




cykle redukcyjno-oksydacyjne, które występują w czasie eks-

ploatacji ogniw. Najistotniejszym celem planowanych przeze

mnie badań było jednak opracowanie materiału, który po-

służy za podstawę do rozprawy doktorskiej. Można śmiało

powiedzieć, iż ten ostatni cel zrealizowałem stuprocentowo.

Zmodyfi kowałem kierunek badań z powodu nieprzewidzia-

nych trudności eksperymentalnych. Okoliczności przema-

wiające za modyfi kacją kierunku badań były podyktowane

wyzwaniami postawionymi już na etapie pisania projektu:

czystość oraz ilość produkowanych materiałów. Biorąc pod

uwagę powyższe założenia, otrzymanie materiałów czystych

fazowo (warunek sine qua non) okazało się zadaniem wyma-

gającym zarówno większej uwagi, jak i czasu. Wyniki badań

opublikowałem w dość obszernym jedenastostronicowym

artykule w cenionym czasopiśmie. Ostatecznie nie testo-

wałem wydajności ogniw w atmosferze tlenku węgla, gdyż

ośrodek goszczący nie posiadał gotowej i zarazem bezpiecz-

nej infrastruktury badawczej.

Rezultaty projektu

W wyniku badań opracowałem dwie techniki otrzymywania

nano- i submikronowych proszków domieszkowanego tyta-

nianu strontu na skalę półprzemysłową. Obie techniki wy-

korzystałem przy pilotażowej produkcji proszków, które na-

stępnie poddałem dalszym badaniom. Na szczególną uwagę

zasługuje opracowana piroliza aerozoli, w której zastosowa-

łem koloidalny prekursor. Dzięki temu prostemu zabiegowi

możliwe było zachowanie niskich kosztów produkcji, jak

również otrzymanie materiałów o pożądanej strukturze kry-

stalografi cznej. W swojej pracy uwzględniłem dość rozlegle

studium reaktywności na bazie nanoproszków. To właśnie

dzięki zastosowaniu nanocząstek udało mi się wykryć reak-

tywność badanych materiałów, a także opracować strategie

pozwalające na uniknięcie tego problemu. Całość wyników

mojej pracy została przedstawiona w dość obszernej publi-

kacji, która obecnie znajduje się w fazie recenzji.

Właściwości elektryczne otrzymanych materiałów pozwalają

na zastosowanie ich w anodach dla stałotlenkowych ogniw

paliwowych. W projekcie uwzględniłem także badania nad

kompozytowymi elektrodami, wykonywane na podstawie

całych pracujących ogniw (warunki realne), a zatem w warun-

kach ceteris paribus. W rezultacie wykryłem trzy procesy limi-

tujące wydajność elektrod, przy czym najistotniejszy z nich

to dyfuzja/adsorpcja wodoru na powierzchni elektrody. W

podsumowaniu, porównując uzyskane wyniki z istniejącą li-

teraturą, mogę śmiało powiedzieć, iż rezultaty moich badań

są konkurencyjne. Wszystkie główne cele projektu zostały

zrealizowane, a jeszcze trzy publikacje są wciąż w fazie przy-

gotowania.

Projekt NANO-SOFC nie mógłby istnieć bez udziału EMPA

– Swiss Federal Laboratories for Material Science and Tech-

40

nology. Stypendium było dla mnie zarówno szansą na do-

datkowy projekt badawczy, ale też okazją do wymiany do-

świadczenia i wiedzy. Kolejną korzyścią jest zacieśnianie już

dobrze prosperującej współpracy między polską i szwajcar-

ską uczelnią, jak również większa wydajność publikacyjna,

która w Szwajcarii jest niezmiernie istotna. Dla instytucji ma-

cierzystej wyjazdy stypendialne to przede wszystkim promo-

wanie uczelni poza granicami kraju. Z pewnością moja alma

mater (AGH) będzie kontynuować współpracę z instytutem

w Szwajcarii (EMPA). Moje plany indywidualne również zakła-

dają kontynuację współpracy z tą instytucją.


Nie jestem w stanie sobie wyobrazić wykonania choćby

połowy zadań, które zrealizowałem w związku z projektem

SCIEX na mojej uczelni macierzystej. Wartość dodana moje-

go szwajcarskiego projektu to przede wszystkim ilość pra-

cy, a dokładniej mówiąc – jej efektywność, co przekłada się

również na sukces projektu. Szwajcaria jest bogatym krajem

o wysokich zarobkach, co poniekąd podnosi wymagania

stawiane naukowcom w Szwajcarii. Również część badań

nie mogłaby zostać przeprowadzona w Polsce z racji różnic

w samej infrastrukturze badawczej czy też dostępie do niej.

Ośrodek szwajcarski, gdzie realizowane były badania, posia-

da mocne zaplecze technologiczne i jest przystosowany do

wykonywania projektów wykraczających poza granice labo-

ratorium.

Najważniejsze korzyści naukowe/zawodowe/osobiste

Realizacja projektu stała się zdecydowanie inspiracją do

zmian w wielu dziedzinach, np. zmiana sposobu myślenia

thinking outside the box, czyli odmiennego postrzegania pew-

nych aspektów dotyczących życia codziennego i pracy. Zmia-

na otoczenia wymusza na nas porzucenie wypracowanych,

leniwych schematów sprawdzających się w poprzednim

środowisku. Jesteśmy przez to zmuszeni do poszukiwania i

wypracowywania nowych standardów. Bardzo cenię sobie

zdobyte doświadczenie. Ponieważ mogę tytułować się stop-

niem doktora dopiero od niedawna, moje plany badawcze i

zawodowe nie są jeszcze do końca sprecyzowane, niemniej

jednak planuję dalej poszerzać swoje horyzonty w tematy-

ce alternatywnych źródeł energii, ponieważ szczerze wierzę,

iż coś pożytecznego może zostać zrobione w tej dziedzinie.

Najwięcej zmieniło się jednak w moim życiu osobistym. Od

kilku miesięcy mieszkam w Dreźnie razem z moją ładniejszą

drugą połówką (uśmiech), którą to właśnie niespodziewanie

poznałem w Szwajcarii. Reasumując kategorię zmian, wiem

już „co?”, „z kim?” i obecnie dość intensywnie pracuję nad

wariantem „gdzie?”.


Nie udałoby mi się zrobić doktoratu w dwa i pół roku, choć

sam projekt badawczy trwał 20 miesięcy (host mentor spon-

sorował dwa miesiące badań w okresie październik–listopad

2011 r.). Było to oczywiście okupione ciężką pracą w myśl an-

gielskiego powiedzenia no pain, no gain. Gdyby nie stypen-

dium, z pewnością szukałbym pracy w Polsce. Stypendium

SCIEX jest mocno punktowaną pozycją w CV i stwarza moż-

liwości zaistnienia na zagranicznym rynku pracy. To właśnie

dzięki wyjazdowi już dziś mogę pochwalić się kilkoma oferta-

mi pracy. Niestety, nie uwzględniają one moich prywatnych

planów, dlatego nie są dla mnie interesujące.

CZY WIESZ, ŻE...• Niegdyś w Szwajcarii nie można było

trzaskać drzwiami od samochodu

w określonych godzinach.

• W Zurychu jest ponad 1200 fontann.

• 60 % zużywanego w Szwajcarii prądu

pochodzi z elektrowni wodnych.

• W 1471 r. pewną kurę oskarżono

o przestępstwo przeciw naturze. Owa

kura znosiła zbyt jaskrawe jaja i została

skazana na spalenie, gdyż uważano, iż

była w konszachtach z diabłem.

41




Stypendystka: Izabela Szumska, doktorantkaProjekt: Badanie przetwarzania krótko- i długotrwałych

informacji nieświadomych za pomocą dwóch rodzajów

analiz EEG: falkowej i mikrostanów / Short and long lived

unconscious information processing investigated with

two types of EEG analysis: waveforms and microstates.

Obszar tematyczny: psychologia


Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Wyższa Szkoła

Finansów i Zarządzania w Warszawie / dr Rob van der Lubbe

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: École Polytechni-

que Fédérale de Lausanne / prof. Michael Herzog

Izabela Szumska uzyskała tytuł magistra w 2009 r. na Wy-

dziale Psychologii w Wyższej Szkole Finansów i Zarządzania

w Warszawie, gdzie od 2007 r. pracowała w Laboratorium

Psychofi zjologii pod kierunkiem prof. Piotra Jaśkowskiego.

Jej głównymi zainteresowaniami badawczymi są percepcja

wzrokowa oraz świadomość. Obecnie pod opieką dr. Roba

van der Lubbego pracuje nad badaniami do swojej pracy

doktorskiej na temat świadomego i nieświadomego prze-

twarzania bodźców wzrokowych. W prowadzonych bada-

niach wykorzystuje analizę potencjałów wywołanych przy

użyciu badania bioelektrycznej aktywności mózgu.

Opis projektu

Nieżyjący już prof. Piotr Jaśkowski (pierwszy polski opiekun

mojego projektu) oraz prof. Michael Herzog mieli od wielu

lat podobne zainteresowania badawcze, kilkakrotnie oma-

wiali ze sobą swoje wyniki przy okazji różnych konferen-

cji, a dyskusje te okazywały się zawsze niezwykle owocne.

Stypendium SCIEX umożliwiło im rozpoczęcie pierwszego

wspólnego projektu, który łączył podejście stosowane przez

prof. Herzoga oraz podejście prof. Jaśkowskiego do tematyki

badań nad świadomością. Równie dużo do tej współpracy

wniósł drugi home mentor – dr Rob van der Lubbe. On także

jest od lat zainteresowany tematyką obejmującą nasz pro-

jekt, a jego wiedza z zakresu elektroencefalografi i okazała się

bezcenna. Jest to pierwszy projekt we współpracy pomiędzy

instytucją goszczącą i macierzystą.

Jednym z najbardziej fascynujących wyzwań współczesnej

neuronauki jest zrozumienie neurobiologicznych mechani-

zmów świadomego i nieświadomego przetwarzania infor-

macji. Istnieje wiele różnych teorii na temat działania świa-

domości, jednak żadna z nich nie dostarczyła do tej pory

ostatecznej odpowiedzi na nurtujące badaczy pytania.

W naszym projekcie postanowiliśmy porównać przetwarza-

nie bodźców postrzeganych świadomie oraz tych, które nie

są dostępne świadomości. Dotychczasowe badania pokaza-

ły, że nie tylko bodźce postrzegane przez nas świadomie, lecz

także te nieświadome, mogą mieć wpływ na naszą reakcję.

Najbardziej znanym przykładem dokumentującym to zjawi-

sko jest tzw. prymowanie podprogowe. Możemy je zaobser-

wować, gdy po obiekcie prezentowanym na ekranie przez

czas na tyle krótki, że obserwator nie jest w stanie go zauwa-

żyć (np. strzałce w prawo), prezentowany jest drugi obiekt

(np. taka sama strzałka), który jest widoczny na tyle długo,

że może być zarejestrowany świadomie. Gdy zadaniem bada-

nego jest wskazanie kierunku strzałki, zrobi to dużo szybciej,

gdy ta poprzedzająca (niewidoczna) strzałka wskazywała ten

sam kierunek, co następująca po niej druga strzałka (widocz-

na). Oznacza to, że pierwszy obiekt, mimo że nie był postrze-

42

gany świadomie (badany nie jest w stanie określić jej kierun-

ku), jest w pewien sposób przetwarzana w naszym mózgu,

który „wie”, co to było.

Naszym celem było sprawdzenie, czy postrzeganie bodźców,

na które musimy zareagować manualnie (poprzez wciśnię-

cie odpowiedniego klawisza), odbywa się w inny sposób niż

postrzeganie tych samych bodźców, kiedy konieczny jest od-

mienny rodzaj odpowiedzi (np. werbalna lub poprzez ruch

gałek ocznych).

Część dotychczasowych badań sugerowała, że powinniśmy

spodziewać się odmiennych wyników (ponieważ bodźce

są przetwarzane w inny sposób w zależności od charakteru

odpowiedzi). Inne badania popierały natomiast teorię za-

kładającą istnienie jednej drogi przetwarzania, którą biegną

wszystkie odbierane przez nas informacje. Badania te miały

na celu znalezienie dowodów potwierdzających jedną z po-

wyższych, zupełnie odmiennych teorii.

Rezultaty badań. Dodana wartość projektu

Po rozpoczęciu projektu okazało się, że w szwajcarskim labo-

ratorium są możliwości dokładniejszego zbadania naszego

zagadnienia. Postanowiliśmy więc rozszerzyć projekt o do-

datkowe modalności odpowiedzi. Oprócz zwykłej reakcji

manualnej (wciśnięcie klawisza) na pojawiający się obiekt,

postanowiliśmy wykorzystać też odpowiedzi sakadyczne

(rejestrowane za pomocą eyetrackera) oraz odpowiedzi wer-

balne. Dało to nam możliwość przyjrzenia się przetwarzaniu

informacji w jeszcze szerszym spektrum.

Z jednej strony zakłada się istnienie w mózgu jednego cen-

trum, do którego trafi ają wszystkie informacje, które są prze-

twarzane zawsze w identyczny sposób, a następnie gene-

rowana jest odpowiedź. Niezależnie od wymaganej reakcji

(manualnej, werbalnej, sakadycznej) poprawność odpowie-

dzi nie powinna się więc zmieniać. Z drugiej strony, istnieją

teorie mówiące o oddzielnych ścieżkach, którymi płynie in-

formacja w zależności od wymaganej odpowiedzi. Te same

informacje mogą więc być przetwarzane określonym szla-

kiem, np. gdy konieczne jest wciśnięcie klawisza, natomiast

gdy badany musi udzielić odpowiedzi werbalnej, informacje

biegną inną (być może wymagającą większej świadomości)

ścieżką. W tej sytuacji wyniki powinny być zróżnicowane

w zależności od rodzaju odpowiedzi.

W naszym badaniu zastosowaliśmy bodźce wzrokowe (romb

i kwadrat), które pojawiały się po prawej i lewej stronie od

punktu fi ksacji wzroku (znajdującego się na środku ekranu).

Po nich prezentowany był tzw. bodziec maskujący (utrudnia-

jący rozróżnienie tych obiektów). W zależności od tego, czy

bodziec maskujący pojawiał się w krótszym czy dłuższym

odstępie po tych fi gurach, osoby badane mogły lepiej lub

gorzej rozróżnić lokalizację rombu i kwadratu. Zadaniem

badanego było wskazanie strony, po której pojawił się romb.

Poprawność odpowiedzi rosła wraz z odstępem czasu po-

między prezentacją fi gur, a prezentacją bodźca maskujące-

Realizacja projektu przekonała mnie, że polska nauka jest na wysokim poziomie.

Polscy naukowcy powinni szukać współpracy z zagranicznymi placówkami, co

jest korzystne dla obydwu stron. Polscy studenci, doktoranci i młodzi badacze

powinni jak najczęściej wyjeżdżać na staże zagraniczne, bo daje to swego rodzaju

„pewność siebie”. Można „podpatrzeć”, jak pracują ludzie w innych instytucjach,

wiele się nauczyć i zyskać swego rodzaju otwartość

43




go. Jak się jednak okazało, stosunek poprawnych odpowie-

dzi do „widoczności bodźca” był dokładnie taki sam zarówno

wtedy, gdy badany musiał udzielić odpowiedzi ruchowej

(wciskając odpowiedni klawisz), werbalnej czy też wykonując

ruch gałek ocznych w odpowiednim kierunku. Doświadcze-

nie to wykonaliśmy także z rejestracją bioelektrycznej aktyw-

ności mózgu (elektroencefalografi i, EEG), jednak w wynikach

z rejestracji EEG również nie znaleźliśmy żadnych dowodów

świadczących o odmiennym przetwarzaniu informacji wzro-

kowej w zależności od charakteru udzielanej odpowiedzi.

Wyniki te zaprzeczają istnieniu różnych dróg przetwarzania

informacji, które faworyzują bardziej automatyczne reakcje

(np. manualne) i potwierdzają założenia dotyczące istnienia

jednego centrum, do którego trafi ają informacje przetwarza-

ne zawsze dokładnie w taki sam sposób.

Najistotniejsze osiągnięte korzyści naukowe/zawodowe/

osobiste…

Korzyścią dla obydwu instytucji jest zdobyta wiedza oraz

nawiązanie interesującej współpracy. Mój home mentor wy-

korzystuje odmienną metodę analizy niż stosowana w szwaj-

carskiej instytucji. Dało to możliwość nauczenia członków

szwajcarskiego laboratorium technik używanych do tej pory

przez nas. W École Polytechnique Fédérale de Lausanne za-

poznałam się z nowymi możliwościami analizy danych. Wie-

dzę tę przekazywałam w trakcie wizyt w Polsce pracownikom

instytucji macierzystej. Niewątpliwie ma to duże znaczenie

dla rozwoju naszego polskiego laboratorium. Dodatkowo,

zaczęliśmy współpracę z École Polytechnique Fédérale de

Lausanne w dwóch nowych projektach, w realizacji których

będę uczestniczyć. Planujemy również organizację wymiany

studenckiej, podczas której studenci szwajcarscy będą mogli

przyjechać do naszego polskiego laboratorium, natomiast

studenci polscy pojadą na staż do Szwajcarii.

Dzięki realizacji projektu w Szwajcarii mogłam pracować

z ludźmi z całego świata. Mogłam nauczyć się nowych rzeczy,

które w polskim środowisku są jeszcze nieznane. W instytucji

goszczącej uczestniczyłam w seminariach oraz wykładach

gościnnych, co jeszcze bardziej rozszerzało możliwość prze-

dyskutowania problemu badawczego ze światowej sławy

specjalistami w tej dziedzinie. Instytucja szwajcarska dyspo-

nuje też lepszym zapleczem badawczym. Dzięki temu mogli-

śmy rozszerzyć projekt i zbadać nie tylko zaproponowaną we

wniosku reakcję manualną na postrzegane bodźce, ale także

reakcje: werbalną oraz sakadyczną.

Realizacja projektu przekonała mnie, że polska nauka jest na

wysokim poziomie. Polscy naukowcy powinni szukać współ-

pracy z zagranicznymi placówkami, co jest korzystne dla oby-

dwu stron. Polscy studenci, doktoranci i młodzi badacze po-

winni jak najczęściej wyjeżdżać na staże zagraniczne, bo daje

to swego rodzaju „pewność siebie”. Można „podpatrzeć”, jak

pracują ludzie w innych instytucjach, wiele się nauczyć i zy-

skać swego rodzaju otwartość.

CZY WIESZ, ŻE...• To właśnie w Szwajcarii zrodziła się

koncepcja książki Frankenstein. Au-

torka – Mary Shelley – wpadła na ten

pomysł podczas spotkania towarzy-

skiego (bogatego w opowieści gro-

zy), które odbywało się nad Jeziorem

Genewskim.

• W Szwajcarii przez cały rok można

kupić jajka ugotowane na twardo,

które są pomalowane na kolorowo

jak nasze pisanki.

44

Stypendysta: Jacek Wawer, doktorantProjekt: Czas i Modalność, Perspektywa Formalna / Time

and Modality, A Formal Perspective

Obszar tematyczny: fi lozofi a



Jagielloński / dr hab. prof. UJ Tomasz Placek


Geneva / PhD, associate professor Fabrice Correia

Jacek Wawer pochodzi z Opolszczyzny. Urodził się i wycho-

wał w Strzelcach Opolskich, a liceum ukończył w Opolu. Od

początku swoich studiów magisterskich związany jest z In-

stytutem Filozofi i Uniwersytetu Jagiellońskiego. Już podczas

ich trwania wyróżniał się zaangażowaniem w działalność na-

ukową: m.in. brał udział w pracach koła naukowego, między-

narodowych szkołach letnich, projektach badawczych czy

konferencjach studenckich. W 2007 r. przez semestr studio-

wał na Uniwersytecie Karola w Pradze w ramach programu

Erasmus. Za swoje osiągnięcia w okresie studiów został dwu-

krotnie wyróżniony stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa

Wyższego. Jego praca magisterska dotyczyła zależności mię-

dzy relacyjnymi a algebraicznymi semantykami dla normal-

nych logik modalnych.

W swojej pracy doktorskiej Jacek Wawer bada różne aspek-

ty interakcji między czasem i możliwościami w ramach mo-

delu rozgałęziającego się czasu. Jego badania lokują się na

przecięciu metafi zyki, logiki i fi lozofi i języka. Podczas swoich

studiów wygłaszał referaty na wielu międzynarodowych

konferencjach i warsztatach, brał udział w projektach ba-

dawczych, należał do stowarzyszeń naukowych, publikował

w renomowanych periodykach i uczył studentów Uniwersy-

tetu Jagiellońskiego. W roku akademickim 2009/2010 gościł

na Uniwersytecie Genewskim dzięki wsparciu Funduszu Sty-

pendialnego SCIEX, natomiast w roku 2011/2012 prowadził

badania fi nansowane przez Polsko-Amerykańską Komisję

Fulbrighta na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley.

Geneza pomysłu na projekt

Projekt realizowałem w Instytucie Filozofi i Uniwersytetu Ge-

newskiego, w ramach Centrum Metafi zycznego EIDOS. Po raz

pierwszy zetknąłem się z Centrum już rok wcześniej. Latem

2008 r. miałem przyjemność uczestniczyć w szkole letniej po-

święconej fi lozofi i fi zyki. Dzięki tej szkole mogłem spotkać się

z kilkoma badaczami z Centrum EIDOS. Gdy dowiedziałem

się o możliwości wyjazdu stypendialnego w ramach fundu-

szu SCIEX, zapoznałem się jeszcze dokładniej z profi lem dzia-

łalności tej grupy oraz z zainteresowaniami i dokonaniami jej

członków. Centrum koncentruje się na badaniach z zakresu

metafi zyki w ramach tradycji fi lozofi i analitycznej. Jako że

moja praca doktorska również w dużej mierze poświęco-

na jest temu tematowi, przedmiot badań wielu badaczy

w Genewie jest zbliżony do mojego. Moją szczególną uwa-

gę zwróciły prace prof. Fabrice’a Correii, których tematyka

niemal dokładnie pokrywała się z moimi zainteresowaniami

i planami badawczymi. Drogą elektroniczną przesłałem mu

informację o sobie oraz szkic projektu badawczego wraz

z prośbą o mentoring. Prof. Correia odniósł się bardzo przy-

chylnie do mojej prośby, uznał mój projekt za interesujący

i zgodził się podjąć roli mentora, którą później pełnił z peł-

nym zaangażowaniem i życzliwością, czym bardzo się przy-

czynił do podniesienia jakości mojej pracy.

Opis projektu

Najogólniej rzecz biorąc, celem projektu było badanie zależ-

ności między pojęciami czasu i możliwości, w szczególności

próba analizy intuicji, że przeszłość istotnie różni się od przy-

szłości, jeśli chodzi o własności modalne. Przeszłość wydaje

się nam ustalona, określona, niezmienna i pozostająca poza

naszym wpływem, podczas gdy przyszłość postrzegamy

45




jako niedookreśloną, otwartą na różne możliwości i podatną

na wpływ naszych działań. Intuicja ta była dyskutowana już

w starożytności. Cel mojego projektu był zarówno historycz-

ny, jak i systematyczny. Moim zadaniem było zbadać historię

dyskusji nad zależnościami między czasem a możliwością,

ze szczególnym naciskiem na przebieg dyskusji w ostatnim

półwieczu. Systematyczny wymiar mojej pracy polegał na

rozeznaniu, w jaki sposób narzędzia współczesnej logiki,

szczególnie zaś logiki modalnej i różnych jej semantyk, były

i są używane dla poddania interakcji między czasem a modal-

nością formalnej analizie. Skupiony byłem przede wszystkim

na modelu rozgałęziającego się czasu (Branching Time) za-

proponowanego przez Saula Kripkego i Arturha Priora. Prócz

wyników czysto formalnych w tej dziedzinie (np. dowodów

pełności różnych logik czy modalnej defi niowalności pew-

nych własności modeli semantycznych), interesowały mnie

również fi lozofi czne, a szczególnie metafi zyczne, implikacje

różnych proponowanych modeli. Stawiałem sobie również

za cel zbadanie tej tematyki od strony fi lozofi i języka. Pod-

stawowym problemem w tej dziedzinie jest pytanie o status

logiczny zdań o przygodnej przyszłości, tj. pytanie o to, czy

zdanie takie jak Ta moneta spadnie orłem do góry jest praw-

dziwe lub fałszywe już przed rzutem. Miałem spróbować

poddać formalnej analizie napięcie między przekonaniem,

że przyszłość może potoczyć się na wiele różnych sposobów,

a jednak potoczy się tylko na jeden z nich. Stawiałem sobie

za cel dowiedzenie czy i w jakim sensie zdania o przygodnej

przyszłości mogą być prawdziwe a priori. Interesowały mnie

również sposoby tworzenia semantyk dla wyrażeń okazjo-

nalnych w ramach modeli rozgałęziającego się czasu oraz

właściwa interpretacja semantyczna wyrażeń kategorii na-

zwowej. Chciałem również zbadać topologiczne własności

różnych modeli rozgałęziającego się czasu i rozgałęziającej

się czasoprzestrzeni. Interesowały mnie zarówno topologicz-

ne własności tak pojętego czasu, jak i podejście topologiczne

do badania bardziej globalnych własności tego typu modeli.

W trakcie badań w szczególności pochłonęły mnie części

projektu poświęcone logicznym oraz językowym aspektom

zależności między czasem a możliwościami. Rozpocząłem

badania w tym zakresie, modyfi kując plan badań (np. badania

logicznych właściwości modeli rozgałęziającego się czasu, któ-

CZY WIESZ, ŻE...• Będąc w Szwajcarii, będziesz żywił się

głównie serem, winem i czekoladą.

• Kolor linii na jezdni decyduje o tym

czy i na jak długo można zaparko-

wać samochód.

46

re dopuszczają pętle czasowe). Współpracowałem na bieżąco

z moim mentorem, uczestniczyłem w seminariach i pracach

grup badawczych na Uniwersytecie Genewskim. Prace te in-

spirowały mnie stale do poszerzania mojego spektrum zainte-

resowań i badania nowych zagadnień. Skutkiem tego, redukcji

uległa część projektu, która miała być poświęcona badaniom

topologicznym. Jednak zyski z poszerzenia pola badań w jed-

nej części projektu znacznie przerosły w moich oczach straty

płynące z okrojenia badań innej jego części.

Najistotniejsze rezultaty przeprowadzonych badań

Znacznie poszerzyłem moje rozumienie historycznego kon-

tekstu tematu podejmowanego przeze mnie w doktoracie.

Ponadto, poznałem najnowsze techniki i narzędzia uży-

wane w logice modalnej i możliwości ich zastosowania dla

badanych przeze mnie problemów. Stworzyłem modele

rozgałęziającego się, kolistego czasu oraz dowiodłem pew-

nych własności formalnych takich modeli. Poddałem anali-

zie wpływowe twierdzenie Kripkego o możliwości istnienia

przygodnych prawd apriorycznych i pokazałem ograniczo-

ność tej tezy w kontekstach temporalnych. W dużej mierze

poświęciłem się próbie stworzenia modelu, który pozwalał-

by pogodzić tezę o niezdeterminowaniu przyszłości z prze-

konaniem, że przyszłość potoczy się jednak tylko na jeden

z możliwych sposobów. Wyniki moich prac przedstawiłem

w pięciu referatach konferencyjnych i gościnnych. Podczas

jednego z wystąpień nawiązałem współpracę z Alexem

Malpassem, badaczem z Uniwersytetu w Bristolu, która za-

owocowała wspólnym artykułem, opublikowanym w pre-

stiżowym czasopiśmie Synthese. Większość badań nad tym

artykułem przeprowadziłem podczas realizacji projektu na

Uniwersytecie w Genewie. Kolejny artykuł, który jest efektem

badań podjętych w Genewie czeka na decyzję o publikacji

redaktorów czasopisma Erkenntnis.

Starałem się aktywnie uczestniczyć w przedsięwzięciach na-

ukowych realizowanych w Instytucie Filozofi i Uniwersytetu

Genewskiego. Uczestniczyłem w procesie wewnętrznej oce-

ny i recenzowania artykułów przesyłanych do czasopisma

Dialectica, wydawanego w Genewie. Brałem udział w spo-

tkaniach i grupach roboczych dla studentów i pracowników

Instytutu. Dyskutowałem z doktorantami z Genewy o ich naj-

nowszych pomysłach oraz przedstawiałem im moje. Współ-

pracowałem z moim mentorem w pracach nad zagadnienia-

mi będącymi częścią mojego projektu, ale także omawiałem

z nim jego najnowsze prace i pomysły. Przedstawiłem część

moich dokonań na seminarium Centrum EIDOS. Promotor

mojej pracy doktorskiej, mentor z instytucji macierzystej,

przedstawił swoje najnowsze osiągnięcia w referacie zorga-

nizowanym w Genewie w czasie jego wizyty nadzorującej

realizację mojego projektu.

Mój szwajcarski mentor wygłosił referat podczas wizyty ba-

dawczej w Krakowie realizowanej w ramach programu SCIEX.

W ten sposób pracownicy i studenci krakowskiego uniwersy-

tetu mogli zapoznać się z pewnym nowym prądem badaw-

czym. Miałem okazję zaznajomić się z wieloma zagadnieniami

i prądami najnowszej fi lozofi i poprzez uczestnictwo w licznych

spotkaniach, seminariach i warsztatach. Tę wiedzę i umiejęt-

ności przekazuję teraz studentom, prowadząc dla nich zajęcia.

Ostatnia wizyta w Szwajcarii była kamieniem milowym dla mojej pracy nad

doktoratem, rozwoju naukowego i osobistego. Praca w bardzo prężnym,

międzynarodowym zespole badawczym, wśród ludzi w pełni oddanych fi lozofi i

miała na mnie olbrzymi, stymulujący wpływ

47




Pozostaję nadal w kontakcie z moim szwajcarskim mentorem.

Mam nadzieję, że w przyszłości uda się naszej współpracy

nadać bardziej realny wymiar, czy to przez organizację wspól-

nej konferencji, czy przez wzajemne wizyty badawcze pra-

cowników i studentów obu uczelni. Mam nadzieję, że w przy-

szłości będę miał okazję uczestniczyć w którymś programie

badawczym realizowanym na Uniwersytecie Genewskim.

Ostatnia wizyta w Szwajcarii była kamieniem milowym dla

mojej pracy nad doktoratem, rozwoju naukowego i osobi-

stego. Praca w bardzo prężnym, międzynarodowym zespole

badawczym, wśród ludzi w pełni oddanych fi lozofi i miała na

mnie olbrzymi, stymulujący wpływ.

Miałem okazję na bieżąco konfrontować moje najnowsze po-

mysły z krytycznymi uwagami świetnych fi lozofów, znawców

w mojej dziedzinie. Spotkałem profesora. Rozmowy z prof.

Fabrice’em Correią, jego spostrzeżenia oraz uwagi bardzo po-

mogły mi zrozumieć wiele problemów, a także poszerzyć moje

horyzonty. Umożliwiono mi uczestniczenie w bardzo licznych

warsztatach organizowanych przez Centrum EIDOS, dzięki

temu spotkałem i wysłuchałem referatów największych sław

fi lozofi i światowej oraz wybijających się młodych uczonych.

Uczestniczyłem w „żywej” fi lozofi i, poznawałem jej najnowsze

trendy i metody. Miałem dostęp do świetnie wyposażonej bi-

blioteki oraz bogatej bazy danych źródeł cyfrowych, dostęp-

nych na Uniwersytecie Genewskim. Zapewniono mi doskona-

łe warunki pracy, łącznie z własnym biurkiem i komputerem.

Wielu z powyższych korzyści nie miałbym szans doświadczyć,

pozostając w instytucji macierzystej.


Praca przy projekcie dodała mi skrzydeł, otworzyła hory-

zonty, poszerzyła spektrum fi lozofi cznej refl eksji, pozwoliła

mi poznać najnowszą fi lozofi ę. Udzielił mi się naukowy en-

tuzjazm genewskich badaczy. Badania tam prowadzone po-

zwoliły mi ostatecznie upewnić się, że studia doktoranckie

były dobrym wyborem życiowym. Motywacja do pracy i cie-

kawość naukowa, które tak rozkwitły w Genewie, stymulowa-

ły mnie do dalszych poszukiwań i miały swój udział w mojej

decyzji, by rok akademicki 2011/12 spędzić na badaniach na

Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Wybór ten umożli-

wiło mi wsparcie Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta.

Gdyby nie stypendium, być może zamiast fi lozofa byłbym

teraz księgowym, redaktorem lub handlowcem. Decyzja

o otrzymaniu stypendium zbiegła się w czasie z moimi po-

ważnymi wahaniami, czy iść nadal ścieżką nauki. Realizacja

stypendium ostatecznie rozwiała moje wątpliwości – myślę,

że we właściwą stronę.

Gdyby nie stypendium, nie spędziłbym wspaniałego roku na

doskonałym uniwersytecie. Nie poznałbym wielu wartościo-

wych ludzi. Co więcej, nie spędziłbym roku w tak uroczym

mieście, jakim jest Genewa, nie zobaczyłbym (prawie) naj-

wyższej fontanny na świecie, nie kąpałbym się w najgłęb-

szym jeziorze Europy, nie zobaczyłbym Mont Blanc, do dziś

nie jadłbym fondue i nie wiedział, jak założyć konto w banku

lub wynająć mieszkanie, dukając łamaną francuszczyzną.

CZY WIESZ, ŻE...• W Szwajcarii nie znajdziesz znajo-

mych i oswojonych supermarketów.

Zakupy spożywcze zrobisz zapewne

w sklepie jednej z dwóch narodo-

wych sieci.

• Białe szwajcarskie wina należą do

najlepszych na świecie.

• Niemcy, gdy oglądają fi lmy z nie-

mieckojęzycznej części Szwajcarii,

muszą posiłkować się napisami

u dołu ekranu.

• W supermarkecie można kupić tablicz-

kę czekolady o masie 4,5 kilograma.

• Gruyère jest podobno najsmaczniej-

szym serem na świecie.

48

Stypendystka: Ewelina Kusiak-Nejman,doktorantkaProjekt: Otrzymywanie fotokatalizatorów na bazie

ditlenku tytanu modyfi kowanych węglem z zastosowa-

niem w środowisku / Preparation of carbon modifi ed TiO2

photocatalysts for environmental application.



Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Zachodniopo-

morski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie / prof. dr

hab. inż. Antoni W. Morawski

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Swiss Federal Uni-

versity of Technology Lausanne / prof. Cesar Pulgarin

Ewelina Kusiak-Nejman, rocznik 1983, ukończyła studia

w Politechnice Szczecińskiej w 2007 r., uzyskując tytuł magi-

stra inżyniera z zakresu ochrony środowiska. W tym samym

roku ukończyła również studia licencjackie na kierunku po-

litologia, a w roku 2009 otrzymała dyplom ukończenia stu-

diów magisterskich w Wyższej Szkole Pedagogicznej TWP

w Warszawie. Od 2007 r. jest doktorantką Zachodniopomor-

skiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. Za

swoje osiągnięcia dwukrotnie otrzymała stypendium nauko-

we Prezydenta Miasta Szczecin oraz stypendium Wojewódz-

kiego Urzędu Pracy w Szczecinie. W 2010 r. stypendystka pro-

gramu SCIEX, który umożliwił jej odbycie półrocznego stażu

naukowego w École Polytechnique Fédérale de Lausanne

w Szwajcarii.

Opis projektu

Głównym celem projektu było otrzymanie aktywnych mate-

riałów, które znalazłyby zastosowanie w procesach degrada-

cji zanieczyszczeń i charakteryzowałyby się dobrymi właści-

wościami antybakteryjnymi. Otrzymane materiały mogłyby

znaleźć praktyczne zastosowanie w procesach oczyszczania

wody i innych rodzajach procesów mających na celu ochro-

nę środowiska. W trakcie projektu zakres moich badań został

poszerzony o nowe materiały otrzymywane metodą magne-

tycznego napylania i badanie ich właściwości antybakteryj-

nych podczas procesu dezaktywacji bakterii E.coli.

Najistotniejsze rezultaty projektu

Wyniki prowadzonych badań w EPFL opublikowałam w po-

staci artykułów naukowych w czasopismach z wysokim

współczynnikiem IF:

1. E. Kusiak-Nejman, A.W. Morawski, A.P. Ehiasarian, C. Pul-

garin, O. Baghriche, E. Mielczarski, J. Mielczarski, A. Kulik,

J. Kiwi, E. coli inactivation by High Power Impulse Magnetron

Sputtered (HIPIMS) Cu-surfaces, The Journal of Physical Che-

mistry C 15 (2011) 21113–21119.

2. O. Baghriche, A.P. Ehiasarian, E. Kusiak-Nejman, C. Pulgarin,

R. Sanjines, A.W. Morawski, J. Kiwi, High power impulse ma-

gnetron sputtering (HIPIMS) and traditional pulsed sputtering

(DCMSP) Ag-surfaces leading to E. coli inactivation, Journal of

Photochemistry and Photobiology A: Chemistry 227 (2012)

11–17.

3. O. Baghriche, A. Zertal, A.P. Ehiasarian, R. Sanjines, C. Pul-

garin, E. Kusiak-Nejman, A.W. Morawski, J. Kiwi, Advantages

of highly ionized pulse plasma magnetron sputtering of silver

for improved E. coli inactivation, Thin Solid Films 520 (2012)

3567–3573.

CZY WIESZ, ŻE...Żeby zameldować się w miejscu rezy-

dencji należy okazać urzędzie przetłu-

maczony na język angielski, francuski,

niemiecki lub włoski (zależnie od kanto-

nu) akt urodzenia lub akt małżeństwa.

Bez tego dokumentu niemożliwa jest

rejestracja.

49




W recenzji pozostaje jeszcze jedna publikacja, której współ-

autorami są pracownicy szpitala CHUV w Lozannie.

Co po stypendium SCIEX…

W najbliższej przyszłości planujemy założenie nowego pro-

jektu polsko-szwajcarskiego, który miałby być kontynuacją

współpracy rozpoczętej dzięki stypendium SCIEX. Nawiąza-

na współpraca jest dla strony polskiej bardzo cenna ze wzglę-

du na bardzo dobrą opinię jednostki szwajcarskiej w świecie.

Wartością dodaną projektu była dla mnie możliwość pozna-

nia nowych metod preparatyki materiałów o działaniu anty-

bakteryjnym oraz uzupełnienie wiedzy z zakresu procesów

dezaktywacji mikroorganizmów.

Realizacja projektu wpłynęła na poszerzenie zakresu realizo-

wanych przeze mnie badań o kwestie związane z właściwo-

ściami antybakteryjnymi nowych materiałów. Odbyty staż

doktorski w instytucji zagranicznej przyczynił się też do pod-

niesienia mojej konkurencyjności na rynku pracy, zwłaszcza

lokalnym.

Stypendystka: Anna Horszwald, doktorProjekt: Wpływ procesów przetwórczych na związki

bioaktywne owocu granatu / Infl uence of processing on

bioactive compounds from pomegranate.

Obszar tematyczny: nauki przyrodnicze i biologia


Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Polska Akade-

mia Nauk w Olsztynie / prof. dr hab. Mariusz K. Piskuła

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: HES-SO Valais,

Institute of Life Technologies / prof. Wilfried Andlauer

Dr Anna Horszwald, rocznik 1981, urodziła się w Olsztynie.

Studiowała biotechnologię na Uniwersytecie Warmińsko-

-Mazurskim. W roku 2009 uzyskała stopień doktora nauk

rolniczych w dyscyplinie technologia żywności i żywienia

w Instytucie Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej

Akademii Nauk w Olsztynie, prowadząc badania dotyczące

chleba żytniego oraz produktów zbożowych. Jej zaintere-

sowania naukowe skupiały się wokół reakcji Maillarda za-

chodzącej podczas procesów termicznych. Po obronie pra-

cy doktorskiej wyjechała do Szwajcarii na staż podoktorski

w ramach programu SCIEX do HES-SO Valais – University of

Applied Sciences w Sionie, gdzie zajmowała się związkami

bioaktywnymi owoców granatu. Dodatkowo, prowadziła ba-

dania dotyczące wykorzystania wybranych technik suszenia

w celu otrzymania produktów owocowych oraz ich wpływu

na jakość produktów.

Po powrocie ze Szwajcarii wzięła udział w prestiżowym pro-

gramie stażowo-szkoleniowym Top 500 Innovators organi-

zowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

na Stanford University, USA. Obecnie pracuje w IRZiBŻ PAN w

Olsztynie na stanowisku adiunkta w Zakładzie Chemii i Bio-

50

dynamiki Żywności, kontynuując badania dotyczące reakcji

Maillarda w wybranych produktach owocowych.

Opis projektu

Celem projektu była analiza wpływu procesów przetwór-

czych na zawartość wybranych związków bioaktywnych

w owocach granatu. W pierwszym etapie badałam zawartość

wybranych związków bioaktywnych obecnych w różnych

częściach tego owocu. W drugim etapie przygotowałam soki

z owoców granatu, które pochodziły z różnych jego części

oraz analizowałam w nich zawartość wybranych związków

bioaktywnych.

W trakcie projektu poszerzyłam kierunek badań o uzyskanie

proszków na bazie przygotowanych soków, co stanowiło

kontynuację i rozwinięcie zagadnienia. Dodatkowo, roz-

poczęłam pracę nad kolejnym projektem dotyczącym po-

równania profi lu związków polifenolowych występujących

w owocach i liściach truskawek.

W wyniku prowadzonych badań usystematyzowałam wie-

dzę dotyczącą rozmieszczenia wybranych związków bioak-

tywnych w owocach granatu. Uzyskane wyniki pozwoliły mi

stwierdzić, że najwięcej związków bioaktywnych znajduje

się w łupinie. Wykazałam, że soki otrzymane na bazie całych

owoców są bogatsze w związki o charakterze prozdrowot-

nym w porównaniu do soków otrzymywanych w przemyśle

spożywczym, które uzyskuje się głównie z miąższu. Soki pod-

dałam wybranym technikom suszenia i otrzymałam z nich

proszki. Porównywałam wpływ różnych technik suszenia na

jakość proszków i wybrałam technikę, która była najkorzyst-

niejsza pod względem zachowania ich jakości.

Najistotniejsze korzyści zrealizowanego projektu

Korzyści, które odniosły obydwie instytucje – polska i szwaj-

carska – to głównie współrealizacja projektu badawczego

oraz rozszerzenie warsztatu metodologicznego. Ponadto,

został opracowany i złożony projekt, który będzie kontynu-

acją współpracy rozpoczętej podczas mojego stypendium.

Zacieśnienie kooperacji pomiędzy instytucjami zaowoco-

wało również wyjazdem kolejnych pracowników naukowych

i podjęciem kolejnych badań. Wszystkie te aspekty przekła-

dają się na wspólne publikacje oraz udziały w konferencjach.

CZY WIESZ, ŻE...Ponad 50 szczytów górskich wystę-

pujących w kantonie Valais wznosi się

ponad 4000 m n.p.m.

51




Do największych korzyści, które odniosła instytucja macierzysta,

należy podniesienie moich kwalifi kacji zawodowych w aspekcie

poszerzenia warsztatu pracy o metody stosowane w Szwajcarii,

a także możliwość wdrożenia tych metod w Polsce. Nawiązanie

sieci kontaktów międzynarodowych oraz połączenie umie-

jętności współpracowników zostało zwieńczone wspólnym

projektem badawczym, służącym rozwojowi mojej kariery na-

ukowej. Zdobyta wiedza i doświadczenie w pracy z przemysłem

zaowocowało moim udziałem w prestiżowym programie sta-

żowo-szkoleniowym TOP500 Innovators organizowanym przez

MNiSW odbywającym się na Stanford University.

Współpraca międzyinstytucjonalna jest kontynuowana.

Wspólne zainteresowania naukowe obu stron pozwoliły na

kolejne wyjazdy do Szwajcarii związane z prowadzeniem

badań dotyczących procesów suszenia wybranych owoców.

Obecnie prowadzimy badania dotyczące analizy proszków

uzyskanych w Szwajcarii na bazie innych owoców. Dodatko-

wo złożony został wspólny projekt międzynarodowy, który

czeka na recenzję.


Wartością dodaną stypendium była z pewnością zmiana

środowiska pracy. Poznanie nowych ludzi oraz przyjrzenie

się ich pracy zaowocowało zmianą sposobu myślenia oraz

podejścia do rozwiązywania problemów. Możliwość pracy w

międzynarodowym zespole oraz w innym środowisku wpły-

nęły na zdobycie niezbędnego doświadczenia potrzebnego

podczas badań prowadzonych w laboratorium.

Doświadczenie zdobyte podczas realizacji projektu wpły-

nęło na rozszerzenie podejmowanych przeze mnie zadań

badawczych. Obecnie cel moich badań ukierunkowany jest

na praktyczne wykorzystanie uzyskanych rezultatów. Warto

podkreślić, że staż naukowy w Szwajcarii wpłynął również na

moje plany osobiste i przyczynił się do odkrycia w sobie no-

wych zainteresowań.

Stypendystka: Aleksandra Pelczarska, doktorantkaProjekt: Walidacja wysokosprawnej metody badania roz-

puszczalności leków w układach lek–nanocząstka–roz-

puszczalnik / Validation of HTS-solubility measurements

metod for drug-nanoparticle-solvent systems



Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Politechnika

Warszawska / prof. dr hab. inż. Urszula Domańska-Żelazna


Genewski / prof. Pierre-Alain Carrupt

Aleksandra Pelczarska, rocznik 1982, doktorantka Wydziału

Chemicznego Politechniki Warszawskiej. W latach 2001–2008

studiowała na Wydziale Chemicznym PW oraz Wydziale Far-

maceutycznym AM w Warszawie. W czasie doktoratu oprócz

stypendium w Szwajcarii odbyła staż naukowy w Republice

Południowej Afryki. Stypendystka Centrum Studiów Za-

awansowanych Politechniki Warszawskiej i Urzędu Marszał-

kowskiego Województwa Mazowieckiego. Zajmuje się bada-

niem i prognozowaniem własności fi zykochemicznych leków

oraz poprawą ich biodostępności w organizmie ludzkim.

W wolnym czasie często podróżuje, a swoje wrażenia opisuje

„w koktajlu kultur” (http://tratatatabec.blogspot.com).

CZY WIESZ, ŻE...W Szwajcarii bardzo popularną formą

spędzania wakacji jest pobyt na farmie i

spanie na sianie.

52

Mój wybór host mentora i instytucji partnerskiej był kwestią

totalnego przypadku i okazał się losem wygranym na lote-

rii. Po przygotowaniu wstępnego zarysu projektu wysła-

łam go wraz z CV do kilku szwajcarskich profesorów. Prof.

Carrupt, po krótkiej wymianie zdań, zdecydował się podjąć

wyzwanie.

Głównym celem projektu była walidacja innowacyjnej me-

tody, która bada rozpuszczalność leków w układach lek–na-

nocząstka–rozpuszczalnik. Kierunek badań został jednak

rozszerzony o szczegółowe sprecyzowanie parametrów me-

tody, które pojawiły się w trakcie projektu.

Wyniki mojej pracy badawczej przedstawiłam na konferencji

naukowej, a w przygotowaniu znajduje się artykuł podsumo-

wujący osiągnięte wyniki.

Dla obydwu instytucji główną korzyścią płynącą z realizacji

mojego projektu jest metoda badawcza. Dodatkowo, insty-

tucja macierzysta osiągnęła profi ty płynące z transferu tech-

nologii. W wypadku tego projektu cała praca badawcza jest

wartością dodaną, gdyż technicznie przeprowadzenie takich

badań w Polsce było z różnych względów niewykonalne.

Po zakończeniu mojego projektu odbyła się wizyta strony

szwajcarskiej w Politechnice Warszawskiej. Istnieje też realna

szansa na wspólne kontynuowanie badań.

Każdy wyjazd zagraniczny poszerza horyzonty i otwiera umysł

na nowe idee. Oprócz oczywistych korzyści wynikających

z nabycia nowych umiejętności, projekt dodał mi szczególnej

wiary we własne możliwości, czego owocem jest niedawno

podjęta praca w branży medycznej. Gdyby nie stypendium,

nigdy nie uwierzyłabym, że jeden e-mail może zapoczątkować

wielomiesięczną współpracę międzynarodową.

Stypendystka: Anna Elżbieta Sikorska, doktorantkaProjekt: SedTrace – Oznaczanie źródeł i śledzenie emisji

osadów z obszarów miejskich na podstawie mikrozanie-

czyszczeń organicznych / SedTrace – Fingerprinting and

tracing of sediment emissions from urban areas based on

organic micropollutants

Obszar tematyczny: środowisko naturalne i leśnictwo


Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Szkoła Główna

Gospodarstwa Wiejskiego / prof. dr hab. inż. Kazimierz

Banasik

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Eawag: Swiss

Federal Institute of Aquatic Science and Technology / dr

eng. Jörg Rieckermann

Anna Elżbieta Sikorska, rocznik 1984, w latach 2003–2008

studiowała w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego

w Warszawie (SGGW), uzyskując najpierw dyplom inżyniera

(2007), a następnie magistra inżyniera (2008) w dziedzinie

ochrony środowiska. Studia magisterskie ukończyła z wyróż-

nieniem, a za pracę magisterską napisaną pod opieką prof.

dr. hab. inż. Kazimierza Banasika uzyskała nagrodę im. prof.

Kazimierza Dębskiego (drugie miejsce), przyznawaną przez

Stowarzyszenie Hydrologów Polskich. Jesienią 2008 r. rozpo-

częła pracę naukową nad doktoratem na Wydziale Budow-

nictwa i Inżynierii Środowiska SGGW w Warszawie.

Laureatka licznych stypendiów naukowych, m.in. DAAD (Deut-

scher Akademischer Austausch Dienst, 2009 r.) i Funduszu Sty-

pendialnego SCIEX (Scientifi c Exchange Programme NMSch,

2010 r.). W czasie realizacji doktoratu kilkakrotnie odbyła za-

graniczne staże naukowe, m.in. w Niemczech, Technical Uni-

versity of Hamburg (wiosna 2009 r.), Kassel University (jesień

53




2009 r.) oraz w Szwajcarii, w Eawag – Swiss Federal Institute of

Aquatic Science and Technology (lata 2010–2011). Uczestniczy-

ła także w licznych konferencjach naukowych – polskich i za-

granicznych. Od 2008 r. należy do Stowarzyszenia Hydrologów

Polskich, a od 2010 r. do European Geosciences Union.

Obecnie przygotowuje pracę doktorską w zakresie hydro-

logii zlewni miejskich pod kierunkiem prof. dr. hab. inż. Ka-

zimierza Banasika (SGGW) przy współpracy z Politechniką

w Zurychu (ETHZ, Eawag), gdzie pomocniczym opiekunem

naukowym jest dr. Jörg Rieckermann. Jej zainteresowania

naukowe obejmują: hydrologię zlewni miejskich, analizę nie-

pewności w prognozach hydrologicznych, analizę i transport

osadów miejskich oraz chemię osadów.

Opis projektu

Zasadniczym celem mojego projektu było przeprowadze-

nie pilotażowych badań w zakresie oznaczenia źródeł emisji

zanieczyszczeń obszarowych (głównie osadów) na terenach

miejskich. Osady obserwowane w systemach kanalizacyjnych

mogą być różnego pochodzenia (obszary rolnicze, ścieki miej-

skie, wody opadowe) i dlatego ich źródła emisji są trudne do

bezpośredniego określenia. Istnieje natomiast szereg innych

substancji (np. metale ciężkie czy farmaceutyki), które róż-

nią się między sobą miejscem wprowadzenia do środowiska,

a przez to identyfi kacja ich źródeł emisji jest dużo łatwiejsza.

Ponadto, substancje, rozprzestrzeniając się w środowisku wod-

nym, adsorbowane są na powierzchni osadów. Dzięki temu

określenie na podstawie zaawansowanych analiz chemicz-

nych unikatowej kompozycji owych zanieczyszczeń występu-

jących na powierzchni osadów (tzw. mikrozanieczyszczenia

organiczne) pozwoliłoby na śledzenie osadów i identyfi kację

ich źródeł wprowadzenia do kanalizacji miejskiej.

Założony przeze mnie cel projektu miał zostać osiągnięty

poprzez zaproponowanie i przetestowanie metodyki śledze-

nia dróg rozprzestrzeniania się osadów w obrębie kanalizacji

miejskich na podstawie innych zanieczyszczeń, łatwiejszych

do bezpośredniej identyfi kacji. To pozwoliłoby na lepsze za-

rządzanie zanieczyszczeniami w obrębie miast, a na następ-

nym etapie doprowadziłoby do redukcji ich emisji.

Pierwotnie założony cel moich badań nie uległ zmianie, jed-

nakże w czasie trwania projektu rozszerzyłam zakres badań

poprzez wprowadzenie dodatkowych analiz, których po-

czątkowo nie brałam pod uwagę. Wynikało to głównie z chę-

ci rozwinięcia zakresu badań przeprowadzanych w ramach

mojego doktoratu. W rezultacie, oprócz uprzednio zaplano-

wanych badań terenowo-laboratoryjnych, przeprowadziłam

szereg analiz studyjnych, czyli modelowanie komputerowe

i analizy statystyczne, mające na celu określenie dokładności

wykonywania prognoz hydrologicznych (np. wystąpienia po-

wodzi) na terenach miejskich.


Wynikiem mojej pracy badawczej jest opracowana wspól-

nie z mentorami innowacyjna metodyka oznaczenia źródeł

Praca w szwajcarskim instytucie wiodącym w mojej dziedzinie – tj. badań

z zakresu gospodarowania zasobami wodnymi – pomogła mi ukształtować

własną osobowość jako dojrzałego naukowca świadomego swoich umiejętności

oraz perspektyw. Wyjazd na stypendium pozwolił mi sprecyzować własne

zamiłowania badawcze w dziedzinie badań wodnych i utwierdził mnie

w przekonaniu o słuszności podjętej ścieżki zawodowej

54

emisji i śledzenia dróg rozprzestrzeniania się zanieczysz-

czeń obszarowych (głównie osadów) w obrębie obszarów

miejskich na podstawie innych, łatwiejszych do identyfi kacji

zanieczyszczeń (jak np. metale ciężkie). Zaproponowana me-

todyka została przetestowana na eksperymentalnym obiek-

cie, dając obiecujące rezultaty. Końcowym wynikiem tej

części projektu było opracowanie artykułu konferencyjnego

i przedstawienie metodyki podczas konferencji w Belgradzie

na temat modelowania zanieczyszczeń w miejskich kanaliza-

cjach (Serbia, jesień 2012 r.).

Dodatkowo opracowałam metodykę szacowania niepew-

ności w prognozowaniu powodzi dla modeli opad–odpływ

(transformujących zaistniały deszcz w obserwowany w rze-

kach przepływ). Moja analiza została opublikowana w wio-

dącym międzynarodowym czasopiśmie opisującym badania

wodne, a także przedstawiona podczas konferencji tema-

tycznej w Bratysławie (Słowacja, jesień 2011 r.).

Najistotniejsze korzyści wynikające z projektu dla instytu-

cji macierzystej i goszczącej

Wymiernymi korzyściami dla instytucji goszczącej są wspól-

ne publikacje w międzynarodowych czasopismach oraz

udział w konferencjach naukowych. Ponadto, realizacja

projektu stworzyła doskonałe warunki do przetestowania

opracowanych w Szwajcarii metod i technologii na obiekcie

zagranicznym. Jednocześnie transfer wiedzy i doświadcze-

nia z instytucji szwajcarskiej do polskiej pozwalają na ugrun-

towanie wysokiej pozycji jednostki szwajcarskiej. Wspólna

owocna realizacja projektu SCIEX stanowi także podstawę

do długoterminowej współpracy pomiędzy obydwoma in-

stytutami, zarówno pod względem wspólnych międzynaro-

dowych projektów, jak i wymiany osobowej (studenci, sty-

pendyści, młodzi naukowcy).

Po formalnym zakończeniu projektu SCIEX i moim powrocie

do Polski współpraca pomiędzy obydwoma uczelniami jest

kontynuowana. Wspólnie z host mentorem przygotowaliśmy

kolejną publikację z kolejnych badań przeprowadzonych już

w Polsce, a także planujemy dalsze rozszerzenie badań prze-

prowadzonych w Szwajcarii poprzez włączenie nowych za-

gadnień. Jednocześnie uwieńczeniem współpracy pomiędzy

obydwoma mentorami jest wspólna realizacja mojego dok-

toratu pod opieką obu moich mentorów – polskiego i szwaj-

carskiego, co wcześniej nie było brane pod uwagę.


Wartością dodaną pracy badawczej w Szwajcarii było niewąt-

pliwie zastosowanie innowacyjnych technik, które są tylko

sporadycznie stosowane w polskich warunkach. Możliwość

odbycia stażu w szwajcarskiej jednostce badawczej pozwo-

liła mi na zdobycie doświadczenia w wiodącym instytucie

w badaniach wodnych, które następnie może zostać zasto-

sowane na gruncie krajowym, w tym zaawansowane analizy

55




chemiczne osadów kanalizacji miejskich i analizy szacowania

niepewności prognoz powodziowych. Myślę, że przeprowa-

dzenie podobnych analiz w instytucji macierzystej byłoby

trudne do wykonania z kilku względów. Po pierwsze, analizy,

które przeprowadziłam w Szwajcarii, są jedynie sporadycz-

nie stosowane w kraju, a co za tym idzie – brakuje osób z do-

świadczeniem w tym zakresie. Ponadto, wciąż brakuje środ-

ków fi nansowych na przeprowadzenie zaawansowanych

i kosztowych analiz chemicznych, a także specjalistów z da-

nego zakresu. Realizacja pracy badawczej w Szwajcarii po-

zwoliła mi zatem na zdobycie cennego doświadczenia pod

okiem ekspertów i uznanych w świecie naukowców z mojej

dziedziny (inżynierii wodnej).

Możliwość odbycia stażu zagranicznego i realizacja projek-

tu SCIEX zdecydowanie wpłynęła na moje plany zawodowe,

a także była czynnikiem inicjującym kolejne wydarzenia.

Dzięki stypendium mogłam przede wszystkim przeprowa-

dzić znaczną część badań z mojego doktoratu w instytucji

szwajcarskiej, co zaowocowało decyzją o dalszym wspól-

nym realizowaniu badań (wspólny doktorat) oraz pozwoliło

mi na opublikowanie wyników badań w wiodącym czaso-

piśmie międzynarodowym. Ponadto, pobyt w Szwajcarii

umożliwił mi nawiązanie licznych kontaktów zawodowych

i otworzył drogę do współpracy z innymi instytutami na-

ukowymi. Praca w Szwajcarii pomogła mi także udoskonalić

znajomość języka angielskiego, pogłębić dotychczasową

znajomość języka niemieckiego i skłoniła do rozpoczęcia

nauki języka włoskiego.

Praca w szwajcarskim instytucie wiodącym w mojej dziedzi-

nie – tj. badań z zakresu gospodarowania zasobami wodnymi

– pomogła mi ukształtować własną osobowość jako dojrza-

łego naukowca świadomego swoich umiejętności oraz per-

spektyw. Wyjazd na stypendium pozwolił mi sprecyzować

własne zamiłowania badawcze w dziedzinie badań wodnych

i utwierdził mnie w przekonaniu o słuszności podjętej ścieżki

zawodowej.


Prawdopodobnie nigdy nie miałabym szansy na pracę na-

ukową w szwajcarskiej instytucji oraz na nawiązanie licznych

kontaktów zawodowych poza granicami kraju. Bez stypen-

dium SCIEX przeprowadzenie zaawansowanych badań na-

ukowych w ramach mojego doktoratu byłoby trudne do re-

alizacji pod każdym względem: czasowym, kosztowym czy

metodycznym, a publikacja wyników moich badań w mię-

dzynarodowym czasopiśmie – prawie niemożliwa. Bez poby-

tu w Szwajcarii nie spotkałabym także tylu życzliwych osób,

zarówno zawodowo, jak i prywatnie, których pomoc i zaan-

gażowanie są nieocenione przy realizacji zamierzonych prze-

ze mnie celów naukowych – mam tu na myśli przede wszyst-

kim mojego opiekuna naukowego dr. Jörga Rieckermanna

oraz Andreasa Scheideggera z Eawag.

CZY WIESZ, ŻE...Szwajcaria jest krajem kontrastów? Pomimo stosunkowo małego obszaru (ok. 1/7

terytorium Polski) obowiązują tu aż cztery języki urzędowe, z niemieckim na czele.

Język niemiecki występuje jednak w szwajcarskiej odmianie („Schweizerdeutsch”)

i z niemieckim (tzw. Hochdeutsch) ma niewiele wspólnego, ku bolączce osób

chlubiących się znajomością wyuczonego niemieckiego. Szwajcaria utożsamiana

jest z krajem neutralnym, stojącym poza wszelkimi konfl iktami zbrojnymi, ale jedno-

cześnie mało kto wie, że dysponuje jedną z najliczniejszych armii w przeliczeniu na

liczbę mieszkańców. Jest to też państwo, w którym kobiety jako pierwsze w Europie

uzyskały możliwość studiowania na uczelniach wyższych (od ok. 1840 r. na Uni-

wersytecie w Zurychu), ale jednocześnie kraj, gdzie kobiety jako ostanie w Europie

uzyskały prawo wyborcze (w kantonie Appenzell dopiero w 1990 r.).

56

Stypendystka: Joanna Bryś, doktorProjekt: Zamienniki tłuszczu mleka kobiecego / Human

Milk Fat Substitute (HMFS)



Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Szkoła Główna

Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie / dr hab. Piotr Koczoń

Instytucja goszcząca/opiekun projektu: ETH Zürich (Swiss

Federal Institution of Technology Zürich) / prof. dr Laura

Nyström

Dr Joanna Bryś, rocznik 1977, jest technologiem żywności

i adiunktem w Katedrze Chemii Wydziału Nauk o Żywno-

ści SGGW w Warszawie. Pracę doktorską pt. Badanie wła-

ściwości produktów przeestryfi kowania mieszanin tłuszczu

mlecznego i olejów roślinnych obroniła przed Radą Wydzia-

łu Technologii Żywności SGGW w 2005 r., uzyskując sto-

pień naukowy doktora. Jej obecne badania mają na celu

optymalizację warunków otrzymania tłuszczu imitującego

tłuszcz mleka kobiecego na drodze przeeestryfi kowania

enzymatycznego oraz charakterystykę otrzymanych lipi-

dów strukturyzowanych. Jest autorką lub współautorką 77

doniesień i publikacji naukowych oraz kierownikiem gran-

tu MNiSW. Była opiekunem naukowym oraz promotorem

kilku prac magisterskich. W trakcie studiów magisterskich

odbyła trzymiesięczny staż na uczelni francuskiej ENSIA

w ramach programu Sokrates–Erasmus, gdzie realizowała

projekt badawczy pt. Produkcja diacetylu przez bakterie Lac-

toccocus Lactis Lactis Diacetylactis. W okresie listopad 2010 r.

– październik 2011 r. była stypendystką programu wymiany

naukowej między Szwajcarią a nowymi państwami człon-

kowskimi Unii Europejskiej: Sciex–NMSch. Prywatnie – żona i

matka dwóch córek: Anny i Lilianny.

Opis projektu

Celem projektu było uzyskanie zamienników tłuszczu mleka

matki na drodze enzymatycznej acydolizy tłuszczów takich

jak m.in.: smalec i tłuszcz mleka krowiego, niezbędnymi nie-

nasyconymi kwasami tłuszczowymi. Uzyskane lipidy struktu-

ryzowane poddano następnie analizie chemicznej. Założenia

w moim badaniu były następujące:

• mleko matki jest najbardziej wartościowym i właściwym po-

karmem dla niemowląt,

• tłuszcz ma największe znaczenie dla prawidłowego rozwo-

ju fi zjologicznego noworodków, niemowląt i dzieci (tłuszcz

odgrywa kluczową rolę szczególnie w budowaniu układu

nerwowego człowieka oraz w dostarczaniu energii).

Podczas realizacji projektu wprowadziłam niewielkie mody-

fi kacje w stosunku do pierwotnego planu badań, polegające

na zastosowaniu innych niż pierwotnie planowano surow-

ców. W miejsce tłuszczu mleka koziego zastosowałam tłuszcz

palmowy. Poza tym zamiast korzystać z gotowych handlo-

wych preparatów niezbędnych nienasyconych kwasów

tłuszczowych postanowiłam uzyskiwać te kwasy z różnych

olejów roślinnych, takich jak m. in.: olej z wiesiołka, olej ar-

ganowy, olej lniany czy olej z ogórecznika. Decyzja o zmianie

surowców wynikała z przeprowadzonych badań wstępnych

dotyczących analizy składu kwasów tłuszczowych i struktury

triacylogliceroli olejów i tłuszczów. Analiza ta miała na celu

dobór odpowiednich składników mieszaniny wyjściowej.


Rezultat projektu był zgodny z przewidywanymi przeze

mnie założeniami: eksperymenty pozwoliły na uzyskanie

CZY WIESZ, ŻE...• Hymn państwowy Szwajcarii jest

przepięknym psalmem, którego me-

lodia została zapożyczona z religijne-

go hymnu Diligam, te Domine.

• Szwajcaria znajduje się na jednym

z pierwszych miejsc na świecie pod

względem nakładów na badania

i rozwój.

57




lipidów strukturyzowanych przypominających tłuszcz mle-

ka kobiecego. Zamienniki otrzymałam na drodze acydolizy

mieszaniny tłuszczów, takich jak m.in.: smalec, tłuszcz mleka

krowiego, olej palmowy oraz olej rzepakowy, kwasami tłusz-

czowymi pochodzącymi z olejów: arganowego, lnianego,

z ogórecznika i z wiesiołka.

Sądzę, że osoby, z którymi miałam przyjemność współpra-

cować, mają obecnie większą wiedzę na temat Polski: naszej

historii, kultury i przyrody. Z naukowego punktu wiedzenia

myślę, że mój projekt pozwolił zespołowi szwajcarskiemu na

praktyczne zapoznanie się z tematyką modyfi kacji tłuszczów

i metodami ich analizy.

Dla mojej instytucji macierzystej bardzo ważna była możli-

wość współpracy w ramach projektu z jedną z najlepszych

politechnik w Europie, a nawet na świecie. Dla mnie samej

bardzo ważne było to, że mam dostęp do ogromnej bazy bi-

bliotecznej i wspaniale wyposażonych laboratoriów, a także

możliwość poznania nowych instrumentalnych metod ana-

litycznych i ich przeniesienia na grunt polski. Współpraca,

która zawiązała się między instytucjami w wyniki realizacji

mojego projektu, będzie kontynuowana. Poza tematyką

zamienników tłuszczu mleka matki mamy zamiar zająć się

również badaniami dotyczącymi tłuszczów występujących

w zbożach.

Komfort pracy badawczej w Szwajcarii jest ogromny. W cza-

sie realizacji projektu miałam dostęp do bardzo dobrze wy-

posażonego laboratorium. Potrzebne odczynniki i sprzęt la-

boratoryjny były „na zawołanie”. Mogłam skupić się tylko na

mojej pracy, wykonać wiele powtórzeń oraz po prostu zwy-

czajnie poeksperymentować w ciszy i spokoju. W Polsce wie-

le czasu i energii pochłania biurokracja, praca dydaktyczna,

konieczność ciągłego liczenia się z kosztami, a na odczynniki

oczekuje się nieraz ponad pół roku.


Projekt rozszerzył moje horyzonty myślowe, dał mi większą

odwagę i pewność siebie. Odzyskałam na nowo wiarę w na-

ukę oraz chęć do dalszej pracy badawczej. Pobyt w Szwajcarii

pozwolił mi na przemyślenie mojego życia i ułożenie sobie

na nowo hierarchii wartości. Gdyby nie stypendium, nie prze-

żyłabym jednych z najwspanialszych chwil w moim życiu.

Nie miałabym możliwości na tak duży rozwój naukowy. Nie

poznałabym tak życzliwych i otwartych ludzi. Wreszcie – nie

zwiedziłabym tak dokładnie tego przepięknego kraju, jakim

jest Szwajcaria.

58

Stypendystka: Paulina Wiecińska (Bednarek), doktorProjekt: Wielofunkcyjne pochodne sacharydów w formo-

waniu zaawansowanych tworzyw ceramicznych metodą

gelcasting / Multifunctional saccharide derivatives in

gelcasting of high tech ceramics (MULTIGEL)




Warszawska / prof. dr hab. inż. Mikołaj Szafran

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Swiss Federal La-

boratories for Materials Science and Technology, Laboratory

for High Performance Ceramics (EMPA) / prof. dr Thomas

Graule

Paulina Wiecińska jest doktorem nauk technicznych, in-

żynierem, a obecnie adiunktem w Zakładzie Technologii

Nieorganicznej i Ceramiki na Wydziale Chemicznym Poli-

techniki Warszawskie. W 2006 r. z wynikiem celującym ukoń-

czyła studia na Wydziale Chemicznym PW. Na przełomie lat

2008–2009 odbyła trzymiesięczny staż w NIMS – National In-

stitute for Materials Science w Tsukubie, w Japonii. W 2010 r.

obroniła z wyróżnieniem rozprawę doktorską zatytułowaną

Badania nad zastosowaniem wybranych pochodnych sachary-

dów w procesie formowania proszków ceramicznych metodą

odlewania żelowego i rozpoczęła pracę jako adiunkt. W 2011 r.

odbyła ośmiomiesięczny staż podoktorski (postdoc) w EMPA

– Swiss Federal Laboratories for Materials Science and Tech-

nology w Szwajcarii. Laureatka nagrody na najlepszy poster

na konferencji E-MRS Fall Meeting 2008, Sympozjum I, czło-

nek Polskiego Towarzystwa Ceramicznego. Jej zainteresowa-

nia naukowe związane są z nowoczesnymi metodami formo-

wania i charakteryzacji materiałów ceramicznych.

Opis projektu

Współpraca pomiędzy prof. Thomasem Graule z EMPA, Swiss

Federal Laboratories for Materials Science and Technology

a prof. dr hab. Mikołajem Szafranem, kierownikiem Zakładu

Technologii Nieorganicznej i Ceramiki Wydziału Chemiczne-

go Politechniki Warszawskiej, wywiązała się kilka lat temu.

Oba zespoły badawcze mają podobne zainteresowania na-

ukowe z dziedziny technologii ceramiki, ale różne koncepcje

w rozwiązywaniu problemów naukowych. Z tego względu

podjęliśmy wspólną decyzję o współpracy, mającej na celu

połączenie wiedzy i doświadczenia obu zespołów, aby silnie

rozwinąć badania nad otrzymywaniem tworzyw ceramicz-

nych metodami koloidalnymi, które to metody w ostatnich

latach cieszą się dużym zainteresowaniem. W ramach współ-

pracy, na przestrzeni lat 2009–2011, trzy osoby z Zakładu

Technologii Nieorganicznej i Ceramiki odbyły staż w labora-

torium kierowanym przez prof. Graule. Bezpośrednim celem

mojego projektu były badania nad zastosowaniem pochod-

nych sacharydów, których syntezę opracowano na Wydziale

Chemicznym Politechniki Warszawskiej, jako przyjaznych

środowisku substancji w formowaniu proszków ceramicz-

nych metodą gelcasting. W trakcie projektu poszerzyłam

moje badania o zastosowanie nowych związków i metod

formowania.


Wynikiem mojej pracy były wstępne badania nad otrzymy-

waniem ceramiki z tlenku cyrkonu metodami koloidalnymi,

m.in. gel-tape casting z wykorzystaniem nowego, nietok-

sycznego układu opartego na pochodnych glukozy. Metoda

gel-tape casting pozwala na wytwarzanie cienkich i elastycz-

nych wielkopowierzchniowych taśm ceramicznych. Udosko-

nalenie metody formowania ceramiki poprzez poszukiwanie

nowych, tanich i nietoksycznych dodatków organicznych

wpisuje się w zasady tzw. zielonej chemii i zwiększa wachlarz

jej potencjalnych zastosowań.

CZY WIESZ, ŻE...W Szwajcarii znajduje się wiszący nad

alpejskim lodowcem most Trift Bridge,

który jest najwyższym i najdłuższym

mostem dla pieszych w Europie.

59




Udokumentowanym rezultatem wspólnych badań jest zgło-

szenie patentowe w Urzędzie Patentowym RP. W przygoto-

waniu są dwie publikacje naukowe, których współautorami

są pracownicy obu instytucji zaangażowanych w realizację

projektu. Współpraca jest i będzie kontynuowana. Obecnie

obejmuje ona m.in. wspólne projekty badawcze oraz wykła-

dy prof. Thomasa Graule na Wydziale Chemicznym Politech-

niki Warszawskiej.


Praca badawcza w Szwajcarii pozwoliła mi rozszerzyć wiedzę

w dziedzinie technologii ceramiki poprzez współpracę z oso-

bami zaangażowanymi w różnorodne projekty badawcze,

dotyczące zarówno syntezy nanoproszków ceramicznych,

jak i otrzymywania tworzyw ceramicznych i ich charaktery-

zację. Praca ta pomoże w określeniu nowych, istotnych kie-

runków badań, m.in. w zakresie syntezy chemicznej, dzięki

czemu możliwe będzie otrzymanie nowych związków orga-

nicznych, mających zastosowanie w technologii ceramiki.

Praca w Szwajcarii dała mi możliwość zawarcia nowych, cen-

nych znajomości i rozpoczęcia współpracy badawczej z mło-

dymi naukowcami. Wyniki badań zrealizowanych w EMPA-ie

mogą w przyszłości stanowić ważny rozdział w ramach pla-

nowanej przeze mnie rozprawy habilitacyjnej.

Gdyby nie stypendium, zapewne nie miałabym okazji, aby

podziwiać największy wodospad w Europie na rzece Ren,

wjechać na górę Pilatus najbardziej stromą kolejką zębatą

na świecie, zwiedzić fabrykę czekolady Frey, przemierzać al-

pejskie szlaki, a przy tym realizować swoją pasję zawodową

w jednym z najlepszych światowych instytutów.

Gdyby nie stypendium, zapewne nie miałabym okazji, aby

podziwiać największy wodospad w Europie na rzece Ren,

wjechać na górę Pilatus najbardziej stromą kolejką zębatą na

świecie, zwiedzić fabrykę czekolady Frey, przemierzać alpejskie

szlaki, a przy tym realizować swoją pasję zawodową w jednym

z najlepszych światowych instytutów

60

Stypendystka: Agnieszka Kosińska, doktorProjekt: Badanie wchłaniania i metabolizmu tanin

hydrolizujących i skondensowanych w modelu in vitro

z zastosowaniem linii komórkowej Caco-2 / Absorption

and metabolism studies of hydrolysable and condensed

tannins with an in vitro Caco2 transwell model



Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Instytut

Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk

w Olsztynie / prof. dr hab. Ryszard Amarowicz

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Institute of Life

Technologies, University of Applied Sciences (HES-SO Valais)

/ prof. Wilfried Andlauer

Dr inż. Agnieszka Kosińska, rocznik 1980, jest absolwentką

Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego (2004). Doktorat nauk

rolniczych w dyscyplinie technologia żywności i żywienia

uzyskała w roku 2010 w Instytucie Rozrodu Zwierząt i Badań

Żywności PAN w Olsztynie, gdzie obecnie jest zatrudniona na

stanowisku adiunkta. Jej zainteresowania badawcze skupiają

się na zagadnieniu związków bioaktywnych w żywności, ich

identyfi kacji, a także określeniu ich aktywności biologicznej

i biodostępności. W 2011 r. została laureatką programu Start

Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Odbyła kilkumiesięczne sta-

że badawcze w Department of Food Science and Technology,

University of Georgia, w Stanach Zjednoczonych oraz roczny

staż podoktorski w University of Applied Sciences of Western

Switzerland w ramach stypendium SCIEX. Współautorka 22

publikacji w czasopismach z tzw. Listy Filadelfi jskiej.

Czas wolny spędza na podróżowaniu, w którym fascynuje ją

zarówno poznawanie ludzi, jak i lokalnych przysmaków.

Geneza współpracy

Wybór host mentora i instytucji goszczącej był w moim wy-

padku bardzo prosty i spowodowany, po pierwsze, zbież-

nością obszarów zainteresowań, a po drugie, istniejącą już

współpracą pomiędzy instytucjami. Host mentor, prof. Wilfi -

red Andlauer, jest znanym specjalistą w dziedzinie bioaktyw-

nych związków żywności. Współpraca pomiędzy Institute of

Life Technologies, University of Western Switzerland (HES-

-SO Valais) a Instytutem Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności

Polskiej Akademii Nauk rozwijała się od kilku lat w ramach

realizacji projektów fi nansowanych przez Unię Europejską,

a w ostatnich latach szczególnie intensywnie w ramach pro-

jektu REFRESH Odblokowywanie potencjału Instytutu Rozrodu

Zwierząt i Badań Żywności dla wzmocnienia integracji z Eu-

ropejską Przestrzenią Badawczą i rozwoju regionu fi nanso-

wanego w obszarze Potencjał Badawczy 7 Programu Ramo-

wego. Co więcej, nasze instytucje realizowały już wcześniej

projekt badawczy w ramach programu SCIEX. Korzystając

ze zdobytych doświadczeń, a także wykorzystując fakt, że

profi l badań prof. Wilfi reda Andlauera był wyjątkowo zgodny

zarówno z moim doświadczeniem, jak i kierunkiem, w jakim

chciałam rozwijać zainteresowania badawcze, przystąpiliśmy

do przygotowywania aplikacji.

Opis projektu

Prozdrowotne właściwości związków biologicznie czynnych

żywności są zależne nie tylko od ich zawartości w poszcze-

gólnych składnikach diety, ale także od ich biodostępności.

Celem projektu było określenie jelitowego wchłaniania tanin

hydrolizujących i skondensowanych wyizolowanych z wy-

branych produktów żywnościowych. Zastosowałam połą-

czenie modelu symulowanego trawienia in vitro z badaniem

transportu produktów trawienia przez nabłonek jelita pro-

wadzonym w hodowli komórek nabłonkowych Caco-2 w mo-

CZY WIESZ, ŻE...• Co piąty mieszkaniec Szwajcarii to

obcokrajowiec.

• Szwajcaria to wyjątkowo różnorodny

kraj: doświadczenia, wrażenia i wspo-

mnienia z Romandii mogą być zupeł-

nie odmienne od tych z Zurychu.

61




nowarstwie. Jako źródło tanin o zróżnicowanej strukturze

posłużyły: kakao, truskawki i zielona herbata. Zakładaliśmy,

że wiedza zdobyta w trakcie realizacji projektu pozwoli na

uzyskanie informacji, które mogą być pomocne w procesie

doboru surowca, a także sposobu przetwarzania żywności

funkcjonalnej, w sposób umożliwiający włączenie maksy-

malnej zawartości przyswajalnych związków bioaktywnych

w produkcie fi nalnym.


W trakcie realizacji projektu udało się nam dokonać cieka-

wych spostrzeżeń pozwalających na wyznaczenie kolejnych

obszarów dalszej współpracy. Obecnie rezultaty pracy ba-

dawczej są przedmiotem publikacji w renomowanych czaso-

pismach naukowych. Jeden z przygotowanych manuskryp-

tów zatytułowany Cocoa polyphenols are absorbed in Caco-2

cell model of intestinal epithelium został zaakceptowany do

druku w czasopiśmie Food Chemistry.

Swoją wiedzą i doświadczeniem zasiliłam szeregi instytucji

goszczącej, co pozwoliło na poszerzenie dotychczas realizo-

wanego zakresu badań. Realizacja projektu w poszerzonym

gronie skutkowała również zwiększeniem możliwości publi-

kacyjnych, rozrostem sieci współpracy i perspektywą dalszej

realizacji wspólnych badań fi nansowanych ze źródeł euro-

pejskich. Instytucja macierzysta, oprócz solidnych perspek-

tyw kontynuowania współpracy, odnosi korzyści z powrotu

stypendysty/pracownika doświadczonego i otwartego na

nowe wyzwania.

Praca w odmiennym środowisku oprócz oczywistych korzy-

ści płynących ze zdobycia doświadczenia, nowych umiejęt-

ności i poszerzenia kwalifi kacji, daje możliwość dostrzeżenia

perspektyw innego pomysłu na organizację i realizację ba-

dań. Jest to świetne podłoże dla inkubacji nowych projektów

badawczych.


Niewątpliwą wartością dodaną pracy badawczej w Szwajcarii

była dla mnie dostępność wysokiej klasy sprzętu badawcze-

go, a także konieczność/możliwość adaptacji do obowiązują-

cego systemu pracy i odnalezienia/sprawdzenia się w nowej,

wymagającej grupie współpracowników. Nie bez znaczenia

była sprawna administracja, łatwość pozyskiwania potrzeb-

nych odczynników i innych materiałów niezbędnych do reali-

zacji badań czy też system ISO w obiegu dokumentów.

Realizacja projektu rozbudziła moje dążenie do ciągłego

podnoszenia kwalifi kacji. Co więcej, praca w środowisku

międzynarodowym jest czynnikiem stymulującym entu-

zjazm do pracy naukowej i daje możliwość rozbudowania

sieci współpracy. W moim wypadku pobyt na stypendium

jasno wytyczył kierunek mojej pracy naukowej na najbliż-

sze kilka lat, pozwolił na określenie moich mocnych stron,

jak i dziedzin, w których powinnam poszerzyć moją wiedzę

i doświadczenie.


Z pewnością moja droga do habilitacji byłaby o kilka lat dłuż-

sza, a moje umiejętności narciarskie byłyby wciąż na pozio-

mie początkującym.

Praca w odmiennym środowisku oprócz oczywistych korzyści płynących ze zdobycia

doświadczenia, nowych umiejętności i poszerzenia kwalifi kacji, daje możliwość

dostrzeżenia perspektyw innego pomysłu na organizację i realizację badań. Jest to

świetne podłoże dla inkubacji nowych projektów badawczych

62

Stypendystka: Katarzyna Dorota Raczyńska, doktorProjekt: Struktura i interakcje małej, jądrowej rybonukle-

oproteiny U7 snRNP / Structure and interactions of the U7

small nuclear ribonucleoprotein




im. Adama Mickiewicza w Poznaniu / prof. dr hab. Artur

Jarmołowski

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Instytut Biologii

Komórki Uniwersytetu Berneńskiego / prof. Daniel Schümperli

Dr Katarzyna Dorota Raczyńska urodziła się i wychowała

w Płocku, tam też ukończyła szkołę podstawową i średnią. Na

studia wybrała Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Pozna-

niu. W 2001 r. ukończyła biotechnologię na Wydziale Biologii

UAM. Następnie rozpoczęła studia doktoranckie w Instytucie

Biologii Molekularnej i Biotechnologii UAM. W okresie tym

była stypendystką fundacji FEBS i EMBO, w ramach których

przebywała na trzymiesięcznych stypendiach w Institut de

Biologie Moléculaire des Plantes du CNRS w Strasbourgu, we

Francji. W 2006 r. uzyskała tytuł doktora nauk biologicznych.

W październiku 2006 tego roku rozpoczęła pracę na stano-

wisku adiunkta w Zakładzie Ekspresji Genów, w Instytucie

Biologii Molekularnej i Biotechnologii UAM. W październiku

2010 r. wyjechała na staż podoktorski do Szwajcarii, gdzie

przebywała do czerwca 2012 r. Jej staż fi nansowany był

częściowo przez Uniwersytet Berneński i Kanton Bern oraz

program SCIEX–NMSch, w ramach którego otrzymała roczne

stypendium. W Bern pracowała w Instytucie Biologii Komór-

ki Uniwersytetu Berneńskiego, w laboratorium prof. Daniela

Schümperliego.

Opis projektu

Nawiązanie kontaktu z instytucją szwajcarską miało przede

wszystkim na celu rozszerzenie tematyki badawczej mojej

instytucji macierzystej, tj. UAM, o zagadnienie dojrzewania

3’końca histonowych transkryptów i prace eksperymentalne

prowadzone na ludzkich liniach komórkowych. Głównym ce-

lem projektu była identyfi kacja nowych białek oddziałujących

z cząsteczką U7 snRNP. Do tego celu zastosowaliśmy technikę

chromatografi i powinowactwa opartą na znakowanej czą-

steczce U7 snRNA, połączoną ze spektrometrią masową. Po-

nadto, planowaliśmy podjąć próbę znalezienia nowych funkcji

tej cząsteczki, wykorzystując do tego celu technikę CLIP po-

łączoną z głębokim sekwencjonowaniem. Ze względu na ob-

szerność materiału badawczego projekt nie został ukończony

w wyznaczonym czasie i będzie kontynuowany.

Realizacja głównego celu mojego projektu, tj. poszukiwanie

nowych czynników oddziałujących z cząsteczką U7 snRNA,

zakończyła się sukcesem. Chromatografi a powinowactwa

połączona z sekwencjonowaniem białek z użyciem spektro-

metrii masowej pozwoliła mi zidentyfi kować kilka interesu-

jących białek, potencjalnych czynników oddziałujących z U7

snRNA i zaangażowanych w regulację ekspresji histonowych

genów. Wstępne eksperymenty potwierdziły interakcję czę-

ści tych białek z cząsteczką U7 snRNP, dalsze badania pozwo-

lą na bliższe określenie funkcji tych białek. Założenie projektu

dotyczące poszukiwania nowych funkcji cząsteczki U7 snRNP

zostało zrealizowane tylko częściowo – przygotowane zosta-

ły linie komórkowe trwale transformowane odpowiednim

wektorem, które użyte zostaną w dalszych etapach badań.


Wśród korzyści, które z realizacji projektu odniosła instytucja

szwajcarska, można wymienić:

• kontynuację obiecujących badań uzyskanych wcześniej

w instytucji goszczącej;

• uzyskanie ciekawych wyników wstępnych, które otwierają

nowe pole badań dla przyszłych studentów, doktorantów

i pracowników instytucji goszczącej;

63




• przyszłe publikacje naukowe z uzyskanych wyników;

• nawiązanie współpracy naukowej z ośrodkiem polskim.

Wśród korzyści, które z realizacji projektu odniosła polska in-

stytucja macierzysta, można wymienić:

• zdobycie wiedzy i doświadczenia w pracy z ludzkimi linia-

mi komórkowymi;

• przyszłe publikacje naukowe z uzyskanych wyników;

• kontynuację badań związanych z dojrzewaniem RNA, któ-

ra jest istotna dla mojego przyszłego dorobku habilitacyj-

nego;

• możliwość kontynuacji projektu, która będzie stanowić

podwaliny dla otwarcia nowej grupy badawczej;

• nawiązanie współpracy naukowej z ośrodkiem szwajcar-

skim.

Zadania badawcze opisanie w projekcie nie zostały jeszcze

w pełni ukończone, z tego też względu podjęliśmy wspólną

decyzję o kontynuacji projektu w polskim ośrodku. Konty-

nuacja ta wymaga współpracy pomiędzy oboma ośrodkami

w celu wzajemnej wymiany informacji i konsultacji nauko-

wych. Wzajemne, krótkie wizyty wykonawców projektu

nie są w przyszłości wykluczone. Wsparcia fi nansowego na

kontynuację badań będziemy poszukiwać m.in. w polskich

fundacjach: pierwszy wniosek o dofi nansowanie został już

złożony do Narodowego Centrum Nauki. Oprócz współpra-

cy naukowej pomiędzy obydwoma ośrodkami kontynuacja

projektu będzie miała istotne znaczenie również dla mnie

– planuję w niedalekiej przyszłości utworzenie w Polsce no-

wej grupy badawczej skupionej wokół tematyki dojrzewania

3’końca histonowych transkryptów w komórkach zwierzę-

cych, którą zajmowałam się w Szwajcarii.

Co było wartością dodaną projektu

Niewątpliwie największą wartością dodaną pracy badawczej

w Szwajcarii było doświadczenie grupy badawczej, w której

miałam możliwość pracować. Laboratorium prof. Daniela

Schümperliego jest jednym z wiodących ośrodków na świe-

cie zajmujących się tematyką projektu, miałam więc spo-

sobność zapoznania się „od kuchni” z zagadnieniami, które

pragnę podjąć w ośrodku macierzystym. Ponadto, zdobyłam

ogromną wiedzę teoretyczną i praktyczną dotyczącą pracy

na ludzkich liniach komórkowych, której nie posiadłabym

aż w takim stopniu w swoim ośrodku macierzystym. Mój

dorobek naukowy „wywodzi się” z Zakładu zajmującego się

w większości biologią molekularną komórki roślinnej, pra-

cującego na materiale roślinnym i dopiero powoli rozszerza-

jącym działalność na grupy badawcze skupione na komór-

kach zwierzęcych. Wiedzę i doświadczenie, które zdobyłam

w Szwajcarii, będę więc mogła przekazać dalej innym pra-

cownikom UAM.

Realizacja projektu wiązała się ze znaczącą zmianą na polu

zawodowym – przejścia z badań eksperymentalnych na rośli-

nach, które prowadziłam przed pobytem w Szwajcarii, do ba-

dań eksperymentalnych na liniach komórkowych ludzkich.

Wymagało to ode mnie nabycia nowych umiejętności i no-

wego doświadczenia, ale także przyswojenia nowej wiedzy

o biologii i procesach molekularnych zachodzących w ko-

mórkach zwierzęcych. Badania na tym układzie badawczym

CZY WIESZ, ŻE...• Alpy zajmują 3/5 strefy helweckiej,

czyniąc Szwajcarię – po Austrii – dru-

gim z najbardziej alpejskich krajów

Europy.

• Północna ściana Eiger (3970 m n.p.m.),

położonego w paśmie Alp Berneń-

skich nazywana jest „Mordwand –

ścianą śmierci”, po wielu tragicznie

zakończonych próbach jej zdobycia.

64

pragnę kontynuować w Polsce. Ponadto, tematyka projektu,

który rozpoczęłam w Szwajcarii okazała się dla mnie na tyle

fascynująca, że z tym właśnie zagadnieniem pragnę związać

moją dalszą karierę naukową.

Pod względem osobistym realizacja projektu w Szwajcarii

pozwoliła mi odkryć piękno szwajcarskiej przyrody – zwłasz-

cza gór, urok alpejskich łąk, długość stoków narciarskich oraz

poznać na nowo smak zapomnianych górskich wędrówek

(hiking). Jest to kraj, do którego z pewnością będę wracać.


Nie poznałabym tylu wspaniałych ludzi pochodzących z roż-

nych krajów świata, nie nawiązałabym wielu przyjaźni i nie

poznałabym piękna szwajcarskiej przyrody.

I co najważniejsze – gdyby nie wjazd na stypendium, nie za-

głębiłabym się w fascynującej tematyce dojrzewania 3’ końca

histonowych transkryptów oraz nie nauczyłabym się pracy

na ludzkich liniach komórkowych.

Stypendysta: Łukasz Stokłosa, doktorantProjekt: E-turystyczny Indeks Reputacji / eTourism Repu-

tation Index (eTourRep)

Obszar tematyczny: dziennikarstwo, środki masowego

przekazu oraz technologie komunikacyjne


Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Wyższa Szkoła

Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie / dr Maciej Piotrowski


w Lugano / prof. Lorenzo Cantoni

Łukasz Stokłosa jest pracownikiem naukowo-dydaktycz-

nym w Katedrze Turystyki i Rekreacji Wyższej Szkoły Infor-

matyki i Zarządzania w Rzeszowie. Jego zainteresowania na-

ukowe koncentrują się wokół zastosowania nowych mediów

w turystyce, badania reputacji i prezencji w sieci, promocji

destynacji turystycznych oraz turystyki kulturowej.

Opis projektu

Genezą współpracy pomiędzy Wyższą Szkołą Informatyki

i Zarządzania w Rzeszowie oraz Uniwersytetem w Lugano

(Università della Svizzera Italiana) był projekt PREDIL (Promo-

ting Equality In Digital Literacy), w który zaangażowane były

obie uczelnie. Członkowie zespołów projektowych: dr Maciej

Piotrowski ze strony polskiej i dr Chiara Bramani ze szwajcar-

skiej dostrzegli wspólne obszary zainteresowań badawczych

oraz zdecydowali, że obiecująca współpraca mogłaby być

rozwijana w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX. Strony

uzgodniły, że host mentorem zostanie prof. Lorenzo Cantoni

– dziekan Wydziału Nauk o Komunikacji Uniwersytetu w Lu-

gano oraz dyrektor naukowy laboratoriów: Webatelier.net,

NewMinE Lab (New Media in Education Lab) i eLab (eLearning

65




Lab). Ja sam miałem natomiast zostać członkiem zespołu We-

batelier.net.

Głównym celem projektu było prześledzenie opinii inter-

netowych na temat województwa podkarpackiego jako

destynacji turystycznej przy wykorzystaniu systemu opra-

cowanego przez laboratorium Webatelier.net. Aby osiągnąć

powyższy cel, główna uwaga zwrócona została na treści ge-

nerowane przez użytkowników (tzw. user generated contents

– UGC) zamieszczane w mediach społecznych.

W tym założeniu sformułowaliśmy trzy cele pośrednie pro-

jektu:

1. ocenę aktualnych opinii internautów na temat regionu;

2. identyfi kację głównych problemów oraz braków związa-

nych z reputacją i prezentacją w sieci;

3. zaproponowanie możliwych rozwiązań oraz poprawek

w celu eliminacji zidentyfi kowanych trudności.

W celu prześledzenia komentarzy i opinii wyrażonych w sieci,

a związanych z Podkarpaciem jako celem podróży turystycz-

nych, zdefi niowałem trzy pytania badawcze:

1. jakie rodzaje stron ludzie znajdują w wyszukiwarkach inter-

netowych?

2. jakie są odczucia zawarte w wyrażanych treściach?

3. czy tematy wypowiedzi i opinie zmieniają się w zależności

od słów kluczowych użytych do ich wyszukania?


Rezultaty przeprowadzonych badań pokazują, że tzw. elec-

tronic Word of Mouth (eWOM), czyli elektroniczny marketing

szeptany odnoszący się do województwa podkarpackiego,

odgrywa istotną rolę. Z całkowitej liczby stron internetowych

(850), zebranych przy użyciu trzech popularnych wyszukiwa-

rek: Google.com, YahooSE oraz Bing.com, prawie 20% zostało

zakwalifi kowanych jako UGC. Większość zanalizowanych kate-

gorii uzyskało pozytywny odzew. Jednakże zidentyfi kowałem

również kilka wskaźników ukazujących pewne braki i wady

w regionalnym produkcie turystycznym, które powinny być

wzięte pod uwagę. Rezultaty badań, ich następstwa oraz

rekomendacje dla regionalnych i lokalnych organizacji tury-

stycznych oraz przedsiębiorców z branży turystycznej zostały

opisane w specjalnie przygotowanym raporcie oraz artykule

naukowym. Raport można pobrać ze strony: http://www.we-

batelier.net/reports. Artykuł znajduje się obecnie w recenzji.

Università della Svizzera Italiana (USI) specjalizuje się w bada-

niach naukowych realizowanych w międzynarodowych ze-

społach. Dla partnera szwajcarskiego projekt był doskonałą

okazją do nawiązania współpracy z partnerem z Polski – Wyż-

szą Szkołą Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, do pozna-

nia stopnia rozwoju polskiej turystyki, przybliżenia obrazu

naszego kraju oraz znalezienia wspólnych obszarów zainte-

resowań badawczych, które mogą być zalążkiem przyszłych

projektów. Podobnie jak w wypadku instytucji szwajcarskiej,

Praca badawcza podczas stypendium zagranicznego rozszerzyła moje horyzonty

oraz dała możliwość spojrzenia na badania z innej perspektywy. Dzięki tej szansie

poznałem nową metodologię badań oraz organizację pracy, miałem możliwość pracy

w międzynarodowym zespole oraz nawiązania licznych kontaktów zawodowych

i prywatnych. Stypendium rzuciło nowe światło na moje zainteresowania badawcze

oraz wykrystalizowało ścieżkę zawodową, którą chciałbym podążać

66

dzięki nawiązanej współpracy również WSIiZ w Rzeszowie

zyskała potencjalnego partnera do przyszłych projektów.

Oprócz tego nieocenione jest doświadczenie, które zdoby-

łem podczas pobytu na stypendium w Szwajcarii. Zaprocen-

tuje ono z pewnością w szeregu badań i projektów realizowa-

nych przez uczelnię obecnie i w przyszłości.

Pomysły na dalsze wspólne badania

Zarówno USI, jak i WSIiZ zamierzają kontynuować nawiąza-

ną współpracę, w szczególności w projektach związanych

z e-turystyką, nowymi mediami oraz technologią komuni-

kacyjną. Obecnie zakończyliśmy realizację wspólnych ba-

dań w polskich organizacjach turystycznych dotyczących

wykorzystania marketingu internetowego. Osobiście rów-

nież w tych sferach upatruję swoją przyszłość i możliwość

realizacji, szczególnie w odniesieniu do rozwoju i promocji

destynacji turystycznych. Praca badawcza podczas stypen-

dium zagranicznego rozszerzyła moje horyzonty oraz dała

możliwość spojrzenia na badania z innej perspektywy. Dzięki

tej szansie poznałem nową metodologię badań oraz organi-

zację pracy, miałem możliwość pracy w międzynarodowym

zespole oraz nawiązania licznych kontaktów zawodowych

i prywatnych. Stypendium rzuciło nowe światło na moje za-

interesowania badawcze oraz wykrystalizowało ścieżkę za-

wodową, którą chciałbym podążać.


Dzięki możliwości pracy z wieloma osobami o podobnych

zainteresowaniach odnalazłem również siebie. Zamierzam

w dalszym ciągu zajmować się e-turystyką, współpracując

z ludźmi, których poznałem podczas stypendium. Gdyby nie

stypendium, nie miałbym możliwości poznania wielu fanta-

stycznych osób, które nie tylko były moimi współpracowni-

kami, ale stały się przyjaciółmi. Stypendium dało mi możli-

wość samorozwoju, sprawdzenia siebie i odkrycia własnych

nowych zainteresowań badawczych.

Stypendysta: Grzegorz Garzeł, doktorProjekt: Wyznaczenie wpływu wielkości cząstki na ter-

modynamikę oraz diagram fazowy nanowymiarowego

spoiwa lutowniczego / Determination of the size-depend-

ent phase diagram and thermodynamical behavior of

nanostructured brazing fi ller metals



Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Instytut Meta-

lurgii i Inżynierii Materiałowej PAN / prof. dr hab. inż. Leszek

Zabdyr

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: EMPA – Swiss

Federal Laboratories for Materials Science and Technology /

dr hab. Jolanta Janczak-Rusch

Dr Grzegorz Garzeł jest magistrem inżynierem Wydziału

Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Akademii Górniczo-Hut-

niczej z 2000 r. W 2007 r. zdobył tytuł doktora w Instytucie

Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN w Krakowie. Jest tak-

że absolwentem studiów podyplomowych na Uniwersytecie

Jagiellońskim Inżynieria Oprogramowania i Narzędzia Bizne-

su. Obecnie dr Garzeł jest zatrudniony na stanowisku adiunk-

ta (od 2007 r.) w Instytucie Metalurgii i Inżynierii Materiałowej

PAN w Krakowie, gdzie pracuje od 2000 r.(od 2002 r. na stano-

wisku asystenta). Jego główne zainteresowania naukowe do-

tyczą doświadczalnego wyznaczania własności termodyna-

micznych układów metalicznych i ceramicznych metodami

elektrochemicznymi oraz metodami analizy termicznej (DSC,

DTA). Interesuje się również krytycznymi opracowaniami

układów równowagi: optymalizacja metodą Calphad.

67




Opis projektu

Projekt stanowił kontynuację współpracy, która została za-

początkowana w ramach europejskiego projektu COST. Jego

głównym celem było wyznaczenie wpływu wielkości i kształ-

tu nanowymiarowych cząstek na temperaturę przemian fa-

zowych w układzie srebro–miedź.

Rezultatem moich badań było opracowanie modelu ter-

modynamicznego opisującego zmiany energii swobod-

nej Gibbsa w funkcji temperatury, składu, rozmiaru oraz

kształtu cząstki. Opracowany model zastosowałem do bu-

dowy opisu termodynamicznego układu Ag–Cu. W oparciu

o otrzymaną bazę danych przeprowadziłem szereg symu-

lacji wpływu zmiany kształtu oraz rozmiaru cząsteczki na

kształt diagramu fazowego. Szczegóły modelu, wartości

parametrów i wyniki symulacji zostały zamieszczone w pu-

blikacji G. Garzel, J. Janczak-Rusch, L. Zabdyr, Reassessment

of the Ag–Cu phase diagram for nanosystems including par-

ticle size and shape eff ect, Calphad, Volume 36, March 2012,

Pages 52–56, ISSN 0364-5916. Sam projekt oraz wyniki badań

prezentowane były również na międzynarodowych spotka-

niach akcji European Cost Action MP0903, które odbyły się

w Barcelonie (14–16.04.2011 r.) i w Brnie (02–03.04.2012 r.),

jak również na konferencji członków Polish Phase Diagram

Committee, która miała miejsce 21.04.2012 r. w Katowicach.

Najistotniejsze korzyści wynikające z projektu SCIEX

Przeprowadzone badania pomogły partnerowi szwajcar-

skiemu zinterpretować wyniki prac eksperymentalnych oraz

wspomogły przygotowanie i realizację innych projektów. Pol-

ska instytucja macierzysta odniosła korzyści związane z trans-

ferem technik i metod badawczych, sformalizowana została

również współpraca z partnerem szwajcarskim. Obydwie in-

stytucje uzupełniają się wzajemnie pod względem zaplecza

technicznego, jak i naukowego, co w przyszłości z pewnością

zaowocuje realizacją kolejnego wspólnego projektu.

Wartością dodaną projektu było…

Zostanie członkiem grupy badawczej realizującej badania

o szerokiej tematyce i wszystkie związane z tym aspekty, jak

np. udział w tzw. burzach mózgów, seminariach, poznanie pro-

blemów z innych dziedzin i metod badawczych, a także metod

ich rozwiązywania. Trudno mi również pominąć możliwość

szlifowania języka oraz sposobność poznania naukowców,

przedstawicieli różnych kultur będących członkami zespołu.

Zagraniczny staż jest ważnym elementem w karierze nauko-

wej, umożliwia zdobycie doświadczenia w nowym środowi-

sku, nawiązanie międzynarodowych kontaktów, poznanie

nowych technik i aparatury badawczej, analizę wyników

i potencjalnych źródeł błędów.

Zagraniczny staż jest ważnym elementem w karierze naukowej,

umożliwia zdobycie doświadczenia w nowym środowisku, nawiązanie

międzynarodowych kontaktów, poznanie nowych technik i aparatury

badawczej, analizę wyników i potencjalnych źródeł błędów

68

Stypendystka: Dorota Kołbuk, doktorantkaProjekt: Badania wpływu warunków elektroprzędzenia

na strukturę i wybrane właściwości włókien dwuskładni-

kowych do zastosowania w inżynierii tkankowej / Investi-

gation of the eff ects of electrospinning conditions on the

structure and selected properties of polymeric blended

nanofi bers for tissue engineering, ESNANOTIS



Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Instytut Pod-

stawowych Problemów Techniki, Polska Akademia Nauk / dr

hab.inż prof. IPPT PAN Paweł Sajkiewicz

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Federal Laborato-

ries for Materials Testing and Research- EMPA Sankt Gallen /

dr ing. Giuseppino Fortunato

Dorota Kołbuk, rocznik 1983, jest absolwentką Wydziału

Inżynierii Materiałowej, Politechniki Warszawskiej, gdzie

w roku 2007 obroniła pracę magisterską. W ramach stypen-

dium Erasmus brała udział w sześciomiesięcznym stażu w In-

stitute of Air Handling and Refrigeration w Dreźnie (Niemcy).

Po studiach magisterskich podjęła studia doktoranckie w In-

stytucie Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akade-

mii Nauk. Odbyła kilka szkoleń, brała udział w konferencjach

krajowych i międzynarodowych. Corocznie prowadzi zajęcia

dla młodzieży w ramach Festiwalu Nauki w IPPT PAN. Alumn

programu SCIEX 01.10.10–30.07.11 r. Tematycznie związana

z badaniem struktury molekularnej biomateriałów, biopo-

limerów oraz inżynierią tkankową i badaniami klinicznymi.

Od czerwca 2012 r. działacz programu BioTechnology Inno-

vations Platform. W wolnych chwilach interesuje się historią

sztuk i architekturą wnętrz. Aktywnie najchętniej czas spę-

dza na pieszych wycieczkach, a zimą – na jeździe na nartach.

Opis projektu

Instytucja goszcząca została wybrana z listy jednostek szwaj-

carskich, które przystąpiły do programu. Oba instytuty nie

współpracowały ze sobą przed projektem SCIEX. Miałam

jedynie informacje koleżeńskie o pozytywnych doświad-

czeniach doktorantów z Inżynierii Materiałowej Politechniki

Warszawskiej pracujących w EMPIE, w ramach Programu

Szkoły Polsko-Szwajcarskiej.

Mój cel badawczy obejmował określenie wpływu morfo-

logii, struktury molekularnej i nadmolekularnej włókien

formowanych metodą elektroprzędzenia na odpowiedź ko-

mórek. Dodatkowym celem projektu było zdobycie umie-

jętności pracy badawczej i wiedzy w jednostce o wielolet-

nim doświadczeniu w pracy nad metodą elektroprzędzenia

oraz przeprowadzenie badań in vitro na wytwarzanych

włókninach z udziałem wybranych typów komórek. Zdoby-

cie doświadczenia oraz wykonywanie badań biologicznych

z mojego punktu widzenia było szczególnie ważnym i jed-

nocześnie ekscytującym doświadczeniem. Wcześniej nie

miałam możliwości prowadzenia tego typu badań. Obec-

nie, w ramach współpracy mojego macierzystego instytutu

oraz Biocentrum Ochota i Programu CePT, w Instytucie Pod-

stawowych Problemów Techniki powstało laboratorium

do badań in vitro, w którym mogę wykorzystać zdobyte

w Szwajcarii doświadczenie.

Najistotniejsze rezultaty zrealizowanego projektu

W wyniku badań określiłam wpływ parametrów procesu na

morfologię oraz strukturę włókien. Wytworzyłam podłoża,

na których stopień proliferacji komórek po 14 dniach hodow-

li jest trzykrotnie wyższy niż na próbce kontrolnej. Określiłam

optymalną ilość dodatku biopolimeru w celu podniesienia

adhezji, aktywności i proliferacji wybranych typów komórek.

„Podróż przecież nie zaczyna się w momencie, kiedy

ruszamy w drogę i nie kończy, kiedy dotarliśmy do

mety. W rzeczywistości zaczyna się dużo wcześniej i

praktycznie nie kończy się nigdy, bo taśma pamięci kręci

się w nas dalej mimo, że fi zycznie dawno już nie ruszamy

się z miejsca. Wszak istnieje coś takiego jak zarażenie

podróżą i jest to rodzaj choroby w gruncie rzeczy

nieuleczalnej” Ryszard Kapuściński

69




Wyniki badań mogą posłużyć również instytucji goszczącej

jako tło do kolejnych projektów. Wydaje się, że praca w la-

boratorium biologicznym była nie tylko kształcąca dla mnie

jako stypendysty, ale również dla mojego opiekuna. Nastę-

powała między nami wymiana wiedzy nauki o polimerach

i biologii. Dodatkowo, z uwagi na wieloletnie doświadczenie

jednostki macierzystej, następował przepływ informacji na

temat interpretacji badań struktury nadmolekularnej włó-

kien (krystaliczności oraz orientacji nadmolekularnej).

Prowadzone prace pozwoliły mi na dokończenie pracy

doktorskiej, z którą projekt był ściśle związany. Dodatko-

wo, uzyskane w Szwajcarii doświadczenie pozwala mi na

przyuczanie innych doktorantów do pracy w tej tematyce,

a doświadczenie pracy w laboratorium biologicznym mam

nadzieję wykorzystywać bezpośrednio w laboratorium

badań in vitro. Zdobyta umiejętność i doświadczenie pra-

cy na różnego typu urządzeniach pozwala mi obecnie na

optymalizację doboru zakupywanego przez jednostkę ma-

cierzystą sprzętu badawczego. Moje plany osobiste są ści-

śle związane z biomateriałami oraz badaniami klinicznymi.

Stypendium stało się nieocenionym źródłem doświadczeń

oraz motywacją do pracy naukowej i podejmowania no-

wych wyzwań.

Praca w międzynarodowej grupie nie tylko daje możliwość

poszerzania wiedzy w wybranej dziedzinie nauki. Zwiększa

także samodzielność naukową oraz prywatną. Uczy otwarto-

ści oraz dodaje wiary we własne siły i możliwości. W instytu-

cji goszczącej miałam możliwość skorzystania z wielu urzą-

dzeń, których w instytucji macierzystej nie ma (część z nich

jest obecnie zakupywana). Praca pod okiem specjalistów

CZY WIESZ, ŻE...• Jeśli chcesz zobaczyć fragment Szwajcarii, włącz Jamesa Bonda. W fi lmie W

tajnej służbie Jej Królewskiej Mości zobaczysz m.in. szwajcarskie Alpy zimą oraz

obracającą się restaurację na Schiltronie w okolicy Interlaken.

• Jadąc na znane w Szwajcarii termy w Vals, warto zajrzeć do podziemnej chatki

Hobbita, można nawet pokusić się o krótki w niej pobyt. Ceny odstraszają, ale

dla prawdziwych fanów bohaterów Tolkiena oraz znawców architektury wnętrz

to nie lada gratka.

• Bazylea jako jedno z miast Szwajcarii o najdłuższej historii zachwyca pięknymi

kamieniczkami oraz niejednokrotnie brukowymi wąskimi uliczkami. Można

zwiedzić najstarsze państwowe muzeum malarstwa czy napić się kawy/zjeść

ciastko w kafejce w… Katedrze bazylejskiej.

70

biologów pozwoliła mi na samodzielne wykonanie badań

in vitro na formowanych materiałach, co z uwagi na moje

wykształcenie oraz wcześniejszy brak laboratorium badań

przedklinicznych również nie byłoby możliwe w jednostce

macierzystej.

Stypendium stało się inspiracją do podejmowania wyzwań,

rozwijania własnych umiejętności, szerszego patrzenia na

rzeczywistość. Projekt pracy doktorskiej był próbą upo-

rządkowania i uzupełnienia danych literaturowych na te-

mat wpływu parametrów procesu formowania włókien na

strukturę nadmolekularną. Mam silne przeświadczenie, że

tak szczegółowe poznanie procesu oraz interakcji tworzo-

nych włóknin z wybranymi typami komórek, pozwoli na

prowadzenie dalszych badań nad innowacyjnymi materiała-

mi w celu ich komercjalizacji, zgodnie z zapotrzebowaniem

przemysłu farmaceutycznego i/lub kosmetycznego.


Moja praca doktorska oraz zdobyta wiedza i umiejętności by-

łyby znacznie uboższe. Pobyt w EMPA-ie umożliwił mi pozna-

nie wielu ciekawych ludzi, z którymi do dziś jestem w kontak-

cie, a także poznanie wielu pięknych miejsc w Szwajcarii oraz

południowych Niemczech. Dał mi szansę na zmiany i wiarę

w słuszność walki o realizację marzeń.

„Podróż przecież nie zaczyna się w momencie, kiedy ruszamy

w drogę i nie kończy, kiedy dotarliśmy do mety. W rzeczy-

wistości zaczyna się dużo wcześniej i praktycznie nie kończy

się nigdy, bo taśma pamięci kręci się w nas dalej mimo, że

fi zycznie dawno już nie ruszamy się z miejsca. Wszak istnie-

je coś takiego jak zarażenie podróżą i jest to rodzaj choroby

w gruncie rzeczy nieuleczalnej” Ryszard Kapuściński

Stypendysta: Rafał Ślefarski, doktorProjekt: Symultaniczne badania PIV/LIF dla określenia

własności płomieni kinetycznych / Simultaneous PIV/LIF

for local fl ame front characterization (PIV/LIF)



Instytucja macierzysta / opiekun projektu: Politechnika Po-

znańska / prof. dr hab. inż. Tomasz Dobski

Instytucja goszcząca / opiekun projektu: Paul Scherrer Insti-

tute / dr ing. Peter Janhson

Dr Rafał Ślefarski, rocznik 1978, jest pracownikiem nauko-

wym i projektantem urządzeń gazowych. Wychował się na

Kujawach, gdzie rozpoczął swoją przygodę z techniką, koń-

cząc w 1998 r. Technikum Mechaniczne. Następnie rozpoczął

studia na Politechnice Poznańskiej, które ukończył z wyróż-

nieniem w 2003 r., broniąc pracę dyplomową pt. Badanie pro-

cesu dopalania gazów odpadowych w dopalaczu gazów (opie-

kun naukowy: prof. dr hab. inż. Tomasz Dobski, Laboratorium

Technologii Gazowych Politechniki Poznańskiej). W 2004 r.

odbył czteromiesięczny staż naukowy w Royal Instytut of

Technology w Sztokholmie. Po powrocie swoją pasję zwią-

zaną z poznaniem procesu spalania paliw gazowych rozwijał

w czasie przygotowywania rozprawy doktorskiej zatytuło-

wanej Badania procesu spalania paliw gazowych z wysokotem-

peraturową regeneracją ciepła, którą obronił w 2008 r. W cza-

sie realizacji doktoratu był laureatem konkursu „Stypendia

dla najlepszych uczestników studiów doktoranckich w Wiel-

kopolsce z zakresu nauk przyczyniających się do rozwoju re-

gionu” (2006). W 2010 r. został stypendystą programu SCIEX,

co umożliwiło mu czternastomiesięczny pobyt i pracę na-

ukową w Narodowym Laboratorium Szwajcarii: Paul Scherrer

Institute. Jest autorem i współautorem kilkunastu artykułów

71




naukowych oraz trzech międzynarodowych patentów. Od

zakończenia studiów współpracuje z fi rmą inżynierską w za-

kresie projektowania systemów spalania zasilanych paliwami

gazowymi.

Jest żonaty, ma dwie córeczki – pięcioletnią Martę i kilkumie-

sięczną Julię. Czas wolny spędza na podróżowaniu i jeździe

na rowerze.

Opis projektu

Wybór instytucji goszczącej w Szwajcarii został podykto-

wany wcześniejszą współpracą zespołu prof. Tomasza Do-

bskiego z grupą badawczą dr. Petera Janhsona. Wcześniej-

sza współpraca polegała przede wszystkim na wzajemnych

spotkaniach i prezentowaniu prac wykonywanych w da-

nych laboratoriach oraz wspólnym przygotowaniu wniosku

o uzyskanie funduszy na prowadzenie badań. Zacieśnienie

kontaktów pomiędzy Laboratorium Technologii Gazowych

(LTG) Politechniki Poznańskiej i Laser Diagnostic Group (LDG)

nastąpiło, w momencie gdy zespół LTG wykonywał badania

dla szwajcarskiego koncernu energetycznego Alstom. Po-

nadto, we wcześniejszych latach jeden z doktorantów prof.

Dobskiego ukończył studia doktoranckie w ETH Zurych, re-

alizując swoje badania w Paul Scherrer Institute.

Głównym celem projektu było wyznaczenie tzw. lokalnej

turbulentnej prędkości spalania i opracowanie korelacji po-

między tą prędkością oraz turbulentną prędkością spalania

wyznaczaną w oparciu o defi nicję global fuel consumption dla

gazowych paliw metanowych. Dla zgromadzenia odpowied-

nich danych zaproponowałem równoczesne użycie dwóch

laserowo-optycznych technik pomiarowych Particle Image

Velocimetry (PIV) oraz Laser Induced Fluorescence (LIF).

Czy nastąpiły jakieś zmiany w trakcie realizacji projektu

Po przeprowadzeniu wstępnych badań dokonałem mody-

fi kacji założonego programu badawczego. Modyfi kacja po-

legała na tym, że badania rozkładu prędkości (PIV) w anali-

zowanych płomieniach były realizowane w rozdzieleniu od

badań mających na celu znalezienie strefy płomienia (LIF).

Badania te były jednak prowadzone dla tych samych parame-

trów operacyjnych stanowiska badawczego. Zmiana założo-

nego kierunku badań została podyktowana możliwościami

sprzętowymi. Okazało się, że dla zgromadzenia odpowied-

niej ilości danych dla przeprowadzenia badań statystycznych

konieczne było stosowanie laserów i kamer o wysokiej czę-

stotliwości pomiarowej. W chwili realizacji projektu SCIEX,

zespół LDG posiadał sprzęt o wysokiej częstotliwości tylko

dla techniki pomiarowej PIV. Obecnie rozpoczęto procedu-

rę zakupu sprzętu o wysokiej częstotliwości pomiarowej dla

techniki pomiarowej LIF.


W czasie realizacji projektu udało się zgromadzić bardzo dużą

ilość danych eksperymentalnych dotyczących zachowania się

płomieni kinetycznych ubogich mieszanek gazów metano-

wych. Dane zostały zebrane dla szerokiej grupy parametrów

eksploatacyjnych, takich jak: prędkość wypływu, współczyn-

nik nadmiaru powietrza oraz temperatura substratów. Parame-

try operacyjne stanowiska badawczego zostały tak dobrane,

aby były jak najbliższe parametrom w rzeczywistych palnikach

turbin gazowych, z tym wyjątkiem, że badania w laboratorium

były prowadzone dla ciśnienia otoczenia. W czasie programu

badawczego uzyskałem rezultaty pomiarowe dla różnych

geometrii palnikowych: dwóch palników osiowo-symetrycz-

nych oraz palnika wirowego. Dla ww. palników scharakteryzo-

wałem takie wielkości jak: stopień turbulencji, rozkład prędko-

ści w płomieniu, integral length scale, grubość płomienia oraz

położenie płomienia. Na podstawie powyższych danych eks-

perymentalnych została wyznaczona turbulentna prędkość

spalania w oparciu o dwa modele teoretyczne: global fuel con-

sumption ST,g oraz local dispalcemnt ST,l. Otrzymane wartości

turbulentnej prędkości spalania wyznaczone w oparciu o dane

eksperymentalne z metod pomiarowych LIF i PIV dały dobrą

zgodność z wartościami turbulentnej prędkości spalania ob-

liczonymi według metody global fuel consumption. W chwili

obecnej trwa dalsza obróbka uzyskanych danych w celu zna-

lezienia korelacji pomiędzy poszczególnymi parametrami pło-

mienia a prędkościami ST,g oraz ST,l.

Praca w szwajcarskim instytucie odkryła przede mną nowe oblicze

nauki oraz kierunki dalszego rozwoju naukowego. Wskazała mi również

możliwości wykorzystania istniejącej bazy aparaturowej do zastosowania

w zupełnie innych badaniach niż te, które były prowadzone do tej pory

72

Korzyści zawodowe/naukowe/osobiste zrealizowanego

projektu

Moim zdaniem jednostka macierzysta (Politechnika Poznań-

ska) zyskała na współpracy nie tylko to, że jeden z jej pra-

cowników ma wyższe kwalifi kacje zawodowe, co powinno

zaowocować wyższym poziomem kształcenia, ale również

posiada wiedzę, jak powinien funkcjonować dobrze zarzą-

dzany zespół badawczy. Ponadto, zostały nawiązane bliższe

kontakty personalne i zawodowe pracowników obydwu

instytucji, dzięki którym możliwe będzie przygotowanie

wspólnych przedsięwzięć badawczych, a być może również

wymiana studentów i doktorantów w ramach różnych pro-

gramów stypendialnych.

Poza oczywistą zaletą pracy badawczej w Szwajcarii, jaką

jest wyposażenie laboratoriów badawczych w najnowocze-

śniejszy sprzęt pomiarowy, pracownik naukowy dysponuje

o wiele dłuższym czasem na prowadzenie badań i pracę

naukową. W Polsce poziom biurokracji, prawo o zamówie-

niach publicznych, wewnętrzne rozporządzenia uczelniane

(pieczątki, formularze itp.) sprawiają, że okres przygotowa-

nia do badań od strony technicznej wydłuża się kilka lub

nawet kilkanaście razy. Zanim pracownik naukowy będzie

miał możliwość rozpoczęcia prawdziwej pracy badawczej

musi być urzędnikiem, kurierem, handlowcem. W insty-

tucie, w którym miałem przyjemność pracować, istniało

ogromne wsparcie ze strony departamentów fi nansowych

i „zakupowych”, które to powadziły negocjacje z kontra-

hentami. Dawało mi to możliwość pracy stricte naukowej.

Co więcej, na innym poziomie istniało wsparcie obsługi IT

instytutu, gdzie problemy softwarowe były rozwiązywane

niemal od ręki, a w wypadku uszkodzenia sprzętu wymiana

elementów następowała w możliwie najkrótszym czasie.

Jestem również pod wrażeniem zarządzania projektami

badawczymi, które prowadzone były indywidualnie przez

pracowników i doktorantów pod nadzorem szefa grupy.

Postęp każdego z projektów był przedstawiany na co dwu-

tygodniowych zebraniach, gdzie cała grupa konsultowała

wyniki i podpowiadała inne możliwe rozwiązywanie.


Przed rozpoczęciem projektu SCIEX prace badawcze

wykonywane w Laboratorium Technologii Gazowych

ukierunkowanie były głownie na badania stosowane,

wynikające ze współpracy z partnerami przemysłowymi.

Większość zadań było wykonywanych w celu odpowiedzi

na konkretne pytania stawiane przez firmy energetyczne

czy gazownicze. Po zakończeniu projektu i powrocie do

Polski podjąłem działania mające na celu przygotowanie

badań o charakterze zbliżonym do tych prowadzonych

podczas realizacji projektu w Szwajcarii, a więc badań

z dziedziny badań podstawowych. Złożyliśmy wnioski

o dofinansowanie na zakup niezbędnej aparatury badaw-

czej. Równocześnie prowadzimy badania mające wskazać

możliwości wykorzystania innych technik pomiarowych

umożliwiających uzyskanie zbliżonych rezultatów do tych,

jakie osiągnięto podczas pobytu w Szwajcarii. Gdyby nie

stypendium – prawdopodobnie nastąpiłby mój rozbrat

z pracą naukową na uczelni i przejście do sektora przemy-

słowego.

Praca w szwajcarskim instytucie odkryła przede mną nowe

oblicze nauki oraz kierunki dalszego rozwoju naukowego.

Wskazała mi również możliwości wykorzystania istniejącej

bazy aparaturowej do zastosowania w zupełnie innych bada-

niach niż te, które były prowadzone do tej pory.

CZY WIESZ, ŻE...• W czasie mojego pobytu w Szwajca-

rii przez kilka miesięcy towarzyszyła

mi moja rodzina, żona i pięcioletnia

córka. Największe wrażenie na mo-

jej córeczce zrobiła możliwość picia

wody bezpośrednio z fontann i przy-

drożnych źródełek.

• Możliwe jest przejechanie całej

Szwajcarii na rowerze po wyznaczo-

nych do tego specjalnie i oznakowa-

nych ścieżkach rowerowych.

73




Stypendystka: Izabela Bobowska, doktorProjekt: Optymalizacja i zwiększenie skali syntezy ferro-

magnetycznych nanocząstek i ich integracja do polime-

rowej matrycy. NANOMAGN / Optimization and upscaling

of the synthesis of ferromagnetic nanoparticles and their

integration in a polymeric matrix. NANOMAGN




Łódzka / dr hab. inż. prof. PŁ Piotr Wojciechowski


Applied Science – Fribourg (HES-SO Fribourg) / dr Stefan

Hengsberger

Dr Izabela Bobowska urodziła się w 1981 r. w Łodzi. W 2005

r. ukończyła studia magisterskie na kierunku chemia na Wy-

dziale Fizyki i Chemii Uniwersytetu Łódzkiego. W tym samym

roku rozpoczęła studia doktoranckie na Wydziale Chemicz-

nym Politechniki Łódzkiej. W 2010 r. obroniła pracę doktorską

na temat: Nanokompozyty organiczno-nieorganiczne (2-hy-

droksypropylo)celulozy. Wytwarzanie, właściwości i zastosowa-

nia i uzyskała stopień doktora nauk chemicznych. W marcu

2010 r. rozpoczęła pracę w Katedrze Fizyki Molekularnej

Politechniki Łódzkiej. W okresie listopad 2010 r. – paździer-

nik 2011 r. odbyła zagraniczny staż podoktorski we Fryburgu

(Szwajcaria) w ramach Programu Sciex–NMSch. W listopadzie

2011 r., po zakończeniu rocznego stypendium, podjęła po-

nownie pracę w Katedrze Fizyki Molekularnej PŁ.

Opis projektu

Mój udział w programie był możliwy dzięki prof. Jacques’owi

Bersierowi i prof. Jackowi Ulańskiemu, którzy spotkali się przy

okazji przygotowań do europejskiego projektu CLUSTER-

PLAST. Spotkanie to zaowocowało propozycją współpracy

w ramach programu SCIEX. Moje doświadczenie w pracy

z nanomateriałami i nanokompozytami organiczno-nieorga-

nicznymi było zbieżne z badaniami prowadzonymi przez dr

Stefana Hengsbergera, który podjął się roli host mentora.

Celem projektu była synteza ferromagnetycznych nano-

cząstek tlenków żelaza charakteryzujących się anizotropią

kształtu, ich modyfi kacją i inkorporacją do polimerowej

matrycy. Realizacja projektu zakładała współpracę dwóch

instytucji przyjmujących tzn. HES-SO Fribourg oraz Instytutu

Adolphe Merkle (Uniwersytet Fryburski) – z grupą badaw-

czą dr. Hervé’a Dietscha. Kierunek badań uległ nieznacznej

modyfi kacji polegającej na przeniesieniu zainteresowania

głównie na badania podstawowe, których rezultaty okazały

się najbardziej interesujące.


Efektem końcowym zrealizowanego przeze mnie projektu

było opracowanie metody kontrolowanej redukcji nanoczą-

stek hematytu (Fe2O

3) do magnetytu (Fe

3O

4) w podwyższo-

nej temperaturze (300°C) i pod ciśnieniem wodoru (11 b).

CZY WIESZ, ŻE...We Fryburgu działa fundacja „Archi-

vum Helveto-Polonicum”, która zaj-

muje się zbieraniem i udostępnianiem

wszelkich dokumentów i świadectw

obecności Polaków w Szwajcarii?

Fundacja posiada m.in. zbiór dotyczą-

cy żołnierzy polskich internowanych

w Szwajcarii podczas II wojny świato-

wej. Więcej informacji na temat zbio-

rów fundacji można znaleźć na stronie:

http://www.fondationahp.ch

74

Udało mi się otrzymać hybrydowe nanocząstki hematyt/

magnetyt o różnym udziale tych faz. Im większy udział fazy

magnetytu, tym odpowiedź magnetyczna materiału (wiel-

kość namagnesowania) jest silniejsza. Jednocześnie, łagodne

warunki redukcji pozwoliły zachować pierwotny, wrzeciono-

waty kształt nanocząstek hematytu. Takie nanocząstki wyka-

zują nie tylko anizotropię kształtu, ale także anizotropię wła-

ściwości magnetycznych i orientują się w zewnętrznym polu

magnetycznym. Wytworzone nanocząstki poddałam dalszej

modyfi kacji poprzez pokrycie ich cienką warstwą krzemion-

ki. Modyfi kacja nanocząstek pozwoliła na ich inkorporację do

polimerowej matrycy (poli(metakrylan metylu) i wytworze-

nie nanokompozytów organiczno-nieorganicznych z udzia-

łem nanocząstek magnetycznych.

Uzyskane w projekcie wyniki okazały się bardzo ciekawe

i obiecujące. Planowana jest dalsza współpraca związana

z kontynuacją badań i realizacją wspólnych projektów na-

ukowych. Jeden wspólny projekt badawczy został już zgło-

szony do konkursu organizowanego przez Narodowe Cen-

trum Nauki.

Wartością dodaną projektu była…

Znakomita organizacja i wyposażenie laboratoriów szwaj-

carskich. Olbrzymie znaczenie dla przeprowadzonych badań

miał swobodny dostęp do aparatury badawczej, takiej jak mi-

kroskop elektronowy czy magnetometr wibracyjny. Dostęp

do tak zaawansowanej aparatury nie jest możliwy w mojej

jednostce macierzystej w Polsce. Szczególnie wartościowe

było dla mnie także nawiązanie znajomości z osobami, które

specjalizują się w różnych dziedzinach związanych z tematy-

ką projektu, co stwarza sposobność dalszej współpracy i roz-

wijania podjętych badań.

Realizacja projektu badawczego w zagranicznym ośrodku

była dla mnie nie tylko ważnym doświadczeniem zawodo-

wym, ale także życiowym. Dzięki pracy w zupełnie nowym

środowisku naukowym zdobyłam bezcenną wiedzę, istot-

ną dla mojego dalszego rozwoju zawodowego. Możliwość

dyskusji i wymiany doświadczeń ze specjalistami z różnych

dziedzin nauki bardzo poszerza horyzonty i jest inspiracją do

dalszej pracy. Gdyby nie stypendium, nie miałabym możliwo-

ści poznania Szwajcarii i przekonania się o jej szczególnym

uroku i wyjątkowej życzliwości mieszkańców.

75




Stypendysta: Sebastian Tomasz Kołodziejczyk, doktorProjekt: Metafi zyczne podstawy funkcjonowania umysłu /

Metaphysics of Mental Life

Obszar tematyczny: fi lozofi a



Jagielloński / prof. Jan Woleński


Genewski / prof. Kevin Mulligan

Dr Sebastian Tomasz Kołodziejczyk, rocznik 1973, jest

fi lozofem i nauczycielem akademickim w Uniwersytecie Ja-

giellońskim. W latach 1994–1997 studiował fi lozofi ę w Uni-

wersytecie Jagiellońskim i University of Bristol (UK). W roku

akademickim 2001/2002 odbył staż w University of Oxford.

W 2002 r. obronił doktorat na podstawie pracy Zagadnienie

prawdy transcendentalnej. Od 2002 r. jest zatrudniony w In-

stytucie Filozofi i UJ.

Dotychczas opublikował kilkadziesiąt artykułów z zakre-

su metafi zyki, fi lozofi i umysłu, historii fi lozofi i oraz fi lozofi i

religii. W 2006 r. wydał książkę Granice pojęciowe metafi zyki

(seria: Monografi e Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, Wrocław:

Wyd. UWr 2006), a w 2011 r. ukazała się praca pod jego redak-

cją pt. Przewodnik po metafi zyce (Kraków: Wyd. WAM). Wraz

z dr. Januszem Salamonem jestem redaktorem pionierskiej

serii Przewodniki po fi lozofi i, wielotomowej serii poświęconej

zasadniczym dyscyplinom fi lozofi cznym oraz okresom w hi-

storii fi lozofi i.

Od roku 2006 jest redaktorem naczelnym anglojęzycznego

pisma Polish Journal of Philosophy, a także zastępcą redak-

tora naczelnego Forum Philosophicum (do 2012 r.). W latach

2009–2011 członek zespołu European Journal for Philosophy

of Religion. Ponadto, jest członkiem założycielem Central Eu-

ropean Society for Philosophy of Religion (pełnił funkcję pre-

zesa w latach 2007–2008, 2011-dotychczas) oraz członkiem

zespołu Centrum Kultury i Dialogu (do 2010 r.). Od wielu lat

należy do Polskiego Towarzystwa Filozofi cznego.

W minionych latach był laureatem wielu nagród i stypen-

diów, w tym m.in. Funduszu im. Stanisława Estreichera UJ,

Funduszu im. Adama Krzyżanowskiego UJ, Fundacji na Rzecz

Nauki Polskiej, Fundacji Tygodnika Polityka oraz stypendium

SCIEX. W roku akademickim 2008/2009 przebywał na stażu

badawczym w Graduate Center of the City University of New

York, a w 2010/2011 w Department of Philosophy, University

of Geneva.

W najbliższym czasie ukaże się jego książka Idea metafi zyki,

a także redagowana wspólnie z dr. Januszem Salamonem

Knowledge, Action, Pluralism: Contemporary Perspectives in

Philosophy of Religion (Peter Lang Verlag, 2012). W przygoto-

waniu znajduje się książka Metaphysics of Mental Life.

Opis projektu

Prof. Kevin Mulligan od lat współpracował z prof. Janem

Woleńskim. Interesował się polskim życiem naukowym (fi -

lozofi cznym), a także czynnie w nim uczestniczył. Promował

polską fi lozofi ę za granicą. Ponadto, prof. Kevin Mulligan od

lat należy do Advisory Board (Rady Naukowej) fi lozofi cznego

czasopisma anglojęzycznego wydawanego przez Uniwer-

sytet Jagielloński & PDC (USA), którego jestem redaktorem

naczelnym. Dodatkowo, wcześniej na rocznym stypendium

doktoranckim w Uniwersytecie Genewskim przebywał mój

młodszy kolega, mgr Jacek Wawer. Wszystkie te względy

wraz z faktem, iż Katedra Filozofi i na Uniwersytecie Genew-

skim, której szefem był prof. Mulligan, cieszy się wielkim pre-

stiżem, zdecydował o wyborze tej jednostki. Wybór zapew-

niał rozwój naukowy, poszerzenie kontaktów, uczestnictwo

76

w silnej grupie badawczej oraz cyklicznych i częstych wyda-

rzeniach naukowych.

Celem projektu były publikacje artykułów oraz – długo-

terminowo – książki w języku angielskim. Kierunek badań

nie został zmodyfikowany. W pewnej części projekt został

uzupełniony przez badania, które musiały być zrealizowa-

ne ze względu na naturę podjętych problemów. Zakres

nowych badań nie był jednak znaczny i dotyczył głów-

nie ontologicznej problematyki zależności/niezależności

(dependence/independence problem) ściśle powiązanej

z kwestią relacji między tym, co konkretne, i tym, co abs-

trakcyjne.

Pobyt badawczy w Uniwersytecie Genewskim zakończył się

pełnym sukcesem. W czasie jego trwania, jak również po po-

wrocie, opublikowałem kilka artykułów (w tym co najmniej

połowa bezpośrednio powiązana jest z projektem, a reszta

powiązana wtórnie). Cały czas pracuję nad książką Metaphy-

sics of Mental Life, która będzie głównym rezultatem tego

pobytu. Wstępna data ukazania się książki to rok 2013 lub

przełom lat 2013 i 2014.

Ponadto, wygłosiłem szereg referatów na konferencjach kra-

jowych i zagranicznych oraz przebywałem na krótkotermi-

nowym pobycie w Rutgers University oraz City University of

New York (USA), nawiązując współpracę z Rutgers University

Center for Cognitive Science.

Prace badawcze z zakresu fi lozofi i, szczególnie zaś metafi -

zyki, nie mają bezpośredniego, praktycznego zastosowania.

Wszelako moja praca dotyczy zagadnień z zakresu tak me-

tafi zyki, jak i fi lozofi i umysłu. Ta druga dyscyplina pozwala

widzieć przynajmniej niektóre ustalenia jako łatwiej apliko-

walne. Taką możliwość widzę przede wszystkim, gdy chodzi

o modelowanie sztucznych inteligentnych systemów po-

znawczych.

Najistotniejsze rezultaty i korzyści wynikające ze zrealizo-

wanego projektu

Instytucja szwajcarska dopiero zacznie odnosić korzyści

z mojej obecności w ramach stypendium SCIEX. W tej chwili

trwają prace koncepcyjne nad uruchomieniem studiów łą-

czonych – Uniwersytetu Jagiellońskiego z Uniwersytetem

Genewskim. Dodatkowo, w planach jest złożenie wspólne-

go projektu badawczego do instytucji fi nansujących (NCN,

MNiSW). Bezpośrednie korzyści to moja praca na rzecz cza-

sopisma Dialectica oraz partycypowanie w życiu organizacyj-

nym i naukowym Katedry Filozofi i tamtejszego uniwersytetu.

Korzyści płynące z realizacji stypendium dla Uniwersytetu

Jagiellońskiego to w pierwszej kolejności profi ty naukowe.

Uniwersytet Jagielloński zatrudnia w mojej osobie specjalistę

w zakresie wiodących dyscyplin fi lozofi cznych, orientujące-

go się w najnowszych trendach badawczych, posiadającego

rozległe kontakty towarzyskie i naukowe. W dalszej kolejno-

ści, UJ będzie korzystał z efektów długofalowej współpracy

instytucjonalnej i naukowej.

Współpraca między konsorcjum projektowym będzie kon-

tynuowana. Związki między uniwersytetami Genewskim

i Jagiellońskim będą podtrzymywane w postaci wspólnie

prowadzonych studiów magisterskich, a także – już na płasz-

czyźnie indywidualnej – w ramach projektu badawczego,

angażującego badaczy ze Szwajcarii i Polski, również z moim

udziałem. Dodatkowo, wciąż istnieje spore zainteresowanie

odbyciem stażu doktorskiego lub podoktorskiego ze strony

młodszych kolegów z UJ.

Wartość dodana projektu SCIEX

Wartość dodaną można poddać pewnej kategoryzacji:

1. Formalno-organizacyjna

Pobyt w Genewie pozwolił na regularną, nieobciążoną dy-

daktycznie pracę naukową. Skupienie się na celach badaw-

czych, z wyłączeniem innych. Dzięki temu możliwe stało się

Prace badawcze z zakresu fi lozofi i, szczególnie zaś metafi zyki, nie mają

bezpośredniego, praktycznego zastosowania. Wszelako moja praca

dotyczy zagadnień z zakresu tak metafi zyki, jak i fi lozofi i umysłu. Ta

druga dyscyplina pozwala widzieć przynajmniej niektóre ustalenia jako

łatwiej aplikowalne. Taką możliwość widzę przede wszystkim, gdy chodzi

o modelowanie sztucznych inteligentnych systemów poznawczych

77




uczestnictwo w wielu (kilkunastu) wydarzeniach naukowych,

takich jak sympozja, warsztaty, konferencje, wykłady okazjo-

nalne, w których nie mógłbym brać udziału, będąc w Polsce.

To zaś pozwoliło na zaznajomienie się z wiodącymi fi lozofami

młodszego i średniego pokolenia z Europy oraz USA. Ponad-

to, dzięki obecności w Genewie zapoznałem się ze sposobem

organizacji pracy grupy badawczej, procedurami aplikacyj-

nymi o granty, funkcjonowaniem dużych projektów. Nie bez

znaczenia była także możliwość przyswojenia sobie sposobu

funkcjonowania jednostki akademickiej o nieco odrębnym

ustroju niż moja macierzysta jednostka.

2. Merytoryczna

Wspomniana powyżej partycypacja w wielu wydarzeniach

naukowych oraz kontakty ze specjalistami pozwoliły mi po-

szerzyć pole swoich kompetencji, twórczo podejść do wie-

lu zagadnień, nad którymi pracowałem, a także – szukać

alternatywnych, nowatorskich rozwiązań problemów, które

wydawały się nieaktualne. Dzięki temu pobytowi doceniłem

zastosowanie narzędzi logicznych w analizie problemów

z zakresu fi lozofi i umysłu oraz płodność problematyki na

styku kilku dyscyplin fi lozofi cznych, głównie fi lozofi i języka,

metafi zyki, fi lozofi i umysłu i antropologii.

Realizacja projektu wpłynęła przede wszystkim na rozwój

moich dotychczasowych zainteresowań. Po zamknięciu

projektu i opublikowaniu książki Metaphysics of Mental Life

zamierzam kontynuować badania nad statusem reprezenta-

cji, rozszerzając obszar badawczy o ustalenia z zakresu nauk

ścisłych, tym samym wchodząc na pole zajmowane przez

Cognitive Science (tj. kognitywistykę). Plany osobiste zwią-

zane są bardziej ze współpracą indywidualną, poszerzeniem

jej w kontekście kontaktów z młodymi pracownikami nauko-

wymi z Uniwersytetu Genewskiego oraz stworzenie bazy do

dalszej kooperacji.


Szwajcaria to było zupełnie nowe i niepowtarzalne do-

świadczenie. Przebywałem już na długookresowych poby-

tach naukowych w Wielkiej Brytanii i USA. Pobyt w Szwajca-

rii uświadomił mi potencjał naukowy tego kraju, możliwości

realizacji projektów badawczych, a także wspaniałą kulturę

duchową i materialną jego mieszkańców. Życie w Szwajca-

rii (mimo że głównie mieszkałem we Francji, tuż przy CERN)

wspominam z nostalgią, mając na względzie wspaniałą ar-

chitekturę, przyjaznych mieszkańców, bardzo dobrą kawę

i cudowny klimat Genewy. Pobyt naukowy w Genewie

otworzył mnie na inny niż transatlantycki model współpra-

cy badawczej. Pozwolił lepiej zrozumieć kulturę akademic-

ką tej części Europy i poznać innowacyjność w sferze badań

naukowych wśród przedstawicieli młodego pokolenia fi lo-

zofów ze Szwajcarii.

78

PODZIĘKOWANIA

79




Podziękowania

W imieniu całego Zespołu Funduszy Stypendialnych ser-

decznie dziękujemy wszystkim, którzy przez ostatnie trzy

lata wspierali nas w sprawowaniu funkcji Punktu Kontakto-

wego Funduszu Stypendialnego SCIEX w Polsce.

Szczególne podziękowania kierujemy do strony szwajcar-

skiej. Bez wsparcia Konfederacji Szwajcarskiej na rzecz zmniej-

szenia różnic gospodarczych i społecznych w rozszerzonej

Unii Europejskiej, ustanowienia Programu Szwajcarskiego,

nasza wspólna przygoda badawcza byłaby niemożliwa. Two-

rzenie partnerstw badawczych przez polsko-szwajcarskie

konsorcja naukowe umożliwiło transfer wiedzy, technologii

i doświadczenia między uczelniami i ośrodkami badawczy-

mi, ale przede wszystkim pozwoliło wzmocnić kompetencje

naukowe i umiejętności osób indywidualnych – doktoran-

tów, młodych naukowców oraz ich opiekunów naukowych.

Bardzo dziękujemy JE Ambasadorowi Konfederacji Szwaj-

carskiej w Polsce za nieocenioną pomoc i otwartość na

współpracę. Zawsze mogliśmy liczyć na wsparcie Ambasa-

dy i pracowników Biura Szwajcarsko-Polskiego Programu

Współpracy przy Ambasadzie Szwajcarii w Warszawie, którzy

entuzjastycznie włączali się w organizowane przez nasz Ze-

spół inicjatywy i wydarzenia.

Dziękujemy również Konferencji Rektorów Uniwersytetów

Szwajcarskich oraz Krajowej Instytucji Koordynującej – Mi-

nisterstwu Rozwoju Regionalnego – za dobrą współpracę

i wsparcie naszych działań promocyjno-informacyjnych.

Szczególne podziękowania kierujemy do stypendystów Fun-

duszu Stypendialnego SCIEX – to dzięki Państwa pomysłom

na ciekawe projekty i innowacyjne badania czerpiemy radość

z wykonywanej pracy. Cieszy nas również to, że polscy na-

ukowcy – ich wiedza, doświadczenie i umiejętności – zyskują

wysokie uznanie szwajcarskich współpracowników i opieku-

nów naukowych.

Dziękujemy bardzo Zarządowi oraz zespołom wspomaga-

jącym w naszej macierzystej instytucji, Fundacji Rozwoju

Systemu Edukacji, za udaną współpracę, często niewidoczną

na zewnątrz, ale jakże cenną w codziennej działalności zawo-

dowej. To dzięki naszym wspólnym działaniom informacyj-

no-promocyjnym liczba składanych wniosków do Funduszu

rosła z roku na rok.

Przed nami ostatni nabór wniosków, który odbędzie się jesie-

nią 2013 r. Cieszymy się, że przy tej okazji pojawi się ponowna

możliwość współpracy ze wszystkimi wspomnianymi insty-

tucjami, które przyczyniły się do sukcesu w realizacji Fundu-

szu Stypendialnego SCIEX. Jednocześnie mamy nadzieję, że

możliwość współpracy polskich i szwajcarskich naukowców

będzie kontynuowana w ramach kolejnej edycji Funduszu.

ZESPÓŁ FUNDUSZU STYPENDIALNEGOKATARZYNA ALEKSANDROWICZ

MAGDALENA GESSEL

SYLWIA IŻYNIEC

ANNA PAVLOVYCH

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji / Fundusz Stypendialny SCIEX

ul. Mokotowska 43, 00-551 Warszawa / tel.: +48 22 46 31 470, fax: +48 22 46 31 028

www.sciex.pl

Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i...

Documents

Transcript of Projekty badawcze realizowane w ramach Funduszu Stypendialnego SCIEX–NMSch – cele i...