Projekt zaŁożeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię ...Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o...

PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU

ZAOPATRZENIA W CIEPŁO,

ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA

GAZOWE GMINY GRĘBÓW

NA LATA 2013 - 2028 Urząd Gminy Grębów

Grębów, 2013

1 | S t r o n a

PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY GRĘBÓW

Autor:

mgr Piotr Pawelec z zespołem

Instytut Dobrych Ekorozwiązań „Alternatywa” Sp. z o.o.

pl. Kilińskiego 2, 35-005 Rzeszów

www.ide-a.pl e-mail: [email protected]

fax: 17 778 82 93

Rzeszów, wrzesień 2013

http://www.ide-a.pl/

mailto:[email protected]

2 | S t r o n a


Spis treści 1. Wstęp .............................................................................................................................................. 4

1.1. Podstawa prawna opracowania .............................................................................................. 4

1.2. Zakres opracowania i okres jego obowiązywania ................................................................... 6

1.3. Cel opracowania ...................................................................................................................... 7

1.4. Uwarunkowania zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Gminy Grębów

9

1.4.1. Lokalizacja gminy ............................................................................................................. 9

1.4.2. Warunki naturalne i stan środowiska. ........................................................................... 11

1.4.3. Budowa geologiczna ...................................................................................................... 17

1.4.4. Użytkowanie terenu ...................................................................................................... 17

1.4.5. Gospodarka ................................................................................................................... 19

1.4.6. Ludność .......................................................................................................................... 20

2. Ocena stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię

elektryczną i paliwa gazowe .................................................................................................................. 20

2.1. System ciepłowniczy .............................................................................................................. 20

2.2. Sieć elektroenergetyczna ...................................................................................................... 24

2.3. Sieć gazownicza ..................................................................................................................... 30

3. Ocena zapotrzebowania na energię .............................................................................................. 32

3.1. Ocena obecnego zapotrzebowania na ciepło ....................................................................... 32

3.2. Prognoza zapotrzebowania na ciepło.................................................................................... 35

3.3. Ocena obecnego zapotrzebowania na energię elektryczną .................................................. 36

3.4. Prognoza zapotrzebowania na energię elektryczną .............................................................. 40

3.5. Analiza zapotrzebowania na gaz ........................................................................................... 41

3.6. Prognoza zapotrzebowania na gaz ........................................................................................ 43

4. Możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z

dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej ....................................................................... 44

4.1. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych 47

4.2. Propozycje usprawnień racjonalizujących użytkowanie ciepła ............................................. 47

4.3. Propozycje usprawnień racjonalizujących użytkowanie energii elektrycznej ...................... 48

4.4. Propozycje usprawnień racjonalizujących użytkowanie paliw gazowych ............................. 50

5. Możliwość wykorzystania lokalnych nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z

uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii

elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji ........................................................... 50

5.1. Energia promieniowania słonecznego................................................................................... 51

5.2. Energia wód płynących .......................................................................................................... 55

3 | S t r o n a


5.3. Energia wiatru ....................................................................................................................... 56

5.4. Biomasa ................................................................................................................................. 57

5.5. Geotermia .............................................................................................................................. 58

5.6. Kogeneracja i wykorzystanie ciepła odpadowego................................................................. 60

5.7. Podsumowanie ...................................................................................................................... 62

6. Współpraca z innymi gminami ...................................................................................................... 62

7. Zestawienie działań ....................................................................................................................... 63

8. Zgodność z innymi dokumentami .................................................................................................. 65

9. Spisy ............................................................................................................................................... 71

9.1. Spis rysunków ........................................................................................................................ 71

9.2. Spis tabel ............................................................................................................................... 71

4 | S t r o n a


1. Wstęp

1.1. Podstawa prawna opracowania

Podstawą formalną opracowania „Projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię

elektryczną i paliwa gazowe Gminy Grębów" jest umowa pomiędzy Wójtem Gminy Grębów a

Instytutem Dobrych Ekorozwiązań „Alternatywa” sp. z o.o. z siedzibą w Rzeszowie.

Podstawę prawną opracowania stanowią ustawy:

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Tekst jednolity: Dz. U. Nr

142/2001, poz. 1591 wraz z późniejszymi zmianami);

Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Tekst jednolity: Dz. U. z 2012

r., poz. 1059 oraz z 2013 r. poz. 984);

Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. 2011 nr 94 poz.

551).

Z obowiązkiem planowania i organizacji zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną

i paliwa gazowe na obszarze gminy związane są pośrednio rozporządzenia wykonawcze do

Ustawy Prawo energetyczne:

rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i

kalkulacji taryf oraz zasad rozliczeń w obrocie ciepłem, energią elektryczną i paliwami

gazowymi (Dz. U. 2012 nr 0 poz. 535; Dz. U. Nr 189, poz. 1126; Dz. U. Nr 194, poz. 1291;

Dz. U. z 2013 r. poz. 820);

rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie szczegółowych warunków przyłączenia

podmiotów do sieci ciepłowniczych, sieci elektroenergetycznych, sieci gazowych,

obrotu świadczenia usług przesyłowych, ruchu sieciowego i eksploatacji sieci oraz

standardów jakościowych obsługi odbiorców (Dz. U. 1998, Nr 93, poz. 588);

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 23 lutego 2010 r. zmieniające

rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i

przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej,

zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii

oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej

wytworzonej w odnawialnym źródle energii (Dz. U. 2010 nr 34 poz. 182)

Ustawa o samorządzie gminnym (Art. 7 pkt. 1) nakłada na gminy obowiązek zabezpieczenia

zbiorowych potrzeb ich mieszkańców, w szczególności w zakresie zaopatrzenia w energię

elektryczną i cieplną oraz gaz. Z kolei ustawa Prawo energetyczne (zwana dalej ustawą) określa

obowiązki samorządu w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe

oraz procedury związane z wykonaniem tego obowiązku.

Ustawa stanowi (Art. 18), że do zadań własnych samorządu w zakresie zaopatrzenia

w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy:

5 | S t r o n a


1) planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną, paliwa gazowe na

obszarze gminy,

2) planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy,

3) finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg znajdujących się na terenie gminy.

Samorząd musi realizować w/w zadania zgodnie z założeniami polityki energetycznej państwa,

miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego albo ustaleniami zawartymi w

studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

Wójt jest zobligowany (Art. 19) do opracowania projektu założeń do planu zaopatrzenia w

ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Projekt założeń sporządza się dla obszaru gminy

lub jej części. Projekt założeń powinien określać: 1) ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię

elektryczną i paliwa gazowe,

2) przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw

gazowych,

3) możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw

i energii, z uwzględnieniem skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej oraz

zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych,

4) zakres współpracy z innymi gminami.

Przedsiębiorstwa energetyczne udostępniają nieodpłatnie wójtowi swoje plany rozwoju, w

zakresie dotyczącym terenu tej gminy oraz propozycje niezbędne do opracowania projektu

założeń.

Ustawa (Art. 19) określa nie tylko zawartość opracowania, ale również procedurę

wykonywania założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.

Zgodnie z ustawą projekt założeń podlega opiniowaniu przez samorząd województwa w

zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami oraz przez wojewodę w zakresie zgodności

z założeniami polityki energetycznej państwa, projekt założeń wykłada się do publicznego

wglądu na okres 21 dni, powiadamiając o tym w sposób przyjęty zwyczajowo w danej

miejscowości. Osoby i jednostki organizacyjne zainteresowane zaopatrzeniem w ciepło,

energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy mają prawo składać wnioski,

zastrzeżenia i uwagi do projektu założeń.

Rada Gminy uchwala założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną

i paliwa gazowe, rozpatrując jednocześnie wnioski, zastrzeżenia i uwagi zgłoszone

w czasie wyłożenia projektu założeń do publicznego wglądu.

W przypadku, gdy plany przedsiębiorstw energetycznych nie zapewniają realizacji tych założeń

wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt planu zaopatrzenia

w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla obszaru gminy lub jej części. Projekt planu

opracowywany jest na podstawie uchwalonych przez radę tej gminy założeń

i winien być z nimi zgodny. Projekt planu powinien zawierać:

1) propozycje w zakresie rozwoju i modernizacji poszczególnych systemów zaopatrzenia

w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, wraz z uzasadnieniem ekonomicznym,

6 | S t r o n a


2) harmonogram realizacji zadań,

3) przewidywane koszty realizacji proponowanych przedsięwzięć oraz źródło ich

finansowania.

Ustawa określa procedurę przygotowywania planu:

Wójt przedstawia wojewodzie projekt planu, celem stwierdzenia zgodności

z założeniami, rada gminy uchwala plan zaopatrzenia. W celu realizacji planu gmina może

zawierać umowy z przedsiębiorstwami energetycznymi, a jeżeli nie jest możliwa realizacja

planu na podstawie umów to rada gminy może wskazać tę część planu, z którą prowadzone

na obszarze gminy działania muszą być zgodne.

W świetle przepisów ustawy - Prawo energetyczne, kreatorem i koordynatorem polityki

energetycznej na swoim obszarze jest gmina. Do zadań własnych gminy należy bowiem

planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe (art. 18

ust. 1 Prawa energetycznego). Koordynację współpracy pomiędzy gminami zapewnia

samorząd województwa (art. 17 ust. 1 w związku z art. 19 ust. 5 Prawa energetycznego).

Zarówno sieciowe przedsiębiorstwo energetyczne w zakresie sporządzania planów rozwoju

(art. 16 ust. 1 Prawa energetycznego) jak i gmina w zakresie planowania

i organizacji zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe (art. 18 ust. 2 Prawa

energetycznego) mają obowiązek postępowania zgodnie z: miejscowymi planami

zagospodarowania przestrzennego, ustaleniami zawartymi w studium uwarunkowań

i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (gmina ma również obowiązek

uwzględniania polityki energetycznej państwa).

Polityka energetyczna państwa zakłada wspieranie rozwoju niekonwencjonalnych,

w tym odnawialnych źródeł energii. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 lutego

1999r. nakłada na przedsiębiorstwa energetyczne prowadzące działalność gospodarczą w

zakresie obrotu energią elektryczną i ciepłem obowiązek zakupu od krajowych wytwórców

oferowanej ilości energii elektrycznej lub ciepła, pochodzących z elektrowni wodnych,

elektrowni wiatrowych, biomasy, słonecznych ogniw fotowoltaicznych, słonecznych

kolektorów do produkcji ciepła i ciepła geotermalnego.

Podmioty biorące udział w planowaniu energetycznym na terenie Gminy Grębów oraz proces

tworzenia dokumentu od projektu założeń do planu oraz jego legislację przedstawiono na

powyższym schemacie.

1.2. Zakres opracowania i okres jego obowiązywania

Opracowanie dotyczy zakresu określonego w przywołanym wyżej art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 10.04.1997 roku Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r., poz. 1059 oraz z 2013 r. poz. 984). Zgodnie z ustawą dokument przyjmowany jest na okres lat piętnastu. Wymaga on jednak aktualizacji co trzy lata.

7 | S t r o n a


1.3. Cel opracowania

Artykuł 17 ustawy Prawo Energetyczne z 1997 r. zobowiązał samorządy gmin do

przygotowania Projektów założeń do planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną

i paliwa gazowe. Obok takich opracowań jak strategia rozwoju, gminnego programu ochrony

środowiska oraz planu gospodarki odpadami stanowi ważny element polityki ekologicznej

gminy w obszarze energii.

Celem opracowania jest optymalizacja lokalnej gospodarki energetycznej, poprzez ocenę

zapotrzebowania na energię wszystkich sektorów, a następnie identyfikację działań

zmierzających do ograniczenia zapotrzebowania na energię poprzez zastosowanie rozwiązań

pozwalających na jej efektywne wykorzystanie.

Kolejnym etapem opracowania jest analiza stanu oraz potencjalnych możliwości zaopatrzenia

gminy w energię niezbędną do pokrycia zapotrzebowania występującego na terenie gminy.

Ustawa Prawo Energetyczne nakłada na samorząd obowiązek zaopatrzenia odbiorców w

energię, co wiąże się przede wszystkim ze stworzeniem warunków dla dostaw i produkcji

energii. Jednym z celów opracowania jest również analiza możliwości wykorzystania energii

pochodzącej z nadwyżek generowanych w przemyśle oraz lokalnych zasobów energii,

pochodzących z odnawialnych źródeł energii. Zgodnie z założeniami przyjętymi w Strategii

rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce oraz w Traktacie Akcesyjnym, Polska zobowiązana

jest do zwiększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych do poziomu 15% w 2020 roku. W

procesie tym kluczową rolę odgrywają samorządy gmin, odpowiedzialne za tworzenie

warunków dla wdrażania inwestycji, w tym energetycznych.

Podobnie Projekt założeń stanowi ofertę dla inwestorów zainteresowanych realizacją

inwestycji w infrastrukturę energetyczną gminy. Zidentyfikowany w ramach Projektu założeń

potencjał inwestycyjny ma duże znaczenie w planowaniu działań inwestycyjnych gminy, a tym

samym założeń budżetowych na przyszłość. Dodatkowo, wykaz koniecznych do zrealizowania

inwestycji może wesprzeć proces absorpcji środków strukturalnych, których regulaminy

premiują inwestycje wskazane w projektach założeń, jako inwestycje kluczowe dla rozwoju

lokalnego.

Według badań przeprowadzonych przez Podkarpacką Agencję Energetyczną Sp. z o.o.

w Rzeszowie, na dzień 31 maja 2013 roku, jedynie 24% gmin w skali całego województwa

posiadało opracowane Projekty założeń lub taki dokument zamierza opracować w przeciągu 2

lat. Na 155 przebadanych gmin na Podkarpaciu, opracowanie posiada zaledwie 25 gmin.

Liderem w ilości opracowanych projektów założeń jest powiat Leżajski, w którym 80% gmin

posiada opracowany lub opracowuje projekt założeń. Województwo podkarpackie zajmuje

dalekie miejsce w Polsce pod względem ilości opracowanych projektów założeń, a na jego

terenie są powiaty, w których żadna gmina nie posiada takiego dokumentu.

8 | S t r o n a


Tabela 1. Stan przygotowania projektów założeń dla gmin w poszczególnych powiatach województwa podkarpackiego. Stan na 31.05.2013r. Źródło: Opracowanie Podkarpackiej Agencji Energetycznej, 2013.

Powiaty z największą ilością gmin posiadających Projekt założeń przedstawiono w ujęciu przestrzennym na poniższym rysunku. W powiatach leżajskim oraz brzozowskim występują po 4 gminy posiadające lub opracowujące Projekt założeń.

Rysunek 1. Ilość gmin poszczególnych powiatów województwa podkarpackiego posiadająca lub opracowująca Projekt założeń. Stan na 31.05.2013r. Źródło: Opracowanie Podkarpackiej Agencji Energetycznej, 2013.

9 | S t r o n a


1.4. Uwarunkowania zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe

Gminy Grębów

1.4.1. Lokalizacja gminy

Gmina Grębów zlokalizowana jest w północno-zachodniej części województwa podkarpackiego. Obejmuje graniczną część Kotliny Sandomierskiej, którą od północy ogranicza dolina Wisły. Kotlina ta jest silnie zerodowana i nosi liczne ślady starych koryt rzecznych. Na obszarze tym dominuje płaska rzeźba terenu. Do gminy należą miejscowości: Grębów, Stale, Krawce, Wydrza, Jamnica, Żupawa, Zabrnie, Poręby Furmańskie, Nowy Grębów, Zapolednik.

Rysunek 2 Gmina Grębów na tle województwa podkarpackiego. Źródło: Urząd Gminy Grębów

Grębów będący siedzibą władz administracyjnych gminy, leży w połowie drogi między Tarnobrzegiem, oddalonym o 14 km i Stalową Wolą od której oddalony jest o około 13 km.

10 | S t r o n a


Obszar gminy jest zwarty, a osią jest droga wojewódzka 871 łącząca Tarnobrzeg ze Stalową Wolą i Przemyślem.

Od Rzeszowa będącego centrum województwa podkarpackiego, dzieli go około 83 km.

Rysunek 3 Lokalizacja gminy Grębów. Źródło: Targeo

Gmina obejmuje 8 sołectw i zajmuje obszar 18 721 hektarów, co stanowi 1,04 % powierzchni województwa (17 900 km2) i 0,06 % powierzchni kraju (312 700 km2). Sołectwa ulokowane są w miejscowościach: Grębów, Grębów-Zapolednik, Jamnica, Krawce, Poręby Furmańskie, Stale, Wydrza, Zabrnie Górne oraz Żupawa. Graniczy z gminami: Gorzyce, Nowa Dęba (powiat tarnobrzeski), miastem Tarnobrzeg, gminą Zaleszany (powiat stalowowolski i miastem Stalowa Wola. Sieć osadnicza ma w większości charakter zwarty, za wyjątkiem Grębowa, połączonego administracyjnie z miejscowością Zabrnie. Teren gminy jest stosunkowo słabo zaludniony – gęstość zaludnienia wynosi 52 osoby/km2. Prawie jedna trzecia mieszkańców mieszka w siedzibie gminy. Niewielka, jak na polskie warunki, gęstość zaludnienia związana jest z faktem, że znaczna część gminy wykorzystywana była jako tereny górnicze – kopalni odkrywkowej siarki Jeziórko.

Lp Miejscowość Populacja

1

2

3

4

5

6

7

Grębów

Jamnica

Krawce

Poręby Furmańskie

Stale

Wydrza

Zabrnie

3104

678

770

379

2011

1268

938

11 | S t r o n a


8 Żupawa 891

Tabela 2 Liczba mieszkańców gminy Grębów w rozbiciu na sołectwa. Źródło: dane gminy Grębów

Rysunek 4 Wybrane dane statystyczne o gminie Grębów. Źródło: GUS, Baza Danych Lokalnych

1.4.2. Warunki naturalne i stan środowiska.

Warunki naturalne oraz stan środowiska są jednymi z najbardziej istotnych czynników ograniczających lub sprzyjających wykorzystaniu różnych nośników energii. Narzucając wynikające z przepisów ochrony przyrody i środowiska normy wpływają znacząco na możliwy sposób korzystania z energii oraz jej wytwarzania.

Omawiany obszar morfologicznie jest mało zróżnicowany. Przeważają tereny o wysokościach bezwzględnych 144 m w części północno-zachodniej do 178 m n.p.m. w części południowo wschodniej, w obrębie lokalnych wzniesień pagórkowatych będących pasmami wydmowymi w lasach Puszczy Sandomierskiej. Wg podziału fizyczno – geograficznego J. Kondrackiego (1978) cały obszar gminy położony jest w obrębie makroregionu Kotliny Sandomierskiej i wydzielonego w jej obrębie mezoregionu Płaskowyżu Tarnobrzeskiego położonego na wyższej terasie rzeki Wisły i Sanu.

12 | S t r o n a


Jest to teren w przewadze płaski, rozcięty licznymi dolinami rzek i potoków o płaskich i podmokłych dnach, znaczne powierzchnie tworzą lokalne obniżenia i podmokłości. Teren urozmaicony jest pasmami lokalnymi, łagodnych wzniesień piaszczystych głównie pochodzenia wydmowego.

Lokalne jednostki geomorfologiczne to: dolina dolnego Łęgu ze starorzeczami, podmokłościami i stawami naturalnymi i sztucznymi, doliny innych rzek i potoków przeważnie posiadających uregulowane koryta z wałami przeciwpowodziowymi, są to tereny płaskie ze znaczną ilością podmokłości, pasma lokalnych, łagodnych wzniesień piaszczystych – wydmowych przeważnie zalesionych o deniwelacjach sięgających 6 metrów.

Gmina Grębów leży w zlewni Wisły w przepływają przez nie rzeki Łęg i Trześniówka. Przez teren gminy przepływają liczne potoki, jak np. Klewiec, Miętus, Dąbrówka.

Szata roślinna to w przeważającej części bory sosnowe, spotyka się także lasy mieszane i liściaste, w których obok sosny występują: jodła, świerk i modrzew, a z drzew liściastych dąb, grab i brzoza. Gmina Grębów położona jest w nizinie Kotliny Sandomierskiej, jest to obszar na ogół wyrównany, gdzieniegdzie lekko pofałdowany. Na terenie gminy występuje złoże siarki, której w chwili obecnej zaniechano wydobycia. Gleby występujące to głównie gleby bielicowe wytworzone z piasków, glin, iłów. Lasy zajmują 53,6 % obszaru gminy, występując głównie w obrębie miejscowości Jamnica, Krawce, Stale i Żupawa.

Klimat charakteryzuje się upalnym latem, niezbyt ostrą zimą i stosunkowo niewielką liczbą opadów.

Na obszarze gminy przeważają gleby IV i V klasy bonitacyjnej. Gmina posiada zasoby surowców naturalnych do produkcji materiałów budowlanych (piasek, glina, pospółki, żwiry). Ponadto gmina posiada zasoby siarki, z którego to powodu na jej terenie zlokalizowano w latach 70-tych poprzedniego stulecia – nieczynną już obecnie – kopalnię otworową siarki w Jeziórku. Pod potrzeby tej kopalni zajętych zostało około 40 % obszaru całej gminy. W rejonie złoża siarki występują piętra wodonośne: czwartorzędowe i trzeciorzędowe.

Na terenach zrekultywowanych pól górniczych w obrębie obszaru objętego byłą działalnością górniczą oraz na terenach przeznaczonych do rekultywacji znajduje się szereg zbiorników o różnych powierzchniach. Łącznie zajmują powierzchnię około 110 ha. Prócz tego wody stojące na terenie gminy to stawy w Jamnicy oraz liczne oczka wodne na terenach podmokłych o wysokim poziomie wód gruntowych

Całość terenu gminy Grębów objęta jest ochroną przez obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia) wyznaczony rozporządzeniem Ministra Środowiska. Jest to obszar PLB180005 Puszcza Sandomierska. Obszar stanowi bardzo cenną ostoję wielu gatunków ptaków, które korzystają m.in. ze stawów rybnych oraz borów sosnowych i mieszanych na terenie gminy. W Załączniku I Dyrektywy Ptasiej wymienione zostały gatunki występujących tu ptaków. Jest to jedna z najważniejszych w kraju ostoi lęgowych skrajnie nielicznych w Polsce podgorzałki Aythya nyroca (20–25 par lęgowych, ok. 25% ogólnokrajowej populacji lęgowej) i kraski Coracias garrulus (16–20 par lęgowych, ponad 20% ogólnokrajowej populacji lęgowej), a także dzięcioła białoszyjego Dendrocopos syriacus (4–10 par lęgowych, ok. 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej) i cietrzewia Tetrao tetrix (11-40 samców, ok. 7% ogólnokrajowej populacji lęgowej), który został tu udanie reintrodukowany. Istotną w skali kraju, liczebność osiągają również tutejsze populacje lęgowe bączka Ixobrychus minutus (3–10 par lęgowych, ok. 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), bociana białego Ciconia ciconia (121–

13 | S t r o n a


200 par lęgowych, ok. 0,5% ogólnokrajowej populacji lęgowej), bielika Haliaeetus albicilla (5–10 par lęgowych, ok. 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), zielonki Porzana parva (10–20 par lęgowych, ok. 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), derkacza Crex crex (258–300 odzywających się samców, blisko 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej), lelka Caprimulgus europaeus (150 – 200 par lęgowych, ponad 2% ogólnokrajowej populacji lęgowej) i dzięcioła zielonosiwego Picus canus (15–40 par lęgowych, ok. 1% ogólnokrajowej populacji lęgowej).

Do ptaków migrujących, regularnie tu występujących a nie wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej należą: perkozek, perkoz rdzawoszyi, gęgawa, płaskonos, gągoł, nurogęś, pustułka, kobuz, kszyk, słonka, rycyk, kulik mniejszy, kulik wielki, samotnik, turkawka, dudek, krętogłów, dzięcioł zielony, słowik szary, świerszczak, strumieniówka, brzęczka, wąsatka, srokosz, potrzeszcz.

Rysunek 5 Obszar specjalnej ochrony ptaków PLB180005 Puszcza Sandomierska. Źródło: Generalna Dyrekcja Ochrony

Środowiska

Eksploatacja siarki metodą otworową wywarła bardzo niekorzystny wpływ na otoczenie. Objawiało się ono przede wszystkim emisją zanieczyszczeń do atmosfery w postaci siarkowodoru, pyłów siarki i dwutlenku siarki.

Poza emisją zanieczyszczeń gazowych otworowa eksploatacja siarki spowodowała bardzo duże zmiany przekształcenia środowiska glebowego. Można je zaliczyć do trzech zasadniczych grup przekształceń:

14 | S t r o n a


- geomechanicznych (geotechnicznych),

- hydrologicznych,

- chemicznych.

Przekształcenia geomechaniczne obejmują głównie deformacje terenu powstałe w wyniku zaciskania się pustek poeksploatacyjnych po wytopionej siarce. Objawiają się one obniżeniem terenu dochodzącym nawet do 6 m. Do tego typu przekształceń należą również mechaniczne uszkodzenia gleb spowodowane pracami wiertniczymi, montażowymi, ruchem sprzętu ciężkiego, karczowaniem pni drzewnych oraz demontażem uzbrojenia pól górniczych po zakończonej eksploatacji. Zasięg osiadań powierzchni terenu może sięgać nawet kilkuset metrów od skrajnych otworów eksploatacyjnych.

Przekształcenia hydrologiczne kształtują się jako następstwo poeksploatacyjnych osiadań terenu. W obniżeniach tych zbierają się wody gruntowe i opadowe. Pomimo pracującego systemu odwadniania kopalni obniżającego pierwotne zwierciadło wód o 3-4 m, tworzyły się tam zalewiska wód czwartorzędowych.

Przekształcenia chemiczne spowodowane są przede wszystkim przez zanieczyszczenie gleb siarką i jej związkami zarówno na polach górniczych w trakcie eksploatacji (erupcje, awarie rurociągów, brak dostatecznej hermetyzacji), jak również wokół składowisk i tras transportu siarki (zapylenie). Rozkład siarki w glebie prowadzi do jej zakwaszenia.

Niekorzystny wpływ na degradację gleb miały także zanieczyszczenia gazowe, tj. siarkowodór i dwutlenek siarki wprowadzane do gleby w postaci gazowej lub tzw. kwaśnych deszczów.

Skutki przekształceń środowiska glebowego są stopniowo zmniejszane poprzez wykonywanie zabiegów rekultywacyjnych oraz odpowiednio zaprojektowany system odwodnienia.

Odrębnego omówienia wymagają stosunki wodne i ich wpływ na środowisko. Analizowany teren jest drenowany przez rzeki Łęg (prawy dopływ Wisły) – w części wschodniej oraz Dąbrówkę i Trześniówkę – w części południowej i zachodniej. Wody Żupawki zostały skierowane do Dąbrówki i omijały były obszar górniczy.

Pod względem występowania zwierciadła wód gruntowych wyróżnia się obszary o płytkim zaleganiu zwierciadła wód gruntowych (ciągnące się od drogi Grębów – Nowy Grębów w kierunku Wydrzy, w kierunku południowo-zachodnim do rzeki Dąbrówki oraz występujące w północno-wschodniej części złoża siarki, gdzie występują liczne stawy) i obszar uboższy pod względem występowania wód powierzchniowych, gdzie występują sporadycznie tylko małe zbiorniki w lokalnych obniżeniach terenu (środkowo-północno-zachodnia i zachodnia część złoża siarki).

Eksploatacji siarki towarzyszyły procesy osiadania terenu. Te z kolei powodowały zaburzenia stosunków wodnych w rejonie objętym eksploatacją i terenach do nich przylegających.

Ponadto wystąpiła konieczność osuszania utworów czwartorzędowych w obrębie pól eksploatacyjnych.

Na terenie gminy odnotowano przekroczenia rocznego stężenia benzo(a)pirenu w powietrzu na poziomie 2,4 μg/m3 dla obszaru oznaczonego kodem Pk11sPkB(a)Pa03 oraz 2,5 μg/m3 według wartości przeliczeniowych dla obszaru oznaczonego kodem Pk11sPkB(a)Pa04, przy

15 | S t r o n a


czym charakterystyczna jest dominacja emisji powierzchniowej spoza strefy podkarpackiej.1 Na terenie gminy nie stwierdzono przekroczeń pyłów zawieszonych PM10 oraz PM2,5.2

Rysunek 6 Obszar przekroczeń B(a)P wraz z zaznaczeniem typu emisji dla obszaru Pk11sPkB(a)Pa03. Źródło: Program Ochrony Powietrza dla strefy podkarpackiej

1 Program Ochrony Powietrza dla strefy podkarpackiej wraz z planem działań krótkoterminowych, przyjęty w kwietniu 2013. 2 jw

16 | S t r o n a


Rysunek 7 Obszar przekroczeń B(a)P wraz z zaznaczeniem typu emisji dla obszaru Pk11sPkB(a)Pa04. Źródło: Program Ochrony Powietrza dla strefy podkarpackiej

Benzo(a)piren jest głównym przedstawicielem wielopierścieniowych węglowodorów

aromatycznych (WWA). Źródłem powstawania benzo(a)pirenu mogą być silniki spalinowe,

spalarnie odpadów, liczne procesy przemysłowe (np. produkcja koksu), pożary lasów, dym

tytoniowy, a także wszelkie procesy rozkładu termicznego związków organicznych

przebiegające przy niewystarczającej ilości tlenu. Nośnikiem benzo(a)pirenu w powietrzu jest

pył, dlatego jego szkodliwe oddziaływanie jest ściśle związane z oddziaływaniem pyłu oraz jego

specyficznymi właściwościami fizycznymi i chemicznymi.

Benzo(a)piren oddziałuje szkodliwie nie tylko na zdrowie ludzkie ale także na roślinność, gleby

i wodę. Wykazuje on małą toksyczność ostrą, zaś dużą toksyczność przewlekłą, co związane

jest z jego zdolnością kumulacji w organizmie. Podobnie, jak inne WWA, jest kancerogenem

chemicznym, a mechanizm jego działania jest genotoksyczny, co oznacza, że reaguje z DNA,

przy czym działa po aktywacji metabolicznej. W wyniku przemian metabolicznych

benzo(a)pirenu, w organizmie człowieka dochodzi do powstania i gromadzenia

hydroksypochodnych benzo(a)pirenu o bardzo silnym działaniu rakotwórczym. Przeciętny

okres między pierwszym kontaktem z czynnikiem rakotwórczym a powstaniem zmian

nowotworowych wynosi ok. 15 lat, ale może być krótszy. Benzo(a)piren, podobnie jak inne

WWA, wykazuje toksyczność układową, powodując uszkodzenie nadnerczy, układu

chłonnego, krwiotwórczego i oddechowego.

17 | S t r o n a


1.4.3. Budowa geologiczna

Budowa geologiczna terenu pozwala na oszacowanie możliwości wykorzystania energii

geotermalnej oraz oceny możliwości występowania złóż kopalin, co z kolei wpływa na profil

zużycia energii związany z ich ewentualną eksploatacją.

Pod względem geologicznym obszar gminy leży w północnej części Zapadliska

Przedkarpackiego wypełnionego trzeciorzędowymi utworami morskimi zalegającymi na

zerodowanej powierzchni utworów prekambryjskich, paleozoicznych i mezozoicznych,

przykrytych w stropie osadami i miejscami eolicznymi z czwartorzędu. Utwory trzeciorzędowe

reprezentowane są przez mioceńskie iły krakowieckie o różnej miąższości, średnio około 150

metrów. Serie węglanowo-gipsowe, gipsy zbite i krystaliczne oraz podgipsowe utwory

węglanowe płonne i osiarkowane tworzą kompleks warstw o miąższości od 49 do 55 metrów.

Z osadami mioceńskimi występującymi pod nakładem iłów krakowieckich wiążą się złoża siarki

rodzimej Jeziórko – Grębów – Wydrza – Jamnica.

Czwartorzęd reprezentują formacje plejstoceńskie w postaci piasków i pospółek ze żwirami i

glinami zwałowymi oraz osady holocenu w postaci piasków rzecznych i drobnych, pylastych,

mułków, osadów torfiastych, a także piasków wydmowych o łącznej miąższości od 7 do 50

metrów, średnio ok. 18 m.

1.4.4. Użytkowanie terenu

Charakter wykorzystania gruntów wpływa na sposób wykorzystania energii w gminie oraz na

możliwości wykorzystania lokalnych źródeł energii w tym biomasy rolnej i leśnej.

Gmina przez szereg lat miała charakter przemysłowo-rolniczy, a największe piętno na niej

miała kopalnia odkrywkowa siarki w Jeziórku. Obecnie jednak kopalnia została zlikwidowana,

a jej tereny poddawane są sukcesywnie procesowi rekultywacji. Na terenach tych

wybudowano m.in. infrastrukturę turystyczno – rekreacyjną. W skład wybudowanego

kompleksu wchodzi: pięć zbiorników wodnych z których największy ma powierzchnię 33 ha, a

najmniejszy 8 ha poprzecinane są one licznymi ścieżkami rowerowymi. Część terenów

pokopalnianych gmina zaplanowała pod przyszłe tereny inwestycyjne.

Obecnie gmina ma charakter głównie rolniczy.

Struktura wykorzystania gruntów wygląda następująco:

Sposób wykorzystania

gruntów

Powierzchnia

[ha]

Procent

terenu

gminy [%]

Użytki rolne ogółem [ha]

w tym:

9457 50,41%

Grunty orne ogółem [ha] 4061 21,65%

Zasiewy [ha] 1152 6,14%

18 | S t r o n a


Sady [ha] 20 0,11%

Łąki [ha] 3533 18,83%

Pastwiska [ha] 1368 7,29%

Lasy [ha] 69763 37,18%

Pozostałe grunty [ha] 2021 10,77%

Grunty pod wodą [ha] 307 1,64%

Razem: 18761 100,00%

Tabela 3 Struktura wykorzystania gruntów w gminie Grębów. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Grębowie

Tabela 4 Struktura wykorzystania gruntów w gminie Grębów – wykres. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Grębowie

Stosunkowo duży procent „pozostałych gruntów” wiąże się z częściowo z terenami pokopalnianymi.

W strukturze gospodarstw rolnych dominują gospodarstwa małe. W 2010 roku według

przeprowadzonego wówczas Powszechnego Spisu Rolnego w gminie funkcjonowały 1534

gospodarstwa w tym 1419 prowadziło działalność rolniczą. Spośród gospodarstw

prowadzących działalność rolniczą 231 miało poniżej 1 ha. 747 gospodarstw ma od 1 do 5 ha,

197 ha mieściło się w przedziale 5 – 10 ha, tylko 6 gospodarstw w przedziale 10 – 15 ha i 7

powyżej 15 ha.4 W efekcie występuje tu niższy od średniej krajowej i zdecydowanie niższy od

przeciętnego w województwie wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej,

niekorzystna jest też struktura agrarna (średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi

4,80 ha). Należy podkreślić, że na analizowanym obszarze na 100 ha użytków rolnych przypada

112 osób, co świadczy o dużym przeludnieniu agrarnym (średnia krajowa – 79 osób), a także

3 Do gminy należy 396 ha lasów, 686,5 ha stanowią lasy prywatne, reszta stanowi inną formę własności publicznej (źródło: Vademecum Statystyczne Samorządowca, GUS, Warszawa 2012) 4 Powszechny Spis Rolny 2010, GUS.

1,64%

37,18%

10,77%

50,41%

Wykorzystanie gruntów w gminie Grębów

Grunty pod wodą [ha]

Lasy [ha]

Pozostałe grunty [ha]

Użytki rolne ogółem [ha]

19 | S t r o n a


rozdrobnieniu rolnictwa. Problemem jest też duży stopień skażenia gleb siarką oraz

podwyższona zawartość w glebie metali ciężkich. W efekcie gospodarstwa cechuje niska

efektywność produkcji spowodowana słabymi warunkami glebowymi oraz małą skalą

produkcji wynikającą z rozdrobnienia gospodarstw.

1.4.5. Gospodarka

W gminie Grębów przez szereg lat funkcjonowała zlokalizowana w latach 70-tych

poprzedniego stulecia otworowa kopalnia siarki w Jeziórku. Pod potrzeby tej kopalni zajęto

około 40% obszaru całej gminy Grębów, dokonując miedzy innymi przesiedleń części jej

mieszkańców. Ogółem wywłaszczono 2450 ha, z tego około 200 ha pod zabudowę

przemysłową, zaś pozostałe 2250 ha pod działalność eksploatacyjną kopalni. Wprowadzone

zostały zakazy dotyczące inwestowania oraz rozwoju budownictwa mieszkaniowego w

miejscowościach przyległych bezpośrednio do pól górniczych siarki. Wyhamowany został

także rozwój infrastruktury towarzyszącej, w tym zwłaszcza kanalizacyjnej, drogowej,

oświatowej i kulturalnej. Odnosi się to do około 80% obszaru gminy.

W okresie prosperity z pracy w tej kopalni, a także w Kopalniach i Zakładach Przetwórstwa

Siarki w Machowie i innych okolicznych wielkich przedsiębiorstwach, utrzymywało się około

60% społeczności lokalnej. W skutek likwidacji przemysłu siarkowego oraz restrukturyzacji

innych firm w ostatnich latach pracę utraciło około 1000 pracowników z gminy, w efekcie

czego doszło do wzrostu oraz obniżenia poziomu życia mieszkańców. Upadek kopalnictwa

siarki w latach 90-tych ubiegłego stulecia, połączony z głęboką restrukturyzacją a niekiedy

likwidacją innych największych firm w regionie doprowadził do masowych zwolnień

okolicznych pracowników.

Na terenie gminy zarejestrowanych jest 456 podmiotów gospodarczych (najwięcej w

Grębowie – 161, najmniej w Porębach Furmańskich – 17), z czego 370 to osoby fizyczne

prowadzące działalność gospodarczą. Z tych podmiotów 30 zarejestrowanych jest w

rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie, 138 w przemyśle i budownictwie, a 288 w

usługach.5

Obecnie największymi pracodawcami na analizowanym obszarze są:

- Kopalnia „Jeziorko” w likwidacji,

- Kopalnia Siarki Machów,

- Przedsiębiorstwo „Transdźwig”

- Przedsiębiorstwo Wielobranżowe w Stalach

Pomimo występujących problemów strukturalnych, gmina, dysponuje dużym potencjałem

rozwojowym. Wynika on bezsprzecznie z omówionego już dogodnego położenia

geograficznego (bliskość dużych miast Stalowej Woli i Tarnobrzega), jak również nieźle

wykwalifikowanej, a przy tym taniej siły roboczej.

5 GUS, Bank Danych Lokalnych, dane za 2010 rok.

20 | S t r o n a


1.4.6. Ludność

Liczba ludności oraz jej struktura wiekowa wpływa na profil zużycia energii oraz na zużycie

całkowite.

Według przeprowadzonego przez GUS w 2011 roku Narodowego Spisu Powszechnego gminę

zamieszkiwało wówczas 9793 osoby, z tego 4889 mężczyzn oraz 4904 kobiet.

Grupy wiekowe

Razem 0-9 10-19 20-39 40-64 65-100

Ludność gminy ogółem 9793 1038 1368 3088 2928 1371

W tym mężczyźni 4889 561 712 1584 1505 527

W tym kobiety 4904 477 656 1504 1423 844 Tabela 5 Ludność gminy w przekroju wiekowym. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS z Narodowego Spisu Powszechnego 2011

Ogółem w wieku przedprodukcyjnym w 2011 roku było 2097 osób, 6044 w wieku

produkcyjnym oraz 1669 w wieku poprodukcyjnym. Gminę cechuje dodatnie saldo migracji –

w 2011 roku było to 22 osoby, i to pomimo ujemnego przyrostu naturalnego wynoszącego -

10 osób. 6

W gminie zarejestrowanych było w 2011 roku 660 bezrobotnych, z tego 56,1% stanowiły

kobiety. 791 osób było zatrudnionych w firmach zatrudniających więcej niż 9 osób, a 393

prowadziły działalność gospodarczą.

2. Ocena stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło,

energię elektryczną i paliwa gazowe

Zaopatrzenie w energię jest istotnym czynnikiem niezbędnym dla prawidłowego

funkcjonowania społeczeństwa. Zużywanie energii wywiera jednak mniej lub bardziej

szkodliwy wpływ na środowisko naturalne, a największy spośród wszystkich rodzajów

działalności człowieka. Jest to skutkiem zarówno ogromnej ilości użytkowanej energii, jak i

istoty przemian energetycznych, którym energia musi być poddawana w celu dostosowania

do potrzeb konkretnych odbiorców.

Gmina Grębów należy do gmin wiejskich o średniej wielkości, liczba ludności w gminie wynosi

niecałe 10 tysięcy. Podobnie jak wiele innych gmin w Polsce, Grębów boryka się z wieloma

problemami technicznymi, ekonomicznymi, środowiskowymi i społecznymi we wszystkich

dziedzinach własnego funkcjonowania. Jedną z istotnych dziedzin funkcjonowania gminy jest

gospodarka energetyczna czyli zagadnienia związane z zaopatrzeniem w energię oraz jej

użytkowaniem i gospodarowaniem na terenie gminy.

2.1. System ciepłowniczy

6 O ile nie zaznaczono inaczej wszystkie dane w tym rozdziale na podstawie „Vademecum Statystyczne Samorządowca. Gmina Grębów” Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2012.

21 | S t r o n a


W celu rozpoznania systemu produkcji i zaopatrzenia w ciepło w gminie Grębów przeprowadzono badania ankietowe w Urzędzie Gminy Grębów oraz analizę danych statystycznych opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny oraz Bazę Danych Regionalnych GUS. Przeprowadzane badania wykazały brak centralnego systemu produkcji i dystrybucji ciepła, obejmującego skupiska domów mieszkalnych i gospodarstw, obiektów usługowych i przemysłowych w poszczególnych miejscowościach gminy. Odpowiedzi udzielone w ankietach wskazują, iż produkcja ciepła w obiektach każdego rodzaju ma miejsce w ramach kotłowni zlokalizowanych w tych obiektach. Wyprodukowane ciepło nie jest rozprowadzane do innych obiektów. W poniższej tabeli zestawiono większe obiekty na terenie Gminy Grębów oraz podano sposób ich ogrzewania. Do sposobów zapewnienia ciepła w obiektach należy wymienić paliwo węglowe, drewno oraz paliwo gazowe. W wielu przypadkach w kotłowniach węglowych spala się również drewno oraz inne paliwa oparte na biomasie.

Obiekt/nazwa jednostki

Adres obiektu

Powierzchnia użytkowa [m2]

Źródło zaopatrzenia w ciepło (typ i moc)

Rodzaj paliwa zasilającego źródło

Izolacja termiczna i jej rodzaj

SZKOŁA WYDRZA

383 1130 - GAZ -

Publiczne Przedszkole w Grębowie

39-410 Grębów 943

650,61m2 PGNiG Gaz Brak

DOM KATECHETYCZNY Grębów 374,06 PGNiG Gaz

Szkoła Filialna w Jamnicy Jamnica

135 784,9 PGNiG Gaz Budynek

ocieplony

styropiane

m, okna

drewniane

Zespół Szkół w Stalach Stale 1 3 444,35 Wymienion

a została

stolarka

okienna -

PCV oprócz

Sali

gimnastycz

nej

Szkoła Podstawowa w

Krawcach Publiczna

Szkoła

Podstawo

wa w

Krawcach

Cały

Budynek-

1207,50m2

115KW Gaz Tynki

zewnętrzn

e

22 | S t r o n a


39-410

Grębów

Publiczna Szkoła

Podstawowa w Zabrniu Zabrnie

582 1113 m2 PGNiG Gaz Brak

Szkoła Filialna w

Zapoledniku Zapoledni

k 754A 923,50 PGNiG Gaz Okna

drewniane

ZSO w Grębowie Grębów

393 2168,25 PGNiG Gaz Okna

drewniane

UG Grębów Grębów

394 1234,55 PGNiG Gaz Brak

Izolacji

Dom Kultury Wydrza Wydrza 184.00 m2 PGNiG Gaz Brak

Izolacji

Szkoła SOSW Grębów

881 1204,8 Kocioł

niskotemperatur

owy wodny –

130 kW

gaz Izolacja

termiczna

– brak;

okna

plastikowe

Internat SOSW Grębów

881 1513,0 Kocioł wodny

gazowy – 100

kW

gaz Izolacja

termiczna

– brak;

okna

plastikowe

OSP Grębów 329 m2 GAZ Izolacja

termiczna -

styropian

OSP Stale 460 m2 GAZ

OSP Zabrnie 156 m2

OSP Zapolednik 309 m2

Dom Strażaka Krawce

(OSP)

409 m2

OSP Żupawa 294 m2

OSP Jamnica 400 m2

wraz z

domem

ludowym i

szkołą

OSP Wydrza 70 m2

23 | S t r o n a


Stale Remiza Siedlisko 112,04 m2

Orlik Grębów

LZS szatnie

Grębów/Wydrza/Zabrnie

/Stale

100

/50/30./70

m2

Tabela 6 Obiekty publiczne wg rodzaju ogrzewania na terenie Gminy Grębów. Źródło: Opracowanie wg danych UG Grębów

Wiejski charakter Gminy Grębów decyduje o specyficznych miejscach (obiektach) poza zabudową mieszkaniową, którym należy zapewnić komfort cieplny. Do takich obiektów zaliczamy Dom Katechetyczny, Dom Kultury, Specjalistyczny Ośrodek Wychowawczy, budynki Ochotniczej Straży Pożarnej oraz Świetlice, które występują prawie we wszystkich miejscowościach Gminy. Na terenie Gminy występuje kilka szkół o większych kubaturach i kilka szkół w stosunkowo małych budynkach, które muszą zapewnić edukację ludności całej gminy. Zaopatrzenie w ciepłą wodą użytkową odbywa się już na drodze indywidualnej w większości z użyciem miejscowych term. Budynki mieszkalne w Gminie Grębów można podzielić na dwie zasadnicze grypy w zależności od rodzaju ogrzewania powierzchni użytkowej. Pierwszą grupą są mieszkania ogrzewane od początku starymi już piecami typowymi dla obszarów wiejskich. Charakterystyka tej grupy została krótko przedstawiona w poniższej tabeli.

Wyszczególnienie Jednostka miary Wartość

mieszkania ogółem mieszkanie 951

powierzchnia użytkowa mieszkania ogółem m2 64346

mieszkania zamieszkane stale mieszkanie 929

powierzchnia użytkowa mieszkania zamieszkane stale m2 63175

ludność w mieszkaniach zamieszanych stale osoba 3289 Tabela 7 Mieszkania ogrzewane piecami. Źródło: Opracowanie wg danych GUS

Druga grupa mieszkań zaopatrywana jest w ciepło za pomocą instalacji centralnego ogrzewania wyposażoną indywidualny kocioł zasilany paliwem gazowym, węglowym lub biomasowym oraz grzejniki w poszczególnych pomieszczeniach (izbach), do których ciepła woda grzewcza doprowadzana jest systemem przewodów rurowych. Charakterystyka tej grupy mieszkań zawarto poniżej.

Wyszczególnienie Jednostka miary Wartość

mieszkania ogółem mieszkanie 1315

powierzchnia użytkowa mieszkania ogółem m2 149330

mieszkania zamieszkane stale mieszkanie 1312

powierzchnia użytkowa mieszkania zamieszkane stale m2 149070

ludność w mieszkaniach zamieszanych stale osoba 6239 Tabela 8 Mieszkania z centralnym ogrzewaniem. Źródło: Opracowanie wg danych GUS

24 | S t r o n a


2.2. Sieć elektroenergetyczna

Przez teren gminy przebiegają linie wysokiego napięcia 110 kV:

Chmielów – Olendry

Chmielów – Tarnobrzeg

Stalowa Wola Miasto – Olendry

Stalowa Wola Posanie – Olendry

Linie:

220 kV „Chmielów – Stalowa Wola”,

110 kV „Chmielów – Tarnobrzeg”,

przebiegają tranzytem i nie biorą udziału w zagospodarowaniu potrzeb energetycznych gminy.

Obszar gminy Grębów zasilany jest w energię elektryczną napięciem średnim 15 kV z trzech

Głównych Punktów Zasilania:

GPZ 110/15 kV Olendry

GPZ 110/15 Tarnobrzeg (na terenie miasta Tarnobrzeg)

GPZ 110/15 kV Stalowa Wola-Posanie (na terenie miasta Stalowa Wola)

oraz z rozdzielni sieciowej 15 kV Rozwadów (na terenie miasta Stalowa Wola)

Moc z w/w GPZ-ów wyprowadzona jest na teren gminy liniami magistralnymi:

15 kV „Tarnobrzeg – Rozwadów”,

15 kV „Trześń – Sokolniki”.

Linia „Tarnobrzeg – Rozwadów” wyprowadzona z Rozdzielni Sieciowej 15 kV „Rozwadów” jest

podstawowym układem zasilającym miejscowości: Grębów, Stale, Żupawa, Wydrza, Krawce,

Jamnica.

Powierzchnia użytkowa ogrzewana piecami 42,65%

Powierzchnia użytkowa ogrzewana c.o. 57,35%

Ludność korzystająca z centralnego ogrzewania 54,32%

Ludność korzystająca z pieców 45,68%

Tabela 9 Struktura powierzchni użytkowej i ludności wg sposobu ogrzewania mieszkań na terenie Gminy Grębów. Źródło:

Opracowanie własne

25 | S t r o n a


Linia 15 kV „Trześń – Sokolniki” zasila miejscowość Poręby Furmańskie.

2 stacje pomp w Jamnicy zasilane są z linii 15 kV „Rozwadów – Trześń” i 15 kV „Stalowa Wola

– Turbia”. Odgałęzienia w/w linii doprowadzają moc do stacji transformatorowych w

większości napowietrznych 15/0,4 kV które są głównym źródłem zasilania odbiorców bytowo

– komunalnych i sieci oświetleniowej.

Długość linii średniego i niskiego napięcia będących na majątku operatora systemu

dystrybucyjnego (PGE Dystrybucja) wynosi:

Linie SN – 115,1 km

Linie nN – 141,3 km7

Wykaz stacji transformatorowych 15/0,4 kV zasilających obszar gminy przedstawia poniższa

tabela:

Lp. Nazwa stacji wg Rejonu Energetycznego Typ stacji

Moc

transformatora

zainstalowanego

w stacji [kVA]

1. Grębów 1 STSa 20/250 100

2. Grębów 2 STSa 20/250 250

3. Grębów 3 Szkoła WSTp 20/400 250

4. Grębów 4 STSa 20/250 160

5. Grębów 5 STSa 20/250 100

6. Grębów 6 STSa 20/250 100

7. Grębów 7 STSa 20/250 250

8. Grębów 8 STSa 20/250 160

9. Grębów 9 Palędzie Osiedle MSTw 20/630 160

10. Grębów 10 Stawy Rybne STS 20/100 100

11. Grębów 11 Oczyszczalnia ścieków - na majątku UG

12. Grębów Instal - majątek

użytkownika

13. Zapolednik 1 STSa 20/250 100



7 Stan na dzień 19.06.2013 roku według danych PGE Dystrybucja oddział Rzeszów

26 | S t r o n a


16. Zabrnie 1 Sokół STSa 20/250 100

17. Zabrnie 2 Niwka STSa 20/250 100

18. Zabrnie 3 STSa 20/250 100

19. Zabrnie 4 Dolne STSa 20/250 100

20. Zabrnie 5 STSa 20/250 100

21. Zabrnie 6 Szkoła STSa 20/250 100

22. Zabrnie 7 STSa 20/250 100

23. Jamnica 1 STSa 20/250 250

24. Jamnica 2 STSa 20/250 100

25. Jamnica 3 STSa 20/250 100

26. Jamnica CPN RE Stalowa Wola STSpbw

20/250

250

27. Jamnica Stacja pomp STSa 20/250 250

28. Jamnica Stacja pomp STSa 20/250 250

29. Żupawa 1 STSpbw

20/250

100


20/250

100


20/250

100

32. Stale 1 STSa 20/250 160

33. Stale 2 STS 20/100 100

34. Stale 3 Szkoła STSa 20/250 250

35. Stale 4 STSa 20/250 160

36. Stale 5 STSa 20/250 160

37. Stale ZBE - WUT STSa 20/250 100

38. Stale MSW magazyn STSa 20/250 100

39. Stale Osiedle MSTw 20/630 160

40. Stale Energopol wkomponowa

na

majątek

użytkownika

27 | S t r o n a


41. Stale Rudnik STS 20/100 100

42. Stale Siedlisko 1 STSa 20/250 100



45. Stale Bukie STSa 20/250 100

46. Wydrza 1 STSa 20/250 100

47. Wydrza 2 STSa 20/250 100

48. Wydrza 3 STSa 20/250 100

49. Wydrza 4 STSa 20/250 160

50. Wydrza 5 STSa 20/250 100

51. Wydrza Klonowe ŻH 100

52. Buda Stalowska STSa 20/250 100

53. Krawce 1 STSpbw

20/250

100

54. Krawce 2 STSpbw

20/250

100

55. Krawce 3 STSpbw

20/250

100

56. Krawce 4 STSpbw

20/250

160

57. Krawce 5 STSpbw

20/250

100

58. Krawce 6 STSpbw

20/250

100

Tabela 10 Wykaz stacji transformatorowych 15/0,4 kV na terenie gminy Grębów. Źródło: UG Grębów

Na terenie całego obszaru gminy znajduje się 58 stacji transformatorowych, 2 stacje

wnętrzowe, 1 wieżowa oraz 1 wkomponowana w budynku PGE Dystrybucja – Rejon

Tarnobrzeg w tym 1 stacja Jamnica CPN należy do RE Stalowa Wola.

Sumaryczna moc transformatorów zasilających odbiorców na terenie gminy 9 MVA.

W/w dane pochodzą z Rejonu Energetycznego Tarnobrzeg któremu gmina podlega pod

względem administracyjno – gospodarczym w zakresie elektroenergetycznym oraz z RE

Stalowa Wola.

28 | S t r o n a


Istniejąca sieć elektroenergetyczna pokrywa w 100% potrzeby zasilania w energię elektryczną

wszystkich odbiorców zlokalizowanych na terenie gminy, wiele jednostek

transformatorowych posiada rezerwę mocy. Ogólnie stan eksploatowanej infrastruktury

elektroenergetycznej ocenia się jako zadowalający. Z oceny stanu funkcjonalnego sieci

średnich napięć wynika, za największe problemy mogą występować w obszarach o znacznym

rozproszeniu zabudowy i odbiorców, gdzie linie są rozległe, w związku z czym mogą

występować problemy z utrzymaniem normatywnych parametrów technicznych (obecnie

nieznaczne spadki napięcia występują sporadycznie). Długość obwodów to jeden

z podstawowych mierników oceny stanu technicznego sieci nN – pożądanym jest, aby długość

obwodu mierzona od stacji transformatorowej SN/nN nie była większa niż 500 m.

Najsłabszym ogniwem układu doprowadzającego energię do odbiorców finalnych, o wysokim

stopniu zagrożenia awarią są linie napowietrzne z przewodami gołymi, charakteryzujące się

długim okresem eksploatacji.

Podstawowe wskaźniki oceny ciągłości dostaw energii elektrycznej określające stopień

awaryjność sieci rozdzielczej przedstawia poniższa tabela. Dane odnoszą się do odbiorców

obsługiwanych przez PGE Dystrybucja S.A. Oddział Rzeszów i dotyczą 2011 roku.

Wskaźnik awaryjności

Przerwy

planowane

Przerwy nieplanowane

z uwzględnieniem

przerw

katastrofalnych

bez uwzględnienia

przerw

katastrofalnych

SAIDI

(min./odbiorcę/rok)

212,2 235,8 234,1

SAIFI

(ilość przerw na

odbiorcę)

0,94 3,53 3,53

MAIFI

(ilość przerw na

odbiorcę)

3,53

źródło: PGE Dystrybucja S.A. Oddział Rzeszów SAIDI – średni czas trwania przerwy długiej i bardzo długiej;

SAIFI - średnia częstości przerw długich i bardzo długich;

MAIFI - przeciętna częstotliwość przerw krótkich

Awaryjność linii przyczyniająca się do przerw w dostawie energii elektrycznej do odbiorców

końcowych w znacznej mierze powiązana jest z warunkami atmosferycznymi, ponieważ sieci

wykonane jako napowietrzne narażone są na wyładowania atmosferyczne i silne wiatry

powodujące uszkodzenia. Awarie linii elektroenergetycznych związane są również z małymi

przekrojami przewodów w stosunku do występujących obciążeń.

29 | S t r o n a


Najstarsze elementy infrastruktury energetycznej powstawały według obowiązujących,

stosownie do okresu budowy, rozwiązań katalogowych oraz w okresie znacznie mniejszego

zapotrzebowania na energię elektryczną (w latach powszechnej elektryfikacji, lata

sześćdziesiąte i siedemdziesiąte). Dlatego też, z uwarunkowań technicznych, tj. potrzeby

dostarczania istniejącym odbiorcom energii elektrycznej o prawidłowych parametrach oraz

powiększania się terenów zurbanizowanych wynika konieczność rozbudowy i modernizacji

sieci średniego i niskiego napięcia – w pracach modernizacyjnych zakład energetyczny winien

uwzględnić: sukcesywne odnawianie starej infrastruktury energetycznej, zwiększenie

przepustowości sieci co podyktowane jest przyrostem obecnie stosowanych

i wykorzystywanych odbiorników elektrycznych oraz skracanie długości obwodów poprzez

dobudowywanie nowych stacji transformatorowych, w szczególności w obwodach bardzo

długich (powyżej 1000m).

Zakład energetyczny w miarę możliwości finansowych, prowadzi prace polegające na

sukcesywnej wymianie wyeksploatowanych urządzeń na nowe, zmniejszając tym samym

możliwość wystąpienia awarii. Rosnące potrzeby zasilania w energię elektryczną odbiorców w

powiązaniu z brakiem inwestycji odtworzeniowych sieci elektroenergetycznej wpływają na

zaniżanie parametrów dostarczanej energii.

Odbiorcy energii elektrycznej na terenie gminy zasilani są głównie z sieci niskiego napięcia, i

rozliczani według taryf G i C. Są to gospodarstwa domowe (zabudowa mieszkaniowa),

zabudowa letniskowo-rekreacyjna, placówki handlowo-usługowe, drobna wytwórczość,

obiekty gminne (szkoły, ośrodki zdrowia, budynki OSP) oraz oświetlenie dróg i miejsc

publicznych. Energia elektryczna dostarczana jest wszystkim odbiorcom na tradycyjne cele

przygotowania posiłków, przygotowania wody użytkowej, napędu urządzeń elektrycznych,

oświetlenia. W niewielkim stopniu energia elektryczna używana jest do ogrzania pomieszczeń.

Wspólną cechą tych odbiorców jest zmienność poboru energii elektrycznej w okresie doby i w

okresie poszczególnych pór roku. Odbiorcy zasilani na napięciu 15 kV z sieci średnich napięć

(rozliczani według taryfy B) są nieliczni i stanowią tzw. duży odbiór energii elektrycznej.

Wielkość zużycia energii elektrycznej przez większych odbiorców (taryfa B) uzależniona jest od

procesu produkcyjnego danego zakładu

Układ głównych linii magistralnych średniego i niskiego napięcia zasilających obszar gminy nie

ulegnie zmianie.

Operator systemu dystrybucyjnego w planie rozwoju sieci przewiduje następujące inwestycje

w infrastrukturę elektroenergetyczną:

Grębów 9, Zapolednik 2: budowa 1 szt. stacji transformatorowej, 0,9 km linii

napowietrznej 15 kV oraz 0,8 km linii nN dla poprawy warunków napięciowych

Krawce 4: budowa 1 szt. stacji transformatorowej, 1 km linii napowietrznej 15 kV oraz

2 km linii nN dla poprawy warunków napięciowych

Żupawa 2, 3: budowa 2 szt. stacji transformatorowej, 1 km linii napowietrznej 15 kV

oraz 3,3 km linii nN dla poprawy warunków napięciowych.

Ponadto na terenie gminy planowane są następujące inwestycje:

dobudowa stacji transformatorowych SN/nN w miejscowościach Stale i Jamnica;

30 | S t r o n a


przebudowa linii magistralnej 15 kV Olendry – Tarnobrzeg;

przebudowa linii 15 kV Olendry – Rozwadów, rozgałęzienie Grębów 7;

przebudowa linii napowietrznej 15 kV RS Rozwadów – Tarnobrzeg na linię kablową na

odcinku o długości 2 km;

modernizacja linii nN w miejscowościach Jamnica, Stale i Wydrza (wymiana

istniejących słupów oraz przewodów gołych na przewody izolowane o większym

przekroju).

Przebiegające przez obszar gminy napowietrzne linie elektroenergetyczne Najwyższych

i Wysokich Napięć wymagają strefy ochronnej o obrębie której nie należy lokalizować

obiektów kubaturowych ze względu na ochronę ludzi i środowiska przed oddziaływaniem pola

elektromagnetycznego zgodnie z wymogami MGiE z dnia 28.01.1985 r. ogłoszonego

w M.P. Nr 3 z dnia 28.02.1985 r. poz. 24.

Strefa ochronna od tych linii licząc od osi linii wynosi:

– dla 220 kV – 40 m,

– dla 110 kV – 20 m.

Lokalizacja i wznoszenie budynków, oraz innych obiektów w pobliżu istniejących linii

w odległościach mniejszych niż w/w wymaga uzgodnienia z Polskimi Sieciami

Elektroenergetycznymi – Wschód Spółka z o.o. – Oddział w Radomiu dla linii 220 kV, oraz z

Rzeszowskim Zakładem Energetycznym S.A. w Rzeszowie dla linii 110 kV.

W strefie ochronnej możliwe jest natomiast prowadzenie gospodarki rolnej (uprawy polowe,

wypasy).

2.3. Sieć gazownicza

Sieć gazownicza na terenie gminy Grębów należy do Karpackiej Spółki Gazowniczej sp. z o. o.

w Tarnowie oddział w Sandomierzu, który pełni rolę operatora systemu dystrybucyjnego. Jest

ona jedną z sześciu strategicznych spółek w Grupie Kapitałowej PGNIG S.A.

Karpacka Spółka Gazownictwa prowadzi działalność na terenie czterech województw Polski południowo-wschodniej: małopolskiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego i lubelskiego.

Obszar ten należy do najbardziej zgazyfikowanych rejonów kraju (74%, przy średniej krajowej 41%).

Jako Operator Systemu Dystrybucyjnego zapewnia bezpieczną i niezawodną dostawę gazu ziemnego do ponad 1,4 miliona odbiorców indywidualnych i przemysłowych. Obsługą klienta, eksploatacją i rozbudową sieci zajmują się Oddziały – Zakłady Gazownicze, zlokalizowane w: Jarosławiu, Jaśle, Kielcach, Krakowie, Lublinie, Rzeszowie, Sandomierzu i Tarnowie. Obecnie w strukturach Zakładów Gazowniczych funkcjonuje 48 Rejonów Dystrybucji Gazu oraz 24 Punktów Dystrybucji Gazu.

Do odbiorców dostarczany jest gaz wysokometanowy grupy E (wg PN-C-04750) o nominalnym

cieple spalania 39,5 MJ/m3. Sieć rozdzielcza średniego ciśnienia jest zlokalizowana w

miejscowościach Borek, Grębów, Jamnica, Jeziórko, Krawce, Poręby Furmańskie, Stale,

Wydrza, Zabrnie Górne i Żupawa. Przez teren gminy przebiega też sieć wysokiego ciśnienia:

31 | S t r o n a


DN250 Trzęśń – Jeziórko (operator: Karpacka Spółka Gazowa sp. z o.o.)

DN200 Chmielów – Jeziórko (operator: Karpacka Spółka Gazowa sp. z o.o.)

DN400/500 Rozwadów – Sandomierz (operator: Gaz-System S.A.)

DN250 Stalowa Wola – Sandomierz (operator: Gaz-System S.A.)

Na terenie gminy znajdują się następujące stacje redukcyjno-pomiarowe:

Stacja redukcyjno-pomiarowa I-ego stopnia w miejscowości Jamnica, o przepustowości

640 nm3/h, zasilana z gazociągu wysokiego ciśnienia DN250 relacji Stalowa Wola –

Sandomierz; jej wykorzystanie w sezonie zimowym 2012 (luty) wyniosło 66,6%, a w

sezonie letnim tego samego roku (lipiec) 26,9%.

Stacja redukcyjno-pomiarowa I-ego stopnia w miejscowości Trześń-Sokolniki o

przepustowości 1600 nm3/h zasilana z gazociągu wysokiego ciśnienia DN400/500

relacji Rozwadów – Sandomierz; jej obciążenie w sezonie zimowym (luty 2012) wynosi

17,7%, by wzrosnąć latem do 58,1%.

Na terenie gminy jest 155729 m sieci gazowniczej średniego ciśnienia zarządzanych przez

Karpacką Spółkę Gazową sp. z o.o., 64430 m przyłączy (2629 przyłączy) oraz 9237 m sieci

wysokiego ciśnienia.

Wokół gazociągów istnieją strefy kontrolowane, tzn. takie, w których operator podejmuje

działania zapobiegające negatywnemu wpływowi na trwałość gazociągu i ich prawidłową

eksploatację. W strefie kontrolowanej nie wolno wznosić budynków, sadzić drzew, urządzać

trwałych składów i magazynów. Nie może być też podejmowana żadna działalność mogąca

zagrozić trwałości gazociągów oraz ich eksploatacji. Wielkość stref zależy od rodzaju

gazociągu. I tak dla gazociągów wysokiego ciśnienia (DN250 Trześń – Jeziórko i DN200

Chmielów Jeziórko) jest to po 15 m od osi gazociągu, a dla gazociągów niskiego i średniego

ciśnienia po 0,5 m od osi gazociągu.

Grębów - inwestycje w gazownictwie zrealizowane przez KSG

Nazwa realizowanej inwestycji Rok realizacji

Nm3/rok

Odcinek sieci gazowej ś/c z rur PE dn 40 mm L=232 m, przyłącz gazu ś/c z rur PE dn-25 mm, L=213 m 20 szt.

2007 - 2009

40400

Odcinek sieci gazowej ś/c z rur PE dn 63 mm L=20 m oraz z rur PE dn 50 mm, L=1400 m, przyłącz gazu ś/c z rur PE dn-25 mm, L=400 m 39 szt.

2007 - 2010

47500

przyłącz gazu ś/c z rur PE dn-25 mm, L=30 m 3 szt. 2009 - 2010

6000


25000


8000

przyłącz gazu ś/c z rur PE dn-25 mm, L=15 m 1 szt. 2007 2200

32 | S t r o n a


Tabela 11 Inwestycje gazowe na terenie gminy Grębów. Źródło: KSP sp. z o.o.

Sieć gazownicza na terenie gminy Grębów rozwinęła się w częściowo dzięki rozwijającej się

kopalni siarki Jeziórko (obecnie w likwidacji).

Na terenie gminy Grębów znajduje się kilka zbiorników na gaz ciekły.

Nazwa miejscowości Gospodarstwo/firma

korzystająca ze zbiornika

Pojemność zbiornika [m3]

Jamnica RIA Około 6 m 3

Jamnica Autogaz Jurek Około 6 m 3

Stale Stan bud Około 6 m 3

Tabela 12 Zbiorniki gazu płynnego na terenie gminy Grębów. Źródło: dane urzędu gminy w Grębowie

3. Ocena zapotrzebowania na energię

3.1. Ocena obecnego zapotrzebowania na ciepło

Zapotrzebowanie na ciepło oszacowano na podstawie wielokryterialnej oceny porównawczej typowego budownictwa wiejskiego. Pod uwagę wzięto takie kryteria jak: rodzaj, wiek, sprawność wytwarzania, przenikalność cieplna dla przegród zewnętrznych, kubatura i powierzchnia budynków mieszkalnych i użytkowych. Sektor publiczny Zapotrzebowanie na ciepło w sektorze publicznym zostało oszacowane na podstawie danych o rodzaju paliwa stosowanych przez poszczególne obiekty administrowane przez Gminę Grębów, pozyskanych na bazie badań ankietowych. Obliczenia zapotrzebowania na energię przez poszczególne obiekty zostały przeprowadzone w oparciu o dane na temat zużycia paliw, wartości energetycznej stosowanych paliw oraz efektywności źródeł ciepła zastosowanych w poszczególnych obiektach. Obliczenia szacunkowe wykazały, iż sektor publiczny zużywa na potrzeby ogrzewania niespełna 32 TJ energii. Sektor mieszkaniowy Zapotrzebowanie na energię w budynkach mieszkalnych zostało oszacowane metodą wskaźnikową, w oparciu o dane Głównego Urzędu Statystycznego opisujące strukturę wiekową budownictwa mieszkaniowego na terenie Gminy Grębów. W obliczeniach zapotrzebowania na ciepło w budynkach mieszkalnych wykorzystano wskaźniki opublikowane przez Fundację Poszanowania Energii (Robakiewicz, 1998), opisujące zależność pomiędzy wiekiem budynku, a jego zapotrzebowaniem na ciepło, wyznaczanym przez konstrukcję budynku, zastosowanych materiałów i wynikających z nich przepływów ciepła.

Okres powstania budynku Zapotrzebowanie na ciepło

[kWh/m2] Wartość średnia

[kWh/m2]

do 1985 240 - 380 310

33 | S t r o n a


od 1986 do 1992 160 - 200 180 od 1993 do 1997 120 - 160 140 od 1998 90 - 120 105 Tabela 13 Zapotrzebowanie na ciepło wg okresu powstania budynku. Źródło: Robakiewicz, Jak zmniejszyć koszt ogrzewania budynków

Okres powstania budynku Mieszkania Powierzchnia

użytkowa [m2]

przed 1918 61 3177

1918 – 1944 171 9208

1945 – 1970 795 62541

1971 – 1978 550 57284

1979 – 1988 339 39666

1989 - 2002 łącznie z będącymi w budowie 340 41307

2001 - 2002 łącznie z będącymi w budowie 56 6937 Tabela 14 Struktura wiekowa budynków mieszkalnych Źródło: Baza Danych Regionalnych GUS

Ze względu na różne zakresy lat zastosowane w klasyfikacji wiekowej budynków mieszkalnych, w obydwu badaniach oraz ze względu na brak danych dotyczących możliwych inwestycji termomodernizacyjnych w starszych obiektach, do oszacowania zapotrzebowania na ciepło przyjęto wartość uśrednioną dla przedziałów wiekowych dla budynków wybudowanych w okresie:

do 1988 – 310 kWh/m2

1989 – 2002 – 160 kWh/m2

2001 – 2002 – 120 kWh/m2

Okres powstania budynku Powierzchnia

[m2] Zapotrzebowanie na ciepło

[kWh/rok]

Do 1988 171876 53 281 560

1989 – 2002 41307 6 609 120

2001 -2002 6937 832 440

RAZEM 60 723 120 Tabela 15 Zapotrzebowanie na ciepło w zależności od wieku budynków

Obliczenia przy zastosowaniu wskaźników zużycia energii w zależności od wieku budynku mieszkalnego wykazują zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania pomieszczeń w wysokości sięgającej prawie 218 TJ rocznie. Zapotrzebowanie na ciepłą wodę użytkową

Metodyka szacowania zapotrzebowania na ciepłą wodę użytkową, opracowana przez EC

BREC/IBMER (2002) zaleca przyjmowanie temperatury obliczeniowej 55 °C w przypadku

ogrzewania sieciowego oraz 45 °C w przypadku indywidualnych systemów zasilania. Średnia

wielkość zużycia c.w.u. przyjmowana do obliczeń wynosi 60 kg/osobę dziennie. Energia

niezbędna do podgrzania wody do wyżej wymienionych temperatur wynosi 3059-4894 MJ na

mieszkańca rocznie. W celu oszacowania energii niezbędnej do podgrzania wody do określonej

temperatury można przyjąć średnią wartość 4000 MJ na osobę rocznie.

Tabela 16 Zapotrzebowanie na cwu w gminie. Źródło: obliczenia własne

34 | S t r o n a


Iloczyn wskaźnika i liczby mieszkańców gminy wskazuje szacunkowe zapotrzebowanie na

energię niezbędną dla zapewnienia ciepłej wody użytkowej. W Gminie Grębów

zapotrzebowanie na energię niezbędną do przygotowania ciepłej wody użytkowej wynosi

40,16 TJ na rok.

Zapotrzebowanie na energię w rolnictwie

Z uwagi na rolniczy charakter Gminy należy określić zapotrzebowanie energii cieplnej w sektorze rolnictwa. Jest dość kłopotliwe nie tylko ze względu na niemożliwość dotarcia do wszystkich gospodarstw rolnych w analizowanym obszarze ale również brak takich informacji u samych rolników. Dlatego też do określenia zużycie ciepła posłużono się wskaźnikami wyznaczonymi drogą badań długoletnich, których wartości zależą od wielkości gospodarstw rolnych. Metodologia planowania energetycznego wg. EC BREC/IBMER (2002) przytacza dane wskaźnikowe dotyczące zużycia energii w rolnictwie według wielkości gospodarstw. W przypadku analizowanej Gminy ilość gospodarstw rolnych w zależności od posiadanego areału przedstawia tabela poniżej.

Grupy obszarowe Ilość gospodarstw do 1 ha włącznie 356 powyżej 1 do mniej niż 2 ha 517 od 2 do mniej niż 5 ha 985 od 5 do mniej niż 7 ha 188 od 7 do mniej niż 10 ha 51 od 10 do mniej niż 15 ha 7 od 15 do mniej niż 20 ha 0 od 20 do mniej niż 50 ha 5 od 50 do mniej niż 100 ha 0 100 ha i więcej 0

Tabela 17 Gospodarstwa wg grup obszarowych użytków rolnych w Gminie Grębów. Źródło: Opracowanie wg danych GUS

Na podstawie powyższego podziału oszacowano zapotrzebowanie ciepła w rolnictwie w poszczególnych grupach obszarowych tak jak to przedstawiono w tabeli

Wielkość gospodarstwa Zużycie energii cieplnej

[GJ/rok·gosp.]

Zużycie energii cieplnej [GJ/rok]

powyżej 150 ha 400 0 od 50 do 150 ha 250 0 od 15 do 50 ha 170 850 od 5 do 15 ha 140 34440 do 5 ha 70 130060

RAZEM 165 350 Tabela 18 Zużycie energii cieplnej w rolnictwie wg wielkości gospodarstw w Gminie Grębów. Źródło: EC BREC/IBMER oraz obliczenia własne

Liczba mieszkańców Energia dla c.w.u. dla 1

osoby/doba [MJ]

Całkowite zapotrzebowanie na energię do przygotowania c.w.u.

w gminie [TJ]

10039 4000 40,16

35 | S t r o n a


Dokonując analizy zbiorczej potrzeb cieplnych w Gminie Grębów szacuje się, że łączne aktualne zapotrzebowanie na tę formę energii wynosi ok. 165 TJ na okres roku.

3.2. Prognoza zapotrzebowania na ciepło

Prognoza zapotrzebowania na ciepło oraz moc z indywidualnych kotłowni lokalnych do roku 2027 została opracowana w trzech wariantach:

Wariant odniesienia uznany za najbardziej prawdopodobny, obejmujący stabilny rozwój Gminy i umiarkowany wzrost zapotrzebowania na moc i ciepło;

Wariant postępu obejmujący szybki rozwój Gminy i związany z nim szybki wzrost zapotrzebowania na moc i ciepło;

Wariant przetrwania obejmujący niski rozwój Gminy i związany z nim spadający poziom zapotrzebowania na moc i ciepło (jako skutek słabego rozwoju Gminy – niewielka liczba nowych budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej, jak również zmniejszające się zapotrzebowanie na energię dotychczasowych odbiorców – głównie w wyniku działań termo-modernizacyjnych).

Wariant przetrwania oraz wariant odniesienia uwzględniają wzrost efektywności

energetycznej, a tym samym spadek zapotrzebowania jednostkowego na uzyskanie tego

samego efektu grzewczego. Wariant odniesienia zakłada wzrost efektywności energetycznej

w stosunku do scenariusza „business as usual” o 4,5 % w perspektywie do roku 2020,

natomiast wariant postępu zakłada wzrost o 9%. Jest to wartość odpowiadająca zobowiązaniu

Polski przyjętym w Drugim Krajowym Planie Działań na rzecz efektywności energetycznej.

Wyniki prognozowania zapotrzebowania na ciepło przedstawiono w poniższej tabeli i rysunku.

Wykres 1 Warianty prognostyczne zapotrzebowania na ciepło dla Gminy Grębów. Źródło: Opracowanie własne

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

550

600

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

L a ta

Za

po

trz

eb

ow

an

ie n

a c

iep

ło [

TJ

]

Obliczenia własne

Wariant postępu

Wariant odniesienia

Wariant przetrwania

Liniowy (Obliczenia własne)

36 | S t r o n a


Wariant prognozy Zapotrzebowanie na ciepło w poszczególnych latach [TJ]

Wariant odniesienia

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 445,1 448,4 451,7 455 459,3 462,6 465,9 459,1 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 463,4 467,7 472,1 476,4 480,7 485,1 489,4 493,7

Wariant postępu

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 445,0 451,1 457,2 463,3 469,5 475,8 482,0 489,2 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 495,6 501,7 508,1 515,1 522,2 529,5 536,8 542,9

Wariant przetrwania

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 445,0 445,5 446,1 446,6 447,1 447,6 448,1 448,7 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 449,3 449,8 450,3 450,8 451,3 451,8 452,3 452,8

Tabela 19 Prognoza zapotrzebowania na ciepło dla Gminy Grębów. Źródło: Opracowanie własne

Linią zieloną przedstawiono zapotrzebowanie na ciepło w ostatnich 8 lat, które obliczono na podstawie liczby mieszkańców oraz biorąc pod uwagę bazę publiczną i mieszkaniową w Gminie. Oszacowano, że w ostatnich kilku latach nie mogło dojść do większych zmian w zapotrzebowaniu gdyż nie miał miejsca znaczący rozwój budownictwa, a także liczba mieszkańców wykazywała tendencję spadkową. Dla takich założeń określono trend wieloletni do roku 2027, a pokazane warianty uzależniono od rozwoju czynników, o których mowa wcześniej.

3.3. Ocena obecnego zapotrzebowania na energię elektryczną

Obecne i całościowe zapotrzebowanie na energię elektryczną w Gminie Grębów jest trudne

do oszacowania i wymaga prowadzenia dokładnych analiz i badań wśród mieszkańców i

podmiotów działających na terenie całej gminy.

Analiza Gminy Grębów pod względem zapotrzebowania na energie elektryczną oszacowano

w konkretnych sektorach, które wynikają z przedstawionej charakterystyki Gminy i jej

uwarunkowań. Z przeprowadzonej ankietyzacji i zebranych danych zapotrzebowanie na

energie elektryczną przedstawiono w:

a) sektorach gospodarstw domowych;

c) sektorach gospodarstw rolnych;

b) sektorach publiczny;

Gospodarstwa domowe

Odbiorcy indywidualni w gospodarstwach domowych stanowią najliczniejszą grupę jeśli

chodzi o zapotrzebowanie na energię elektryczną. Obecnie dostęp do energii elektrycznej

(przyłącz energetyczny) posiada 100% gospodarstw domowych na terenie Gminy Grębów.

Energia elektryczna to najpowszechniejsza obecnie forma energii używana w gospodarstwach

domowych do zasilania urządzeń AGD, RTV, oświetlenia wewnętrznego i zewnętrznego,

37 | S t r o n a


niekiedy ogrzewania pomieszczeń, przygotowania ciepłej wody użytkowej, przygotowania

posiłków i napędu urządzeń pomocniczych.

W celu uproszczonego oszacowania całkowitego zapotrzebowania na energię elektryczną w

analizowanej Gminie posłużono się wskaźnikiem podawanym przez GUS dotyczącym

mieszkańców obszarów wiejskich powiatu Tarnobrzeskiego. Kolejne kroki obliczeniowe takiej

analizy przedstawia poniższa tabela

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Zużycie energii elektrycznej na mieszkańca

kWh/os. kWh/os. kWh/os. kWh/os. kWh/os. kWh/os. kWh/os. kWh/os.

515,58 531,50 540,24 565,98 578,51 602,41 618,90 630,74

Ludność Gminy Grebów

osoba osoba osoba osoba osoba osoba osoba osoba

9683 9692 9722 9744 9742 9782 9791 9826

Zapotrzebowanie energii elektrycznej

kWh kWh kWh kWh kWh kWh kWh kWh

4 992 361 5 151 298 5 252 213 5 514 909 5 635 844 5 892 775 6 059 650 6 197 651

Tabela 20 Zapotrzebowanie na energię elektryczną w gospodarstwach domowych Gminy Grębów. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Otrzymana wartość zużycia w roku 2012 pokazuje dużą zgodność z wartością obliczoną na podstawie

wcześniejszych analiz. Dlatego oszacowana wartość zapotrzebowania na energię elektryczną w Gminie

Grębów została uznana bardzo prawdopodobna z rzeczywistą i jest brana pod uwagę do

prognozowania zapotrzebowania na ten rodzaj energii w latach kolejnych.

Gospodarstwa rolne

Rolnictwo stanowi jeden z ważniejszych sektorów działających na terenie Gminy, w związku z

czym istotne jest też zapotrzebowanie na energię elektryczną w gospodarstwach rolnych.

Badania ankietowe wśród mieszkańców gminy nie przyniosły żadnych informacji odnośnie

zużycia energii na potrzeby rolnictwa. Na terenie gminy istnieją również dwa duże

gospodarstw zajmujące się hodowlą zwierząt – od, których nie uzyskano informacji o zużyciu

energii. Właściwe w tym przypadku będzie określenie zapotrzebowania na energię elektryczną

poprzez metodę wskaźnikową. W analizie wykorzystane zostały dwie metody.

Główny Urząd Statystyczny podaje całkowitą wielkość zapotrzebowania na energię

elektryczną w rolnictwie dla terenu województwa podkarpackiego dla wszystkich

gospodarstw rolnych na tym terenie. Dla 192 101 podkarpackich gospodarstw rolnych

zapotrzebowanie roczne energii elektrycznej wynosi 322 181 MWh, co daje wskaźnik zużycia

energii dla jednego gospodarstwa rolnego na poziomie 1 677 kWh/rok. Według danych GUS

(2010 rok) ilość gospodarstw rolnych w Gminie Grębów wynosi 1534.

W związku z tym szacunkowe zapotrzebowanie energii elektrycznej w rolnictwie na terenie

gminy wyniesie 2 572,52 MWh na okres roku.

38 | S t r o n a


Oczywistym jest, że wielkość zapotrzebowania na energię uzależnione jest od różnych

czynników charakteryzujących gospodarstwo rolne takich jak np. wielkość gospodarstwa. Przy

założeniu, że wielkość gospodarstw rolnych na podkarpaciu jest adekwatna do wielkości

gospodarstw na terenie gminy można z dużym prawdopodobieństwem przyjąć obliczoną

wielkość zużycia energii w rolnictwie. Wielkość gospodarstwa rolnego jest determinantem

zużycia energii w drugiej metodzie szacunkowej opracowanej przez EC BREC. Metoda opiera

się na wskaźnikach zużycia energii wg areału gospodarstwa tak jak to przedstawiono w

poniższej tabeli.

Wielkość gospodarstwa Zużycie energii elektrycznej

[kWh/rok·gosp.]

Ilość gospodarstw rolnych [gosp.]

Zużycie energii elektrycznej [kWh/rok]

powyżej 15 ha 6 000 7 42 000

od 10 do 15 ha 4 000 6 24 000

od 5 do 10 ha 3 000 198 594 000

od 1 do 5 ha 2 000 1005 2 010 000

do 1 ha 1 000 318 318 000

RAZEM 1534 2988 000

Tabela 21 Zużycie energii elektrycznej w rolnictwie wg wielkości gospodarstw w Gminie Grębów. Źródło: EC BREC oraz obliczenia własne.

Jak widać szacunkowe zapotrzebowanie na energię elektryczną w rolnictwie oszacowane w

metodzie drugiej daje zbliżony wynik do wyniku uzyskanego z obliczeń uproszczonych metody

pierwszej. Do dalszych analiz przyjmowana będzie wartość zapotrzebowania energii

elektrycznej dla rolnictwa na terenie Gminy Grębów w ilości 2 988 MWh w ciągu roku.

Sektor publiczny

Zapotrzebowanie na energię elektryczną w sektorze publicznym wynika z głównego zadania

gminy jakim jest możliwość udziału społeczeństwa w życiu publicznym. Sektor publiczny jest

najbardziej urozmaiconym typem/rodzajem odbiorców końcowych energii. W strukturze

sektora publicznego funkcjonującego na terytorium Gminy Grębów można wyróżnić miejsca

poboru energii elektrycznej wynikające z charakteru gminy oraz konieczności zapewnienia

podstawowych warunków życia społecznego. Należy wyróżnić następujące miejsca odbioru

energii:

oświetlenie uliczne,

budynki administracji publicznej,

budynki szkolno-oświatowe,

obiekty sportowe,

ośrodki kultury ,

ochotnicze straże pożarne.

Informacje o zapotrzebowaniu na energię elektryczną w sektorze publicznym Gminy Grębów

zostały opracowane na podstawie ankietyzacji przeprowadzonej w Urzędzie Gminy w

Grębowie, który posiada informacje na temat publicznej infrastruktury technicznej

39 | S t r o n a


funkcjonującej na jej terytorium. Wyniki ankiety zostały przedstawione

w dalszej części opracowania.

Oświetlenie uliczne na terenie Gminy Grębów zapewniają obecnie 1 196 punkty świetlne o

zróżnicowanej mocy od 70 do 250 kW. Źródłami światła są oprawy OUSD dla wysokoprężnych

lamp sodowych. Ilość lamp w poszczególnych miejscowościach gminy przedstawiono w

poniższej tabeli.

L.p. Miejscowość Ilość lamp ulicznych Typ i moc żarówek [W]

1 Grębów 289 Sodowa 70, 100, 150, 250 W

2 Jamnica 80 Sodowa 70, 100, 150 250 W

3 Krawce 102 Sodowa 70, 100, 150 250 W

4 Stale 201 Sodowa 70, 100, 150 250 W

5 Wydrza 157 Sodowa 70, 100, 150 250 W

6 Zabrnie 219 Sodowa 70, 100, 150 250 W

7 Zapolednik 50 Sodowa 70, 100, 150 250 W

8 Żupawa 98 Sodowa 70, 100, 150 250 W

Tabela 22 Ilość i rodzaj lamp ulicznych w miejscowościach Gminy Grębów. Źródło: UG Grębów.

Miesiąc

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Ilość

godz.

pracy

299h

35m

220h

30m

187h

35m

129h

10m

103h

05m

82h

30m

91h

10m

115h

00m

167h

40m

227h

40m

284h

40m

313h

20m

Zużycie

en.

kWh

41491,5

30565,4

26001,3

17841,3

14245,4

11479,3

12585,8

15905,1

23235,2

31533,5

39278,6

43289,5

Koszt

brutto

13526,23

9964,322

8476,437

5816,278

4644,005

3742,257

4102,956

5185,054

7574,688

10279,93

12804,83

14112,37

Tabela 23 Profil pracy oświetlenia ulicznego w gminie Grębów. Na żółto zaznaczono miesiące szczytowe (< 200 h pracy w miesiącu). Źródło: UG Grębów

Obecne zapotrzebowanie energii na oświetlenie uliczne w gminie wynosi ok. 307 4 51,9 KWh

co daje 307 MWh w skali roku.

Analiza zużycia energii elektrycznej w obiektach użyteczności publicznej Gminy Grębów, którą

przedstawiono poniżej oparta jest na danych z faktur i zestawień rocznych kosztów zużycia

energii elektrycznej. Należy pamiętać, że energia pokazana

w zestawieniu jest energią całkowitą zużywaną na różne potrzeby i wynikającą ze stanu

licznika.

L.p. Wyszczególnienie Zużycie energii elektrycznej [kWh/rok]

40 | S t r o n a


1. Domy Kultury 4 291

2. Urząd Gminy 32 350

3. Ochotnicze Straże Pożarne 86 239

4. Szkoły i przedszkola 232 695

5. Obiekty sportowe 5 343

Ogółem 360 918

Tabela 24 Zużycie energii elektrycznej w wybranych obiektach Gminy Grębów Źródło: Opracowanie wg danych UG

Wartość ok. 360 MWh rocznie możemy traktować jako zużycie energii elektrycznej w

sektorze publicznym.

3.4. Prognoza zapotrzebowania na energię elektryczną

Prognoza zapotrzebowania na energię elektryczną do roku 2030 została opracowana

w trzech wariantach:

• Wariant odniesienia uznany za najbardziej prawdopodobny, obejmujący stabilny rozwój

Gminy i umiarkowany wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną. Opiera się na wzroście

liczby mieszkańców wg prognoz GUS.

• Wariant postępu obejmujący szybki rozwój Gminy i związany z nim duży wzrost

zapotrzebowania na energię elektryczną. Opiera się na większym przyroście liczby

mieszkańców niż to wynika z prognozy GUS. Obejmuje wysoki przyrost przedsiębiorstw

przemysłowych.

• Wariant przetrwania obejmujący niski rozwój Gminy i związany z nim lekki spadek

zapotrzebowania na energię elektryczną wynikający z braku rozwoju przemysłu

i rolnictwa na terenie gminy przy jednoczesnym oszczędzaniu energii.



samego efektu. Wariant odniesienia zakłada wzrost efektywności energetycznej w stosunku

do scenariusza „business as usual” o 4,5 % w perspektywie do roku 2020, natomiast wariant

postępu zakłada wzrost o 9%. Jest to wartość odpowiadająca zobowiązaniu Polski przyjętym

w Drugim Krajowym Planie Działań na rzecz efektywności energetycznej.

Wyniki prognozowania zapotrzebowania na energię elektryczną przedstawiono

w poniższej tabeli i rysunku.

Rok 2012 2015 2020 2025 2030

Wariant odniesienia

Gospodarstwa domowe 6,19 6,24 6,29 6,34 6,38

Rolnictwo 2,98 3,01 3,05 3,09 3,12

Sektor publiczny 0,36 0,36 0,36 0,36 0,36

RAZEM 9,53 9,61 9,7 9,79 9,86

Wariant postępu

41 | S t r o n a



Rolnictwo 2,98 3,01 3,05 3,09 3,12

Sektor publiczny 0,36 0,39 0,43 0,48 0,52

RAZEM 9,53 9,73 9,93 10,07 10,16

Wariant przetrwania


Rolnictwo 2,98 2,98 2,97 2,96 2,96

Sektor publiczny 0,36 0,35 0,3 3 0,31 0,30

RAZEM 9,53 9,52 9,14 9,44 9,41

Tabela 25 Prognoza zapotrzebowania na energię elektryczną w Gminie Grębów wg głównych sektorów zużycia do 2030 roku [GWh/rok]. Źródło: Analiza własna.

Zmiany zapotrzebowania energii w gospodarstwach domowych i gospodarstwach rolnych

wynikających między innymi z przyrostu liczby ludności nie będą wyraźnie widoczne z uwagi

na zbyt małą skalę w stosunku do rozwoju i przyrostu zapotrzebowania energii dla przemysłu.

Wariant postępu zakłada równomierny przyrost gospodarstw rolnych do przyrostu

gospodarstw domowych wynikający z większego aniżeli zakładany przez Główny Urząd

Statystyczny przyrostu liczby ludności na terenie gminy.

Wariant przetrwania charakteryzuje się ogólnym spadkiem zapotrzebowania na energię

elektryczną mimo lekkiego przyrostu liczby ludności. Zmniejszenie zapotrzebowania na

energię będzie wiązało się z brakiem rozwoju rolnictwa przy jednoczesnym wzroście wymian

urządzeń na efektywne energetycznie i jednoczesne oszczędzanie energii wśród mieszkańców.

Wariant odniesienia prezentuje łagodny rozwój gminy we wszystkich sektorach podyktowany

zmianą liczby ludności wg prognozy GUS. Wariant ten można przyjmować jako najbardziej

prawdopodobny do realizacji, gdyż oparty jest na trendach rozwoju z lat poprzednich.

3.5. Analiza zapotrzebowania na gaz

Na obszarze objętym analizą, paliwo gazowe wykorzystywane jest do ogrzewania

pomieszczeń, przygotowania ciepłej wody użytkowej i do przygotowania posiłków. Gaz jest

dostarczany do odbiorców końcowych przez sieć dystrybucyjną należącą do Karpackiej Spółki

Gazowej. Do odbiorców dostarczany jest gaz wysokometanowy grupy E (wg PN-C-04750) o

nominalnym cieple spalania 39,5 MJ/m3. Na terenie gminy jest 2629 przyłączy i jest 1153

odbiorców gazu.8

Odbiorcy indywidualni Przemysł i budownictwo

Usługi Handel Pozostali (rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo, rybactwo)

Razem W tym ogrzewający mieszkania

1101 447 3 38 9 2 Tabela 26 Odbiorcy gazu w gminie Grębów według rodzajów. Źródło: dane PGNiG

8 Dane PGNiG Karpacki Oddział Obrotu Gazem w Tarnowie, stan na 31.12.2012

42 | S t r o n a


Wykaz obiektów użyteczności publicznej zasilanych przez gaz.

Obiekt/nazwa jednostki Adres

obiektu

Powierzchnia

użytkowa

[m2]

Rodzaj

paliwa

zasilającego

źródło

Zużycie

gazu [m3]

Szkoła Podstawowa Wydrza 383 1130 GAZ 17057

Publiczne Przedszkole w Grębowie

39-410 Grębów 943

650,61m2 Gaz 22603

Dom Katechetyczny Grębów 374,06 Gaz 8785

Szkoła Filialna w Jamnicy Jamnica 135 784,9 Gaz 8485

Szkoła Podstawowa w

Krawcach

SP w

Krawcach

39-410

Grębów

Cały

Budynek-

1207,50m2

Gaz 21612

Publiczna Szkoła Podstawowa

w Zabrniu

Zabrnie 582 1113 m2 Gaz 19722

Szkoła Filialna w Zapoledniku Zapolednik

754A

923,50 Gaz 15590

ZSO w Grębowie Grębów 393 2168,25 Gaz 54125

UG Grębów Grębów 394 1234,55 Gaz 30563

Dom Kultury Wydrza Wydrza 184.00 m2 Gaz 2477

Szkoła SOSW Grębów 881 1204,8 gaz 17274

Internat SOSW Grębów 881 1513,0 gaz 25037

OSP Grębów 329 m2 GAZ 2333

OSP Stale 460 m2 GAZ 2492

Razem: 248155

Tabela 27 Zużycie gazu w obiektach użyteczności publicznej w gminie Grębów. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG Grębów

Całkowite zapotrzebowanie na gaz zostało oparte na danych PGNiG Karpacki Oddział Obrotu

Gazem. Szczegółowe dane przedstawia tabela poniżej.

Odbiorcy indywidualni Przemysł i budownictwo

Usługi Handel Pozostali (rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo, rybactwo)

Razem W tym ogrzewający mieszkania

537,4 331,4 143,4 372,9 36,8 0,1

Razem: 1090,6

43 | S t r o n a


Tabela 28 Całkowita sprzedaż gazu na terenie gminy Grębów (tys. Nm3). Źródło: Dane PGNiG

Roczne zapotrzebowanie na gaz sieciowy w Gminie Grębów wynosi obecnie ok. 1 090,6 tys.

Nm3. Największymi odbiorcami paliwa gazowego z sieci są gospodarstwa domowe oraz

budynki użyteczności publicznej. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii

elektrycznej i paliw gazowych oraz możliwości stosowania środków poprawy efektywności

energetycznej.

3.6. Prognoza zapotrzebowania na gaz

Prognoza zapotrzebowania na paliwa gazowe po roku 2012 została opracowana w trzech

wariantach:

● Wariant odniesienia uznany za najbardziej prawdopodobny, obejmujący stabilny rozwój

gminy i minimalny wzrost zapotrzebowania na gaz ziemny.

● Wariant postępu obejmujący szybki rozwój gminy i związany z nim duży wzrost

zapotrzebowania na gaz ziemny.

● Wariant przetrwania obejmujący niski rozwój Gminy i związany z nim spadający poziom

zapotrzebowania na gaz ziemny (jako skutek niewielkiej liczby odbiorców przyłączanych do

sieci gazowej jak również zmniejszającego się zapotrzebowanie na energię dotychczasowych

odbiorców).



samego efektu grzewczego. Wariant odniesienia zakłada wzrost efektywności energetycznej

w stosunku do scenariusza „business as usual” o 4,5 % w perspektywie do roku 2020,

natomiast wariant postępu zakłada wzrost o 9%. Jest to wartość odpowiadająca zobowiązaniu

Polski przyjętym w Drugim Krajowym Planie Działań na rzecz efektywności energetycznej.

Wyniki prognozowania zapotrzebowania na paliwa gazowe z sieci przedstawiono

w poniższej tabeli.

Wariant Liczba mieszkańców

Wariant

odniesienia

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 1096 1101 1107 1112 1118 1123 1129 1135 1140

2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 1146 1152 1157 1163 1169 1175 1180 1186 1192

Wariant

postępu

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 1096 1109 1122 1135 1149 1162 1176 1190 1204

2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 1204 1218 1233 1247 1262 1277 1292 1307 1322

Wariant

przetrwania

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 1096 1096 1096 1097 1097 1097 1097 1099 1099

2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 1099 1099 1099 1101 1101 1101 1101 1101 1101

Tabela 29 Prognoza zapotrzebowania na gaz sieciowy w Gminie Grębów [tys. m3].Źródło: Opracowanie własne.

44 | S t r o n a


Ze względu na brak planów rozbudowy sieci gazu przewodowego przez operatora systemu

dystrybucyjnego szacuje się, że zapotrzebowanie na paliwo gazowe nie ulegnie znacznej

zmianie. Zwiększy się liczba odbiorców gazu sieciowego w wyniku oddawania do użytkowania

nowych budynków, jednakże nowe standardy cieplne budynków i modernizacje istniejących

budynków i kotłowni przyczynią się do redukcji zużycia tego paliwa jeśli chodzi o ogrzewanie

pomieszczeń. Najbardziej przewidywanym wariantem prognostycznym jest zatem wariant

odniesienia.

4. Możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w

rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej

Efektywność energetyczna jest to stosunek uzyskanego efektu użytkowego urządzenia,

obiektu lub instalacji do wielkości energii zużytej na jego uzyskanie. Efektywność energetyczna

zależy od konstrukcji urządzeń i technologii zastosowanych w procesach wytwarzania,

przesyłania i użytkowania energii i paliw. Istotnym dla zmniejszenia zużycia energii jest jej

oszczędzanie, które polega na dostosowaniu efektu użytkowego do potrzeb. Poszczególne

ustawy wymieniają elementy, które stanowią środki poprawy efektywności.

Przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej:

Ustawa z dnia 15.04.2011 roku o efektywności energetycznej (Dz. U. z 2011 r. Nr 94, poz. 551,

z 2012 r. poz. 951, 1203, 1397) nakłada na jednostki sektora publicznego obowiązek

zastosowania co najmniej dwóch środków efektywności energetycznej (art. 10 ust. 1), przez

które należy rozumieć, zgodnie z art. 10 ust. 2 następujące działania:

1) umowa, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego

poprawie efektywności energetycznej;

2) nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzujących się niskim zużyciem

energii oraz niskimi kosztami eksploatacji;

3) wymiana eksploatowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu na urządzenie, instalację lub

pojazd, o których mowa w pkt 2, albo ich modernizacja;

4) nabycie lub wynajęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich części albo

przebudowa lub remont użytkowanych budynków, w tym realizacja przedsięwzięcia

termomodernizacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu

termomodernizacji i remontów (Dz. U. Nr 223, poz. 1459, z 2009 r. Nr 157, poz. 1241 oraz z

2010 r. Nr 76, poz. 493);

5) sporządzenie audytu energetycznego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o

wspieraniu termomodernizacji i remontów eksploatowanych budynków w rozumieniu ustawy

z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 r. Nr

32, poz. 159 i Nr 45, poz. 235), o powierzchni użytkowej powyżej 500 m2, których jednostka

sektora publicznego jest właścicielem lub zarządcą.

Ustawa nakłada obowiązek informowania społeczeństwa za pomocą zwyczajowych zasad

informacji o przedsięwziętych środkach służących poprawie efektywności energetycznej.

45 | S t r o n a


Ponadto istnieje możliwość starania się o uzyskanie białego certyfikatu, które można uzyskać

realizując zadania służące podniesieniu efektywności energetycznej a określone w art. 17, ust.

1 ustawy:

Poprawie efektywności energetycznej służą w szczególności następujące rodzaje

przedsięwzięć:

1) izolacja instalacji przemysłowych;

2) przebudowa lub remont budynków;

3) modernizacja:

a) urządzeń przeznaczonych do użytku domowego,

b) oświetlenia,

c) urządzeń potrzeb własnych,

d) urządzeń i instalacji wykorzystywanych w procesach przemysłowych,

e) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źródeł ciepła;

4) odzysk energii w procesach przemysłowych;

5) ograniczenie:

a) przepływów mocy biernej,

b) strat sieciowych w ciągach liniowych,

c) strat w transformatorach;

6) stosowanie do ogrzewania lub chłodzenia obiektów energii wytwarzanej we własnych lub

przyłączonych do sieci odnawialnych źródłach energii, w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia

1997 r. – Prawo energetyczne, ciepła użytkowego w kogeneracji, w rozumieniu ustawy z dnia

10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, lub ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych.

Wśród tych ostatnich wyróżnić można działania polegające na:

1) zastąpieniu niskoefektywnych energetycznie lokalnych i indywidualnych źródeł ciepła

opalanych węglem, koksem, gazem lub olejem opałowym źródłami charakteryzującymi się

wyższą efektywnością energetyczną, w tym odnawialnymi źródłami energii, ciepłem

wytwarzanym w kogeneracji lub ciepłem odpadowym z instalacji przemysłowych;

2) zastąpieniu niskoefektywnych energetycznie lokalnych i indywidualnych sposobów

przygotowania ciepłej wody użytkowej sposobami charakteryzującymi się wyższą

efektywnością energetyczną, w tym z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, ciepła

wytworzonego w kogeneracji lub ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych;

3) budowie przyłącza ciepłowniczego oraz zakupie albo modernizacji węzła cieplnego w celu

zastąpienia ciepła z niskoefektywnych energetycznie lokalnych lub indywidualnych źródeł

ciepła ciepłem z sieci ciepłowniczej wytworzonym z odnawialnych źródeł energii, w

kogeneracji lub ciepłem odpadowym z instalacji przemysłowych;

4) modernizacji instalacji wytwarzania chłodu z wykorzystaniem ciepła pochodzącego z sieci

ciepłowniczej zasilanej ciepłem wytworzonym z odnawialnych źródeł energii, w kogeneracji

lub ciepłem odpadowym z instalacji przemysłowych.

2. Przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej w zakresie przebudowy lub

remontu budynków, w tym przedsięwzięcia termomodernizacyjne i remontowe w rozumieniu

46 | S t r o n a


ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz. U. Nr 223,

poz. 1459, z późn. zm.):

1) ocieplenie ścian, stropów, fundamentów, stropodachów lub dachów;

2) modernizacja lub wymiana stolarki okiennej i drzwiowej lub wymiana oszkleń w budynkach

na efektywne energetycznie;

3) montaż urządzeń zacieniających okna (np. rolety, żaluzje);

4) izolacja cieplna, równoważenie hydrauliczne lub kompleksowa modernizacja instalacji

ogrzewania lub przygotowania ciepłej wody użytkowej;

5) likwidacja liniowych i punktowych mostków cieplnych;

6) modernizacja systemu wentylacji poprzez montaż układu odzysku (rekuperacji) ciepła.

Dla zrealizowania powyższych celów proponuje się podjąć następujące działania:

1. Audyt efektywności energetycznej obejmujący wszystkie aspekty działań gminy,

co pozwoli na wskazanie narzędzi optymalizacji gospodarki energetycznej ze

wskazaniem możliwości uzyskania świadectw efektywności energetycznej (białe

certyfikaty).

2. Zwiększenie efektywności energetycznej budynków gminnych poprzez działania

termomodernizacyjne oraz wymianę oświetlenia, a także optymalizacja źródeł

ciepła i energii elektrycznej. Termomodernizacja powinna uwzględniać

efektywność kosztową (stosunek nakładów finansowych do uzyskanej

oszczędności finansowej) oraz wskazywać uzyskany efekt ekologiczny. Największe

efekty można uzyskać dopasowując źródła energii do potrzeb budynków (po

przeprowadzonej

modernizacji są one z reguły przewymiarowane) oraz stosując środki dodatkowe

jak oświetlenie energooszczędne czy uruchamianie części oświetlenia czujnikami

ruchu, tam gdzie to ma swoje racjonalne uzasadnienie.

3. Przeprowadzenie przetargu na zakup energii elektrycznej. Zakup energii elek-

trycznej poprzez przetarg umożliwi wybór najkorzystniejszej oferty, która pozwoli

na dostosowanie taryf oraz cen do rzeczywistych potrzeb miasta przy

jednoczesnym obniżeniu kosztów.

Jednym z mechanizmów wpływających na poprawę efektywność zużycia energii jest

wprowadzenia tzw. inteligentnej sieci, a w szczególności inteligentnych systemów

pomiarowych. Zgodnie z Dyrektywą 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych

zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej operatorzy systemów dystrybucyjnych

zobowiązani są do wymiany liczników energii elektrycznej na tzw. licznik inteligentne. Są to

liczniki energii elektrycznej z wbudowany systemem komunikacji do systemu informatycznego

operatora systemu dystrybucyjnego, który steruje odczytami energii oraz parametrami

licznika w zakresie taryf, włączeń, informacji o jakości energii oraz ciągłości dostawy.

Wdrożenie inteligentnej sieci, a w szczególności inteligentnych systemów pomiarowych daje

47 | S t r o n a


wielostronne korzyści. Rozliczenia pomiędzy dostawcą a odbiorcą energii stają się łatwe i

przejrzyste. Odbiorca uzyskuje informacje o zużyciu, sposobie użytkowania, a także koszcie

energii, co w efekcie ułatwi jej oszczędzanie. Doświadczenia europejskie wskazują, że

możliwość monitorowania zużycia powoduje ograniczenie zużycia energii na poziomie od 5%

do 9 %. Operator systemu uzyskuje narzędzie do zarządzania popytem i optymalizacji

wykorzystania systemu energetycznego, co skutkuje dalszymi oszczędnościami. Do 2020 r.

operatorzy zobowiązani są wymienić liczniki u 80% odbiorców.

4.1. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw

gazowych

Przyjmuje się, iż przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i

paliw gazowych dotyczą obiektów mieszkalnych, użyteczności publicznej oraz przeznaczonych

dla rolnictwa i przemysłu zlokalizowanych na terenie Gminy Grębów, omawianych we

wcześniejszej części opracowania. Główne kierunki działań racjonalizatorskich obejmują:

optymalizację wyboru nośnika energii oraz technologii przetwarzającej ten nośnik w

energię końcową niezbędną do zaopatrzenia zasilanego obiektu,

wykorzystanie energii odpadowej,

maksymalizację wykorzystania lokalnie dostępnych kopalnych i odnawialnych

nośników energii,

minimalizacje strat w procesie przesyłu energii,

zastosowanie energooszczędnych urządzeń i technologii,

zastosowanie układów regulacji i sterowania.

W zakresie kompleksowego podejścia do racjonalizacji zużycia energii we wszystkich

obiektach położonych na terenie Gminy Grębów należy opracować szczegółowy plan

obejmujący wszystkie obiekty i zawierający działania monitorujące zużycie wszelkich

nośników energii.

Działaniem preferowanym dla każdego obiektu (a co najmniej dla większych obiektów) jest

wykonanie audytu energetycznego tego obiektu. Wyniki audytu energetycznego wskażą

potencjalne działania racjonalizatorskie – czyli miejsca oszczędności, oraz będą zawierały

szczegółową analizę opłacalności finansowej proponowanych racjonalizacji. Wszelkie

proponowane przedsięwzięcia modernizacyjne czy też inwestycyjne zawsze powinny być

poprzedzone takowym audytem.

4.2. Propozycje usprawnień racjonalizujących użytkowanie ciepła

Ciepło jest niezbędne do zaspokojenia potrzeb energetycznych związanych

z ogrzewaniem i przygotowaniem ciepłej wody użytkowej dla każdego obiektu mieszkalnego

oraz użyteczności publicznej.

Propozycje usprawnień zebrane poniżej dotyczą całego łańcucha przemian energetycznych:

począwszy od źródeł ciepła, poprzez systemy dystrybucji po odbiorców końcowych:

48 | S t r o n a


1. Wspieranie przedsięwzięć związanych z instalacją układów kogeneracyjnych

(produkujących ciepło oraz energię elektryczną w skojarzeniu) pracujących

w oparciu o zasoby energii odnawialnej bądź dostępne paliwa kopalne (np. gaz

ziemny).

2. Wspieranie przedsięwzięć związanych z produkcją energii cieplnej z odpadów

komunalnych.

3. Poszukiwanie źródeł energii odpadowej (w obiektach komunalnych i przemysłowych)

i wykorzystanie jej zamiast inwestowanie w nowe źródła energii.

4. Wykorzystanie istniejących analiz dotyczących inwentaryzacji lokalnie dostępnych

zasobów energii odnawialnej oraz wspieranie wszelkich działań zwiększających zużycie

tychże zasobów do produkcji ciepła.

5. Optymalizacja wielokryterialna wyboru sposobu zaopatrzenia w ciepło obiektu (wybór

zarówno nośnika energii jak i technologii przetwarzającej ten nośnik energii w energię

końcową wykorzystywaną na potrzeby ogrzewania i przygotowania c.w.u.).

6. Wspieranie przedsięwzięć zwiększających efektywność wykorzystania energii cieplnej

u odbiorców końcowych polegających na:

termomodernizacji obiektu połączonej z modernizacją źródła ciepła (po zwiększeniu

ochrony cieplnej obiektu zmniejsza się zapotrzebowanie na energię do ogrzewania i

należy najczęściej zmodernizować również źródło ciepła – wymienić na źródło o

mniejszej mocy i najlepiej pracujące w oparciu o inne paliwo – pożądane z zasobów

odnawialnych),

promowaniu stosowania wysokosprawnych kotłów w indywidualnych systemach

grzewczych budynków oraz wykorzystania zasobów odnawialnych (biomasa i pompy

ciepła),

modernizacji wewnętrznych układów c.o. połączona z opomiarowaniem

i automatyką regulacyjną pogodową,

w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych wprowadzeniu systemów rozliczeń za

ciepło zużyte do ogrzewania według wskazań mierników zużycia ciepła,

wykorzystaniu wszelkich form energii odpadowej (zgromadzonej w ciepłym powietrzu

wentylacyjnym bądź w wykorzystanej ciepłej wodzie) głównie

w dużych obiektach publicznych.

4.3. Propozycje usprawnień racjonalizujących użytkowanie energii elektrycznej

Energia elektryczna w obiektach mieszkalnych i użyteczności publicznej może być

wykorzystywana do zaspokojenia wszystkich potrzeb energetycznych czyli: ogrzewania,

przygotowania c.w.u., przygotowania posiłków oraz zasilania wszystkich pozostałych

odbiorników energii elektrycznej (m.in. oświetlenia i sprzętu AGD i RTV).

49 | S t r o n a


Najistotniejszym miejscem zużycia energii elektrycznej (zatem również tam możemy

zaoszczędzić najwięcej) jest oświetlenie ulic oraz pomieszczeń wewnętrznych.

W tym zakresie w stosunku do oświetlenia zewnętrznego usprawnienia racjonalizujące

użytkowanie energii elektrycznej mogą być następujące:

1. Należy przeprowadzić optymalizację oświetlenia ulic polegającą na doborze:

rodzaju nawierzchni, optymalnym rozmieszczeniu latarni ulicznych oraz doborze

wysoko sprawnych źródeł światła.

2. Dobrać optymalne parametry zamówienia energii elektrycznej – tj. minimalizujące

całkowity koszt zakupu energii elektrycznej.

3. Dobrać sprzedawcę energii elektrycznej oferującego najniższą cenę energii

elektrycznej.

4. Wyposażyć układy zasilania w automatykę i sterowanie zarówno włączania jak

i wyłączania oświetlenia obszarów publicznych w zależności od potrzeb i lokalnych

warunków oświetleniowych.

5. Stała okresowa kontrola czystości i stanu technicznego opraw.

Z kolei dla oświetlenia wewnętrznego: budynki mieszkalne, użyteczności publicznej

i produkcji przemysłowej:

1. Zastosowanie nowoczesnych energooszczędnych źródeł światła w

pomieszczeniach.

2. Stosowanie opraw oświetleniowych o wyższej sprawności.

3. Automatyzacja sterowania oświetleniem.

Poniżej przedstawiono propozycje usprawnień obejmujące zaspakajanie pozostałych potrzeb

energetycznych z wykorzystaniem energii elektrycznej:

1. Należy eliminować z obiektów ogrzewanie wykorzystujące energię elektryczną

i wprowadzać inne nośniki energii (minimalizując koszty eksploatacji).

2. W obiektach o niskim zużyciu c.w.u. preferowanym rozwiązaniem przygotowania

c.w.u. powinny być wysokosprawne elektryczne przepływowe podgrzewacze wody

(należy eliminować inne sposoby przygotowania c.w.u. jako mniej efektywne).

Należy również rozważyć zlecenie dodatkowego audytu elektroenergetycznego dla większych

obiektów użyteczności publicznej (tzn. o większym rocznym zużyciu energii elektrycznej) oraz

dla grupy obiektów zlokalizowanych na terenie gminy.

Celem audytu elektroenergetycznego obiektu (grupy obiektów) byłoby zbadanie opłacalności

finansowej modernizacji systemu zasilania w energię elektryczną. Układy zasilania obiektów

o dużym rocznym zużyciu energii elektrycznej zasilane dotychczas

z kilku bądź jednego przyłącza niskiego napięcia mogą być modernizowane poprzez zakup

50 | S t r o n a


transformatora średniego napięcia i późniejszy zakup energii elektrycznej na poziomie

średniego napięcia – gdzie ceny energii elektrycznej są znacznie niższe.

4.4. Propozycje usprawnień racjonalizujących użytkowanie paliw gazowych

Paliwa gazowe są wykorzystywane do zaspokojenia aż trzech potrzeb energetycznych

obiektów komunalno-bytowych: ogrzewania, przygotowania c.w.u. oraz przygotowania

posiłków.

Dla obiektów mieszkalnych proponowane usprawnienia obejmują promowanie stosowania

wysokosprawnych kotłów w indywidualnych systemach grzewczych budynków mieszkalnych.

W budynkach użyteczności publicznej należy również dokonać analizy poprawności

stosowanej taryfy zakupu gazu oraz dokonać optymalizacji parametrów zakupu gazu pod

kątem minimalizacji rocznych opłat.

5. Możliwość wykorzystania lokalnych nadwyżek i lokalnych zasobów paliw

i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w

odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego

wytwarzanych w kogeneracji

Według ustawy Prawo energetyczne (art. 19, pkt 3) „ Projekt założeń ” powinien określać m.

in. wykorzystanie istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem

energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii

elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła

odpadowego z instalacji przemysłowych.

Ustawa „Prawo energetyczne” (art. 3 pkt 20) definiuje „odnawialne źródło energii” (OZE) jako

źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania

słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię

pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także biogazu powstałego w procesach

odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych

i zwierzęcych.

Rozpatrując zasoby energii odnawialnej w skali globalnej, należy zauważyć, iż są one

nieograniczone, a ich potencjał jest rozproszony, stąd koszty wykorzystania znacznej części

energii ze źródeł odnawialnych, są wyższe od kosztów pozyskiwania i przetwarzania paliw

organicznych, jak również jądrowych. Dlatego też, udział alternatywnych źródeł w procesach

pozyskiwania, przetwarzania, gromadzenia i użytkowania energii jest niewielki. Z dniem

25 czerwca 2009r. weszła w życie Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z

dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych

obligująca Państwa Członkowskie UE do promowania, zachęcania i wspierania inwestycji

w źródła energii odnawialnej. W załączniku I do w/w dyrektywy zapisany został dla Polski 15%

udział energii ze źródeł odnawialnych liczony w stosunku do finalnego zużyciu energii w 2020r.

51 | S t r o n a


Zgodnie z założeniami polityki energetycznej państwa władze gminne, w jak najszerszym

zakresie, powinny uwzględnić źródła odnawialne w pozyskiwaniu energii, w tym ich walory

ekologiczne i gospodarcze dla swojego terenu. Z reguły energetyka odnawialna to niewielkie

jednostki wytwórcze zlokalizowane blisko odbiorcy, bazujące na lokalnie dostępnych

surowcach, istotne dla podniesienia bezpieczeństwa energetycznego skali lokalnej.

Do najważniejszych korzyści wynikających z wykorzystania odnawialnych źródeł energii zalicza

się:

ograniczenie emisji zanieczyszczeń, w szczególności dwutlenku węgla – wdrożenie

przedsięwzięć opartych na wykorzystaniu paliw ekologicznych może przynieść

wymierne korzyści z zakresu ochrony środowiska, zmiana paliwa w dużych kotłowniach

czy likwidacja indywidualnych źródeł węglowych, powodujących tzw. „niska emisję”

zmniejszy uciążliwość życia mieszkańców;

gospodarczy rozwój regionu, aktywizacja lokalnej społeczności – wykorzystanie

nadwyżek słomy na cele energetyczne, możliwości zagospodarowania odłogów,

ugorów i wprowadzanie dodatkowego źródła dochodów dla rolników, np. poprzez

uprawę roślin energetycznych; zwiększenie upraw przemysłowych, powstanie

wyspecjalizowanych podmiotów zajmujących się zbiorem lub dostawo biomasy itp.;

obniżenie kosztów pozyskania energii – odnawialne źródła charakteryzują się niższymi

kosztami zmiennymi, np. koszt zł/GJ biomasy (drewna, słomy) jest niższy niż węgla,

gazu czy oleju opałowego;

wzrost bezpieczeństwa w skali lokalnej i do poprawy zaopatrzenie w energię do

wzmacniania bezpieczeństwa w skali lokalnej i do poprawy zaopatrzenia w energię

w szczególności terenów o słabej infrastrukturze energetycznej, np. rozwój lokalnego

systemu rozdzielczego energii elektrycznej związanego z wprowadzeniem mocy z

małych elektrowni wodnych;

powstanie dodatkowych miejsc pracy na poziomie lokalnym – zatrudnienie przy

produkcji i przygotowaniu biopaliw, w obsłudze przedsiębiorstw inwestujących w OZE

daje kilkakrotnie więcej miejsc pracy niż w energetyce tradycyjnej;

promowanie regionu jako czystego ekologicznie – w szczególności ma to znaczenie

w regionach, gdzie przewiduje się rozwój funkcji rekreacyjno-wypoczynkowych.

Praktyczne możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenie gminy są

stosunkowo ograniczone ze względu na objęcie całego terenu gminy obszarem Natura 2000

PLB180005 Puszcza Sandomierska. Zgodnie z przepisami większość działań gospodarczych na

takich terenach jest całkowicie wyłączona lub znacząco ograniczona.

5.1. Energia promieniowania słonecznego

Promieniowanie słoneczne dostarcza do Ziemi największe ilości energii. Wykorzystanie energii

słonecznej na potrzeby energetyczne w gminie jest uzasadnione dobrymi warunkami

słonecznymi w całym województwie podkarpackim. Badania prowadzone w ramach projektu

Baza danych odnawialnych źródeł energii Województwa Podkarpackiego wykazały, że w ciągu

roku do powierzchni horyzontalnej na Podkarpaciu dociera średnio 1054 kWh/m2 energii

promieniowania słonecznego.

52 | S t r o n a


Usłonecznienie (ilość godzin, w których Słońce nie jest zasłonięte chmurami) w tym rejonie

jest średnio na poziomie około 1600 godzin.

Charakter zmian miesięcznych sum promieniowania całkowitego w ciągu roku przedstawiono

na wykresie poniżej. Uwidocznione na nim są stosunkowo niewielkie zmiany

napromieniowania w miesiącach letnich (maj, czerwiec, lipiec oraz sierpień), szybkie zmiany

wartości nasłonecznienia miesięcznego w okresach wiosny i jesieni oraz niewielkie różnice

sum promieniowania od listopada do stycznia.

Wykres 2 Miesięczne sumy promieniowania całkowitego na omawianym terenie. Źródło: Baza danych OZE województwa podkarpackiego

Różnica pomiędzy miesiącami letnimi i zimowymi jest siedmiokrotna, co rzutuje na wyraźną

sezonowość pracy instalacji solarnych na terenie nie tylko gminy, ale też całego województwa.

Nasłonecznienie z miesięcy półrocza letniego od kwietnia do września nasłonecznienie

stanowi 75 % rocznego, a suma promieniowania całkowitego z trzech najgorszych miesięcy od

listopada do stycznia stanowi niewiele ponad 7 % sumy rocznej.

Oprócz zmienności rocznej nasłonecznienia całkowitego znacznie mają również zmienności

miesięcznych sum promieniowania bezpośredniego i rozproszonego przedstawione na

rysunku poniżej, który ilustruje stosunek promieniowania rozproszonego do całkowitego.

Roczny cykl zmienności tych wielkość jest podobny do przebiegu miesięcznych sum

promieniowania całkowitego.

Najniższe wartości udziału promieniowania rozproszonego występują w okresie letnim, co jest

związane z najmniejszym zachmurzeniem. Przy czym najlepsze warunki panują we wrześniu,

kiedy to zachmurzenie jest najniższe w całym roku. Udział promieniowania rozproszonego

oraz bezpośredniego w tym miesiącu jest niemal identyczny. W okresie zimowym udział

promowania rozproszonego sięga około 70 %. Jednak już od lutego znacząco zmniejsza się, co

skutkuje wyraźnym wzrostem promieniowania całkowitego.

53 | S t r o n a


Wykres 3 Miesięczne sumy promieniowania bezpośredniego i rozproszonego. Źródło: Baza danych OZE województwa podkarpackiego

Średnioroczny udział promieniowania rozproszonego wynosi 57 %.

Wykres 4 Stosunek promieniowania rozproszonego do całkowitego dla gminy Grębów. Źródło: obliczenia własne na podstawie danych JRC EC

Szczegółowe parametry promieniowania słonecznego dla Tarnobrzegu, który, ze względu na

to, że gmina jest niedaleko tego miasta powiatowego, jest bardzo dobrym punktem

odniesienia dla Grębowa.

Miesiąc/Rok

Promieniowanie na

powierzchnię:

[Wh/m2/dzień] Optymalny

kąt

nachylenia [˚]

Stosunek

prom.rozpr.

do

całkowitego

Średnia

temperatura za

dnia [˚C] horyzontalną

nachyl. pod

kątem

optymalnym

Tarnobrzeg

50°34'59" N, 21°40'59" E, 144 m n.p.m.

Sty 746 1220 65 0.70 -2.0

Lut 1434 2133 59 0.62 0.5

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru

Stosunek promieniowania rozproszonego do całkowitego dla gminy Grębów

54 | S t r o n a


Mar 2398 3039 46 0.59 3.5

Kwi 3583 3996 32 0.56 10.2

Maj 4811 4902 20 0.54 15.7

Cze 4840 4714 13 0.58 18.3

Lip 4983 4968 17 0.54 20.4

Sie 4273 4619 28 0.54 19.8

Wrz 2782 3360 41 0.57 15.2

Paź 1875 2709 56 0.57 10.7

Lis 848 1300 62 0.70 4.6

Gru 548 879 65 0.75 -0.8

Rok 2768 3159 35 0.57 9.7 Tabela 30 Średnie miesięczne wartości udziału promieniowania rozproszonego na terenie gminy Grębów. Dane dla Tarnobrzega. Źródło: EC Joint Research Centre http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/apps/pvreg.php?lang=en&map=europe

Energia promieniowania słonecznego może być wykorzystywana:

do wytwarzania ciepłej wody użytkowej (w kolektorach słonecznych),

do ogrzewania budynków systemem biernym (bez wymuszania obiegu nagrzanego

powietrza, wody lub innego nośnika),

do ogrzewania budynków systemem czynnym (z wymuszaniem obiegu nagrzanego

nośnika),

do uzyskiwania energii elektrycznej bezpośrednio z ogniw fotoelektrycznych.

We wszystkich wypadkach możliwości pozyskania energii z promieniowania słonecznego będą

mocno zróżnicowane w skali roku, co pokazują obliczenia pokazane wyżej, ze szczytem w

okresie letnim oraz najniższym uzyskiem energetycznym w zimie.

Poniżej przedstawiono możliwą do pozyskania energię elektryczną w kWh z jednego kWp

(kilowata mocy szczytowej) dla ogniw z krzemu krystalicznego zainstalowanych na stałe pod

kątem optymalnym (35 stopni), przy przyjęciu standardowych strat systemu (na poziomie

22,6%).

Stały system: nachylenie=35 stopni.,

orientacja=0 stopni

Miesiąc Ed Em Hd Hm

Sty 0.99 30.7 1.16 35.9

Lut 1.61 45.1 1.93 54.1

Mar 3.02 93.5 3.70 115

Kwie 3.83 115 4.92 148

Maj 4.13 128 5.50 170

Cze 4.08 122 5.49 165

Lip 3.86 120 5.25 163

http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/apps/pvreg.php?lang=en&map=europe

55 | S t r o n a


Śer 3.88 120 5.22 162

Wrz 3.05 91.5 3.96 119

Paz 2.17 67.3 2.73 84.6

Lis 1.14 34.3 1.38 41.4

Gru 0.95 29.5 1.12 34.7

Średnia

roczna

2.73 83.1 3.54 108

Rok

ogółem

997 1290

Ed: Średnia dzienna produkcja energii elektrycznej z danego systemu (kWh)

Em: Średnia miesięczna produkcja energii elektrycznej z danego systemu (kWh)

Hd: Średnia dzienna suma globalnego promieniowania na metr kwadratowy otrzymanych przez

moduły danego systemu (kWh/m2)

Hm: Średnia suma globalnego promieniowania na metr kwadratowy otrzymanych przez moduły

danego systemu (kWh/m2)

Tabela 31 Uzysk energii z 1 kWp w Gminie Grębów. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Komisji Europejskiej, baza PV GIS

Wykorzystanie energii słonecznej, pomimo swoich licznych wad związanych przede wszystkim

z sezonowością uzyskiwanej energii stanowi potencjalnie dobre źródło pozyskania energii,

przede wszystkim ze względu na mniejsze ryzyko znaczącego oddziaływania na środowisko.

5.2. Energia wód płynących

Przez teren gminy przepływają dwie rzeki, które mają potencjał energetyczny: Łęg i

Trześniówka. W obu wypadkach jest to dolny przebieg rzek. Rzeka Łęg charakteryzuje się

przepływami 1,5 m3 /s, u ujścia 4,5 m3 /s przy małym spadku. Nie udało się uzyskać danych o

przepływach chwilowych i rocznych na rzece Trześniówce, jednak nie są one większe od

przepływów na rzece Łęg. Ze względu jednak na niewielkie spadki oraz istniejące ograniczenia

środowiskowe (obszar Natura 2000) nie jest możliwe lokalizowanie na rzekach większych

instalacji, o mocy przekraczającej 0,5 MW. Na rzece Łęg istnieje jedno wykorzystywane

piętrzenie wodne w miejscowości Wilcza Wola (gm. Raniżów, powiat kolbuszowski) z

elektrownią o mocy 50 kW. Natomiast na terenie gminy Grębów istnieje piętrzenie żelbetowe

na rzece Łęg w miejscowości Krawce, w kilometrze 21+300 rzeki. Wysokość piętrzenia wynosi

2 m. Stan techniczny obiektu jest dobry, a dla lokalizacji zostało wykonane wstępne

rozpoznanie wykorzystania jazu do celów energetycznych przez firmę "AKSON" Bogdan

Szewczyk ul. Zamoyskiego 53/5, 30-519 Kraków, jednak nie podjęto żadnych dalszych działań.

Piętrzenie zlokalizowane jest na działce ewidencyjnej 1701/1, której właścicielem jest

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie. Techniczny potencjał obu rzek nie

przekracza łącznie 100 kW, jednak wymaga to potwierdzenia w badaniach konkretnych

lokalizacji, z których najbardziej rokującą jest wspomniany jaz w miejscowości Krawce.

56 | S t r o n a


5.3. Energia wiatru

Ruch powietrza atmosferycznego wywołany różnicą ciśnień stanowi nieograniczone zasoby

energii. Energia wiatru na obszarze Gminy Grębów ma średni, w skali województwa, potencjał

teoretyczny, jednak nie przekłada się to wprost na możliwości lokalizacji farm wiatrowych czy

też dużych farm wiatrowych na terenie gminy, co wiąże się przede wszystkim z ograniczeniami

o charakterze środowiskowym. Na terenie gminy przeważają wiatry klasy trzeciej, tj. o mocy

od 5,5 m/s do 6,5 m/s i gęstości mocy wiatru od 200 do 300 W/m2, co odpowiada

umiarkowanym warunkom wiatrowym. Szorstkość terenu, czyli parametr, który określa

użyteczność wiatru do celów energetycznych (im mniejsza tym lepsza) jest jednak na

większości obszaru gminy dosyć znaczna.9 Szczegóły przedstawia mapa poniżej.

Rysunek 8 Zasoby energetyczne wiatru w gminie Grębów. Źródło: Baza danych OZE województwa podkarpackiego

W przeciwieństwie do sąsiednich gmin – Baranów Sandomierski i Gorzyce, w których

planowana jest budowa farm wiatrowych, gmina Grębów ze względu na ograniczenia

środowiskowe oraz szorstkość terenu nie będzie mogła rozwijać dużej energetyki wiatrowej,

natomiast możliwe jest wykorzystanie wiatraków o niewielkiej mocy i masztach nie

przekraczających 30 m.

9 dr inż. Bartosz Soliński „Analiza zasobów energetycznych wiatru województwa podkarpackiego”, 2008

57 | S t r o n a


5.4. Biomasa

Przez biomasę rozumie się materię pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego w postaci stałej,

ciekłej i gazowej. Biomasa stała może być używana na cele energetyczne w procesach

bezpośredniego spalania, gazyfikacji oraz pirolizy w postaci:

drewna i odpadów drzewnych (w tym zrębków z szybko-rosnących gatunków

drzewiastych tj. wierzba, topola),

słomy i ziarna (zbóż, rzepaku),

słomy upraw specjalnych roślin energetycznych z rodziny Miscanthus, Topinambur itp.,

osadów ściekowych,

makulatury,

szeregu innych odpadów roślinnych powstających na etapach uprawy i pozyskania jak

też przetwarzania przemysłowego produktów (siana, ostatek kukurydzy, trzciny

cukrowej i bagiennej, łusek oliwek, korzeni, pozostałości przerobu owoców itp.).

Różnorodność materiału wyjściowego i konieczność dostosowania technologii oraz mocy

powoduje, iż biopaliwa wykorzystywane są w rożnej postaci. Drewno w postaci kawałkowej,

rozdrobnionej (zrębków, ścinków, wiórów, trocin, pyłu drzewnego) oraz skompaktowanej

(brykietów, peletu). Słoma i pozostałe biopaliwa z roślin nie-zdrewniałych są wykorzystywane

w postaci sprasowanych kostek i balotów, sieczki jak też brykietów i peletu.

Pomimo znacznych zasobów biomasy stałej ich wykorzystanie wymaga stworzenia

skutecznego systemu, zapewniającego ciągłość dostaw, obejmującego m.in. skup,

przetwórstwo, transport i magazynowanie. Wynika to przede wszystkim z właściwości

fizycznych biomasy (wysoki przedział wilgotności utrudniający przechowywanie oraz niska

gęstość wpływająca na koszty transportu, wymusza to konieczność przynajmniej jej

wstępnego przetwórstwa), niekorzystna struktura obszarowa gospodarstw rolnych w Polsce

(dominują gospodarstwa małe, o powierzchni użytków rolnych poniżej 10 ha, ogranicza to w

zasadniczy sposób możliwości wykorzystania wysokowydajnych maszyn do zbioru i

przetwórstwa) oraz bardzo wysokie koszty zakupu maszyn i urządzeń do zbioru i przetwórstwa

(można je ograniczyć poprzez tworzenie grup producenckich lub innych podmiotów

gospodarczych zajmujących się produkcją, skupem i przetwórstwem surowców

energetycznych). Operacje przygotowujące biomasę od momentu pozyskania z pola do

dostarczenia jej w miejsce energetycznego wykorzystania stanowią ciąg powiązanych ze sobą

operacji nazywanych logistyką. Gmina powinna opracować i wdrożyć program zwiększenia i

racjonalizacji wykorzystania biomasy do celów grzewczych. W tym celu powinna

przeprowadzić ankietę szczegółową systemów c.o. w gminie. Ankieta da pełny obraz

zapotrzebowania na paliwa biomasowe pochodzące z upraw roślin energetycznych. Uprawy

takie będzie można rozlokować w optymalnych miejscach z punktu widzenia logistyki paliw w

gminie.

Obecnie na terenie Gminy Grębów najbardziej rozpowszechnionym paliwem biomasowym

jest drewno opałowe pozyskiwane jako odpad z produkcji drzewnej oraz pochodzenia leśnego.

Paliwo takie spalane jest w kilku kotłowniach zasilających pojedyncze budynki mieszkalne.

58 | S t r o n a


Ponieważ w gospodarce rolnej dominują bardzo rozdrobnione gospodarstwa, a w strukturze

zasiewów największy udział posiadają zboża, które zajmują ponad 70%, warunki glebowe

sprawiły, że uprawiane są w większości zboża o mniejszych wymaganiach glebowych oraz

ziemniaki, których udział w strukturze zasiewów jest duży i wynosi 26%. W związku z dużym

rozdrobnieniem areału gospodarstw rolnych, przy dużym udziale użytków zielonych, niskiej

bonitacji gleb znaczenie rolnictwa dla rozwoju gminy jest ograniczone a produkcja rolna nie

posiada charakteru towarowego. Naturalne walory rolniczej przestrzeni produkcyjnej na

terenie gminy pogarsza w dużym stopniu niekorzystna struktura obszarowa gospodarstw

indywidualnych, średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi 4,82 ha, a średnia w kraju 7,0 ha.

Struktura produkcji roślinnej nie jest dostosowana do małej skali poszczególnych gospodarstw

i dosyć dużych zasobów siły roboczej. Wszystko to wpływa na dostępność biomasy do

wykorzystania na cele energetyczne.

Dosyć duża jest natomiast dostępność drewna.

Poniżej przedstawiono dostępny potencjał poszczególnych rodzajów biomasy na terenie

gminy Grębów. Należy zaznaczyć, że potencjały dotyczące roślin energetycznych z upraw

zależny jest od faktycznego wykorzystania obszarów rolnych na potrzeby uprawy roślin

energetycznych.

Rodzaj biomasy Wartość cieplna biomasy rocznie [GJ]

Wierzba ecosalix 5900,00

Słoma 34626,67

Siano 17313,33

Drewno (średniowymiarowe, małowymiarowe i pozostałości zrębowe)

26014,72

Razem: 83854,72 Tabela 32 Zasoby biomasy. Źródło: obliczenia własne

Potencjał biomasy stałej w gminie pozwala na jej wykorzystanie przede wszystkim przez

odbiorców indywidualnych.

5.5. Geotermia

Potencjał cieplny ziemi jest bardzo duży. W zależności od głębokości poniżej poziomu gruntu

ciepło powstaje w dwojaki sposób. Przy głębokościach do kilkudziesięciu metrów głównym

czynnikiem ogrzewającym warstwy ziemi jest promieniowanie słoneczne pochłaniane przez

grunt. Dla głębokości dużo większych głównym mechanizmem pozyskania ciepła jest rozpad

promieniotwórczy pierwiastków i towarzyszący temu procesowi strumień energii cieplnej. W

pierwszym przypadku temperatura czynnika niosącego ciepło jest stosunkowo niewielka ale

wykazuje praktycznie stałą wartość w ciągu całego roku (ok. 10°C poniżej 3 metrów).

Energetyczne wykorzystanie takiej ilości ciepła wymaga zastosowania pomp ciepła, które

zwiększają temperaturę czynnika kosztem dostarczonej energii z zewnątrz. Drugi przypadek

związany jest z budową geologiczną ziemi, a temperatura czynnika może przekraczać 100°C.

Ciepło może być wykorzystywane bezpośrednio, jednak wymaga to wykonywania odwiertów

na dużej głębokości.

59 | S t r o n a


Gmina Grębów leży na terenie Zapadliska Przedkarpackiego, budują je utwory piaskowcowe

miocenu (sarmat, baden) w podłożu których występują utwory węglanowe jury górnej i

lokalnie piaskowcowe jury środkowej (północno-wschodnia część województwa

podkarpackiego, rejon Lubaczowa). Powstało w okresie neogenu zapadlisko podkarpackie

wypełnione jest głownie osadami mioceńskimi. Ich podłoże stanowią przeważnie utwory

mezozoiczne typu platformowego. Dla obszaru gminy nie zostały jednak przeprowadzone

badania, które by pozwoliły określić w sposób jednoznaczny potencjał głębokiej geotermii.

Oprócz geotermii wysokiej entalpii możliwe jest też wykorzystanie geotermii niskiej entalpii,

która wykorzystuje gruntowe pompy ciepła. Pompy ciepła są to urządzenia wykorzystujące

ciepło niskotemperaturowe i odpadowe do ogrzewania, przygotowania ciepłej wody

użytkowej oraz klimatyzacji. Jako źródła energii (tzw. źródło dolne) pompa ciepła może

wykorzystywać między innymi:

• powietrze atmosferyczne;

• wodę (powierzchniowa i podziemna);

• grunt

Wykorzystanie zasady pompy ciepła do ogrzewania budynków staje się coraz bardziej

popularne. Ze względu na to, że najczęściej wykorzystuje się jako dolne źródło grunt, używając

do tego bądź kolektory poziome bądź pionowe (głębinowe, sięgające stu metrów)

zastosowanie pomp ciepła nazywa, nie do końca prawidłowo, płytką geotermią. Pompa ciepła

zamienia energię cieplną pobraną ze środowiska naturalnego (grunt, wody powierzchniowe i

podziemne) na energię użyteczną służącą do ogrzewania.

Wykorzystuje niskotemperaturową energię słoneczną i geotermalną zakumulowane w gruncie

i wodach podziemnych (dolne źródło ciepła), a następnie przekazuje energię cieplną o wyższej

temperaturze, podniesionej nawet do 60oC do instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody

użytkowej (górne źródło ciepła).

Wyliczenie potencjału technicznego dla zastosowania płytkiej geotermii nie jest proste,

ponieważ teoretycznie można je zainstalować w niemal każdym miejscu, w którym istnieje

dolne źródło o stałej temperaturze, i w którym istnieje możliwość zainstalowania stosownego

kolektora.

Wyliczenie potencjału technicznego dla zastosowania płytkiej geotermii nie jest proste,

ponieważ teoretycznie można je zainstalować w niemal każdym miejscu, w którym istnieje

dolne źródło o stałej temperaturze, i w którym istnieje możliwość zainstalowania stosownego

kolektora. Praktycznie możliwości te są jednak znacznie ograniczone przez energochłonność

budynków – wyższa energochłonność uniemożliwia zastosowanie pomp ciepła, gdyż stają się

one nieefektywne. O stopniu energochłonności EP. Wskaźnik EP określa roczne

zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną na jednostkę powierzchni pomieszczeń

o regulowanej temperaturze powietrza w budynku, lokalu mieszkalnym lub części budynku

stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową i wyrażany jest w kWh/m2/rok. Według

danych z raportu „Stan energetyczny budynków w Polsce” z grudnia 2010 opracowanego przez

firmę Build Desk średnie wskaźniki te dla Podkarpacia są dosyć wysokie i wynoszą: 153

60 | S t r o n a


kWh/m2/rok w budownictwie jednorodzinnym, 173 kWh/m2/rok w budownictwie

wielorodzinnym i aż 299 kWh/m2/rok w budynkach niemieszkalnych. Natomiast średnie

wskaźniki EK, które mówią o tym, ile energii jest potrzebnej z uwzględnieniem sprawności

systemu grzewczego wynoszą dla Podkarpacia odpowiednio: 172, 154 i 267 kWh/m2/rok.

Wyższa wartość EK w stosunku do EP oznacza zastosowanie wysokosprawnych urządzeń

(lepiej wykorzystaną energię pierwotną). Jak widać w tym zakresie nadal jest dużo do

zrobienia, a przy niskiej sprawności całego systemu i dużym zapotrzebowaniu na energię

zastosowanie pomp ciepła nie będzie efektywne.

W praktyce możliwość zastosowania pomp ciepła uzależnione są od relacji korzyści do

kosztów. Predysponowanymi obszarami pod kolektory gruntowe będą tereny nie

przeznaczone pod zabudowę i nie użytkowane rolniczo znajdujące się blisko odbiorców ciepła.

Pompy ciepła posiadają w warunkach eksploatacyjnych efektywność na poziomie ok. 350 %.

Pompy ciepła spełniają swoje zadanie przede wszystkim w budynkach dobrze izolowanych

termicznie.

5.6. Kogeneracja i wykorzystanie ciepła odpadowego

Kogeneracja jest to wytwarzanie jednocześnie ciepła oraz energii elektrycznej w jednym

procesie. Ten sposób wytwarzania energii jest bardzo efektywny. Energię kogeneracyjną

pozyskiwać można z różnych źródeł, ale najpopularniejszym jest biogaz.

Produkcja i wykorzystanie biogazu charakteryzuje się wysokim potencjałem wzrostowym. W

województwie podkarpackim biogaz nie jest jednak aktualnie produkowany i wykorzystywany

na szerszą skalę. Produkcja i energetyczne wykorzystanie biogazu wymagają znaczącego

systemowego wsparcia już na starcie czyli w fazie inwestycji.

W Gminie Grębów biogaz może być otrzymywany z następujących odpadów organicznych:

gnojowicy, gnojówki, obornika, pomiotu drobiowego,

odpadków roślinnych,

osadów ze ścieków komunalnych,

celowych upraw roślin takich jak trawy, kukurydza lub innych dających duże przyrosty

masy.

Jednak w poszczególnych miejscach możliwości produkcji biogazu są różne. Przewiduje się, że

jednym z najbardziej dynamicznie rozwijających się kierunków będzie produkcja i

wykorzystanie biogazu rolniczego, w tym z celowych upraw rolnych. Przygotowany przez rząd

program „Innowacyjna Energetyka – Rolnictwo Energetyczne” przewiduje wsparcie rozwoju

biogazowni rolniczych w każdej gminie. Wysoko przetworzona energia biogazu stanowi

potencjalnie doskonałe uzupełnienie gospodarki energetycznej gminy. Najbardziej zalecanym

kierunkiem jest skojarzona produkcja energii cieplnej i elektrycznej realizowana w układach

kogeneracyjnych. Ze względów ekonomicznych wyprodukowana energia elektryczna powinna

być przesyłana do sieci. Jeden metr sześcienny biogazu pozwala na wyprodukowanie:

2,1 kWh energii elektrycznej (przy założonej sprawności układu 33%),

61 | S t r o n a


5,4 kWh energii cieplnej (przy założonej sprawności układu 85%),

w skojarzonym wytwarzaniu energii elektrycznej i ciepła: 2,1 kWh energii elektrycznej

i 2,9 kWh ciepła.

Biogaz może być pozyskiwany z różnych substratów, pochodzących zarówno z produkcji rolnej

(roślinnej i zwierzęcej) jak i z oczyszczalni ścieków, a także z wysypisk śmieci (tzw. biogaz

wysypiskowy).

Na terenie gminy Grębów istnieje oczyszczalnia ścieków prowadzona przez Gminny Zakład

Komunalny. Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna, prowadzi się w niej odwadnianie i

kompostowanie, a także magazynowane na terenie oczyszczalni. W roku 2012

odprowadzonych zostało 129125 m3 ścieków komunalnych i 69615 m3 ścieków

przemysłowych.

Potencjał techniczny dla wykorzystania biogazu z oczyszczalni ścieków do celów

energetycznych jest bardzo wysoki. Standardowo z 1 m3 osadu (4-5% suchej masy) można

uzyskać 10-20 m3 biogazu o zawartości ok. 60% metanu (jest to wartość uśredniona; w

praktyce ilość ta się waha, w zależności od substratów – od ok. 50% do 65%). W praktyce ścieki

są wymieszane z wodami opadowymi, gruntowymi i ściekami przemysłowymi. Dla określenia

potencjału technicznego, przy obliczeniu którego wykorzystywana będzie rzeczywista

wielkość ilości oczyszczanych ścieków w oczyszczalniach, a więc ścieków komunalnych

zmieszanych, przyjęto, że z 1.000 m3 rzeczywiście wpływających do oczyszczalni ścieków

możliwe jest uzyskanie 80 m3 biogazu (o wspomnianej wyżej, 60% zawartości metanu). Do

bezpośredniej produkcji biogazu najlepiej dostosowane są oczyszczalnie biologiczne, które

mają zastosowanie we wszystkich oczyszczalniach ścieków komunalnych oraz w części

oczyszczalni przemysłowych.

Biogaz [m3] Energia elektryczna [kWh]

Energia cieplna [kWh]

Oczyszczalnia ścieków

15899,2 33388,32 46107,68

Tabela 33 Potencjał energetyczny oczyszczalni ścieków. Źródło: obliczenia własne

W Jeziórku znajduje się gminne wysypisko odpadów. Powstaje tam gaz wysypiskowy -

powstaje z organicznej frakcji odpadów komunalnych, które ulegają biodegradacji, czyli

rozkładowi na proste związki organiczne. W pierwszym etapie jest do proces tlenowy, a po

narzuceniu kolejnej warstwy tworzą się warunki beztlenowe i powstaje gaz wysypiskowy o

składzie: ok. 40-60% metanu, 40-50% dwutlenku węgla, kilka procent azotu, siarkowodoru,

tlenku węgla, amoniaku oraz innych gazów.

Na wysypisku w roku 2012 zostało składowanych 1020,98 Mg. Powstało ono w 2000 roku, co

oznacza, że zaczął się tam wytwarzać biogaz wysypiskowy. W warunkach optymalnych z jednej

tony odpadów powinno powstać ok. 400-500 m3 gazu wysypiskowego. Objętość wysypiska

wykorzystana do tej pory wynosi 34715 m3, a jego eksploatacja jest planowana do 2016.

62 | S t r o n a


Biogaz [m3] Energia elektryczna [kWh]

Energia cieplna [kWh]

Wysypisko odpadów 1388600 2638340 347150 Tabela 34 Potencjał energetyczny wysypiska odpadów. Źródło: obliczenia własne

Możliwym źródłem kogeneracyjnym jest też elektrociepłownia oparta na gazie ziemnym. Jest

to możliwe ponieważ na terenie gminy jest dobrze rozwinięta sieć gazowa. W wypadku

podjęciu decyzji o utworzeniu takiego obiektu przez inwestora prywatnego konieczne by było

wcześniejsze rozeznanie możliwości odbioru ciepła. Weryfikacji wymagałoby też możliwość

przyłączenia do sieci elektroenergetycznej, ponieważ operator systemu dystrybucyjnego na

chwilę obecną nie przewiduje przyłączenia do sieci nowych źródeł wytwórczych.

5.7. Podsumowanie

Możliwości większych inwestycji w zakresie odnawialnych źródeł energii w gminie Grębów nie

ma, ze względu na ograniczenia środowiskowe. Największym potencjałem jest wykorzystanie

energii słonecznej, zarówno do pozyskania energii cieplnej jak i elektrycznej. Istnieje

możliwość wykorzystania energii wodnej we wskazanej w lokalizacji (na piętrzeniu w

miejscowości Krawce). Energia wiatrowa może być wykorzystana głównie przez małe

instalacje przydomowe, podobnie jak biomasa. Należy rozważyć stosowanie pomp ciepła

przez instytucje publiczne. Warunkiem wstępnym jest jednak ich dobre docieplenie. Biogaz z

oczyszczalni ścieków może być przede wszystkim wykorzystane na potrzeby własne

oczyszczalni. Pewien potencjał energetyczny wykazuje wysypisko śmieci.

6. Współpraca z innymi gminami Gmina Grębów sąsiaduje z sześcioma gminami, z którymi w różnym stopniu jest powiązana

infrastrukturą energetyczną i gazową. Sąsiadujące gminy to: Gorzyce, Zaleszany, Stalowa

Wola, Bojanów, Nowa Dęba, Tarnobrzeg. Najsilniejsze powiązania infrastrukturalne istnieją ze

Stalową Wolą oraz Tarnobrzegiem.

Z uwagi na zaopatrzenie terenu Gminy Grębów w ciepło z indywidualnych kotłowni lokalnych,

nie przewiduje się współpracy między sąsiednimi gminami w tym zakresie. Jednakże biorąc

pod uwagę rozwój wykorzystania biomasy w postaci drewna na opał istnieje podstawa do

zawiązania współpracy z gminami dotyczącej pozyskania tego nośnika energii. Współpraca

odnosi się do gmin o większej lesistości i potencjale pozyskania grubizny.

Z powodu zaopatrzenia terenu Gminy Grębów w energię elektryczną za pomocą linii

napowietrznych średniego i niskiego napięcia, które przebiegają przez terytoria gmin

sąsiadujących istnieje konieczność współpracy między gminami w przypadku planowanego

rozwoju, modernizacji i napraw linii dystrybucyjnych skupionych w ramach działalności

operatora sieci dystrybucyjnej. Będzie to jednak realizowane przez operatora systemu

dystrybucyjnego – ze względu na to, że założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię

elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Grębów nie przewidują działań wykraczających poza

zatwierdzony przez prezesa Urzędu Regulacji Energetyki plan operatora systemu

dystrybucyjnego – PGE Dystrybucja oddział Rzeszów.

63 | S t r o n a


Ze względu na zaopatrzenie terenu Gminy Grębów w gaz przewodowy za pomocą gazociągów

przebiegających przez terytoria gmin sąsiadujących istnieje konieczność współpracy między

gminami w przypadku planowanego rozwoju, modernizacji i napraw przewodów

dystrybucyjnych skupionych w ramach działalności operatora sieci dystrybucyjnej. Inwestycje

te będą jednak realizowane przez operatora systemu dystrybucyjnego – Karpackiej Spółki

Gazowej, ze względu na to, że założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i

paliwa gazowe dla gminy Grębów nie przewidują działań wykraczających poza plan OSD.

W ramach powstawania infrastruktury energetycznej opartej na odnawialnych źródłach

energii istnieje konieczność związania współpracy z gminami sąsiednimi w przypadku

inwestycji, których uruchomienie będzie znacząco oddziaływało na tereny pozostałych gmin.

Do inwestycji takich należy zaliczyć między innymi te, które realizowane będą na terenach

przygranicznych lub na granicy miedzy gminami. Współpraca może również zostać zawiązana

w ramach dostaw nośników energii (paliw opartych na biomasie).

Zastosowane modelowe rozwiązania energetyczne mogą posłużyć jako element współpracy z

gminami ościennymi w zakresie promowania wykorzystania energii odnawialnej w budynkach

mieszkalnych i użyteczności publicznej w tych gminach.

7. Zestawienie działań Poniżej przedstawiono propozycję działań, których wdrożenie może pomóc poprawić sytuację

energetyczną gminy.

Lp Opis działania Odpowiedzialny Możliwe źródła finansowania

Okres realizacji

1. Utworzenie stanowiska ds. zarządzania energią

Wójt/Rada Gminy Oszczędności z działań podjętych przez zatrudnioną osobę

ciągle

2. Opracowanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej celem zapewnienia możliwości finansowania dalszych działań

Specjalista ds. zarządzania energią/firma zewnętrzna

NFOŚiGW/budżet gminy

Pierwszy rok obowiązywania planu

3. Przetarg na energię Specjalista ds. zarządzania energią

n/d Co rok

4. Przeprowadzenie audytu efektywności energetycznej obiektów gminnych oraz złożenie oferty w przetargu na białe certyfikaty

Specjalista ds. zarządzania energią/firma zewnętrzna

NFOŚiGW/budżet gminy

Pierwszy rok obowiązywania planu

5. Termomodernizacja obiektów użyteczności

Urząd gminy, referat budowlany

NFOŚiGW, środki norweskie, środki

Sukcesywnie

64 | S t r o n a


publicznej, wraz z wykorzystaniem energii odpadowej

z nowego okresu programowania

6. Przygotowanie studiów wykonalności dla inwestycji związanych z wykorzystaniem kogeneracji na wysypisku śmieci i w oczyszczalni odpadów oraz realizacja inwestycji w wypadku pozytywnych rekomendacji sw

ZUK Budżet gminy, NFOŚiGW, środki z nowego okresu programowania

Drugi rok obowiązywania planu

7. Aktualizacja Projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe

Urząd gminy Budżet gminy Co trzy lata

8. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w obiektach gminnych

Specjalista ds. zarządzania energią

WFOŚiGW, NFOŚiGW, środki z nowego okresu programowania

Sukcesywnie

9. Promocja zastosowania OZE oraz efektywności energetycznej wśród mieszkańców gminy oraz rozwoju prosumentyzmu

Urząd gminy/specjalista ds. zarządzania energią


Sukcesywnie

10. Wspieranie przedsięwzięć zwiększających efektywność wykorzystania energii cieplnej u odbiorców

Urząd gminy/specjalista ds. zarządzania energią


Sukcesywnie

11. Optymalizacja i modernizacja oświetlenia ulicznego

specjalista ds. zarządzania energią/firma zewnętrzna/PGE Dystrybucja

Budżet gminy, NFOŚiGW, PGE Dystrybucja. Alternatywnie: firma ESCO

Sukcesywnie

12. Inteligentne opomiarowanie

Operator Systemu Dystrybucyjnego/Firma ESCO

Operator Systemu Dystrybucyjnego lub firma ESCO

Sukcesywnie

65 | S t r o n a


8. Zgodność z innymi dokumentami

Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy

Grębów jest zgodny z następującymi dokumentami lokalnymi:

„Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Grębów na lata 2007 – 2015”.

Dokument ten wskazuje w analizie SWOT w części dotyczącej infrastruktury technicznej jako

jedną z mocnych stron gminy dobrze rozwiniętą sieć energetyczną, telekomunikacyjną i

gazową. Wskazuje on działania mające na celu zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza,

między innymi poprzez likwidację kotłowni opalanych węglem, prace termomodernizacyjne

zwłaszcza obiektów użyteczności publicznej oraz działań modernizacyjnych części

wybudowanych poprzednio sieci gazowych i energetycznych. Dokument jest zgodny z misją

strategii którą jest zagospodarowanie zdegradowanych terenów i obiektów, powstałych po

górnictwie siarki, dalszy rozwój infrastruktury technicznej, tworzenie sprzyjających warunków

dla podejmowania działalności gospodarczej i rolniczej oraz poprawy jakości życia

mieszkańców w zakresie ochrony zdrowia, oświaty, kultury, rekreacji i sportu a także

bezpieczeństwa publicznego oraz poszczególnymi celami strategicznymi, w szczególności z

celami priorytetowymi: II.1. „Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw”, zwłaszcza w

obszarze przygotowania terenów inwestycyjnych i szkoleń dla przedsiębiorców z zakresu

nowoczesnych technologii i innowacyjności; II.2. „Wielofunkcyjny rozwój obszarów

wiejskich”, który mówi o koniecznym rozwoju infrastruktury technicznej oraz zwiększeniu

efektywności produkcji przez obniżenie kosztów; III.3. „Modernizacja infrastruktury

wodociągowej, gazowej i energetycznej” wskazującego konieczność budowy około 15 km sieci

gazowej oraz zmodernizowania około 30 km sieci energetycznych.

„Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Poprzemysłowych Gminy Grębów”. Program jako

cele podaje m.in. zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy oraz poprawę infrastruktury

technicznej.

„Program Ochrony Środowiska dla gminy Grębów na lata 2005 – 2015”. Program jest zgodny

z priorytetem „Ochrona i poprawa jakości środowiska”, cel „Ograniczenie zanieczyszczeń i

przeciwdziałanie zmianom klimatu – zachowanie standardów jakości powietrza

atmosferycznego zgodnie z wymaganiami prawa krajowego i unijnego”, a także z priorytetem

„Racjonalne wykorzystanie zasobów środowiska”, w szczególności z celem „Rozwój energetyki

odnawialnej – optymalne wykorzystanie zasobów odnawialnych i upowszechnienie ich

stosowania jako źródeł energii”.

„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grębów”.

Program jest zgodny z Celem 1.4. Polityki, która zaleca stosowanie niskoemisyjnych nośników

energii cieplnej (gaz, olej opałowy) w przemyśle, obiektach użyteczności publicznej, w miarę

możliwości w gospodarstwach indywidualnych, z Celem 5.2. wskazującym na konieczność

rozwoju transportu zrównoważonego oraz ze wskazanymi kierunkami rozwoju sieci

elektroenergetycznych i sposobów zaopatrzenia gminy w energię elektryczną Celu 6.1.

Ponadto dokument przewiduje realizację zadań publicznych z zakresu poprawy warunków

napięciowych i dostawa energii elektrycznej dla mieszkańców gminy poprzez budowę i

modernizację urządzeń elektroenergetycznych średniego i niskiego napięcia.

66 | S t r o n a


Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy

Grębów jest zgodny z następującymi dokumentami regionalnymi i krajowymi:

Ustawa z dnia 08 marca 1990 „Ustawa o Samorządzie Gminnym” (Dz. U. 2001 Nr 142 poz. 1591 z późn. zmianami), w artykule 7 mówi, że do podstawowych zadań gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, co w szczególności obejmuje m.in. zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną oraz gaz (pkt 3).

Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 „Prawo energetyczne” (Dz. U. 2006 nr 89 poz. 625 z późn. zmianami) to bazowy dokument prawny dla gospodarki energetycznej, który określa jej kierunki i mechanizmy działania, określa również zakres obowiązków gmin. Opracowanie założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe wynika z Art. 18. który brzmi następująco:

„1. Do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy:

1) planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy;

2) planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy;

3) finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy.

4) planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promocję rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy.

2. Gmina realizuje zadania, o których mowa w ust. 1, zgodnie z:

1) miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu - z kierunkami rozwoju gminy zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;

2) odpowiednim programem ochrony powietrza przyjętym na podstawie art. 91 ustawy z dnia 7 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (jeśli istnieje).

3. Przepisy ust. 1 pkt 2 i 3 nie mają zastosowania do autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych.”

Dokładny opis zakresu projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe określa Art. 19:

„1. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, zwany dalej „projektem założeń”.

2. Projekt założeń sporządza się dla obszaru gminy co najmniej na okres 15 lat i aktualizuje co najmniej raz na 3 lata.

3. Projekt założeń powinien określać:

1) ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe;

67 | S t r o n a


2) przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych; 3) możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych;

3a) możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej;

4) zakres współpracy z innymi gminami.

4. Przedsiębiorstwa energetyczne udostępniają nieodpłatnie wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) plany, o których mowa w art. 16 ust. 1, w zakresie dotyczącym terenu tej gminy oraz propozycje niezbędne do opracowania projektu założeń.

5. Projekt założeń podlega opiniowaniu przez samorząd województwa w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami oraz w zakresie zgodności z polityką energetyczną państwa.

6. Projekt założeń wykłada się do publicznego wglądu na okres 21 dni, powiadamiając o tym w sposób przyjęty zwyczajowo w danej miejscowości.

7. Osoby i jednostki organizacyjne zainteresowane zaopatrzeniem w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy mają prawo składać wnioski, zastrzeżenia i uwagi do projektu założeń.

8. Rada Gminy uchwala założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, rozpatrując jednocześnie wnioski, zastrzeżenia i uwagi zgłoszone w czasie wyłożenia projektu założeń do publicznego wglądu.”

Dokument jest zgodny z „Polityką energetyczną Polski do 2030 roku”. Strategia państwa kształtująca najważniejsze kierunki rozwoju polskiej energetyki zarówno w perspektywie krótkoterminowej, jak i do 2030 roku, przyjęta została przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 roku, w dokumencie Podstawowe kierunki polityki energetycznej państwa, zgodnie z zapisami w/w dokumentu, obejmują:

poprawę efektywności energetycznej; wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii;

dywersyfikację struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej;

rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw; rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii; ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Dla każdego ze wskazanych kierunków sformułowane są cele główne, w zależności od potrzeb cele szczegółowe, działania wykonawcze, sposób ich realizacji wraz z odpowiedzialnymi podmiotami oraz przewidywane efekty. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe są zgodne w szczególności z kierunkiem: Poprawa efektywności energetycznej mającym na celu dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na

energię pierwotną oraz konsekwentne zmniejszenie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15. Dokument niniejszy jest też zgodny z kierunkiem: Wzrost bezpieczeństwa

68 | S t r o n a


dostaw paliw i energii oraz kierunkiem: Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw. Ponadto w dokumencie do głównych narzędzi realizacji polityki energetycznej zalicza się również działania samorządów terytorialnych w tym: ustawowe działania uwzględniające priorytety polityki energetycznej państwa, m. in. poprzez zastosowanie partnerstwa publiczno – prawnego (PPP); zhierarchizowane planowanie przestrzenne, zapewniające realizację priorytetów polityki energetycznej, planów zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe gmin oraz planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych. Do najważniejszych działań wspomagających przewidzianych do realizacji na szczeblu regionalnym i lokalnym zalicza się w PEP2030:

dążenie do oszczędności paliw i energii w sektorze publicznym poprzez realizację działań określonych w Krajowym Planie Działań na rzecz efektywności energetycznej;

maksymalizacja wykorzystania istniejącego lokalnie potencjału energetyki odnawialnej, zarówno do produkcji energii elektrycznej, ciepła, chłodu, produkcji skojarzonej, jak również do wytwarzania biopaliw ciekłych i biogazu;

zwiększenie wykorzystania technologii wysokosprawnego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w układach skojarzonych, jako korzystnej alternatywy dla zasilania systemów

ciepłowniczych i dużych obiektów w energię; rozwój scentralizowanych lokalnie systemów ciepłowniczych, który umożliwia osiągnięcie

poprawy efektywności i parametrów ekologicznych procesu zaopatrzenia w ciepło oraz podniesienia lokalnego poziomu bezpieczeństwa energetycznego;

modernizacja i dostosowanie do aktualnych potrzeb odbiorców sieci dystrybucji energii

elektrycznej, ze szczególnym uwzględnieniem modernizacji sieci wiejskich i sieci zasilających tereny charakteryzujących się niskim poborem energii;

rozbudowa sieci dystrybucji gazu ziemnego na terenach słabo zgazyfikowanych, w szczególności terenach północno-wschodniej Polski;

wspieranie realizacji w obszarze gminy inwestycji infrastrukturalnych o strategicznym znaczeniu dla bezpieczeństwa energetycznego i rozwoju kraju, w tym przede wszystkim budowy sieci przesyłowych, infrastruktury magazynowej, kopalni surowców energetycznych oraz dużych elektrowni systemowych.

Krajowy Plan Działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych to kolejny dokument, z którego celami jest zgodne niniejsze opracowanie. Cel krajowy do 2020 roku w zakresie

udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto wynosi 15%, natomiast w zakresie udziału odnawialnych źródeł w sektorze transportowym 10%.

W zakresie rozwoju OZE w obszarze elektroenergetyki przewiduje się przede wszystkim rozwój źródeł opartych na energii wiatru oraz biomasie. W obszarze ciepłownictwa i chłodnictwa przewiduje się utrzymanie dotychczasowej struktury rynku, przy uwzględnieniu geotermii oraz energii słonecznej.

Prognozy dotyczące zużycia poszczególnych nośników energii do 2020 roku:

spadek zużycia węgla; wzrost o 11% produktów naftowych, o 11% gazu ziemnego, o 40,5% energii odnawialnej,

17,9% zapotrzebowania na energię elektryczną.

69 | S t r o n a


Dokument jest też zgodny z Ustawą o efektywności energetycznej z dnia 15 kwietnia 2011 r.

(Dz.U. Nr 94, poz. 551), która określa cel w zakresie oszczędności energii, z uwzględnieniem

wiodącej roli sektora publicznego, ustanawia mechanizmy wspierające oraz system

monitorowania i gromadzenia niezbędnych danych. Ustawa zapewnia także pełne wdrożenie

dyrektyw europejskich w zakresie efektywności energetycznej, w tym zwłaszcza zapisów

Dyrektywy 2006/32/WE w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług

energetycznych. Ustala ona krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią,

jakim jest uzyskanie do2016 r. oszczędności energii finalnej w ilości nie mniejszej niż 9%

średniego krajowego zużycia tej energii w ciągu roku, przy czym uśrednienie obejmuje lata

2001–2005. Wśród najważniejszych zapisów ustawy, obok określenia wiodącej roli jednostek

sektora publicznego w zakresie oszczędności energii, jest system świadectw efektywności

energetycznej ("białych certyfikatów"), nakładający na przedsiębiorstwa sprzedające

odbiorcom końcowym energię elektryczną, ciepło i gaz obowiązek pozyskania i przedstawienia

do umorzenia prezesowi URE określonej ilości świadectw efektywności energetycznej lub

uiszczenia opłaty zastępczej. Świadectwa można uzyskać poprzez realizację przedsięwzięć

termomodernizacyjnych o najwyższej efektywności ekonomicznej, w ramach własnej

działalności lub u odbiorców końcowych.

Drugi Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej (EEAP) stanowi realizację zapisu art. 14 ust. 2 Dyrektywy 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych, a zaproponowane w nim środki i działania posłużą oszczędności energii o zakładane 9% w

stosunku do średniego zużycia energii finalnej z lat 2001-2005 - cel indykatywny. Dokument określa cel indykatywny w zakresie oszczędności energii na rok 2016, który ma być osiągnięty w ciągu dziewięciu lat począwszy od 2008 roku, zgodnie z art. 4 w/w dyrektywy. 15 kwietnia 2011 roku została uchwalona Ustawa o efektywności energetycznej, która jest podstawowym narzędziem do realizacji określonego celu w zakresie efektywności energetycznej Plan określa również tzw. pośredni krajowy cel w zakresie oszczędności energii, który ma charakter orientacyjny i stanowi ścieżkę dochodzenia do osiągnięcia celu przewidzianego na 2016 r., umożliwiając ocenę postępu w jego realizacji. Ponadto w dokumencie przedstawiono zarys środków oraz wynikających z nich działań realizowanych bądź planowanych na szczeblu krajowym, służących do osiągnięcia krajowych celów indykatywnych w przewidywanym okresie.

Opracowanie „Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe” realizuje wymogi Dyrektywy 2009/28/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Głównym założeniem dyrektywy, która jest elementem pakietu klimatycznego UE, jest zobligowanie Państwa Członkowskiego do promowania, zachęcania i wspierania inwestycji i rozwoju na rynku odnawialnych źródeł energii. Dyrektywa również wymaga usprawnienia i ułatwienia procedur administracyjnych w odniesieniu do realizacji inwestycji w źródła energii odnawialnej. Cel ilościowy dla Polski to osiągnięcie 15% udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w 2020 roku. Wskazany udział OZE w bilansie energetycznym jest obowiązkowy, tj. prawnie wiążący pod sankcją karną.

70 | S t r o n a


„Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Grębów” jest dokumentem zgodnym z głównym celem Strategii Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020 jest: Podniesienie krajowej i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki regionu poprzez wzrost jej innowacyjności, a tym samym efektywności, która stworzy warunki do zwiększenia zatrudnienia oraz wzrostu dochodów i poziomu życia ludności. W dziedzinie energetyki, ciepłownictwa i gazownictwa wyznaczone w „Strategii…” celem jest zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego i efektywności energetycznej województwa podkarpackiego poprzez racjonalne wykorzystanie paliw i energii z uwzględnieniem lokalnych zasobów, w tym odnawialnych źródeł energii, a działania zmierzają do zaspokojenia potrzeb odbiorców komunalnych i podmiotów gospodarczych przy zachowaniu ekonomiki przyjmowanych rozwiązań i zasad ochrony środowiska naturalnego, a

także promowania zrównoważonego rozwoju województwa poprzez wykorzystanie istniejących bogactw zasobów naturalnych, w tym: energii konwencjonalnej (ropa, gaz) i niekonwencjonalnej (wody geotermalne, biomasa, energia słoneczna i wiatrowa). Jednocześnie zakłada się, że zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego będzie realizowane przy uwzględnieniu obecnego stanu technicznego poszczególnych systemów, wymaganych potrzeb w zakresie rozbudowy i modernizacji (m.in. bloków energetycznych) oraz w miarę wzrostu możliwości finansowania przedsięwzięć z budżetu państwa, województwa lub prywatnych inwestorów.

Opracowanie jest też zgodne z Programem Ochrony Środowiska dla Województwa Podkarpackiego na lata 2008-2011 z perspektywą na lata 2012-2015 aktualizacja (przyjęty

Uchwałą Nr XXII/379/08 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 26.05.2008r.) wskazującego cele średniookresowe oraz kierunkami działań zmierzające do realizacji celów strategicznych ochrony środowiska, zakłada m.in. działania z zakresu polityki energetycznej, które ujęte zostały w priorytecie Pozyskanie energii ze źródeł odnawialnych i energooszczędność, wskazującym wśród celów wzrost udziału energii odnawialnej w bilansie zużycia energii pierwotnych w województwie (do 2020 roku 14%) (cel nr 1) oraz zmniejszenie energochłonności gospodarki, zarówno w zakresie procesów wytwórczych, jak i świadczenia usług oraz konsumpcji (cel nr 2). Projekt „Założeń…” wpisuje się też w priorytet szósty Ochrona powietrza atmosferycznego, klimatu i warstwy ozonowej, w tym w cel średniookresowy nr 2. Przeciwdziałanie globalnym zmianom klimatu poprzez sukcesywną redukcję emisji gazów cieplarnianych.

Dokument jest też zgodny z celami polityki przestrzennej województwa Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podkarpackiego, w dziedzinie infrastruktury technicznej, w zakresie ciepłownictwa, energetyki i gazownictwa. Obejmuje to m.in. poprawę jakości życia i równoważenia rozwoju, w tym: osiągnięcie poziomu dystrybucji energii elektrycznej, zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego regionu i przewidywane perspektywiczne obciążenia; zapewnienie możliwości dostępu do gazu dla każdego miejsca na terenie województwa; wprowadzanie ekologicznych źródeł energii zaopatrzenia w energie elektryczną i cieplną. Cele opracowania przyczyniają się także do zwiększenia konkurencyjności województwa zgodnie z założeniami Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa, w tym poprzez promowanie energetyki odnawialnej opartej na zasobach lokalnych. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa

gazowe opracowano w oparciu o zasady gospodarowania przestrzennego odnoszących się do energetyki, tj. rozbudowy i modernizacji energetycznych systemów zasilających i rozdzielczych

71 | S t r o n a


w dostosowaniu do potrzeb przy jednoczesnym respektowaniu ekonomii przyjmowanych rozwiązań, wysokiej sprawności oraz bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, a także modernizacja, rozbudowa i lepsze wykorzystanie istniejącego systemu gazowniczego.

Dokument jest też zgodny z „Programem Ochrony Powietrza dla strefy podkarpackiej z uwagi na stwierdzone przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10, poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM2,5 oraz poziomu docelowego benzo(a)pirenu wraz z Planem Działań Krótkoterminowych”. Działania zaplanowane w „Założeniach do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Grębów” uwzględniają zalecenia wynikające z Planu Działań Krótkoterminowych oraz bierze pod uwagę istniejące na terenie gminy strefy przekroczeń zanieczyszczeń benzo(a)pirenem.

9. Spisy

9.1. Spis rysunków

Rysunek 2. Ilość gmin poszczególnych powiatów województwa podkarpackiego posiadająca

lub opracowująca Projekt założeń. Stan na 31.05.2013r. .......................................................... 8

Rysunek 3 Gmina Grębów na tle województwa podkarpackiego. Źródło: Urząd Gminy

Grębów ....................................................................................................................................... 9

Rysunek 4 Lokalizacja gminy Grębów. Źródło: Targeo ............................................................. 10

Rysunek 5 Wybrane dane statystyczne o gminie Grębów. Źródło: GUS, Baza Danych

Lokalnych .................................................................................................................................. 11

Rysunek 6 Obszar specjalnej ochrony ptaków PLB180005 Puszcza Sandomierska. Źródło:

Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska ................................................................................ 13

Rysunek 7 Obszar przekroczeń B(a)P wraz z zaznaczeniem typu emisji dla obszaru

Pk11sPkB(a)Pa03. Źródło: Program Ochrony Powietrza dla strefy podkarpackiej .................. 15

Rysunek 8 Obszar przekroczeń B(a)P wraz z zaznaczeniem typu emisji dla obszaru

Pk11sPkB(a)Pa04. Źródło: Program Ochrony Powietrza dla strefy podkarpackiej .................. 16

Rysunek 9 Zasoby energetyczne wiatru w gminie Grębów. Źródło: Baza danych OZE

województwa podkarpackiego ................................................................................................ 56

9.2. Spis tabel

Tabela 1. Stan przygotowania projektów założeń dla gmin w poszczególnych powiatach

województwa podkarpackiego. Stan na 31.05.2013r. ............................................................... 8

Tabela 2 Liczba mieszkańców gminy Grębów w rozbiciu na sołectwa. Źródło: dane gminy

Grębów ..................................................................................................................................... 11

Tabela 3 Struktura wykorzystania gruntów w gminie Grębów. Źródło: opracowanie własne na

podstawie danych Urzędu Gminy w Grębowie ........................................................................ 18

Tabela 4 Struktura wykorzystania gruntów w gminie Grębów – wykres. Źródło: opracowanie

własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Grębowie ....................................................... 18

72 | S t r o n a


Tabela 5 Ludność gminy w przekroju wiekowym. Źródło: opracowanie własne na podstawie

danych GUS z Narodowego Spisu Powszechnego 2011 ........................................................... 20

Tabela 6 Obiekty publiczne wg rodzaju ogrzewania na terenie Gminy Grębów. Źródło:

Opracowanie wg danych UG Grębów ...................................................................................... 23

Tabela 7 Mieszkania ogrzewane piecami. Źródło: Opracowanie wg danych GUS................... 23

Tabela 8 Mieszkania z centralnym ogrzewaniem. Źródło: Opracowanie wg danych GUS ...... 23

Tabela 9 Struktura powierzchni użytkowej i ludności wg sposobu ogrzewania mieszkań na

terenie Gminy Grębów. Źródło: Opracowanie własne ............................................................ 24

Tabela 10 Wykaz stacji transformatorowych 15/0,4 kV na terenie gminy Grębów. Źródło: UG

Grębów ..................................................................................................................................... 27

Tabela 11 Inwestycje gazowe na terenie gminy Grębów. Źródło: KSP sp. z o.o. ..................... 32

Tabela 12 Zbiorniki gazu płynnego na terenie gminy Grębów. Źródło: dane urzędu gminy w

Grębowie .................................................................................................................................. 32

Tabela 13 Zapotrzebowanie na ciepło wg okresu powstania budynku. Źródło: Robakiewicz,

Jak zmniejszyć koszt ogrzewania budynków ............................................................................ 33

Tabela 14 Struktura wiekowa budynków mieszkalnych Źródło: Baza Danych Regionalnych

GUS ........................................................................................................................................... 33

Tabela 15 Zapotrzebowanie na ciepło w zależności od wieku budynków ............................... 33

Tabela 16 Zapotrzebowanie na cwu w gminie. Źródło: obliczenia własne .............................. 33

Tabela 17 Gospodarstwa wg grup obszarowych użytków rolnych w Gminie Grębów. Źródło:

Opracowanie wg danych GUS .................................................................................................. 34

Tabela 18 Zużycie energii cieplnej w rolnictwie wg wielkości gospodarstw w Gminie Grębów.

Źródło: EC BREC/IBMER oraz obliczenia własne ...................................................................... 34

Tabela 19 Prognoza zapotrzebowania na ciepło dla Gminy Grębów. Źródło: Opracowanie

własne ...................................................................................................................................... 36

Tabela 20 Zapotrzebowanie na energię elektryczną w gospodarstwach domowych Gminy

Grębów. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS. ........................................ 37

Tabela 21 Zużycie energii elektrycznej w rolnictwie wg wielkości gospodarstw w Gminie

Grębów. Źródło: EC BREC oraz obliczenia własne. ................................................................... 38

Tabela 22 Ilość i rodzaj lamp ulicznych w miejscowościach Gminy Grębów. Źródło: UG

Grębów. .................................................................................................................................... 39

Tabela 23 Profil pracy oświetlenia ulicznego w gminie Grębów. Na żółto zaznaczono miesiące

szczytowe (< 200 h pracy w miesiącu). Źródło: UG Grębów .................................................... 39

Tabela 24 Zużycie energii elektrycznej w wybranych obiektach Gminy Grębów Źródło:

Opracowanie wg danych UG .................................................................................................... 40

Tabela 25 Prognoza zapotrzebowania na energię elektryczną w Gminie Grębów wg głównych

sektorów zużycia do 2030 roku [GWh/rok]. Źródło: Analiza własna. ..................................... 41

Tabela 26 Odbiorcy gazu w gminie Grębów według rodzajów. Źródło: dane PGNiG .............. 41

Tabela 27 Zużycie gazu w obiektach użyteczności publicznej w gminie Grębów. Źródło:

opracowanie własne na podstawie danych UG Grębów.......................................................... 42

73 | S t r o n a


Tabela 28 Całkowita sprzedaż gazu na terenie gminy Grębów (tys. Nm3). Źródło: Dane PGNiG

.................................................................................................................................................. 43

Tabela 30 Prognoza zapotrzebowania na gaz sieciowy w Gminie Grębów [tys. m3].Źródło:

Opracowanie własne. ............................................................................................................... 43

Tabela 31 Średnie miesięczne wartości udziału promieniowania rozproszonego na terenie

gminy Grębów. Dane dla Tarnobrzega. Źródło: EC Joint Research Centre

http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/apps/pvreg.php?lang=en&map=europe ............................. 54

Tabela 32 Uzysk energii z 1 kWp w Gminie Grębów. Źródło: opracowanie własne na

podstawie danych Komisji Europejskiej, baza PV GIS .............................................................. 55

Tabela 33 Zasoby biomasy. Źródło: obliczenia własne ............................................................ 58

Tabela 34 Potencjał energetyczny oczyszczalni ścieków. Źródło: obliczenia własne .............. 61

Tabela 35 Potencjał energetyczny wysypiska odpadów. Źródło: obliczenia własne ............... 62

Projekt zaŁożeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię ...Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o...

Documents

Transcript of Projekt zaŁożeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię ...Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o...