04 PORADNIK FINANSOWYFakt Pieniądze 21.07.2010

ODC. IX POLACY JUŻ NIE BOJĄ SIĘ EURO

ABC Finansów osobistychAby mieć euro, trzeba spełnić ostre warunkiWARTO WIEDZIEĆ Obecnie do strefy euro należy 16 państw. Warunkiem przyjęcia danego państwa do strefy euro jest osiągnięcie przez nie trwałej konwergencji (zbieżności) gospodarczej i prawnej z systemem gospodarczym unii walutowej

KRYTERIAZbieżność tą ocenia się na podsta-wie tzw. kryteriów konwe rgencji. Kryterium konwergencji prawnej przewiduje konieczność dosto-sowania przepisów krajowych do ustawodastwa unijnego, czyli przede wszystkim Traktatu usta-nawiającego Wspólnotę Europej-ską oraz Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) Europejskiego Banku Cen-tralnego. W szczególności chodzi o niezależność banku central-nego (instytucjonalną, funkcjo-nalną, finansową i personalną) oraz spójność instytucjonalnąi finansową.Kryterium stabilności cen ozna-cza, że w danym państwem śred-nia stopa inflacji w ciągu roku poprzedzającego badanie nie może być wyższa niż 1,5 punktu procentowego ponad średni po-ziom inflacji pułapu wyznaczo-nego przez średni poziom infla-cji obliczony dla trzech państw o najniższej inflacji w UE. Kryterium kurowe dotyczy stabil-ności kursu walutowego. Zgodnie z tym wymogiem, waluta pań-stwa kandydującego do strefy euro, przez okres co najmniej 2 lat nie może podlegać dewalua-cji wobec euro, a jej kurs wymiany wobec wspólnej waluty nie może odbiegać od centralnego parytetu o więcej niż 15 proc . Kryterium stóp procentowych oznacza, że średnia długotermi-nowa stopa procentowa jest nie wyższa niż 2 punkty procentowe w ciągu roku ponad średni po-ziom stóp procentowych w trzech krajach o najniższej stopie inflacji w Unii Europejskiej. Traktat z Maastricht przewiduje także dwa wymogi dotyczące po-lityki fiskalnej.Wysokość deficytu budżetowego danego państwa nie może prze-korczyć 3 proc. produktu krajo-wego brutto (PKB), a jego dług publiczny nie może być większy niż 60 proc. PKB.

Projekt dofi nansowany ze środków Narodowego Banku Polskiegory

s. P

iotr

Kak

iet

PORADNIK FINANSOWY21.07.2010 Fakt Pieniądze

05

Z CZEGO ZROBIONE SĄ MONETY EURO

anknoty euro są dobrze za-bezpieczone. Część zabezpie-

czeń objęta jest tajemnicą i znają je tylko specjaliści. Papier na banknoty euro, wytwa-rzany z czystych włókien bawełnia-nych, jestcharakterystyczny: szorstki i sztywny w dotyku. Nie powinien być wiotki ani woskowaty.

HOLOGRAMMetalizowany pas holograficzny istnieje na banknotach o nomina-le 5,10 i 20 euro, a na banknotacho wyższych nominałach umiejsco-wiony jest hologram. Oglądając elementy holograficzne pod kątem dostrzeżemy na nich zmianę ele-mentów graficznych oraz jego kolo-rystyki.

Fachowcy oceniają, że banknoty euro są zabezpieczone przed podrobieniem na około 30 sposobów

Banknoty euro niełatwo podrobić Słowacja dała przykład

ZNAK WODNYZnajduje się po lewej stronie strony przedniej. Jest wprowadzany już na etapie produkcji papieru. Widać go tylko pod światło. Niewidoczny pod lampami UV używanymi do spraw-dzania autentyczności pieniędzy. Fałszerze usiłują doklejać na papier elementy imitujące znak wodny.

PASEK OPALIZUJĄCYNa stronie odwrotnej banknotów 5, 10 i 20 euro przy oglądaniu pod róż-nymi kątami widoczna jest zmiana elementów graficznych i kolorystyki.

FARBA O ZMIENNYM KOLORZEWysokość nominału w prawym dol-nym rogu strony odwrotnej (z mo-stem) na banknotach, 50, 100, 200i 500 euro została wydrukowana far-bą, który zmienia kolor w zakresie od zielonego do fioletowego, w zależno-ści od kąta patrzenia.

RECTO-VERSOZabezpieczenie, w którym część obrazu drukowana jest z jednej stro-ny papieru, część z drugiej. Dopiero gdy patrzymy pod światło, uzu-pełniające się części tworzą całość. W ten sposób drukowana jest wiel-kość nominału widoczna w lewym górnym rogu przedniej strony (stro-na z portalami i oknami). Kiedy patrzymy od strony przedniej pod światło obraz zostaje uzupełniony przez elementy ze strony odwrotnej, tworząc wyraźne cyfry.

NITKA ZABEZPIECZAJĄCANitka zabezpieczająca wpuszczona w papier banknotowy. Przy ogląda-niu banknotu pod światło pasek wy-

Od stycznia 2009 roku Słowacy zamienili swoje korony na euro. Nasi południowi sąsiedzi rozpo-częli przygotowania do przyjęcia wspólnej waluty w połowie 2003 r.Najpierw Ministerstwo Finansów i Narodowy Bank Słowacji opra-cowały i przyjęły „Strategię wpro-wadzenia euro”. W lipcu 2005 roku słowacki rząd podjął decyzję o przygotowaniu planu wprowa-dzenia wspólnej waluty. Powołany został Narodowy Komitet Koordy-nacyjny ds. Euro, a w jego ramach komitety robocze. Na starcie kampanii informacyj-nej rządu i banku centralnego, aż 54 proc. obywateli opowiada-ło się przeciw euro. We wrześniu 2008 r. 63 proc. Słowaków było zdania, że zamiana koron na euro doprowadzi do nadużyć przy prze-liczaniu cen. Rząd przyjął strategię na rzecz ochrony konsumentów, wprowadził regulacje dotyczące zasad zaokrąglania cen, wprowa-dzono też trwający prawie pół roku przed przyjęciem euro obowią-zek podawania podwójnych cen(w koronach i w euro). Opracowa-no specjalny kodeks etyczny, za-stosowano ścisły monitoring cen. W końcu ubiegłego roku aż 81 proc. Słowaków uznawało, że decyzjao przyjęciu przez ich kraj euro była słuszna.

Więcej informacji na tematy finansowe znajdą państwo na stronie internetowej

Narodowego Banku PolskiegoAdres strony: www.nbportal.pl

MAREK GRZELECKIdziennikarz ekonomiczny

B

W przeciwieństwie do banknotów monety euro emitowane w poszczególnych kra-jach unii walutowej różnią się wyglądem. Są jednak akceptowane w całej strefie niezależnie od tego, gdzie je wybito.Seria monet euro obejmuje osiem różnych nominałów: 1, 2, 5, 10, 20 i 50 centów oraz 1 euro i 2 euro. Każdy nominał ma jedną stronę wspólną dla wszystkich krajów członkowskich. W zależności od nominału ma ona jeden z trzech wzorów zaprojekto-wanych przez Luca Luycx z Królewskiej Mennicy Belgijskiej. Wszystkie przedstawiają obecnie mapę Europy i symbolizują jedność Unii Europej-skiej. Do roku 2007 na wspólnej stronie monet o nominałach od 10 centów do 2 euro widniała mapa UE, ale żeby uniknąć zmiany monet za każdym razem, kiedy do UE wstępuje kolejne państwo, w 2005r. podjęto decyzję, że na wszystkich mone-tach umieszczona zostanie mapa Europy ,a nie – tak jak wcześniej – tylko Unia Euro-

pejska w granicach sprzed rozszerzenia w 2004 roku. Pierwszym krajem, który wy-bił monety z nową wspólną stroną, była Słowenia. Strona narodowa jest projekto-wana przez poszczególne państwa. Wska-zuje, w jakim kraju moneta została wyemi-towana i zawiera motywy dla tego kraju charakterystyczne, zawsze w otoczeniu dwunastu unijnych gwiazd. Wszystkie monety – niezależnie od kraju, w którym zostały wyprodukowane i wprowadzone do obiegu – są akcepto-wane w całej strefie euro. Niektóre z nich są dużą rzadkością, tak jak te pochodzące z Monako (z wizerun-kami książąt Rainiera III, Alberta II lub – w przypadku niższych nominałów – godła księstwa) albo Watykanu, które występują w trzech seriach (pierwsza z Janem Pawłem II, druga z herbem Wa-tykanu na czas sediswakancji, czyli „wa-katu” na tronie papieskim, i najnowsza z Benedyktem XVI).

Moneta jest inna dla każdego kraju

ANALIZA

Podczas pierwszej fazy wprowa-dzania euro, trzy państwa Unii Eu-ropejskiej: Wielka Brytania, Dania i Szwecja nie przyjęły wspólnej waluty. W roku 1998 r. Komisja Europejska wskazała 11 państw, spełniających kryteria przyjmowania wspólnej wa-luty znajdujące się w traktacie usta-nawiającym Wspólnotę Europejską. Warunków nie spełniały Szwecja i Gre cja. Dwa inne kraje, Wielka Brytaniai Dania skorzystały z prawa wyboru, tzw. klauzuli opt-out i zrezygnowałyz pełnej integracji z Unią Gospodarcząi Walutową. W Grecji na początku lat 90. utrzymywał się bardzo wysoki deficyt budżetowy, dług publiczny przewyższał poziom PKB. Dopiero w latach 1998 - 2000 PKB zwiększał się rocznie średnio o 3,1 proc., co ułatwiło redukcję deficytu fiskalne-go. Zmiana rządu i duże poparcie wśród społeczeństwa greckiego (w 1998 r – 75 proc za euro) rów-nież sprzyjały wejsćiu do strefy euro. W połowie 200 roku Komi-sja Europejska ogłosiła, że Grecja może przystąpić do sterfy euro 1 stycznia 2001 roku.Obecnie euro funkcjonuje na terenie następujących państw:– państwa członkowskich Unii Eu-ropejskiej: Austrii, Belgii, Cyprze, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Luksemburgu, Malcie, Niemczech, Portugalii, Sło-wacji, Słowenii, Włoszech;– państw europejskich używających euro na podstawie formalnego poro-

zumienia ze Wspólnotą Europejską: Monako, San Marino, Watykanu;– państw i terytoriów używających euro bez formalnego porozumienia: Andory, Czarnogóry i Kosowa.W Wielkiej Brytanii pomysł przyję-cia wspólnej waluty spotkał się na z dużym oporem. Nie chcieli tego ani obywatele, ani władze.Poza względami natury emocjo-nalnej przeciwnicy euro mają ar-gumenty ekonomiczne. Jeden z nich to konieczność utrzyma-nia własnej polityki monetarnej ze względu na to, że koniunkturaw Wielkiej Brytanii na ogół nie po-krywała się z cyklem gospodarek kontynentalnych. Tak więc rezyg-nacja z ustalania stóp procento-wych mogłaby narazić gospodarkę tego kraju na wahania w produkcji i konsumpcji. W Wielkiej Brytanii w roku 2008 przeciw wspólnej walu-cie opowiadało się aż 70 proc. społe-czeństwa. Dania była pierwszym państwem skandynawskim, które przystąpiło do Unii Europejskiej. Nastąpiło to w roku 1973, jednak Duńczycy począt-kowo odrzucili w referendum z 1992 r. Traktat z Maastricht. Jego ratyfikacja nastąpiła rok później, kiedy Dania otrzymała prawo opt-out. W referen-dum w 2000 r. przeciw wspólnej walu-cie opowiedziało się 53 proc. Postawa społeczeństwa Danii była jednak zupełnie inna niż Brytyjczyków. Badania poka-zują, że Duńczycy byli i są świa-

domi korzyści wiążących się z przyjęciem euro, ale wolą poczekać i obserwować, jak proces ten prze-biegnie w innych krajach.Inna jest sytuacja w Szwecji. Przystą-piła do Unii Europejskiej dopierow 1995 r. Władze kraju zdawały sobie sprawę z niechęci społeczeństwa wo-bec pogłębiania integracji. Szwecja spełniła kryteria przyjęcia do strefy euro: utrzymała założone wielko-ści inflacji, stabilność budżetowąi stóp procentowych. Jedynie formal-nie nie wypełniła kryterium dotyczące-go kursu walutowego, bo choć utrzy-mała go na wymaganym poziomie, to nie przystąpiła do mechanizmu ERM.Szwecja nie ma klauzuli opt-out, więc z mocy Traktatu Akcesyjnego jest zobowiązana do wprowadzenia euro, ale może nastąpić w nieodgad-nionej przyszłości.

Nie wszyscy w UE mają euroDo Unii Europejskiej należy 27 państw, euro obowiązuje w 16 z nich

Monety euro różnią się między sobą wzorem, średnicą, grubością, wagą, koloremi materiałami, z których zostały wykonane. W monetach o nominałach 1 i 2 euro wykorzystano nowoczesne techniki łączenia dwóch metali (tzw. technika bimeta-lowa) – łatwo zauważyć to na pierwszy rzut oka. Monety 1 euro mają część ze-wnętrzną w kolorze żółtym (mosiądz niklowy), a wewnętrzna jest w kolorze srebr-nym i została wykonana z 3 warstw (miedzionikiel, nikiel, miedzionikiel). Nato-miast monety 2 euro – odwrotnie: część zewnętrzna jest srebrna (miedzionikiel), a wewnętrzna w kolorze źółtym i składa się również z trzech warstw: mosiądzu ni-klowego, niklu i ponownie mosiądzu niklowego. Monety o nominałach 10, 20 i 50 centów są wykonane ze specjalnego, trudno topliwego stopu (Nordic gold), który jest stosowany wyłącznie do produkcji monet. Na rantach monet umieszczane są również litery. Spełniają one dodatkową rolę: są zabezpieczeniem, które ułatwia rozpoznawanie nominałów osobom słabowidzą cym i niewidomym.

gląda jak ciemna linia. Widać na niej wypisane drobnym drukiem słowo EURO i liczbę określającą nominał.

WIDOK W ULTRAFIOLECIEW świetle ultrafioletowym:• papier się nie świeci - nie reaguje na promienie UV,• widać czerwone, niebieskie i zielo-ne nitki zatopione w papierze,• flaga Unii Europejskiej jest zielona, a gwiazdy na niej – pomarańczowe,• podpis prezesa EBC zmienia kolor na zielony,• świecą się gwiazdy i kółeczka na przedniej stronie banknotu. Na od-wrotnej stronie mapa i most oraz oznaczenie nominału zmieniają ko-lor na żółty.

Warto dowiedzieć się o sposobach odróżniania oryginalnych banknotów od podróbek

Pant

herm

edia

.net

NazwaeuroNazwę wspólnej europejskiej waluty zaproponował w grudniu 1995 r. na szczycie Madrytu niemiecki minister finansów Theodor Waigel. Przed nazwą stawiano trzy wymagania, które właśnie euro spełniało: nazwa miała być krótka i łatwa do zrozu-mienia; miała zawierać odniesienie do Europy, miała być wolna od złych skojarzeń.