Luty 2015 r.

PROGRAM WDROŻENIA

Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla miasta Lublin

z zakresu planowania przestrzennego

2 | S t r o n a

Opracowanie:

Wojciech Płachetka – Prezes Zarządu Centrum Doradztwa Energetycznego Sp. z o.o.

ekspert Związku Miast Polskich dla Aglomeracji Gdańskiej oraz Aglomeracji Konińskiej

w zakresie wdrażania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej;

współtwórca kilkunastu uchwalonych Planów Gospodarki Niskoemisyjnej m.in. dla miast:

Pruszków, Grodzisk Mazowiecki, Brwinów, Złotoryja, Wadowice, etc.;

współtwórca kilkudziesięciu opracowywanych Planów Gospodarki Niskoemisyjnej m.in. dla

miast: Opole, Zakopane, Chorzów, Siedlce, Świdnik, Zawiercie, Bolesławiec, Jastrzębie

Zdrój, Stalowa Wola, etc..

przy konsultacji merytorycznej z:

Rafałem Dobosiewiczem – ekspertem Centrum Doradztwa Energetycznego Sp. z o.o. w dziedzinie

miejskiego planowania przestrzennego.

Opracowanie przygotowane na podstawie umowy zlecenia nr 299/PN/14 z dnia 5 grudnia 2014r.

na realizację usługi eksperckiej dot. programu wdrożenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla

miasta Lublin z zakresu planowania przestrzennego w ramach projektu „Plan gospodarki

niskoemisyjnej dla miasta Lublin” współfinansowanego w ramach programu Operacyjnego

Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 ze środków Unii Europejskiej.

3 | S t r o n a

Spis treści

Zasady wdrażania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla miasta Lublin w zakresie planowania

przestrzennego. ............................................................................................................................................ 4

1. Informacje ogólne .................................................................................................................................. 4

2. Propozycja zmiany zasady miejskiej polityki przestrzennej uwzględniającej zmiany klimatu i

efektywniejsze wykorzystanie energii. .................................................................................................. 5

3. Podanie sposobu ochrony i kształtowania Lubelskiej Zielonej infrastruktury oraz zapewnienia

mieszkańcom dostępu do terenów zielonych dla celów rekreacyjnych. .............................................. 6

4. Podanie zasad racjonalnego gospodarowania przestrzenią w Lublinie przy optymalnych kosztach

inwestycyjnych i kosztach utrzymania przestrzeni publicznej. ............................................................. 7

5. Opracowanie możliwości zapobiegania nieracjonalnej strukturze funkcjonalno-przestrzennej Lublina

z punktu widzenia transportu i konsumpcji energii. ............................................................................. 8

6. Zestawienie działań sprzyjającym inwestycjom stwarzającym miejsca pracy i zwiększającym

dochody mieszkańców. .......................................................................................................................... 9

7. Podanie zasady przywracania funkcjonalności obszarom zdegradowanym w Lublinie. ..................... 10

8. Podanie sposobów integrowania miejskich obszarów funkcjonalnych .............................................. 11

Rekomendacje dot. Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla miasta Lublin w zakresie planowania

przestrzennego. .......................................................................................................................................... 12

1. Zasady ogólne dotyczące metodyki wyznaczania proponowanych działań ........................................ 12

2. Rekomendacje działań z zakresu planowania przestrzennego ........................................................... 14

4 | S t r o n a

Zasady wdrażania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla miasta Lublin

w zakresie planowania przestrzennego.

1. Informacje ogólne

Niniejsze opracowanie wykonane jest w ramach realizacji szerszego działania pod nazwą „Plan

Gospodarki Niskoemisyjnej dla miasta Lublin” obejmującego horyzont czasowy 2014-2020 oraz

dogłębną analizę energetyczną różnych sektorów emisyjnych występujących na obszarze

Zleceniodawcy.

Należy zwrócić uwagę, iż w 2013r. Ministerstwo Gospodarki przygotowało koncepcję lokalnych

planów gospodarki niskoemisyjnej, które nawiązują do Narodowego Programu Rozwoju

Gospodarki Niskoemisyjnej (NPRGN). Jego założenia opublikowano w 2011r., określono w nich

między innymi diagnozę sytuacji w Polsce w zakresie emisji gazów cieplarnianych, cele główne

i szczegółowe, obszary działania i priorytety. Dokument ten nawiązuje bezpośrednio do protokołu

z Kioto oraz pakietu klimatyczno-energetycznego UE.

Jednym z celów ilościowych zaproponowanych przez Komisję Europejska, w ramach zobowiązań

ekologicznych wyznaczonych na 2020 rok jest tzw. „3x20%”, tj.:

zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w porównaniu z poziomem z roku 1990;

zmniejszenie zużycia energii (poprawa efektywności energetycznej) o 20% w porównaniu z

prognozami dla UE na 2020 r. w wyniku poprawy efektywności energetycznej;

zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii do 20% całkowitego zużycia energii w UE,

w tym zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w transporcie do 10%.

W ujęciu lokalnym zadaniem Planu jest natomiast uporządkowanie i organizacja działań

podejmowanych przez miasto sprzyjających realizacji ww. celom, dokonanie oceny stanu sytuacji

w zakresie emisji gazów cieplarnianych wraz ze wskazaniem tendencji rozwojowych, dobór działań

które mogą zostać podjęte w przyszłości – wraz ze wskazaniem ich źródeł finansowania.

5 | S t r o n a

2. Propozycja zmiany zasady miejskiej polityki przestrzennej uwzględniającej zmiany

klimatu i efektywniejsze wykorzystanie energii.

Jednym z podstawowych zadań władz samorządowych powinna być ochrona walorów

przyrodniczych miasta. Lublin zlokalizowany jest na terenach charakteryzujących się wysoką

atrakcyjnością środowiska naturalnego, co przyczynia się do wzrostu jakości życia jego

mieszkańców. Ponadto uwarunkowania przyrodnicze wpływają na rozwój turystyki w mieście, a to

generuje nowe miejsca pracy. Uwzględniając jednak zmiany klimatu władze samorządowe

powinny prowadzić bardziej ekspansywną politykę ekologiczną na terenie miasta. W tym celu

zaleca się rozbudowę terenów zielonych miasta, wymianę oświetlenia ulicznego na bardziej

energooszczędną oraz zwiększenie efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej.

Tereny zielone odgrywają ważną i pozytywną rolę w życiu mieszkańców miast - produkują tlen,

filtrują zanieczyszczenia, tłumią hałas, dostarczają przyjemności. Jednak aby mogły prawidłowo

spełniać te funkcje, muszą sprawnie funkcjonować. A do tego potrzeba w pełni rozwiniętego

ekosystemu ze wszystkimi ogniwami troficznymi i różnorodnością gatunkową zarówno roślin,

jak i zwierząt. Wymiana oświetlenia ulicznego na świetlówki energooszczędne umożliwi władzom

samorządowym zaoszczędzić nawet ok. 80% energii elektrycznej w porównaniu z tradycyjnymi

źródłami świtała. Natomiast zwiększenie efektywności energetycznej budynków użyteczności

publicznej pozawala na: redukcję zanieczyszczeń powietrza, zmniejszenie zapotrzebowania

na ciepło, redukcję jego ubytków, jak i poprawę warunków pracy w budynkach. Powyższe działania

przyczynią się niewątpliwie do zwiększenie atrakcyjności miasta, poprzez wzrost jakości życia,

jak i umożliwią redukcję wydatków z budżetu miasta na utrzymanie tych elementów

infrastruktury.

Kolejnym ważnym zadaniem władz samorządowych w dziedzinie gospodarki przestrzennej jest

umiejętne zarządzanie przestrzenią miasta w celu ograniczenia suburbanizacji (rozlewania się

miast). Proces ten zachodzi wówczas gdy jednostka samorządu terytorialna zbyt szybko się rozwija,

a skutkiem tego procesu może być niekontrolowana ekspansja terenów podmiejskich. Z jednej

strony suburbanizacja jest wyrazem poszukiwania wyższej jakości życia w społeczeństwie

miejskim, z drugiej strony pociąga za sobą wzrost kosztów funkcjonowania zbiorowości miejskich,

wywołuje wzrost zagrożeń środowiska. Z tego powodu władze samorządowe poprzez odpowiednie

6 | S t r o n a

instrumenty może ograniczyć proces suburbanizacji zachodzący w mieście. Instrumentami

o których mowa to:

Plan miejscowy (planowanie przestrzenne): opracowanie nowych norm, nakazów i zakazów

prawnych w celu stworzenia spójnego systemu miejskiego oraz kontroli intensywności

zagospodarowania.

Instrumenty ekonomiczne: odpowiednia polityka podatkowa, wyższe podatki w terenach

podmiejskich, zachęty subsydialne dla mieszkańców obszarów zurbanizowanych, jak

i inwestycje publiczne w celu zwiększenia atrakcyjności terenów śródmiejskich.

Innym niezmiernie istotnym czynnikiem będącym w gestii miejskich służb planistycznych,

a mogącym przyczynić się do znaczącego zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych jest

umożliwienie mieszkańcom miasta inwestycje w budową rozproszonych oraz prosumenckich

źródeł energii odnawialnej oraz pochodzącej z wysokosprawnej kogeneracji. Wprowadzenie

odpowiednich zmian z Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego przewidujących

możliwość lokacji instalacji fotowoltaicznych, pomp ciepła oraz wysokosprawnej kogeneracji

w obiektach nie tylko przemysłowych, ale i mieszkalnych, usługowych, czy turystycznych

doprowadzi zarówno do pozytywnego efektu ekologicznego poprzez zmniejszenie zużycia

„czarnej” energii, jak i do pozytywnego efektu ekonomicznego dla miasta poprzez zmniejszenie

zapotrzebowania na inwestycje w nowe sieci energetyczne.

3. Podanie sposobu ochrony i kształtowania Lubelskiej Zielonej infrastruktury oraz

zapewnienia mieszkańcom dostępu do terenów zielonych dla celów rekreacyjnych.

Głównym narzędziem ochrony i kształtowania Lubelskiej Zielonej Infrastruktury powinien być

Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego. Dokument planistyczny o którym mowa,

stanowi akt prawa miejscowego, powszechnie obowiązujący na danym terenie w przeciwieństwie

do studium uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy, które wyraża jedynie politykę

przestrzenną miasta. Z tego powodu wszystko co zostanie umieszczone w miejscowym planie

zagospodarowania przestrzennego musi być ściśle przestrzegane. Plan miejscowy może być

tworzony tylko dla określonego obszaru, jednak w celu osiągnięcia odpowiednich rezultatów

7 | S t r o n a

zaleca się, aby plan miejscowy obejmował cały obszar administracyjny miasta. Należy jednak

pamiętać, że dokument ten nie może naruszać ustaleń studium. Dlatego studium uwarunkowań

zagospodarowania przestrzennego jako dokument obligatoryjny powinien zawierać już ustalenia

co do polityki kształtowania zielonej przestrzenni miasta. Natomiast plan miejscowy, jako zadanie

fakultatywne, wzmocni politykę przestrzenną poprzez akty prawa miejscowego. Miejscowy plan

zagospodarowania przestrzennego jest głównym instrumentem kształtowania przestrzeni przez

samorząd.

Toteż, mając na uwadze powyższe, uważa się, iż oznaczenie danych obszarów, jako przestrzeń

Zielonej Infrastruktury w MPZP oraz wprowadzenie zakazów ingerencji doprowadzi do

wystarczającej ochrony prawnej dla przedmiotowej infrastruktury.

4. Podanie zasad racjonalnego gospodarowania przestrzenią w Lublinie przy optymalnych

kosztach inwestycyjnych i kosztach utrzymania przestrzeni publicznej.

Określenie zasad racjonalnego gospodarowania przestrzenią w Lublinie umożliwi władzy miasta

na efektywniejsze wykorzystywanie potencjału gospodarczego, a to przyczyni się na ogólny rozwój

społeczno-gospodarczy. Misją planowania przestrzennego jest zapewnienie ładu przestrzennego,

stworzenie przestrzennych możliwości rozwoju oraz zachowania dziedzictwa kulturowego

i przyrodniczego danego terytorium. Natomiast racjonalne gospodarowanie wymaga

podejmowania decyzji w zakresie celów społeczno-gospodarczych oraz środków i metod ich

realizacji. Oznacza to, że aby można było mówić o racjonalnym gospodarowaniu, musi zaistnieć

możliwość wyboru celu oraz środków i metod jej realizacji, spośród różnych konkurencyjnych,

alternatywnych wobec siebie rozwiązań w oparciu o odpowiednie kryteria wyboru. Mając na

uwadze owe determinanty, racjonalne gospodarowanie przestrzenią w Lublinie powinno opierać

się na:

określenie celu strategicznego oraz celów szczegółowych polityki przestrzennej miasta;

opracowania analizy prowadzącej do przygotowania scenariusza skutków każdego

działania;

wybór instrumentów realizacji celów polityki przestrzennej;

monitoring skutków w podjętych działaniach planistycznych miasta.

8 | S t r o n a

5. Opracowanie możliwości zapobiegania nieracjonalnej strukturze funkcjonalno-

przestrzennej Lublina z punktu widzenia transportu i konsumpcji energii.

Powodem wzrostu konsumpcji energii jest układ funkcjonalno–przestrzenny Lublina. Analizując

studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego można zauważyć,

że największa część miejsc pracy zlokalizowana jest na wschodzie i południowym wschodzie

miasta. Natomiast duża część ludności zamieszkuje zachodnią i północno zachodnią cześć miasta.

Dodatkowo zauważalna jest dalsza ekspansja zabudowy w kierunku zachodnim. Taki układ

przestrzenny powoduje, że wzrastają koszty transportu ludności tam zamieszkałej, jak i powoduje

kongestie na drogach głównych w godzinach szczytu przy centrum, gdzie zlokalizowane są ważne

obszary funkcjonalne o charakterystyce usługowej, rekreacyjnej i naukowo–dydaktycznej.

Nie ulega wątpliwości, że tereny zurbanizowane emitują relatywnie większą emisję i zgłaszają

relatywnie mniejsze zapotrzebowanie na energię niż tereny o mniejszej intensywności zabudowy.

Ponadto suburbanizacja powoduje, że wzrastają koszty doprowadzenia infrastruktury technicznej

do miejsc obrzeżnych miasta, w tym również oświetlenie ulicznego, które stanowią dużą część

wydatków budżetowych Lublina. Z tego powodu racjonalna polityka przestrzenna powinna

uatrakcyjnić zamieszkanie ludności w centralnej części miasta oraz w jej wschodniej części.

Dodatkowo wraz z dokumentami planistycznym rekomenduje się stworzenie odpowiedniej polityki

mieszkaniowej w mieście. W tym celu zaleca się opracowanie stosownego dokumentu spójnego z

założeniami polityki przestrzennej miasta. Umożliwi to zmniejszenie kosztów transportu i

usprawnienie układu komunikacyjnego Lublina. W celu zwiększenia atrakcyjności walorów

zamieszkania centralnej części miasta należy sukcesywnie powiększać strefy zieleni miejskiej oraz

rozbudowywać strefy rekreacyjno–sportowe, w tym ścieżki rowerowe. Dodatkowo wyłączenie z

ruchu dróg o mniejszym znaczeniu i przeistoczenie tych terenów w miejsca przyjazne dla ludzi

może przyczynić się do wzrostu jakości życia zamieszkałej tam ludności. Dobrym przykładem w

zastosowaniu takich metod kształtowanie przestrzeni jest miasto Kopenhaga w Danii.

9 | S t r o n a

6. Zestawienie działań sprzyjającym inwestycjom stwarzającym miejsca pracy

i zwiększającym dochody mieszkańców.

W dobie globalizacji konkurencja miast wzrasta. Konkurują one głownie o nowe miejsca pracy

i kapitał ludzki. Jednocześnie to przedsiębiorstwa i ludność są motorem rozwojowym miasta.

Miasto Lublin jest prężnie działającym ośrodkiem naukowo–dydaktycznym. Uważa się, że jest to

największy tego typu ośrodek po prawej stronie Wisły naszego kraju. W ten sposób miasto

„przyciąga” wielu młodych ludzi do siebie. W celu trwałego rozwoju lokalnego powinno się więc

stworzyć takie warunki bytowe, które umożliwią zatrzymanie (zamieszkanie) tej grupy społecznej

w obrębie miasta na stałe. Określając taką strategie działania miasto stanie się atrakcyjnym

miejscem nie tylko dla studentów, ale i przedsiębiorców szukających dobrze wykształconych

pracowników. Ponadto zaleca się rozbudowę strefy nauki, badań i rozwoju, które są dostawcami

technologii. Miasto Lublin powinno więc wykorzystać swój potencjał naukowo–dydaktyczny

w celu uzyskanie statusu technopolii Polski Wschodniej. Wizerunek Lublina oparty na funkcji

naukowo – dydaktycznej pozwoli na trwały rozwój miasta.

W celu zwiększenia atrakcyjności miasta zaleca się następujące działania:

rozbudowa infrastruktury badawczo – rozwojowej;

stworzenie funduszy stypendialnych dla miejscowych naukowców i dofinansowania

na zakup nowoczesnego sprzętu laboratoryjnego;

rozbudowa infrastruktury sportowo – rekreacyjnej (w tym dalsza rozbudowa ścieżek

rowerowych);

przeistaczanie przestrzeni w centralnej części miasta na miejsca przyjazne ludziom;

rozbudowa zielonej infrastruktury;

stworzenie warunków rozwojowych małych i średnich przedsiębiorstw (w tym o profilu

innowacyjnym);

ulgi podatkowe dla przedsiębiorstw o profilu innowacyjnym.

10 | S t r o n a

7. Podanie zasady przywracania funkcjonalności obszarom zdegradowanym w Lublinie.

W celu przywracania funkcjonalności obszarom zdegradowanym należy zastosować następujące

zasady działania.

Podstawowym elementem dobrej praktyki rewitalizacji jest zdiagnozowanie problemu

dotychczasowego obszaru zdegradowanego. W tym celu należy przeprowadzić analizę społeczno–

gospodarczą oraz urbanistyczną. Po przeprowadzeniu diagnozy należy określić cele, które władze

miasta chcą osiągnąć poprzez rewitalizację. W opinii praktyków dobrze przeprowadzony proces

rewitalizacji realizuje następujące cele:

ożywienie społeczno-gospodarcze regionu;

przywrócenie nieruchomościom ich utraconej wartości;

uzyskanie ładu przestrzennego;

poprawa estetyki oraz wizerunku regionu i tożsamości lokalnej mieszkańców;

współpraca między różnymi podmiotami, partycypacja społeczna, włączenie mieszkańców

do procesów decyzyjnych;

wsparcie konsultingowe i formalne społecznych grup inicjatywnych;

poprawa standardu zasobów mieszkaniowych;

wzrost ilości przedsięwzięć w obszarze realizacji inwestycji;

zwiększenie udziału społeczności lokalnej w życiu kulturalnym.

Następnie planując realizację działań rewitalizacyjnych, należy wziąć pod uwagę realne możliwości

ich wdrożenia, w tym przede wszystkim potencjalne źródła finansowania. W szczególności mile

widziana jest współpraca publiczno-prywatna. Umożliwia ona wykorzystać potencjał gospodarczy

tych terenów, jednocześnie nie zmuszając do zadłużania miasta. Kluczowym elementem

zarządzania procesem przywrócenia funkcjonalności obszarom zdegradowanym jest monitoring

i ewaluacja jego wdrażania. Dla zagwarantowania, że postanowienia przyjęte w programie

rewitalizacyjnym będą konsekwentnie realizowane, zapewnione zostaną odpowiednie warunki

organizacyjne i instytucjonalne do ich przeprowadzenia i weryfikacji. Celem zapewnienia

optymalnych rozwiązań w zakresie realizacji procesów rewitalizacyjnych, niezbędne jest

11 | S t r o n a

planowanie, realizacja i kontrola zadań realizowanych przez miasto Lublin i inne podmioty,

niezbędnych do osiągnięci celów określanych wcześniej.

8. Podanie sposobów integrowania miejskich obszarów funkcjonalnych

W celu zintegrowania miejskich obszarów funkcjonalnych należy przede wszystkim stawić czoło

wyzwaniom środowiskowym, ograniczając zużycie zasobów, a zwłaszcza energii i przygotowując

się do skutków zmian klimatu. Poważnym wyzwaniem jest przy tym konieczność ograniczenia

zanieczyszczenia powietrza na terenie Lublina, zwłaszcza wywołanych przez źródła transportowe.

Wiąże się to też z brakiem należytych powiązań różnego typu środków transportu, szczególnie

zbiorowego, oraz dalszym ciągu niewystarczającym systemem dróg dla rowerów, łączących

miejsca zamieszkania ludności z zachodniej części miasta z centrum i wschodniej części miasta

(gdzie zlokalizowane są miejsca pracy). Polepszanie jakości życia wiąże się też z poprawą

dostępności wodociągów i kanalizacji w niektórych obszarach strefy podmiejskiej Lublina. Ważnym

elementem jakości życia są sprawy społeczne i przeciwdziałanie wykluczeniu, co powinno opierać

się na rozwoju infrastruktury: zdrowia, edukacji, pomocy społecznej dla osób starszych oraz

ulepszeniu środków interwencji kryzysowej. Poprawie jakości życia sprzyjać też ma rozwój

systemów ekonomii społecznej, a to wszystko przyczyni się do wzrostu integracji miejskich

obszarów funkcjonalnych Lublina.

12 | S t r o n a

Rekomendacje dot. Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla miasta Lublin

w zakresie planowania przestrzennego.

1. Zasady ogólne dotyczące metodyki wyznaczania proponowanych działań

Celem opracowywanego przez Zleceniodawcę Planu Gospodarki Niskoemisyjnej jest

przedstawienie planu prac i uwarunkowań, sprzyjających redukcji emisji CO2, zwiększeniu udziału

OZE w łącznym bilansie energetycznym oraz zmniejszenie zużycia energii elektrycznej.

Działania te mogą zostać pogrupowane w następujące struktury.

Pod względem podmiotowym:

realizowane przez struktury administracyjne;

realizowane przez mieszkańców i podmioty gospodarcze – działania te nie są uzależnione

bezpośrednio od aktywności miasta, aczkolwiek istotna jest rola samorządu w promocji

i upowszechnianiu tychże działań.

Pod względem wpływu na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych:

działania służące redukcji zużycia energii finalnej na terenie miasta, redukcja emisji gazów

cieplarnianych, ma w tym przypadku charakter pośredni;

działania bezpośrednio przyczyniające się do redukcji emisji gazów cieplarnianych.

Pod względem na faktyczną możliwość realizacji działań:

do których realizacji organy administracyjne zobowiązują się obligatoryjnie;

do których realizacji organy administracyjne zobowiązują się w sytuacji zaistnienia

pozytywnych uwarunkowań (ekonomicznych, technicznych, społecznych) – fakultatywnie;

13 | S t r o n a

Zwraca się uwagę, iż trzeci zaproponowany podział budzi szerszą dyskusję w środowisku, jednakże

z uwagi znakomita większość gmin, miast oraz firm eksperckich stoi na stanowisku, iż ze względu

na podstawową zasadę „realności” proponowanych działań, a także elastyczność organów

administracji lokalnej w odniesieniu do zmieniającej się rzeczywistości należy wprowadzić zasadę

fakultatywności.

W odniesieniu do zadań proponowanych w ramach szeroko pojętego sektora miejskiego

planowania przestrzennego większość z nich będzie miała charakter pośredni, a jednocześnie

realizowany przez organy administracji lokalnej. Jednocześnie od organów uchwałodawczych

zależeć będzie podział działań dot. planowania przestrzennego na te co do których zobowiążą

organy wykonawcze w sposób bezpośredni i te co do których zobowiążą organy wykonawcze

w sytuacji zaistnienia pozytywnych przesłanek.

Ponadto zwraca się uwagę, iż podstawowym celem opracowania realizowanego przez

Zleceniodawcę jest wykonanie celów klimatyczno-energetycznych na szczeblu lokalnym, a tym

samym każde z proponowanych działań powinno zawierać co najmniej jeden z następujących

wskaźników rezultatu:

zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o X Mg CO2/rok;

zmniejszenie zużycia energii elektrycznej o X MWh/rok;

zwiększenie produkcji energii z OZE o X MWh/rok.

Dodatkowo Zleceniodawca będzie zobowiązany do szczegółowego określenia kosztów oraz

terminów realizacji każdego z przyjętych przez niego do realizacji działań.

Należy jednak pamiętać, iż mając na uwadze zmienność warunków otoczenia, a także fakt, iż każde

z podejmowanych działań niesie ze sobą określone rezultaty i doświadczenia, przygotowywany

przez Zleceniodawcę dokument powinien, być systematycznie korygowany. Natomiast wykazane

poniżej przez Wykonawcę propozycje działań mają jedynie charakter kierunkowy i powinny zostać

14 | S t r o n a

dostosowane do przeprowadzonej w ramach projektu obszernej inwentaryzacji stanu obecnego,

jak i uwzględniać zmiany w postępie technicznym, czy możliwości finansowe miasta.

2. Rekomendacje działań z zakresu planowania przestrzennego

a) Zmiana MPZP umożliwiająca lokację instalacji fotowoltaicznych na obiektach usługowych,

mieszkalnych i turystycznych

Podstawowym zadaniem proponowanym dla miasta Lublin jest wprowadzenie zmian do aktualnie

obowiązującego Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego umożliwiających

lokowanie nieuciążliwych źródeł OZE (tj. fotowoltaika) na obiektach usługowych, mieszkalnych

i turystycznych.

Powyższe wynika z faktu, iż w związku z nowelizacją prawa energetycznego, a także prawa

budowlanego wchodzącą w życie we wrześniu 2013r. wszelkie instalacje fotowoltaiczne o mocy

powyżej 40 kW wymagają uzyskania przez Inwestora pozwolenia na budowę, a tym samym

uzyskania przez niego decyzji o zgodności inwestycji z MPZP.

Wskaźnikiem rezultatu dla przedmiotowego zadania będzie ilość zainstalowanych źródeł OZE

w perspektywie budżetowej 2014-2020, która określona może zostać poprzez dokładną

inwentaryzację i ankietyzację mieszkańców oraz przedsiębiorców miasta Lublin.

Drugim fakultatywnym wskaźnikiem rezultatu może być także ilość zmniejszenia emisji gazów

cieplarnianych wynikająca bezpośrednio z zastąpienia źródeł tradycyjnych źródłami OZE.

b) Inwentaryzacja oświetlenia ulicznego oraz elektrycznej infrastruktury drogowej

Pierwszym niezbędnym zadaniem, które ma wprowadzić do miasta Lublin zasad działania

tzw. „smart city” jest pełna inwentaryzacja oświetlenia ulicznego oraz elektrycznej infrastruktury

drogowej.

15 | S t r o n a

Dzięki powyższemu miasto Lublin dokładnie sprecyzuje stan własnościowy całej infrastruktury oraz

jej zapotrzebowanie na energię elektryczną, ale także wyeliminuje patologiczne sytuacje

przejawiające się m.in. w postaci przewymiarowania mocy zamówionych, braku właściwych

połączeń sieci energetycznych, bezprawnego korzystania z energii publicznej przez podmioty

nieuprawnione, etc.

Działanie takie stanowi pierwszy krok do dalszego rozwoju inteligentnych sieci, a jednocześnie

może doprowadzić do oszczędności w zużyciu energii elektrycznej wynoszącej do 5% całości

wolumenu zamówionego.

Wskaźnikiem rezultatu dla przedmiotowego działania będzie ilość zmniejszenia zużycia energii

elektrycznej, natomiast wskaźnikiem fakultatywnym może także zostać zmniejszenie emisji gazów

cieplarnianych wynikające wprost z finalnego zużycia energii.

c) Instalacja systemów redukcji mocy oświetlenia ulicznego oraz elektrycznej infrastruktury

drogowej.

Po dokonaniu pełnej inwentaryzacji infrastruktury oświetleniowej i drogowej można dokonać

montażu reduktorów mocy zainstalowanych zarówno w obwodach energetycznych,

jak i poszczególnych punktach poboru energii.

Dokładne oszacowanie kosztów, technologii zastosowanych rozwiązań oraz ilości zaoszczędzonej

energii wynikającej z przedmiotowego działania wynikać będzie bezpośrednio z przeprowadzonej

inwentaryzacji.

Wskaźnikiem rezultatu dla przedmiotowego działania będzie ilość zmniejszenia zużycia energii

elektrycznej, natomiast wskaźnikiem fakultatywnym może także zostać zmniejszenie emisji gazów

cieplarnianych wynikające wprost z finalnego zużycia energii.

16 | S t r o n a

d) Instalacja systemów opomiarowania infrastruktury elektrycznej miasta Lublin – „smart

metering”.

Zadanie dot. instalacji systemów opomiarowania infrastruktury elektrycznej przyczynia się jedynie

w niewielkim stopniu do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, a uzyskane oszczędności

wynikają w głównej mierze z możliwości pozyskania wiedzy odnośnie faktycznych potrzeb

energetycznych miasta. Działanie to jednak jest konieczne do wprowadzenia systemów „smart

grid” w infrastrukturze publicznej, które to prowadzi do efektywnego wykorzystania obecnych

zasobów, a jednocześnie konsolidacji systemu rozproszonych źródeł OZE.

Wskaźnikiem rezultatu dla przedmiotowego działania będzie ilość zmniejszenia zużycia energii

elektrycznej, natomiast wskaźnikiem fakultatywnym może także zostać zmniejszenie emisji gazów

cieplarnianych wynikające wprost z finalnego zużycia energii.

e) Wprowadzenie miejskiego systemu zarządzania energią elektryczną na potrzeby miasta

Lublin – „smart grid”.

Kwintesencją działań dążących do efektywnego zarządzania energią jest wprowadzenie zdalnego

systemu informatycznego łączącego wytwórców z odbiorcami energii elektrycznej,

dostosowującego jednocześnie ilość dostarczanej mocy od warunków atmosferycznych, natężenia

ruchu, czy aktywności mieszkańców.

Fakultatywnie można rozważyć, wzorem miast francuskich i niemieckich powierzenie całości

zadania publicznego, jakim jest dostawa energii elektrycznej infrastrukturze miejskiej

wyspecjalizowanemu podmiotowi prywatnemu na podstawie koncesji na roboty budowlane

i usługi.

Wskaźnikiem rezultatu dla przedmiotowego działania będzie ilość zmniejszenia zużycia energii

elektrycznej, natomiast wskaźnikiem fakultatywnym może także zostać zmniejszenie emisji gazów

cieplarnianych wynikające wprost z finalnego zużycia energii.

17 | S t r o n a

f) Inwentaryzacja „Zielonej Infrastruktury” miasta Lublin.

Inwentaryzacja „Zielonej Infrastruktury” jest działaniem podobnym do inwentaryzacji

infrastruktury oświetleniowej, mającym na celu dokładne zapoznanie się ze stanem obecnym,

usunięcie flory martwej lub chorej oraz wskazanie nowych miejsc lokalizacji takich stref.

Podstawowym wskaźnikiem rezultatu dla tego działania będzie ilość zmniejszenia emisji gazów

cieplarnianych wynikająca wprost z ilości CO2, jaką pochłaniają dodatkowe lub odnowione obszary

Zielonej Infrastruktury.

g) Wyznaczenie dodatkowych obszarów „Zielonej Infrastruktury” wraz z zwiększeniem

miejskiego drzewostanu.

Uwzględniając „Studium wartości widokowych miasta Lublin” wyznaczenie dodatkowych obszarów

„Zielonej Infrastruktury” wraz z zwiększeniem miejskiego drzewostanu powinno odbywać się na

zasadzie analizy powyższego dokumentu i zwrócenie uwagi na postulaty w nim zawarte.

Szczególnej uwagi wymaga podpunkt „Wytyczne dla wyznaczonych stref ochrony krajobrazu”.

Po dokonaniu inwentaryzacji należy podjąć realne działania dot. faktycznych nasadzeń

drzewostanu oraz krzewów w miejscach wcześniej wyznaczonych.

Podstawowym wskaźnikiem rezultatu dla tego działania będzie ilość zmniejszenia emisji gazów

cieplarnianych wynikająca wprost z ilości CO2, jaką pochłaniają dodatkowe lub odnowione obszary

Zielonej Infrastruktury.

h) Wprowadzenie warsztatów Charrette w ramach obywatelskiego planowania

przestrzennego.

Z uwagi na chęć realizacji celu, jakim jest zwiększenie zasiedlenia wschodniej

i południowowschodniej części miasta proponuje się organizację warsztatów Charrette dla

mieszkańców zamieszkujących przedmiotowy rejon miasta w celu dostosowania go do lokalnych

18 | S t r o n a

potrzeb społecznych, a jednocześnie dążących do zwiększenie jego atrakcyjności dla nowych

mieszkańców.

Uważa się, iż bezpośrednie zaangażowanie mieszkańców już w działania planistyczne przywiąże ich

do rejonu, którego zasiedlenie pozostaje w żywotnym interesie ekonomicznym, jak i ekologicznym

miasta Lublin.

Podstawowym wskaźnikiem rezultatu dla tego działania będzie ilość zmniejszenia emisji gazów

cieplarnianych wynikająca z ilości CO2, jaka zostanie zaoszczędzona dzięki zmniejszeniu lokalnego

transportu osobowego na terenie miasta Lublin, wynikająca z relokacji stref mieszkaniowych.

i) Wyznaczanie nowych tras rowerowych oraz stały rozwój projektu „Lubelski Rower Miejski”

Podstawowym źródłem emisji gazów cieplarnianych w obszarach miejskich jest emisja z transportu

lokalnego i tranzytowego. Tym samym miasto Lublin powinno dołożyć szczególnych starań w celu

zastąpienia samochodowego transportu prywatnego, komunikacją publiczną, jak też stworzeniem

warunków do rozwoju sieci dróg rowerowych.

Należy zwrócić uwagę, iż działania obejmujące mobilność mieszkańców, a także zmniejszenie

emisji transportu wyznaczone zostaną w rozdziale PGN dot. „Transportu publicznego”, natomiast

sugeruje się aby także służby planistyczne zostały zaangażowane w stałe wyznaczanie nowych

obszarów wolnych od transportu samochodowego, zwiększenia ilości stacji „Lubelskich Rowerów

Miejskich”, jak i zwiększenia ilości tras rowerowych.

Podstawowym wskaźnikiem rezultatu dla tego działania będzie ilość zmniejszenia emisji gazów

cieplarnianych wynikająca z ilości CO2, jaka zostanie zaoszczędzona dzięki zmniejszeniu lokalnego

transportu osobowego na terenie miasta Lublin, wynikająca z zmniejszenia natężenia ruchu

samochodowego.