PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK...

MlNlSTERSlWO EDUKACJI NARODOWEJ BlURO KOORDYNACJI KSZTALCENIA KADR

PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU

TECHNIK HANDLOWIEC 341 [03j

Minister Edukacji Narodowej

Automy:

Dokumenlacje programowq przygotowal zesp61 pod kierowniclwcm Czeslawa Ficnera koor- dynatora OSrodku Modemizucji Prograrndw Ksrlulceniu Zawodowego w Torunitc.

Program nauczania Czeslaw Ficner Zastosowania korn~uterdw osobistych

- L i l i a ~ a Lewandowska Ekottomiko hondlu Aleksandra Turostowska Towaroznawsmo ElLbieta Szczepanska Morkerittg Teresa Bialkowska Pisunie na ntoszynie Teresa Bialkowska Teclt,~iko biurowa Alcksandra Turoslowska I~ttegrocja i rozwdj Aleksandra Turoslowska Elentenry psycholo~ii i socjoloziipracy Alcksandra Turostowska ~u1tura.i et~kopra>y Lilianna Lewandowska Zajecia praklyczne

Reeenzenci dokumentacji programowej: doc. dr hab. Eltbieta Szczepaliska int . Jerzv Burzvcki dr ~ e n r i k ~ z c i e ~ a l i s k i mgr Zygmunt Majcherek mgr Lech ~zczerbowki mgr int. Miroslaw Zurek

Zaloicnia programowo-organizacyjne ksztalcenia w zawodzie

Plan ksztalcenia Plan nauczania

Modnly program" nauczania ................. .................... Zaslosowania komputer6w osobistych .... B-I

Podslawv nrawa ..................................................................................... B-2 , . ........... ............................................................... Elcmenty ekonomii .. B-3 RachunkowoSC handlowa ...................................................................... B-4 Ekonomika handlu Towaroznawsiwo

ZALOZENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTALCENIA W ZAWODZIE

OPIS ZAWODU Proces przemian w polskim handlu detalicznym i hurtowym wymaga przygotowarlia mlodziety do pracy w zupelnie nowych wmnkach i wedlug zasad obowi~uja.cych w sprywatyzowanych sklepach i hurtowniach. Zadaniem szkoly jest przygotowanie uczni6w do aktywnoSci zawodowej, przedsipbiorczego dzialania i ekonomicz~iego myblenia kupca. Absolwent szkoly bpdzie przygotowany do:

- uruchomienia, zorganizowania i prowadzenia wlasnej finny handlowej - podjpcia pracy na Srednich szczeblach zarzr+dzania w fimiach liandlowych.

Absolwent bedzie mial taki zas6b wiedzv zawodowei i op6Inei. kl6ra da mu uod- . - . stawp do szybkiego przekwalifikowania sip, oraz do doskonalenia zawodowego poprzez studia wytsze na kierunkach ekonomicznych lub prawniczych.

Potadane cecllv osvcholizvcme 7 . .

Kandydat do zawodu powinien charakteryzowat sip: . zdolnobciqmyblenia abstrakcyjnego,

umiejptnobcia. dostrzegania problem6w, zdolnoScia koncentracii i podzielnobcia uwagi, . . ~. . spostrzegawczoicia. i dobra. parnipcia, uzdolnieniami clchu~~kowo-matematycznymi

Przeciwwskaza!~ia zdrorvotno Przeciwwskaza~liami do wykonywania zawodu sa.: r wady wymawy,

w znacznym stopniu ogralliczona ostrab6 wzroku.

0 przydatnoSci do zawodu decyduje uprawniony lekarz

CEL PROGRAMV Celem prograrnu nauczania technika handlowca jest wyposatcnie uczni6w w wiedze, umie- jetnoSci i postawy konieczne do zatn~dnienia ich we wszystkich sektorach gospodarki rynkowej na r62nych szczeblach obrotu towarowego oraz prowadzenia dzialalnoici gospodarczej w rarnach sarnodzielnej plac6wki handlowej. Program ten ma tet slutyd jako podstawa do dalszej specjalizacji zawodowej lub studi6w wytszych.

W wyniku przeprowadzonego procesu ksztalcenia absolwent badzie umial: poslugiwad sic tekstami prawnymi, obliczaC elastycznoSC cenowq i dochodowq popytu, elastycznoSC cenowq podaty, wyznaczaC cenq rbwnowagi i stosowaC metody statystyki dochodu narodawego, dokonywad optymalnej alokacji posiadanego kapitalu rzeczowego i finansowego, . stosowaC metody analizy ekonomicznej przy wykorzystaniu nowoczesnych technik obr6bki danych irbdlowych, . zbudowad bimes-plan przedsiebiorstwa handlowego, praktycznie stosowad zasady ewidencji ksiegowej jednostki handlowej, . prowadzid korespondencjq, redagowad teksty i ich syntezy w jezyku polskim i obcym (sprawozdania, protokoly, notatki slutbowe, teleksy itp.), . wykorzystywaC w pracy komputer klasy PC, znaC podslawowe typy oprogramowania /system operacyjny, edyfor tekstu, arkusz kalkulacyjny, baza danychl. podj3C i prowadzid dzialalnoSC gospodarcza w ramach samodzielnej plac6wki handlowej, . dzialaC zgodnie z zasadami kultury i elyki pracy pracownika handlu, stos0rr.d prshl)crne I leorelyczne uskaz6wki p.ycllologli 1 socjologii prac) poriadaj.~cs rnsc/cnie Jia ulaictucgo f~>nkujonoumia u srorlow:skb prscy. hvorzyC pozytywny wizemnek przedsipbiorstwa w rbtnych sytuacjach tynkowych.

PLAN KSZTALCENIA PRZEDMIOT~W ZAWODOWYCA

. . . *Drugi jpzyk obcy do wyboru przez szkolp

**Z uwagi na specyfike zawodu modul ,,Zarys wiedzy o gospodarce", nic wyslepujc w postaci wyodrpbnionych treSci ksztatcei~ia

PLAN NAUCZANIA

Szkola h d n i a zawodowa - tcchnikum Zawbd: tecl~nik liaiidiowicc Podbudowa progmmowa: szkola podstawowa

Lp.

Przcdmioty oeblnoksztaleqce

Zaj$eia edukaeyjne

K L A S A I I I1 I 111 I 1v / V

1,iczba tyg. nauki 38 1 38 1 38 1 38 1 30

'.,"L"."Dd"

'noanloxrca

I c l ~ ~ u n . u y

METODA NAUCZANIA Wsqdzie tam gdzie jest to motliwie teoria powinna by6 laczona z problernami praktycznymi . , uwzgledniaj&cymi zrniany zachodz4ce w gospodarce. Uczniowie powinni by6 zachccani do czynnego udzialu w zaj~ciach poprzez stosowanic metod eksponuj~cych praktycznq strone przedmior6w, takich jak: dyskusje, bwiczenia, praca problemowa w zespolach, gry symulacyjne itd. SzczegMowe wskaz6wki metodyczne znajduja sic w opisie katdego modulu.

WERYFIKACJAI CERTYFIKACJA Po zakoriczeniu cyklu ksztalcenia uczeh uzyskuje tytul technika ekonomisty. Warunkiem uzyskania dyplomu iest: . .

zlo2enie z pozytywnym wynikiem egzaminu z przygotowania zawodowego, na kl61y skla- daia sie trebci przedmiolbw zawodowych. .. ~

uzyskanie pozylywnych acen ze wszystkich pr~edmiot6w przewidzianych w cyklu ksztalcenia, zgodnie z planem okreSlonym w p-cie 4. Izaliczanie przedmiot6w nastepuje w cyklu rocznym i oznacza opanowanie treSci zawarfych we wszystkich modulach jednostkowych

SRODKI DYDAKTYCZNE Srodki audiowizualnc do pracowni przedniiotowych. pracownie komputcrowe wyposatone w komputcry klasy PC Ipny jednym komputerze powinno pracowad niaksymalnie dw6cli uczni6w1, . zestaw nowoczcsnych un%dzeh biurowych lpracownia maszyn do pisania, faksy, kseio- kopiarki itp.1, . ksiegozbi6r literatury fachowej na bictilco aktualizowany, zestaw akt6w normatywnych niezbqdnych w toku ksztalcenia, pcriodyki ckonomiczne i prawniczc o charakterze naukowym i publicystycznym.

WSTqP Realizacja tego modulu wymaga opanowania umicjptnoSci uksztaltowanych w trakcie realizacji przedmiotu ,.Elementy infomatyki", a w szczeg6lnoSci uczeli musi umieC:

postugiwad sip systemem operacyjnym Windows 95 i jego aplikacjami, posluaiwad sip arkuszem kalkulacyjnym (w zakresie podstawowym), . . posiugiwaC sigprogramem baz danycli (w zakresie pidstawowym), poslugiwad siq edytorem teksl6w ( w zakrcsie podstawowym).

CEL O G ~ L N Y Zasadniczym cclcm nauczania przedmiotu jest przygotowanie absolwent6w szkoly do obslugi komputer6w osobistych bqdqcych nieodzownym narzcdzienl wspomagajilcym czlowieka w zarzqdzaniu podlniotem gospodarczym. Cel ten zostanie osia.gniety poprzez na- uczcnie obslugi typowego oprogramowania komputerowego.

CELE Uczeli bdzie umiak . posiugiwad siq w stopniu zaawansowanym wybranym procesorem tekslu, . poslugiwaC sip w stopniu zaawansowanym wybranym arkuszem kalkulacyjnym. . poslugiwaC sip wybranym programem bazy danych, . posiugiwaC sip wybranym programem malej poligrafii, . obslu2yC wybrane prograiny ckonomiczno - finansowe.

MODLILY JEDNOSTKOWE

ZK0/3 1 Arkusz kalkulacyiny - poziom zaawansowany 1 26 ]DO dyspozycii naeczyciela . . . . . . . . , . 12

. . . . ,, ,..,, . . . .; . Razem klasa 1111 68 Klasa LV .............. - -. ... - - - .- - - ! -..A

ZKO 3 Uaz) J.tn)ch - pollom r.r.tusnsou:my -- ZKO15 ISystemy malej poligrafii I ZK016 l~worzenie prezentacji

/DO dyspozycii nauczyciela I ....... .,; .... : ...... ; 12

. . . . . . . . . . . . .. ...:.. .i..; I : , ? . . :..:?.:, ,Ra.zem k l r k a i ~ l . . . . 68 . . . . .

117 [Obsluga system6w ekonc

Godziny do dyspozycji nauczyciela przeznaczone stj do realizacji treSci ksztalcenia nie objg- tych plugramem nauczania. Nalety tnkLe eli~ninowab stare wersje progmn16w i zaslepowub je nowyn~i. W klasie pierwszej, w tych szkolach, kt6re dysponujt\ sieci* komputerow;t godziny do dyspozycji nauczyciela nalety wykorzystab na zapoznanie siq uczni6w z podstawami utytkowania sieci. W innych klssach duta liczba godzin do dyspozycji nauczyciela przezna- czona jest na pracg z innymi programami dostepnymi w szkole. Nauczyciel ma w tym przypadku pelnil swobodg wyboru. Jeteli szkola wyposa2ona jest w odpowiednie oprogramowanie i sprzet to nalety zapoznab uczni6w z zastosowaniami multimedibw . Godziny do dyspozycji nauczyciela motna tet przeznnczyC na realizacjg samodzielnych prac uczni6w. kt6re to prace mog* stab sip swoistymi pracami dyplomowymi koticz*cymi naukg z tego pnedmioru. Nauczyciel wystepuje w6wczas w charakterze doradcy. Zajqcia powinny mieC charnkter konsultacji.

SRODW DYDAKTYCZNE: Wymagania sprzqtowe: . komputery- procesor 486lPentiom ze sracj* dyskietek wysokiej ggstoici i dyskiem twar-

dym 500 MB, pami@ - co najmniej 8 MB RAM, zalecane 16 ME, . grafika - SVGA z kart* graficznq zdolnz~ do przetwarzania obraz6w 16-bitowych Truecolor, napcd CD ROM, karta diwickowa, . skaner,

t drukarki - wskazane laserowe lub atramentowe z motliwo8ciqdruku w kolorze, sprzqt opcjonalny: panel LCD z aktywnamatrycll, modem, archiwizatory, kalfy sieciowe.

Oprogramowanie: system operacyjny Windows 95, pakiet Microsoft Ofice 97 (Standard lub Professional), . Microsoft Publisher, . programy ekonomiczn~finmsowe, opcjonalnie - oprogramowanie sieciowe.

Uwaga! wszystkie programy powinny posiadab licencje ua lch ukytkowanle

LITERATURA: Czaikowski M.. Schedule+ dla Windows 95 oraz Windows NT. Wroclaw 1996. Uon:ler D , WlnJous 95 opts slsrernu. Warslawa 1995, Bar~lyn D . MS Access 2 0, WROCLAW 1095, Hask~n D . Mulltmedts n!c lvlko dla orl6w. Wars~aws 1995. Hrycyk W, MS Word 7.0, rocl law 1996; Murray K., Microsoft Publisher 2, Warszawa 1994, Syslo M. (red.), Elementy informatyki, Warszawa 1995 Tiley E. i inni, Witajcie w wielkiej ksiqdze Windows 95, Warszawa 1996, Dokumentacja oprogramowania ukywanego na zajqciach lekcyjnych

W S K A Z ~ W K I METODYCZNE Metoda realizacii ~ronamu oodoorzadkowana jest celowi ei6wnemu ~rzedmiotu iakim iest - . - . . . kszlalcenie umiejqtnoici wykorzystania typowego oprogramowania komputerowego maj&ce- KO zastosowanie w iednostce Kospoda~iacei. Cel taki determinuie formy realizacii . - . .. . p r ~ g r i n i ~ . Podslduor$,ymi b@q: pokaz, Cwiczenia i ~amod2ielns pracs z kompulcrc!?~. Nle- L \ \ ) ~ . c wa2nyuI zadaniem ciqzacynl na nsuczycielu pnxdmio~u jcsl c i a la ak1uaIizacj3 lredci ksztalcenia w korelacii z ~rzedmiotami ekonomicmvmi ze wz~ledu na ich szvbki razw6i iak . . - . - - i ze wzglqdu na ci&e zmiany w istniejqcym na rynku oprogramowaniu komputerowym. \Varunkiem zaliczenia przedmiotu jest opanowanie trdci zawartych we wszystkich modulach jednostkowych

mudul ag6lny ' ZASTOSOWANIA K O R ~ P U T E H ~ W OSOBIS1YCII niodul~ednoclkowy : Eleklroniczne organizowanie czasn kod : ZKO/I

UCZEN MUSI U M I E I ~ : ulworzyd wlasny plik planu, . opracowaC harmonogram termin6w, . ustali6 obraz strony w elektronicznym terminarzu, organizowai spotkania, organizowai zadania i wydarzenia, zarzadza6 kontaktami

T R E S ~ Uruchaniianie programu Schedule+. Menu programu. Opis obiekt6w programu. Tryby pracy. Menu podrecznc. System pomocy. Widoki harmonogramu termin6w. Wstawianie termin6w. Plzypomnienie. Rodzaje termin6w. Zarzqdzanie terminami (modyfikacja, kopiowanie, usuwanie). Organizowanie spotkania. Kreator spotka~i. Metody pracy z zadaniami. Twolzenie lisly zadati. Projekty. Zanadzanie i operacje na zadaniach. Wydarzeoia. Organizowanie kontakt6w. Zarzadzanie kontaktami. Operacje na kontaktach. Ochrona danych. Drukowanie efekt6w pracy.

CZAS: 8 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaklyczne: =, podstawowy zcslaw komputer6w, =, drukarka sieciowa, a panel LCD lub wideoprojektor, 3 tablica bczpylowa, =, papicr do drukarki, 7 dyskietki dla katdego ucznia, a licencjonowany system operacyjny Windows 95, =, licencjonowany program Schedule+ (lub por6wnywalny z nim).

POMlAR DYDAKTYCZNY Test

n~odul & 6 l n y ~ ~ ~ i ~ ~ ~ ~ $ 0 i ~ ~ ~ ~ ; i r $ 6 . $ 1 P i l T E ~ 6 ~ OS~BISTYCH ~!';,Tyi " ' modul j+nostkiw); ~Yroccs~r"teks16w~poz iom 2 B ~ w a ~ s b w a n Y ~ : ~ ~ r r i ~ : ; , :.',,!<: ' ''L kod : . : ; o , . . , , , . , : .. .

UCZEN MUSE UMIEC: zarztdzad plikami w programie, tworzyd skorowidze i spisy treici, . wstawiaC przypisy i komentarze, slosowad wydruk seryjny, LworzyC Cornlularze wspblpracowaC z innymi aplikacjami, stosowaC gotowe szablony dokumentbw, tworzyd i slosowad makra.

TWSC Wvszukiwanic dokumentbw. Tworzenie hierarchii i oraanizowanie dokurnentu. Tworzenie - skorowidza. Tworzenie spisu treici. Stosowanie przypisbw. Kor~ystanie z komentarzy. Uty- wanie znak6w povrawek. Pliki danych. Tworzenie i dotqczanie plikbw danych. Lqczenie i . . drukowanie dokumentbw. Listy seryjne. Pornlulaize - wykorzystanie i tworzeoie. Ptzekszlalcanie fonnat6w plikbw. Osadzenie i edytowanie obiekthw. wsp6lpraca edytora ze skanerem. Szablony dokumentbw. Doslosowanie programu do potrzeb utytkownika. Utywanie zakladek. Tworzenie i postugi- wanie sip makropoleceniami

CZAS: 22 godz

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczno: 3 podstawowy zestaw komputer6w, 3 drukarka sieciowa, 3 panel LCD lub wideoprojektor, 3 tablica bezpylowa, 3 papier do dmkarki, 3 dyskietki dla katdego ucznia, 3 iicencjonowalry system aperacyjny Windows 95, 3 licencjonowany program Microsoft Word (lub porbwnywalny z nim).

POMIAR DYDAKTYCZNY Test

olodul og61n) ' . 7.ASTOSOWANIA K O M P U T E R ~ W OSOBISTYCII modul jednoslkowy : Arkusz kalkulacyjny - pozlo~n raa%%nnSowany kod Z K 0 3 . > ., r . . UCZEN MUSI UMIEC: . IwonyC bazg danych w arkuszu, . stosowaC lnetody analizy danycli zawartych w arkuszu, . konslruowaC makropolecenia. . tworzyC aplikacje w arkuszu.

TRESC Analizowanie infomiacji hazy danych. Zadawanie warunkbw szukania rekord6w. Szukanie i pobieranie rckotd6w. Usuwanie rekord6w. Przewidywanie wynik6w przy ukyciu labeli danych. Melody analizowania danych w arkuszu. Ukywanie scenariuszy. Wymiana danych z innymi nplikacjami. Konfigurowanie Brodowiska Microsoil Excel. Tworzenie i oiywanie wlasnych funkcji arkusza. Ptojektowanie i pisanie makropoleceli. Tworzenie aplikacji.

CZAS: 26 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: 3 podslawowy zeslaw komputer6w, =. dl-ukarka sieciowa, *panel LCD iub wideoprojektor, 5 tablica bezpylowa, 3 papier do drttkarki, =, dyskietki dla katdego ucznia, 3 liceucjonowany system operncyjny Windows 95, =, licencjonowany program Microsaft Excel (lub por6wnywalny z nim).


modul oi6iny : '. . Z A S T O S O W A N I ~ K O ~ ~ P U T E H ~ W 9SODISTY(;II , , , i4 ..+, ;. modul jednostkowy : , Da;ly dsnych - poziom zaawansowany ',)bi i*:.,? ::. ,':;j.:;,'

. . . . . . . . ...... korl : , . . <..:3.'..(; .%.* . ., ,, '2K014 . : - . . . . . . . . . . . . . ::. . . . . . .

UCZEN MUSI UMIEC: projektowaC formularze w Access, tworryd i drukowaC raporty, tworzyC proste makropolecenia, utwor~yyC przykladowq aplikacje w Access

TRESC Projektowanie formulany. Atrybuty formularza. Wykorzyslanie przyboniika. Przetwarzanie danych w formuiarzu. Techniki OLE w Access. Wykresy na formular~u. Konystanie z formularzy. Wprowadzanie, przegl&danie i modyfikacja danych. Tworzenie i drukowanie raeort6w. Detiniowanie makropoleceri. Grupy rnakropoleceri i makropolecenia warunkowe. Podstawowe czynnoSci w Access. Proste aplikacje w Access.

CZAS: 26 godz,

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: . .

podstawowy zestaw komputer6w, =. drukarka sieciowa, =.panel LCD iub wideoprojcktor, 3 tablica bezpyiowa, 3 papier do drukarki, 3 dyskielki dla katdego ucznia, =. licencjonowany system operacyjny Windows 95, =. licencjonowany program Microsoft Access (lub por6wnywalny z nim)


rnodul6gblny :'. .";",;,~ASTOSOWA~'IA K O M P U T E R ~ W OSOBISTYCII modul jed~ioslkowy : ' Systemy malej poligrafli.. :: . . kod: ,;n:.. .' . ZKO/S :: ci,. ' :: , . 1 2. :

. wykorzyslywad mo%liwo$ci programu wydawniczego, . zaoroicktowa6 urzvkladowe uublikacie: . . . . - wizyt6wkp i papier firmowy. -Logo finny, - biuletyn, - ulotkq rcklamow~.

TRESC Zadania rnalej poligrafii. Podstawy obslugi programu. Funkcja Pago Wizard. Korzystanic z szablonbw. Projektowanie wlasnych szablonbw. Wprowadzanie, redagowanie i formatowanio tckslbw. Wprowadzanie grafiki. Projektowanie "logo". Redagowanie obraz6w. Praca nad skladcrn publikacji. Kontroler skladu. Efekty specjalne. Drukowanic publikacji.

CZAS: 20 godz.

WARUNKl D I A NAUCZYCIELA $roriki dydaktyczne: a podslawowy zeslaw kornputer6w. a drukarka sicciowa, =,panel LCD iub wideoprojektor, a tablica bezpylowa, a papier do dmkarki, =, dyskietki dla katdego ucznia, =, licencjonowany system operaeyjny Windows 95, =, licencjonowany program Microsoft Publisher (lub por6wnywalny z nim).


modul O ~ ~ ~ ~ ~ " : ~ C ; ~ ~ ~ : ~ ~ Z A S T O S ~ , ~ A N ~ A ~ O ~ P U T E R ~ ~ OSOBISTYCli . ... .:. i ': ,

modu! jednoslkowy ~ ~ ~ ~ & o n e n l e p i e ' z c n t a c J l - ~ " ~ ~ ~ ~ $ { d ; , ) :..$,::.T;..v!,i,, ,(: , . :!, : kod : , 0 , 3 . , ,, .. . , ,,

u c z ~ i ; r MUSI UMIEC: . IworzyC i edytowaC prezentacje, dlukowad prezentacje slajd6w, notatki, konspekty.

TRESC Zasady poslugiwania sip programem. Tworzenie slajd6w. Wprowadzanic tekslu do slajd6w. Tworzenie rysunk6w. Edycja obiekMw. Schematy kolor6w slajdu. Dodawanie obrazk6w do prezentacji. Wzorce slajd6w i szablony. Tworzenie i formatowanie wykresbw wstawianych do prezentacji. Irnportowanie i eksponowanie danych z innych aplikacji. Pokaz slajddw. Drukowanie prezentacji.

CZAS: 10 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: 3 podstawowy zestaw komputer6w, :, drukarka sieciowa, 3 panel LCD lub wideoprojektor, 3 tablica bezpylowa, 3 papier do drukarki, r;, dyskietki dla katdega ucznia, 3 licencjonowa~~y systcm operacyjny Windows 95, :, lieencjonowany program Microsoft PowcrPolnt (lub porbwnywal~~y z nim).


niodul og6lny ZASTOSOWANIA K O ~ ~ P U T E R ~ W OSOUISTYCII n~odui jcdnostkowy : ' Obsluga systtmbw ekonomlczno - noansowych : kod :. ,.:t: .: : ... ::: ZK0/7-,';,;" l..:;:l.: ,!.:::le.-.i.t.:~.,~:e:. .?.: .;: ;

UCZEN MUSI UMIEC: obslukyd wybrane programy ekonomiczno - finansowe.

TRESC Programy kadrowo-placowe: prowadzenie akt osobowych, sporzqdzanie lisly plac oraz inne motliwoici dostepnego programu. Programy magazynowe: prowadzenie dokument6w magazynowych, sporzqdzanie raport6w oraz inne mokliwo4ci dostepnego programu. Systemy finansowo-ksiegowe: wprowadzanie i aktualizacja planu kont, rejestrowanie dokumentbw, tworzenie zestawienia obrot6w i sald oraz inne motliwo8ci d o s t ~ n e g o programu. Inne programy ekonomiczno-finansowe (w miarc motliwoSci szkoly).

CZAS: 60 godz.

WAKUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: a podstawowy zestaw komputer6w, i drukarka sieciowa, s p a n e l LCD lub wideoprojektor, a tablica bezpylowa, ? papier do drukarki, a dyskielki dla katdego ucznia, i licencjonowane programy ekonomiezno - finansowe,


modul og6lny : Y O D S I A W . ,.. . ,

kod: . P l U O ' . :

WSTQP Realizacja tego modulu nie wymaga od ucznia wiadomoici wslepnych

CEL O G ~ L N Y Zasadniczym celem nauczania pnedmiotu jest ksztaltowanie SwiadomoSci prawnej uczestni- ka obrolu towarowego.

CELE Uczeli bedzie umial:

poslugiwaf sip aktami nonnatywnymi w zakresie niezbcdnym do prowadzenia profesjo- nalnej dzialalnoSci handlowej, . redagowaf podstawowe umowy z zakresu obrotu towarowego.

MODULY JEDNOSTKOWE

Do dyspozycji nauczyciela I . , , ..: :: ,.:,.;,,t':..::,'.."~Bie~ klasa

8 . . , . . . . . .

Klasa I1 PNI PN2 PR13 PN4 PNS

Klasa 111

Godziny do dyspozycji nauczyciela przeznaczone s t na rozwijanie wybranycli umiejqlno- Sci praktycznych nabywanycli w czasie nauki przcdmiotu, a takke na realizacje trek; ksztalcenia nie objqtych programem nauczania , a wynikaj&cych ze stalego rozwoju nauki i lechniki oraz zwivanego z lym wprowadzaniem nowych rozwitzali Lechnicz~~ych, technologicznych, ekonomicznych i innych.

Podstawowe poiecia prawne CzeSC og6lna prawa cywilnego Prawo rzeczowe Prawo zobowiqzaniowe Prawo ~ospodarcze

PNlO /Prawo kame Do dyspozycji nauczyciela

' . i . : .:::.: .Raze,,, klasa 111 Raicm , .: ': . .,;.,".".:.,~' . ,:'::" :,., '.'"'"> ,.

.; , . ... ; 3'r.>$>s,:<: !!:::;J:.~L+:,;::+ .\

SRODKI DYDAKTYCZNE: =1 zealaw akt6w normalywnych, 3Dzienniki Uslaw, Monitory Polskie, Dzienniki Urzqdowe, =1 skorowidz przepis6w prawnych,

18 8

12 20 19

4 10 22 14

PN6 PN7 PN8 PN9

I0 8

' ' ' ' 68

<'pfl?,:,~. 153 "

Prawo rodzinne Postepowaniecywilne Prawo pracy Prawo administracyjne

a dziennik "Rzeczpospolita" a periodyki prawnicze o charakterze naukowym i publicystycznym, 3 wzory um6w, = wzory umhw dla sphtek osobowych, 5 wzhr umowy spblki z ograniczonq odpowiedzialno6cig 3 wz6r Statulu Sphlki Akcyjnej, a wzory pism procesowych.

LITERATURA: Adatniak B., Barkowski J . , Polskie postepowanie administracyjnc i stdowo-administracyjne, Warszawa 1992; Ghralczyk W. jr, Komentarz do ustawy o prywalyzacji pnedsiqbiorstw pahslwowych. War- szawa 1991; Grzvbowski S . . Prawo cvwilne. Zaws cze6ci oehlnei. Warszawa 1991: ~, . . .. Gnybowski S., Prawo cywilne . Zarys prawa rzeczowego, Warszawa 1989; Ianatowicz 1. .Prawn rodzinne. Zarvs wvkladni. Warszawa 1987; - . . Jodlo~vskt J . Krslch Z , I 'o~t(~~u\\anie c y u ~ l l ~ c . Warsrawa 1987; Joitcz) k J . , Prswo pracy, Warszauca 1992. Marek A,. Polskle prawo uykroc/c~i, IVarszaua 1986. hlarrk A . . Prnu,o k n n ~ c C ~ C ~ L ' ughlna, B)dgoszc7 1992; 1'1asccki K.. Piano uekslowe i cxckoue z ko~nentarte~:i, \Varsraua 1993; Siwik Z.. Podstawv orawa karno-skarboweeo. Wroclaw 1981; . . - Zielihski T., Syslem prawa pracy;

W S U Z ~ W K I METODYCZNE W czasic realizacjiprogramu nauczania nauezyciel powinien: - ukazywaC zwiwek prawa, mlaszcza cywilnego i gospodarczego z inhastrukturq

ekonomicznq kraju, - wskazaC prawo jako jeden z podstawowych czynnik6w przekszfalceri wlasnodciowych

gospodarki polskiej, - podkreSlaC role inslytucji prawnych w ksztaltowaniu i rozwoju tycia gospodarczego w

warunkach gospodarki rynkowej. W czasie prowadzenia zajej dydaktycznych nauczyciel powinien: - postugiwaC sig tekstami prawnymi reguluj&cymi omawiane instytucje prawne, - praktycznie wykorzysfywaC teksly prawne, - wsknzywaC na funkcjonowanie poszczeg6lnych instylucji prawnych w praktyce, - przedstawiane instytucje prawne ilustrowaC przykladami wziqtymi z praktyki, - rozwiazwaC duto kkazdw. tebv wvksztalciC umieiptno6C mySlenia prawniczego, . . . . . . ~

- klaSC nacisk na poprawne interpretowanie teksthw prawnych w oparciu o znane melody wykladni.

UCZEN MUSI UMIEC: rozrhtnial zdarzenia prawne i zdarzenia, kthre nie powodujq powstania, zlniany trebci lub ustania stosunku prawnego, dokonywad wyktadni prostych przepishw prawnych, . korzystal z Dziennika Ustaw, Monitor6w Polskich, Dziemiikhw Urzedowych, skorowidza przepis6w prawnych, zwr6ciC sie do wldciwych organhw po pomoc prawn*

TRESC Palistwo i prawo w rozwoju historycznym. Poj~cie i funkcjc prawa. Prawo jako regulator tycia spoleczncgo. Prawo, a moralnodb. PraworzqdnoSC i jej gwarancje. Pojccic i rodzaje nonn prawnych. Norma prawna, a przepis prawny. Pojqcie i elementy stosunku prawnego. Zdarzenia prawne i icli podzial. System organhw patislwowych w bwietle Konstytucji i akty prawne wydawane przez te orga- nv. Trvb ustawodawczv. Poiecie i areanizacia saniorzadu tewtorialneso. Zadania i dochody . . . .. - - gminy. Przepisy gminne. Organy wyrniam sprawiedliwodci i pomocy prawnej. Pojqcie i zasady wy~niam sprawiedli- wobci. Sqdy, prokuratura, adwokalura, radcowie prawni, kancelarie prawne, notarial. Pojpcie, rodzaje i bierarchia tr6del prawa. Oglaszanic i wejbcie w tycie aktu prawnego. U- chylenie, nawelizacja i leks1 jednolity. Budowa aktu normatywnego. Wykladnia i jej radzaje. Syslein prawa i podzial prawa na galqzie. Prawo materialne i formalnc.

CZAS: 18 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYClELA Srodki dydaktyczne: j Konstytucja, 3 Dziennik Ustaw, Monitor Polski, Dzicnniki Urzedowe, 3 kodeksy: cywilny, rodzinny, pracy, postepowania cywilnego, kamy, postepowania

kamego, postepowania administracyjnego, 3 dzierinik Rzeczoosoolita. . . . =, skorowidz przepidw prawnych, 3 wzory wyrokhw i postanowieli sqd6w oraz decyzji adminislracyjnych, 3 orzecznictwo Sqdu Najwy?szego, =. plansze i schematy ukazujqce: rodzaje zdarzeri prawnych, hicrarchip trhdel prawa.


hoJul ogdlny $ 1 .',: ,..'PODSTA\VY YRAW'A 2.; 'l!.:!$ir: .')?,<$' i,~':.,rC:*:

. . n~oduljednostkowy : CzvSf og6lna prana cywllniga ;/Elt3!$'.f~$~$i~_- . . - kod: , ... . , 2 : . : . : : . : . . .

. ' , u c z ~ & MUSI UMIEC:

poslagiwad sie kodeksem cywilnym, . udzielid pelnomocniclwa w konkretnej sprawie, obliczyd termin pnedawnienia konkretnego roszczenia, dokonai wykladni proslych pnepis6w czqbi ogblnej k.c. , okreSliC formp i watnoSC czynnodci prawnych.

TRESC Plzedmiot i ir6dla prawa cywilnego. Systematyka kodeksu cywilnego. lstota i elementy stosunko cywilnoprawnego. Pojccie osoby fizycznej. ZdolnoSC prawna. ZdolnoSC do CZ~MOSC~ prawnych. Ubezwlasno- wolnienie. Pojqcie osoby prawnej. Powstanie i rodzaje osbb prawnych. Osoba prawna w obrocie cywil- noprawnym. Reorezentacia osbb orawnvch. Skarb Palistwa iako szczeeblna osoba orawna. - Pojpcie, klasyfikacja i f o m a C % ~ M O $ C ~ prawnych. OSwiadczenie woli i jego wady Poiecie pnedstawicielslwa. Pelnomocnictwo. Rodzaie pelnomocnictw. Prokura. .. . . . Plzedawnienie roszcze6. Prawne znaczenie pnedawnienia roszczeri. Terminy pnedawnienia.

CZAS: 8 god%

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaklyczne: a kodeks cywilny, kodeks handlowy, 3 uslawy o przedsipbiorslwach pa~istwowych, prawo sp6ldzielcze,

wz6r pelnon~ocnictwa. 3 schematy okazujqce: zdolnoSC do czynnoSci prawnych. '


moJu1 og6lny PODSl'AWY PKAWA . '.:, " i: :;::,, . o~oduljed~~oslkowy : Prawo rzeczuwc : . . . . , ,, . . . .

. . kod : PK/3 . : . . . . j , , .

UCZEI(I MUSI U M I E ~ : dokonywaC wykladni przepis6w k.c., rozr62niaC rodzaje i znaC praktyczne zaslosowanie praw rzecwwych.

Przedrniot i podslawowe pojccia prawa rreczowego: klasyfikacja rzeczy, cze.66 skladowa, przynaleLnoSC, potytki. WlasnoP&. Unrawnienia wlaSciciela. Wvkonanie vrawa wiasno4ci. Nabvcic i ulrata wtasno4ci. Wywlaszczenie, znalezienie, nabycie wlasnoSci rzeczy mchomej od osoby nieuprawnionej, zasiedzenie, przeniesienie wlasnoSci. Wsp6lwlasnoSC: pojccie, rodzaje, zniesienie. Ochrona wlasno4ci i innych praw rzeczowycb. Utytkowanie wieczyste. Ograniczone prawa rzeczowe i ich rodzaje. K s i ~ i wieczyste: funkcje i zasady ich prowadzenia. Skulki wpisu do ksiegi wieczystej. Posiadanie: istota, znaczenic, rodzaje i ochrona.

CZAS: 12 godz.

WAllUNKl DLA NAUCZYClELA Srodki dydaktyczne: a kodeks cywilny, a ustawa o ksiegach wieczystych i hipotece, ;, wz6r umowy sp~zedaty niemchomoSci, a wz6r umowy zastawniczej, a wz6r skargi negatoryjnej i windykacyjnej, a zesraw Cwiczeh.

POMlAR DYDAKTYCZNY Test ..

mod.il og6lny PODSTAWY I'RAWA n~odul jcdnostkowy : Prano zoboniqzaniowe kod ! '4:;. ;... :. .. PR14 . ., '>.' .,. ., .&

uCZEI(I MUSl UMIEC: sporzqd~it na piSmie umowp sprzedaty, sporzqdziC uniowq doslawy, . rozr6tniaC rodzaje szk6d i sposaby ich naprawiania.

raw6b . ..&."- Poiecie i cel zobowiazania. Stronv i wzelednv charakler stosunku zobowiazanioweeo. , . - . . -

TreSC i rodzaje Swiadczeh. Rodzaje zobowiqzazati. Pojgie i rodzaje odpowiedzialnoSci cywil- nei. OdnowiedzialnoSC osobista i rzeczowa, deliktowa i kontraktowa. ~ i 6 d l a bowstawania zobowiap~i: czymoSci prawne, czyny, akty adminislracyjne, inne zda- rzcnia pruwne. Klasylikacja zobowi;lzafi. Umowy. Rceulnminy. Zasada swobody um6w. Oa6ino warunki um6w. Sposoby zawierania . - . 1um6,v olrna, roko\~ania, pr,elarg, d~dalkowc zaslr,cLcr,ia untounc. Umowa pnedustepna l'ojqcic I rodz~je r r y n 6 ~ nicdozwolonycll. i'neslanki i z a~ad) odpow~edzialnoic~ dcliklowej Rodzaje szk6d i sposoby ich naprawiania. Wykonanie zobowiqzania. Og6lne zasady i elementy istotne zwiqzane z wykonaniem zobowiqzania. WygaSniqcie zobowiqania. OdpowicdzialnoSC kontraktowa. Przeslanki i zasady odpowiedzialnoSci konlraktowej. Kara umowna. Umowa snrzedaty. Obowiazki sston. Rekoimia i awarancia. Og6lna chaiaktcrysiyka um6w nazwanych: pojqcie, k c h y robowiGki stron umowy o dzielo, dzicrtawy, zlccenia, umowy rachunku bankowego. Parqczenie i jego skutki prawne.

CZAS: LO godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktycznc: 3 kodeks cywiiny, 3 wz6r umowy sprzedaty, 3 wz6r umowy zlecenia,

wz6r umowy o dzielo, 3 karta gwarancyjna, 3 planszo i schcmaty ukazuj$cce: umowe sprzedaty, por6wnanie rgkojmi i gwarancji,


modul ogblny : ., : POUSTAW PRAWA :;'.'j,, : . . nlodul jednosLkowy': .:,Priwo gpspodarcze r.i' .$.is :;pi i .'... . ,. ", . . , . . '

k : ; . . ; . . - p w , , ; , . , . , . . , , : : : : , , . . ,

UCZEN MUSI UMIEC: spolz+dzad umowy, rozumie6 zaletnobC pornigdzy form4 prawn* prowadzenia dzialalnobci gospodarczej, a zasadan~i odpowiedzialnobci uczestnikbw obrotu gospodarczego.

TRESC Przedmiot i irbdla praw gospodarczego. Podmioty gospodarcze. Cele dzialalnobci gospodarczej. Osoby fizyczne jako podmioty gospodarcze. Zasady prowadzenia dzialalnobci gospodarczej. Przedsicbiorstwa paiishvowe. Tworzenie plzedsicbiorstwa. Stmktura organizacyjna. Padzial, laczenie . likwidacia . uoadlobC orzedsiebiarstwa. , . Sp4ldzielnie. Tworzenio i struktura organizacyjna spbldzielni. Sp6tki. Rodzaje spblek. Rejestr spblek handlowych. Prokura. Banki. Powstawanie bank6w. Nadzbr bankowy. Towarzyshva ubezpieczeniawe. Formy organizacyjnc i zasady dziatania. DzialalnobC aosvodarcza stowanvszeii i fundacii. - . Wybrane zagadnieoia prawa prywatyzacyjnego. Zakres ptzedmiotowy prywalyzacji. Rodzaje prywatyzacji. Prawo papier6w wartobciowych. Pojgcie i klasyfikacja papierbw wadobciowych. Zasady dziatania gieldy. Prawa wekslowe i czekowe. Pojgcie weksla i czeku. Funkcje weksla i czeku w gospodarce ryikowej. Rodzaje weksli i czek6w. Dechodzenie roszczeii na podstawie weksla i czeku. Upadlob6 podmiotbw gospodarczych. Zrbdta prawa upadlo0ciowcgo. Postqpowanie ugodowe.

CZAS: 19 godz

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: a wzory uinbw dla spblek, - wiz6r wniosku wierzyciela o ogloszenie upadlobci, s Cz6r wniosku dlutnika o ogloszenie upadlobci, s weksle, czeki, akcje, obligacje.


n~odul og6lny PODSTAW PRAWA , ;.L~:t. : : - '. ,,<:.:..:. ' ' moJul jednos~kowy : Prano rodzlnnr . , .. . t.!,,, . .

kod : PR/6 . . . ( . . . . , . . .

T R E ~ C Podslawowe pojccia prawa rodzinnego (maltelistwo, rodzina, krewni, powinowaci).

Zawieranie n~atierislwa. Prawne zakazy mat2ehstwa. Usfawowa rvsp6lnoSC majqlkowa. Za- rzqd majQkiem wsp6lnyrn. p,odzial rnajqlku wsp6lnego. MajGkowe umowy maltehskie. Obowiqzek alimenlacyjny. Zr6dla obowiqzku alimentacyjnego. Dochodzenie nale2noSci ali- nientacyjnych. Ustanie malteristwo.

CZAS: 4 gode

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA krodki dydaktyczne: 2 zestaw fortnulamy wymaganych przy zawieraniu maltehstwa, - wzory majiltkowych um6w maltehstwa.


PODSTAWY PKAWA nlodul og6lny modul jcdnoslkowy Post~powaoie cywlloe kod P1U7

UCZEN MUSI UMIEC: . napisaC pozew do sadu I inslancji, . napisaC wniosek o wszczpcie poslepowania egzekucyjnego, okreSliC wlaSciwoSC miejscowq i rzeczowqs%du w konkretnej sprawie.

TRESC Pojecie postqowania cywilnego. Podstawowe typy postepowania przed sqdami po-

wszeclmymi. Poslqowanie przed sqdem I instancji. Postepowanie odwolawcze. Postepowanie egzekucyjne. Tytul egzekucyjny i wykonawczy. Ws7.ze.cie poslepowania.

CZAS: 10 godz.

WARUNKl D1.A NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: 3 kodeks postppowania cywilnego. 3 wz6r pozwu, wniosku do sadu I inslancji, a wzory pism procesowych, a wz6r wyroku i postanowienia sadu I inslancji w konkretnej sprawie, 3 wz6r rewizji do sqdu 11 iinstancji w konkrelnej sprawie, a wycieczka do sqdu - udzial w rozprawie przed sqdem I inslancji.


u c z s ~ MUSI UMIEC: sparz.qdziC dokumenly wymagane pny zawieraniu um6w o pracp. korzyslaC z kodcksu pracy i innych akt6w normatywnych z zakresu prawa pracy.

TRESC: Przedmiol i tr6dla prawa pracy. Kodeks pracy. Rcgulaminy pracy. Nawiqzanie stosunku

pracy. Uslanie atasunku pracy: na mocy porozumienia stron, bez wypowiedzenia, za wypo- wiedzenicn~. Swiadcctwo pracy. WygaSnipcic stosunku pracy. Podstawowe uprawnicnia i obowiqzki stron stosunku pracy. Czas pracy. Urlopy pracownicze. Urlopy wypoczynkowe, okolicznoSciowe, szczeg6lne. Ochrona piacy. Ochrona pracy kobiel, mlodocianych. BHP. Ochrona bezrobotnycl~. Pati- stwowa lnspckcia Pracy. Spoleczna lnspekcja Pracy. Wvoadki o&v 0-racy. Swiadczenia ~ o w b a d k o w o , . . . . . . .. I!oczpirr?cnia cpolrone. Suladczenia rentowe I cn~ely:alne. Ku,po,na\\anie sporOu w stosunku pracy Orhrolia prawna uyn3proJzelila 23pracq.

CZAS: 22 gadz

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA krodki dydaktycznc: = kodcks pracy, 3 regulaminy pracy, 3 wzory um6w o pracp, 3 W Z ~ T Swiadcctwa prncy, 3 wz6r opinii o pracowniku.


rozr6hnit formy popelnienia przestepstw, . rozum~et zasady odpawiedzialnoSci kamej oraz cele i zadania k q .

TRESC irodla prawa kamego. Obowiazywanie ustawy kamej w czasie i przestrzeni

Poiecie DrLestepslwa. Formv udzialu w orzestenstwie. .~ . Okol~czr,oBci u yl~cz~j.lce odpowiedz~:filnoii k.lrn3 Kars I jej zadlnia. Pr/.csleprtn3 j ~ r x c ~ w k o inrl)tt.clom pahstrr~o\v~ra LVybrane przrsteostird pr~ectivko rnwnitl orzeciwko dokumentom. orreciwko oiawom oracownika.

. - . .

Postepowanie kame. ~ostepowanie'prz~~otowawcze. postepowanie sadowe. krodki odwolawcze. Prawo o wykroczcniach. Postwowanie kame skarbowe.

CZAS: I0 godz

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: * kodeks kamy, 3 kodeks postepowania kamego, =? kodeks poslepowania w sprawach o wykroezcnia, =. wzory pisln procesowych w sprawach kamych, 3 wzory pisni procesowych w sprawach o wykroczenia


moddl ogdlny: : ELEMENTY EKONOnlIl::' ~.

k d : I? K/O - .. .. :% . :. . . . . .. .

WSTQP Moduly realizowme w pierwszym roku nauczania wymagajq od ucznia umiejqtnoici sarno- dzielnego i logicznego analizowania prezentowanych mu problem6w, umiejqtnoSci dokonywania syntezy oraz znajomoSci i rozumienia podstawowych pojqi i zagadnieri w zakresie wiedzy ekonomicznej, takich jak: gospodarka, gospodarowanie, praca, przedsiebiorczoid, panstwo, przedsiqbiorstwo, gospodarshvo domowe, rynek itp.

CEL O G ~ L N Y Zrozumienie istoly gospodarki lynkowej i ustalanie zwi&zkdw przyczynowo : skutkowych rz&dz*cych jej rozwojem.

CELE Uczeri bedzie umial: . poslugiwai siq podstawowymi pojeciami ekonomicznymi. . prawidlowo interpretowab ogdlne prawa ekonomiczne rqdz&ce rozwojem gospodarki

rynkowej, . okreiiad zachowania rynkowe producenta i konsumenla w rdhych strukluract~ rynku, . analizowad i oceniai poziom sprawnoici gospodarki, . okreSlaC koszty i korzySci ze wspdlpracy miqdzynarodowej i inlegracji ekonomicznej.

MODULY JEDNOSTKOWE

ldarce I EW8 j~ezrobocie i inflacja 12

E W I I l~ inanse paristwa - wybrmc zagadnienia Do dyspozycji nauczyciela .. . <..,... > ..,. , .;, , ? . .

. . ,.., : ': b z e m klasa I11

. ' . , . : . , ;7".:... *,:I ... , . Razem ' . .. ,, > . ..,; . . .

12 8

' 1 68 . , ,

170

Godziny do dyspozycji nauc~yciela przeznaczone sq na rozwijanie wybranych umiejptno- Sci praktycznych nabywanych w czasie nauki przcdmiotu, a takte na realizacjq treSci ksztalcenia tiie objptych programem nauczania , a wynikaj&cych ze stalego rozwoju nauki i techniki oraz zwiqzanego z tym wprowadzaniom nowych ronviqzah technicznych, teclinolo- gicznych, ekonomicznych i imych.

SRODKI DYDAKTYCZNE: podraznik dla ucznia, roczniki statystyczne,

3 wybrane publikacje z prasy gospodarczej i codzien~iej ilustmjqce treSci modul6w, =?zeslaw foliogram6w do prezentacji omawianych pojqb, kategotii, mechanizm6w

ekonomicznych.

LITEMTURA: Begg D., Fischer S., Dorubuch R., Ekonomia tom 1,II. Warszawa PWE, 1997. Biernat B., Grobelna A,, Cwiczenia z mikro- i makroekonomii. Budzich E., Ekonomia cz. I, 11 i 111. Warszawa WSiP, 1995. Kamerschen, McKenzie, Nardinelli, Ekonomia. Gdahsk FGNSZZS, 1992. Nasilowski M., System rynkowy . Podstawy mikro- i makroekonomii. Warszawa Key Tex, I007 .,,-. Nojszewska E.. Podslawy ekonomii. Warszawa WSiP, 1998. Praca zbiorowa, Elementame zagadnienia ekonomii. Warszawa PWN, 1993.

W S K A Z ~ W K I METODYCZNE Rcalizacja modulhw skladajqcych sie na przedmiot elementy ekonomii ma w ksztalceniu lechnika handlowca podstawowe znaczenie. Przedmiot ten ma bowicm nauczyd ucznia my- Slen~a ckonomicznego, swobodnego poshrgiwania sip jezykiem ekonomicznym, myilenia kalegoriami rynkowymi w odniesieniu do wszystkich przejaw6w tycia gospodarczego, a tak- t e w odniesieniu do gospodwslwa domowego jako do jednego z podmiot6w gospodarki rynkowej. Ma nauczyb faktu, t e czlowiek wsp6lczesny to "homo economicus". TreSci kolej- nvch modul6w stanowia baze umotliwiaiaca realizacic modul6w skladaiacsch sie na inne Gzedmioly. Wynika stab ko"iecznoS6 u&cia w realcacji treSci poszczd~6inych modul6w takicli metod dydaktycznych, kt6re w spos6b motliwie najskuteczniejszy umotliwilyby u- . . . czniowi opanowanie zakladanych umiejetnoSci. Wymaga to od nauczyciela znajomoSci aktualnej litcratury przcdmiotu, Sledzenia na bietqco publikacji w prasie gospodarczej. Po- slueiwanie sie orzvkladami z tvcia aos~odarczeao ulatwia uczniowi zrozumienie badi . . . . - . - \atn.,driclne sformblowanic praw i mcchanizm6w ngdzacych gospod~kq qnkowq P o s l ~ g ~ . wnnic sic tylko inetoda wykladow* przy reali7acji treici modulhw nie dale Zadnej gwaraticji osiaenieciaorzcz ucznia kkladanvch uhieietno~ci. Szczee6lnie dobre rezultatv daie metoda w . . . . v . . indukcyjna co sprowadza sie do wyprowadzania wniosk6w og6lnych z przeslanek bqdqcych poszczeg6lnymi przypadkami tych wniosk6w. Daje to motliwoSb aktywizacji uczni6w w procesie nauczania, a sprowokowanie aktywnej postawy ucznia w procesie ksztalcenia sta- nowi gwarancjq osi'qgniqcia zalotonych cel6w.

~nodhl ug6lny: : ELEhlENTY EKONOhlll ~nodul jednostkowy : ' Ekonon~la jako ntiukn u gospodnro~ranlu kod : EK/I ., .-.-..: . , : , . :. ':- .- ~ ~ Z E N MUSl U M I E ~ : . podaC przyklady potncb ludzkich okreblaj+c ich rodzaj i M d l o pochodzeltia,

pl-awidlowo poslugiwaC siq kalcgoriami ckonomiczny~ni, . aoalizowad rzadkoici d6br, podcjmowaC proste decyzje ekonomiczne w oparciu o koszt alternatyny.

T R E S ~ Ekonomia jako ttauka spoleczna. Zakres przedmiotowy ekonomii w ujcciu ~nakro i mikro. Podstawowe kierunki rozwoju mySli ekonomicznej. Pojqcie, rodzaje i cechy praw ekonomicz~tvch. Polrzebv ludzkie. ir6dla ich nowstawania i bmdki ich zaspokajania. RzadkoSC djbr i nicogr.?nirzonobC patr,eh. Koszt allcroslywny. GosnoJarka nat.ralna i i c j cn~oluc~a, ZaraJy ra;junalnrgo gocpu.liiro\ranid i rachunck cko- . . nomiczny. Powslawanie gospodarki rynkowej. Podslawowe kategorie rynku: popyt, podat, cena, towar, pieni*dz, produkcja, konsumpcja, czynniki wyhvhrcze, gospodarka.

CZAS: 18 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: 3 slownik ekonomiczny, 3 plansze obrazuj&ce klasyfikacjq potneb ludzkich i brodk6w ich zaspokajania, =, foliogramy prezentujqce krzyw~mokliwobci produkcyjnych.


mod61 ogblny, ELEhlENTY EKONOMlI ': . ' . niodul:cdnostko\ry : h l ik roeko~~o~a la rynku . : kod : EN2 . . . : , , '. . . . . .. .

. ' , UCZE& MUSI UMIEC: r wyznaczad !i1zyw4popytu i pod&y orazjej zmiany,

graficznie przedstawiC i zinterpretowaC zrnianp popytu i zmiany wielkosci popytu, . obliczaC i interpretowat wsp6lczynniki elastycznoSci cenowej i dochodowej popytu, prezentowab gralicznie i analizowak zmiany podahy i zmiany wielkoici podai'y. . obliczaC wsp0lczynniki elastycznosci cenowej podai'y. wyznaczyd cenp i wielkoSC rdwnowagi rynkowej, oceniC konsekwencje zmian popytu i podahy na cenp r6wnowagi i wielkoSC rbwnowagi na rynku.

. . . . . ., - Pop)[, cz)nnA. <r,lallu~.tcr p.,pyl, ztnlany popytu i zn~isny wlelkoJsi p q ~ ) r u . Elasr)czo~;t crr,oaa I ilo;lloJ~wa pop)lu. Podn7, czynnlk! i ; sz?~lI~~j~;u pods), zmiany podaiy i uielkoici podai'y. ElastycznoSC cenowa podaty. WspdlzaletnobC popytu i poda2.y. Rbwnowaga i nierbwnowaga rynkowa. Cena rbwnowagi i wielkoSC r6wnowagi na rynku.

CZAS: 18 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: =zeslaw foliogramdw lub tablic paglqdowych prezenlujqcych krzywq podady,.popyfo,

spos6b ustalania ceny r6wnowagi.


UCZEN MUSI UMIEC: . pneprowadzit rachunek koszt6w i konySci p n y podejmowaniu decyzji przez konsumenta w okreSlonycll sytuacjach hyciowych. . obliczaC utytecznoSt calkowit* i kraicowq oraz interpretowaC i prezentowaC graficznie uzyskane wyniki, wyznaczat poziom rbwnowagi konsumcnta.

TRESC RacjonalnoSC i irracjonalnoit zachowai konsumenta. Analiza koszt6w i kor~ybci de-

cyzji konsumenta. UtylecznoSt calkowita i kra6cowa. Ograniczenia budtelowe, krzywe obojqno6ci. Renta konsumenta. R6wnowaga konsumenta.

CZAS: 10 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: 3 foliogramy prezentuj*ce:

- funkcje uhyiecznoSci kraricowej i calkowitcj, - sLereg i krzyw*obojetnoSci, - struktuly lynk6w.


. .. , .. modbl og6lny: ' : f; ELEMENTY EKONOMII modul jednostkowy : : Znchowanle producenla nn rynku kod : EW4

UCZEN MUSI U M I E ~ : prezetitowaC graficznie i interpretowai funkcje produkcji, rozr6tniad rodzaje produkt6w i koszt6w, dokonaC analizy por6wnawczej stmktur rynku.

TRESC Dccyzje producenta. Funkcja produkcji. Rodzaje produkt6w i koszt6w. Cenobiorca i ceno- tw6rca. Pozycja producenta w monopolu pelnym, konkurencji doskonalej i konkurencji mooopolistyczncj. Ocetla efektywnoSci poszczeg6lnych slmktur.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA ~rodk i dydaktyczne: :, roliogrvrny prezentujtce:

- funkcjq produkcji, - produkt calkowity, kraricowy i przecictny, - koszt calkowily, kraricowy i przccietny, - struktury rynk6w.

POMIAR DYDAKTYCZNY Tcst

UCZEN MUSI UMIEC: rozrhtniad poszczeg6lne rodzaje rynkhw, prezentowad graficznie i analizowad zmiany popytu i podaty zasobhw ekonomicznych, oconid wplyw polityki nqdu na zagospodarowaoie czynnikhw wytw6rczych.

TRESC Rodzaje rynkhw - pracy, kapitalu, surowc6w naturalnych. Zmiany popytu i podaty nn po- szczeg6lnycl1 rynkach. Rynek pracodawcy i pracobiorcy. Kayital, a inweslycje. Ograniczonoid surowc6w naturalnych. Polityka n?,du na poszczeg6lnyci1 rynkach. Ochrona Srodowiska natarainego.

CZAS: 10 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCXELA ~ r a d k i dydaktyczne: 3 rocznik statystyczny, =1 publikacje dotyczqce sytuacji na poszczeghlnych rynkach, 3 publikacje dotyczqce polityki rzqdu prowadzonej w stosunku do poszczeg6hych rynkhw.


mod61 ogblny. EI.EMENTY EKONORlll .,':. . , , modul jednostkowy : Mechanlzmy regulscjl kod: I

IJCZEN MUSI UMIEC: przedstawib uklad wzajemnych powiqzali miqdzy wszystkimi uczestnikami rynku, . dokonaC analizy porownawczej systemu gospodarki wolnorynkowej i centralnie planowanej, pr~edstawiC aktualne problemy transformacji gospodarki polskiej z gospodarki centralnie pianowanej na rynkowq.

TRESC Gospodarstwo domowe, jednoslki gospodarujqce (przedsipbiorstwa, banki, gospodar-

stwa rolne), organy publiczne i ich rota w gospodarce. Str~ktura organizacyjno-prawna polskiej gospodarki. Gospodarka, a system gospodarczy. Rodzaje systembw gospodarczycll wg r621iych hyteri6w. Charakterystyka gospodarki rynkowej i planowanej centralnie.

CZAS: 16 god2

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: 3 zestaw foliogram6w lub tablic poglqdowych prezentuj%cych:

- uczestnik6w rynku, - struktury organizacyjne gospodarki rynkowej,

3 roczniki statystyczne, 3 publikacje dotyczqce problem6w transformacji gospodarki polskiej, spublikacjc obrazujace efektywnoSC gospodarki polskiej i gospodarki czolbwki Swiata na

przestrzeni wybranego okresu.


LEMENTY EK

ucz~r; i MUSI UMIEC: . wyznaczad produkt poSredni i ftnalny oraz wartoSC dodan* . analizowad obieg pieni;ldza i produktu w gospodarce, . rozr62niaC realny i nominalny PKB, obliczad dyspozycyjny doch6d IudnoSci. analizowad wskainiki ekonomiczne ukazujace kondycje gospodarki.

T R E S ~ Wslq do makroekonomii. Ruch okretny d6br i pieniqdza w gospodarce rynkowej. Metody

mierzenia rozmiar6w dzialalnoSci gospodarczej. M i q poziomu sprawnoSci gospodarki: PKB, DN, dochody osobiste ludnobci. Produkl poSredni i ftnalny. WarloSC dodana. PKB i DN - systemy MPS i SNA. Wykorzysta- nie PKB. Korekta wielkoSci PKB. Akumulacja i spo2ycie. Globalny pop?: konsumpcyjny i inwestycyjny. Model AD - AS. h d l a dochod6w i koszty uzyskania prrychod6w. Docl16d osobisty i dyspozycyjny. BieQca konsumpcja i oszczqdno- Sci. Stopa tyciowa ludnoSci, a kondycja gospodarki.

CZAS: 14 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaklyczne: 2 zestaw foliogram6w. 3 rocznik slalystycmy.


mod61 oe6lny: ELEnlENTY EKONOMII modul jednostkowy : . Dczroborie i innacja' , . .. kod I ~ > . : ', EWB ; :.'<! ';, Y", , j ! . :, , '

UCZITN MUSI U M I R ~ : obliczaC wskainiki bezrobocia, analizowaC przeplyw zasob6w sily roboczej. przcprowadziC analize przyczynowo - skutkowqzjawisk inflacyjnych, . dokonaC samadzielnej analizy syfuacji gospodarczej Polski w warunkach inflacji i bezrobocia.

T R E S ~ Zasoby sily mboczej. Przeplywy na rynku pracy. Miary bezrobocia. Rodzaje i przyczyny bezrobocia. Ekonomiczne i spoleczne skutki bezrobocia. Bezrobocie jawne i ukryte. Naturalna stopa bezrobocia. Sytuacja na rynku pracy w Polsce i w wybranych krajach. Poli- tyka patistwa na rynku pracy. lnflacja - podstawowe pojwia. Nominalna i realna pod& pieniqdza. R6wnowaga na rynku finansawym. Przyczyny i rodzaje inflacji. Miary poziomu inflacji. Koszty i korzybci inflacji. Dzialania antyinflacyjne pahshva. Inflacja a bezrobocic.

CZAS: 12 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYClELA Srodki dydaktyczne: - rocznik statyslyczny, 3 publikacje dotyczqce problem6w bezrobocia, =, loliogramy prezentlrjqce lukq inflacyjna i rodzaje inflacji z punktu widzenia przyczyn j;l

wywolujqcych.


mod61 og6ln): ELC>lENl'Y EKONOhllI ,. mo.lul jed~.ostkowy : Wzrost i cykliczny rozw6j gospodarl;l kod . EIC9 .,.. .

UCZEN MMU UMIEC: stosowaC n~ierniki tetnpa wzrostu gospodarczego do oceny jego tempa. dokonaC analizy zmian podstawowych zjawisk gospodarczych charaktetystycznych dla cyklu koniankturalnego gospodarki polskiej, . prrcdstawiC graficznie pizebieg cyklu koniunkluralnego na podstawie danych o towarzysza.cych mu zjawiskach gospodarczych.

TRESC Wzrost a rozw6j gospodarczy. Prawa rozwoju gospodarczego. Czynniki wzrostu gospodarczego i jego miemiki. Granice wzrostu gospodarczego. Pojecie cyklu kosiunktl~ralnego. Rodzaje wahah cyklicznych. Przyczyny cyklicznoSci rozwoju. Cykl koniunktoralny w gospodarcc lynkowej i centralnie pianowanej.

CZAS: 10 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: * rocznik statystyczny, =, foliogramy prezent~~jqce funkcje wydajnaSci pracy, zaletnoSd mi~dzy postqpem tecluiicz-

nym a wydajnoSciil pracy, neutralny postep techniczny, kapitalocblonny poslw lechniczny, kapitalooszczedny postep techniczny, globalny popyi i globalnq podat, podzial cyklu na fazy.


mod61 og6lny ELEMENTY EKONOMII ' ': " n~aduljeJnoslkowy : . Ml~dzynnrodown wsp6lprncn i intcgrncjn gospodnrrzn kod : < . 1 0 . . : : 1 , ... .:.:

UCZEN MUSI UMIEC: przedstawiC korzySci wynikajqce z handlu rniqdzynarodowego, analizowad strukturq bilansu platniczego oraz wycii(gad wnioski z tej analizy.

T R E S ~ Przyczyny wymiany miqdzynarodowej. Teoria koszt6w kornparatywnych. KorzySci plynqce z wymiany rniqdzynarodowej. Wplyw handlu zagranicmego na wzrost gospodarczy. Bilans platniczy i jego elernenly. Polityka celna. Instyfucjonalne fonny integrncji gospodarczej Swiata. Rynek walutowy

CZAS: 12 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA krodki dydaklyczne:

rocznik slalystyczny, a bilans platniczy Polski (uproszczony).


mud61 og6lny: : ELE311.:NTY EKONOMll .:. i!' ' '' ' ' ' ' " . . . . .

rnudul jednos~kowy : Finanse patist*a-wybrane zagadoleola koJ : E K l l l

UCZEN MUSI UMIEC': opracowaC tablicp pneplywbw finansowych mi&y poszczeg6lnymi sektorarni gospodarki, . ustalat wielkoSC wkladbw pochodnych (pieniadza bankowego) przy miennej stopie rezew obowi;lzkowych i zmiennym poziornie rezew gotbwkowych.

TRESC Finanse i syslem finansowy. Ogniwa systemu finansowego. Przeplywy finansowe w gospodarce rynkowej. Zakres prredrniofowy polityki fiskalnej i rnonetamej parislwa. Pojpcie, funkcje i formy organizacyjne budketu pahstwa. Stmktura budtetu pdstwa. Aktyw- na i pasywna polityka fiskalna. lnstytucje Iinansowe i ich rola w systernie finansowym pahstwa. Funkcje banku centralnego. lnstrumenty finansowe banku cenlralnego w procesie ksztaltowania polityki pieniptno-kredytowej. Banki komercyjne - kreacja pieni~dza bankowego, zakres uslug bankowych, produkty bankowe.

CZAS: 12 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYClELA Srodki dydaklyczne: 3 leksykon bankowo-finansowy, =, Mipdzynarodowy Slownik Finansbw, s obowiazuj;lce akty prawne w tynl: ustawa budtetowa, ustawa o NBP i ime, s tablice (ioliogramy):

- przeplywy finansowe w gospodarce lynkowej, - stmktura organizacyjna systemu bankowego, - zestaw Cwiczeh dotycz;lcych kreacji pieni;ldza bankowego.


n1od61 O~~I~~~:RACHUNKOWOSC IUNI)LO\VA

kod: ' N O . . . ' . . . WSTF,P Realizacja tcgo modulu wymaga od ucznia sprawnego wykonywania podstawowych dzialali arylmelycznych, poslugiwania siq podslawowymi pojqciami i katcgoriami gospodarki ~ y n - kowcj, rozr62ninrria roml organizscyjno-prawrlych podmiolbw gospodarczych.

CELE Uczeli bqdzie umial:

stosowat rachunek proporcji i rachunek proccntowy w obliczcniach gospodarczych, poslugiwaC siq formami rozliczeli bczgotbwkowych, ewidencjonowad calokszlalt dzialalnoSci jednoslki handlowcj w hurcie i detalu , ustali6 i dokonaC padziatu wyniku finansowego, sporz;ldziC bilnns i rachunek wynikbw orazdokonaC ich analizy, slosowaC racliunek odsctkowy w rbtnych syluacjach gospodar&ych, poslugiwad sic r6tnymi technicznymi formami ewidencii ksieaowei. - .- .. prowadzi~ pada~kowq ksiqge przychod6w i rozchod$w, sporza,dzaC rniesiqczno sprawozdania do Urzqdu Skarbowcgo dotycz;lcc podatku dochodowego i VAT.

MODULY JEDNOSTKOWE

~ < ~ d / @ : ? l ~ ~ ~ ~ a m$d"l"~~$@$$@t";~@~&@~$k:igg$$@,j~;~>$:~$~i;\C~pl~di,/ ' . . I<lasa I1

RII /Racliunek orooorcii i rachunek orocenlowv w obliczeniach I 8 . . . [gospodarczycli

N2 I~ojqcie, funkcje i ztiaczetiie racl~unkowoSci I 2 N I 1~aj;ltek i kapitaly jednoslek gospodamj;icych. Bilans jcd- I 10

Klasa V N19 lEwideticja ksiqgowa dzialalnoSci jednostki handlowej w 1 10

RIIO I~ozrachunki z pracownikatni N i l l ~ a p o n obrot6w sklepu

Do dyspozycji nauczyciela . . , . . . . . , , . I . ,t; ,..;;

,,., . . ; , !:.? .; ; ,4cd-!.i;."::l;. , . , ~ a i e m klasa 111

Ihurcie i detalu 1 W20 I ~ o c z n e sprawozdania finansowe 20

8 12 8

i' 68

An$hpun&>?-j_w_kl) tycznycll Organizacja rachunkowoici u je.lnoclcc l i ~ ~ d l o w c j .- Podatkowa ksiwa pr~ycliod6w i rozcl1od6w

I Godziny do dyspozycji nauczyciela przeznaczone sit na rozwijanie wybranych umiejptoo-

Sci praktycznycli nabywanych w czasie nauki modulu, a takte na rcalizacjg IreSci ksztatcenia nie objptych programem naucza~iia , a wynikaj%cych ze slabgo rozwoju nauki i techniki oraz

zwiwanego z tym wprowadzaniem nowych rozwi&zari technicznych, technologicznych, eko- nornicznych i innych.

SRODIU DYDAKTYCZNE: 3 podrecznik dla itcznia, a zestaw Cwiczeri lub zbibr zadari, = zestawy fol~ogra~nbw do pokazbw, 3 zestaw tablic poglqdowych, 3 zestaw dokument6w ksiggowych (czyslych), 3 zestaw dokumenl6w ksiegowycl~ z odzwierciedlonymi operacjami gospodarczymi, 3 zestaw dmk6w do r6tnych technicznych form ksiegowodci, a wzory bilansu i rachunku wynik6w, 2 rejestry sprzedaky i rejestry zakap6w dla potneb VAT.

IdTERATURA: Jaklik A,, MiclierdaB., Zasady rachunkowoici, Warszawa 1993; J6iwicka Z. .Zbi6r zadah do nauczania rachunkowobci, Kielce 1992: Jb ia~cks %., Zesl:\v tsblic do nd.ic;.ania racllinkduoir'i, Kiclce 1992; hl3lur~cui:z I , >ldl~~szewicz I ' .Razh~nkouoiC od poJafaw. Warszawa 1991; Maittr,cwi.z J . . Maluszeuio~ P., Zbi6r xatldli do pudrec7,nika llaehunkouob6 0.1 eodriw~.

~ ~~ ...., Saks B., Nowe zasady prowadzenia ksiilg rachunkowych wraz z planem kont i komentarzem; Saks B., Wzorcowy plan kont dla jednoslek gospodarczych prowadzqcych ksiggi rachunkowe, Wloclawek 1991; Sobocitiska I., Arylmetyka gospodarczn, Warszawa 1992; Stankiewicz J., Sojak S., Podslawy rachunkowoSci prredsiqbiorstw przemyslowych, Toruh 1007. .*>", Toborek J.. Kuchmacz 1.. Elementv tnatematvki finansowei. Warszawa 1991: ,. \V.cczoru'd D., \V;rlc8iC pirniqd~il w czlsle, Pd7t1:d 1993; Z,rn>\rski T . Ewjdcnc~i ksiexowa voidthu od touar6w i uslue VAI'. Wsrrz.+wa 19.93: 2;znowski T., ~achunkbwoAE~ednostek handlowych, ~ a r s z a w a 1993.

WSKAZ~WKI METODYCZNE Realizacja freAci poszczeg6lnych modul6w skladajecych sig na przedmiot rachunko~voM jednoslek gospodarujqcych, powinna by6 skorelowana z modulami skladajqcymi sic na przedmioty: podstawy ekonomii, ekonomika jednostki gospodarujqcej, finanse, stalystyka, zaslosowania kompulerdw osobislych. Celem naucznnia jest lu nie lylko wyksztabenie umie- jetnoSci ewidencji operacji gospodarczycll skladajqcych sig na caloksztalt dzialalnoSci jednoslki handlowej ale takte wykonystanie przez ucznia wskainik6w ekonomiczno- finansowych do nnalizy podslawowych sprawozdari finansowych jednostek gospodan~jqcych. Wskazane jest r6wniet by uczeri w trakcie realizacji modulbw jednostkowych, w oparciu o baze komputerowt szkoly, odbywal Cwiczenia w stosowaniu programbw finansowo- ks~~gow)ch Real lzu;~ lreici n~odulbu jrJnos~kow)ch szoeg6lny nacisk 1tnlc2.y po!o?y6 i l i

\<)kon)?vanic ~ P L C L U C ? ~ I . ~ ] ~ ~ n3jwi&s/ej liczby Cu,ic,c~i, os pracy z dokumentami ksiegowymi, by w procesie nauczania przyblikyC llczniom neczywi- stoSC runkcjonowania racl1unkowo6ci w jednostce handlowej. Dla zrozumienia isroty tachankowobci i zasad ewidencji ksigyowej s~czeg6lne znnc~enie tna pelnd i nietodycznie slaranna realizacja trebci niodulbw jednostkowycli od N 1 do N7 , sklndaj&cych sig na "zasady rachunkowoSci". Opanowanie przez ucmia umiejetnoSci realizowanych w tych

modulach daje mu baze do realizacji modul6w jednostkowych skladajacych sie na "rachunkowoSC handlow$7(R/8 do RIZO). Realizacja modulu W20 ma przygolowae absol- ucnta do s3nlodzleInr.g~ 1rrowady.cnla crr irlcucji ksiFgdwcj l u p r ~ n r r z ~ ~ ~ c ~ nulej jcdttos~k, i plx~6wki h3ndl~\vej. Kc3liacja modul6w 1111, R 2 i R I9 u )mrg3 polozc- n u ndcisku 113 rnelrldq Cuiczeniuu? (?wiczc,tla dla u;zn;s poultul) by6 opdnc o trcid ekonorniczna. a dane liczbowc w miarc moZliwo4ci oowinny pochodrid z uublikacii . . dolycz~cych ncczyu~stego z)cia &ospoJaczcgo.

Wa~unk~enl n l~ .ohounyn l w rc3lizacit lrsici inoJul6w jcdnoslko\\ ych jcsl pclllc u)posn- tenie szkoly w Srodki dydaktyczne (ich pelna prczentacja naslapi pbdczas prezentacji kolejnych modul6w jednostkowych).

mod61 og6lny: : $2:. modul je~stkowy.:, , <:2i;i&;t:>jg$.' .<'>'z ,,>~ .; .::, ,.?"* ;,k$;?jijj,;:~~;$~<:g~.

k~d~:,l,fi~tu?3a:::dj.+~t<t,\*i#di R/

ucz~fi MUSI UMIEC: stosowaC rachunek proporcji w obliczeniach gospodarczych, zastosowaC rachunek procentowy w abiiczeniach gospodarczych,

TRESC Stosunek wielkoSci i obliczanie wykladnik6w stosunku. Podzial w danym stosunku. Propor- cjonalnoSC prosta i odwrotna. Podzial proporcjonalny.

Obliczanie sumy procentowej. Obliczanie stopy procenlowej i wskainikbw struktu~y. Ob- liczenia procentowc przy zasadzio zwiqkszonej i zmniejszonej.

CZAS: 8 godz

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: 3 zbi6r zadari lub zcstaw Cwiczeri.


.. . . . . . . . . mod61 ogblny: , ; R ~ C I I U N K O W O $ ~ HANDLOWA modul jednostkowy': "ojpcle, f u n 4 c j ~ ~ . . T .. iznaczeoie rachunkowoicl kad : . :.~> wz ?,L*~,#@ ~ , , a . ? ~ . ~ . ~ : ~ i ~ : .

TRESC ir6dla powstawania i rozwoju rachunkowoSci. Znaczenie rachunkowoSci jako systemu po- miaru i ewidencji gospodarczej. Pojqcie rachunkowoSci i ksiqgowohci. Przcdmiot, podmiol i zada~iia racliunkowoSci. Rola i znaczcnic rachunkowohci w gospodarce rynkowc~.

CZAS: 2 goda

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA krodki dydaktycznc: a podrqcznik.


!nod61 ug6iny: RACHUNKOWOSC IIANULOWA nlod~l jcdnuarkowy : Majqtek i kapiri~iy jednortek gospodarujqc)ch. Bilans jcd-

nosrki gospodarujqcej .,.: L . '

kod : N3

UCZE& MUSI UMIEC: poprawnie charakteryzowaC skladniki majqtku i kapital6w, . sporzqdziC bilans jednoslki gospodarujacej.

TRESC Pojqcie majqtku jednostki gospodarujacej. Struktura majlltku jednostki gospodarujacej. Cha- iakterystyka skladnikbw majqlku tnvatego. Charaklerystyka skladnik6w maj&tku obrotowego. Pojqcie fitnduszy (kapitalbw) jednostki gospodarujqcej. Struktura funduszy. Fomy organizacyjne i treSC funduszy wlasnych. Charaklerystyka funduszy obcych. Pojecie bilansu jednostki gospodaruj;lcej. Zasada r6wnowagi i ci;lglodci bilansowej.

CZAS: 10 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: q podrecznik =1 zestaw Cwiczeli dla ucznia lub zb16r zadah, =,zestaw foliogram6w lub tablic poglqdowych ukazujqcych struktury maj;ltku, funduszy

oraz bilans jednostki gospodaruj;lcej, 3 kalkulator.

FOMlAR DYDAI<TYCZNY Test

mod61 ogblny: RACHUNKOW nlodul jednostkowy : Konto ksiegowe.

nikowych kod : N4

U C Z E ~ ~ MUSI UMIEC: . poprawnie otwieraC i zamykai konta, prawidiowo poslugiwaC siq zapisem podw6jnym, . sporzadzit zestawienie obrotbw i sald, interpretowai je i wykorzystywat, . ~

~ ~~ . wykrywaC blqdy ksiqgowe i poprawnie stosowaC storno czarne i czenvone, poslugiwaC sip podstawowymi kategoriami ewidencjonowanymi na kontach wynikowych, ewidencjonowat koszty w ukladzie rodzajowym, . rozliczai koszty w uktad funkcjonalny, . eutJcn:jon~wat swat) i zyski uadzwycujne, . dokottsC focznego zanlkni~iia kont i uslsltC wynlk finansouy jcdnoslki gos~1c,ll.lr.lj:1ce]

ritrS6 T)p) opdrdcji p,aspodarc~ych. \Vply\% speracji gospodarcqch ns ,klaJntk$ IIUj4Iku 1 t indu- 52) (kai>tlal6u) jcJn~slkl gdsp3k~ruj?cej Pojc&"'r I romly konk L3;i.c.nie i .iriclehlc kunl PoJslirr, p r ~ w n r . budowy plan^ konl dl3 jednostki gorp~Jart.jgej. Otadrcle konl bi- . . . . lansowych w powiqzaniu z bilansem jednostki gispodarujilcej.~Zapisy na kontacl~ - zasada podwbjnego rapisa. Funkcjonowanie kont pasyw6w i aklyw6w. Zamykanie kont. Zesiawie- nie obrotbw i sald. Blpdy ksiaowe i ich poprawianie. Pojwie konta, wydatku, przychodu, wyniku nadzwyczajnega i wyniku finansowego. Rola i znaczenie kont wynikowych. Og6lne zasady ewidencji i roziiczania koszt6w. Og6lne zasady ewidencji prLy- chadbw ze sprzedaky. Og6lne zasady ewidencji wynikbw nadzwyczajnych. Ewidencja wyniku finansowego jednostki gospodarujqcej. Powiilzanie wyniku finansowego ze zmianami lundus~y jednostki gospodarujilcej.

CZAS: 34 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaklyczne: =1 podrecznik =, zestaw Cwiczeri dla ucznia lub zbi6r zadari, xzes taw foliogram6w lub tablic poglqdowych ukazujacych forn~y kont, lilczenie i

dzielenie kont, otwarcie konta, funkcjonowanie kont aktyw6w i pasyw6w. zestawienie sobro tow i sald, melody poprawiania blpd6w ksiegowych, schematy og6lnych zasad

ewidencji na kontach wynikowych, schematy ewidencji operacji gospodarczych ustalajqcych wynik finansowy jednostki gospodarujacej,

s rozporzqdzenie M.F w sprawie zasad prowadzenia rachunkowoSci. =1 kalkulator.


mod61 og6lny: RACIIUNKOWOSC HANDLOWA modul jednoslkowy : Dokumrntacja ksiqgowa kod . R/5

UCZEA MUSI UMIEC: wykryC blady formalno i rachunkowe w dokumentach, sporydzit wybrane dokumenty ksiegowe, . zadekretowaC dokumenly ksiegowe, . okreSliC rodzaj i trek6 dokumentu dla konkretnej operacji gospodarczej, . organizowat obieg i przechowywanie dokument6w.

TRES~: Dokumenty jako podstawa ewidencji. Klasyfikacja dokument6w. Charakterystyka podstawowych rodzaj6w dokument6w ksiegowych. Emisja, obieg, wykorzystanie, kontrola i przechowywanie dokument6w ksiegowych.

CZAS: 6 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: s podrqcznik. s z e s t a w c.zystych druk6w dokument6w ksiegowych do sporz8dzenia i zadekretowania

przez ucznia, s zeslaw sporz8dzonych dokument6w ksiegowych do wykrycia bkqd6w w nich ukrytych


. .. . . . tnod6t ogdlny: . . ' R n c ~ f u ~ k o ~ v ~ $ C IfANDLOWA ~nodut jednonkowy : Ewidcncja aoalilyrzna. Koota kor)gujace I korygowanr kod : R/6 . :

UCZEN MUSI UMIEC: poprawnie postugiwat sic pojedynczynl zapisem powlananym, . uzgadniat ewidetlcjq analitycznqz syntetyczn;l prowadzit ewidencjq analitycznq ilobciowq i ilobciowo - wartobciowa

. ----- Ptzestanki wvrowadzania kont analilvcznvch. Zasada ~oiedynczeao zavisu powtarzaneaa.

CZAS: 8 godz.

WARUNKI DI,A NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: 3 padrecznik 3 zkstaw 6wiczcri dla ucznia lub zbi6r zadati, 3 zeslaw czystycll kot~t analilycznych iloSciowych, ilobciowo

wartobciawych,, 3 foliogramy ukazujqce ewidencjq analitycznq prowadzonq do konta syntetyczt~ego i ich

uzgadnianie.


mod61dg6lny: . ,'-: RACHUNKOWOSC'HAR'DLOWA~: :; ; , j , ::: rnxlul jednostkowy : Techolczne iormy ksiegonu4cl.i~-,, :,. :j ' ', : ' '

IU7 :. . - ?.;' . . , kod : . ... . .

UCZEN MUSI U M I E ~ : organizowat i prowadzii ewidencjq chronologtcznq i systematyccn~ poslugiwaC sic tabelarycznq formq ewidencji, . poslugiwaC sic rejestrowq formqewidencji.

CZAS: 8 godz

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: a podrqcznik 3 zestaw Cwiczeli dla ucznia lub zhi6r zada5, a czyste karty rejestr6w, = czystc knrty ameryknnki, 3 zeslaw spor~;ldzonyc!l dokumenl6w ksiqgowych obrnzuj~cych caloksztnlt dzialalnaici

eksploatacyjnej jednostki gospodarujqccj.


~ a c i t u ~ ~ o w o S C t t m ~ ~ p w , t .,. . , . . moc161 og6lny: c ~. modul jednoslkowy : Spranozdanrzoff Nnanrowa ,. ,:. . ':.' 1 :. . ," , .

kod : R/8 . .. . . . .

UCZEN MUSI UMIEC: . sporzqdzit podstawowe sprawozdania finansowe, . korzystat z przepis6w prawnych dotyczqcych sprawozdali finansowych, dakonat analizy por6wnawczej struktury bilansu i rachunku wynik6w.

TRESC TreSC i fonna bilansu jednostki gospodamjqcej i por6wnawczego rachunku wynik6w jako podslawowych sprawozdali finansowych. Znaczenie analizy podstawowych sprawozdali finansowych dla funkcjonowania jednostki 'gospodamjqcej. Analiza por6wnawcza stmktury bilansu i rachunku wyn1k6w.

CZAS: 6 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA krodki dydaktyczne: 2 podr~cznik

zestaw Cwiczeti dla ucznia , =, wzory podstawowych sprawozdali finansowych.


nlodul jc-lno;lkowy : krodki plenlqloe I krblkolrnale papiery warto~clowe kod ! ,i: ,. .' ... R/9 : , i . ,

UCZEN MUSI UMIEC: sporzqdzid dokunienty kasowe i je zaewidencjonowad, . poslugiwaC sig dokumentami obrotu bezgotbwkowego, . ewidencjonownC opcracje gospodarcze zwi&zane z obrotcm bczgotbwkowym, ewidencjonowaC operacje gospodarcze zwiqzane z obrotcm wekslowym, czekiem, obrotem krbtkoterminowymi papierami wario$ciawymi (akcje, obligacje), . wyceniaC dcwizy, obliczaC i ewidencjonowaC &nice kursowe.

TRESC Zasadv obrotu hicnicLncao. Obrbt aolbwkowv. Obrbt bezaotbwkowv i icao znaczenie. Por- . . - - . . - my obrotu bezgotbwkowego (polecenie przelewu, czeki rozrachunkowe zwykle, potwierdzone, gwarantowane, akredylywy, weksle). Rachunki bankowe. Obrbt czekowy. bbrbt wekslowv. Dvskonlo weksia. ~ e k s l e oorotestbwane. . , Krbtkolenninowe iokaty kapitalowe (akcje, obligacje). Aktualizacia warioSci ~ iea iadza - rachunek odsetkowv. Wvcena zaaranicznvch brodkbw vie- . . . . niptnych - rbtnice kursowe.

CZAS: 18 godz

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktycznc: 3 podrqcznik 3 zcstaw dwiczei, dla ucznia lub zbibr zadali,

zcstaw czystych dmkbw dokumentbw, 3 foliogramy lub lablice poglqdowe prezentujqce schematy ewidencji weksli wlasnych i

obcych, schematy ewidencji obrotu czekowego, akredytywy, obrotu bezgotbwkowego i goMwkowego, obrotu akcjami i obligacjami,

s kalkulator.


mod61 og6lny: RACI~UNKOWOSC IIANDLOWA modul jellnostkowy : Rozrachunkl z pracownlkaml : k0d : . . . .f2j]O;'.. s.$->.;"%. ..i': ,. : .> :, , . UCZEI(I MUSI U M I E ~ :

dokutnentowat rozracliunki z pracownikami, . stoaawat syntetycznq i analitycznq ewidencjp rozrachunkbw z pracownikami, . obliczat namuty na wynagrodzenia, . obliczat zaliczkp na powszechny podatek dochodowy.

TREW Klasyfikacja rozrachunk6w z pracownikami. Rozrachunki z tylulu wynagrodze~i. Potrqcenia z list plac. Placa jako koszt. Narzuty na wynagrodzenia. Rozrachunki z budtetem z lylulu po- wszechnego podatki dochodowego. Rozracbonki i. pracownikanii z inllycli tytuWw.

CZAS: 8 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: = podrqcznik =, zestaw Cwiczeri dla ucznia lub zbi6r zadah, ~ l z e s t a w foliogram6w ukazujqcych schema1 ewidcncji rozrachunk6w z tytulu

wynagrodzcil i z innych tytul6w, 3 czyste dmki fisty plac, wnioski o zaliczkp, rozliczenia zaliczki, = kalkulator.


mod61 og6lny: RACHUNKOWOSC IIANDLOWA . - . '

nloduljednostkony : Rnport obrotbw sklepu ., : ;, :j$,..,,;,;, kod:. . l u l l ' . _ . i . . .. : . . . s 2 . . ' . >?, .%:

UCZEN MUSI UMIEC: sporztdzi6 raport obrotdw sklepo, ustali6 wysokoS6 zobowiilzania z tylulu VAT-u punktu spnedaty detalicmej'(z uwzgl~d- nieniem r6tnych stawek podatku).

TKESC Raport obrot6w sklepu. Ustalanie struktary sp~zedahy wg r6inych stawek podatku VAT. U- stalanie zobowitzania z tytulu VAT. Kasy fiskalne.

CZAS: 12 godz

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: ;1 podr~zn ik , 3 druki raportu obrot6w sklepa,

zestaw Cwiczefi.


mod61 og6lny: R A C n U N K O W :. .. modul jednoslkowy : Obr6t towarowy kod : R/12

UCZEN MUSI U M I E ~ : stosowaC rachunek mar& . przygotowaC i kontrolowaC dokumenty obrotu towarowego, . .. . obliczaC i ewidencjonowaC VAT naliczony i naleiny, rozliczaC zakuv towar6w. ustala6 saldo konta "rozliczenie zakupu towar6w". prowadzid rejestr zakupu i rejestr sprzedaiy zzgdny z wymaganiami VAT, projeklowab i rowa adz id ewidcncje analitycznq i synletyczn;l towardw oraz rozrachunk6w z dostawcami i odbiorcami, ewidencjonowaC sprzedat towar6w, obliczaC ma& zrealizowana na s ~ r z e d a t v towar6w.

-

Zasady ustalania cen sprzedaty w hureie i detalu. Dokumentacja zakupu i przychadu towa- r6w. Ceny ewidencyjne towardw. Moment sprzedaty i moment zakupu. Faklura VAT. Ewidencja zakupu i przychodu towar6w z uwzglednieniem cen ewidencyjnych, koszt6w pncwozu ujetych na fakturze dostawy, niedobordw i nadwyiek powstalycl~ w transporcie hlasnym oiaz VAT naliczonego. Rejestr zakup6w zgodny z wymaganiami podatku ad lowa- r6w i uslug. Pojecie i ewidencja reklamacji wobec doslawc6w. Dokumenlacja i ewidencja sprzedaty towar6w z uwzglednieniem VAT naleinego. Rejestr sprzedaiy zgodny z wymaganiami podatku od towar6w i uslug VAT. Pojqcic i ewidencja marty zrealizawancj na sprzedaiy. Ewidencja obniiki cen towar6w. Ewidencja obrotu opakowaniami. Sporr;ldzenic i ewidencja raportu obrot6w sklepu.

CZAS: 24 godz

WARUNIU DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: =1 podrecznik, =1 zestaw Cwiczeli lub zbi6r zadali, =,zestaw faliogram6w (plansz) prezentuj%cych schemaly ewidencji operacji

gospodarczych zwiwanych z obrotem towwowym, =, druki faktur VAT, rejestrbw zakupbw i spnedaiy, =, kalkulator.

I'OMIAR DYDAICTYCZNY Test

mod61 og6lny: RACIIUNKOWOSC 1lANDLOWA modul jednostkowy : Skladoiki rnajqtku l r ~ a l e g o podlrgnjqee nn~orlyzarj i kod : R113

UCZEI(I MUSI UMIEC: . ewidencjonowaC operacje gospodarcze zwiqzane ze stanem, mchem i zukyciem Srodkirw tnvalycll i wvuosatcnia, . . ewidencjonowaC operacjc gaspodarcze miqzaae z procesem inwestycyjnym, . idenlvfikowaC skladniki wartoSci niematerialnvcb i urawnvcb, oraz ewidencionowaC icll ruch i zutycie, rozliczaC i ewidencjonowak VAT od zakup6w inwestycyjnych

TRESC Rzeczowe skladniki majqtku tnvalego. Pojqcio Srodkirw tnvalych i wypasatenia rnajqtkowe- go. Dokumentacja, wyccna, ewidencja stanu i mchu Srodk6w tnvalych i wyposatenia. Pojqcie i ewidencja amorzenia i amartyzacji rzeczowych skladnik6w majqtku tnvalego. lstota i pojqcic wartoSci niematerialnycli i prawnych oraz ich wycena i amonyzowanie. Pojqcie, istota, skutki i ewidencja dzialalnoSci inwestycyjnej. Ewidencja VAT naliczoncgo przy zakupach inweslycyjnycl~.

CZAS: 10 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Sradki dydaktycznc: 5 podrqcznik

zcstaw Cwiczeri dla ucznia lub zbiirr zada~i, 5 l e s t a w Coliogram6w obrazuj;icych schematy ewidencji operacji gospodarczych

zwiqzanych ze skladnikami majttku podlegajqcymi amortyzacji, 5 kalkulator.


mod61 ogblny: ,, ~ . ~ ? ' R A C I I U N K O W O $ ~ IIANDLOWA ' '

n~oduljetkosrko~vy : ' Rnansowe skladq(kl majqrku trivalego , . kod : '. W14 . ,:'(/ ; ,,' .. ,' i . , , ~ ~

U C Z E ~ ~ MUSI U M I E ~ : ewidencjonowaC operacje gospodarcze zwitzane z zakupe~n i sprzedata dlugotenninowycl~ papierbw wartoSciowych, ewidencjonowaC operacje gospodarcze zwiqzane z udziatami w obcych jednostkach, prawidlowo uslala6 i ewidencjonowat koszly i przychody operacji iinansowych.

TRESC Dlugotenninowe papiery wartoSciowe. Pojccie dywidendy. Dlugotcrzninowe lokaty kapitalowe. Udziaiy w obcych jednostkach. Koszty i przycliody operacji finansowych. Rozrachunki z kantralientami zagranicznymi.

CZAS: 6 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: a podiccznik 3 ze6taw Cwiczeii dla ucznia lub zbi6r zadaA, 3 zestaw foliograrn6w obrazuj4cycl1 sci~ematy ewidencji akcji, obligacji, udzialdw, 1 kalkulator.

POMIAR DYDAKTYCZNY rest

mod61 ogblny: RACIICSKO\VOSC HANDLOWA :! : , . n~od t~ l jednoslkowy : Enidencja i rozllczanle kosztbw bandlonycli ' 1 kod : w15

uCZE& MUSI U M I E ~ : stosowae procedury rorliczania kosztbw, dokonywnC rozliczania kosztbw w czasic.

T R E S ~ Pojqcie, isfota i klasytikacja koszt6w dzialalnoici. Charakterystyka uklad6w klasyfikacyjnych kosztbw. Etapy ewidencji i rozliczania koszfbw handlowych. Rozdzielnik wynagrodzch. Rozdzielnik zntycia niatcrialbw. Rozdzieinik arnortyzacji. Ewidencja i rozliczanie koszt6w t~slug obcych i pozoslalych koszt6w. Ewidcncja i rozliczanic koszfbw znkupbw. Koszty zakupu przypadajace na sprzcdane towary. Rozliczenia niiqdzyokrcsowe koszt6w - czyone i bierne.

CZAS: 10 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA krodki dydaktyczne: a podrecznik 3 zestaw Cwiezeh dla ucznia lub zbibr zadari, 3 zeslaw foliogram6w obrazuj;icych schematy cwidencji koszt6w w ukladzie rodzajowym i

ich rozliczmie, a kalkulator.


1nod61 og6lny: ' RACHUNKO\VOSC IIANDI.OWA, 2 , . , :i.j'::':' ' . . . . . , , :' 4. . : mdJuljeJndstkowy : lnwenlary'zacja skladnik6w msjqlkowych . . . ..

1U16 ~.

kod : , ' : i " . ' .

UCZEN MUSI UMIEC: stosowaC procedury inwentaryzacyjne

TRESC Ochrona mienia. Materialna odpowiedzialnoSC za skladniki majatku. Pojecie inwentary-

zacji skladnikbw majatku. P o j ~ c i e i charakterystyka niedobor6w. szk6d i nadwytek. Weryfikacja, rozliczanie i ewidencja r6tnic inwentaryzacyjnych. Tworrenie rezenv na niedobory i szkody.

CZAS: 10 godz

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: = podrqcznik

zestaw Cwiczeli dla ucznia lub zbi6r zadali, s z e s t a w foliogram6w obrazuj&cych schematy ewidencji razliczania rbtnic

inwentaryzacyjnych, 3 kalkulator.


mod61 ug6loy: RACIIUNKOWOSC IIANULOWA modul jednostkowy : Uslalanie I podzlal wyniku finsnsowcgo kod I,.k?.<:';. .-.. ~.:~..w17.~~,&\~:~~ircr~ ~~R~,Y..:I 1 . . . . .. ,

UCLEN MUSI U M I E C : uslalad knlegoric wytiike finatisowego, cwidcncjonowaC wyniki nadzwyczajne, . podzieliC i rozliczyC wynik finansowy w jednostkach gospodantjqcych o rbtnycli formach organizacyjno- prawnych, obliczaC obci;tLenia z lyiulu wyniku finansowego wobec budtetu.

TRESC Pojccie, kategorie i clementy wyniku finansowego. Wyniki nadzwyczajne. Zmiany stan6w

produkl6w. Por6wnawczy i kalkulacyjny rachunek wyniku. Podzial i rozliczanie wyniku fi- nallsowego. Rozrachunki z budtetem z tylulu wyniku finansowego. Rozrachunkl z budtetem z tytulu VAT.

CZAS: 20 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: = podr~cznik =. zestaw Cwiczeri dla ucznia lub zbi6r zadai, 3 z e s t a w foliogram6w obrazuj;lcych por6wnawczy i kalkulacyjny rachunek wyniku,

podzial wyniku, 3 kalkulator.


nlodbl og6lny: KACIIUE~KOWO$(: HANDLOWA nioduljednostkowy : ; Kapltaly (lundusz~);~,, ;; .. ',; kod : . . ,u,s ..,i ::;*y,; ,,. ... r ..,. .. -<. . .. .. . *+ ... .i:, . . ., .

u C Z ~ f i MUSI U M I E ~ : cwidcncjonowaC opcracjc gospodarczc zwi~zane z uzyskaoicm i splat* kredylnw

~mS6 Foniiy orgaoizacyjne funduszy jedtiostek gospoda~ujqcych. Proces pozyskiwania funduszy i jcgo ewideocja w jednoslkach gospodarujqcycb o rbtnych forniach organizacyjnych. Ewi- dencja funduszy.

CZAS: 10 godz

WARUNKI DI,A NAUCZYCIELA Srodki dydaklycznc: s podrqcznik, 3 zeslaw Cwiczeli dla ucznia lub zbinr zadali, s zes law foliograrn6w obrazujqcych proces pozyskiwania funduszy wlasnycli w

przedsi$biorstwie pa~isfwowyrn, sp6lce z.o.o., sp6lce akcyjnej, s kalkulator.


mod61 ogdlny: RACIIVNKOWOSC HANDLOWA oiodal jcdnostk.,\ry : Enidcncja kslcgowa dzialnlno$ci jednosrkl handlowej w

hurcie i dctalu kdd : NIY .. . . . . . . . . . .

UCZEI(I MUSI UMIEC: . stosowaC omiejctnoici zdobyfe podczas realizacji trehci poprzednich modulbw.

' L ' R E $ ~ Ewidencja ksiqgowa dzialnlnoici jednostki handlowej - przyklad og6lny. Podsumowanie

caloksztalto zagadnieli rachunkowo8ci.

CZAS: 10 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: =, podrqcznik =, zestaw Cwiceeli dia ucznia lub zbi6r zadari, =, komptvterowy program ksicgujqcy, =, kalkulalor.


mod61 og6lny: ' RACHUNKO modul jednostkowy : Roczne sprawo kod : N20

UCZEN MUSI UMIEC: . sporzqdzid podstawowe sprawozdania finansowe, . dokonad analizy bilansu i por6wnawczego rachunku wynik6w poslugujilc siq 16tnego rodzaju wskainikami analizy finansowej.

TRESC Bilans i por6wnawcz.y rachunek wynik6w jako podstawowe sprawozdania finansowe. Zna-

czenie analizy sprawozda~i finansowych dla jednoslki gospodamj~cej. Podstawowe wskainiki finansowe i ich interpretacja.

CZAS: 20 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA ~rodk i dydaktyczne: a podrccznik zzes taw gotowych bilans6w por6wnawczych rachunk6w wynikdw jcdnostki

gospodarujqcej z kilku lat, czyste wzory bilansu i rachunku wynikdw,

z kalkulator.


mod61 og6lny: RACHUNKOWOSC HANDLOWA n~odut jednoslkowy : Analiza punktbw krytycznych kod : RlZl

UCZEN MUSl UMIEC: ustali6 ptti~kty krytyczne roztniaru dzialalnobci (ilobciowy prhg rentowno6ci), sprzedaty i any.

TRES~: Koszly stale i zmienne. Rachunek wynik6w z zaslosowaniem podziatu koszf6w na koszly slalc i zn~ienne, llobciowy pr6g rentownobci. Rozrniar dzialalnobci, przy kl6ryrn zoslanie o- s ian ie ty z g6ry okreblony poziom zysku. Punkt kryiyczny any.

CZAS: 8 godz

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srorlki dydaktyczne:

podrqcznik, 3 zestaw przyklad6w.

YOMIAR DYDAKTYCZNY Test

UCZEN MUSI UMIEC: zaprojektowaC zakladowy plan kont, stosowaC techniczne fomy ksiqgowoSci z poslugiwanieni sic kolnputerowym programein utytkowyin w1;lcznie.

TRESC Fonny organizacyjne rachunkowo8ci. Techniczne forn~y ksiqgowo8ci. Organizacja obiegu

dokument6w. Zakladowe platiy kont.

CZAS: 2 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaklyczile:


mod61 og6lny: ' RACIIUNKOWOSC 1IANDI.OWA :'(.' . ' . nlodi~l jdnastkowy : Podnlkows ksisga przycltod6w I rwehod6w kod : IL23

UCZEN MUSI UMIEC: sporztdzii niiesicczne sprawozdanie do Urzqdu Skarbowego z tytulu podatku dochodowego i VAT.

TRESC Podslawa prawna prowadzenia podatkowej ksipgi przychodbw i rozchodbw. Zasady pro-

wadzenia podalkowej ksipgi przychod6w i rozchodbw. Ewidencja Srodk6w tnvalych, wyposatenia. Inwenlaryzacja. Ustalenie wyniku finansowego. Miesiqczne sprawozdania do Urzqdu Skarbowego.

CZAS: 10 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCKELA Srodki dydaktyczne: qrozporztdzenie Ministra Finansdw w sprawie zasad prowadzenia podatkowej k s ig i

przychodbw i rozchoddw, 3 czysra ksiqga podatkowa, 3 czyste dmki spmwozdah miesiccznych do Urzqdu Skarbowego, =. komplet wypelnionych dokumentbw obrazujqcych dzialalnoS6 jednostki handlowej w

c i e u miesitca.


WSTgP Ptzystqujqc do oealizacji modulu uczeri powinien posiadaC i umieC wykoaystaC nabylq wiedze w zakresie podstawowych kategorii ekonomicznych dotycz~cych gospodarki towarowo - pienietnej oraz elementamych pojeC prawnych. W csl!nl, wler,,leutim cykld n3ucwnta re&o m o J ~ l u w)nlagana lest c l ~ l s 1 sys1cm.tly;zna k.>relsc,d 1 trcrcisnli nlodul6i$ z ?akres~ praws, ekononili, r.tchunko\roict orn, 1 ~ ~ 3 r o z ~ x s ~ .

CEL O G ~ L N Y Uczeri bedzic stosowaC znane metody nnalizy ekonomicznej i bqdzie potrafil zbudowaC biznes plan wybranego prredsiqbiorstwa handlowego.

CELE Uczeri bedzie umial: . spelnid wymagatiia organizacyjno-lechiczne i prawne zorganizowania i prowadzenia

wybranej jednostki handlowej, . pozyskiwab informacje o rynku i handlowych partnerach, oceniat wielkoSC i SlNkturp potrzeb finansowych i rzeczowych jednostki handlowej, zastosowaC wlaiciwqmetodp sprzedaty, zapewniajqc* wysokq jakoSC obslugi klientbw, opracowaC biznes plan, obliczaC wysokoSC naletnych zobowiqmi podalkowych, obliczaC wynagrodzenia pracownicze i wysokoSC skladek ubezpieczeniowych, dokonywaC kalkulacji cen i mar2 oraz stosowaC upusty i bonifikaty, rozliczaC dokonywane transakcje liandlawe w krajowym i zagranicznym obrocie towarowym, zaslosowaC znane metody analizy fiknnomicznej 7, wykonystaniem nownc7,esnych technik abr6bki danych Ar6dlowych, prowadzii negocjacje handlowe.

MODULY JEDNOSTKOWE

l ~ o d l ~ a z w a modulu, , l ~ z a s lgodz.1

EHIS ~ ~ o w o c z e s n e melody obslugl I 15 Do dyspozycl~ nauczyc~ela 8

Razem klasa 111 68

EHII EHI2 EHl3 EHl4

Klasa 111 EH16 /lstata przedsiqbiorczobci I 6 ElU7 loloczenie rynkowe sprzedawcy i infonnacje gospodarcze o I 8

Do dyspozycji nauczyciela I 15 Razem klasa VI

. . 60

.. . . .,:. .', . , : . . , . < : . , : ' , . 281

Wprowadzenie do przedmiotu Towarjako przedmiot handlu Organizacia hurlowe~o i delalicznego obrotu towarowego Programowanie zakupu i melody sprzedaty

Godziny do dyspozycji nauczyciela pneznaczone s+ na rozwijani~ wybranych umiejqtno- bci praktycznych nabywanych w czasie nauki pnedmiotu, a takte na realizacjp trebci ksztalcenia nit objqtych programem nauczania , a wynikajqcych ze statego rozwoju nauki i techniki oraz zwi$zanego z tym wprowadzaniem nowych rozwi$zaA technicznych, technologicznych, ekonomicznych i imych.

6 10 15 14

SRODKI DYDAKTYCZNE: = zbiory twiczeli, podrqcznik, =1 tablice Scienne, a plansze i foliogramy, 3 dokumentacja obrolu towarowego w zakresie handlu delalicznego i hurlowego, a encyklopedie i slowniki, - aktualne akty prawns.

LITERATURA: Bannock G., Mauser W., Miqlzynarodowy Slownik Finans6w; Biriczycki S., Miedzihski B., Slownik ekonomiki i organizacji przedsiebiorslw, Warszawa 1991: ~o lc ; t a - Kukulka K. , Maly Slowolk Mcnrdlcro, \Vais;rawa 1993; Cnudy S., k'do~totn~ka i ordanl,acla finny llandlouci, ;z 1 i 11. I'oLII~:~ 1995

, . D;bski S., Ekonomika i orgaltrzacp pnedsiqh~orstw, cz I i 11, M'nrsntra 1994, Dontaliski T. , Sk~lec tna rrklania I pronlocja, \Vars,aua 1993, Doolaticki I'.. Tuor,u:ie i ror\\bj tnalcga pr,cds~qhlorstwa. W r r s ~ ~ a , : , 1991. D-rdj J. , Aoalua ekonon,icmd pr,eJslqb~orrtwa, Warszawl 1993, 1:cdorowicz %.. Polilyka otenirtna. Warszawa 1993. . . .

.: . Filar E., ~ i z n e s plan, Warszawa 1991; Garbarski L., Zrozumid nabywce, Warszawa 1994, Guiony J., ObniLyC koszty handlowe w przedsiqbiorstwie, Warszawa 1994, G~bicki R., Banki i biura maklerskie na rynku papier6w warto8ciowych, Warszawa 1991; Gmj.trasiewicz M., Szczepariski K., Leasing w Polsce, Warszawa 1993;

. . Heropolitaliska I., Borowska E., Kredyty i gwarancje bankowe, Warszawa 1991; . ' Ickiewicz J., Strategia finansowania przedsi+biorstwa, Warszawa 1993;

Jaworski W.L., BankowoSt, podstawowe zalotenia, Warszawa 1993; Joliczyk J., Prawo pracy, Warszawa 1992; Karasifiski E., Podstawowa dokumenlacja transakcji ekspottowycli i iniporlowych, t 6 d i 1993: Krimlerszak A , Pirnigd~ i bal~k w %3pilali,mie. \V:trszawa 1992; Kutnusa A . Ekonomika 1 urgatltzacla finny Iha~ldlo\\c], \Va~vawa 1995, K12)ikieu.o 2 , h l i~zvna iodowr rozlirzenia hat:Aouc. Warsztwa :993: . , Mcndelsolili M , Acheson D., Franchtsiag, Warszawa 1992; Monow J.. R6b biznes. Warszawa 1991, .Vvlo.tli~~~er K , Sprdunoii hdndlo\ra pnedsighiorstwa, Warsnwa 1994, Nowotny I . Plan niarke1;ngowy. Uudowd pr/)s,loict l~rzcJs~ql,iorst\ra, Wa:sraaz. 1993; Peuker 2.. Statvstvka. ~ a r s z a w a 1982: . , . Sopoiko A . GielJs pap~crOw wano~ciowych, W B S ~ ~ \ Y ~ 1991; Slewbn G., Skulcc?oe ~arzqdzanic sprzcdajq, K r n k 6 ~ 1995, Sllutyriskl hl , I'ncdsiqbtorslwo a rynek. Warsznwa 1992; S?:zcpantak I , Ocrna prredsiqblorsrwa na podslasr,~< spcawozdari finansow)cl., 1.6di. 1992, l un~anck F . 13ilncs. Jak h:+~idlo\rai. \Vars7au3 :990: Wajda M., ~konomiczna efektywnokt inwestycji w gospodarce rynkowej, K1ak6w 1991.

, , .

WSKAZ~WKI METODYCZNE Uzyskanie cel6w dydaktycznych prezentowanych modul6w wymaga dostosowania metod nauczania do charakteru przekazywanej i poznawanej wiedzy. W trakcie realizacji modul6w ~

nale2y prrede wszystkim polotyC nacisk na umiejptnoici praktyczne wykorzyst~~jqce wiedzq.. , teoretycznq. Ta z kolei musi by6 uzupelniana Cwiczeniami polegajqcymi na dokonywaniu obliczeri i ich ekonomicznej interpretacji, wypelniania wzor6w um6w i innych dokumen- t6w, graficznej prezentacji stnlktury organizacyjnej danej jednostki, udziale w grach symulacyjnych, ild.

Zakres przedmiotowy modula nie ujmuje zagadnieri dofycz~cych organizacyjno-prawnych wamnk6w powstawsnia i funkcjonowania jednostek gospodarujqcych ( treici te omawiane sq w module z zakresu prawa).

Moduly jednostkowe realizowane w poszczeg6lnych latach nauki stanowiq teoretycznq bazp wyj8ciowq do realizacji innych modul6w og6lnych (rachunkowoSC, finanse, statystyka, itd.) lub tet sq logicznym nastepstwem freSci tam omawianych. Konicczne jest zalem pozna- nie przer nauczyciela zagadnie6 prezentowanych w innych modulach oraz okresu, w kt61ym sq one realizowane.

nlodbl ogblny: EKONOMIKA IIANDLU ~nudul jdnoslkowy : W p r o ~ a d r m l e do pnedmlotu : : kod EH/I ...

UCZE& MUSI UMIEC: . podawaC przyklady rynkowych zaletnohi o charakterze ekonomiczno-spolecenym miedzy uczesmikami rynku towarowego, klasyfikowaC handel wg szczebla obrotu towarowego, formy wlasnoSci, sposobu dociera- nia towardw do konsumenta, formy sprzeda2y i i a s i~gu dzialania. wykazywaC koniecznoib ochrony praw konsumenta, . rozr6lniaC zadania instytucji chraniacych prawa konsumenta.

TRESC Krbtki zarys hisforii handlu. Kupiec czy spmedawca? KorzySci gospodarcze i spoleczne handlu jako formy dzialalnobi gospodarczej. Handel krajowy i jego rodzaje. Handel zagraniczny, obroty handlu zagranicznego. WspbIzaleZnoSC gospodarcza producentbw, spnedawcbw i konsumentbw. Ochrona praw konsumenla. Dzia- IalnoSC Federacji Konsument6w na polskim rynku.

CZAS: 6 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA ~rodk i dydaktyczne: a slownik ekonomiczny, 3 stownik ekonomiki i organizacji przedsiebiorstwa. =, kodeks cywilny i handlowy,

Statut Federacji Konsumentbw.

POMIAR DYDAKTI'CZNY Test

mod61 og6lny: EKONO.MIKA 1lANDI.U modul jednos~kowy : . Towar jako pnedmiot handlu kod : EHI2 , .

ucz~N MUSI U M I E ~ : okreSliC rodzaj asortymentu towarowego wybranych plac6wek handlowych, . okreSliC slmktur~ asortymentu lowarowego, . wyjaSniC oznaczenia na towarach.

TRESC Kszlaltowanie funkcji podslawowych i uzupe1niaj;tcych towar6w. Kryteria racjonalnej asor- tvmentacii. Kwtcria brantowe. Soecializacia i uniwersalizacja asortymentu. Monokuitura . , . . asortymentowa. Polski system klasyfikacji gospodarczej wyrob6w i uslug. Sposoby identyfikacji i znakowania towar6w. Kod Towarowo-Materialowy. Technika kod6w kreskowych. Krajowy system badari i certyfikacji. Zakres przedmiotowy certyfikacji. Cenyfikacja zgodno- 6ci. Sankcje z tytulu wprowadzenia do obrotu wyrob6w wymagajtcych uprzedniej certyfikacji. Zasady opracowywania i stosowania Polskich Norm.

CZAS: 10 godz

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA krodki dydaklycznc: I> obowi$zuj$ce akty prawno d o t y c z ~ e certyfikacji i normalizacji, =, publikacje WUS i GUS, 3 zbi6r opakowari i etykiet towarowych, 3 publikacje prasowe.

POMIAR DYDAKTYCZNY. Test

mod61 ogbl~ty: EKONOblIKA HANDLU ~nodul jednostkowy : Organizacja burrowego 1 drtnliczncgo ohrotu toaaronrgo kod : Eli13 .j ' ,. : .' - ,.. .

UCZEN MUSI UMIEC: mLnicowat typy przedsiqbiorslw handlowych, . zbudowa6 strukturp organizacyjnq modelowego przedsipbiorstwa i dokonad jcj interpretacji, . ocenid efektywnadd ~ynkowqdanego obiektu handlowego.

T R E S ~ Warunki rynkowe i wymagania prawne umat1iwiaj;ice uruchomienie dzialalnodci handlowej. Rodzaje przedsipbiorstw handlowych, ich orgaoizacja i zasady funkcjonowania. Procesy kon- centracji kapitalowej przedsipbiorstw handlowych. Regionalne i brantowe fonny zrzeszaliia sic hat~dlu. Rodzaie obiekt6w handlowych i ich cliarakterystyka. Oddzialywanie . . kookulencjl tna kgztallo\ra:ue sic nou,yclt iorni oblekthw Iha~tdlo!%ycl~ 1:ornly dl13llI81oic1 ~ospo~larwcj u,upcluiajqre dzlalalnoSC handluwa.

CZAS: 15 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Siodki dydaktyczne: 2 slownik ekonorniki i oreanizacii orzedsiebiorstwa - . . = tablica prezentuiqca slrukturq organizacyjn* przedsipbiorstwa, . ~ ~ - ~~ ~

=, obowiqzuja.ce akty prawne dotyczqce warunk6w tworzenia i funkcjonowania podmiot6w gospodarczych oraz zasad funkcjonowania r6hlych form samorzqdu gospodarczego, - .

2 foliogranly lub plansze prezentuj&ce systemy slruktur organizacyjnych, 2 zestaw Cwiczeri.

POMIAR nYDAKTYC7,NY Test

n1od61 og6l11y EKONOhllK.4 HANDLU moJu1 jejnostkowy : l'rugramowanlr rakupu i lnetody sprzedaty kod : EIU4 .. .. , . . . . . . . . . .

ucz~fi MUSI UMIEC: sporzqdzit uproszczony plan wkupu i spnedaty towar6w z uwzglpdnieniem slmktury asortymentowej, ir6del zakupu i miernikbw sprzedaty, obliczaC wskahniki rotacji zapas6w, wielkoSC i normalyw zapasbw, wielkoSC ubytkbw towarowych, . dokonaC wyboru optymalnej formy wsp6lpracy handlowej z dostawcami, zaprezenlowaC kompozycje element6w wyznaczajacych konkretnq metodq sprzedaiy.

TRESC Bilansowanie potrzeb towarowych plac6wki handlowej detalicznej i hurtowej. Czynniki ze- wnqtnne i wewnptrzne ksztaltujqce wielkoSC i stmkturp zapotrzebowania na towary. Program zakupu i sprzedaty towar6w. Podstawy wybom dostawy towar6w. Stosowane wa- rianty zakupu. Pormy wsp6lpracy z doslawcami.

Pojqcie technologii sprzedaty - metody sprzedaty. Skladniki fechnologii sprzedaty (siedmiok6 technologiezny). Struktura metody sprzedaty, wariantowoSC skladnikbw. Uwarunkowania wewnplnne i zewnqtrzne technologii sprzedaty: efektywnoid, innowacje marketing producentbw, merchandising.

CZAS: 14 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: =1 slownik ekonomiki i organizacji przedsiebiorstw, =1 orerty handlowe producent6w, hurlownik6w i detalist6w, =~dokumentacja plac6wki handlowej dolycz4ca wielkoici potrzeb towarowych, sprzedaty,

stanu zapas6w i ubytk6w towarowych, =I slownik wyrazdw obcych, =1 foliogramy lub piansze prezen1uj;ice skladniki tecl~nologii sprzedaty.


EKONOMIKA HANDLU T " : ' . . . .

mud61 og61n): modul jcdnostkowy : No~voczesne metody obblugl :i kod : Elf15 . .

' . ' I .I ' ' '

U C Z E ~ ~ MUSI U M I E ~ : oceniC efektywnoSC danej metody obslugi, wykazab zwiqzek metody abslugi z pozostalymi elemenlami lechnologii sprzedaty, pozyskad kompleksowe informacje o potencjal~~ych nabywcach z uwzglpdnieniem wszyslkich dostwnych ir6del danych, przeprowadzid sprzedat wybranego produktu drogqakwizycji.

TRESC Podstawowe metody obs lu~ i i ich charaktewstvka. b t e r i a dobom metody ohslugi, a inne parametry techniczno-or~anizacyjne pGc6wki handlowej. 0cena efek(ywno8ci (kapitalochlomoSC, pracochlonnoSC, itd.) wybranych form obslugi klienta.

Prawa i obowiazki akwizvtora. CzeSci skladowe orocesu sorzedatv ~roduktu dro0.a akwi- . . -. zycji. OkreSlenie'zbiorowhici poten~jalnycll nab&c6w, i e tody zbierania informacji o klientach. Metody rozpoczynania spolkali z klientem. Prezentacja produktu. Tecliniki prowadzenia rozm6w z klientem. Zamknipcie sprzedaty. Sprzedat sieciawa.

CZAS: 15 godz

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: =, filmy, kasety magnetofonowe z nagranymi rozmowami sprzedatowymi, =, scenki sytuacyjne wykonane przez uczni6w =I wyniki obsenvacji wlasnycli ucmi6w pneprowadzone podczas wycieczki programowej

lub it~dywidualnych wizyr uczni6w we wskazanych obieklach handlowych. afoliogramy lub plansze prezentujqce czpSci skladowe procesu sprzedaty drogq

akwizycji, =1 zestaw Cwiczen, 3 dokumentacja sprzedaty akwizycyjnej.


mod61 og6lny: j E modul jednostkowy : i s kod : . .. E

UCZEN MUSI UMIEC: analizowab wplyw bodic6w negatywnych i pozytywnych na podejmowanq dzialalnobt handlowqjednoslki.

TRESC Przcdsiqbiorstwo i przedsi$biorczoAd. Cechy dziatania przedsiqbiorczego. Rodzaje przedsiq- biorczoAci: przedsiqbiorczoSC skierowana "do wewn$rzU i przedsiqbiorczobt zewnTtrzna. Motywacja i cel przedsiqbiorcy. Czynniki pobudzajqce i hamujqce przcdsi$biorczobd. Koncepcja przedsipbiorstwa handlowego.

CZAS: 6 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: 5 slownik ekonomiczny, 3 foliogram pRedstawiaj;lcy czynniki pobudzajqce przedsiqbiorczoAb, *zcbmne przez uczni6w informacje dotyczqce gl6wnych przyczyn podejmowania pnez

lokalnycli przcdsiqbiorc6w wlasnej dzia1alnaSc.i gospodarczej (wywiad p~eprowadzony przez 2 i 3 osobowe grupy uczni6w ).


nlod61 og6lt1y: . ' EKONOMIIC~~ H ~ N D L U , ; . a ; nlo~ul jednostkow; ; Otorzrnic rynkowc spneduycy i lnfurmncjc gor;odarczr o

. partncrsrh handlowycl~ . ' k0.I : El117 . . UCZEN MUSI U M I E ~ :

wykorzystaC zebrane infomacje o otoczeniu przedsiqbiorstwa i dokosat icll weryfikacji, oceniC wzajemne relacje ekonomiczne i pozaekonomiczne przedsiqbiorstwa z jego otoczeniem rynkowym, . wykazai zasadnoSC korzystania z wywiadowni gospodarczej.

TRESC Poiecie otoczenia rvt~koweea sorzedawcv. Kiasvfikacia elementhw otoczenia, se~mentacia . . - . . . . rynku. Slciy irodowirka prtudsi<b~orry. Otoczrnle wspo;nagajqce I u?.~.pclniaj~ce, krajowe i Tagraolczoc. Dzicd,in) o t o r ~ c n ~ a oddzia lu~~cr na zac!lou,an~c pr/cds~ebiorcy l~andlowego

6chrona sfery praw bsobistych obywateii oraz ochrona tajemnicy paiishvowej i gospodarczej. Melody pozyskiwania wiedzy o rynku i konkurencji. Komputerowc analizy GUS i kon~pulerowe banki danych oraz akta sqd6w gospodarczych. Fonny dzialalnoici polskich i zagranicznych wywiadowni gospodarczych.

CZAS: 8 godz

WARUNKl DLA NAUCZYClELA hrodki dydaktyczne: za slownik ekonomiki i organizacji przedsiqbiorshv, 3 foliogramy lub plansze prezentujqce elementy otoczenia rynkowego, =, aktualne akty prawne dotycace przestrzegauia tajemnicy paiistwowej i gospodarczej, 2 publikacje prasowe.


mod6log6lny: :" E K O Y O M I K A , H A N D I . U . ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ' ~ : ' $ I., ..'.,[< ',

modul jeJnoslkowy : krbdln pozyskiwania kapilalu i i nanso~ego l jcgo alokacja kod C11/8 . . . . $ , , . i .

UCZEN MUSI UMIEC: oszacowaC wielkoSC i slrukture biekqcych oraz przyszlych potrzeb kapitalowych, . . . . . . dokonaC wyboru najkorzyslniejszej formy pozyskiwania kapitalu wlasnego i obcego, przygofawaC ko~nplet dokumentbw niezbednych do zawarcia umowy o kredyt bankowy, . sporzadziC wniosek o kredyt bankowy.

TRESC Analiza posiadanych zasobbw finunsowych. WielkoSC i stniktura biekqcych oraz przyszlych potr~eb kapitalowych. Pojecie i forniy finansowania. Plan finansowy i jego istotnc elementy. Kszlaltowanie struklury kapilalu. Kapital wlasny i obcy. Podstawowe reguly finansowania. Sposoby podwyksznnia kapitalu wkasnego. Kredyt bankowy jako gtbwne irbdlo zewnqtrzne- go zasilnnia finansowego. Rachunek ekonomiczny krytcrium optymalnej alokacji posiadanych zasob6w kapitalowych. Kontrola sytuacji finansowej.

CZAS: 10 godz

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: =)obowiqzuj@ce akty prawne dotycqce systembw finansowych podmiotbw

gospodarczych, a kodeks handlowy, =, zestawy dokumentbw bankowych: umowy o kredyt, wnioski o kredyt i innc, =, wzory planbw finansowych przedsi$biorstw handlowych (praktyka zawodowa klasa Il),

bilanse roczne rbtnych jednoslek handlowych, =, pi~bitkacje prasowe.


mod61 og6ln modul jedno k0d :

UCZEN MUSI UMIEC: . sporzpdzii umowq inwestycyjnp dotyczpca wykonania rob61 budowlanych, przeprowadzii rachunek efektywnoSci wskazanego dzialania inwestycyjnega. . ocenit plynno4t majatku obrotowego, . obliczyi realnq i nominalnp wart056 zapas6w Srodk6w obrotowych, eorganizowat i przeprowadzid dany rodzaj inwentaryzacji, wypelnid arkusz spisu z natury oraz sporzpdzit protok61 zdawczo-odbiorczy.

TRESC Struklura majqtku fwalego i obrotowego w handlu oraz w innych dzialach gospodarki narodowej. Amortyzacja skladnik6w majqku twalego. DzialalnoSC inweslycyjna. Rodzaje inwestycji, qrzygofowanie i realizacja procesu inweslycyjnego. Melody oceny efektywnoici inwestycji. Zr6dla finansowania dzialalnoSci rozwojowej.

Sfopieii p l y ~ 0 S c i i szybkoSC obrotu majqku obrotowego. Realna i nominalna wartoSC zapas6w. Zapasochlo~oSC majptku obrotowego. ir6dia finansowania majatku obrotowego. Pojqcie inwentaryzacji, rodzaje i fomy. Rozliczenie inwentaryzacji. Og6lna analiza poziomu kapitalochlanno4ci dzialalnoSci bieipcej i rozwojowej przedsiebiorstwa handlowego. MoiliwoSci i efekty obniiki koszt6w handlowych.

CZAS: 15 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: aobowi;lzujqce akfy prawne w zakresie warunk6w zawierania i realizacji om6w

inwestycyjnych. =1 wzory um6w inwestycyjnych i kosztorys6w braktyka zawodowa klasa II), =1 foliogramy lub plansze prezentujace efapy pmcesu inwestycyjnego, a zestaw Cwiczefi, =1 siownik ekonomiki organizacji przedsiebiorstwa, =1foliogramy lub plansze prezentujace: s t ~ k t u r p rodzajowq majgku obrofowego,

wskainiki plynnoSci majptku obrotowego, = dokumentacja inwentaryzacyjna, a rocznik slalystyczny i publikacje WUS, =1 publikacje prasowe.


mod61 og6lny: .. ',. ?EKONOBIIKA H P D 1 . U modulj+t~or~kowy none formy zasilattia kapltaluwcgo kod; .,.): :.! . 1 : , t ;

U C Z E ~ ~ MUSI UMIEC: sporz&dziC umowp lea sing ow;^ dokana6 analizy kkoszt6w i korzyAci wynikajqcych z wcjScia przcdsiqbiorslwa handlowego w sic6 handlowg danego beneficjenta.

TRESC Pozyskiwanie Srodk6w tnvalych przez leasing. Rodzaje um6w leasingowych i i c l~ charakter. Leasing w skali mipdzynarodowej. Plusy i minusy leasingu. Fiancliisingjako forma umowy licencyjnej. Rodzaje franchisingu i wamnki umowy franclii- singowej. Venture - capital czyli kapilal wysokiego ryzyka. EfektywnoS6 wykorzysta~iia nowych fotm inwcslowatiia w polskich wamnkach rynkowych.

CZAS: 8 godz

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: 3 Miqdzynarodowy Slownik Finans6w, 3 wzoty um6w leasingowych i franchisingowych, 2 Kodcks cywilny, 3 publikacje prasowe, w tym: oferty przedsiqbiorstw leasingowych


(nod61 ogdln): CKONOllUliA IIASDLU modol jednostkov : Zatrudnieoie i $niadczcoia z wtulu zatrudnienia k0d : , . . 4 , ; E l : . . ,.

UCZEN MUSI UMIEC: obliczad wskainiki stanu, stmklury i ptymoSci zatrudnienia oraz interpretowaC je, korzystaC z miemik6w wydajnoSci pracy w ocenie poziomu efeklywnoSci ekono~nicznej przedsiqbiorstwa, obliczyC wysokoSC wynagrodzenia netto i bmtto wedlug r62nych syslem6w placowych. wykorzystywat taryfikalory kwalifikacyjne i tabeie plac przy ustalaniu kategorii osobistego zaszeregowania pracownika, sporztdzal listy plac.

TRESC Analiza stanu, struktury i plynnoSci zasob6w siiy roboczej. WydajnoSC pracy i pracochlon- tnoSC, a efekty gospodarowania plac6wki handlowej. Pojecie i rodzajo wynagrodzenia za pracg Cechy wynagrodzenia. Skladniki (stmktura) wynagrodzenia. Systemy wynagradzania. Ochrona prawna wynagrodzenia. Obowitzki pracodawcy wobec instytucji ubezpieczeniowych.

CZAS: 10 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA ~rodki dydaktyczoe: s slownik ekonomiki i organizacji przedsipbiorslwa, ~ K o d e k s pracy, :, foliogramy prezentuj@ce: systelny plac, skladniki wynagrodzenia, :, wzory um6w o pracp (praktyka zawodowa klasa 11) :, brawLowe lub zaktadowe przepisy prawne dotyczqce zasad i form wynagradzania, =, zcstaw twiczeli.


n1oJ6l og6ln). EKONO31IK.4 HkYD1.U mod111 jcdnos'ko\ry : Obciqienia podatkone pneds i~b i o r snva handlonego k ~ d . EH 12

UCZEN MUSI UMIEC: obliczyC wielkoSC zobowiqania podatkowego.

TRESC Funkcje systemu podatkowego. Podatek i jego elementy. Powstanie zobowitzania podatkowego. Wykonanie zobowitzania podatkowego. Fonny zaplaty podatku. WygaSniecie zobowitzania podatkowego poprzez zaplate, przedawnienie lub umorzenie. Rodzaje zobowitzan podalkowych przedsiqbiorstwa handlowego i ich charakterystyka

CZAS: I0 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA ~ r o d k i dydaktyczne: sabowi~zuj ; lce akty prawne w zakresie obcitteh podatkowych os6b prawnych i

fizycznych, s Kodeks cywilny, 3 fonnularze podatkowe, s publikacje prasowe.


mod61 og6lny: EKONOMIKA H ~ D L modul jednostkowy : Ceny, marhe 1 kod : EH113

UCZE& MUSI UMIEC: wyznaczyd cene sprzedaty przy uwzglcdnieniu rynkowych zasad jej ksztaltowania, obliczyC wielkoSC planowanych i rzeczywistych przychod6w ze sprzedaty.

TRESC Metody wyznaczania cen w sprzedaiy hunowej i delalicznej. Czynniki rynkowe dccydujqce o poziomie ceny i marty handlowej. Bonifikaty i upusty cenowe. Negocjacje cenowe z kon- trahentami krajowymi. Przychody z obrotu towarowego. Inne ir6dla przychodbw przedsicbiorshva handlowego. Sprzedai netto i brutto. Wynik finansowy jako miernik oceny efektywnoSci gospodarowania przedsipbiorstwa handlowego.

CZAS: I0 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYClELA Srodki dydaktyczne: 3 ~Iownik ekonomiki i organizacji przedsiebiorstwa, 3 schemat kalkulacyjny cen sprzedaty, =,obowiqzujqce akty prawne w zakresie gospodarki finansowej os6b prawnych i

fizycznych, w tym: zobowigan podatkowych, =, wzary um6w handlowych, faktury.


- . ~~iodtrljrdnasrkowy : Rozllczenia golbwkowe i bezgol(lwkowc trnnsnkcjl

hsndlowych kod : EM114

UCZEN MUSI UMIEC: . wybraC odpowicdni* fomp rozliczenia danej transakcji handlowej, spom;ldziC dokument rozliczenia transakcji.

TRESC Pojqcie, istola i znaczenie obrotu got6wkowcgo i bezgot6wkowego w rozlicmniach gospodarczycli jednostek handlowych. Organizacja rozliczeri pieniptnych. Stosowanc formy rozliczeri gol6wkowych i bezgot6wkowych i ich praktyczne wykorzystanie w handlu.

CZAS: 10 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Sradki dydaktyczne: dslownik ckonomiki i organizacji przsdsiebiorstwa,

Miedzynarodowy Slownik Finansbw, 3 obowiwuj~ce akly prawne w zakresie prawa wekslowcgo i czokowego,

foliogramy lub plansze prezentujqce: przcbieg rozliczeri za pornocq akredytywy, obieg weksla, abieg czcku gof6wkowego i rozliczeniowego.

d f o n ~ l a n c wckslowe, czcki i inno.


., . ., . . . . !nod61 og6lny: .. '? E K O N O ~ I I C \ H ~ ~ L U , : ' . ~ ~ " ' : . '

modul jednoslkowy'::~l.ransnkcje iagranicine,-.I ; : : ! : k0d : E11/15 ' . ' . ' . ~,

UCZEN MUSI UMIEC: . przeprowadziC kalkulacjq ceny transakcyjnej, . wybrad korzystnq formp pktnobi z lytutu zawanej transakcji zagranicznej, . skompletowad i opracowad komplet wylnaganych dokunient6w zwiqanych z transakcjq cksportowo-importow&

T ~ S C Warunki prawne dokonywania obrotu towarowego z zagranicg Reglarnentacja obrot6w towarowych z zagranicb Zasady i techniki negocjacji kupieckich z panilerein zagranicznym. Ceny towar6w eksportowych. Czymiki ksztaftujqce poziom cen transakcyjnych. Warunki um6w handlowych z kontrahentem zagranicz~~ym. Bank jako poirednik i wykonawca platnoici z tytulu operacji zagranicznych. Stosowane fonny rozliczeli obrotu towarowego z zagranicg

CZAS: 12 godz

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: 3 Mipdzynarodowy Slownik Finansdw, =$ obowi4zujqce akty prawne z zakresu prawa celnego i dewizowego, a schematy przebiegu operacji zagranicznych, azeslawy dokument4w niezbpdnych do zawarcia i realizacji umowy

i~liporto>vo-eksponowej, a wzory um6w i~aodlowych, czekbw, weksli, 3 publikacje prasowe, a Rocznik Statystyczny.


!nod61 og61n): EKONOhllKAHANDLU ..,!I+ %:. , . ~nodul jednosrkowy : I ' r tedsi~biarslwo Iiandlose na j n k u kapi;alowyrn kod : E11116 . .

uczrrfi MUSI UMIEC: sporz;idziC rachunek ekonomiczny, wykazujtc efektywno46 wskazanej formy lokaty kapitalu.

TRESC Pojqcie, rodzaje, tre4C i wartoSC akcji. Melody i zasady emisji akcji. Prawa i obowiazki ak- cjonariosza. Pojqcie i rodzaje obligacji. Funkcje gospodarcze i zasady ich emisji. Podstawa prawna regulujtca publiczny obrbl dlugoterminowyn~i papierami wartoSciowymi. Inslylucjonalni uczeslnicy rynku kapilalowego. Emitenci i inwestorzy rynku kapitalowego. Doradztwo finansowe. EfeklywnoSC lokal na rynkit papierbw warto0ciowych.

CZAS: 15 god2

WARVNKl DLA NAUCZYCIELA Siodki dydaktyczne: =, slownik ekonomiki i organizacji przedsipbiorslwa, a prospekty eniisyjne, I> obowiazuj~jace akty prawne w zakresie poblicznego obrotu papierami wartoSciowymi r, Statat Gieldy Papierdw Warioiciowych, 3 regulaminy biur maklerskich, =, dokumentacja dotyczilca obslugi rachunkbw papierbw wartoSciowych, =, w z o ~ y akcji i obligacji.

POMIAR DYDAI<TYCZNY 'rest

mod61 ogbln): EKONO31IKA IIANULU ,L:,,'; . .. , < . ,' niodul jednostkowy : Aoallza slatys!yczna ' " ' ' ' ' : kod : El1117 ,, .., s . . . . . . .

UCZEI(I MUSI U M I E ~ : sprawnie obliczat i prawidlowo interpretowat podstawowe miary statystyczne, dobrat odpowiednie miary do przeprowadzenia analizy materialu s!atysrycznego

TRR.C/. Cel i zadania analizy statystycznej. Miary statystyczne. Analiza dynamiki zjawisk. Charakterystyka przyrost6w i tempa dynamiki. Indeksy proste. Obliczanie i interpretacja Analiza natelenia. Analiza slruklury. Aaaliza prrecignego poziomu zjawisk. Srednie klasyczne. Srednia arylmetyczna zwykla i watona. Srednie pozycyjne. Ich inlerpretacja i wartoSC poznawczn. Analiza rozproszenia. Obszar ZmiemoSci jako pozycyjna miara rozproszenia. Klasyczne miary rozproszenia: odchylenie przeciqne i standardowc. Wsp6lczynnik zmiennoici jako wzgledna miara rozproszenia; interpretacja i zakres slosowania tego wskainika. Analiza kompleksowa stmktury.

CLAS: 23 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA krodki dydaktyczne: =. Ustawa o slalystyce pafistwowej, a ~ j u b b k a c i e GUS i WUS, =. podrecznik, =, zestaw foliogramow obrazujtcych spos6b obliczania wskainikbw i miar statyslycznych, =, zestaw zadari obejmujtcych zagadnienia handlowe.

POMIAR DYDAICTYCZNY Test

KO lem HI1

UCLEI;I MUSI UMIEC: przcj~rowadzit analizp ekonomicznq wybranych dziedzin dzialalnoici gospodarczcj pncdsipbiorstwa. dokonaC intcrpretacji wynikhw analizy, . wykazat przydatnoSt przeprowadzonych badah analitycznych w procesie planowania dzialalnoSci gospodarczcj przyszlych okrcshw.

TRESC Pojpcie i przcdmiol analizy ekonomicznej. Rodzaje i formy analizy ekonomicznej. Funkcje analizy ekonomicznej i jej przydatnoSC w kierowaniu przedsiqbiorstwem handlowym. Etapy prac analitycznych. Og6lna i szczeghtowa rneloda analizy ekonomicznej. Zastosowanie ~nctod analizy ekonomiczncj w praktyce gospodarczcj przedsiqbiorstwa lhaa- dlowcgo.

CZAS: 25 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYClELA Srodki dydaktyczne: 3 slownik ckonorniki i organizacji przedsiqbiorstwa, 3 loliogiamy lub plansze prozentuj+ce: miary i mierniki ekonorniczne, etapy prac

analitycznych, 3 przykladowe analizy ekonomiczne przcdsiebiorstw i wykorzystane w nich wskainiki

ekonomiczllc (praklyka zawodowa klasa Ill), 3 Rocznik Slatystyczny.


mod61 og6lny: . CKONO>IIK.\IIlLVDLU ''

~niodul leanostka\vy : Planonanle dzlalalno$cI ltandlowrj ko.1 : , E l 1 9 , ? ; ' . . . . .

UCZEN MUSI U M I E ~ : opracowaC liarmonogram prac planistycznycli. zbudowab uproszczony biz,nes plan przedsiqbiarstwa lub dziedziny jego dzialalnabci, zastosowaC wyniki anaiizy ekonoiiiicznej przy opracowywaniu biznes planu.

TRESC Planowanie i prognozowanie, plan i prognoza. Rodzajc platiowania i plan6w. Etapy prac a- nalitycznych. Metody i instrumenty planowania. Po j~c i e i funkcje biznes planu. Zasady opracowywania dobrego bizncs planu. TreSC i budowa planu. Wskatniki ekonomicznc wyko- rzystywane przy opracowywaniu treSci planu, ich tabclaryczna i graficzna prezentacja.

CZAS: 20 godz

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA ~ r o d k i dydaktyczne: 5 slownik ekonomiki i organizacji przedsit;bioistwa. =. foliogram (plansza) prezcntuj%ca strukturp biznes planu, =~pmykladowy biznes plan przedsiqbiorstwa (praktyka zawodowa klasa Ill), =. publikacjc prasowe w tym publikacje


nlod.51 ; g 6 1 n y : T O W ~ ~ O ~ h ' ~ % l ~ ~ 1 ' l ~ ~ :' :'I: : :j ., .': , . . . . \ . I ' . .

. . . hi> ,,, .:: , ,

~I'WIO , . .'.I .! : '. ,,!,f'" .. . , .

kod .. ..i. .

~ealizscja tego modulu wymaga od ucznia znajomodci takich pojgC, zagadnieri i ustaw jak potrzeby konsumentbw, KTM, kody kreskowe, logistyka, asortyment, ustawa o badaniach i certyfikacji, bhp

CEL O G ~ L N Y Celem realizacji modulu jest zdobycie przez ucznibw wiedzy i umiejptnoSci decydujqcych o poziomie fachowej i rzetelnej sprzedaty towarbw. Znajqc podslawowq terminologip z zakresu towaroznawshva uczefi rtlusi umieC wyjaSniaC napisy i oznaczenia na etykietacli i opakowaniach oraz udzielaC szeroko pojptego poradnictwa o jakoSci towar6w.

CELE . Uczeri bcdzie umiat: postugiwaC sip podstawowq tern~inalogiq z zakresu towaroznawstwa, . korzystaC zpublikacji o towarach, postugiwaC sig nomanii dotycqcymi towarbw, . oceniaCjakoSC wyrobbw i opakowali, dokonywaC odbioru jakoSciowego towarbw, . udzielaC ooradnictwa sprzedatoweno w zakresie:

- wiaSciwa$ci towarbw (wartodci odkywczej i utytkowej) - wviaSniania naoisbw, oznaczeri na etvkietach i o~akowaniach, .. . . - poradnictwa o jakoSci danego towaru, opakowania, . przewidywaC oczekiwania klientbw dotyczece jakoSci towarbw,

samodzielnie doksztalcaC sip w dziedzinie towaroznawslwa.

MODUtY JEDNOSTKOWE

TW/I / WlaSciwoSci towarbw I 19 TW/2 10pakos,anie i oznakowanie lowar6w I9 TWl3 l~asady badania i odbiont iakoSciowego towar6w 22

Do dyspozycjt naucz~c~ela I 8 Razem klasa 1111 68

Godziny do dyspozycji nauczyciela przeznaczone sq na rozwijanie wybranych umiej$tno- Sci praktycznych nabywanych w czasie nauki przedmiotu, a takte na realizacjp treSci

ksztalcenia nie objetych progratnem nauczania , a wynikajacych ze stalego rozwoju nauki i techniki oraz zwiwnego z tym wprowadzaniem nowych rozwiazah technicznych, technologicznych, ekonomicznych i innych.

SRODKI DYDAKTYCZNE: prospekty, katalogi, ulotki reklamowe, testy jakoici, alesty, certyfikaly, etykiety, opakowania, towary, nomy, kodeks cywilny, karty gwarancyjne, ankiely, rnikroskop, wideokasety i brodki audiowizualne.

LITERATURA: Boidot P.. twiczenia z towaroznawstwa i technolorii cz. 1, C h o d w 1974: ~l i i ra lek J., Nuu~c/csny sklcp, Wanzaua 1993; - Gol$b#rwska A., Meter3 P.. 0~11101~3 irodowiska 7 perspektywy gospodarrlwr dun,owego, Warszawa 1991; Kopecka S., twiczenia z towaroznawstwa i technologii cz. 2, Chorz6w 1974; Lewicki P., Kowalczyk R., Lenall A,, Technologia wybranych galqzi produkcji, Warszawa 1988: ~ikonorowa M. (red.), Nadz6r sanitamy nad tywnoiciti przedrniotami utytku, Warszawa 1985; Piontek S., Metera P., Jak zbieraC, sortowat i pmtwaczaC odpady z poAyikiern dla Srodowi- ska. Warszawa 1991; Przemvska-Mai E., Materialoznawsmo. 1972: ~ a w d a n o w i c z ~ . , Ogblne wiadomoici ; lowa~omawstwa, Warszawa 1987.

W S K A Z ~ W K ~ METODYC%NE Opracowujtc moduly z zakresu towaroznawstwa vezygnowano z tradycyjnej fomy nauczania teEo ~rzedmiotu, a wiec dzielenia wiedzv towaroznawczei na wiadomoici oe6lne. - . - . lowaroznawstwo artykulbw tywnoSciowych i towaroznawstwo allykut6w nietywnobciowych. Wydaje sic, t e takie przedstawienie wiadomoici o towarach iest monotonne i dla ucznia i dla naaczyciela, ogranicza aktywnoSC ucmi6w, a przede wizystkim omawiaxe zagadnienia (brante) nie pokrywajt sic z zainteresowaniami uczni6w.

Kons t~u iac rnoduly starano-sie. abv zawieralv one oe6lna wiedze odnoszaca sie do .. . - . . . . wszystkich fawardw, by poznajac tq wiedzc uczniowie, jakby obok, idobywali specjalistycz- na wiedzp o konkretnych towarach. Nie chodzi o to, by ~rzekazaC wiedze 0 lowarach, kl0wch . . c i g l c przybywa ale, by uzznio~ic opsnouali umiej<lnoPC zdoby\\.ini~ I ~ n I ~ r p r ~ . I o ~ n < ~ i o i l l -

farmarji o loa;~rucb (na bazie pos~zdsn)ch wiadumuPci og6lnyeli i r~mudriclnycl~ sl~rali). Zarbwno na zaieciach z towaroznawstwa. iak i na zai&iacl~ z ekonomiki liandlu i rnurke- . . . - . .

lingla, powinny sie ksztaltowaC potqdane postawy uczni6w, by chcieli oni zdobywaC i ~oszerzaC swoja wiedze majac na uwadze rzetelne i fachowe zaspokaianie polneb klienl6w i . . . profesjonalizk swojej pracy. Uczniowie powinni zdobyC takie umiejetnoPci, by byli w slanie sami zgrornadzid i uporztdkowat informacje o danych towarach, nowoiciach w grupie

Modulv zawicrnia cscdC teorelvczna. na bazie kt6rei uczniowie oowinni aklvwnie uczeslni- .. . . - czyt w zajpciach, praklycznio slosowat wiedzp teorelycznq i sainodzielnie przygotowywat realizacjp danego zagadnienia ( w zakresie grup lowar6w, kt6re ich interesujg r6wnict z po- . . lecenia nauczyciela).

Omawiaj~c zagadnienia zawarle w modulach nalety bazowat na okreilonych, r62norod- nych towarach Zywnoiciowych i nietyvnoSciowych, starajTc sip uslalad zwiqzki micdzy jakoici* tych towar6w. a ccchami wyrob6w i technologiq icli produkcji. Uczniowic powinni rbwnict w tym samym zakresie porbwnywat rbtne asorlymenty jcdnego wyrobu i dochodzit, co dccyduje o ocenie ich jakoici. Pozwoli to spostrzegat liczne rodzaje towarbw i uzupelniat (grotnadzit) wicdzp specjalislycznqo dancj grupie towar6w, i towarach w obrqbie danej grupy.

Realizuj;lc lrcdci kolejnych modulbw uczeli dowiaduje sip o powszechnej kaniecznodci slosowania norm, poznaje wlaSciwoSci towar6w i ich w p w na jakoit, znaki umieszczane na towaracli. funkcie i rodzaie o~akowah oraz cechv. kthre decyduia o iakoici towar6w. . . . . . .- . Szczog6ln*rolp w nauczaniu towaroznawstwa odgrywa chelnia i mikrobiologia. W przed- slawionycl> zagvdnicniach starano siq lqczyt material teoretyczny z zakresu tych nauk z zastosowanicm i wykorzystaniom go przy rozstrzyganiu problemdw towaroznawczych. Wla- iciwodci chcmiczne, sklad chemiczny, czy przebieg reakcji chemicznej wielokrotnie decydujq o wartoici utytkowcj i jakoici towaru. Podslawowymi metodami nauczania powinny by6 praca wlasna ucznia, twiczenia, wyklady oraz:

- zbicranie i omawianie przez ucznibw w c i s u trwania nauki informacji o towarach, - przygolowanie i pizeprowadzenie pod kierunkicni nauczyciela zajqt o towarach,

kl6ryrni uczniowie sa, najbaidzicj zainteiesowani, - wycieczki do sklepbw, - zapraszanie profesjonalnych sprzedawc6w, przedstawicieli Federacji Konsumen-

tdw, pracownikbw PIH na zajpcia. Szczeg6lnie islotnc jest stosowanie aktywnych metod pracy ucznia. Bardzo przydafna okazad sip mote mctoda projekt6w.

. . mod61 og6iny: , TOWAROZNAWSTWO ': ; nluJul jednostkoyy :.?LWlaSciwo~cl owsrbw C.~!'l.i,'~~; ,,. I . . / . . . I ; kod : ,., (:. ,;. 1, r : k $&Tw,lx,;$,&& ~&<;*\;~:$~,$..~l.~:, . ? .: ' , , . ,

ucz~fi MUSI UMIEC: . rozr6tniaC wlaSciwoSci towarbw, oceniat wlaSciwoSci towar6w w zaletnoSci od slosowanych surowc6w i tcchnologii produkcji, . szukaC i interprelowaC inforniacje na etykietach i opakowaniach dotyczilce wlabciwoSci towardw, . podawat istotne wlaSciwoSci wybranych towar6w, konystat z norm.

TRESC Fizycznc wlaSciwoSci artykul6w tywnoSciowych i nietpnoSciowycI~. Cliaraktcrystyka chemicznych wlaSciwoSci towar6w. WlaPciwoSci biologiczne. WlaSciwoSci artykul6w nietywnobciowych jako wynik ich skladu chemicznego i procesbw technologicznych. "2yczliwoSCc' towar6w nietywnoSciowych dla Srodowiska. WtaSciwoSci wybranych towar6w przemyslowych. Analiza informacji o wla~ciwoSciach i skladzie chemicznym tych artykul6w na etykietach i opakowaniach oraz umieszczonych w normach. Sklad chemiczny artykul6w tpnoSciowych. Podziat i rola podstawowych sktadnik6w po- karmawych. Bialka (wegctarianizm, celiaklia). C u b (btonnik). Tluszcze. Sole mineralne. Witaminy. Enzymy i woda. Substancje wplywajilce na smak, zapach i banvq produkt6w. WarloSC od- eywcza artykul6w tywnoSciowych. Zdrowa ZywuoSC. Wlaiciwo~ci artykul6w tywnoSciowych jako wynik ich sktadu chemicznego i procesbw technologicznych. WlaSciwoSci wybranycli artykutbw spotywczych (odr6tnianie wyrobbw na podstawie ich cech). Analiza informacji o wlaSciwoSciach tych arlykut6w na etykietach i opakowaniach wybranych towar6w oraz umieszczonych w normach.

CZAS: 19 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: 3 tabela: wlaSciwoSci fizyczne i chemiczne towar6w (material6w), = rysunek: skala PI-I, 3 papier lakmusowy, =, wybrane towary. ;\ tabela: wart066 pH niekt6rych produkt6w tywnoSciowyc11 i nietywnoiciowych, 5 etykiety i opakowania, 3 tabela: warloSC o d t p c z a arlykul6w s p o ~ p c z y c l ~ , 3 normy, 3 mikroskop (mikroskopowe badanie towar6w).

' " POMIAR DYDAKTYCZNY Test

mod61 og6lny: TOWAROZNAWSTWO ; , ,.,',! tnoJuI jeJnostkowy : Opakonanle i oznakowanle t?war6w, j:, , . ,. : kod :. . . rw12 . . . : .,;I . . ::ti.?.: :. .: : .! . .

ucz~fi MUSI UMIEC: oceniaC jakoSC opakowah (malerial, konstmkcja, funkcjonalnoSd, ekologiczno8d ...), organizowad obr6t opakowari zgodnie z obowi&zujricymi zasadami i przepisami, odczytywad i interpretowad oznaczenia na towarach i opakowaniach, rozpoznawaC i interpretowaC znaki jakoSci towar6w.

TRESC Znaczenie ooakowari. Podzial i charaktervstvka ooakowari. Przvczvnv rozwoiu ooakowari.

Srodow~ska Ooakowanie-w obieeu sirowc6w kt6mvch (recvkiine). Cel znakowania lowa- -. - , . , -, r6w. Podzial znak6w. Znaki infom~acyjno-ochronne. Etykietowanie ekologiczne w krajach Wsp6lnoty Europejrkiej. Opakowanie i oznakowanie wybranych towardw.

CZAS: 19 gadr

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Sradki dydaktyczne: . . 9 opakowania, 3 przepisy obowiazujrice w zakre~ie opakowania i oznakowania towar6w np.

zarzqdzenie w sprawie oznaczaoia Srodk6w spoApczych, ukywek, oraz formy i heSci re- klamv,

=1 rysnnek: - scliemat sposobu funkcjonowania Sysfemu Dualnego w Niemczech, - schema1 oddzielnych drSg zbiorczych opakowari i odprowadzania ich do przemy-

s16w przetwar~ajtlcych. 3 informator: Zielony Punkt, 3 rysunek:

- znaki informacyjno-ochronne, - znaki manipuiacyjne, - znaki niebezpieczeristwa, - znak "Zielony Punkt", "Niebieski Ludzik", - znaki dotyczqce zabawek, farb itp.

3 etykiety i opakowania towar6w, normy.


TOWAROZNAWSTWO '. , 'r:' . mod61 og6lny: rnodul jednostkowy : Znsady badaula i odbloru ]ako'Sclowego towarbw kod : TWl3 . . . . . . ., ," . . , ,. ... . , , . .

UCZEN MUSI UMIEC: . rozrdtniaC cechy decydujtce o jako4ci towardw, . poslugiwaC siq nomami w celu poznania wymagah jakoiciowych towar6w. prawidtowa oceniai jakoSC r6tnorodnych towar6w, korzystaC z ~ublikowanych test6w iakoici towarbw, . stosowaC wlabciwe metody odbiom jakobciowego lowar6w. gwarantujtce ochronp interes6w konsumenta, . skladai i prryjrnowai reklarnacje zwitzane z jakoici~ towar6w. . przewidywaC oczekiwania klientbw dotyczace jakoici wyrob6w (procesu sprzedey).

IJoj(cie jhkoici w)robu. Cech) jskobci (rkonom~c,nuiC, funkcjonalnosC . .). Czyon~k. ~~ ihnu lo f i~cz r~c i~plyu3jace n3 iikoic touar6u (surouce, trchnologia produkcji). C/)nniki . . . .~ - . mechaniczne majtce wplyw na jakoiC (warunki transportu, przechowywanie ... ). JakoSC zdrowatna tywnoici. JakoSC artykul6w nietywnolciowych "przyjaznoiCU dla irodowiska. Nadz6r sanitamv nad Srodkami spotwczymi, utywkarni oraz przedmiotami utytku (puchudzacyni z kraju.i z impartu). ~)"ls~ania)akoic<owe dla u)bran)cl~ touar6w. KIJ. resly jdkoici. I33da!!~c jakuisi 1owar6w: melody badania jakoki, ocrna psnii louaru, poble- rsnie pr6bek Kuntrols jskobci uyob6w: podrtauy prawnc kontroli jskoici, kuntrola techniczn3, odbi"r jakoic~ou y. Zds~dy odbiom jakoiciowcgo lowsdw: organiz3rj3 odbiom iskoi;iouego, adht6r iakoiciowy touarbw prrez klerountka sklepu. Przcdlqd i acens jdkd. kciowa r6tiych towarbw. ~eklamacje zwiGane z jaka4ci~towardw. JakoiC towar6w w pojqeiu konsurnenMw. Wyobratenia i oczekiwania konsument6w daty- cztce jakoici procesu sprredaty (dostepnoSC towar6w, brak kolejek ... ) i jakoici towar6w (cena, bezpieczeristwo, zdrowotnoid, nowoczesnoiC). Pojgie jakoici ISO. Cechy o krytycz- nym znaczeniu dla jakoici CQF - kluczowe cechy jakoici. Ograniczenia zapewnienia jakoici towar6w. Ochrona konsumenta w Polsce.

CZAS: 22 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczczne: 3 wytyczne Zgromadzenia Og6lnego ON2 w sprawie ochrony konsumentdw, I;, rysunek: "JakoSC wyrob6wm, 3 normy, 3 testy jakoki, 3 wybrane towary, 3 ustawy, uchwaly, rozporztdzenia, =. teclulologiczne schematy produkcji, =, rnikroskop, 3 wybrane towary, opakowania, I;, wymagania jakoiciowe dla towadw, 3 karly gwarancyjne. POMIAR DYDAKTYCZNY Test

UCZEN MUSl UMIEC: uoslueiwak sie normami (urzechowanie). . - wlaSciwie przechowywak towary i udzielak poradnictwa w tym zakresie. udzielak noradniclwa z zakresu konsenvowania artvkul6w s o o t w c z ~ c h i ~ r z e m ~ s t o w ~ c h . , . . . . . . praktycznie stosowak metady konsenvowania produkt6w spotywczych (chlodzenie, za- mratanie), zgodnie z zasadazachowania lahcucha chtodniczego.

T R E S ~ Czynniki wptywajace na przechowywane towa~y: powietrze i wilgotnoSC powietrra, tempera- tura ... Charakleryslyka drobnouslroj6w. Zmiany w lowarach wywolane procesami fizycznymi. Materialy higroskopijne. Zmiany chcmiczne w arlykutach spo2ywczych. Zmiany w materiatach podlegajacych korozji. Prze- miany biologiczne. Przyczyny strat iloSciowych. Ubytki naturalne: podzial, charakter, zapobieganie. Nonny u- bytk6w naturalnych. Ubytki nadzwyczajno. Przechowywanie produkt6w pochodzenia rdlinnego i zwierzqcego. Przcchowywanie artykul6w nietywnobiowych. Przechowywanie towar6w - informacje na etykietach i opakowaniu. Postqowanie z towarami po uplywie terminu przydatnoSci do spo- tvcia lub okresu urrechowania . Zasadv u rzechowania towar6w. . . CcI i melody konsewowaoia towar6w. Utmalanie produkthw rpo?.yuo)cl, ~nelodani~ fi ~ ) c m y n l i , eheminnymi i hlologicznym8. Konsenvanty E. KonseMawanie a n ) k u l 6 ~ o;zemvslowvch. Informacie na etvkietach i ooakowaniach o metodach konsenvowania towa- , . r6w, poradnictwo w lym zakresie.

CZAS: 26 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA krodki dydaktyczne:

tabela: - wynlagania wilgolnoSci wzglqdnej powietna dla wybranych towardw, - zmiany zachodqce w towarach, - zasady rozmieszczania wybranych gtup towarowych, - charakteryslyka i payczyny powstawania ubytkbw,

2 normy ubytkbw, 3 normy, okresy i wamnki przechowywania towar6w, z$ etykiety i opakowania, = wybrane towary. 3 przyrzqdy do pomiatu wilgotno8ci, z$ gabloty lowarozliawcze: szkodniki towar6w. q rysunek: schcmat podzialu metod i sposob6w konsenvowania towar6w. q lisla konsenvant6w E (np. duAska), 3 lisla konsenvant6w - dopuszczonych do konsenvowania w Polsce.


mod61 og6lny: S W O . ' : ,. , .:.,"> . . modul jednoslkouy :." Podslswowe ioiormacje o gru,pich fowarbw kad : TW/5 :. ' , .' . * ,

ucz~fl MUSI UMIRC: okreSla6 grupy towar6w spotywczych i przemyslowych, icli warloSC odtywczt i uLytko- wa, . rozr6tniaC asortymonty lowar6w, udzielad poradnictwa o zastosowaniu towarbw, . zgromadziC i zaprezentowaC informacje z zakresu paradnictwa sprzedaLowego o wybranym towarLC (grupie towar6w).

TRESC Gruov Srodk6w saotvwczvcli - oa6lna charaktervstvka . . . . . - . . Poradnictwo o przeznaczeniu, zastosowaniu i wlaSciwym doborze asorlymentowym. Podstawowe wiadomoSci o przedmiotach utyiku. Tworzywa sztuczne. Tworzywa tradycyjne. Srodki kosmetyczne. Srodki do utrzymania czystoSci. Poradnictwo o pr~eznaczeniu, zastosowaniu, utytkowaniu i wldciwym doborze asorlymentu. Co t m b a wiedzie6 o towarach 7 - na padstawie wybranych towar6w spotywczych i przemyslowych ( np. wina, obuwie, pieczywo ...). Jak podwytszad swoje kwalifikacje dotycztce wiedzy o towarach 7

CZAS: 34 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktycz~ie: s r6tnorodne w zaletnoSci od wyposatenia gabinelu towaroznawslwa, 3 zbi6r rysunkbw, label, schemat6w dla danej gmpy towar6w, II, opakowania, etykiety, s normy.


WST!JP Realizacja tego modulu wymaga od ucznia o~anowania umiejptnoici zdubytych w trakcie realizacji przedmiotu elementy ekonomii oraz w trakcie realizowanego rbwnolegle przedmiotu ekonornika handlo.

CEL O G ~ L N Y Wyrobienie nawyku myilenia i dzialania kategoriami marketingawymi. Zdobycie wiedzy i nabycie umiejetnoici niezbcdnych do osi'+gnipcia sukccsu w prowadzonej dzialalnoici.

CELE Uczcri bedzie i~mial:

nryilei kategoriami klient6w, dokonaC racjonalnego doboru instrun1ent6w i form dzialah marketingowych, stosowai techniki marketingu, wybrad kana1 dystrybucji okreilonego towaru, zredagowai komunikat reklamowy, . zaprojektorvai Srodki reklamy do dzialari promocyjnych "wtasnej firmy".

MODULY JEDNOSTKOWE

Godziny do dyspozycji nauczyciela sq przeansczone na realizacjp treici ksztalcenia nie obit- tych programem nauczania i wynikajqcych ze stalego rozwoju nauki i zwiqzanego z lym wpmwadzania nowych rozwiqzan.

SRODKI DYDAKTYCZNE: - podrecmik dla ucznia. . . =1 zeslaw foliogram6w do prezentacji omawianych pojqC,

kweslionariusze ankietowe = foldery, katalogi, ilustracje, plakaly opakowania, gadtely reklamowe, infonnatoly

LITERATURA: Altkom 1.. Podsrawv marketinau. Krak6w 1992. Bielski I., ~odstaw;marketin&,~~dgoszcz 1995, Brcn G., Blankenship A,, Badania markelingowe w twojej firmie. Warszawa 1995, Davies P.. Marketina w oraklvce. komoletn; kurs z~wicieniami. zeszvt I - 4. Rzesz6w 1994. - . , . . , . , Dietl J., Marketing, Warszawa 1985, Gajewski S., Zachowania sic konsumenta, a wsp6lczesny marketing, L6di 1994, Garbarski L., Rutkowski I., Wrzosek W., Marketing, Warszawa 1992, Kaczmarczyk S., Badania markelingowe - metody i techniki, Wanzawa 1995, Kotler P.. Marketina. Analiza. nlanowanie. wdrakanie i kontrola. Warszawa 1994. - . . Kramer I., Podslawy marketing", Wactzawa 1994, Mruk 13.. Pilarczyk B., Soikin B., SzukeH., odstawv marketingu. Poznai, 1994, Musialkiewicz 1.: ~ a r k e t k ~ , Warszawa 1994, Przybylowski K., Kerin R., Hartley S., Rudelnls W., Marketing na przykladach, Warszawa 1994, SchwalbeH., Marketing w malych i Srednich firmach, Warszawa 1993, Slusarczyk S., Marketing, Rzesz6w 1995, wiSnieWski A,, ~ a r k e t i n ~ , Warszawa 1995, Wojciechowski I., Marketing i logistyka na rynku Srodk6w produkcji, Warszawa 1995

WSKAZ~WKI METODYCZNE Realizujtc moduly jednostkowe nauczyciel powinien w jak najwipkszym slopniu ilustrowak omawiane treSci przykladami z rzeczywisloSci gospodarczej, tak by ~~SwiadorniL uczniom, l e dzialania marketingowe to dzialania ukierunkowane na osiwanie wymiemych eCekl6w. W awiqzku a lym w ccdrie prxanreaonym nn realizacjq modul6w nalety przeznaczyC odpowiedniq iloSC czasu na Cwiczenia.

poslugiwaC sip pojpciami rynku, potrzeb, popytu, poda2y i konkurencyjnoSci na rynku, . scharakleryzowad elementy otoczenia bezpoSredniego i poSredniego firmy, wyjaSniC pojqcie markelingu, . stosowad w praktyce r6tne filozofie prowadzenia biznesu.

TRESC Powl6nenie, usyslematyzowanie i pogrupowanie wiadomoSci zdobytych podczas nauki orzedmiotirw: Elemcnlv ekonomii, Ekonomika handlu,. Przypomnienie pojqC: potneby, po- pyl, ry!ck, pod:,?, kunkurcucja, organizacja qnku, qnek nabywcy i rynek sprrcdaucy. Markci~ng pko spos6b kicrowanla firm4 w gospodarcc rynkowej. l'o~qcic tn;~rkc~~ngo Mar- keting naGnku &br konsumpcyjnych i inwestycyjnych.

CZAS: 10 godz,

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA krodki dydaklyczne: 3 podrqcznik dla ucznia, =, foliogramy prezentujwe omawiane pojgcia,


mod61 og6lny: . '@MARKETING : j::;;:.f;::$.:.. 'i,: . . . . modul jednoslkowy-: ;~Innlrumeoty polltykl rntirkctiogonej . ' ':' . \ ,A:.'- '.,. .A' .'. , . . ,' .. '

. . . .. kod. . ., , , .c, ,< i! :;!&&.* .$fa 2 2 !$!)..:.: , . . . i,! .. s

ucze~ MUSI U M I E ~ : . schat.akleryzowae ele~nenty marketing mix, wzajerntie zaletnoSci mipdzy nimi oraz narze- dzia ich oddzialywania na rynek, dokonat wlaSciwcgo skoordynowania r6tnych element6w marketing mix.

TRESC Pojgcie marketing mix i jego elementy. KoniecznoSC koordynacji clenient6w marketing mix. Doslosowanie element6w marketing mix do warunk6w na rynku.. Mix sprzcdatowy. "Przepycl~aaie" i "przeci~anie" towaru. Budket marketing mix.

CLAS: 6 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA irodki dydaktyczne: 3 podrpcznik dla ucznia, =, zestaw faliogmrn6w prezentujqcych elementy marketing mix i ich wzajetnnepowiqzania.


mudbIog(r1ny: . . T I N , ' , , : : ' >.. , , , , , . ; modul jednorlkowy ':. Ilndania marketirigqwe' .;'.~l~qd~'.~?i::i:,.. . ;i k:

,. .. 75,: , L : , : , z . , , . , kod : - . h1/3 ,' . . .. .- . . . . . . ..... UCZEN MUSl UMIEC:

scliarakleryzowaC proces podejmowania decyzji o zakupie przez wlasnq rodzinq zgodnie z teoriilpoznanq w tym zakresie, okrcSliC kryteria oceny alternatyw wybom stosowane przez konsumentbw, okreSliC modele ich postaw i zachowati, scharakteryzowad r6toice w postepowaniu nabywcbw zbiorowycll i nabywcbw indywidualnych, nabywc6w towarbw konsurnpcyjnych i nabywcbw d6br inwestycyjnych, . dokonaC wyboru segmentacji rynku w danych warunkach gospodarowania jednostki gospodaruj&cej, . dokonaC segmentacji r62nych rynk6w z ponktu widzenia ekonomisty, rnenedtera marketingowego i nabywcbw, . okreSliC rolc informacji w marketingu, . scharak1eryzowa.C sposoby zbierania opinii klientbw. . opracowaC formularz ankietowy, zaprojektowaC i przeprowadziC badanie marketingowe w malej firmic handlu detalicznego, . oceniC skutecznoSC rbtnych form badali wykorzystujilcych kweslionariusz.

TRESC Analiza potrzeb i zachowah nabywcy. Teorie potrzeb i molywacji. Modele postaw i zachowah nabywc6w. Rbknice w postepowaniu nabywcdw zbiorowych i indywidualnych, nabywcbw towar6w konsumpcyjnych i d6br inwestycyjnych. Segmentacja rynku jako pod- stnwa decy.zji marketingowych. Pojqcie, istota, kiyteria i procedura segmentacji rynku. Seementacia wnku z r6tnvch ounktbw widzenia. Granice scamentacii. Poiecie, cel. przed-

u . . - . - - .. yiot i klasyfikacja badafi marketingowych. Etapy badah markelingowych. Techniki badali. Zrbdla informacii marketinaowei. Techniki ~ozyskiwania informacji i techniki pon~iaru.

jekoSciowe w oiarketingt~. Sys(cni ninrkelingu w przedsiqbiorslwie. Orgnnizncja badeli mnr- kelingowycll w p~zedsiqbiorstwie. Wywiad rnarkelingowy. Agencje bndali markelingowycll.

CZAS: 27 go&.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA ~rodk i dydaktyczne: 5 podrccznik dla ucznia, =, przykladowe kwestionariusze, 5 przykladowe, rzeczywiste rezultaty bad& rnarketingowych.


UCZEN MUSI UMIEC: . scharakteryzowaC pojecie produkfu. marki, i pojecie "nowego produktu" w marketing", scharakteryzowaC znaczenie, funkcje, i cechy opakowania oraz wyjaSniC pojecie labelingu. zaprojektowab strategie marki i strategie produktu, przedstawib etapy prac nad nowym produktem, cykl rynkowego tycia produklu i zwi~zane z nim zmiany warioSci sprzedaty i zysku.

TRESC Pojccie produktu w marketingu. Rodzaje produkt6w. Kryteria podzialu produkt6w w marke- t i n g ~ . Poj~cie marki produktu i znaku firmowego oraz ich znaczenie w marketingu. Ksztaltowanie marki przez finne. Strategic marki stosowane przez finny; wady i zalety po- szczeg6lnych strategii. Opakawanie produktu, jego funkcje, cechy i sila oddzialywania na konsumenta. Labeling. Udzial koszt6w opakowania w koszlach marketingu. Wprowadzanie na rynek nowych produkt6w; pojecie "nowego produktu", prryczyny innowacyjnoSci i przyczyny rynkowego niepowodzenia nowych produktbw. Etapy prac nad nowym produktem. Cykl rynkowego iycia produktu. Typowy przebieg cyklu rynkowego tycia produktu, warto- Sci sprzedaty i zysku.

CZAS: 10 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA krodki dydaktyczne: =1 podrecznik dla ucznia, =,zestaw foliogram6w lob tablic prezentuja.cych: czynniki okreSlaj;lce strategie produktu,

fazy cyklu iycia produkru, pozycje produktu na rynku, przedlutenie tycia ilp.


mod61 ug6lsy: MARKETING m o d ~ l jednoslkowy : Cells Jako rlunleor markerlngu kod : .W5

UCZEN MUSI UMIEC: . scharaktclyzowaC znaczenie ceny jako narzgdzia markctingu w r6tnych warunkach lyn- kowych, wykazad znaczcnie ustalania ceny dla finny i nabywc6w produktu, scharakteryzowa6 r6t1ie podejicie do problemu stanowienia cen, . zaslosowaC r6tne slialegic ustalania i r6tnicowania cen zaletnio od zalotonej stratcgii markctingowej.

TRESC Znaczcnie ceny jako narzqdzia marketingu. Znaczenic ustalania ccny. Sposoby i strategic ustalania ceny. Narzqdzia polityki i negocjowania cen (rabat, sprzedat wiqzana). R6tnico- wanic CCII.

CZAS: 7 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: =, podrccznik dla ucznia, =, zestaw foliogran16w lub tablic prezentujqcych zaletnoici miqdzy cena, a innymi instm-

nientami marketingu.


mnd6l oghlny: ' ' MARKETING : ,!' . modul jcdnostko~ y : Dysrrybucja elenlenl n~arketingu k0d : M,6 . . . ; ' '

UCZEN MUSI UMIEC: scharakteryzowat pojqcie i funkcje dystrybucji w niarketingu, dokonat wyboru systemu i kanatu dyslrybucji okreSlonego towaru , scharaktelyzowat dzialania realizowane w rarnach logistyki, ocenit skutecznoSC dystrybucji d6br i ustug, . scharakle~yzowat rodzaje i znaczenie detalistbw w rnarkctingu oraz zacl1odz;lce przeniiany w handlu wsp6tczesnym.

Pojqcie i funkcje dystrybucji w marketingu. Pojqcie system6w i rodzaje kanal6w dystrybucji. Dvstwbucia fizvczna - loristvka. Technolo~ia s~rzeda2v. Spizedat bezpogrednia, hurl i detal. . . . . - . - . . . Francl~ising. Badanie skutecznoSci dystryhucji d6br i uslug. Rodzaje i znaczenie detalisl6w w niarketingu. Przeniiany w handlu wsp6lczesnym

CZAS: 12 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: II podre&znik dla ucznia, 3 zestaw foliogram6w lub plansz preze~~tujtjcy: rodzaje i kieruoki przeplywu slrurnieni w

plncesie obslugi rynku, zesp6t instrurnent6w zwitjzanych z dyst~ybucj* towarbw, szczeble kanat6w dystrybucji, fazy i ktyteria wyboru kanalbw dystrybucji.


hlAIlKETlNG mud61 og6lny: ' . .: :. , . ,

tnoduljednostkony : Promocja jako element marketinsu , koJ : 3l,7

' (I

UCZEI;I MUSI UMIEC:. zaprojektowac' Srodki reklatny do dzialah promocyjnych "wlasnej" finny, zredagowac' komunikat reklamowy.

TRESC Znaczenie promocji. Budlet promocyjny. Rodzaje i cele reklamy. Srodki rozpowszechniania rekiamy. DzialalnoSC i znaczenie agencji reklamowych. Badania oddzialywania reklamy na konsumenta. Pozylywy i negatywy sfosowania reklamy. Promocja sptzedaly. Narz~dzia promocji i ich slosowanie. Public relations jaka narrdzie promocji.

CZAS: 14 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: =? podrqcznik dla ilcznia. 3zestaw foliogiam6w lub plansz prezentujqcych: instmmenly zwiyzane z aktywizacjq

sprzedaly, sposoby oddzialywania instrumenMw aktywizacji sprzedaty, 3 teksty reklamowe, ogloszenia, komunikaty, ulotki itp.


mod61 og6lny hlARKETISG . :' i s , . modul,eJnostkou y : Planowanle sukcesu w marketlogu k0d MI8

UCZEN MUSI UMIEC: wykorzystujqc posiadane wiadomoSci na temal tworrenia biznes planu, opracowaC plan marketingowy, . zaprojektowaC dzial marketingu w iirmie orae spos6b zarrtdzania zespolem dyslrybuto- r6w handlowych, odr6tniaC slrategie marketingowe oraz okreSlaC ich wady i zalety.

TRESC Cele przedsiebiorstwa i podstawowe stralegie jego rozwoju. Strategie normatywne. Strategie oparte na relacjnch zachodzqcych miqdzy rynkiem, a produktem. Strategie oparte na segmentacji rynku. Strategie konkurencyjne. Strategie ze wzgledu na udzial przedsiqbiarstwa na lynku. Strategie marketingu miedzynarodowego i globalnego. Planowanie dzialalnoSci marketingowej firmy. Planowanie strategiczne i operacyjne w marketing~. Przedmiot i rodzaje plan6w marketingowych. Slruklura planu markelingowego. Miejsce strategii marketingowej w strategii przedsiebiontwa. Marketing w strukturze organizacyjnej przedsi<biorstwa. Fatmy organizacyjne dzialalnoSci marketingowej. Kanlrola dzialalnoSci marketingowej.

CZAS: 24 godz.

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: 3 podrecznik dla ucznia, = zestaw foliogram6w lub plansz prezentujqcycb: stmklury planu marketingowego, fonny

organnizayjne dzialalnoSci marketingowej, nor~i~atywne strategie rozwoju przedsi~biorstwa, strategie oparte na relacjach produktu, wplyw wybranych czymik6w na

wyb6r strategii.


!nod61 og6lny:PISANIE & A M A S Z W I E ' ' .

. . ii - i- . . . . . ',t ; kod: ' . . Inl /O' . j , , : ' . .,

WSTQP Rcalizacja lcgo modulu wyrnaga od ucznia znajomoSci ortografii i inlcrpunkcji.

CEL O C ~ L N Y Celem nauczania przedmiotu jest opanowanie przez uczni6w pisania na maszynie metodg dziesipciopaicow;l i nabycie umiejptnoSci sporzgdan~a maszynopis6w na pod- slawie otrzymanej dyspozycji.


pisaC na maszynie rnelodq dziesipciopalcow@ i pneprowad7aC konsenvacjp maszyny do pisania, rozplanowaC treSC pisma, sporza.dzaC maszynopisy wedtug otrzymanych dyspozycji, . adresowah koperty, . wypelniaC formularze przy pomocy maszyny do pisania, sporz@da6 kopie pism, . przcpisywak pisma w jpzykach obcych.

M O D U t Y JEDNOSTKOWE

Godziny do dyspozycji nnaccyciela s* przeznaczone na realizacjp freici ksztalcenia nie objptych programem nauczania i wynikaj@cych ze stalego ronvoju nauki i zwiqanego z tym wprowadzania nowych rozwiwali.

SRODKI DYDAKTYCZNE: a clektlyczne maszyny do pisania oraz ich podstawowe wyposatenic (kartki papieru, kaika,

laSmy banvi@ce i korekcyjne), =, plansze demonslracyjne (klawialura, uklad palc6w na klawiaturze), 2 teksty do Cwiczcli w pisaniu na maszynie, 5 scl~emaly roiplanowania treSci pism, adresowania kopert, a blankiety korcspondencyjne, a formularze slosowane w pracach biurowych i wzoly wypelnionych fonularzy, 3 przykladowo zaadresowane koperty, 3 podrpczoiki.

LITERATURA: Kinel K., Piszg na maszynie, Olsztyn 1991; tazarska T., Pisanie iia maszynie, Warszawa 1984; tazarska T., Pisatlie na niaszynie w jgzyku polskilii i jgzykach obcych czqSC I i 11, Warszawa 1980; tazarska T. Lazarski R.. Doskonalenie biegloSci pisania na maszynie, Warszawa 1979; Wojcieehowska I., Kinel K., Nauka pisania na maszyoie, Warszawa 1988.

Akty normatywne: Wylyczne spomddzania maszynopis6w PN-G8M-11010, Mon. Pol. nr 511969 poz. 56, Maszyny do pisaiiia. Podzial, nazwy i okrehlenia PN-70@-02100, Mon. Pol. nr 2211970 poz. 180 Znaki karektorskie i wykonanie korekty dmkarskiej PN-720-55036, Dz. Norm. i Miai nr 311972 poz.5, Formulane. Blankiety korespondencyjne firmowe PN-760-55315,Dz. Norm i Miar nr 2011976 poz.80

WSKAZ~WKI METODYCZNE Funkcie klawiaturv I1 naletv wnrowadzat stooniowo. w miarc nnerabiania v o s z c z e ~ b l n ~ c h . . . . - . Cuicreri w linkcic reallzacjl ~nodulu PM I I kontynuaaa6 i t h n : ~ ~ k e w !i,od!.lc inaslqpnyni Gdy marz)n? ciekt~yrzna wypdsazona jcst w pami@ uniwcrsainq wskaranc jrs: porzci/clilc un~ieieltio~ci ucznia i konviti.nie z lei oncii w~trakcie realizacii modulu PMI2 , . , . . Realizacja modulu wymaga szczeg6lnie starannego dobom tekstbw ktbre ma j t poslutyC do aoanowania biealaSci oisania. TreSC ich vowinna dotyczyC orzede wszystkim tematyki ktbra - . . . bcdzic wprouadzsna na pncdmiocie teehnika biuroui , a re w,glq!u na suoj4 akiualnoi: nic r nod l~ znalejt ciq u poJrei,nikach (np.: obsluga icleksu, lelcf3ksl.. poczly cleklron1c7ncj. kserokoviaiki; zwrotv stosowanc w oismacli w iezyku volskim i obcych; zasady korzystania z . . ... . telefonu slutbowego; programy imprez turystycznycli, konferencji i zjazd6w; matcrialy in- fomacyjne i propagandowe przedsigbiorstw; scheniaty listu aplikacyjnego - list

, ,.. Fomn I pisounla s p o r ~ ~ < l z u n ) s l ~ dokumenlbw puwlnna optera: SIC 113 PN uri3n~\riony:h przcz Kom.rcl Non~ializacli I Miar Nalciy w 1ntc11 jednak uwzglqdnii zaleccnia ramiuszc?.ottc k p6iniejszych aktach no&atywnych (np. zapis dat, znakow&ie spraw itp.).

U C Z E I ~ ~ MUSI UMIEC: przygotowat stanowisko pracy, poslagiwat sic poszczeg6lnymi urzcdzeniami rnaszyny, zakladaC, wyr6wnywaC iwyjmowad papier, . wykorzystywaC przy pisaniu podstawowe funkcje maszyny: ustawianie i zwalnianie margines6w, zmienianie odstqpdw miqdzy wierszami i gqstoLci zapisu, pisanie tlustym drukiem, automatycznc podkreblaaie, centrowanie napis6w i in., zachowad prawidlowt postawg przy pisaniu, pisaC metode dziesigciopalcowil pr~eprowadzid korektg maszynopisu. . przeprowadzid konsenvacjq lnaszyny do pisania, usuwaC drobne usterki.

TRESC Klasyfikacja rnaszyn do pisania. Maszyny walizkowe i maszyny biurawe. Podzial masLyn biurowych ze wzglqdu na dlugoit walka. Elektrycznc tnaszyny do pisania. Elementy konstrukcyjne maszyny elektrycznej. Obudowa. Pokrywa klawiatury. Mechanizm llstawiania papieru: podp6rka arkusza papiem, pokrgtlo obrotu walka, drctek dociskajccy papicr, prowadnica czcionek, zwalniacz arkusza papiem. Podleczanie maszyny do sieci. Wl~czanielwyl~czanie maszyny. Korzystanie z instrukcji. Klawiatura I. Klawisze piszqce jedno, dwu i lrryznakowe. Klawisze martwe. Klawisze funk- cyjnc. Zasady dostqpu do funkcji klawiatury 11. Konsewacja bietqca i okresowa maszyny do pisania. Zabezpieczenie maszyny przed zanie- czyszczonicrn oraz ochrona walka. Wymiand kasely taSrlly barwiqcej oraz taimy korckty. Usuwanie drobnych usterek. Malerialv srosowane do oisania na maszvnie: oaoier. kalka. formularze. taSmv. kooertv. , . . . .. . . ~ostaw&isz*cego. ~ o z i c j a zasadnicza palc6w. Uklad palc6w rgki na klawiatune. Uklad znak6w na klawiaturze. Klawisze rzedu oodstawowefio, rzedu trzecieao i rzedu view- ' seego. Klawisze hlnkcyjne. Wielkie litery. i n i k i interpunk~yjne.~~yfry aragskie i-rzimskie.

Ustawianic i zwalnianie margines6w. Tabulator. Uruchornienie klawiatury 11. Dostep do g6mych prawych znakhw dodatkowych. Przeleczanie odleglobci miqdzy wienzami. Zmiana gqstoSci pisma. Centrowanie napis6w. Utywatde ao- tomatvczneao vodkreilenia. Pisanie tlustym dmkiem. Automatyczne wciecie akapitu. . - . Tabulacja dziesigtna. Korekta maszynopisu. Zndki korektorskie.

CZAS: 44 godz

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA ~ r o d k i dydaktyczne:

eleklryczne maszylly do pisania, =i kartki papierti,

3 tadmy banvitce oraz tadmy korekcyjne, 3 piansza z zaznaczeniern ukladu palc6w na klawiaturze.

podrqcznik, =, tcksty do Cwiczen.


mod61 oa6lny. , PISANIE NA MASZYNlE moduljcdno;~kowy ; Znrady spor,zqdzanln maszyoopis6w kod:. p.-. :.. ::., pnuz ,..t ,;..+ ..::. . . . , . UCZEN MUSI UMIEC: . esletycznic rozmicbcid teksl na stronie z zachowanicm obowiqzujqcego ukiadu

graliczncgo, przepisat pisma urzqdowe w r6Lnych ukladach graficznych, samodzielnie wypdniat fomularze,

r poprawnic adresowe kopcrty, . samodziclnic sporzqdzaC maszynopisy na padstawie otrzymanej dyspozycji.

TRESC Rozolanowanie lreici pisma. Rodzaie ukiadbw eraficznych lekstu . Uklad blokowy i a'linea. Rozmieszczenie lytul6w i podtytul6w. Oznaczanie punktbw i podpunkt6w. Wyodrqbnianic fragmentbw trcici. Uwypuklanie treSci ~. pism m.in. przez podkreblcnie, rozstrzelony druk, zastosowanie tabmy innej bawy Pisai~ie przcz kalkq. Blankioly korespondencyjne. Przepisyvanie pism z vtyciem blankiet6w korespondencyj- nvch. Sa~nadziclne sporzqd~anie maszynopis6w na podstawic otrzymanej dyspozycji. Wypelnianio fomularzy. Adresowanie kopert. Przepisyvanic tcksl6w w jqzyku polskim i obcych.

CZAS: 50 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: a clekliyc~nc nlaszyny do pisania, 3 kartki papiem, 3 podrqczriik, 3 schematy rozplanowania IreSci pism, . . 3 pnyklady pism o rb2nych ukladach graficznych tekstu, 3 przyklady pism zredagowanych na blankietach korespondencyjnych, 3 blankiety korespondencyjne nie zapisane, 3 wzoiy wypelnionych formularzy, =, fomiularze do wypeiniania, a plansza z wzorcowo zaadresowanqkopettg 3 tahmy barwitcce oraz taSmy korekcyjne, 3 zestaw tekst6w do pnepisywania wjqzyku polskim i obcych.


mod61 o g O l n , : T E C ~ y l l j A B I M ~ w ~ ( , ': :!; "/: ,$: - . . . : I .,.. .

kod : UW/O

WSTEP Realizacja tego modulu wymaga od ucznia znajomoSci podstawowych pojgd ekonomicznych takich jak przedsigbiorshvo, kupno-sprzedat, dostawca-adbiorca, koszty i ceny.

CEL O G ~ L N Y Celem nauczania przedmiotu jest opanowanie przez uczni6w podstawowycli czynnoSci biu- rowycli i wyposatenie w zas6b wiedzy kt6ra przygolowalaby ich do pracy zawodowej.

CELE Uczc~i bgdzie uniial:

poslugiwad sig instmkcjc kancelaryjn* redagowad pisma w r6tnycli ukladach graficznych, slosowad sty1 urzgdowo-kancelaryjny przy formulowaniu trebci pism, . redagowad pisma w sprawach osobowych, sporzqdzad projekly akt6w og6lnych (zarzcdzei, ok6lnik6w. regulamin6w), . sporzqdzaC pisma typu informacyjnego (protokoly, sprawozdania, notatki), . redagowad pisma dotyczqce transakcji kupna-sprzedaty z zastosowanien~ obowi;lzujqcej terminologii, negocjowad kontrakty handlowe, . piowadzid dokumentacjg obrotu towarowego w plac6wkach bandlowych, . poprawnie adresowa6 koperty wedlug wzor6w polskiego, europejskiego i amerykaiiskiego. samodzielnie wypehiiaC formularze stosowane w korespondencji biurowej, . obslugiwad urydzenia nowoczesnej techniki hiurowej, pnalugiwn6 sip cdytorcm takstu przy rdagowaniu pism,

MODULY JEDNOSTKOWE

Godziny do dyspozycji nauczyciela przeznaczonc sq na rozwijanie wybranych umiejqtno- Sci praktyczl~ych nabywanych w czasie nauki przedmiotu, a takto na realizacjq treSci ' . ksztalcenia nie objqtych programem nauczania , a wynikajqcych ze stalego rozwoju nauki i tecliniki oraz zwiqzanego z tym wprowadzaniem nowych rozwiqzah tecbnicznych, teclmolo- gicznych, ekonomicznych i innych.

SRODKI DYDAKTYCZNE: aschematy (uklady graficzne pism, rozplanowanie treSci pisma, adresowanie kopen,

schemaly organizacyjne jednostek gospodaruj8cycli i urzqddw, obiegu pism, budowa aktu normatywnego, decyzji administracyjnej, wymiana typowych pism w sprawie kupna-sprzedahy),

a regulaminy organizacyjne (ksiqgi sluib) jednostek gospodaruj;lcych. a wykazy akt, a akta spraw, 3 blwikiety korespondencyjne, 3 przyklady wewnqtrznych aktdw ogdlnych (zarz*dzenia, okdlniki, regulaminy), aprzykiady pism w sprawach osobowych, pism handlowych w jqzyku polskim i jqzykach

obcych, 2 formulane stosowane w pracach biurowych, transakcjach kupna-sprzedaty i wzory

wypelnionych formularzy, a telefony z urzqdzeniami wspomagaj8cymi.

urz8dzenia do dyktowania, 3 kserokopiarki, ;\ maszyny do iiczenia, 3 teleksy, a telefaksy, a komputery z oprogramowaniem.

LITERATURA: Czvkowski W.. BiurowoSC i koresoondencia. Warszawa 1990: C/.)~.)vski \V , Organi7ac)a p r x ) blurowel czqSC I i 11, \Vars>awa 1'186; Jxtqb.rwrk~ M . U i ~ r o orgmi7&:]3 1 ~e;hnika, Warszawa 1978; Klc.nzlrr I . Dc.~ti:l,sptichtge Ciesl~otlsbr~efe. GJ>n1.1 1991; Kls~,zle: I , Endllrh B~sillcss Letters, Gdy1~3 1993; 1 1 r o h ; z ~ k ,\ ,I'r3aai o b ~ w i u k i P I . I C U I ~ I I I ~ O W i ~ r / ~ d S u ~ ~ h s t u o w ) ~ I ~ . W5r821\13 1985, Nadstoga Z., Business Lelters wzob listdw handloiych, ~ o z n a l i 1992: Pietkiewicz E., Etykieta menedtera czyli szluka dobtych manier w prowadzeniu interes6w Warszawa 1990: Steraliska E., ~~respondenc ja handlowa w j~zyka niemieckim, Warszawa 1992; WiSniewska M., Technika biurowa, Poznati 1995, Zeszyty szkoleniowe - Kuls Nauki Zawodu Sekretarki (Europejska Szkola Ksztalcenin Koresponde~icyjnego 1991): - Urzqdzenia do dyktowania - dyktafony; lekcja 9 i 10, - Srodki techniki korespondencyjnej; Lekcja I I i 12,

- ~ b d a n i e o pracp, tyciorys; lekoja 23 i 24,

Czasopismo "As Sekretarka": - Bies M., Inteligentne telefony; 1991, ~ 4 , - Bies M., Telex jak marzenie; 1991, nr 3, - Rwerli A,. ~o~noutewzacia sekretariatu: 1991.ni2. - -~~~ ~ . . . - . . - Klebba J., Komputer zamiasl maszyny do pisania, 1991, nr 5, - Madalitiska B., Jak sporz8dzid protok61, sprawozdanie, notatkp; 1 9 9 1 , ~ 5,

- hl.i~l..I~hshi~ R . Kurcsp~nc!cncj:~ b u r ~ u s . 1991, nr 3 , - Mlihlmiks R.. S t r ~ k r u r ~ ory,3nuac)ns inst)tucit. 1991 ilr 6. . . - Mucek J., ~ i k r o k o m p u t e r o ~ ~ system "Biuro"; 1991, nr4 , - Tobolczyk-Citton E., Komputeryzacja sekretariatu; 1991, nr 1, - Zawisfowska A,, Telefilx; 1991, nr2.

Akty normatywne: - Zamqdzenie Nr 15 Ministra-Szefa URM z dn. 19 lipca 1990 r. w sprdwie wykonywania czynnoici kancelaryjnych w um~dach terenowych organow administracji, - Zanadzenie Nr 40 Prezesa RM z dn. 19 l i ~ c a 1990 r. w sprawie wykonywania czynnoSci . . k3nccl3r):uycl$ u unCdaclt gtnitl, zrrivk6w k o t n u ~ ~ ~ l u ) c l ~ 1 sejmtk0u s ~ n i o r / a d o ~ yih - %drzi.lzr.nge Nr 32 Minlstrs-Szcfz UItM I dn. 22 grutlnis 1990 r. w spr?rvie ~slaleni3 jell- nolitego rzeczowego wykazu akt dla urzqd6w terenowych organ6w rzqdowej adniinistracji og6lnej.

WSKAZ~WKI METODYCZNE Szczegolnp uwagc nalety zwr6ciC na opanowanie nie polskich uklad6w pisni. Uzyskane orzez uczni6w wiadomoici i umieietnoici beda bowiem wvkorzvstane ~raktvcznie na . . . . . . . . przedmiocie jczyk obcy w praktyce gospodarczej w klasie czwartej. W realizacii treSci ~roaramowvcli rnodulu BWl4 nale2.y polotyC nacisk na praktyczne zapo- . - . . . . ~

znanie uczni6w z obslugq unqdzeli techniki biurowej. Z [ego wzg l~du czcSC godzin lekcyjnych odbywaC sic powima w pracowni biurowoSci wyposaionej w umqdzenia wy- tnienione w p. "Warunki dla nauczyciela", czciC zaS godzin w pracowni komputerowej. Tam tct powinien by6 przeprowadzony test B W 4 N H .

Mod61 og6lny: , TECHNIKA RIUROWA . n~odul jednostkowy : : Organuacjn obicgu loformacjl, kod : i . , . u w / l :. ' . . . ;.. .

UCZEN MUSl U M I E ~ : . poslugiwaC siq inslrukcj~ kancelaiyjng poprawnie klasyfikowad dokumenty. podad sposoby gromadzenia dokument6w i sposoby lcli przechowywania.

TRESC Pojqcie i charakter pracy biurowej. Rola pracy biurowej w realizacji funkcji zarzqdzania. Inromacja jako produkt pracy biuiowej. Jej rola w podcjmowaniu decyzji i kontroli dziaial- 1no6ci jednostki gospodarujacej. NoSniki infomnacji. Podstawowe dokumenty reguluj~ce obieg informacji w jednostce gospodarujacej. Schema1 organizacyjay jednostki gospodarujacej i urzqdu. Regulamin organizacyjny (ksiqga siutb). lnstn~kcja kancclaryjna. System kancelaryjny. Wykaz akt. Postepowanic z pismami. Przyjmowanie, rejestracja i znakowanie spraw. Wewnqtrzny obieg akt. Zalatwianie spraw. Wysylanie i dorgzanie pism. Przcchowywanie akt biettcych. Archiwowanie akt.

CZAS: 8 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYClELA Srodki dydaktycznc: 3 schematy organizacyjne jednostek gospodarujqcych i ur~qdbw, 3 regulaminy organizacyjne, 3 instrukcje kancelaryjne, 3 wykazy akt, 3 schcmaty obicgu pism, 3 akta spraw, 3 podr~cznik, =, ~arz~dzcn io Nr 15 i 32 Ministra - Szefa URM z dn. 19 lipca i 22 grudnia 1990 r., w spra-

wie w~konywania czynnoSci biurowych oraz ustalenia jednolitego rzeczowego wykazu akt.

POMiAR DYDAKTYCZNY Tcst

n~oddl ogblny. TECllNlKA BIURO\VA lnoduljcdnos~kowy : Zaaady redagowanla pisni . ,, ,

B)v/z , z'..:k,9 (.'< >,, , . . kod : " , ' C , , . . ' . . u c z ~ & MUSI UMIEC: . redagowa6 pisma w rbtoych ukladach graficznych,

poprawnie rozniieSciC treSC pisma, stosowaC sty1 urzpdowo-kancelaryjny przy formulowaniu treici pism, wypeltiiaC formuiarze stosowane w korespondencji biisowej, . samodzielnic zredagowaC podanie o pracp i kyciorys, list n~otywacyjny, C.V., sporzqdziC proiekt zarztdzenia, ok6lnika. reaulaminu, . . . rcdagowaC protokoly, sprawozdania, notatki, sarnodzielnie zrcdaeowaC oodanic do urzedu lub instvtucii w tvuowci sprawie tvciowei, - . . redagowaC teleksy i telefaksy.

T I W S ~ Pisma biurowe. Podzial pism ze wzgledu na treSC, formp, obieg, stopieli pilnoici i stopieli zabezoieczenia taiemnicv. Uklad graficzny pisma. CzpSci skladowe pisma. Styl pism biurowych. Farmulowanie treQi pism. Fomia pisma. Skr6ty oa6lnie stosowane. Blankicty korespondencyjne i icli zastosowa- . - . . nie w pracy biurowej. Wypclnianio formularzy. Redagowanie pisni. Rodzaje akt6w ogblnych. Zasady opracowywania projekt6w aktbw ogOl- nycli: zarzqdzeil, pism okblnych, okblnikbw i regulamin6w. Korespondencja w sprawach pracowniczych. Dokunienly sporzqdzane w fazie nawi;lzania stosunku pracy, tnvaoia pracy i rozwiq~ania stosunku pracy. Redagowanie pism kierowanych do urzpdbw i instytucji przez obywateli w typowych sytuacjach kyciowych. Pisma typu infomiacyjnego: protokoly, sprawozdania, notatki. Rodzaje protokol6w. Schema1 hildnwy protoknl~t qrawnzdania I nnlafki. Reda~nwania prntoknlhv, sprnwn~slali, i nntatnk. Teleksy. Uklad graliczny teleksu. Forma teleksu. Skrbty stosowane w teleksach. Tolefaks. Uklad graficzny telefaksu. Redagowanie treici telefaksu i teleksu.

CZAS: 12 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: = schematy ukladbw graficznych pisni, 3 podrpcznik, 2 blankiefy korespondoncyjne, :, wzory wypelnionycli formularzy, II, formuiarze do wypehienia, :, schema1 budowy aktu normatywnego, ~~,przyklady wewtiplrznycli akt6w ogblnych (zarz;ldzeli, pism okblnycl,, okbinikbw,

regulaminbw),

, ,, a przyklady pism w sprawach osobowych (podania o pracp, tyciorysy, zapyianie o opinie, opinia, pisnio o znlianp umowy o prace za zgod;l obu shon, pisnla w zakresie dyscypliny),

3 fonnu l a r ze towarrysztce pracawnikom w okresie zalwdnienia (karla urlopowa, zaiwiadczenie pracy, Swiadectwo pracy, pelnornocnictwo),

=. przyklady pism sporzqdzanych przez interesant6w urzcd6w i instytucji, =. scl~emal budowy protokolu, sprawozdania i notatki. =. przyklady akt6w og6lnych @rotokoly, sprawozdania, notatki),

uklad graficzny leleksu i telefaksu, =, przyklady teleks6w i telefaks6w, =, zestaw zwrotdw i znak6w umownych stasowanych w teleksach i telefaksach.

POMiAR DYDAKTYCZNY Test

UCZE& MUSI UMIEC redagowad pisma dotyczqce transakcji kupna-sprzeda2y, operowad podstawowq terminologi* slosowanq w korespondencji dotyczqcej kupna-sprzedaty, . wypelniat fonnularze i blankiety towarzyszqce transakcjom kupna-sprzedaty, . segregowad i kompletowad dokumentacje dotyczqcq poszczeg6lnych transakcji handlowych, . operowad podstawowil terminologitstosowanq w korespondencji w jpzyku obcym, napisai pisma informacyjne, znpytania ofertowe i oferly w ukladzie amerykafiskim. . napisad ww. pisma handlowe w europejskim ukladzie graficznym wjpzyku obcym, . adresowad koperly wedlug wzor6w europejskiego i amerykariskiego.

TRESC Transakcje handlowe. Typowe pisma w sprawie kupna-sprzedaty. Schemat wymiany pism handlowych mipdzy dostawcq a odbiarcb Redagowanie pism sluacych nawiq'aniu kontak- t6w liandlowvch i ism zwiazanvch z realizacia zamdwienia. . . . , . . %uro:y g n e c z ~ ~ o i c ~ o w e rozpoc7ynaj~ct: i koficzqce list handlou y. Char.~kiervsl\czne cech, an~ervks"skte~o ukladu rraficrnero iusm hnndlun y;lt L'hl~rl plsmi w systemic blokowym a'linea. ~zpSc;skladow~~isma. Gkiad treSci lislu: Typowe zkroty handlowe. Zwroty gmecznoiciowe. Redagowanie listu reklamowego, zapytania o oferte i oferty w jpzyku angielskim. Adresowanie kopert. Europejski uklad graficzny pism handlowych. Cechy charaktetystyczne !ego ukladu w wybranym jpzyku obcym. G16wne c z ~ i c i pisma. Uklad treici pisma. Typowe zwroty handlowe. Zwroty grzecznohiowe. Redagowanie pisma poszukujqcego kontrahen- t6w, zapytania o ofertg i oferty. Adresowanie kopert.

CZAS: 21 godz,

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: 3 schema1 wymiany typowych pism w sprawach kupna-sprzedaky, aprzyklady pism handlowych (listy reklamowe, zapytania ofertowe, oferly, zani6wienia.

awiza, rachunki, dowody przyjqcia towardw, protokoly przyjwia towardw, reklamacje), =1 zestaw zwrot6w grreczno6ciowycl1, =1 zestaw fonnulany u'rywanych w transakcjach handlowych, 3 schemat ukladu graficznego pisma amerykafiskiego. 3 schemat ukladu graficznego pisma stosowany w Europie, 3 przyklady pism handlowych sporzqdwnych w ukladzie ametykahskim,

przvkladv adresowania kopert w iqzyku polskim i obcym, . . . . ~ . . =1 zestaw zwrot6w handlowych wjgzyku polskim i jqzykach obcych.


UCZEN MUSI UMIEC: . obslugiwa6 urzqdzenia nowoczesnej techniki biurowej (komputer, telefaks, teleks, kserokopiarkp, r6tnego rodzaju uwdzenia telefoniczne), kor~ystaC z literatury dotycz$cej zastosowa~i nowoczesnej techniki w biurze.

T R E S ~ Znaczenie oostcou techniczneeo w oracv biurowei. Podzial Srodk6w technicznych wedlug . .. - . . f ~ n k c j ~ jaka spclntajq w proccs~e informacyj~ro-dcc)~y]nym bcdqcym puna\rq zsrzqdzania Urradzenia leclinikz korespondencyjncj. Maszymy do pisania mcch~nicll~c, c~ck1ryc':lc I clch.

~ ~

troniczne. Komputerowe edytoly Gkst6w. Maszyny do obr6bki korespondencji: skladajqce, kopertujqce, adresarki, frankuj$ce. Urzadzenia do dvktowania. ~ rz idzen ia do roprodukcji dokument6w. Kserograficzna motoda reprodukcji. Drukowanie. Srodki techniki liczehia. Ich rom6j i miniatulyzacja. Wykorzystanie technik komputerowycli do liczcnia I przetwarzania infomacji. krodki I$cznoSci. Sradki IqcznoSci slutqce do przekazywania mowy: telefon, telefoniczne Srodki wspomagajqce, radiotelefon, telefon komputerowy. Srodki IqcznoSci slutqce do przekazywania pisma i obrazu: teleks, telefaks, poczta elektroniczna, teleteksl, wideotekst. krodki przcchowywania informacji: kartoteki, urz$dzenia mikrofilmowe, taimy magnelyczne, dyskietki. krodki pornocnicze w pracy biurowej: urzqdzenia i materialy slutqce do przechowywania akt, matcrialy biurowo. Wykorzystanie komputer6w w pracach biurowych. Edycja tekst6w przy pomocy komputera; popularne edyiory tekst6w. Programy spelniajqce role podr~cznego kalkuiatora, kalendarza i nolesu.

CZAS: 8 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: s maszyny do pisania, a urz~dzenia do dyklowania. s kserokopiarki, a maszyny do liczenia, =I telefony z urz;ldzeniami wspomagajqcymi (sygnalizalor, ssmafon, mobilofon, portofon,

telefon z gloinikiem, automatyczna sekretarka), s teleksy, 3 telefaksy. 3 urztdzcoia do przcchowywania informacji, r, konipulcry z oprogramowaniern, r, inslrukcjc obslugi ww. urzqdzeh.


mod61 og6lny: :?.; T E C H N I K ~ B I U R O W A ~ : : !:' .~ niodul jednos~kou y : Dol;umontacjhobrotu towaro\vcgo w plarbwce handlowej kod . BW15 ," , ,,

. !

UCZEN MUSI U M I E ~ : prowadziC dokumentacjp sklepowg prowadti6 dokumentacjp na szczeblu hurtowni

TRESC Dokumentacja sklepowa. Faktura dostawcy zewnptmego. Faktura magazynu hurtowego wlasnego. Dow6d przyjpcia dostawy. Dow6d zwrotu opakowari. Dowdd wydania, przesuniqcia, zwrotu towardw i opakowari. Wvkaz r6tnic skleou. Wvkaz towar6w obietvch zmiana cen. Protok6l szkodv . . , (rcps.lria, eszkod~cn~a, znlszr7.cnia). Rc,rslr dowod0w doslawy I(ap3n ohroljw Lisla wyplal dla os6b wtmdnion)cl~. Reierlr wydalkdw irycraltowanych. W)pisywanie pa- ragon6w i rachunk6w. Dokumentacja hurtowni. Fakfura dostawcy zewnpttznego. Dow6d pnyjpcia dostawy. Wykaz rdtnic otnymanych to- war6w i opakowall. Rachunek uproszczony. Faktura VAT. Korekta faktury VAT. Kartotcka niagazynowa. Dow6d wydatiia - przesunipcia - zwrolu. Rozliczenia kasowe.

CZAS: l 1 godz.

WARUNIU DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktycznc =~wzory dokurnenthw tr6dlowych sporz&dzanycli w punktacli sprzedaty detalicznej i na

szczeblu hurtowni, 3 pnyklady wypelnionych dokument6w.


WST$l' Reaiizacja tego modutu nie wymaga od ucznia wiadomoici wstepnych

CEL O G ~ L N Y Celern realizacii modulu iest stworzenie Drzez nauczvciela wamnk6w intenracii s r u w (klasv) - . - . . . . . oraz rozwoju osobowodci uczni6w. W trakcie Cwicze6 uczniowie powinni wzmacniaC swoje umiejqtnoici radzeoia sobie w tyciu (codziennym, publicznym, zawodowym).

Godziny do dyspozycji nauczyciela przemaczone s* na poglqbienie wybranych treSci modulu w zaletnobci od potrzeb uczestnik6w zajq6.

MODULY JEDNOSTKOWE

~~d . modulu : : , , : , ,.: ..::,~:>;,;:,~,:,::.,.:.::!,.~~f6,, . :.:. ,. . . ' , ICzaslgadrl Klasa I

SRODICI DYDAKTYCZNE: rl bardzo uroz~naicone w zaletnoSci od poirzeb.

IN1 . l ~ w o r z y m ~ grupg IN2 ( ~ o z w i j a m ~ swojq osobowoSC IN3 l~unkcionujemy w roli ucznia

Do dyspozycji nauczyciela Razem klasa I

, :, ' . Razen~ ' . . ., .. . . , , > , , , . . . .

I.ITERATUIL4: Chomczvliska - Miliszkiewicz M.. Pankowska D.. PolubiC szkole. Cwiczenia RNDOWe do

40 40 24 10

114 114

- . pracy wychowawczej, Warszawa 1995, Coo~er P.. J.. Sorawne uorozumiewanie sic. 114 scenariuszy Cwiczeh z m6wienia i sluchania, w&szawa 199i, Hamer H., Klucz do efektywnoici nauczania, Warszawa 1994, Hamer H., Program lekcji wychowawczych dla uczni6w wykszych klas szk61 podstawowych oraz uczni6w lice6w i teclmikbw, Warszawa 1993, Kaiser L., Aha, tak tneba sic uczyC, Warszawa 1993, Pietrasiriski Z., Sztuka uczenia sie, Warszawa 1990, Rudniahski Z., Jak sig uczyC?, Warszawa 1989, WiSniewska M., Cassidy E., (oprac.) Psychologiczne g ~ y i Cwiczenia grupowe, Warszawa 1991, Jak 2yC z ludimi (umiejetnoici interpenonalne)? Program profilaktyczny dla mlodziety, Cwi- czenia grupowe, Warszawa 1995.

J poczqtck pierws7sgo scmostm oraz kanicc dmgiego semeslm w klasie czwarlej (po trzech ialach nauki).

! .- Dobrze byloby, aby nauczyciel wypracowal wsp6lnq koncepcjq pracy z wychowawcq klasy. Dziqki wspblpracy motna ronuinq6 skuteczny sty1 dzialania ro~umiany jako pomaganie w rozwoju, towanysz~nic uczniom w osiaaniu ich cel6w i we wzmacnianiu ich umiejelnoSci

2 radzcnia sobie w tyciu.

lllojhl og61ny INTECRACJA I R O Z W ~ J tllodul jcdnoslkowy : l 'wonyn~y grupe , , . . . kod : ;. 1 . . . . . . ..::..'.'>

CELE: pmelamanie oniebmielenia, zmniejszenie napiecia, przygotowanie do odgrywania scenek, pobudzanie inicjatywy twbrczej, rozwijanie spostrzegawczobci, stworzenie okazji do nawitzania kontaktu, do lepszego po- znasia sip uczni6w, do autoprczentacji i aulorefleksji, wyodrpbnieoie zachowail i cech wzbudzaja.cych zaufanie, zwipkszenie wzajelnnego za- ufaoia czlonk6w gmpy i odpowiedzialnobci za drug* osobp, zwiqkszenie bliskobci e~nocjonalnej czlonk6w gmpy, wskazanie zr6tnicowania motyw6w ludzkich zachowari, Cwiczenie umiejptnoSci stawiania sip w sytuacji innych os6b, ronvijanie wyobraini empatycznej, rozwijanie umiejatnobci inlerpretowania "mowy ciala" w odczytywa~liu uczuC innych ludzi, rozwijanie utniejptnobci nawiwywania kontaktu, rozwijanie umiejptnobci aktywnego slu- cliania, slworzenie okazji do wymiany infor~nacji zwrotnych, ubwiadomienie istoty sytuacji konfliktowej i wlasnych strategii poslqpowania w przypadku zaistnienia sprzecz- nycll interesbw, ustalenie zasad pracy gmpy, . budowanie poczucia wspblnoty grupowej, zwiqkszenie uczt~cia solidamobci grupowej i ubwiadomienie wlasncgo wkladu w rozw6j i funkcjonowanie grupy, . przygotowanie do grupowego podejmowania decyzji i rozwiqzywania problem6w.

TRESC Przelamanie oniebmielenia. Wzajemne poznawanie sip. Budowanie zaufania. Rozwijanie em- patii i zrozumienia. Doskonalenie komunikacji. Ustalenie zasad pracy grupy. Integracja i rozw6j gmpy. Grupowe podejmowanie decyzji i ronvi+zywanie pioblem6w.

CZAS: 40 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA ~rodk i dydaktyczne: 3 rbtnorodne, w zaletnobci od Cwiczeli.

POMIAR DYDAKTYCZNY Imodul nic koliczy siq pon~iuem - patrz wskazbwki metodycznel

!nod61 og6lny: I N T E G U C J A I R O Z W ~ J .::':. ' ". .. msduljednostkowy : Rarwijamy SnojqosobowoSf .<; - . '

kod : liU2 I :,

CELE: slworzenie okazji do samopoznania i samooceny, pobudzenie motywacji do pracy nad doskonaleniem wlasnej osobowoSci, pomoc w sfonnulowa~~iu cel6w tyciowycb i stylu eycia, okreSlenie zakresow i sposobdw pracy nad sob* rozwijanie krytycyzniu wobec wzorcdw propagowanych przez Srodki masowego przekazu, wzmacnianle poczucia wlasnej war to be^, . ~Swiadomienie sobie wlasnych spraw asertywnych, Cwiczenie uniiejptnoSci aserlywnego zachowania sic w r6tnych sytuacjach spolecznych, rozwiianie uczucia sDrawstwa i wlasnei zaradnoSci tvciowei, . pobudzenie ihwencji tw6rczej. . dostrzeeanie. definiowanie i rozwiazwanie oroblem6w. - . . . . uSwiadomienie istoty sytuacji trudnej i konfliklowej oraz wlasnych strategii postqpowania w danej sytuacji, . razwijanie umiejplnobci podejmowania decyzji, pomoc w zrozumieniu istoty i przyczyn sliesu, ~Swiadomienie roli r6tnych technik radzenia sobie ze stresem, . zachpcanie do pozylywnego myblenia, rozwijanie zaradnobci, pnedsi$biorczoSci i polrzeby osi~niqC.

T R E S ~ Samopoznanie. Wzmacnianie poczucia wtasnej warloSci. ewiczenie zachowari asenywnych. Sarnodoskonalenie i rozwijanie poczocia sprawsfwa. Rozwijanie tworczoici. Dostrreganie, definiowanie i rozwiilzywanie problem6w. Podejmowanie decyzji. Radzenie sobie w syiuacji trudnej i konfliktowej. Podejmowanie decyzji. Radzenie sobie ze stresem. Pozylywn;! posla- wa tyciowa. Rozwijanie zaradnoici, przedsi~biorczobci i potrzeby osi@nicC.

CZAS: 40 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA ~rodk i dydaktyczne: = r6inorodne, zale2noSci od Cwiczeri

POMIAR DYDAICTYCZNY /modul nie koriczy sic pomiarem - patrz wskaz6wki metodycznel

mod01 og6lny' lNTEGIL4CJA I R O Z W ~ J . ttlodul ~ednoslkowv : Funkcio~rulemv w rali umnla

CE1.E: pnekazanie wiedzy z zakresu metodyki uczenia sic, rozpoznanie wlasnego slylu uczenia sic. rozwijanie sprawnoici inlelektualnych typu prakseologicznego, . pnygotowanie na trudnoici i niepowodzenia szkolne.

TREK Dlaczego sic uczymy? Krzywa uczenia sic. Style uczenia sic. Jak uczyC sic szybko, dobme i bez zbcdnego wysilku? Plan i tytm nauki. Doskonalenie koncenlraeji. lak powtarzad, Zeby zapamiplat? MySlenie tw6rcze. Higiena pracy umyslowej w domu. Czylanie, sluchanie i czyllny udzial w zajcciach. Jak notowaC? Prowadzenie zeszy16w, segregalorbw. Przygoto- wanie do sprawdzianu lub egzaminu. W czasie sprawdzianu, egzaminu, testu. Niepowodzenie na sprawdzianie, egzaminie, teScie.

CZAS: 24 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYClELA Srodki dydaklyczne:

mtnorodne, zaleknoici od Cwiczen.

POMlAR DYDAKTYCZNY lmodul nie koliczy sip pomiarem - patn wska~6wki metodycznel

Pylania zawartc w kweslionariuszu, a odzwierciedlajqce Ire66 zajpt przedmiotu Integracja i rozw6j, dotyc7.q trzecli obszar6w: Twojego funkcjonowania w gmpie, znajomobci siebic, by- cia ucznicm. Wymienione umiejptnobci bpdq czpsto w tyciu decydowat o Twoim saniopoczucio i o tym, i le znaczyt bqdziesz dla innych. Jctcli zamieizasz systematycznie pracowat nad sob$ proponujp C i obsenvowanie wlasnych postqp6w. Motesz oceniat swhj rozwhj, wypelniajqc ten kwestionariusz. W czwartej klasie zapoznasz sig z zagadnieniami psychologii. Zakoriczysz Siedzenie procesu wlasncgo rozwoju oraz icpiej zrazun~ieszjego znaczcnie.

B Przeczytaj uwatnic pytania. B Stosujqc 6 ppunktawq (szkolnaJ skalq, wpisz odpowicdsiq ilobt punkt6w (od 6 do 1) w

przy katdym pytaniu. Uwaga ! - gdy stawiasz sabie 6 punktbw, nie masz tadnej trudnoici z zachowaniem, o kt6re

pytam, - gdy stawiasz sobie I punkl, masz duke trudnobci 7 zachowaniem, o kthrc pytam

(motcsz joszcze wykorzystat punkty: 5.4,3,2). B Zsumuj punkly. B Wykonaj wykres dwhch krzywych. B W czwartcj kiasie dokonaj analizy danycli

Odpowiedzi na pytatiia lnogq wydawat siq lalwc. Jednak zaliim odpowrcsz, zaslali6w sip i przypomnij sobie swajc zachowanic sig w danej syluacji, a nic co sqdzisz na tcn ternat.

21 Czy jerlci iwlado~ny rel6w do k l o q r ! ~ zmicnasz w nailce? W ~ C Z ~ uuatasz, l e do1,ri.c wykonyslujes? ctas pohiqcony na ,

14 15 16 17 18

ko dlafego, t e ~niepofrafisz odmbwid? Czy potrafisz rozwiqzywaC swojeproblemy? Czy pofrafiszpodejmowaC trafne decyzje? Czy potrafisz radziC sobie sam w trudnej sytuacji? Czy w syluacjach slresowych dajesz sobie radp? Czy, jeieli kt05 Ciq zdenenvuje potrafisz wyraziC Twoje e-

28

29 30

nauczylei, i e~ l i jesteio td pytany? Czy potrafisz uporaC siq z poniesionqporaik4 nie zniechqca- jqc siq i dalej ucqvsz siq efektywnie? Czy m6glbyi oceniC sw6j sty! uczeoia sip w skali I-6? Czy m6glbyS oceniC swoje szkolne sukcesy w skali I-G?

. ,

(pkt) FUNKCJONOWANIE W GRUPIE

klasa I --- klasa IV-

2

nr pytania

1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0

R O Z W ~ J OSOBOWOSCI

2

nr pylania

11 12 13 1415 16 17 18 19 20

klasa I ---

] ; ; ; ; ; ,

klasa IV-

1

I nr pytania r I I r r 1 -

mod61 og6lny:ELENIENTY PS

kod : EPSIO

WSTI$P Realizacja modulu wytnaga od ucznia znajomoSci treSci modulbw pnedmiotu: lntegracja i rozw6j ooraz posiadania umiejqtnoSci zwiazanych z realizacjt tego przedmiolu.

CEI. 0 ~ 6 1 . ~ ~ Celem realizacji modulu jesl zdobycie przez uczni6w niezbqdnej wiedzy polnebnej do rozwijania psychologicznych umiejqtnoSci osobislych i spolecznych: samopoznania i rozwijania osobowoSci, sprawnego porozumiewania sie, radzenia sobie w sytuacjacli lrudnych i konflik- towych, pracy w zespole.


poslugiwaC sie podstawowa tenninologia z zakresu psychologii, psychologii i socjologii pracy, . aktywnie rozwijat swoj~osobowo8t, . ksztaltowat ceclly decydujace o przydatnoPci do pracy i zawadu, . efeklywnie komunikowat siq z innymi l u d h i , . prawidlowo reagowaC w sytuacjach trudnych, . rozwiazywat sytuacje konfliklowe,

+ prowadzit negocjacje, pelnit okreSlonq role spolecznil w grupie, . rozwiazywat problemy i podejmowat decyzje.

MODULY JEDNOSTKOWE

.,:,:+ ~ . . , . ,, , . . _.c ?.,l i . . , . . .:. . \.,,, . .

/ ~ o d l ~ a m n modulu ' . : . ' ICz&lgod%.I I

Godziny do dyspozycji nauczyciela powinny by6 wykorzystane na realizacje IreSci ksztalcenia wynikajacych z polrzeb danej grupy uczni6w.

Klasa I V

SRODKI DYDAKTYCZNE: 3 wykresy, rysunki, schernaly, 3 ilustracje i fotografie, ;> podrqczniki, slowniki, encyklopedie, kodeksy etyczne, 3 zeszyty do Cwiczen, opisy sytuacji, r, foliograrny i przekrocza,

35 12 16 14

EPSII EPSR EPSI3 EPSl4

Samopoznanie i rozw6j osobowoSci Sprawne porozumiewanie siq Radzenie sobie w sytuacjach frudnych i konfliklowych Praca w zespole

3 taSmy magnetofonowe i wideokasety, 3 rzutnik pisma, 3 rzutnik pneiroczy, 3 grafoskop. 3 magnctofon, 3 lelcwizor, = tablice do pisania kredg flanelowe, magnetycznc.

LITERATURA: Allen Roger E., Szkola menedker6w Kubusia Puchatka, Poznali 1995, Aronson E., Czlowiek istota spoleczna, Warszawa 1995, Chcpka S., Witkowski T., Psychologia konlliktbw, Warszawa 1995, Dana D., Rozwiqzywanie konflikt6w, Warszawa 1993, Eicher J., Szluka komunikowania sic, L6d2 1995, Gapik L., Moc jest w tobie, Toruh, Gordon T., Wychowanie bez poratek w szkole, Warszawa 1995, I-lauck P., Uspok6j sie. Jak radziC sobie z frustracj*i zloSci;tl, Warszawa 1994, Kenny P., Panie Przewodniczqcy, Panie, Panowie .... Wroclaw 1995, Kopmeyer M. R., Praktyczne melody osiagania sukces6w, Warszawa 1995, Liltauer F., OsobowoSC plus. lak zrozumieC imych pnez zrozumienie siebie?, Warszawa 1994, Miksza M., ?,yC, alejak?, Krak6w 1994, Newman B.. 10 cn6t dobrego pnyw6dcy. Warszawa 1994, Ob16j K., Mikroszkblka dobrego zarzedzania, Warszawa 1994, Pietrasiiiski Z., Sam siegnij do psychologii, Warszawa 1986 (dla ucznia), Rosolek A,, Kultura zawodu, Poznati 1995, Sarna P., Kultura zawodu, Poznati 1995, Skoczylas G., Sztuka podejmowania decyzji, Krak6w 1994, Sparks R. W., lstota poczucia wlasnej wartohi, L6di 1995, Stewait D. M.. (red.). Praktvka kierowania. Warszawa 1995. . . ,' Szlusck I:.. Wslqp do dydaklyk~ prt.edmio16w zawodouych. l<adoln 1995, S,drnan S., Nalun, osobuwobt i charakter czlowieka, Krak6w 1995. \Vovach R B . Jak zoslat orzvw6dca7 dla uczniOw szk61 brcdnich. CODN. . - Zg6lkowie H. i T., Jqzykowy savoir-vivre, Poznari 1992, Cwiczenia Bollers R. N., "Spadochron", praktyczny podrqcznik dla os6b planuj;lcyclt kariek-q, szukajq- cych pracy i zmicniajqcych zaw6d, Wanzawa 1993, Cooper P. I., Sprawne porozumiewanie siq. 114 scenariuszy Cwiczeli z mbwienia i sluchania, CODN 1994, Chomczynska-Miliszkiewicz M., Pankowska D., PolubiC szkolp, Cwiczenia grupowe do pracy wychowawczej, Warszawa 1995, Dzierzgowska I., Szkola dyrektorbw, CODN 1995, Hamor H., Klucz do efektywnoSci nauczania. Podrecznik dla nauczyciela, Warszawa 1994, Ha~ner H., Program lekcji wychowawczych, Wamzawa 1993, Idziak W., Testy, gry i Cwiczeniadla menedter6w od 12-107 lat, Koszalin 1990, Sierpiiiska H., Podrqcznik dla lider6w klub6w aktywnego poszukiwania pracy, Warszawa 1993.

W S K A Z ~ W K I METODYCZNE Zngadnienia psycliologii i socjologii s;l nowynii treScianii naucznnin, kl6rc wprowadza sip obccnie na r6tnych szczcblach kszlalcenia. Wiedza o saniyzn aobie i o wzajemnych relacjacll z inovmi ludinii iest bowiem szczee6lnvm rodzaienl wiedzv. Kwestie modulu EPS wzaiem- - . nie sip uzupeliiiajq z lreSciq inodolu "lnlogrscja i rozw6jr4 - modulu realizownncgo w picnvszcj klasie, a obejniujqccgo takie zagadtiienia jak: ascrtywoobC, sukces, style tyciowe, emocje i uczucia, postawy, slres. Zasadniczym cclem rciilizacji modulu EPS jest przekazanie uczniom podstawowej wiedzy o rozwoju osobowoSci i funkcjonowaniu w zespolc oraz poglpbianic praktyczoych umiejptnoSci decydujqcych o tym rozwoju i funkcjonowaniu w grupie. W czasie zajpd uczniowie powinni rozwijaC r6tne cecliy osobowoSci, uczyC aiq porozun~iewania z innymi ludimi, konstruktywnego rozwiqzywania konfliktbw i problenibw, podcjmowania dccyzji i odpowicdzialnobci, wypelniania swojej roli w zespole. W programie przyjpto zasadq uczenia sip p r ~ e z dobwiadczenic. W mclodzie nauczania r6w- inowatyt sip powinno przekazywanie wiedzy i sa~niodzielne odkiywanie jcj. Cliodzi o stworzenie syluacji, w ktdrej wszyscy czlonkowie zespolu aktywnie uczestniczq w dwicze- niach, dzielq sip swoimi odczuciami na temat sanlego Cwiczenia i jego zastosowania w kontaktach miqdzy ludimi oraz zdobywajq wiedzp teorotycznit. ewiczenia winny skladaC sie z nast~ujqcych element6w: * ROZGRZEWKI: kmtkie, fizyczne lub umyslowe, pise~nne lub ustne Cwiczcnie, kt6re po-

zwala uczestnikom skoncentrowad siq na postawionycli im zadaniach, * WPROWADZENIA: obejmuje przygotawanie Cwiczenia oraz przedslawienie jego celu. W

zaawansowanej gmpie cele n~ogq by6 definiowane nie przed rozpoczpciem Cwiczenia, lecz w jcgo trakcie,

* WYKONANIA ~WICZENIA: pozwala zdobyC dobwiadczenie, z kl6rego niotaa ko~zy- stad w innycli sytuacjach tyciowych. ewiczenia powinny zachqcad do inlensywnega uczeslniclwa, umotliwiaC osiitgnipcie zakladanycli cel6w (umiejptnobci) i zapewnid wla- Sciwe proporcje mipdzy teoria, a praktykq. Trebci teoretyczne lnogq by6 wprowadzane przed lub po dobwiadczeniu.

* PODSUMOWANIA: jest to najwatniejszy element uczenia sip przez dobwiadczenie. U- motliwia uczniom przemyblenie i nazwanie tego, czego sip nauczyli i daSwiadczyli w czasie zajpC oraz szukanie zwiqzk6w mipdzy Cwiczeniami, a sytuacja~ni tyciowymi.

Zajpcia nalety tak zaplanowad, by odbywaly sip one w czasie dw6ch lqczonycll godzin lekcyjnych tygodniowo plus jcdna godzina. Przest~zeri sali naletv zaarantowat tak. abv ulatwiC komunikacie. . . . - Niezbpdnyni wamnkiem zrealizowania operacyjnych cel6w ksztslccnia jest stosowanie r6t- norodnych metod nauczania, w tym aktywnych metod pracy ucznia oraz rozlicuiych Cwiczeli, wbr6d kt6rvcb winnv bvC dwiczenia oceniane i nie oceniane. , , Nieodzownym elementem procesu nauczania -uczenia siq sq Srodki dydaktyczne - ich dostpp- noSC i r6tnorodnobd. Przed przystapieniem do prowadzenia zajpC nauczyciel powinien zapoznaC sic z cat* doku- mentacjqprogramowa obejmujqcqr6wniet testy. Wybranie wlabciwej melody pracy, przygotowanie odpowiednich Cwiczeli oraz stosownej gamy brodk6w dydaktycznych, wymaga starannego przygotowania sip do zajeC i cigglego weryfikowania sposob6w i form oraz Srodk6w e dzialaniu dydaktyczoyni. Nalety mieC na

, , , uwadze, i t treSci modulu EPS nie wyslarczy tylko zrozumieC i zapamiptaC ale nalety je z oowodzeniem zastosowaC w oraktvce - w konkretnych syluaciach tycia zawodowego, co- . . . . . - dziennego i publicznego. Celem realizacji modul6w jest bowiem rozwijanie konkrelnycli umiejqtnoSci psychologicznycli. W rozwijaniu tych potencjalnych motliwoSci pomocaa i

nieodzowna iest otwarta i orzviazna oostawa nauczvciela wobec uczni6w. Nalety r6wnieA

. - . . . . wysokim poziomie c h ~ c i (motywacji) do nauki, oraz wzrost kompetencji uczni6w.

. . -

i 3 tabela: tempcrarnent, a sty1 pracy, =, psychotesty, 3 trcSC Cwiczch i zwiqzane z nimi pornoce.

kad : ' . ' . :~ps /2 ,;:,':?

UCZEN MUSI UMIEC: sprawnie porozumiewad sip z innymi ludimi . porozu~niewad sip stosujtc r6tne poziomy i style kornunikacji, rozwijat odpowiednie cechy komunikacji werbalnej i niewerbalnej, stosowad r6tne techniki i reguly aktywnego sluchania, elilnioowat bariery komunikacji, na kt6re ma sip wplyw, przygotowad publiczne wystapie~iie zgodnie ze sztukqretoryki, . kierowat dyskusjq stosuj~c skuteczne i uczciwe narzqdzia i zasady dyskusji, brat czymy udzial w r6knego rodwju dyskusjach, . prowadzid proste negocjacje

T ~ S C Wystapienia publiczne: cel retoryki, etapy przygotowania wystapienia, treSt i fonna wystt- pienia, ilwagi dolycztce prelegenta. Dyskusja: skuleczne i uczciwe narzqdzia dyskusji, Siodki p~zekonywania, zasady techniczne dyskusji, nielojalne narzqdzia dyskusji, rodzaje dyskusji. Cechy dobrego dyskutanta. Negocjacje: pojecie negocjacji, teclmiki i zasady skutecznycl~ negocjacji, trzy strategie w negocjacjach (miqkka, twarda, oparia na zasadach). Trzy fazy negocjacji. Cechy dobrego ne- gocjatora.

CZAS: 12 godzin

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne : 3 zestaw foliogram6w: cele oratorskich wystapie~i (docere, delectore, movere), etapy przy-

gotowania wystapienia, treS6 i forma wystapienia (jakoSd referatu), uwagi dotyczqce prelegenta,

= zaltczniki: Zasady umiejqtnego wpowiadania sip, JesteS dobrym m6wcg zeslaw foliogiam6w: og6lne zasady prowadzenia dyskusji, zadania i obowiqzki prowadzq- cego dyskusjp, planowanie i przebieg dyskusji, rodzaje dyskusji,

s zaltczniki: Wamnki powodzenia w przekonywaniu, chwyly erystyczne - nielojallie narz* dzia dyskusji, Jak umiejptnie krytykowa6,

3 zestaw foliogram6w: pojqcie negocjacji, kiedy naleky prowadzid negocjacje, przygotowa- nio negocjacji, fazy negocjacji, propozycje w negocjacjach, zasady skuteczoych ~negocjacji, Twojc prawa w negocjacjach, podstawowe kroki negocjacyjne, rodzaje at.gu- nicnlacji perswazjjocj, uwagi dotyczqce nogocjatora,

r;, tabela: style negocjacji, *rysnnki: "Istota negocjacji", "MySI paflnerem", "Przygotuj kilka wersji rozwitzania pio-

blemu". a zaltczniki: Poprawne kornunikowanie sip w negocjacjacb, 3 psychotesty,

, , . a wideokasety, magnetofon, kamera.


mod61 og6lny. ':I.EMENTY PSYCHOI.OGI1 I'SOCJOLOGII PRACY n~odul~cdnos&~wy : Radzenie subic w sytunrjnch trudnych 1 kunfliklonych kod : El's13

UCZEN MUSI UMIEC: radzit sobie w svtuaciach tmdnvch i konfliktowvch. . . . . . uiwiadomib sabie typy sytuacji trudnych i konflikt6w motywacyjnych oraz sw6j sty1 reagowania na hudnoSci i niepowodzenia. uiwiadamit sobie czym jest frustracja?, jak reaguje czlowiek przetywajqc frustracjq?, jak radzib sobie z fiustracjq i zioSciq?, dingnozowat swoje zachowanie w sytuacji tnidnej, rozwiy~ywab sytiiacje tmdne w oparciu o o s i ~ n i e c i a wsp6lczesnej psychologii, . uSwiadomiC sobie istote konfliktu. konlliktu oozorneao i rzeczvwiste~o oraz oroces roz. woju konfliktii i prawidfa ppschol~giczne towarzyszqc~ konfliktiwi,

- uSwiadomiC sobie postawy ludzi w sytuacji konfliktowej ornz rozpoznat sw6j sly1 reagowania w sytuacji konfliktowej (agresja, itlegtoSC, aserlywnaSC), . rozwijad unliejqtnokci konstruktywnego spierania s i a . wybraC i zastosowad w danej sytuacji odpowiedniq metode rozwiqzania konfliktu.

T ~ S C Sytuacje trudne: typy sytuacji trudnych, style reagowania na trudnoSci i niepowodzenia, konflikty rnotwacyjne, reakcje na frustracje, agresja i sposoby radzenia sobie z niq. Konflikty: pojqcie konfliktu, konflikty pozome i rzeczywisfe, plaszczyzny konfliktu, eskalacja konfliktii, psychologiczne aspekty konfliktu, tr6dla konflikt6w, postawy ludzi w sytuacjach konlliktowych, jak radzit sobie z konfliktem?, metody r0zwi;izywdnia konflikt6w: rnetada bez poiaiek, negocjacje. Przyczyny konflikt6w w miejscu pracy. Zapobieganie konfliktom i rozwirizywanie ich.

CZAS: 16 godziny

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA Srodki dvdaklvczne : . . =I zeslaw foliogram6w: pojpcie i typy sytuacji trudnych, dwa style reagowania na trudnoSci i

niepowodzenia, typv konflikt6w motywacyinych, reakcje na frustracjc, zamiast zloici, . . . . ... =, tysunek: Sytuacja tmdna, Konflikty motyw6w. =, zestaw foliogram6w: pojecie i rodzaje konflikt6w, eskalacja konfliktu, psychologiczne

aspekty konfliktbw, osobowoEiciowe 2r6dla konflikf6w, postawy ludzi w sytuacjach kon- fliktowych, jak radziC sobie z konfliktem?, kroki metody bez poratek, jak negocjowab w konflikcie, przyczyny konfliktu w miejscu pracy, zapobieganie konfliktom w miejscu pra- CY 3

2 wideokaseta, =I psychotesty 3 treSC Cwiczeii i zwiazane z nimi pomoce.

POMIAR DYDAI<TYCZNY Test

mod61 og6lny. ELEMENTY PSYCHOLOGIII SOCJOLOGII PRACY

~ C z E f i MUSI UMIEC: rozwijad umiejptnoSci spoleczne: urniejqtnaS6 wsp6kpracy i wspomagania sie w zespole (grupie spolecznej), przestrzegaC zasad pracy ustalonych przez gnlpa, rozpoznaC swoje tendencje konformistyczne i nonkonformistyczne, rozwijat tw6rczoiC i niezaletnoSC (ja prywatne i ja spoleczne), odpowiednio pelnit swojq role w grupie, unikat 161 utiudniajacych dobre funkcjonowanie grupy, . rozwijad cechy decydujqce o przyw6dztwie w gtupie, pozytywnie wplywad na sukcesy i efekty pracy zespolu, dostrzegad, definiowad i rozwijad problemy grupowe, . podejmowad decyzje osobiste i grupowe.

TRESC Organizacja (stmktura) grupy. Etapy tworzenia grupy. Zasady pracy grupy. Konformizm i nonkonformim grupowy. Role w grupie: zwiazazane z realizacjq zadati, z kontaktami miqdzy ludimi. Role utrudniajace dobre funkcjonowanie gmpy. Cechv. umieietnoici i zadania lidera eruov. R6tne t w v kierownik6w. a stvle kierowania. . . . . .. .., . . CzyMiki wplywajqcce na s u k c e ~ i efekty pracy zespolu. Dostneganie, definiowanie i rozwiazywanie problem6w. lndywidualne i giupowe podeimo- wanie decyzji.

CZAS: 14 godzin

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dvdaktvczne : . . 3 zestaw foliogram6w: elementy giupy, tabela: "Analiza funkcjonowania grupy (klasy) w

aspekcie fonnalnym i nieformalnym", etapy tworzenia grupy, zasady pracy grupie, typy konform~zmu, c z y ~ i k i nasilajace konformizm, role w grupie, cechy i zadania lidera, typy kierownik6w, style kierowania, rysunki: "Wplyw stylu kierowania na efekty pracy i zachowania miedzyludzkie"' czynniki upl)wajlli?ce n:, sukccs prbcy respolu, lypy syluncji problemou yil,. n.eloJy 1x,.ui.(,.yuanl.i s)tuac)i ~ O Z I ~ ~ W C Z Y C I I , problenl) i konflikty poznawcze, rysunek' I . ~ o . ~ n t p o d q n ~ ~ u a n l a Jcc),jt', trlb~I3. 'Iabcln rw.~$iazati",

3 psychotesty, =, treSC Cwiczen i zwiqzane z nlmi pomoce.


mod61 og6lny.KULTUKA 1 E T Y K A I'RACY

kod : KEPI0

WSTI$P Realizacja niodulu wylnaga od ucznia znajomoici lrcici modulhw przedmiotu: clementy psycliologii i socjologii pracy, oraz takicli pojqC, zagadnieh i ustaw jak: norma prawna, bczrobocic, Kodcks pracy.

CEL O C ~ L N Y Cclcm realizacji modulu jest zdobycie przcz uczni6w wiedzy i urniejqtnoici decydujqcycli 0

poziomic kultury i etyki pracy.

CELE Uczeli b ~ d z i e umial: . rozwijaC kulturq osobistq(osobowq),

slosowad normy i zasady dotyczqce potqdanych zacliowali w miejscu pracy, doskonalit poziotn kultury pracy, poprawiaCjakoi6 pracy swojej i gmpy, . ulepszaC swoje slosunki z innymi ludimi, . uniiejptnic ksztallowad 1otsamoSC przedsipbiorshva i wplywad na jcgo wizemtlck, ronvijaC dyspazycje i utnvalad posfawy, kt6re pobudzajq do zachowan zgodnych z zasadami moialnego poslqpowania (z treiciqetyki zawodowej), dbad o dobrq reputacjp swojq i pnedsiebiorstwa,

r samodzielnic postrzegaC i rozstrzygaC kwestie moraine problemhw ekonomicznych.

MODULY JEDNOSTKOWE

Godzitiy do dyspozycji nauczyciela przeznaczone sq do realizacji treici ksztalcenia wynikajqcych z potrzeb danej grupy uczni6w.

SRODKI DYDAKTYCZNE: 3 wykresy, rysunki, schcmaty, 3 iluslracje i fotografie. = podrpczniki, slowniki, encyklopedic, kodcksy etyczne =, zeszyly do Cwiczcli, =, foliogramy i pncArocza, 3 taimy magnelofonowe, 3 wideokasety,

=1 rzutnik pisma, =) grafoskop, - magnctofon, =2 I c I c ~ ~ Z O I ~ . a lablicc do pisania ol.az flaticlowe i niagnctycznc.

LITERATURA: Betlnarski A., Lorctlczcwski R., Materialy pomocnicze do zajqd z laboratoriutn treningu kic- rowniczego, tom I, Toroh 1994, Bolles R. N., "Spadochron", prilktycztly podrccznik dla os6b planujtlcych karierg, szukajq- cych pracy i zmicniajqcych zaw6d, Warszawa 1993, Daiikowska M., Nastolatki i bon ton, Warszawa 1990, Haiiley H., Dobre manie~y, Warszawn 1994 tlol6wka J., Problcmy etycztle w literaturze piqknej. Podrqcznik do etyki din 111 klasy szkoly Sredniei. Warszawa 1994. .. Kalinowska A., Ekologia-wyb6r przyszloici, Maika 3.. Rozwatania o elyce vracy, Wroclaw 1986. ~ a i s h a l i ~ . , GodnobC i szacunkk, roct taw 1994, Miksza M., ZyC, alcjak 7, Krak6w 1994, Minus P.. Etyka w biznesie. Warszawa 1995. Olejnik s., ~eo log ia rnoralna, tom 2,3,6, ~ a i s z a w a 1988, Ostalowska L, Ada to nie wypada, Warszawa 1992, Pietkiewicz E.. Etvkieta mekdtera. Warszawa 1993. . . Pietkiewicz E., Savoir-vivre dzisiaj, Warszawa 1990, Protard O., Szigeti P. A., Savoir-vivre na uslugach twojej firmy, Warszawa 1993, Rosolek A,. Kultura zawodu. Warszawa 1995. . ~-

Sarna P., Kullura zawodu dla ekonomislbw, Poznali 1995, Saniowski S., Fwckowski E.. Problcmv etvki, Bydgoszcz 1993 . . . - Skarowski H., Bye chrzdcijanincm i obywatelem dziS Refleksje o postawach moralno- spoiccznych. Warszawa 1994, Szlosek F., Wstgp do dydaktyki przedmiot6w zawodowych, Radon? 1995, kroda M., ldee clyczne starotytnobci i brcdniowiecza. Podrqcznik do ctyki dla I klasy szkoly bredniej, Warszawa 1994.

WSKAZ~WKI METODYCZNE

Zakres temalyczny modut6w obejmujo podstawowe zagadnienia kuitury i etyki pracy. Duty wplyw na taki, a nie inny dob6r treSci miato zatotenie te: uczniowie maia niewielki zas6b . . wiedzy teoretycznej i proktyczncj z danych dyscypiin; na brednim szczeblu ksztalcenia w szkole zawodowej, wyb6r dotyczyd powinien trebci decydujqcych o stopniu (jakoSci) przyaa- towania ucznia do podjqcia Dlatego treSci p;ogramu dotyczi wyjaii~jaoia i charakterystyki najwatniejszych problen~dw moralnych zwiqzanych ze sferq osobowego rozwoju cztowieka i jego zwiqkami z innynii ludimi w procesie pracy, oraz prezentacji problematyki szczeg6towej w ramacli etyki kupieckiej; jego konipetencji, kullury osobislej i zaangatowania w podnoszenie poziomu kultu~y pracy i elycznego poziomu dzialah zawodowych.

I . Program KEP zarysowany ponitej ma charakter teoretyczno-praktyczny. Obejniuje on , opr6cz wyktad6w r6wniet Cwiczenia w postaci dyskusji, gier symulacyjnych, metaplanu i

il~nych r6tnorodnych, aktywnycli metod pracy ucznia. W toku prowadzenia zajpf. obraz og6l- ny moralnobci (wartobci, cele, powinnoSci - nonny zachowania) powinien wi@zat siq z

diagnozq konkretnych zachowari i dobwiadcze6 na gruncie Aycia codziennego, publicznego i zawodowego. Taki spos6b realizacji tematyki zajqC powinien umo.tliwi6 osiagniqcie celu dydaktycznego tj. pobudzenia uezni6w do refleksji moralnych, rozwijania ich wratliwoSci , moralnej, aktywnego udzialu w fomulowaniu i rozwiqzywaniu problem6w etyki biznesu oraz ksztaltowaniii umiejqtnoSci decydujqcych o poziomie kultury pracy. Niezbpdnym warunkiem zreaiizowania operacyjnych cel6w ksztalcenia jest r6wniet spelnie- nie nastepujqcych warunk6w: - pned przystapieniem do prowadzenia zajqt nauczyciel powinien zapoznat sip z calq do-

kumentacjqprogramow& obejmi1jqcqr6wnie2 testy, - zajqcia nalety lak zaplanowat, by odbywaly sie one w czasie 90 i 45 minut w tygodnio.

Daje to moiIiwoSC problemowego razpalrywania treici, - plzestrzeri sali zaarantowat tak, by ulatwit kornunikacjg - nieodzownym elementem proceso uczenia sip sq Srodki dydaktyczne - ich dostepnokt i

roLnorodnob6, - islotnq role odgrywa rbwnie:! ukazywanie uczniom pmaktycznych zwiazkdw i zaleAnoSci

mipdzy szczeg6lowymi treSciami odrqbnych modul6w KEP i EPS np. korelacja bloku pa- Swiqconego kultilne pracy z takimi zagadnieniami jak: potrzeby, wartoSci, atuty zawodowe, asertywnoit, szluka komunikacji, ...

Wybranie wlaSciwej melody pracy, ptzygotowanie odpowiednich Cwiczeri oraz stosowanie gamy Srodk6w dydaktycznych, wymaga starannega przygotowania sip do zajpt i ciaglego weryfikowania sposob6w i form dzialania dydaktycznego. Paiqdane jest by n~odul KEPI3 "Zasady zachowania w miejscu pracy" zrealizowat metodq oroieklbw: ~~czniowie ~rzvPatuia i orzeorowadz$ zebranie, oodczas kt6repo pnedslawia . . . . - . . . . - . wszystkie treSci modulu. Uczniowie - uczestniczqcy w zebraniu jako prelegenci, mogq przy- gotowaC pokaz ~nody, plansze, filmy - by w spos6b alrakcyjny om6wiC zagadnienia modula. Zadaniem nauczvciela iest vrzvdzielenie odeowiednich 161 uczeslnikom zebrania. UWAGA! ~ a l e i y do l~ . t y th s~e lk i c l> starali', by poziom kultury pracy na lekcjach by1 zbli20- oy do syluacji modelowej. W ra'ie potrzeby nalety ZaproponowaC ucztliorn analizq wskainikbw obniienia pozion~u kultury piacy oraz opracowanie ;lanu poprawy jakokci pracy czy stosunk6w miqdzylodzkich (wykorzystujqc np. metode metaplanu).

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA =I Srodki dydaktyczne: =, zcslaw foliogrambw: :, okroSlenie moralnoSci, clyki, etyki zawodowej, pracy , podslawowych kategorii etycznycli,

przyklady cn6t moralnych, osobowo6ciowe skulki bezrobacia, jakoSC i motywy pracy, kryloria moralnej oceny zachowania pracownika, funkcje pozaprodukcyjne i rozwojowe przedsiqbiorstwa, charakterystyka postaw zawodowych okonomisty, tr6dla obowiazk6w. korzySci i kosziy wypelniania obowi@6w, czynniki decydujwe o reputacji przedsiebiorstwa, argulnentacje etyczne w biznesie.

:,testy, =, ankiety, =, kodeksy etycznc, a trc6C Cwiczcri i zwi+zazanc z Cwiczeniami pomoce, :, kasela magnclofonowa.

POMIAR DYDAKTYCZNY Tesl

mod61 og6lny: KULTURA I ETYKA YHACY ' ' niodul jrJoosrkowy : K~slturu prary kacl : KEPI2 ;. . , . .

UCZEN MUSI U M I E ~ : doskonalit pozioln kultury pracy (kuilury organizacii). . . . . . - . .. rozwijaE cecliy, uniiejptna6ci i postawy zwiqzane z oczekiwanianli pracodawcdw, . umicjptnic kszlaltowat totsanioSt przedsipbiorstwa, (szkoly) i wplywat !la jego Gej) wizemnek, . odwiadomit sobie znaczenie i pofrzebp okazywania szacunku oraz wcliowatiia ,lie zaslu- gujqce na szacunek, . okazvwat szacunek. wykryC ir6dla i okre6liC nastqpshva obnitenia kultury wsp6ltycia, . ulepszyt swoje stosunki z innymi ludimi w procesie pracy (uczenia s i d - ksztaltowat kulture zachowania sip w mieiscu pracy (szkole), . . . modyfikowat wlasne zacliowanie.

T R E S ~ Co decyduje o poziomie kultury pracy? Jakie s+ warunki ksztaltowania sip kultury

pracy? Kultura organizacji. Oczekiwania pracodawcy (stosunek do pracy, pozytywne nawyki w pracy, urnicjplnoit wsphtpracy, poszanowanie autorytet6w, ocena pracownika). Odpowiedzialno6t pracownika (ucznia) za ksztaltowanie czynnik6w okreSlajqcych to2mnoSt przedsipbiorstwa (szkaly) i tworz;icych jego (jej) wizerunek. Co razumicmy pod pojpcieln "szacunek"? Jak okazywaC szacunek? Szacunek w biznesie. Mechanizmy, kt6re prowadzq do utraty szacunku, lub utmdniajqjego okazywanie. Odbudowa utraconego szacunku. Czynniki determinujqce stosunki mipdzyludzkie. Typy zachowali interpersonalnych. Sympa- tie i antypatie. Deformacje i destmktywne uklady stosunk6w miqdzyludzkich. Podstawowe przeslanki moralne ukladania relacji miqizyosobowych. Postawy moralne wobec innych ludzi. Doskonalcnie stosunk6w mipdzyludzkich. By6 wartoSciowym pracownikiem. Modyfikacja wlasnych zacliowiui.

CZAS: 27 godz.

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA ~ r o d k i dydaktyczne: 3 zestaw foliogram6w: czynniki decydujqcc o poziomie kultury pracy, warunki ksztaltowa-

nia sip kultuly pracy, pojpcie kullury organizacji, oczekiwaoia pracodawcy, czynniki oddzialujqce na wizerunek firmy, pojpcie szacunku, werbalne i niewerbalrie sposoby okazywania szacunku, wzajemnc okazywanie szacunku w relacjach zawodowych, elenienty utmdniaja.ce okazywanie szacunku, postawy lekcewatqce w stosunku do innycll oshb, sposoby odbudowy utraconego szacunku, czynniki detenninujqce stosunki niiqdzyludzkie, typy zachowali interpersonalnych, deformacje i destmktywne uktady sfosunk6w miqdzy- ludzkicl~, przeslanki ~noralnc ukiadania relacji z ludhrni, postawy morallie wobec inoych ludzi, doskonaleaie stosunk6w miqdzyludzkich, cechy, umiejptnoici i postawy watlolcio-

. . wego pracownika, sposoby modyfikacji wlasnych zachowari, przeirocLa,

3 wideokaseta,

3 treSC Cwiczeri i zwiqzane z Cwiczeniami pomace.


mod61 ogblny: inodul jednostkowy : Zasady zaeliorvani k0d :

U C Z E ~ ~ MUSI UMIEC: rozwijaC kulturp osobistq(osobow~. pielqgnowaC kulturq jpzyka, dbaC o swoj wyglqd zewnptrmy, higienqosobistqi stan zdrowia, umiejqtnie ubraC sie do pracy, . stosowaC normy i zasady dotyczace potqdanyeh zachowari w miejscu pracy. stosowaC zasady slu2bowego savoir-vivre'u, zorganizowaC zebranie lub ime spotkanie slutbowe, ustali6 miejsce przy stole dla goici, . wykonywaC obowiqzki gospodarza spotkari slutbowych, doskonaliC poziom obslugi klienta, dbaC o kulturq lokalu sklepowego, odpowiednio zachowywaC siq na sali sprzedatowej, doskonaliC proces sprzedaiy.

TRESC Jak rozwijaC poziom kultury osobislej (osobowej)? Jakie elementy decyduja o kultu-

me jqzyka? Jak dbaC o wyglqd zewnptrzny? Jak ulr~ymaC dobry stan zdrowia i higieny osobistej?

Jak ubieraC sip do pracy? Savoir-vivre nastolatkbw i dobre rnaniery pracownik6w: zasady przedstawiania, witania, tyto- lowania, spotywania posilk6w, estetyki miejsca pracy, prowadzenia rozm6w telefonicznych.

Jak zorganizowaC zebranie oraz spotkanie towarzyskie towarzyszqce kontaktom slut- bowym. Udzial w zebraniach i spotkaniach towarzyskich.

Kultura obslugi klienta. ZnajornoiC ofeny handlowej. Kultura lokalu sklepowego. Zachowanie na sali sprzedatowej. Kultura proeesu sprzedaty.

CZAS: 20 godz

WARUNKl DLA NAUCZYCIELA i'rodki dydaktyczne: 3 zestaw foliogran16w: elementy kultury osobistej, elementy kultury jc~yka, okreilenie

zdrowia i higieny, nurty profilaktyki kosmetyczno-estetycznej, zasady komponowania u- bioru do pracy, reguly dotyczace slutbowego savoir-vivre'u, rodzaje zebrati, formy kontakt6w towarzyskich, , rysunek: "Plzydzielanie miejsc przy stole", rysunek: "Nakrycie podstawowe", rysunek: "Rodzaje kieliszkbw i szklanek", obowiqzki gospodarza.

* przeirocza, 3 czasopisma,

wideokaseta.

POMIAR DYDAKTYCZNY Tert

WSTQP Przystqpujqc do realizacji modulu uczeli powinien posiadad wiedzp i umiejptnoSci z zakresu prawa, ekonomii, rachunkowoSci, ekonomiki oraz praktyki zawodowej w zakresie zrealizo- wanym w klasach 1-111. W trakcie realizacji tego modulu wymagana jest c ig la i systemalyczna korelacja z treSciami modul6w realizowanych w klasach IV i V.

CEL O G ~ L N Y Uczeri bpdzie przygatowany do pelnienia na ~ynku pracy roli pracodawcy i pracobiorcy.

CELE Uczeri bqdzie umial:

stworzyd koncepcjp przedsipwzipcia gospodarczego, . dokonaC analizy oplacalnoSci ckonomicznej przedsipwziccia, podjtd csynnoSci prawne umoitliwiajqce legalizacjq dzialalnoSci gospodarczej, wybrad korzystna formp kapitalu obcego, . cwidencjonowaC przebieg proces6w gospodarczych . obliczyC wysokoSC naleitnycl~ zobowiwali podatkowych. . przygotowad sip do podjqcia pracy.

MODULY JEDNOSTKOWE

Godziny do dyspozycji nauczyciela przeznaczone sq do realizacji treSci ksztalcenia nie objalych programern nauczania, a wynikajqcych ze stalego rozwoju nauki i techniki oraz zwiqzanega z tym wprowadzania nowych rozwiqzali technicznych, technologicznych, eko- nomicznycli i innych.

SRODKI DYDAKTYCZNE: Ipatrz moduly jednostkowe.

WSKAZ~WKI METODYCZNE W trakcie realizacji moduh! nalety polo?.yC nacisk na umieje+tnoSci praktyczne w oparciu o zdobyiqjut wiedze teoretyczng Uczeli gromadz4c pel114 dokumentacjq zwiqaii;\z rcjestracjq i prowadzeniem dzialalnosci gospodarczej powiiiien by6 przygotowany do rozpoczpcia sarnodzielnej dzialalno6ci gospodarczej. Ocenianie ucznia bedzie sie odbwalo na oodstawie ieno aktwnoSci w reaiizacii modulu . . . - p4>rzu LICIPF~I I ICI \YO w t~l i~zeniach UTJL skampleto\\an~e ~ n d y \ ~dl.aln~j I C C Z ~ ~ ocznla NIC p r i e w ~ d ~ j e siq u lym module porniaru dyrl~klyczncgo w f o m ~ ~ e lcriu Rcallz,.j+c niodul itale- t y wwykorzystat aklywizujqce melody naucz&ia w fym: melodp projekMw, g j symulacyjne, metodq "burzy m6zg6w". Najbardziej zalecanq metodq jest metoda projekl6w. Nauczyciel musi pozostawiC dutq swobodp uczniom w wborze tematu oroiektu i soosobie rozwiazania . . problemu. ~ednocze~nie powinien czuwaC nad prawidlowq realizacjq prograniu nauc&inia. JeBli tematyka zaproponowanych przez uczni6w projekt6w nie wyczerpuje trehci przewidzianych do reaiizacji w programie nauczania, nauczyciel ~nusi brakujGe~tematy zrealizowad przy pomocy innych metod nauczania. Uczniowio powinni realizowat program w grupach 4- 6 osobowycli, kt6re powinny by6 stale w trakcie realizacji calego modulu. Nauczyciel powinien ukierunkowaC pracq uczni6w w danej grupie stnraj;\c sip wyloniC jej lidera. Zaleca sia, aby poszczeg6lne grupy uczni6w podejmowaly r6me formy dzialalnoici gospodarczej, a w przypadku wyboru idenlycznej lub podobnej pmponuje sip stworzenie konkurencji rynkowej.

uczei4 MUSI UMIEC: oceniaC wlasne predyspozycje oraz umiejptnoSci zawodowe potrzebne do prowadzenia danej formy dzialalnoSci gospodarczej, uzasadniC wyb6r rodzaju przedsipwzipcia gospodarczego, podaC ir6dla informacji o N i t i wykorzysta6 je w realizacji przedsipwzipcia, zastosowaC pmsle metody marketingu dla ustalcnia wielkoSci potencjalnego rynku geo- graficznego, . sponqdziC portret typowego konsumenta produktu, zebra6 informacje o istniejqcej na wybranym rynku konkurencji oraz oceniC szanse i za- groienia, jakie rnogqpojawiC sip na tym rynku, . dokonaC szczeg6lowej charakterystyki produktu z uwzglpdnieniem jego ceny, kanal6w dystrybucyjnych i form promocji.

TRESC Ocena wlasnych predyspozycji i umiejqtnoSci niezb~dnych do prowadzenia dzialalnoici gospodarczej. Wyb6r rodzaju dzialalnoSci gospodarczej na podstawie informacji o rynku, uzyskanych z i6inych ir6det. Badanie wybranego rynku lub jego segmentu. Stworzenie por- trelu typowego konsumenta. Kim s4 nasi konkurenci? Opracowanie strategii marketingowej prodt~ktu.

CZAS: 14 godzin

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA ~rodk i dydaktyczne: =, przykladowy plan dziakti marketingowych przedsipbiorcy, 3 aikusze robocze, ankiety, =plansze (foliogramy): kanaly dystrybucji, Srodki promocji, =, katalogi gospodarcze.

I'OMIAR DYDAIITYCZNY Teczka ucznia zawierajqca: * opisy wyn~agaii kwalifikacyjnych dla 1;Snych zawod6w. * tabelaryczne por6wnanie kwalifikacji ucznia z wzorcami wymagati dla danego zawodu, * dane statystyczne GUS i terenowego urze.du statystycznego, publikacje statystyczne (np.

"Stmktura demograficzna i spoleczno-zawodowa ludnobci" dotyczqce rynku, * zebraoe i opisane infomacje o rynku lokalnym uzyskane w urzcdach administracji samo-

rzqdowej, organach sqdownictwa, izbach gospodarczych itd., * wykaz podmiol6w gospodarczych danej branty, * kr6lkq ankielp skierowan* do potencjalnych nabywcdw, r arkusz roboczy - ocena wielkoSci polencjalnego rynku (zajety i nie zajpty obszar rynku), * plan dzialati marketingowych dla wybranego produktu, bpd&cego przedmiotem dzialalno-

Sci gospodarczej.

W S K A Z ~ W K I METODYCZNE Uczeri powinien oprzeh wyb6r rodzaju plzedsiewziqcia gospodarczego na wiedzy, jakq zdo- by1 podczas dotychczasowej nauki i praktyk zawodowych. Uczniom niezdecydowanym nalety zasugerowah rodzaj dzialalnoSci lub wskazaCir6dlo infonnacji na ten Lemal. Jeteli ucteri stwierdzi u siebie brak pot&danych predyspozycji i umiejptnoSci, nalety jego uwagq skierowah na inne obszary dzialalnoSci gospodarczej. Badanie rynku uczniowie p o w i ~ i przeprowadzih korzystajqc z pnygotowanych pod kiemnkiem nauczyciela arkuszy roboczych zawierajqcych zestaw pyaA umotliwiaj@cych zebranie infonnacji o rynku i produkcie.

. . mod6iog6lny: ',,' ZAJ&CIA~RAIC~YCZNE modul jednostkowy : ; A ~ ~ a l l z a oplacalno8cl pnedrlpmlpcla gospodarezego kod : Z P I L .. , .

uczefi MUSI UMIEC: wysmzcg6lniC gl6wne skladniki majatku ttwalego i obrolowcgo przcdsiqwzigia gospo- darczcgo, . ustali6 i d d l a pochodzenia majqtku przedsiqwzi~cia gospodarczego . sponqdzid bilans otwarcia, . dokona6 oszacowania poziomu koszt6w stalycli i zmiennycli oraz przychod6w w skali mies~qca lub roku, . oszacowad spodzicwany zyski btufto i nctto, obliczyd wielkoS6 przychod6w, kt6ra pozwala o s i ~ n & pr6g rentownoSci przy zalotonyni poziomie koszt6w stalych i zmiennych, . przcprowadzit analizq wratliwoSci poprzez symulacjp zmiany koszt6w lub cony produktu.

T R E S ~ C:l,siakterystyka malqltko twalcgo i obrotowcgo niczbednego do reallzacji p n c ~ l s ~ q u r ~ q c ~ a gospod~rczcgo i!stalcnte struktuiy kapitalu - kapital wlasny i obcy. Bllans olwarcla Kns/.l) stalc i iniienne dzialalnoici gorpodarczri w u)bratlym przcJzialc c,aru. O s z a c o w a ~ : ~ ~ u i c . - . . . . . koSci przycbod6w, marty wynikowej, zysku brutto i netto. Analiza progu rentownoSci i analiza wr&liwoSci jako potwicrdzenie oplacalnoSci ekonomicznej wybranego przedsip- wziqcia gospodarczego.

CZAS: 20 godzin

WARUNKI D1.A NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: ir przykladowe bilanse olwarcia i rachunki wynik6w (r6tne formy dzialainoSci gospodarczej

w r6tnych przedsiewziqciach gospodarczych), 3 tablice (foliogramy): melody obliczania progu rentownoSci, kalkulacja koszt6w. kalkulacja

ceny, ir aktualne przepisy prawne rcguluj;lce zasady prowadzenia ewidencji gospodarczej. =1 wzory um6w sprzcdaty, dosfawy, najmu, dziertawy.

POMIAR DYDAKTYCZNY Teczka ucznia zawierajqca: t uoroszczony bilans otwarcia i rachunek wynik6w (prognoza spodziewanych zysk6w). * zestawienie poszczeg6lnycll pozycji koszt6w stalych i zmiennych, r rachunek progu rentawnoSci i analizy wratliwoSci wedlug przyjqtych przez ucznia zato-

tch, * cenniki towarowe i materialowe, t tabcle stawek amoflyzacyjnych. r wzory zam6wieA, ofefl handlowych, t umowy najmu, dzicrtawy, sprzedaty, itd.,

W S K A Z ~ W K I METODYCZNE Uczniowie powinni przypomnid sobie (praca domowa) zasady kaikulacji kosztbw, ceny oraz sporzqdzanie bilansu (palrz: modul ogblny - rachr~nkowoSC jednostek gospodamjqcych). W razie tn~dnoSci z klasyfikacj* kosztbw pnyszlej dzialalnoSci, uczniowie powinni zasiqgnqd inlonnacji bezpohrednio u przedsiqbiorcbw. Uczniowie mogq zastosowai r6toe metody ustalania progu rer1towno6ci np. metodq graficznq lub rachunkowq. Jeteli badanie progu renlownoici wykate nieoptacalno6d planowanego przedsiqwziqcia, nauczyciel powinien po- mbc uczniom zweryfikowad prryjete wczeSniej zalotenia.

, , UCZEN MUSE UMIEC:

wypetnii. dokumentacjq w celu uzyskania koncesji lub zezwolenia (w koniecznym przypadku), wypisai. lub wypelnid wniosek o dokonanie wpisu do ewidencji dzialalnoici gospodarczej, sporzadzii umowp spdlki, zaprojektowa6 wz6r pieczatki finnowej, wypelniC zgloszenie do ubezpieczenia osoby prowadzacej dzialalnoSC oraz zgloszenie do ubezpieczenia osoby wsp6lpracujqcej. wypelniC wniosek o nadanie slatystycznego numeru identyfikacyjnego REGON, wypelni6 wniosek o ohvaicie rachunku bankowego, wypelniC zgloszenie do Okrsowego Inspektora Pracy Paistwowej lnspekcji Pracy, . dokonaC zgloszenia o podj~ciu dzialalnoSci w Pahstwowej Inspekcji Sanitarnej, . wypelni6 zgloszenie rejestracyjne do urzedu skarbowego o podjeciu dzialalnoSci gospodarczej i o wyborze jednej z motliwych form opodatkowania

TRESC Ustalenie formy organizacyjno - prawnej podmiotu gospodarczego. Powstanie i dopelnienie obowiqzujqcej ewidencji dzialalnoSci gospodarczej prowadzonej przez osoby fizyczne. For- my dzialalnoSci gospodarczej wymagajace koncesji i tryb jej udzielania. Podejmowanie dzialalno6ci w formie sp6lek osobowych i kapitatowych - wymagania organizacyjne i kapitalowe. Pozoslale CZ~MOSC~ zwiqzane z podjeciem dziafalnoSci gospodarczej,

CZAS: 30 godzin

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: 3 regulaminy otwierania i prowadzenia rachunk6w bankowych i pornacniczych, 3 zestaw niezbednych dmk6w dokument6w, =, wzory um6w sp6lek, rr, obowiqzujace akty prawne.

I'OMIAR DYDAKTYCZNY Teczka ucznia zawierajqca: * zestaw prawidlowo wypelnionych dokument6w zwiqzanych z legalizacja wybranej przez

ocznia fonny dzialalnoici gospodarczej i rodzajem podmiotu gospodarczego.

WSIUZ~WKI METODYCZNE Uczniowie samodzielnie: - ustalaja adresy instytucji, w ktdrych bedq legalizowa6 dzialalnoSC gospodarczri, - gromadzq komplet niezb~dnych dokumcnl6w. W celu usprawnienia pracy uczniowie mogq korzystab ze wzor6w um6w i sporzqdzii wyciw z obowiqzujqcych przepis6w prawnycll.

n1od6l ogolny: Z A q C I A PRAKTYCZNE r!;:

lnud~l jednostkow~ : Porysklwanie zewnetnnycb fbdel flnansowanla dzlalalno- 6ci gospodarczej kod : ZP/4

UCZEN MUSI UMIEC: . zinterpretowad ofertp kredytowq bankow, wypelniC wniosek kredytowy i skompletowaC zalacmiki do wniosku, wskazad formy zabezpieczenia kredytu, obliczyC koszt zacia.gnielego kredytu, . obliczyC podstawowe wskainiki ekonomiczne i zastosowaC je w biznes - planie,

r przeprowadziC analizp SWOT, wybraC firm? leasingow* i scharaklcryzowaCjej ofefle. por6wnaC oferte leasingowqz kredytowq i wybraC korzystniejszy wariant.

TREK Oferta uslug bankowych w zakresie kredytowania dzialalnoPci gospodarczej. Wymagania banku wobec kredytobiorcy. Biznes plan wmnkiem uzyskania kredytu. Leasing jako altemd- lywa wobec kredyfu bankowego. KorzyBci wynikaj~ce z leasingu i wmnki umowy leasingowej.

CZAS: 25 godzin

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: =, ulotki informacyjne o uslugach bankowych, - komplely wypelnionych dokument6w kredytowych,

ulotki infomlacyjne na temat warunk6w uslug firm leasingowych, =, komplet wypelnionych dokument6w leasingowych.

POMIAR DYDAKTYCZNY Teczka ucznia zawierajqca: * ulotki informacyjne o uslugach bankowych. * wniosek kredytowy i zalqczniki wymagane przez wybrany bank, * tabele oprocentowania kredyt6w. * infonnacje o finnach leasingowych, * wzory um6w leasingowych, * harmonogram finansowy dla umowy leasingu.

WSKAZ~WW METODYCZNE Uczniowie powinni zapoznat sic z oferiq kredytowq bezpoSrednio w bankach, olrzymaC wy- jainienia i materialy informacyjne oraz dokurnenty kredytowe. Wnioski kredytowe i inne dokumenty towarzyszqce nalety tak wypehid, by zoslaly one przyjqtc pmez inspeklora kre- dytowego banku. Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela, powimi przeprowadzid analizq ekonomicznq swego przedsipwzipcia, wykorzystujqc podstawowe wskahniki ekonomiczne. Wskazana bylaby analiza treici profesjonalnego biznes planu, jak r6wnie2 spotkanie 2 prak- lykiem-planisl+ Ucrniowie powinni zasiegnqd infomacji o warunkacll leasitlgu w r6knycl1 firmach leasingowych dzialajqcych na lokalnym rynku.

mod61 0~6 lny : ZAJECIA PRAKTYCZNE '

UCZEN MUSI UMIEC: . okreblid najkorzystniejszq formq opodatkowania dzialalnodci, cwidencjonowat i dokumentowat zdarzenia gospodarcze, . sporzqdzit micsiqczne sprawozdania do urzqdu skarbowego z tytulu podatku dochodowcgo i VAT, uslalit wynik iinansowy i dokonat roczncgo rozliczenia z urzqdcm skarbowym z tylulu podatku dochodowcgo.

TRESC Fom~y opodatkowania dzialalnoici gospodarczcj os6b fizyczoych i prawnych. Podstawa prawna prowadzcnia podatkowcj ksipgi przychod6w i rozchod6w. Zasady cwidencji i doku- nientowania zdarzeli gospodarczych w podalkowcj ksiedze pnychoddw i razchod6w. Ewidcncja Smdkbw tnvalych, wyposatenia i wynagrodzeri. Rcjestr sprzedaty i zakupu VAT. Inwentaryzacja. Uslalcnie wyniku finansowego. Micsiqczne i roczne sprawozdania do urzqdu skarbowego.

CZAS: 20 godzin

- WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: 3 rozporz~dzenie Minislra Finansbw w sprawie zasad prowadzenia podatkowej ksiegi przy-

cliod6w i rozchod6w, a ksiqga podatkowa. 3 druki s~rawozdari do urzedu skarboweza. - . a komplet wypelnionych dokument6w obrazujqcych dzialalnodt jednostki gospodarczcj

(produkcyjnej, uslugowcj lub handlowej w ciagu micsi%ca).

POMIAR DYDAKTYCZNY Teczka ucznia zawicrajqca: * sporzqdmnc dokurnenty odzwicrciedlajqce przebieg procesu gospodarczego w konkret-

nym podmiocie gospodarczym, * podatkowa ksiega przychod6w i rozchod6w z zacwidcncjonowanylni zdarzeniami gospo-

darczymi, * miesi~cznc i rocznc sprawozdania do urz@u skarbowego.

- W S K ~ Z ~ W K I METODYCZNE Rcalizujqc modul nalety rozpoczz$ od om6wienia rozporzqdzenia Minislra Finans6w w sprawio zasad prowadzcnia podalkowej ksiqgi pnychod6w i rozcliodbw lub inncj formy opo-

.. datkowania. Zadaniem uuni6w bqdzie sporztdzcnie dokument6w odzwierciedlajqcych ~raebiee orocesu i ich zaewidencionowanie. -. Uczeli powinien dokonat miesiqcznego, a nastepnie rocznego zamkniqcia podatkowej ksiegi vrzvchod6w i rozchod6w oraz sporzadzit odpowiednie deklaracje do urzqdu skarbowego z . . . . tytulu podatku dochodowego. R6wnolegle uczniowie powinni prowadzit rejesfr zakupu i sprzedaty VAT oraz sporzqdzit miesiqcznqdeklaracjp z tytulu VAT.

-

niod61 og6ln) ZAJSCIA PRAKTYCZSE liioddi jednoslkow) : Aktgwnc poszukiwanic prsry kod : 21'16 ... ' ., , ,, ";. . . ,

U C Z E ~ ~ ~ MUSI UMIEC: r wskazad ir6dla informacji o rynku pracy oraz instytucje publiczne i nicpubiiczne pomocne

w poszukiwanitt pracy, r sprecyzowad wlasne oczekiwania dotycz;lce ptzyszlego zatrudnienia, r anaiizowad zamieszczone w Srodkach niasowego przekazu oferty pracy i fornmowat na nie

odpowiedzi, r zredagowad wlasnilofeitp pracy,

napisad c.v., list motywacyjny oraz skompletowad inne dokumenty niezbqdne do podjqcia pracy,

r przygotowad zestaw typowych pytari i odpowiedzi jakich motna siq spodziewad w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej. . zaprezentowad podczas rozmowy kwalifikacyjnej swoje predyspozycje, umiejqtnoSci zawodowe i rnotywy podjqcia pracy, podjqd dzialanic w sytuacji, gdy pozostaje on czasowo bez pracy.

T ~ S C Zgrornadzenie potrzebnych informacji i material6w o lokalnym rynku pracy. Sporzqdzenie planu poszukiwania pracy. Wymagania pracodawcy wobec przyszlego pracownika. Rozmo- wa kwalifikacyjna. Zagrotenie bezrobocieni, czyli prawa i obowiqzki bezrobotnego.

CZAS: 30 godzin

WARUNKI DLA NAUCZYCIELA Srodki dydaktyczne: 3 kodeks racy, * ustawa n zatn~dni~niu i przeciwdzialaniu bezrobociu, 5 wzory c.v., list6w motywacyjnych oraz imych dokument6w zwi;lzanych z zatmdriieniem, 3 ankiety diagnostyczne, 3 filmy video.

POMlAR DYDAKTYCZNY Teczka ucznia zawierajilca: * materialy dydaklycznc uzyskane w trakcie reaiizacji niodulu "Psychologia i socjologia

pracy", * zebrane broszury, ulotki i inne materialy informacyjne o zawodach, miejscach zatmdnie-

nia, * plan poszukiwania pracy (jak?, gdzie?, kiedy?), * list motywacyjny, c.v., * oferta pracy, * zestaw typowych i nietypowych pytari i odpowiedzi rozmowy kealifikacyjnej, * aktualne akty prawne o zatmdnieniu.

. .

WSKAZ~WKI METODYCZNE Uczniowie podczas praklyki zawodowej powinni prreprowadziC wywiady z zalrudnionymi pracownikami badajiic zgodnoSC ich kwalifikacji z rodzajeni wykonywanej pracy, wysokoSC . zarobkbw, niotliwoSci podnoosenia kwalifikacji, satysfakcjp z pracy itp. , ' , Ndlety zorganizowaC wycieczk~ dydaktycznq do R.U.P. celem uzyskania infonnacji o wol- nych miejscach pracy.

mod61 og6lny:P

kod : P

WSTF,P Niezbednym uzupelnieniem ksztalcenia realizowanego w szkole jest praktyka zawodowa. Powinna by6 ona realizowana w jednostkach handlu hurtowego i delalicznego lub w p ~ e d - siebiorstwach o mieszanej formie dzialalnofci. Przewiduje sic czterotygodniowe praktyki zawodowe w klasie drueiei. trzeciei i czwartei. Za wviatkiem vraktvki zawodowei realizo- wanej w klasie drugiej, lkt6';a powinna odbyb lie pod koniec roiznycjl z a j ~ i dydaklycznych, nie uslala sic sztywnych termin6w praklyk zawodowych. Zadania dla ucznia do wykonania w . . . IrlLcie prskt\kl powintiy h!C w zuj$zku 2 tym lak tlstalone by byla zacllowaul ich korcl.~;js , Irciclan~i mod~.lOw jrdnor~kcaych pos,creg6ln)cl~ pncdtnio16w. % dngicj strun) zsdins:r le mog% by6 tak sfo&ulowane by uczeli w trakcie praklyki zawodowej m6gl przygotowaC sic do realizacji trelci modul6w jednoslkowych p~ewidzianych do realizacji w klasach programowo wytszych . . Zadania do wykonania pnez ucznia zaleteC bed* takte od miejsca odbywania praklyki. Pro- gram praktyki mote by6 r6wnieA dostosowany do miejsca jej realizacji dla ucznia lub grupy

Z prakrycznego punklu widzenia wskazane byloby przeprowadzanie praktyki w ostatnicli miesiqcach zajqt dydaktycznych roku szkolnego.

CEL O C ~ L N Y praklyczne wykorzystanie, w walunkach gospodarczych jednoslki handlowej, nabylych przez ucznia umiejptnoici. zdobycie praktycznej podbudowy nie~bednej do realizacji kolejnych modul6w jednoslkowych, w klasach programowo wytszych, ozovelnienie wiedzv o snecvfice funkcionowania iednostki handlowei w zakresie lreici nie . . . ujelych w programie nauczania, Praktyka zawodowa powinnd wyposatyC ucznia w kom- piel plvktycznych umieiqtnoici oraz wyksztalcib konkreme predyspozycje zawodowe, . . . . . . ~

niezbedne do wykanywania zawodu handlowca.

ZADANIA PRAKTYKl ZAWODOWEJ

Klasn 11 Uczeti powinien: . spon%&ziC kr6tkq charaktetystykp jednostki gospodarczej w zakresie jej forniy

organizacyjno-prawnej, formy dzialalnolci gospodarczej, wielkofci kapitalu, forniy zarzqdzania, i powiq~ari gospodarczych z otoczeniem rynkowym, przedslawii schema! organizacyjny jednoslki gospodaruj%cej, ~oznaC instrukcjp kancelaryjng regulamin pracy, ksiege slutb podrniotu gospodarczego, . skornpletowa6 zeslaw dokument6w dotycz%cych spraw osobowych, ~ . . rozpocz46 komplelowanie ulotek reklamowych i pro~nocyjnych oraz instrukcji zastosowania i utytkowania produkt6w prreznaczonycli do sprzedaty, . spoizq&ziC zesfaw dokument6w dotycz&cych obrotu pienipinego, got6wkowego i bezgot6wkowego.

t przygotowa6 zestaw dokument6w zwi&zanych z krajowym i . zagranicznym obrotem towarowym,

poznaC (ew. pozyskat): uklad zbiorowy pracy, statut, wpis do ewidencji, ko~icesjp na prowadzenie danej fomy dzialalnodci gospodarczej.

Klnsa 111 Uczeh nowinien: . sporz*dziC schema1 wewnptrznego obiegu dokument6w w podmiocie gospodarczym, . sporzqdzit maszynopisy przy pomocy edytor6w tekslu na podstawie otnyrnanych

dyspozycji, . obslugiwaC nowoczesne urzqdzenia biurowo, skomplelowaC zeslaw ulotek rcklamowych i promocyjnych oraz iristmkcji zastosowania i utylkowania (wjpzykach obcych) wyrob6w bpdrlcych aktualnie w obrocie towarowym, skomplctowat zeslaw ofert, reklam i material6w promocyjnych w jpzykach obcych przysylanych do jednostki gospodalujqcej, . zebra6 przyklady pism handlowych i formularzy wjwykach obcych ( ew. kopie), . zgron~adzit przyklady korespondencji faksowej w jpzyku polskim i jpzykach obcych, . poznat zasady wykorzystania Srodk6w picniptnych zgromadzonych na funduszacli specjalnycli jednostki handlowej. . opracowaC wyc ig z przepis6w zakladowego lub brantowego syslemu wynagradzania pracownik6w, . poznat organizacjp obrotu magazynowego oraz sporzqdziC towarzyszqc* mu doku~nentacjq magazynowg

~~ - ~ . przygotowaC plan zakupu i sprzedaty w u j ~ i u iloSciowo- asortymentowym, nrzedstawit zakres vrowadzonei w iednostce ewidcncii analitvcznei do wvbranego . . . konta rozrachunk6w, towarzysqcqmu dokumenfacjp magazynow;L . onisat stosowana w iednostce handlowei 1echniczn;l fome ksienowodci i iej oraanizacie, . . . ~. .. . . sporzqdzid fakturq VAT i rachunek uproszczony ze stawkami VAT wyslepuj&cymi w danej jednostce handlowej, . przedstawit rodzaje zobowi~zah podatkowych jednostki oraz ubezpieczeli gospodarczych, z kt6rych korzysta, odczytywaC oznaczenia KT-M, . obslugiwat urzdzonia techniczne slutqce do inkasa naletnoici, przeprowadzit rozmowy sprzedatowe z uwzglqdnieniem f o m y obslugi klienla oraz rodzaju plac6wki handlowej, poznaC zastosowanie r6tnych rodzaj6w mebli i urzqdzeti ekspozycyjnych oraz i~lnych urzqdzeri technicznych jednostki handlowej, . aktywnie uczestniczyC w procesie zalatwiania reklamacji zgloszonych przez klient6w, wypelnit protok6l zgloszenia reklamacji.

Kiasn IV Uczeh powinien: . adresowaC koperty do kontrahent6w zagranicznych, . odczylywat i tlumaczyC materialy reklamowe i promocyjne wjqzykach obcych,

czytat i tlumaczyt etykiety umieszczane na towarach wjqzykach obcych, zapoznat sip z analiq ekonomicznq pnedsipbiorstwa pod kqtem praktycznego wykorzystania wskainik6w i miemik6w stalystycznych (na podstawie bilansu i rachunku wynikbw), . dokonaC wslepnej oceny, na podstawie powytszej analizy ekonomicznej, zdolnoSci kredytowej jednostki handlowej,

przeprowadzid kalkulacjp cen sprzedaty wybranych towarhw, przy uwzglqdnieniu kierunku ich sprzedaky, . sporzadzib listq plac, obliczyb przeciebie wynagrodzenie pracownika w danym okresie,

r przygotowab dcklaracjp ZUS, obliczyC wysokoSb zasilk6w chorobowycl~ za dany okrcs absencji, . przedstawit strukturq finansowania zapashw towarowych oraz realizowanych inwestycji, okreSliC zasady wykonawstwa inwestvcyinego, . . . .. - sporztdzit przykladowy kosztorys inwestycji, dokonat racliunku efektvwnoSci inwestvcii. . - . wypelnid dokumenty zwiilzane z przcprowadzonqinwestycj;~ poznaC zasadnicze treSci bizt~es planu, przedstawii stosowane w jed~~ostce handlowej melody badari lnarketingowycl~ i reklarny, opracowat LOGO jednostki handlowej.

POMIAR DYDAKTYCZNY Wykonanie zadah zrealizowanycli pizez ucznia podczas praktyki oceniaja. nauczyciele przedmiothw, kthrych zadania te dotycz;t JednaczeSnie nauczyciele ci zobowiqaai s& przed rozpoczpciem praktyki, udzielie uczniom wszechstro~lych wyjaSnieri dotyczilcycli forn~y i zakesu wykonania zadah praktyki. Na ocenp koicowt wplyw ma rhwniet opinia zaktadu pracy, w kthrym uczeri odbywal praktykq. Opiniq tp uczeti dola.cza do dokumentacji praktyki, ktirqprowadzi w formie dziennika praktyki.

Proponuje sip zalotenie przez ucz~iia "Arkusza spostrzetefi i refleksji", wypelnianego sys- tetnatycznie podczas odbywania praklyk. Uczniowie powinni traktowat go jako pomoc w przemySleniu pewnkch doSwiadczeri zawodowych i wyrabianiu postawy zapewniajqcej pel. niejsze i szybsze nabywanie kompetencji zawadowych.

Dla nauczyciela obsenvacje ucznia powinny stanowib polnoc w pizeprowadzeniu zajqC dydaklycznych z ekonomiki handlu, elen~entirw psychologii i socjologii pracy oraz kultury i etyki pracy.

I. Wprowadzenie do pracy: - czynnoSci procesu wprowadzenia ucznia do pracy, - przeiycia uczni6w w pienvszych dniach praktyki. 2. To2sanioSC zakladu pracy: (nazwa firmy, graficzne przedslawienie nazwy, emblemat lub symbol firmy, banvy firmowe, charakte rystyczna architektura, wysfrbj biur i mebli papier lirrnowy, wizytbwki, foldery, reklamy ...) 3. Uklad i charakfer wipzi kole2ehskich i slutbowych. Wplyw lych wiqzi na postawy pracownicze. 4. Kierowanie ludimi: - przeplyw informacji w relacjach: przelo20 ny - podwladny, pracownik-pracownik,

racownik - klient. Klasa 111 I .'Teclmiczne i organizacyjne warunki pra- cv: - ~Swietlenie, halas, temperature. i wilgot- noS6 powietrza, wentylacja, wyposakenie wnptrz, narzqdzia pracy, - estetyka niiejsca placy. 2. Zacliowanie grup pracowniczych: - wiqzi, nanny, sankcje, konflikty, atmosfer; pracy. 3. Kierowanie ludimi: - spos6b wydawania poleceti, konlrola wy- konanej pracy ... - autorytel kierownika, akceplacja przez pracownik6w. 4. Proces negocjowania warunk6w wybranych um6w prawa cywilnego (obsenvacja). 51 Rozmowy wstepne pracodawcy z przy- szlym pracownikiem. Klasa IV 1 1. Zasady zachowania pracownik6w ( spo- s6b porozumiewania siq, pozdrawianie, pnestneganie norm, regul obyczajowych, przepis6w bhp,p.poi .... ) 2. Polityka zakladu pracy w dziedzinie o- chrony Srodowiska.

PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK...

Documents

Transcript of PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU TECHNIK...