1

ORGANIZATORZY:

Program konferencji

9 czerwca 2016 r. (czwartek)

8:00–10:00

10:00–10:30

10:30–11:00

Rejestracja

Powitanie

Wykład przedstawiciela Państwowej Inspekcji Pracy

Sesja I: Bezpieczeństwo pracy

Przewodniczący: prof. dr hab. inż. Szymon Salamon

11:00–11:15

Małgorzata Gableta, Szymon Dziuba, Karolina Lipke, Marta Tymoszuk

Uwarunkowania wzrostu bezpieczeństwa pracy na stanowiskach sfery

produkcyjnej

11:15–11:30

2

11:30–11:45

11:45–12:00

12:00–12:30

Anna Cierniak–Emerych

Bezpieczeństwo warunków pracy jako kategoria interesów pracowników

Katarzyna Piwowar–Sulej

Innowacje w obszarze warunków pracy – ich znaczenie dla kształtowania

sytuacji zatrudnionych

Dyskusja

Przerwa kawowa

Sesja II: Zagrożenia w przedsiębiorstwach

Przewodnicząca: prof. zw. dr hab. inż. Małgorzata Gableta

12:30–12:45

Bożena Nowakowicz–Dębek, Halina Pawlak, Łukasz Wlazło, Justyna

Gierczyk, Piotr Kaczmarek, Anna Dobosz

Praca zmianowa jako czynnik zagrożenia zdrowia w środowisku

medycznym

12:45–13:00

Tomasz Juraszek

Mobbing jako zagrożenie psychospołeczne – zarys problematyki w ujęciu

prawnym

13:00–13:15

Iwona Romanowska–Słomka, Janusz Mirosławski, Andrzej Paukszto

Zagrożenia zdrowia pracowników pyłem przemysłowym w zakładach

usługowych

13:15–13:30

13:30–13:45

13:45–14:00

14:00–15:00

15:15

Agnieszka Langer

Analiza zagrożeń w produkcji biopaliw stałych w mikroprzedsiębiorstwach Lidia Jarmułowicz, Iwona Romanowska–Słomka

Bezpieczne użytkowanie i usuwanie wyrobów zawierających azbest.

Bezpieczne ponowne wykorzystanie azbestu

Dyskusja

Obiad

Wyjazd do Książa

18:30 Uroczysta kolacja

10 czerwca 2016 r. (piątek)

Sesja III: Warunki pracy na polskich uczelniach

Przewodnicząca: prof. dr hab. inż. Anna Cierniak–Emerych

9:00–9:15

9:15–9:30

9:30–9:45

9:45–10:15

10:15–10:30

10:30–11:00

Beata Mucha

Czynniki szkodliwe w pracy bibliotekarza – na przykładzie biblioteki

uczelnianej Karkonoskiej Państwowej Szkoły Wyższej w Jeleniej Górze Janusz Mirosławski, Iwona Romanowska–Słomka, Andrzej Paukszto, Daniel

Janas

Zagrożenia zdrowia pracowników pyłem PM10 i PM2,5 w salach

dydaktycznych wyższej uczelni

Kazimiera Marzec, Iwona Romanowska–Słomka, Danuta Skalska

Czas pracy a dobrostan pracowników dydaktycznych wyższych uczelni

Wykład przedstawiciela Państwowej Inspekcji Sanitarnej

Dyskusja

Przerwa kawowa

3

Sesja IV: Zagrożenia w górnictwie podziemnym

Przewodniczący: prof. dr hab. inż. Janusz Mirosławski

11:00–11:15

11:15–11:30

Marcin Krause

Analiza

percepcji

zagrożeń w

środowisku

pracy na

przykładzie

badań

ankietowych

wśród

ratowników

górniczych w

kopalni węgla

kamiennego

Marcin Krause,

Aneta Grodzicka

Analiza wybranych metod badania ryzykownych zachowań na przykładzie

górników zatrudnionych w kopalniach węgla kamiennego

11:30–11:45

11:45–12:00

12:00–12:15

12:15–12:30

Aneta Grodzicka, Magdalena Bujara

Analiza stanu bezpieczeństwa na stanowisku górnika kombajnisty z

uwzględnieniem wykonywania czynności roboczych i stosowania środków

ochrony indywidualnej

Aneta Grodzicka

Analiza cech członków zastępu ratowniczego na podstawie badań

Arkadiusz Barędziak

Charakterystyka zagrożeń w Służbie Celnej

Dyskusja

Sesja V: Czynniki szkodliwe i uciążliwe

Przewodniczący:

12:30–12:45

12:45–13:00

13:00–13:15

3:15–13:30

13:30-14

Szymon Salamon

Źródła zagrożeń wypadkowych na stacji paliw płynnych i LPG

Piotr Kaczmarek, Iwona Romanowska–Słomka, Izabela Horzela

Analiza porównawcza wydatku energetycznego pracowników magazynów

Wiesław Tomaszewski, Marta Domżał, Iwona Romanowska–Słomka Biologiczne zanieczyszczenia w zakładach przemysłu spożywczego – źródła i

działania zapobiegawcze, ochrona pracowników, narzędzia zapewniające

bezpieczeństwo i jakość żywności

Dyskusja

Podsumowanie konferencji – prof. dr hab. inż. Szymon Salamon

Plakat

Koło Naukowe BHPergo, Instytut Społeczno–Prawny

Badania jakości powietrza i prawidłowości oświetlenia w wybranych salach Państwowej Wyższej

Szkole Zawodowej im. Angelusa Silesiusa

4

Streszczenia referatów

MAŁGORZATA GABLETA, SZYMON DZIUBA, KAROLINA LIPKE, MARTA TYMOSZUK

Katedra Pracy i Stosunków Przemysłowych, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu.

Uwarunkowania wzrostu bezpieczeństwa pracy na stanowiskach sfery

produkcyjnej

Bezpieczeństwo pracy w sferze produkcji wiąże się przede wszystkim z bezpiecznymi i

higienicznymi warunkami pracy. Kwestię uwarunkowań poprawy tych warunków rozpatrzono

zarówno z perspektywy pracowników, jak i pracodawców. Uznano, iż ci ostatni odgrywają

pierwszoplanową rolę w kształtowaniu rodzaju i charakteru działań podejmowanych w obszarze

BHP. Chodzi nie tylko o respektowanie obowiązujących przepisów prawa, ale i ukierunkowanie

systemu zarządzania przedsiębiorstwem na spełnianie określonych zasad, w nawiązaniu do wartości

preferowanych w organizacji. Rozpatrywanie w tym kontekście wzrostu bezpieczeństwa pracy

wiąże się z przyjęciem tzw. orientacji na człowieka, a zatem zarządzaniem uwrażliwionym

społecznie. Wskazane podejście do zarządzania uznano za podstawowy warunek skuteczności

działań na rzecz wzrostu dobrostanu pracowników, a w tym i ich zdrowia.

W toku badań empirycznych skoncentrowano się głównie na bezpieczeństwie pracy

pracowników wykonawczych, jakimi są stolarze w branży meblarskiej. Mając na uwadze

zagrożenia występujące na stanowisku stolarza, w tym niebezpieczeństwo zachorowania na pylicę

płuc, podjęto próbę wskazania na uwarunkowania ich minimalizacji, a nawet likwidacji, z

perspektywy dbałości o zdrowie zatrudnionych. Sformułowane propozycje doskonalenia

materialnych warunków pracy, a przez to wzrostu bezpieczeństwa pracy, powiązano ze

stosowaniem – jako zasady – systemu 5S oraz jego wzbogaconej wersji w postaci 6S.

5

Słowa kluczowe: interesy pracodawcy, pracobiorcy, bezpieczeństwo pracy, 5S.

ANNA CIERNIAK–EMERYCH

Katedra Pracy i Stosunków Przemysłowych, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Bezpieczeństwo warunków pracy jako kategoria interesów pracowników

Wskazując na źródła sukcesu współczesnych przedsiębiorstw, coraz częściej ważne znaczenie

nadaje się człowiekowi oraz jego pracy, a szczególności warunkom jej wykonywania. W literaturze

przedmiotu podkreśla się przy tym odpowiednie kształtowanie warunków pracy: sprzyjające

wykonywaniu przez nich zadań w o sposób produktywny a zarazem bezpieczny dla zdrowia i życia

należy rozpatrywać w kategoriach ważnego interesu nie tylko pracowników, ale i pracodawców.

Mając to na uwadze, w opracowaniu podjęto próbę rozpoznania interesów pracowników, zwracając

przy tym uwagę na rangę nadawaną w tym kontekście interesom związanym z zapewnieniem im

bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Słowa kluczowe: warunki pracy, bezpieczeństwo i higiena pracy, interesy pracownicze.

TARZYNA PIWOWAR–SULEJ

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Innowacje w obszarze warunków pracy – ich znaczenie dla kształtowania

sytuacji zatrudnionych

Innowacje w obszarze warunków pracy mają nie tylko znaczenie dla życia i zdrowia

pracowników, ale i dla szerzej rozumianej sytuacji zatrudnionych. W artykule omówiono, na czym

mogą polegać innowacje w obszarze warunków pracy oraz określono źródła tych innowacji.

Szczególną rolę w procesie innowacyjnym powinno się nadać pracownikom. Przedstawiono zatem

możliwości wykorzystania potencjału kreatywności pracowników w procesie tworzenia innowacji

dotyczących warunków pracy.

Słowa kluczowe: warunki pracy, innowacje, pracownicy, potencjał kreatywności.

BOŻENA NOWAKOWICZ–DĘBEK1, HALINA PAWLAK2, ŁUKASZ WLAZŁO3,

JUSTYNA GIERCZYK4, PIOTR KACZMAREK5, ANNA DOBOSZ4

1Pracownia Zagrożeń Zawodowych i Środowiskowych, UP Lublin, ul. Akademicka 13, 20–950 Lublin 2Zakład Ergonomii, UP Lublin, ul. Głęboka 28, 20–950 Lublin

3Katedra Higieny Zwierząt i Środowiska, UP Lublin, ul. Akademicka 13, 20–950 Lublin 4Studenckie Koło Naukowe Ochrony Środowiska – Sekcja Higieny Pracy, UP Lublin

5Laboratorium Badań Środowiska Pracy, Grupa Interlis, ul. Wolica 93c, 62–872 Godziesze

Praca zmianowa jako czynnik zagrożenia zdrowia w środowisku medycznym

6

Coraz częściej organizacja czasu pracy obejmuje pracę w systemie zmianowym.

Wykonywanie pracy w różnych porach, zmienia nie tylko sposób życia pracowników, ale w dużej

mierze przyczynia się do pojawienia się problemów zdrowotnych.

Doniesienia na ten temat przedstawiają różne definicje tego systemu pracy oraz pokrótce

naświetlają skalę problemu. Dlatego przeprowadzono badania, których celem było określenie

wpływu pracy zmianowej na organizm. Badaniami objęto osoby zatrudnione w szpitalach w

województwie lubelskim. Respondenci to pracownicy służby zdrowia (pielęgniarki, lekarze),

zatrudnieni w systemie pracy zmianowej posiadający przynajmniej półroczny staż pracy. Do

realizacji założonego celu posłużono się metodą sondażu diagnostycznego, wykorzystując technikę

ankietową. Analiza dostępnego pismiennictwa oraz uzyskanych wyników badań wskazuje, że praca

w systemie zmianowym jest czynnikiem sprzyjającym występowanie wielu schorzeń.

TOMASZ JURASZEK

Informacja o prelegencie: Tomasz Juraszek, Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama

Mickiewicza w Poznaniu oraz Wydziału Ekonomiczno–Inżynieryjnego Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.

Krajowy konsultant ds. prawnych Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Antymobbingowego w Gdańsku.

Mobbing jako zagrożenie psychospołeczne – zarys problematyki w ujęciu

prawnym

Prezentowany referat stanowi kontynuację analizy zagrożeń psychospołecznych podjętych

przez autora podczas ubiegłorocznej konferencji. Tegoroczne wystąpienie koncentruje się na

prawnych aspektach problematyki mobbingu w stosunkach pracy. Podjęta zostanie wykładnia

definicji legalnej mobbingu – stanowiąca wiele praktycznych problemów interpretacyjnych (ze

szczególnym uwzględnieniem orzecznictwa Sądu Najwyższego). Prócz tego wskazane zostaną

środki ochrony prawnej przysługujące osobom poszkodowanym wskutek mobbingu

(zadośćuczynienie oraz odszkodowanie), a także sposób realizacji ustawowego obowiązku

przeciwdziałania mobbingowi. Prelegent omówi rodzaje roszczeń przysługujących osobom, które

świadczą pracę w oparciu o umowy cywilnoprawne. Podjęte tezy zostaną zakończone omówieniem

działalności pierwszego w Polsce (od 2002 roku) Ogólnopolskiego Stowarzyszenia

Antymobbingowego OSA w Gdańsku, ze wskazaniem możliwości współpracy ze Stowarzyszeniem

przez pracodawców i specjalistów ds. bezpieczeństwa i higieny pracy.

MAREK BRENNENSTHUL, ANNA CUDZIK

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

Ocena narażenia na hałas emitowany przez wybrane środki transportu w

gospodarstwie rolnym

Praca dotyczy zagadnień związanych z problematyką ekspozycji na hałas osób pracujących w

gospodarstwie rolnym. Jako cel pracy przyjęto ocenę poziomu natężenia dźwięku emitowanego

7

przez środki transportu wykorzystywane w rolnictwie. W pracy skupiono się na badaniu hałasu

słyszalnego emitowanego przez ciągniki rolnicze i samochody dostawcze. Ciągniki są

wykorzystywane do transportu płodów rolnych i środków produkcji na krótkie odległości (np.

transport zboża do punktu skupu), natomiast samochody dostawcze znajdują zastosowanie w

gospodarstwach małoobszarowych o konkretnej specjalizacji produkcji (np. produkcja ogrodnicza

ze sprzedażą bezpośrednią). Badania przeprowadzono z wykorzystaniem dozymetru hałasu

WED007, zarówno w kabinach pojazdów, jak i na zewnątrz (w odległości 1 i 5 m). Pomiary

wykonywano w trakcie jazdy oraz w trakcie postoju pojazdu z włączonym silnikiem. Uzyskane

wyniki umożliwią dobór optymalnej, w danych warunkach, metody ograniczania negatywnego

wpływu hałasu na organizm człowieka.

Słowa kluczowe: zagrożenie, hałas.

AGNIESZKA LANGER

Uniwersytet Warmińsko–Mazurski

Analiza zagrożeń w produkcji biopaliw stałych w mikroprzedsiębiorstwach

Praca przedstawia opracowane instrukcje bezpieczeństwa w czasie produkcji stałych paliw

ekologicznych, tj. peletu i brykietu. Scharakteryzowano surowce, które są wykorzystywane do

produkcji biopaliw, a także użytą technologię w procesie produkcji. Dokonano zestawienia

zagrożeń w procesie wytwarzania stałych paliw ekologicznych z tak zwanej biomasy odpadowej.

Opracowano także ocenę ryzyka zawodowego na wytypowanym stanowisku pracy i wskazano

zasady postępowania, które miały na celu ograniczyć lub wyeliminować powstawanie zagrożeń w

produkcji peletu oraz brykietu.

Następnie scharakteryzowano metody prowadzonych pomiarów hałasu i zapylenia w czasie

pracy rozdrabniacza i peleciarki, które składają się na linię produkcyjną wytwarzającą pelet, mając

na celu wskazanie uciążliwości zagrożeń, które występują w czasie tego procesu technologicznego.

Omówiono wyniki pomiarów. Zauważono, że w czasie produkcji peletu wartość najwyższego

dopuszczalnego natężenia w czasie 8–godzinnego dnia pracy została przekroczona dość znacznie.

Stężenie zapylenia dla wdychanej frakcji na badanym stanowisku zostało przekroczone o 1,24

krotności NDS.

Następnie sporządzono zasady oraz procedury postępowania w czasie procesu produkcyjnego

na podstawie badań, oceny ryzyka, zawodowego mającego na celu zapewnienie bezpieczeństwa

każdej osobie, która bierze udział w przebiegu procesu wytwarzania.

WIESŁAW TOMASZEWSKI1, MARTA DOMŻAŁ2, IWONA ROMANOWSKA–SŁOMKA3

1Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu 2Uniwersytet Wrocławski

3Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu

8

Biologiczne zanieczyszczenia w zakładach przemysłu spożywczego – źródła i

działania zapobiegawcze, ochrona pracowników, narzędzia zapewniające

bezpieczeństwo i jakość żywności

Zanieczyszczeniami żywności określa się składniki obce, pochodzące z gleby, wody,

powietrza bądź wynikające z niewłaściwych procesów technologicznych. Do zanieczyszczeń

biologicznych zalicza się żywe organizmy lub ich metabolity powstające w wyniku naturalnych

procesów fizjologicznych mikroorganizmów. Czynniki biologiczne stanowią zagrożenie zarówno

dla konsumentów, jak i dla pracowników zakładów spożywczych. Mogą być przyczyną zakażenia,

alergii oraz zatrucia. Zastosowanie środków prewencyjnych jest niezbędne w celu zapewnienia

bezpieczeństwa pracownikom oraz otrzymania produktów najwyższej jakości. Obowiązujące w

Polsce przepisy prawa nakładają na przedsiębiorstwa spożywcze obowiązek wdrażania systemu

HACCP, którego jednym z elementów jest Dobra Praktyka Produkcyjna (GMP) i Dobra Praktyka

Higieniczna (GHP). W niniejszym opracowaniu zostały przedstawione potencjalne zagrożenia

biologiczne, które mogą wystąpić w czasie procesów technologicznych i stanowić zagrożenia dla

zdrowia pracowników, oraz zanieczyszczenia biologiczne gotowych produktów spożywczych.

Opisano również sposoby zapobiegania tym zagrożeniom. W pracy omówiono zagrożenia

biologiczne przy produkcji z wykorzystaniem mleka, mięsa oraz zbóż.

BEATA MUCHA

Instytut Przyrodniczo–Techniczny, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu

Czynniki szkodliwe w pracy bibliotekarza – na przykładzie biblioteki

uczelnianej Karkonoskiej Państwowej Szkoły Wyższej w Jeleniej Górze

Bibliotekarz wykonuje czynności związane z funkcjonowaniem biblioteki. Jego zadaniem jest

sprawowanie opieki nad jej zasobami według ustalonych wcześniej zasad. Pomieszczenie pracy

bibliotekarza i jego wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne

i higieniczne warunki pracy. Największymi uciążliwościami tego zawodu są transport ręczny,

kontakt z czytelnikami oraz szkodliwe czynniki biologiczne.

Postawowymi środkami ochrony w bibliotece powinno być przestrzeganie zasad higieny,

takich jak: mycie rąk z użyciem mydła, wietrzenie pomieszczeń i używanie okularów przy pracy

z monitorem, a także badania środowiska pracy i opieka medyczna.

W artykule zaprezentowana została ochrona pracownika przed szkodliwymi działaniami

czynników szkodliwych, na przykładzie biblioteki uczelnianej Karkonoskiej Państwowej Szkoły

Wyższej w Jeleniej Górze.

Słowa kluczowe: bibliotekarz, czynniki szkodliwe, profilaktyka.

Keywords: librarian, noxious factors, prevention.

9

JANUSZ MIROSŁAWSKI1, IWONA ROMANOWSKA–SŁOMKA2, ANDRZEJ PAUKSZTO1,

DANIEL JANAS1

1Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach 2Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu

Zagrożenia zdrowia pracowników pyłem PM10 i PM2,5 w salach dydaktycznych

wyższej uczelni

Praca dotyczy imisji pyłów zawieszonych PM10 i PM2,5 w salach wyższej uczelni w

Katowicach. Badania wykonano za pomocą urządzenia TSI DustTrak model 8520. Badania zostały

wykonane w salach podczas zajęć wykładowych. Wykonano trzy pomiary podczas zajęć trwających

półtorej godziny. Pierwszy zrealizowano przed zajęciami, kiedy zajęcia jeszcze się nie zaczęły.

Kolejne badanie przeprowadzono po 45 minutach zajęć. Ostatnie wykonano po zakończeniu zajęć,

ale przed wyjściem studentów z sali. Stężenie frakcji PM10 było różne w poszczególnych salach i

zmieniało się w granicach od 0,078 do 0,367 mg/m3 w różnych fazach trwania zajęć. Podobnie

było z frakcją pyłów PM2,5, dla których zmiana stężenia była w granicach od 0,070 do 0,351

mg/m3. Uzyskane wartości nie przekraczały dopuszczalnych norm dla tych pyłów w

pomieszczeniach pracy.

Słowa kluczowe: imisja pyłów, pomieszczenia dydaktyczne, pył PM10, pył PM2,5.

1KAZIMIERA MARZEC, 1IWONA ROMANOWSKA–SŁOMKA, 2DANUTA SKALSKA

1Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu 2Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

Czas pracy a dobrostan pracowników dydaktycznych wyższych uczelni

Dobrostan subiektywny jest jednym z elementów ludzkiego zdrowia, określanego nie tylko na

podstawie braku choroby lub niepełnosprawności, lecz również jako subiektywnie postrzegane

przez człowieka zadowolenie z fizycznego, psychicznego i społecznego stanu własnego życia.

Poczucie dobrostanu jest równowagą między wyzwaniami psychicznymi, społecznymi i fizycznymi

a zasobami wewnętrznymi, którymi dysponuje człowiek.

Pracownicy dydaktyczni wyższych uczelni bardzo często pracują w różnych godzinach w dni

powszednie oraz w soboty i niedziele. Również liczba godzin pracy jest zmienna od dwóch do

dwunastu w szczególnych przypadkach dla zajęć prowadzonych na studiach niestacjonarnych.

Praca w soboty i niedziele może powodować zakłócenia w życiu rodzinnym. Celem pracy

było określenie, w jaki sposób czas pracy wpływa na dobrostan pracowników. Postawiono w pracy

tezę: „Na dobrostan pracowników dydaktycznych wpływa czas pracy, a dobrostan jest zależny od

wieku pracowników”.

10

Badania oparto na ankiecie. Na dobrostan pracowników dydaktycznych wyższych uczelni

wpływa praca w soboty i niedziele oraz dobrostan zależy od wieku pracowników.

MARCIN KRAUSE

Wydział Górnictwa i Geologii, Politechnika Śląska

Analiza percepcji zagrożeń w środowisku pracy na przykładzie badań

ankietowych wśród ratowników górniczych w kopalni węgla kamiennego

Opracowanie obejmuje problematykę ochrony człowieka w środowisku pracy, w której

ważnym elementem jest spostrzeganie zagrożeń dla życia i zdrowia. W artykule przedstawiono

wyniki sondażu na temat analizy zagrożeń i oceny ryzyka w środowisku pracy, który

przeprowadzono wśród 80 ratowników górniczych, zatrudnionych w wybranej kopalni węgla

kamiennego. Badania ankietowe w zakresie percepcji zagrożeń górniczych były oparte na

autorskim kwestionariuszu, który obejmował opis ankiety, część ogólną i szczegółową, treść 13

pytań, odpowiedzi w skali pięciostopniowej lub trójstopniowej, ze wskazaniem na odpowiedni

poziom ryzyka, metrykę respondenta, ze zwróceniem uwagi na wiek i staż pracy.

Słowa kluczowe: percepcja zagrożeń, zagrożenia górnicze, ratownictwo górnicze.

MARCIN KRAUSE, ANETA GRODZICKA

Wydział Górnictwa i Geologii, Politechnika Śląska

Analiza wybranych metod badania ryzykownych zachowań na przykładzie

górników zatrudnionych w kopalniach węgla kamiennego

Opracowanie dotyczy problematyki metodyki badań w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny

pracy, w której przedmiotem analizy powinny być nie tylko warunki pracy i organizacja pracy, ale

także zachowania człowieka. W artykule przedstawiono analizę wybranych metod badania

ryzykownych zachowań z uwzględnieniem specyfiki warunków pracy pod ziemią i uzasadnieniem

stosowania pośrednich metod zbierania danych. Publikacja obejmuje przegląd wybranych metod

zbierania danych, metod badania wypadków i metod oceny ryzyka, a w szczególności omówiono

m.in. testy psychologiczne, sondaż, obserwację, studium przypadku, analizę dokumentów, listy

kontrolne, systematykę TOL, metodę HRA.

Słowa kluczowe: ryzykowne zachowania, górnictwo podziemne, metody badań.

Aneta GRODZICKA, Magdalena BUJARA

Wydział Górnictwa i Geologii, Politechnika Śląska

11

Analiza stanu bezpieczeństwa na stanowisku górnika kombajnisty z

uwzględnieniem wykonywania czynności roboczych i stosowania środków

ochrony indywidualnej

Artykuł dotyczy problematyki analizy stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w kopalniach

węgla kamiennego, której ważnym elementem jest ocena ryzyka zawodowego. W opracowaniu

skupiono uwagę na wybranym stanowisku pracy górnika kombajnisty, zlokalizowanego w

wybranym oddziale wydobywczym kopalni węgla kamiennego. Celem pierwszej części badań było

ocena ryzyka zawodowego z wykorzystaniem metody Score Risk w aspekcie wykonywania 16

wytypowanych czynności roboczych. Celem drugiej części badań była analiza stosowania środków

ochrony indywidualnej na podstawie badań ankietowych, opartych na autorskim kwestionariuszu i

przeprowadzonych wśród 50% populacji załogi.

Słowa kluczowe: górnictwo, zagrożenia, ryzyko zawodowe, środki ochrony indywidualnej.

ANETA GRODZICKA

Wydział Górnictwa i Geologii, Politechnika Śląska

Analiza cech członków zastępu ratowniczego na podstawie badań

Artykuł dotyczy problematyki cech charakteryzujących członków zastępu ratowniczego na

podstawie sondażu wśród 88 ratowników górniczych, zatrudnionych w wybranej kopalni węgla

kamiennego. W publikacji przedstawiono wyniki ankietyzacji na temat predyspozycji

psychologicznych, wymaganych od członków zastępu ratowniczego w górnictwie węgla

kamiennego. Badania ankietowe obejmowały najistotniejsze cechy i sprawności psychiczne zawodu

ratownika: umiejętność współdziałania w zespole, szybki refleks, wytrzymałość na długotrwały

wysiłek, samokontrola, odporność emocjonalna, umiejętność podporządkowania się, umiejętność

szybkiego podejmowania decyzji, dokładność i sumienność.

Słowa kluczowe: górnictwo, ratownictwo, psychologia.

ARKADIUSZ BARĘDZIAK

Charakterystyka zagrożeń w Służbie Celnej

Służba Celna RP to umundurowana formacja, która podlega Ministrowi Finansów. Polscy

celnicy wykonują identyczne zadania, jak ich koledzy we wszystkich krajach Unii Europejskiej.

Praca funkcjonariuszy celnych jest realizowana w dwóch, wyodrębnionych na potrzebę niniejszego

artykułu, pionach: administracyjnym i operacyjnym. Zagrożenia typowe dla pionu

administracyjnego są praktycznie tożsame z zagrożeniami przy wykonywaniu prac biurowych.

Natomiast zadania wykonywane przez celników w pionie operacyjnym związane są z licznymi

12

zagrożeniami, które można klasyfikować, uwzględniając różne kryteria i podziały. Aspekt ten

zostanie poddany w niniejszym artykule szczegółowej analizie. W artykule zostanie omówiony

także m.in. aspekt warunków przeprowadzanej rewizji: jest ona dokonywana w specjalnych halach,

kanałach i na rampach rewizyjnych, przy użyciu sprzęt specjalistycznego.

ALEKSANDRA CELBAN

Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

II rok studiów, Kierunek: lekarski

Promieniowanie jonizujące oraz pole elektromagnetyczne w medycynie –

narażenie zawodowe pracowników radiologicznych

Pracownicy radiologiczni narażeni są na szereg szkodliwych czynników związanych z

promieniowaniem jonizującym oraz elektromagnetycznym. Artykuł opisuje możliwe skutki

ekspozycji na powyższe, przedstawia normy prawne oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

Współczesna medycyna nie mogłaby funkcjonować bez specjalistycznej aparatury, takiej jak

tomograf komputerowy czy rezonans magnetyczny, które są źródłem czynników narażenia. Jest to

powodem stosowania wysoko rozwiniętych środków ochrony radiologicznej obejmujących:

wyposażenie gabinetów w środki diagnostyczne o akceptowalnej emisji promieniowania, osłony

(ekrany), stroje pracowników oraz dozymetry, które pozwalają na kontrolę dopuszczalnych dawek

promieniowania.

SZYMON SALAMON

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu

Źródła zagrożeń wypadkowych na stacji paliw płynnych i LPG

W zdarzeniach wypadkowych związanych z dystrybucją gazu płynnego, można wyróżnić trzy

podstawowe zagrożenia: wybuchy i pożary powstałe wskutek niekontrolowanego wypływu gazu

spowodowanego utratą szczelności instalacji lub nieostrożnością podczas obsługi urządzeń

gazowych, zagrożenia wynikające z przepełnienia lub przegrzania butli, w wyniku czego może

dojść do wybuchu zbiornika gazu, wskutek nadmiernego wzrostu ciśnienia gazu, oraz zjawiska

BLEVE, czyli wybuchy rozprężających się par cieczy – gazów węglowodorowych. Niniejsza

publikacja koncentruje się na wymienionych wcześniej zagrożeniach, mogących mieć miejsce na

stacjach LPG.

1PIOTR KACZMAREK, 2IWONA ROMANOWSKA–SŁOMKA, 3IZABELA HORZELA

1Centralny Ośrodek Szkolenia Pracowników Służby Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w Kaliszu 2Państwowa Wyższa

Szkoła Zawodowa im Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu 3Akademia Obrony Narodowej Warszawa

13

Analiza porównawcza wydatku energetycznego pracowników magazynów

Wydatek energetyczny może służyć do określenia ciężkości pracy. W opracowaniu

przedstawiono wyniki badania wydatku energetycznego pracowników magazynów różnych

przedsiębiorstw. Proces pracy magazynierów został podzielony na zadania i czynności. Wydatek

energetyczny dla poszczególnych czynności zawodowych wyznaczono metodą kalorymetrii

pośredniej. Wykonano pomiary objętości powietrza wdychanego, wykorzystując liniową zależność

pomiędzy wielkością minutowej wentylacji a wielkością zużytego tlenu. Określono czas trwania

poszczególnych czynności zawodowych. Badania przeprowadzono miernikami MWE–1

Wyznaczony wydatek energetyczny pracy magazynierów po uwzględnieniu niepewności

pomiaru mieścił się w granicach 7784 a 11509 kJ, co wskazuje na pracę ciężką i bardzo ciężką.

Tylko w trzech magazynach praca była zaliczana do ciężkiej, w pozostałych praca została

określona jako bardzo ciężka.

Słowa kluczowe: obciążenie pracą, wydatek energetyczny.

1LIDIA JARMUŁOWICZ, 2IWONA ROMANOWSKA–SŁOMKA

1Biuro Doradztwa Prawno-Gospodarczego, Naukowo-Technicznego, BHP, Szkolenia 2Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu

Bezpieczne użytkowanie i usuwanie wyrobów zawierających azbest.

Bezpieczne ponowne wykorzystanie azbestu

Azbest to doskonały materiał budowlany stosowany na szeroką skalę w budownictwie oraz

przemyśle – odporny na ogień, wysoką temperaturę, nieprzewodzący prąd oraz ciepło. Po latach

stosowania okazał się być groźny dla ludzi i zwierząt. Zgodnie z obowiązującymi przepisami

wszystkie wyroby zawierające azbest muszą być usunięte do 2032 roku. W artykule przedstawiono

takie zagadnienia jak: jakie wyroby mogą być podejrzane o zawartość azbestu?, jak bezpiecznie

usunąć m.in. pokrycie dachowe z płyt azbestowych? oraz jak zminimalizować ryzyko narażenia

zdrowia na szkodliwe działanie azbestu? Wyroby z azbestu w złym stanie technicznym lub

uszkodzone wymagają odpowiedniej procedury m.in. zabezpieczenia najbliższego otoczenia czy

stosownych zgłoszeń. Obecnie w Polsce stosuje się jedyną metodę pozbywania azbestu czyli

zakopywanie. Ziemia na zawsze zostaje skażona, a wody podziemne mogą przenosić niebezpieczne

związki na duże obszary. Jak wskazują badania, istnieją jednak bezpieczne metody utylizacji

azbestu, które zostały przedstawione w artykule.

1IWONA ROMANOWSKA–SŁOMKA, 2JANUSZ MIROSŁAWSKI, 2ANDRZEJ PAUKSZTO

1Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu 2Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

14

Zagrożenia zdrowia pracowników pyłem przemysłowym w zakładach

usługowych

Na stanowiskach szlifierza oraz lakiernika zagrożenie pyłami przemysłowymi może stanowić

poważny problem zdrowotny. W celu oceny narażenia na pyły wykonano pomiary zapylenia. dla

wymienionych stanowisk. Pomiary wykonano za pomocą pyłomierza indywidualnego CIP–10.

Lakiernia wyposażona jest w wentylację ogólną nawiewno–wywiewną,

a kabina lakierowania proszkowego w wewnętrzną instalację wyciągową. W kabinie lakierniczej

umieszczone są filtry do lakierni proszkowych. Filtry pochłaniają unoszący się w kabinie pył.

Stężenie pyłu na stanowisku lakiernika w przypadku pyłów zawierających wolną krzemionkę od 2

do 50%, dla pyłu całkowitego wyniosło od 2,5 mg/m³ do 3,6 mg/m³, a dla pyłu respirabilnego od

0,9 do1,0 mg/m³. Stężenie zapylenia w lakierni nie przekroczyło najwyższego dopuszczalnego

stężenia, jednak zawiera się w granicach 0,9 do 1 NDS, co stanowi zagrożenie dla pracownika, a

poziom ryzyka zawodowego dla lakiernika jest średni

Na stanowisku szlifierza nie stwierdzono przekroczeń najwyższych dopuszczalnych stężeń,

krotność NDS wyniosła 0,18, a poziom ryzyka zawodowego jest mały.

BARBARA CHOMĄTOWSKA

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

ISO 45001: 2016 – międzynarodowa norma w zakresie systemów zarządzania

bezpieczeństwem i higieną pracy

W 2013 roku Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) rozpoczęła prace nad

opracowaniem normy międzynarodowej w zakresie systemów zarządzania bezpieczeństwem i

higieną pracy. W tym celu w czerwcu 2013 roku powołany został komitet projektowy ISO/PC 283

„Occupational health and safety management systems”. W pracach nad normą uczestniczą

przedstawiciele kilkudziesięciu krajów. Po opublikowaniu, które planowane jest na październik

2016 roku, ISO 45001 będzie pierwszą normą ISO dotyczącą systemów zarządzania

bezpieczeństwem i higieną pracy. Celem artykułu jest przedstawienie wchodzącej w maju 2016

roku w etap końcowego projektu normy ISO/FDIS 45001 „Systemy zarządzania bezpieczeństwem i

higieną pracy – Wymagania i wytyczne stosowania”. Pokazana zostanie jej struktura, omówione

najważniejsze wymagania i wytyczne oraz potencjalne korzyści wynikające z jej zastosowania w

organizacjach.

KAMIL ZIĘBA Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Ekonomiczne aspekty koncepcji CSR w obszarze bezpieczeństwa pracy sektora

MŚP

15

Postrzeganie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w kategoriach wyłącznie

marketingowych akcji charytatywnych coraz częściej uznawane jest za podejście archaiczne. Do

grona aktywnych i świadomych inicjatorów działań prospołecznych, tj. ukierunkowanych na

doskonalenie warunków pracy, zaliczamy obecnie już nie tylko duże jednostki gospodarcze, ale

także małe i średnie przedsiębiorstwa. Wraz ze wzrostem świadomości odnośnie wagi

bezpieczeństwa pracy – ponoszą one coraz większą odpowiedzialność za swoje przedsięwzięcia.

Artykuł skupia się przede wszystkim na ekonomicznych aspektach społecznej odpowiedzialności,

łącznie z odniesieniem do korzyści osiąganych jako rezultat jej stosowania w obszarze

bezpieczeństwa pracy. Przedstawiono wyniki badań ankietowych przeprowadzonych na grupie

przedsiębiorstw, które w latach 2013-2014 wdrożyły projekty mające na celu zwiększenie swojej

konkurencyjności poprzez społeczną odpowiedzialność biznesu (CSR), dofinansowane ze środków

Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy.

KOŁO NAUKOWE BHPergo

Instytut Społeczno–Prawny, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu

Badania jakości powietrza i prawidłowości oświetlenia w wybranych salach

Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Angelusa Silesiusa

Praca umysłowa wymaga odpowiednich warunków, dotyczy to również studentów. Władze

muszą zapewnić takie warunki w salach wykładowych, ćwiczeniowych i laboratoriach uczelni, aby

studenci mogli pracować wydajnie i nie obciążali nadmiernie organizmu. W opracowaniu

przedstawiono wyniki badania stężenia dwutlenku węgla oraz natężenia i równomierności

oświetlenia w sali wykładowej, w sali ćwiczeniowej i w laboratorium. Oświetlenie sal spełnia

wymagania przepisów prawa i norm, wątpliwości może budzić możliwość wyłączenia części

oświetlenia – tak aby pola pracy studentów były oświetlone, a ekran był w cieniu. Natomiast

stężenie dwutlenku węgla w pomieszczeniach w zależności od kubatury, liczby studentów na

zajęciach i wentylacji pomieszczeniach w salach ćwiczeniowych osiągał poziom 1000 ppm po 11 –

15 minutach, a w sali wykładowej po około 45 minutach. Poziom 1000 ppm nie powoduje trwałego

uszczerbku na zdrowiu, ale utrudnia koncentrację.