Profilaktyka przeciwzimnicza w wybranych grupach

turystów polskich podróżujących do krajów tropikalnych

Autorzy: A. Wroczyńska, W.L. Nahorski, A. Kuna

Krajowy Ośrodek Medycyny Tropikalnej

81-519 Gdynia, ul. Powstania Styczniowego 9B

Tel. +48 58 6998 502

www.komt.gdynia.pl

WPROWADZENIE: PRZYWLEKANA ZIMNICA

Liczba przypadków zimnicy przywlekanej do Europy i USA - 10000 rocznie.

W Polsce w latach 2000-2003 zarejestrowano 95 przypadków zimnicy, przy czym

śmiertelnośc z powodu tej choroby jest w naszym kraju kilkukrotnie wyższa niż

w krajach Europy Zachodniej.

Według WHO większość zachorowań wśród podróżujących wiąże się z

niewłaściwą chemioprofilaktyką przeciwzimniczą lub jej brakiem.

Badania obejmujące podróżujących do rejonów występowania malarii z krajów

Europy Zachodniej i USA wykazały, że odpowiednią chemioprofilaktykę

przeciwzimniczą stosuje od 59% do 71% osób.

Obserwacje własne pokazały, iż wśród pacjentów Kliniki Chorób Tropikalnych i

Pasożytniczych, hospitalizowanych w 2004 roku po powrocie z rejonów

występowania zimnicy, 36% osób stosowało profilaktycznie leki

przeciwmalaryczne.

WYSTĘPOWANIE MALARII NA ŚWIECIE

RYZYKO ZARAŻENIA MALARIĄ W CIĄGU MIESIĄCA PODRÓŻY

BEZ STOSOWANIA CHEMIOPROFILAKTYKI

Ameryka Środkowa1:10 000

SubkontynentIndyjski1:250

Azja Pd-Wsch1:2500

Ameryka Południowa

1:5000

Afryka 1:50

Oceania1:5

PODRÓŻE ZAGRANICZNE POLAKÓW W ROKU 2003

NA PODSTAWIE BADAŃ INSTYTUTU TURYSTYKI

3,3 mln dorosłych uczestniczyło w podróży

zagranicznej w 2003r.

Cel wyjazdu turystyczny – 48%

2,6 mln wyjechało na > 5 dni

Podróże samodzielne – 67%

Podróże zorganizowane przez biuro:

częściowo – 10%

całkowicie – 23%

Wzrost zainteresowania podróżami do

Afryki w porównaniu z rokiem 2001

OCENA STOSOWANIA PROFILATKYKI PRZECIWZIMNICZEJ

WŚRÓD TURYSTÓW Z POLSKI

Celem oceny zachowań prozdrowotnych wśród polskich podróżników

przeprowadzono badania ankietowe podczas dwóch zjazdów turystycznych w

2004 roku (Ogólnopolskie Spotkania Podróżników w Gdyni oraz Ogólnopolskie

Spotkania Organizatorów Turystyki Trampingowej w Szczyrku).

Do badania włączono dorosłe osoby podróżujące turystycznie do

krajów tropikalnych w latach 2000-2004.

Wśród respondentów analizowano m. in. świadomość zagrożenia

zimnicą w rejonie podróży, wykorzystanie metod zapobiegawczych, w

tym środków ochrony osobistej przed zarażeniem oraz chemioprofilaktyki

przeciwzimniczej. Oceniono także występowanie objawów niepożądanych

związanych z jej stosowaniem.

REJONY DOCELOWE PODRÓŻY WŚRÓD BADANYCH TURYSTÓW

Ameryka Środkowa

6%

SubkontynentIndyjski

12%

Azja Pd-Wsch

31%

Ameryka Południowa

12%

Afryka 34%

Oceania2%

Afryka Pn Bliski Wschód

3%

CHARAKTERYSTYKA BADANEJ GRUPY

120 dorosłych, śr. wieku – 38 lat

48% kobiet i 52% mężczyzn

Cel wyjazdu turystyczny – 100%

Średnia długość podróży – 4 tyg.

Podróże samodzielne – 84%

Podróże z biurem turystyki – 16%

ZIMNICA I PROFILAKTYKA PRZECIWZIMNICZA

W BADANEJ GRUPIE TURYSTÓW

94%

53%

75%

67%

12%

2%

0%

25%

50%

75%

100%

Świadomość ryzykawystępowania malariiw rejonie docelowym

Specjalistyczna poradalekarska przedpodróżą

Stosowanie środkówochrony przedzarażeniem malarią wpodróży

Stosowanieprofilaktyczne lekówprzeciwzimniczych

Chemioprofilaktykazgodna zestandardami WHO

Zachorowania namalarię (2 osoby) *

* Oba zachorowania dotyczyły osób nie stosujących chemioprofilaktyki

ZAPOBIEGANIE MALARII –

SPOSOBY STOSOWANE PRZEZ TURYSTÓW

chemioprofilaktyka

moskitiery

repelenty

świece i spirale owadobójcze

Opisywane przez turystów metody „alternatywne”:

smarowanie skóry czosnkiem

whisky

wit. B

STOSOWANIE FARMAKOLOGICZNEJ PROFILAKTYKI

PRZECIWZIMNICZEJ W BADANEJ GRUPIE TURYSTÓW

Główne przyczyny

niestosowania

farmakologicznej profilaktyki

przeciwzimniczej:

• obawa

o działania niepożądane

leków przecwizimniczych (54%)

• przekonanie o niskim

zagrożeniu zdrowotnym

związanym z malarią (49%)

• trudności w zdobyciu leków

niezarejestrowanych

w Polsce (20%)

Profilaktyka zgodna z wytycznymi WHO

Bez leków profilaktycznychNieprawidłowy wybór leku

względem lekooporności w rejonie docelowym

Nieprawidłowedawkowanie

12%

40%

33%

15%

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

LEKÓW STOSOWANYCH W PROFILAKTYCE

• zgłosiło je ogółem 18% stosujących chemioprofilaktykę.

• u 4% osób wywołały one konieczność odstawienia leku

• wszystkie przypadki odstawienia leku dotyczyły meflochiny

meflochina chlorochina doksycyklina

Bóle brzuchaNudności

6 osób 2 osoby 1 osoba

Bóle głowyZaburzenia snuZab. nastrojuOmamy

3 osoby 2 osoby

Zmiany skórne 1 osoba

PODSUMOWANIE

Uzyskane wyniki wykazały względnie niski poziom korzystania z metod

zapobiegania zimnicy wśród turystów włączonych do badania, pomimo

znajomości ryzyka występowania tej choroby w rejonie podróży u większości z

tych osób.

W porównaniu z rezultatami badań przeprowadzanych w grupach

turystów z Europy Zachodniej i USA, szczególnie mała okazała się liczba osób

prawidłowo stosujących chemioprofilaktykę przeciwzimniczą podczas podróży do

rejonów endemicznych (12% vs 59 -71%). Przyczyniają się do tego m.in.

niedostępność leków stosowanych w profilaktyce na rynku polskim oraz

powszechne przekonanie o ich silnych działaniach niepożądanych, które skądinąd

nie znalazło potwierdzenia w wynikach tego badania.

Powyższe rezultaty wskazują na konieczność intensyfikacji

prozdrowotnych działań względem osób podróżujących do tropiku, zwłaszcza w

świetle rozwoju ruchu turystycznego i jednocześnie niekorzystnej sytuacji w

zakresie zapadalności i śmiertelności z powodu malarii, do jakiej doszło w naszym

kraju ciągu ostatnich lat.