1

Istota funkcjonowania

przedsiębiorstwa

produkcyjnego

dr inż. Andrzej KIJ

Q

P

Popyt rynkowy –

agregacja krzywych popytu

D1 D2

p1

p2

q1 q2

2

Q

P

Popyt rynkowy –

agregacja krzywych popytu

D1 D2

D1 +D2

p1

p2

q1 q2 q1+q2

3

Podaż rynkowa –

agregacja krzywych podaży

Q

P S1 S2

p1

p2

5

Podaż rynkowa –

agregacja krzywych podaży

Q

P S1 S2 S1 + S2

p1

p2

S2(p1)

6

D(p)

S(p)

q*

Równowaga rynkowa

Q

p*

P

Równowaga:

D(p*)=S(p*)

W równowadze ilość

którą konsumenci chcą

kupić po danej cenie jest

równa ilości, którą

producenci chcą, po

danej cenie, dostarczyć.

7

Cena powyżej ceny równowagi: nadwyżka podaży

D

S

p0

qS qD

Nadwyżka

p*

P

p0 > p*

q*

11

D

qS qD

Niedobór

Cena poniżej ceny równowagi: nadwyżka popytu

P

p2

q*

p2 < p*

p*

12

Wzrost podaży

S’ S

D

p2

q2 q*

P*

q1

Spadek ceny

równowagi Wzrost ilości

w równowadze

13

Wzrost popytu

D’ S

D

q2

p2

q*

p*

q1

Wzrost ceny

równowagi Wzrost ilości

w równowadze

14

D’ S’ S

p1

q1

D

p*

q*

Wzrost popytu i podaży

Kierunek zmian

ceny

równowagi nie jest

jednoznaczny

Wzrost ilości

w równowadze

S’’

p2

q2

15

Cele działalności przedsiębiorstwa Z ekonomicznego punktu widzenia celem działalności

przedsiębiorstw jest maksymalizacja zysku.

Zysk jest to różnica utargu całkowitego i kosztu całkowitego.

Utarg całkowity jest to wartość dóbr sprzedanych przez przedsiębiorstwo w pewnym okresie.

Koszt całkowity jest to suma wartości czynników produkcji zużytych w analizowanym okresie.

Dywidenda - część zysku netto (po opodatkowaniu podatkiem dochodowym) spółki kapitałowej przeznaczona do podziału pomiędzy akcjonariuszy lub udziałowców.

W ustalaniu wielkości zysku wygospodarowanego w pewnym okresie pomagają dokumenty finansowe przedsiębiorstwa, z których najważniejsze to rachunek wyników (ang. net income statement) i bilans (ang. balance sheet).

26

Krzywa możliwości produkcyjnych

Zbiór kombinacji różnych wielkości

produkcji dwóch dóbr, przy których

przedsiębiorstwo lub kraj w pełni

wykorzystuje posiadane zasoby

27

Krzywa możliwości produkcyjnych

Dobro y

Dobro x

A

B

28

Czynniki przesuwające krzywą

możliwości produkcyjnych

- Zmiana wielkości zasobów

- Technologia

- Specjalizacja pracy

- Efekty skali

- Handel (wymiana zasobów)

29

Kształty krzywej dochodowości

2. 1.

y

x

A

B

y

x

A

B

Ilość jednego dobra, z której trzeba

zrezygnować, aby zwiększyć

produkcje drugiego dobra rośnie

wraz ze wzrostem produkcji

Ilość jednego dobra, z której trzeba

zrezygnować, aby zwiększyć

produkcje drugiego dobra jest

stała wraz ze wzrostem produkcji

30

Utargi

Utarg całkowity (ang. total revenue -

TR) jest to iloczyn liczby sprzedanych

jednostek dobra, Q, i ceny, P

(TR=P*Q).

Popyt i utarg całkowity przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego 31

Jeśli warunkiem zwiększenia sprzedaży jest obniżenie

ceny, rynek jest rynkiem konkurencji niedoskonałej. Od

pewnej wielkości sprzedaży dalsze obniżanie ceny

powoduje zmniejszenie utargu (rys. b).

Popyt i utarg całkowity przedsiębiorstwa na rynku

konkurencji niedoskonałej

32

Koszty i funkcja produkcji

Koszt całkowity (ang. Total Cost-TC) jest to wartość zużytych czynników produkcji.

O poziomie kosztu całkowitego decyduje metoda produkcji i ceny czynników.

Metodę produkcji danej ilości dobra będziemy nazywali technicznie nieefektywną, jeśli wymaga ona zużycia większej ilości przynajmniej jednego czynnika produkcji i nie mniejszej ilości każdego innego czynnika, niż inne metody.

Funkcja produkcji przyporządkowuje technicznie efektywne metody wytwarzania poszczególnym wielkościom produkcji.

33

Przykład funkcji produkcji

NK – nakład kapitału

NP – nakład pracy

KK- koszt kapitału

KP – Koszt pracy

TC – Koszt całkowity

Na przykład, dla drugiej metody wytworzenia 15

jednostek dobra stosunek liczby zużytych jednostek

kapitału i pracy wynosi 2:6 = 1/3, a dla metody

pierwszej 4:4 = 1. Oznacza to, że metoda pierwsza jest

trzy razy bardziej kapitałochłonna od drugiej 34

Koszt całkowity produkcji

Punkty A, B, C odpowiadają ekonomicznie efektywnym metodom produkcji kolejno: 15,16 i 30 jednostek dobra.

35

Znając koszt całkowity produkcji różnych ilości produktu, możemy ustalić koszt krańcowy i koszt przeciętny odpowiadający kolejnym jednostkom produkcji.

Koszt krańcowy (ang. marginal cost - MC) jest to zmiana kosztu całkowitego, TC, spowodowana zwiększeniem się produkcji o jednostkę.

Koszt przeciętny (ang. average cost - AC) jest to część kosztu całkowitego, TC, przypadająca na jednostkę produktu.

36

Koszty stałe i zmienne

w krótkim okresie

Koszty stale się nie zmieniają, niezależnie

od wielkości produkcji. Koszty zmienne są

tym większe, im przedsiębiorstwo więcej

wytwarza. Koszty stałe plus koszty

zmienne równają się kosztom całkowitym

(FC+VC=TC)

FC – ang. fixed costs

VC – ang. variable costs

37

38

Prawo malejących przychodów

W krótkim okresie prawo malejących przychodów

powoduje, że w miarę zwiększania nakładów

zmiennego czynnika produkcji od pewnego momentu

wielkość produkcji rośnie coraz wolniej.

38

METODY PROGNOZOWANIA POPYTU

Metody prognozowania

Metody jakościowe (oparte na osądzie)

Metody ilościowe (statystyczne)

Intu

icja

oso

bis

ta

Dys

kusj

e p

an

elo

we

Ba

da

nia

ryn

ku

An

alo

gie

his

tory

czn

e

Met

od

a d

elfi

cka

Projekcyjne Przyczynowe

Śre

dn

ie z

wyk

łe

Śre

dn

ie r

uch

om

e

Wyg

ład

zan

ie w

ykła

dn

icze

Mo

del

sez

on

ow

ośc

i i

tren

du

Reg

resj

a lin

iow

a

Źródło: Kosieradzka A., Podstawy zarządzania produkcją. Ćwiczenia , Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2008, s.13

39

PROGNOZOWANIA PRZYCZYNOWE

Relacja liniowa między zmiennymi

Prognozowanie przyczynowe poszukuje przyczyn lub

związków, które można wykorzystać w prognozie

Współczynnik korelacji r odpowiada na pytanie, czy x i y są

związane liniowo

r = +1 – doskonała korelacja r = +1 – linia dobrze dopasowana 0,5<r<1 – linia coraz gorzej dopasowana

r = 0 – przypadkowe punkty r = -1 – doskonała negatywna korelacja r = -1 – linia dobrze dopasowana

40

Współczynnik determinacji

Współczynnik determinacji r2 zwraca uwagę na całkowite odchylenie

wartości zmiennych niezależnych od średniej

2222

2

yynxxn

yxxynr

Źródło: Kosieradzka A., Podstawy zarządzania produkcją. Ćwiczenia , Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2008, s.15

41

PROGNOZOWANIA PRZYCZYNOWE

y = a + bx

Współczynnik

b = tg

Przesunięcie a

Zmienna zależna y

Zmienna niezależna x

Relacja liniowa między zmiennymi

Źródło: Kosieradzka A., Podstawy zarządzania produkcją. Ćwiczenia , Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2008, s.15 42

PROGNOZOWANIE PROJEKCYJNE

n

DF

t

t

1

n

DDDF ntt

t111

1

.......

Średnia zwykła

Ft+1 – średnia z n analizowanych okresów

Dt – popyt w okresie t

t – numer okresu

n – liczba analizowanych

Średnia ruchoma

Ft+1 – prognoza dla okresu t+1

Dt – popyt w okresie t

t – numer okresu

n – liczba okresów z danymi historycznymi

Wygładzanie wykładnicze

1111 FDFFt lub po przekształceniu

1111 1 FDFFt

F1 – prognoza dla okresu t

Dt – rzeczywisty popyt w okresie t

t – numer okresu

– współczynnik (zwykle w przedziale 0,1-0,2)

Źródło: Kosieradzka A., Podstawy zarządzania produkcją. Ćwiczenia , Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2008, s.16-18

43

ZADANIE

1. Określić prognozę popytu dla kolejnych 4-miesięcy

metodą średnich stałych.

2. Określić prognozę popytu dla kolejnego miesiąca

metodą średnich ruchomych:

• dla: n=3, n=6, n=9

• dane przedstawić w tabeli i na wykresie

3. Określić prognozę popytu dla kolejnego miesiąca

metodą wygładzania wykładniczego:

• dla α = 0,1; 0,15; 0,2

• dane przedstawić w tabeli i na wykresie

4. Wyciągnąć wnioski dotyczące uzyskanych efektów

Okres

t 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Program

F1

(sz./m-c)

Wielkość

popytu

D1(szt./m-c) 219 320 142 198 389 412 271 305 492 528 363 388 300

Dane tabelaryczne

44

SPOSÓB ROZWIĄZANIA

Okres

t 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Program

F1

(sz./m-c)

Wielkość

popytu

D1(szt./m-c) 219 320 142 198 389 412 271 305 492 528 363 388 300

45

46

47

Dziękuję za Uwagę

Zapraszam na następne zajęcia