PROBLEM FRANKOWYCH KREDYTÓW MIESZKANIOWYCH NA PRZYKŁADZIE BANKU

BPH: OD EKSPANSJI DO „ZŁEGO BANKU”

dr Rafał PłókarzWyższa Szkoła Bankowa w Toruniu

Jelenia Góra, 25 kwietnia 2017 r.

Cel wystąpienia

Analiza problemu frankowych kredytów mieszkaniowych, na przykładzie Banku BPH

Od ekspansji kredytowej, przez dwie fuzje (w tym odwrotną), dwa podziały, do degradacji do statusu „złego banku”

Przed kryzysem ekspansja CHF

Struktura udzielonych kredytów dla gospodarstw domowych (31.01.2017)

Rewolucja w detalicznych służbach kredytowych w „dużym” Banku BPH (2002-2003)

- Nowa kultura organizacyjna i sprzedażowa w banku:

• nowa ekipa menedżerska,

• restrukturyzacja sieci

• System MbO

- Restrukturyzacja procesu zarządzania ryzykiem kredytowym w pionie detalicznym (2002-2003):

– przeniesienie oddziałowych analityków kredytowych do kilku Centrów Analiz Kredytowych (CAK)

– centrum windykacji detalicznej (CWD)

– doradcy ds. nieruchomości w oddziałach – akwizycja klientów i wstępna ocena wniosków

– Nowa metodyka kredytowa i automatyzacja systemu wczesnego ostrzegania – wsparcie windykacji

Załącznik Nr 1 do Uchwały Zarządu Banku Nr 44/2007 z dnia 27 lutego 2007 rokuZałącznik nr 1 do Regulaminu Organizacyjnego Centrali

Schemat organizacyjny Centrali BankuKOMITET ZARZĄDZANIA AKTYWAMI I PASYWAMI - ALCO

KOMITET ROZWOJU PRODUKTÓW I OPROGRAMOWANIA - KRPiO

KOMITET KREDYTOWY KORPORACYJNY – KKK

KOMITET KREDYTOWY DETALICZNY – KKD

PREZES ZARZĄDU BANKU

CZŁONEK ZARZĄDU

ZARZĄDZAJĄCY PIONEM BANKOWOŚCI DETALICZNEJ

CZŁONEK ZARZĄDUZARZĄDZAJĄCY PIONEM BANKOWOŚCI KORPOR. I FINANSOWANIANIERUCHOMOŚCI

OBSZAR ZARZĄDZANIA I CONTROLLINGU

DEPARTAMENT CONTROLLINGU DETALICZNEGO

(DCD)

OBSZAR ROZWOJU

BIURO DS. CRM

(BCRM)

OBSZAR DYSTRYBUCJI

DEPARTAMENT

e-BANKU

(DeB)

DEPARTAMENT

WSPARCIA SPRZEDAŻY

(DWSP)

OBSZAR ZARZĄDZANIA BANKOWOŚCIĄ KORPORACYJNĄ(OZBK)

DEPARTAMENT CONTROLLINGU I ANALIZ BANKOWOŚCI KORPORACYJNEJ

(DKK)

DEPARTAMENT ROZWOJU PRODUKTÓW I WSPARCIA SPRZEDAŻY

(DWS)

BIURO WSPARCIA RELACJI Z KLIENTAMI KORPORACYJNYMI.

(BWR)

OBSZAR DUŻYCH FIRM(ODF)

DEPARTAMENTBRANŻOWY 1

(DB1)

DEPARTAMENTBRANŻOWY 2

(DB2)

DEPARTAMENTBRANŻOWY 3

(DB3)

DEPARTAMENTINSTYTUCJI FINANS. I SEKTORA PUBLICZNEGO

(DIF)

DEPARTAMENTANALIZY KREDYTOWEJ I MONITORINGU

(DAKM)

DEPARTAMENTREGIONALNY

(DREG)

CZŁONEK ZARZĄDU

ZARZĄDZAJĄCY PIONEM RYNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH

OBSZAR SKARBU

DEPARTAMENT ZARZĄDZANIA AKTYWAMI I PASYWAMI

(DAP)

DEPARTAMENT RYNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH

(DRM)

BIURO WSPARCIA

PIONU RYNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH

(BW)

OBSZAR SPRZEDAŻY

DEPARTAMENT PRODUKTÓW SKARBOWYCH

(DPS)

BIURO

RYNKÓW KAPITAŁOWYCH

(BRK)

DEPARTAMENT POWIERNICZY

(DPO)

OBSZAR RESTRUKTURYZACJI I WINDYKACJI

DEPARARMENT ZAANGAŻOWAO TRUDNYCH

(DZT)

DEPARTAMENT RESTRUKTURYZACJI

(DRT)

DEPARTAMENT WINDYKACJI

(DW)

OBSZAR ZARZĄDZANIA KORPORACYJNYMRYZYKIEM KREDYTOWYM

DEPARTAMENT KORPORACYJNEGO RYZYKA KREDYTOWEGO I

(DRK1)

DEPARTAMENT KORPORACYJNEGO RYZYKA KREDYTOWEGO II

(DRK2)DEPARTAMENT CONTROLLINGU RYZYKA KREDYTOWEGO I ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ

(DKZJ)

CZŁONEK ZARZĄDU

ZARZĄDZAJĄCY PIONEM ZASOBÓW LUDZKICH

CZŁONEK ZARZĄDU

ZARZĄDZAJĄCY PIONEM FINANSOWYM

OBSZAR FINANSOWY

DEPARTAMENT CONTROLLINGU

(DC)

DEPARTAMENT RACHUNKOWOŚCI

(DRA)

DEPARTAMENT SPRAWOZDAWCZOŚCI I INSTRUMENTÓW ZARZADCZYCH

(DSZ)

DEPARTAMENT RYZYKA RYNKOWEGO

(DRR)

CZŁONEK ZARZĄDU

ZARZĄDZAJĄCY PIONEM OPERACJI, INFORMATYKI I USŁUG

OBSZSZAR OPERACJI

DEPARTAMENT OPERACJI BANKOWOŚCI ELEKTRONICZNEJ

(DOBE)

DEPARTAMENT PŁATNOŚCII ROZLICZEO

(DR)DEPARTAMENT ROZLICZEO TRANSAKCJI SKARBOWYCH

(DRS)

BIURO INWESTYCJI KAPITAŁOWYCH

(BIK)

DEPARTAMENT ROZWOJUIPROJEKTÓWDETALICZNYCH

(DOP)

BIURO

BANKOWOŚCI PRYWATNEJ

I INWESTYCYJNEJ

(BPI)

BIUROZARZĄDZANIA KLIENTEM MIĘDZYNARODOWYM

(BZKM)

DEPARTAMENT KORPORACYJNEGO RYZYKA KREDYTOWEGO

MAKROREGION STOŁECZNY

(DRMS)

DEPARTAMENT KORPORACYJNEGO RYZYKA KREDYTOWEGO

MAKROREGION PŁN-WSCH

(DRMW)

DEPARTAMENT KORPORACYJNEGO RYZYKA KREDYTOWEGO MAKROREGION PŁD

(DRMP)

DEPARTAMENT KORPORACYJNEGO RYZYKA KREDYTOWEGO MAKROREGION ZACHODNI

(DRMZ)

DEPARTAMENT DETALICZNEGO RYZYKA KREDYTOWEGO

(DDRK)

DYREKTOR GENERALNY

PIONU ZARZĄDZANIA RYZYKIEM

OBSZAR FINANSOWANIA STRUKTURALNEGO(OFS)

DEPARTAMENT FINANSOWANIA STRUKTURALNEGO

(DFS)

OBSZAR BANKOWOŚCI TRANSAKCYJNEJ (OBT)

DEPARTAMENT PRODUKTÓW TRANSAKCYJNYCH

(DPT)

DEPARTAMENT BANKOWOŚCI ELEKTRONICZNEJ

(DBE)

DEPARTAMENT PRODUKTÓW FINANSOWANIA HANDLU

(DPH)

DEPARTAMENT OBSŁUGI FINANSOWANIA HANDLU

(DOH)

MAKROREGIONSTOŁECZNY

MAKROREGIONPÓŁNOCNO - WSCHODNI

MAKROREGIONPOŁUDNIOWY

MAKROREGIONZACHODNI

OBSZAR NIERUCHOMOŚCI KOMERCYJNYCH(ONK)

DEPARTAMENT FINANSOWANIA NIERUCHOMOŚCI KOMERCYJNYCH

(DFNK)

DEPARTAMENT BANKOWOŚCI INWESTYCYJNEJ W ZAKRESIE FINANSOWANIA NIERUCHOMOŚCI

(DBIF)

OBSZAR INFORMATYKI

DEPARTAMENT ROZWOJU APLIKACJI

(DAI)

DEPARTAMENT ROZWOJU TECHNOLOGII

(DTI)

DEPARTAMENTUSŁUG INFORMATYCZNYCH

(DUI)

DEPARTAMENT ZARZĄDZANIA USŁUGAMI INFORMATYCZNYMI(DZI)

BIURO DS. FUNDUSZY

UNII EUROPEJSKIEJ

(BFUE)

DEPARTAMENT AUDYTU WEWNĘTRZNEGO

(DAW)

DEPARTAMENT ZARZĄDU BANKU

(DZB)

DEPARTAMENT PRAWNY

(DP)

DEPARTAMENT PUBLIC RELATIONS

(DPR)

DEPARTAMENT BEZPIECZEOSTWA BANKU

(DBB)

DEPARTAMENT FINANSOWANIA DEWELOPERÓW

(DFD)

DEPARTAMENT ROZWOJU KADR

(DHR)

DEPARTAMENT OBSŁUGI KADROWEJ

(DOK)

DEPARTAMENT ZARZĄDZANIA PERSONELEM

(DZP)

BIURO RELACJI PRACOWNICZYCH

(BRP)

OBSZAR USŁUG

DEPARTAMENT ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA PROCESAMI

(DOZP)

DEPARTAMENT ZAOPATRZENIA I LOGISTYKI

(DZAL)

DEPARTAMENT ZARZĄDZANIA NIERUCHOMOŚCIAMI

(DZN)

BIURO PROJEKTÓW NIERUCHOMOŚCI

(BPN)

DEPARTAMENT

DYSTRYBUCJI POŚREDNIEJ

(DDP)

OBSZAR KLIENTA INDYWIDUALNEGO

DEPARTAMENT KLIENTA INDYWIDUALNEGO

(DKI)

DEPARTAMENT SPRZEDAŻY BANKOWOŚCI TRANSAKCYJNEJ

( DST)

BIURO ANALIZ EKONOMICZNYCH

(BAE)

DEPARTAMENT INTEGRACJI I PROJEKTÓW

(DIP)

DEPARTAMENT RATINGÓW NIERUCHOMOŚCI

(DRN)

BIURO OBSŁUGI REKLAMACJI

(BOR)

OBSZAR KLIENTA BIZNESOWEGO

DEPARTAMENT KLIENTA BIZNESOWEGO

(DKB)

BIURO

Ds. MOBILNYCH DORADCÓW KLIENTA BIZNESOWEGO

(BKB)

BIURO

JAKOŚCI

(BJ)

DEPARTAMENT FINANSOWANIA NIERUCHOMOŚCI

(DFN)

DEPARTAMENT MARKETINGU BANKU

(DMB)

DEPARTAMENT WSPARCIA PIONU I PROJEKTÓW

(DWP)

`

DEPARTAMENT OPERACJI RYZYKA DETALICZNEGO

(DRO)

DEPARTAMENT POLITYKI WYNAGRADZANIA I ANALIZ

(DPA)

DEPARTAMENT WINDYKACJI DETALICZNEJ

(DWD)

BIURO DS. SAP HR

(BSHR)

DEPARTAMENT ZINTEGROWANEJ OBSŁUGI KLIENTÓW KORPORACYJNYCH

(DZOK)

BIURO DS. RYZYKA OPERACYJNEGO

(BRO)

MAKROREGION STOŁECZNY

BANKOWOŚCI INDYW.

MAKROREGION PÓŁNOCNO-WSCHODNI

BANKOWOŚCI INDYW.

MAKROREGION POŁUDNIOWY

BANKOWOŚCI INDYW.

MAKROREGION ZACHODNI

BANKOWOŚCI INDYW.

MAKROREGION STOŁECZNY

BANKOWOŚCI DETAL.

MAKROREGION PÓŁNOCNO-WSCHODNI

BANKOWOŚCI DETAL.

MAKROREGION POŁUDNIOWY

BANKOWOŚCI DETAL.

MAKROREGION ZACHODNI

BANKOWOŚCI DETAL.

MAKROREGION 200

Katalizatory ekspansji w hipotecznych kredytach walutowych

• Duży i rosnący popyt na rynku nieruchomości od 2001 r. (+70% Hip w BPH)

• Nowe Prawo dewizowe

• Umocnienie PLN względem CHF

• Libor CHF 2002-2006: <1% (wcześniej 3%)

• Introdukcja Hip w CHF w BPH od 2002 r.

Wzrost udziału BPH w rynku Hip CHF do blisko 20% w 2004-2005 (nr 2 na rynku)

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Zaangażowanie z tytułu

kredytów hipotecznych,

w mld zł

0,9 1,8 2,9 4,9 7,0 9,7 12,1

Udział banku w rynku

kredytów hipotecznychb.d b.d 14,0% 16,7% 19,3% 19,2% 15,6%

Dystrybucja kredytów walutowych w bankowości prywatnej (PB)

• Znaczenie kredytów Hip w biznesie PB

• MbO - aktywna akwizycja wybranych produktów wiodących, w tym gł. Hip;

• agresywna sprzedaż Hip:

– niskie promocyjne marże kredytowe (0,5-1%),

– niskie prowizje (0,5-1%),

– wysokie LTV (do 130%), gł. do kredytów dużych (>1 mln zł);

Świadomy hazard w finansowym kasynie

• świadomośd ryzyka walutowego i ryzyka zmiany stopy procentowej

– pisemne oświadczenia - informacje o ryzykach, wg przedstawionych symulacji

– pracownik banku lub pośrednik mieli oferowad wpierw kredyt w PLN, ale to była formalnośd;

• 2003-I poł. 2008 PLN rósł, wg klientów:

– ryzyko osłabienia PLN - niewielkie,

– korzyści z dużego dysparytetu stóp procentowych – atrakcyjne;

• Brak zainteresowania produktami zabezpieczającymi przed ryzykiem walutowym, np. opcjami walutowymi, mimo oferowania przez bank

Przykład „dużego” kredytu z kooca 2006 r.

• Kredyt w koocu 2006 r. ,czyli po wprowadzeniu w BPH ograniczeo w akwizycji kredytów walutowych, z wyłączeniem private banking

• Rekomendacja Biura BP dla KKD (wbrew rekomendacji analityków kredytowych z CAK)

– kredyt 1 mln CHF na 25 lat, prowizja 0,5%,

– wpływowy i zamożny dziennikarz

• Odstępstwa: obniżenie z 30% do 10% wkład własny + zakup polisy ubezpieczeniowej. Zamiennie, na wniosek klienta - wyższa marża kredytu z 0,9 do 1%

Kres sprzedaży walutowych kredytów hipotecznych (2006)

• Hossa Hip CHF – udział w sprzedaży Hip:

– I poł. 2006 – 57%

– II i III kwartał 2008 – 74 i 78%

• Kres sprzedaży Hip CHF w BPH w II poł. 2006:

– Integracja z Pekao SA

– Rekomendacja S KNF (zdolnośd kredytowa +20%)

• Zamienne promocje w II poł. 2006 na Hip PLN:

– konkurencyjna marża (od 0,45%)

– zwiększenie kwoty kredytu (LTV) do 110%

– wydłużenie okresu kredytowania, max 40 lat.

Dwukrotny rozbiór Banku BPH (2007; 2016)

• 30.11.2007 – wchłonięcie 80% przedsiębiorstwa BPH przez Pekao SA, w tym 91% Hip (8,6 mld zł)

• 31.12.2009: fuzja odwrotna BPH z GE Money Bankiem. Udział rynkowy w Hip: 310%

• 04.11.2016: fuzja prawna Podstawowej Działalności BPH z Alior Bankiem (1,5 mld zł), ale bez Hip i TFI

Problem „frankowiczów” Banku BPH (d. GE)

• Nieuwzględnianie ujemnego Liboru, aż do wyroku UOKiK z 06.2016

• „Istotne poglądy w sprawie” UOKiK w 2 sprawach frankowiczów BPH - niedozwolone klauzule waloryzacyjne:

– uznaniowe kryteria do obliczania rat

– uznaniowa marża przy sprzedaży waluty

• Tysiące spraw sądowych dotyczących frankowiczów z BPH

Kredyty mieszkaniowe najlepiej spłacane

Bank BPH pierwszym polskim „złym bankiem”?

• Proliferacja toksycznych Hip CHF z BPH do Pekao SA i z GE Money Banku do BPH

• Wyłączenie z fuzji BPH z Alior hipotek FX (88% Hip)

• BPH odtąd „bad bankiem”, tylko z hipotek FX, bez oddziałów (zdalnie)

• TFI BPH (3,5 mld zł) z toksycznym BPH Sektora Nieruchomości FIZ:

– Spółki celowe FIZ przelewarowane (72% aktywów vs. 25% w statucie), głównie w BPH

– Przez lata FIZ niesprzedawalny

– 06.04.2017 Altus TFI zwarł warunkową umowę przejęcia TFI za 20 mln zł 100% akcji

Podsumowanie

• Przypadek BPH: od II największego banku w Polsce w Hip, do „złego banku”

• Klienci zaciągali kredyty w CHF ze świadomością ryzyk i korzyści

• Kredyty CHF są dobrze spłacane

• Problemem nie był ich spekulacyjny charakter (zaleta!?), ile:– nieprawidłowości prawne

– manipulacje sprzedażowe. Etyka a biznes