Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna -...

33
POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ GÓRNICTWA I GEOLOGII INSTYTUT GEOLOGII STOSOWANEJ Krystian PROBIERZ CHARAKTERYSTYKA ZŁOŻA JAKO ELEMENT PROGNOZOWANIA JAKOŚCI WYROBU cz. 3

Transcript of Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna -...

Page 1: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

POLITECHNIKA ŚLĄSKAWYDZIAŁ GÓRNICTWA I GEOLOGIIINSTYTUT GEOLOGII STOSOWANEJ

Krystian PROBIERZ

CHARAKTERYSTYKA ZŁOŻA JAKO ELEMENT

PROGNOZOWANIA JAKOŚCI WYROBU cz. 3

Page 2: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

JAKOŚĆ WĘGLA W ZŁOŻUI PRODUKCIE HANDLOWYM

Page 3: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

Różnorodne kierunki wykorzystania węgla wymagają oceny jego jakości w oparciu o metody chemiczno-technologiczne.

Uzyskane tymi metodami wskaźniki, zwane parametrami jakości węgla, mogą mieć charakter uniwersalny, niezależny od przeznaczenia i kierunku wykorzystywania węgla (np. zawartość popiołu i wilgoci) lub też są to wskaźniki o charakterze specjalnym ściśle określające przeznaczenie węgla i jego wykorzystanie w procesach technologicznych (np. zdolność spiekania RI dla węgla koksowego).

Parametry te, można w sposób umowny podzielić na pięć grup:

I. wskaźniki analizy technicznej,II. wskaźniki analizy elementarnej,III. wskaźniki analizy grupowej,IV. wskaźniki własności koksowniczych i produktów koksowania,V. wskaźniki fizyczne.

Page 4: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

I. WSKAŹNIKI ANALIZY TECHNICZNEJ

Wskaźniki charakteryzujące ogólne cechy węgla:

• zawartość wilgoci W,

• zawartość popiołu A,

• zawartość części lotnych V – lotne produkty rozkładu węgla, który podczas prażenia bez dostępu powietrza w temp. 850 oC przechodzi w ciągu 7 min. w stan lotny,

• ciepło spalania Qs

– ilość ciepła wydzielająca się przy całkowitym spalaniu węgla w bombie kalorymetrycznej w atmosferze tlenu,

• wartość opałowa Qi

– ciepło spalania pomniejszone o ciepło parowania wody wydzielonej z węgla podczas jego spalania.

Page 5: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

II. WSKAŹNIKI ANALIZY ELEMENTARNEJ

Wskaźniki charakteryzujące skład pierwiastkowy (elementarny) węgla – zawartość podstawowych składników masy organicznej wyrażonej w % w przeliczeniu na substancję bezwodną i bezpopiołową:

• zawartość węgla organicznego C,• zawartość wodoru organicznego H,• zawartość tlenu O,• zawartość azotu organicznego N,• zawartość siarki S,• zawartość fosforu P,• zawartość chloru Cl.

Page 6: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

III. WSKAŹNIKI ANALIZY GRUPOWEJ

Wskaźniki charakteryzujące rozdział heteromolekularnych substancji (do jakich zalicza się węgiel) na składniki grupowe:

• zawartość bituminów B,• zawartość kwasów huminowych HA,• zawartość ligniny L,• zawartość celulozy Cel.

Page 7: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

IV. WSKAŹNIKI WŁASNOŚCI KOKSOWNICZYCH

Wskaźniki charakteryzujące zachowanie się i własności technologiczne węgla przy jego rozkładzie termicznym:

• zdolność spiekania RI (Roga Index) – oznaczana poprzez ogrzewanie (koksowanie) w temp. 500 oC (przy stałym ciśnieniu bez dostępu powietrza) mieszanki 1 g węgla i 5 g wzorcowego antracytu. Otrzymana pozostałość (koks) poddawana jest próbie na wytrzymałość mechaniczną,

• wskaźnik wolnego wydymania SI (Swelling Index) – wzrost objętości plastycznej masy węgla ogrzewanego w zamkniętym tyglu w sposób umożliwiający swobodne rozszerzanie się uplastycznionego węgla,

Page 8: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

• własności dylatometryczne: - kontrakcja a – zmiana objętości (skurcz) słupka węglowego podczas powolnego ogrzewania przy stałym ciśnieniu w pionowej rurze stalowej, - dylatacja b – zmiana objętości (rozszerzanie) słupka węglowego podczas powolnego ogrzewania przy stałym ciśnieniu w pionowej rurze stalowej,

• ciśnienie rozprężania Pmax,

• wychód prasmoły TK.

Page 9: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

V. WSKAŹNIKI FIZYCZNE

• gęstość pozorna da,

• gęstość rzeczywista dr,

• wskaźniki mechaniczne

- wytrzymałość mechaniczna na ściskanie Rc, - podatność przemiałowa GrH,

• wskaźniki optyczne

- wartość średniej refleksyjności witrynitu Rr

– zdolność odbicia światła od powierzchni kolotelinitu w środowisku imersyjnym.

Page 10: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

Oprócz metod chemiczno-technologicznych w określaniu jakości węgla stosuje się metody petrograficzne służące oznaczeniu składu petrograficznego węgla:

zawartość witrynitu Vtmmf,

zawartość liptynitu Lmmf,

zawartość inertynitu Immf,

zawartość substancji mineralnej SM (MM – mineral matter).

Page 11: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

Każdy parametr opatrzony jest górnym i dolnym indeksem pomocniczym informującym o stanie paliwa, przy którym oznaczono wartość danego wskaźnika.

Wyróżnia się sześć stanów węgla:

• roboczy r – stan z taką zawartością wilgoci i popiołu, jaką miał węgiel, z którego pobrano próbkę,• analityczny a – stan z taką zawartością wilgoci i popiołu, jaką ma próbka doprowadzona do stanu równowagi z wilgocią atmosferyczną,• suchy d (dry) – stan nie zawierający wilgoci całkowitej,• suchy i bezpopiołowy daf (dry, ash free) – stan nie zawierający wilgoci całkowitej i popiołu,• organiczny – stan nie zawierający wilgoci całkowitej i substancji organicznej,• bez substancji mineralnej mmf (mineral matter free).

Page 12: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

Parametry jakości węgla oznacza się według norm krajowych (PN) i międzynarodowych (ISO):

• Normy dotyczące pobierania i przygotowania próbek do analiz • PN-81/G-04501. Węgiel kamienny. Próbki pokładowe. Pobieranie i przygotowanie do analizy chemicznej,• PN-G-04501. Węgiel kamienny i antracyt. Pobieranie próbek pokładowych i bruzdowych,• PN-90/G-04502. Węgiel kamienny i brunatny. Metody pobierania i przygotowania próbek do badań laboratoryjnych,

• Normy dotyczące oznaczania wskaźników analizy technicznej

• PN-80/G-04511. Paliwa stałe. Oznaczanie zawartości wilgoci,• PN-91/G-04512. Paliwa stałe. Oznaczanie zawartości popiołu metodą wagową,• PN-G-04516. Paliwa stałe. Oznaczanie zawartości części lotnych metodą wagową,• PN-81/G-04513. Paliwa stałe. Oznaczanie ciepła spalania,

Page 13: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

• Normy dotyczące oznaczania wskaźników analizy elementarnej

• PN-81/G-04514.02. Oznaczanie zawartości siarki całkowitej metodą spalania w wysokiej temperaturze z miareczkowaniem alkalimetrycznym,

• Normy dotyczące oznaczania wskaźników własności koksowniczych i produktów koksowania

• PN-81/G-04518. Węgiel kamienny. Oznaczanie zdolności spiekania metodą Rogi,• PN-81/G-04515. Węgiel kamienny. Oznaczanie wskaźnika wolnego wydymania,• PN-81/G-04517. Węgiel kamienny. Oznaczanie wskaźników dylatometrycznych,

• Normy dotyczące oznaczania składu petrograficznego

• PN–92/G–04563. Węgiel kamienny. Analiza petrograficzna. Przygotowanie próbek węgla do badań mikroskopowych,• PN–92/G–04524. Węgiel kamienny. Analiza petrograficzna. Oznaczanie refleksyjności witrynitu,• PN–92/G–04529. Węgiel kamienny. Analiza petrograficzna. Oznaczanie zawartości macerałów, grup macerałów i substancji mineralnej,• PN–93/G–04564. Węgiel kamienny. Analiza petrograficzna. Oznaczanie zawartości mikrolitotypów, karbominerytu i skały płonnej.

Page 14: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

Próby jednolitego oznaczenia jakości węgla znajdują swoje odbicie w PN-82G-97002, która określa tzw. typ technologiczny węgla.

Norma ta opiera się jednakże na zaledwie sześciu parametrach:

• zawartość części lotnych Vdaf,

• zdolność spiekania RI (Roga Index),

• dylatacja b,

• wskaźnik wolnego wydymania SI (Swelling Index),

• ciepło spalania Qsdaf,

• zawartość inertynitu Immf.

Page 15: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

Parametry klasyfikacyjne

Typ węgla

zawartość części lotnych

Vdaf wg

PN-81/G-04516

zdolność spiekania

RI wg

PN-81/G-04518

dylatacja b

wg PN-81/G-

04517

wskaźnik wolnego

wydymania SI wg

PN-81/G-04513

ciepło spalania

Qsdaf

wg PN-81/G-

04515

Zastosowanie węgla

Nazwa wyróżnik % - % - kJ/kg

31.1 poniżej lub równe 3100 Węgiel

płomienny 31.2

powyżej 28 poniżej lub równe 5

powyżej 3100

węgiel do celów energetycznych dla wszystkich typów palenisk rusztowych i pyłowych; węgiel do czadnic

32.1 powyżej 5 do 20

węgiel do celów energetycznych dla wszystkich typów palenisk; węgiel do wytlewania i do czadnic Węgiel

gazowo- płomienny

32.2

powyżej 28 powyżej 20

do 40

węgiel do celów energetycznych dla palenisk rusztowych, komorowych i wszystkich typów palenisk pyłowych; węgiel do wytlewania i do gazowni

Węgiel gazowy 33 powyżej 28 powyżej 40

do 55

nie normalizuje

się

węgiel do celów energetycznych dla palenisk rusztowych i dla wszystkich typów palenisk pyłowych; węgiel do pieców przemysłowych o szczególnych wymaganiach; węgiel do gazowni i na mieszanki do produkcji koksu w koksowniach

34.1 brak dylatacji lub poniżej 0 Węgiel

gazowo- koksowy 34.2

powyżej 28 powyżej 55 powyżej lub równa 0

węgiel do produkcji koksu w koksowniach dla gazowni i dla gazokoksowni

35.1 powyżej 26 do 31 powyżej 30

nie normalizuje

się

35.2A1) powyżej 7,5 Węgiel ortokoksowy

35.2B1) powyżej 20

do 26

powyżej 45 poniżej lub

równy 7,5

węgiel do produkcji koksu w koksowniach

Węgiel metakoksowy 36 powyżej 14

do 20 powyżej 45 powyżej 0 węgiel do produkcji koksu w koksowniach

37.1 powyżej 20 do 28

Węgiel semikoksowy 37.2 powyżej 14

do 20

powyżej lub równe 5

węgiel na mieszanki do produkcji koksu w koksowniach; może być stosowany jako węgiel do celów energetycznych dla palenisk specjalnych oraz do produkcji paliwa bezdymnego

Węgiel chudy 38 powyżej 14

do 28 poniżej 5

węgiel na mieszanki do produkcji koksu w koksowniach; może być stosowany jako węgiel do celów energetycznych dla palenisk specjalnych oraz do produkcji paliwa bezdymnego

Węgiel antracytowy 41 powyżej 10

do 14

węgiel na mieszanki do produkcji koksu w koksowniach; węgiel do celów energetycznych dla palenisk specjalnych oraz do produkcji paliwa bezdymnego

Antracyt 42 powyżej lub

równe 3 do 10

węgiel do celów energetycznych dla palenisk specjalnych

Metaantracyt 43 poniżej 3

nie normalizuje

się

nie normalizuje

się

-

POLSKI PODZIAŁ WĘGLA KAMIENNEGO NA TYPYWG PN-82/G-97002

1) Uzupełniającym parametrem rozróżniającym węgiel typów 35.2A i 35.2B jest zawartość inertynitu, która w węglu typu 35.2A nie powinna przekraczać 30%.

Page 16: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

Przedziały wartości poszczególnych parametrów pozwalają określić przydatność i zastosowanie węgla.Pod względem możliwości użytkowania węgiel dzieli się generalnie na dwie grupy:

• węgiel do celów energetycznych: – typ 31 – węgiel płomienny, – typ 32 – węgiel gazowo-płomienny, – typ 33 – węgiel gazowy, – typ 38 – węgiel chudy, – typ 41 – węgiel antracytowy, – typ 42 – antracyt, – typ 43 – metaantracyt,

• węgiel do przetwórstwa chemicznego: – typ 33 – węgiel gazowy, – typ 34 – węgiel gazowo-koksowy, – typ 35 – węgiel koksowy, – typ 36 – węgiel metakoksowy, – typ 37 – węgiel semikoksowy.

Page 17: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

Do głównych kierunków użytkowania węgla należą:

• spalanie,

• zgazowanie,

• odgazowanie (koksowanie i wytlewanie),

• otrzymywanie koksu foremnego, paliw bezdymnych oraz wyrobów z węgla i grafitu,

• otrzymywanie paliw płynnych (upłynnianie),

• otrzymywanie węgla wtryskowego (PCI - Pulverized Coal Injection)

• łagodne utlenianie węgla,

• utylizacja odpadów przywęglowych i produktów spalania.

Page 18: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

W standardach międzynarodowych (Międzynarodowy system kodyfikacji węgla ECE, Genewa 1998) uwzględnia się ponadto

• wartość średniej refleksyjności witrynitu Rr,

• skład petrograficzny (zawartość Vtmmf, Lmmf, Immf),

• zawartość popiołu Ad,

• zawartość siarki całkowitej Std.

Page 19: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

MIĘDZYNARODOWY SYSTEM KODYFIKACJI WĘGLA

[ECE, GENEWA 1998]Średnia

refleksyjność witrynitu

Charakterystyka reflektogramu

Zawartość inertynitu

Zawartość liptynitu

Wskaźnik wolnego

wydymania

Zawartość części lotnych

Zawartość popiołu

Zawartość siarki

całkowitej

Ciepło spalania

1, 2 R0 [%] 3 s

[-] ilość luk 4

I [%, obj.]

5 L

[%, obj.]

6 SI [-]

7, 8

Vdaf [%,

mas.]

9, 10

Ad [%,

mas.]

11, 12

Std

[% mas.]

13, 14

Qsdaf

[MJ/kg]

02 0,20-0,29 0 ?0,1 0 0 0-

<10 0 0-½ 48 >48 00 0-<1 00 0,0-<0,1 21 <22

03 0,30-0,39 1 >0,1?0,2 0 1 10-

<20 1 >0-<5 1 1-1

½ 46 46-<48 01 1-<2 01 0,1-

<0,2 22 22-<23

04 0,40-0,49 2 >0,2 0 2 20-

<30 2 5-<10 2 2-2

½ 44 44-<46 02 2-<3 02 0,2-

<0,3 23 23-<24

05 0,50-0,59 3 >0,2 1 3 30-

<40 3 10-<15 3 3-3

½ 42 42-<44 03 3-<4 03 0,3-

<0,4 24 24-<25

06 0,60-0,69 4 >0,2 2 4 40-

<50 4 15-<20 4 4-4

½ 40 40-<42 04 4-<5 04 0,4-

<0,5 25 25-<26

07 0,70-0,79 5 >0,2 2 5 50-

<60 5 20-<25 5 5-5

½ 38 38-<40 05 5-<6 05 0,5-

<0,6 26 26-<27

08 0,80-0,89 6 60-

<70 6 25-<30 6 6-6

½ 36 36-<38 06 6-<7 06 0,6-

<0,7 27 27-<28

09 0,90-0,99 7 70-

<80 7 30-<35 7 7-7

½ 34 34-<36 07 7-<8 07 0,7-

<0,8 28 28-<29

10 1,00-1,09 8 80-

<90 8 35-<40 8 8-8

½ 32 32-<34 08 8-<9 08 0,8-

<0,9 29 29-<30

11 1,10-1,19 9 >90 9 >40 9 9 30 30-

<32 09 9-<10 09 0,9-<1,0 30 30-<31

12 1,20-1,29 28 28-

<30 10 10-<11 10 1,0-

<1,1 31 31-<32

13 1,30-1,39 26 26-

<28 11 11-<12 11 1,1-

<1,2 32 32-<33

14 1,40-1,49 24 24-

<26 12 12-<13 12 1,2-

<1,3 33 33-<34

15 1,50-1,59 22 22-

<24 13 13-<14 13 1,3-

<1,4 34 34-<35

16 1,60-1,69 20 20-

<22 14 14-<15 14 1,4-

<1,5 35 35-<36

17 1,70-1,79 18 18-

<20 15 15-<16 15 1,5-

<1,6 36 36-<37

18 1,80-1,89 16 16-

<18 16 16-<17 16 1,6-

<1,7 37 37-<38

19 1,90-1,99 14 14-

<16 17 17-<18 17 1,7-

<1,8 38 38-<39

20 2,00-2,09 12 12-

<14 18 18-<19 18 1,8-

<1,9 39 >39

21 2,10-2,19 10 10-

<12 19 19-<20 19 1,9-

<2,0

22 2,20-2,29 09 9-<10 20 20-

<21 20 2,0-<2,1

23 2,30-2,39 08 8-<9 21 2,1-

<2,2

24 2,40-2,49 07 7-<8 22 2,2-

<2,3

25 2,50-2,59 06 6-<7 23 2,3-

<2,4

… 05 5-<6 24 2,4-<2,5

30 3,00-3,09 04 4-<5 25 2,5-

<2,6

… 03 3-<4 26 2,6-<2,7

40 4,00-4,09 02 2-<3 27 2,7-

<2,8

… 01 1-<2 28 2,8-<2,9

50 >5,00 29 2,9-<3,0

30 3,0-<3,1

Page 20: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

Te same parametry znajdują także zastosowanie w międzynarodowej klasyfikacji węgla w pokładzie (International Classification Of Seam Coals. Economic Commission For Europe, Committee On Energy, 1995, 2001).

LOW - RANK MEDIUM - RANK HIGH - RANK

C B A D C B A C B A

Ortho Meta Para Ortho Meta Per Para Ortho Meta

LIGNITE BITUMOUS ANTHRACITEPETROGRAPHICCOMPOSITION

Maceral analysis( mmd ) vol. %

GCV ( MJ/kg, m, af )0,6 1,0 1,4 2,0 3,0 4,0

15 20 24

Rr %

RANK

Paleo 0-time I %

I %

60

V % ( L >= 25 % )

V % ( L < 25 % )

75

25

0

26

50

7650 100

100

0

50 75

SUBB

ITUM

.

Bond

ed c

oal

( Hum

ic )

Non-

bond

edco

al

Carb

onoc

eus

rock

Very

low

gra

de c

oal

Low

grad

e co

al

Med

ium

gra

de c

oal

High

gra

de c

oal

Rock

Sapr

opel

icco

al

Oil

shal

e

PETR

OG

RAP

HIC

COM

POSI

TIO

Ndr

y

w

et

oxyd

atio

n

r

educ

tion

a

erob

ic

anae

robi

c

20

10

30

50

80

RA

NK

Coa

l

n

on-c

oal r

ock

Was

habi

lity

Not to be included in the classification

General version of the ECE-UN In Seam Coal Classification

Ash

( H

T ) %

mas

s. d

b

Page 21: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

ZADANIA GEOLOGA KOPALNIANEGO

• Przeprowadzanie obserwacji w wyrobiskach górniczych (kartowanie wyrobisk),

• Pobieranie próbek w złożu,

• Interpretacja wyników badań laboratoryjnych,

• Określenie jakości kopaliny i określenie jej użyteczności w obrębie złoża,

• Aktualizacja dokumentów faktograficznych (mapy, przekroje itp.)

• Prowadzenie dokumentacji złoża (Dokumentacja Geologiczna, Projekt Zagospodarowania Złoża, Plan Ruchu Zakładu Górniczego, Operaty Ewidencyjne Zasobów itp.)

Page 22: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

Według danych literaturowych i praktyki przemysłowej, rzadko śledzi się zmiany jakości kopaliny urobionej (tzw. węgla surowego) poza złożem tj. podczas odstawy i transportu oraz wskutek łączenia poszczególnych nitek produkcyjnych.

Kontrola jakości urobku dostarczanego do zakładu przeróbczego (tzw. nadawy), kontrola jakości urobku w newralgicznych węzłach procesu przeróbczego (półprodukty) oraz kontrola jakości koncentratu w produkcie końcowym nie należy w zasadzie do zadań geologa lecz do zadań działu przeróbczego kopalni.

Uzyskanie pełnej wiedzy o zmianach jakości węgla wymusza na geologu kopalnianym śledzenie zmian parametrów (wskaźników) jakościowych na wszystkich etapach produkcji węgla.

Służy temu odpowiednio przeprowadzony MONITORING jakości węgla na drodze złoże – węgiel handlowy.

Page 23: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

MONITORING JAKOŚCI WĘGLA

OD ZŁOŻA DO PRODUKTU HANDLOWEGO

Page 24: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

ETAP I: ROZPOZNANIE ZMIAN JAKOŚCI WĘGLA W ZŁOŻU(NA PODSTAWIE MAP PARAMETRÓW JAKOŚCIOWYCH)

Prześledzenie zmian jakości węgla od stadium rozpoznania:• otworami wiertniczymi (kategoria C2 i C1),• poprzez wyrobiska udostępniające i przygotowawcze (kategoria B),• do eksploatacyjnych (kategoria A).

Kategoria C2 i C1 Kategoria AKategoria B

Mapy zawartości części lotnych Vdaf

Page 25: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

Mapa typów węgla według PN82/G–97002. Kategoria A.

Page 26: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

ETAP II: WERYFIKACJA SZACOWANIA JAKOŚCI NA MAPACH Z WYNIKAMI OZNACZEŃ LABORATORYJNYCH

Porównanie wyników szacowania i oznaczania laboratoryjnego wykazałow przypadku niektórych parametrów dużą zgodność, w innych zaś zasadniczą rozbieżność, uniemożliwiającą w praktyce skuteczne szacowanie.

Wobec tego zgrupowano parametry jakości w czterech grupach różniących się kolejno coraz mniejszą trafnością szacowania ich wartości w złożu. Do I grupy zaliczono średnią refleksyjność witrynitu oraz zawartość siarki całkowitej (szacowanie tych parametrów na mapie daje dobre rezultaty).

Do II grupy zaliczono zawartość wilgoci i części lotnych, a także zdolność spiekania i kontrakcję.

Do III grupy zaliczono zawartość popiołu, wartość wskaźnika wolnego wydymania oraz oznaczenia składu petrograficznego.

Do IV grupy zaliczono ciepło spalania i dylatację (charakteryzujące się brakiem zgodności wyników szacowania i oznaczeń laboratoryjnych).

Page 27: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

ETAP III: ZMIANY JAKOŚCI WĘGLA W PROCESIE PRODUKCYJNYM

(PÓŁPRODUKTY I WĘGIEL HANDLOWY)

Page 28: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

SCHEMAT IDEOWY PROCESU PRODUKCYJNEGO KWK

szyb II

przenośniktaśmowy nr 1

przenośniktaśmowy nr 2

przesiewaczrusztowy RT 200

taśmaprzebiercza

kruszarkawalcowa

przenośniktaśmowy nr 22

przenośniktaśmowy nr 23

elektromagnes

dozownik

zbiornik nadmiarowy

podajnik

przesiewacz wibracyjny CDR

przesiewacz WP

przenośniktaśmowy

wzbogacalnik w cieczy ciężkiejDISA

kruszarkaudarowaUP 1000

zbiornik

przesiewacz wibracyjnynieckowy 3 x PWN

osadzarkamiałowa OM 30 osadzarka

miałowa OM 12

odśrodkowe sito stałe OSO

wirówka NAEL 3 wirówka WOW

zbiornik

rząpiepompowe IV A

rozdzielacz

hydrocyklonwzbogacający 3 x HWO 300

hydrocyklonklasyfikujący 2 x HC 500

przesiewaczSCC III

flotownik3 x IZ 12

wirówka sitowo - sedymentacyjna2 x SB 6400

przesiewacz wibracyjnynieckowy PWN

osadzarkamiałowa OM 15

odśrodkowe sito stałe OSO

wirówka WOW wirówka HES

przenośniktaśmowy nr 5252

przenośniktaśmowy nr 5254

wagonkolejowy

składowiskowęgla

NP4

NP2

NP1

NP3

NP5 NP7

NP6

S1

S2

P1

P3

P4

rząpiepompowe Z-2

P2

0 - 200 mm

20 - 200 mm 0 - 20 mm

0 - 1 mm

ŚC

IAN

A N

R X

V

chodnik 27

62

26°przenośniktaśmowy

przenośniktaśmowy

ŚC

IAN

A N

R V

II

00.06.2600.06.26

chodnik 32

61

chodnik 565°

32

przenośniktaśmowy

33

zbiornik III

34

przenośniktaśmowy

31

chodnik 54

2 - 20 mm

0 - 2 mm

2 - 20 mm0 - 2 mm

szyb II

przenośniktaśmowy nr 1

przenośniktaśmowy nr 2

S1

ŚC

IAN

A N

R X

V

chodnik 27

62

26°

przenośniktaśmowy

przenośniktaśmowy

ŚC

IAN

A N

R V

II

00.06.2600.06.26

chodnik 32

61

chodnik 565°

32

przenośniktaśmowy

33

zbiornik III

34

przenośniktaśmowy

31

chodnik 54

szyb II

przenośniktaśmowy nr 1

przenośniktaśmowy nr 2

przesiewaczrusztowy RT 200

taśmaprzebiercza

kruszarkawalcowa

przenośniktaśmowy nr 22

przenośniktaśmowy nr 23

elektromagnes

dozownik

zbiornik nadmiarowy

podajnik

przesiewacz wibracyjny CDR

S1

S2

0 - 200 mm

przesiewacz wibracyjny CDR

przesiewacz WP

przenośniktaśmowy

wzbogacalnik w cieczy ciężkiejDISA

kruszarkaudarowaUP 1000

zbiornik

przesiewacz wibracyjnynieckowy 3 x PWN

osadzarkamiałowa OM 30 osadzarka

miałowa OM 12

odśrodkowe sito stałe OSO

wirówka NAEL 3 wirówka WOW

zbiornik

rząpiepompowe IV A

rozdzielacz

hydrocyklonwzbogacający 3 x HWO 300

hydrocyklonklasyfikujący 2 x HC 500

przesiewaczSCC III

flotownik3 x IZ 12

wirówka sitowo - sedymentacyjna2 x SB 6400

przesiewacz wibracyjnynieckowy PWN

osadzarkamiałowa OM 15

odśrodkowe sito stałe OSO

wirówka WOW wirówka HES

przenośniktaśmowy nr 5252

przenośniktaśmowy nr 5254

wagonkolejowy

składowiskowęgla

NP4

NP2

NP1

NP3

NP5 NP7

NP6

P1

P3

P4

rząpiepompowe Z-2

P2

20 - 200 mm 0 - 20 mm

0 - 1 mm

2 - 20 mm

0 - 2 mm

2 - 20 mm0 - 2 mm

Page 29: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

Symbol próbki

Wielkość ziaren,[mm]

Opis próbki

31 – Próbka bruzdowa, pokład 403/1, ściana nr VII, chodnik 54 (nadścianowy)

32 – Próbka bruzdowa, pokład 403/1, ściana nr VII, chodnik 56 (podścianowy)

61 – Próbka bruzdowa, pokład 406/3, ściana nr XV, chodnik 32 (nadścianowy)

62 – Próbka bruzdowa, pokład 406/3, ściana nr XV, chodnik 27 (podścianowy)

151 – Próbka bruzdowa, pokład 415/2, ściana nr X, chodnik 40 (nadścianowy)

152 – Próbka bruzdowa, pokład 415/2, ściana nr X, chodnik 20 (podścianowy)

S1 – Węgiel surowy, sortownia, przenośnik taśmowy nr 1

S2 0–200 Węgiel surowy, sortownia, przesyp między przenośnikami taśmowymi nr 22 i 23

P1 0–20 Miał surowy, płuczka

P2 20–200 Węgiel surowy, płuczka

P3 K 20–200 Koncentrat węglowy, płuczka, WĘGIEL HANDLOWY

P4 K 2–20 Miał wzbogacony (miał płukany), płuczka, WĘGIEL HANDLOWY

NP1 0–20 Miał surowy

NP2 2–20 Miał wzbogacony (miał płukany)

NP6 0–2 Nadawa do wzbogacania w płuczce hydrocyklonowej

NP5 0–2 Odwodniony koncentrat węglowy z hydrocyklonu klasyfikującego HC 500

NP7 0–1 Nadawa na flotację, przelew z hydrocyklonu klasyfikującego HC 500

NP3 0–2 Odwodniony flotokoncentrat wraz z koncentratem węglowym z hydrocyklonu klasyfikującego HC  500

NP4 K 0–20 Koncentrat zbiorczy, WĘGIEL HANDLOWY

Page 30: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

Porównując zawartość popiołu w produkcie handlowym z jego zawartością w próbkach bruzdowych zauważono, że nie zawsze jest ona niższa.

W przypadku produkcji „węgla handlowego” z mieszanki węgli z dwóch pokładów wykazano, iż zawartość popiołu w produkcie końcowym jest wyraźnie obniżona jedynie względem pokładu wysokopopiołowego.

BI

0,05,0

10,015,020,025,030,035,040,0

31/61 32/62 S1 S2 P2 P3

próbka

Ad [

%]

p. 403/1 p. 406/3 linia 1

BII

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

31/61 32/62 S1 S2 P1 P4

próbka

Ad [

%]

p. 403/1 p. 406/3 linia 2

BIII

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

31 i

61

32 i

62 S1

S2

P1

i NP

1

NP

6

NP

5 i N

P7

NP

3

NP

2

NP

4

próbka

Ad [

%]

Wzbogacanie w cieczach ciężkich

Wzbogacanie w osadzarkach miałowych i hydrocyklonach

oraz w procesie flotacji

Wzbogacanie w osadzarkach miałowych

Page 31: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

Koncentrat uzyskany w procesie wzbogacania charakteryzuje się bowiem zawartością popiołu podobnie niską, jak w próbkach bruzdowych z pokładu niskopopiołowego.

Wydaje się zatem celowe i możliwe wzbogacanie węgla tylko z pokładu wysokopopiołowego.

BI

0,05,0

10,015,020,025,030,035,040,0

31/61 32/62 S1 S2 P2 P3

próbka

Ad [

%]

p. 403/1 p. 406/3 linia 1

BII

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

31/61 32/62 S1 S2 P1 P4

próbka

Ad [

%]

p. 403/1 p. 406/3 linia 2

BIII

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

31 i

61

32 i

62 S1

S2

P1

i NP

1

NP

6

NP

5 i N

P7

NP

3

NP

2

NP

4

próbka

Ad [

%]

Wzbogacanie w cieczach ciężkich

Wzbogacanie w osadzarkach miałowych i hydrocyklonach

oraz w procesie flotacji

Wzbogacanie w osadzarkach miałowych

Page 32: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

WNIOSKI

1. Monitoring jakości węgla w istotny sposób poprawia znajomość bazy zasobowej, a szczególnie jej parametrów jakościowych.

Stwarza także podstawy do wypracowania naukowych podstaw jej weryfikacji i umożliwia tym samym lepszą ochronę bazy zasobowej.

2. Przeprowadzony monitoring pozwolił wykazać rozbieżności w ocenie jakości węgla w złożu, na kolejnych stadiach rozpoznania złoża – od rozpoznania otworami wiertniczymi poprzez wyrobiska udostępniające i przygotowawcze aż do eksploatacyjnych (kategorie C2 – A).

3. Wydaje się możliwe poprawienie wiarygodności rozpoznania jakości węgla w złożu w kategorii rozpoznania A.

Można to uzyskać poprzez zwiększenie gęstości opróbowania oraz oznaczanie, oprócz dotychczas stosowanych parametrów, także stopnia uwęglenia i składu petrograficznego.

Page 33: Prezentacja programu PowerPoint - Strona główna - …dydaktyka.polsl.pl/rg5/studia/Mat_sem_II/Probierz/zloze... · PPT file · Web view2007-10-19 · politechnika ŚlĄska wydziaŁ

4. Niedostateczne rozpoznanie jakości węgla w złożu powodować może w konsekwencji dobór niewłaściwego lub nieefektywnego sposobu przeróbki węgla. Uwaga ta dotyczy przede wszystkim nieznacznego, względem wysokopopiolowego pokładu, obniżenia zawartości popiołu w produkcie handlowym.

5. Pełny monitoring (na drodze złoże – węgiel handlowy) umożliwia dokonanie oceny skuteczności procesu przeróbczego zarówno w całości, jak i poszczególnych urządzeń („węzłów”).Lepsze rozpoznanie jakości węgla w złożu umożliwia bardziej efektywny dobór metod i procesu przeróbki węgla.