Prezentacja programu PowerPoint - PROTOTO

Sztuka gotycka Zaprawdę, rzeczy widzialne są

obrazami niewidzialnych

1 M. Grabowski - NPDN PROTOTO

Nazwa "gotyk" została użyta po raz pierwszy w połowie XV wieku przez L.B. Albertiego.

Było to pejoratywne określenie opisujące wytwory kultury uważanej za prymitywną i barbarzyńską.

Negatywną ocenę stylu gotyckiego potwierdził Giorgio Vasari w XVI w.

Styl ostrołukowy


Dynamiczny rozwój miast spowodował powstanie warstwy mieszczańskiej. Dlatego w dobie sztuki gotyckiej istniały trzy centra kulturowe: Dwory (przede wszystkim królewskie, kultura dworska, trubadurzy itd..), Miasta (własna kulturowość, rozwój rzemiosła, misteria teatralne, materializm), Katedry (filozofia, muzyka i iluminatorstwo).


Religia - MISTYCYZM Rosnąca żarliwość religijna doprowadziła do powstania mistycyzmu.

Dzięki któremu zrodziła się idea wypraw krzyżowych i budowania wysokich katedr. Szczególną cześć oddawano Marii, której przedstawienia dominowały w sztuce gotyckiej. Wzrasta zainteresowanie śmiercią i przemijaniem. Sztuka religijna stała się trochę bliższa człowiekowi, przedstawienia bardziej świeckie.


Działalność zakonów :

1. Zakon monastyczny poza miastem (Benedyktyni, Cystersi)

2. Zakon rycerski zakonnicy mogą walczyć (Krzyżacy)

3. Zakon żebraczy wyjście do ludu, kaznodziejstwo (Franciszkanie)


Architektura sakralna Była ucieleśnieniem idei średniowiecznej. Budynki miały być widoczne z daleka, górować nad resztą miasta, były świadectwem potęgi miasta, stąd zaangażowanie ludu.

Główne cechy: strzelistość, wertykalizm, elementy dekoracyjne. To właśnie sprawiało że wielkie katedry stawały się ekspresyjne i odmaterializowane. Bryła: lekka, rozczłonkowana, żywa.


Architektura sakralna Konstrukcja:

Zamiast łuków półkolistych, łuki ostre - zmniejszona siła odporu

Nowe sklepienie krzyżowo-żebrowe, o wiele lżejsze

Filary pogrubione służkami (mocniejsze)

Łuki przyporowe (na zewnątrz)

Wydłużone prezbiterium

Obejście (ambit) z wieńcem kaplic staje się jedną przestrzenią

Różnorodność sklepień


Architektura Konstrukcja i dekoracja w jednym:

-Wimperga (trójkątna wieżyczka

nad oknem lub portalem)

- Rozeta - okrągłe okno wypełnione witrażem i ornamentem maswerkowym umieszczone nad głównym portalem kościoła,


Maswerk: geometryczny wzór

architektoniczny odkuty z kamienia lub zrobiony z cegieł, używany do wypełnienia górnej części gotyckiego okna, przeźrocza, rozety itp. Występuje także jako dekoracja ścian, murów, Taki element jest nazywany ślepym maswerkiem.

Pierwszy maswerk pojawił się w kaplicach katedry Notre Dame w Reims.


Architektura

-Sterczyny, pinakle lub fiale -wieżyczki np.. na łukach przyporowych.

-Na szczytach pinakli znajduje się czubek tzw. kwiaton


Symbolika katedry: FASADA stanowiła bogatą, pouczającą i

symboliczną opowieść .Kościół zastępował nie tylko Niebo, był też zwierciadłem całego świata boskiego i ludzkiego, zwierciadłem Boga, przyrody i historii.

Program dekoracyjny wielkiej katedry miał za zadanie ująć całokształt spraw życia ludzkiego w całości i powiązać ją z czasem ujętym w rytm roku kościelnego (cykle kalendarza-dwanaście znaków zodiaku, symboliczne ujęcie życia w dwunastu miesiącach roku oraz dwanaście wyobrażeń człowieka pracującego w różnych okresach cyklu rocznego; przykład-w Saint Denis sierpień to postać człowieka młócącego zboże).

W portalach, na tympanonach, w witrażach widzimy świętych, personifikacje, proroków, etc.


Bóg jest światłemwitraże ( wpadajace przez nie światło wypełniało wnętrze mistycznym blaskiem)

Katedra jako obraz mistycyzmu - dążenie do bezpośredniego uczuciowego i intelektualnego kontaktu z Bogiem.

Kościół gotycki swą wielkością stanowi dominantę w panoramie miast i tym samym stanowi o miejscu religii, Boga w życiu ówczesnego człowieka


Podział gotyku we Francji: WCZESNY (CHÓR ST. DENIS, SENS, NOYON,

LAON, PARYŻ)

PROMIENISTY - RAYONNANT (REIMS,

AMIENS, BEAUVAIS, BOURGES)

GOTYK PŁOMIENISTY - FLAMBOYANT (SAINTE

CHAPELLE PARYŻ, ROUEN – WIEŻA, CHARTRE - SWIEŻA,

SYSTEMY KONSTRUKCYJNE, KTÓRE STOSOWANO

W GOTYKU TO:

SYSTEM BAZYLIKOWY – WYMAGA STOSOWANIA

JAKIEJŚ FORMY PRZYPÓR DLA FILARÓW NAWY

GŁÓWNEJ – NP. ŁUKÓW ODPORNYCH I WIEŻY SIŁ

W MIEJSCACH WĘZŁÓW KONSTRUKCYJNYCH

SYSTEM HALOWY – TRZY LUB PIĘĆ NAW O TAKIEJ

SAMEJ LUB ZBLIŻONEJ WYSOKOŚCI NAWZAJEM SIĘ PODPIERA


OPACTWO SAINT-DENIS

(ŚW. DIONIZEGO)

- ZNAK ŚWIECKIEJ POTĘGI

OPATA

- BRAMA TRIUMFALNA I

ZAMEK - NAWIĄZANIE DO

KAROLIŃSKIEGO WESTWERKU

POTĘGA FRANCJI,

- BOGATE ZDOBNICTWO

- MIEJSCE POCHÓWKÓW

KRÓLÓW FRANCJI


NOWY TYP ARCHITEKTA - MISTRZ CECHOWY - UZNAWANO W NIM TWÓRCZEGO ARTYSTĘ, - OKAZYWANO MU NIEWSPÓŁMIERNIE WIĘCEJ SZACUNKU NIŻ W WIEKACH UBIEGŁYCH, - CORAZ MNIEJ ANONIMOWY, ROŚNIE WIARA W INDYWIDUALNĄ WARTOŚĆ JEDNOSTKI, - GENEZA LOŻY MASOŃSKIEJ

WILHELM Z SENS - 1174 POŻAR KATEDRY W

CANTERBURY - WYBÓR WILHELMA Z

SENS - SIŁA PRZKONYWANIA I

DYPLOMACJA MISTRZA DOPROWADZA

DO DECYZJI O ROZBIÓRCE I BUDOWIE NOWEJ KATEDRY

- WYKONAŁ PLANY, ZASTOSOWAŁ NOWE

MASZYNY


1178- Wilhelm spada z rusztowania a jego dzieło kontynuuje Wilhelm Anglik

1175-1178 powstaje chór wschodni oraz transept( od strony pd. Kaplica św. Anzelma, dalej kaplica św. Trójcy i kaplica Korony )

Istnieje późnoromański korpus.

1375 1434 zburzenie i budowa nowego korpusu, trwają prace przy 2 transepcie.

1490-1503 budowa wielkiej wieży

1832 dodano wieże północną


Katedra w Chartres


Architektura - Francja

3/3 21 M. Grabowski - NPDN PROTOTO

Katedra Notre-Dame - PARYŻ kościół pięcionawowy z krótką nawą

krzyżową(z krótkim transeptem), dość długim prezbiterium i podwójnym obejściem na półkolu. W drugiej połowie XIII wieku usunięto kapliczki i wybudowano pięć dużych kaplic.

Całą szerokość fasady zajmują trzy portale, z czego środkowy jest najszerszy. Wyrzeźbiono na nim scenę Sądu Ostatecznego. Zamiast kolumienek (jak to było w stylu romańskim) na cokołach lub wspornikach ustawiono figury zwieńczone baldachimami.

Dokładne przyjrzenie się fasadzie środkowego portalu od razu odkrywa jej asymetryczność: lewy portal, poświęcony Matce Boskiej, pochodzi z ok. 1210 roku i przedstawia w reliefach sceny z jej życia, m.in.: genealogię Maryi, Zwiastowanie, Boże Narodzenie, Zaśnięcie i Zmartwychwstanie.


Katedra Notre-Dame w Paryżu, Francja


Katedra w Reims zbudowana w latach 1210–1300 katedra

w Reims.

Zaprojektował ją Jean d'Orbais.

Trójnawowa bazylika z potrójną nawą poprzeczną i krótkim, pięcionawowym prezbiterium zamknięta jest w części wschodniej obejściem, do którego przylega pięć kaplic.

Część wschodnia została ukończona już w 1241 r.

Całe wnętrze (wraz z głębokością środkowej kaplicy) długość 141,0 m a wysokość trójkondygnacyjnej nawy głównej osiąga 38,0 m. Wnętrze silnie akcentują linie pionowe.

Żebra sklepienia schodzą poprzez pas triforium na półkoliste kolumny.

Otwory okienne obejścia i kaplic wzbogacono jednymi z pierwszych maswerków.

Katedra słynie z witraży i bogatej, rzeźbiarskiej kompozycji fasady.


Architektura -Anglia Architekturę angielskiego gotyku cechowały przede wszystkim inne sklepienia i rozwiązania architektoniczne

Sklepienie gwieździste

Sklepienie palmowe

Sklepienie sieciowe

Sklepienie kryształowe 28 M. Grabowski - NPDN PROTOTO

Architektura -Włochy

Cały był pokryty freskami 29 M. Grabowski - NPDN PROTOTO

Architektura -Włochy Santa Croce, Florencja

Kościół franciszkański Świętego Krzyża (Santa Croce) z typową włoską ( na terenach Toskanii) fasadą zrobioną z dwóch różnych kamieni, układające się w geometryczne wzory. W środku dalej (co jest bardzo typowe dla Włoszech) układ kościoła wczesnochrześcijańskiego, niskiego, nie sklepionego, podłużnego.


Architektura -Włochy Katedra w Mediolanie


Ratusz: Symbol potęgi miasta

Związki z budownictwem obronnym

Wieża – symbol suwerennej władzy miejskiej

Dzwony i zegar – wyposażenie wież


Wieża – miejsce prezentowania treści politycznych, przez godła miejskiej i królewskie.

Wieża stanowiła demonstrację zwierzchnictwa wójta nad miastem


WIEŻA – SYMBOL:

potęgi miasta i bogactwa,

mieszkańców, wolnej gminy miejskiej

sprawiedliwości,

władzy,

historii,

czasu,

obronności,

ambicje stołeczności miasta.


Ratusz krakowski Rathaus – dom rady

Pierwsza wzmianka o

krakowskim ratuszu – 1316 r.

Budynek kamienny o kształcie

prostokąta o wymiarach 30 x

10m

Budowla dwukondygnacyjna

Pomieszczenia rady i sądu oraz

hala targowa

Nie było we wnętrzu kaplicy

Matthias Gerung, 1536 r.


Gmerki 1414 r. – koniec prac

budowlanych, sprowadzono

mistrza Jana z Torunia

Z 1444 r. pochodzi zestaw

znaków kamieniarskich –

gmerków, rodzaj podpisu

kamieniarzy, który wykonano

z okazji końca prac.


Gerichtslaube czyli zadaszona trybunę sądową zlokalizowaną w południowej części budynku, z której odczytywano artykuły prawa miejskiego, ogłaszano dekrety burmistrza i rady. Forma architektoniczna czerpała swoje wzorce z budynków municypalnych w północnej Italii. Forma baldachimu miała podnieść duchowe znaczenie tych, którzy na nim stali.


Ratusz nie był pierwszym budynkiem na Rynku (miano to przysługuje Domowi Kupców).

Początkowo w lokowanym kilkakrotnie w XIII w. Wrocławiu zapewne nie był potrzebny specjalny budynek dla pięcioosobowej rady miejskiej oraz jedenastoosobowej ławy, które w przeciwieństwie do dziedzicznego wójta posiadała tylko ograniczone kompetencje.

Radę wybrano prawdopodobnie po raz pierwszy w 1261. Altes Rathaus (Stary Ratusz), po raz pierwszy wzmiankowana w roku 1672. Kamienica ta znajdowała się we wschodniej pierzei Rynku, naprzeciw stanowiącego niegdyś plac sądowy południowo-wschodniego jego narożnika. Zapewne był to jeden z pierwszych murowanych domów w Rynku, w którym rada wynajmowała izbę na posiedzenia[

Najstarsza część Ratusza powstała, jak wnioskuje się ze źródeł pisanych, do roku 1299, kiedy to wypłacono wynagrodzenie budowniczym Martinusowi i Albericusowi (Marcinowi i Alberykowi) oraz zanotowano wpłatę za jednorazowe wynajęcie budynku sukiennikom.


Palazzo Publico w Sienie:

Przykład włoskiego gotyku

1297 r. –początek budowy

Niższe partie wykonano z kamienia ( trawertyn), wyższe z cegieł.

W latach 1338 - 1348 przy pałacu zbudowano dzwonnicę - Torre del Mangia.


Architektura

Katedra w Pradze, Czechy (św.Wita)


Rzeźba Cechy: -najczęściej przedstawienia Matki Boskiej, (świętych rzadziej). -Sarkofagi z baldachimem (samodzielne budowle kamienne) dla książąt i królów. -Celem artysty jest pokazanie życia wewnętrznego człowieka -Fantastyka (maszkarony, potwory) -Możemy podzielić ją na: 1. XII/XIII rzeźba najbardziej klasyczna 2. XIV/XV dramatyzm, brzydota 3. XV Piękne Madonny


Katedra Chartres, Francja

Po raz pierwszy kolumny figury


Hermann i Regelinda Ekkehard i Uta

M. Grabowski - NPDN PROTOTO 44

http://pl.wikipedia.org/wiki/Ekkehard_II




Rzeźba Renesans około 1200

Powrót do tradycji antycznych

Chrzcielnica z Liège

-Mikołaj z Verdum, uspokoił przedstawienia, portal katedry Notre Dame

-Mistrz Figur Antycznych (który swymi rzeźbami nawiązywał do Grecji i Rzymu), udekorował min. portal katedry w Reims


Rzeźba - Portal Notre Dame


- Portal katedry w Reims


Rzeźba -Katedra w Bembergu

Jeździec Bamberski


Rzeźba -Katedra w Magdeburgu

Panny Mądre i Panny Głupie


Rzeźba -Rzeźba dewocyjna – nie przedstawia scen z Biblii a legendy, wyjęte sceny, tracące „sens”, rzeźby ruchome, teatralizacja krucyfiksu (np.. Wychudzone oczodoły).

-Pieta z Lubiąża

-„Styl około 1400”


Rzeźba -Piękna Madonna – Maria z dzieciątkiem (Maria zawsze ma koronę, dzieciątko zawsze jest nagie), postać bardzo smukła, wygląda jak laleczka, z bardzo wysokim czołem

-Madonna z Wrocławia

-Madonna z Krużlowej


Rzeźba -Piękna Madonna z Torunia

-Szaty układają się

kaskadowo

-Elegancja

-Dworskość


Rzeźba -Ukrzyżowany Chrystus w XV znów jest dumny, elegancki, dworski

-Dominują nastawy ołtarzowe

-Gotyk łamany – realizm mieszczański, rezygnacja z idealizmu dworskiego

- Do Krakowa przyjeżdża Wit Stwosz


Rzeźba -Ołtarz Mariacki, Wit Stwosz

Wniebowzięcie Marii

Noli me tangere – „Nie dotykaj mnie”, nie żałuj, Jezus do Marii


Rzeźba -Nagrobek Kazimierza Jagiellończyka, Wit Stwosz


Malarstwo gotyckie Gotyk linearny ( 1200 – 1300) – Francja

Dueceno – Rzym, Toskania

Gotyk włoski ( 1300 – 1400) – okres trecento

Gotyk międzynarodowy (1390 – 1400).

Sztuka staje się bardziej „ świecka”

Rola rzemieślników cechowych – potrzeba sztuki populistycznej

Rola szkół katedralnych i uniwersytetów

Naturalizm mający korzenie w scholastycznym sposobie myślenia


Celem malarstwa wciąż była indoktrynacja ludu i przekazywanie treści religijnych

Klientami malarzy zaczynają być władcy i ich dwory ( serwitorzy)

Giotto di Bondone właściwie Angiolo di Bondone, zdrobniale Angiolotto.

Do najważniejszych jego dzieł należą: freski w kaplicy Scrovegnich w Padwie, w kościele Santa Croce we Florencji i w bazylice św. Franciszka w Asyżu.


Freski w kaplicy Scrovegnich w Padwie


Kaplica jest jednonawowa, sklepiona beczkowo, zakończona prezbiterium o sklepieniu żebrowym.

Ściany są gładkie, a wszelkie zdobienia zostały wykonane malarsko. Stworzone pędzlem listwy, gzymsy, ramy naśladują do złudzenia rzeczywiste, wykreślając przy tym misterny, lecz bardzo przejrzysty system podziałów geometrycznych, w którym – jak wykazała precyzyjna analiza pomiarowa – dokonano szeregu niezauważalnych okiem korektur optycznych (M. Skubiszewska, Malarstwo Italii w latach 1250-1400)

Malowidła zawierają także elementy iluzji: na arkadzie, prowadzącej do prezbiterium, artysta namalował dwie puste kapliczki z lampami, stwarzające wrażenie głębi, a powyżej dwie konstrukcje architektoniczne, które z kolei wyglądają, jakby odstawały od powierzchni muru i wychodziły przed nią.


Charakterystyka:

Zbliżenie do natury, aby dostrzec Boga

Pełne narracji, idealizuje kształty

Wprowadza elementy z życia codziennego

Uwypukla tematy związane z życiem i śmiercią Chrystusa

Fresk – Giotto nakładał temperą barwniki na suchy tynk, co pozwalało na późniejsze nanoszenie poprawek


Cenno di Pempo - Cimabue

Mozaiści: Jacobo Torrici i Pietro Cavallini ( Rzym)

Procesyjne krucyfiksy, gdzie na bocznych rozszerzeniach belki pionowej przedstawiano sceny biblijne

Szkoła toskańska – Chrystus na krzyżu z zamkniętymi oczami

Wpływy bizantyjskie


Duecento

Wpływy filozofii franciszkańskiej

Możliwość pokazania uczuć

Malarze korzystają z mecenatu ( okres rozwoju miast – państw oraz prosperity kupców i bankierów)

Madonna autorstwa Duccio de Buoninegna ( 1285 r.) – Kościół Santa Maria Novella M. Grabowski - NPDN PROTOTO 62

Giotto di Bondone ( 1267 – 1337) Hołd prostego człowieka

1. Przedstawiciel szkoły florenckiej i stylu trencento

2. Inicjator malarstwa nowożytnego

3. Cykle obrazów dla kościoła w Asyżu.

4. Zagospodarowanie przestrzeni na obrazie – perspektywa przestrzenna o różnych punktach widzenia, rola architektury i natury


Św. Franciszek

Figury przestają być płaskie

Nabierają przestrzennych kształtów

Owalne twarze

Gest i ruch bliski człowiekowi

Pokazanie stopniowe kolorów

Następcy Giotta: Taddeo Gaddi czy Andrea de Firenze.


Asyż Jasełka w Greccio Stygmatyzacja św. Franciszka


Simone Martini (1283 – 1344), Maesta , Siena – idealizacja Maryi


Ambrogio Lorenzetti wraz z bratem Pietro tworzyli pod wpływem dzieł Giotta.

Byli pierwszymi artystami ze Sieny, którzy nawiązywali do realistycznych przedstawień tego florenckiego malarza. Wspólnie stworzyli freski w Palazzo Publico.

W swoich eksperymentach z trzecim wymiarem zwiastowali już sztukę renesansu. Ambrogiemu przypisuje się dwa małe obrazy przedstawiające pierwsze w sztuce europejskiej pejzaże.


Miasto pod dobrymi rządami


Symboliczne przedstawienie ideałów, o których należy pamiętać przy rządzeniu miastem – rodzaj napomnienia dla członków Rady Dziewięciu:


Prezentacja programu PowerPoint - PROTOTO

Documents

Transcript of Prezentacja programu PowerPoint - PROTOTO