Imię Nazwisko

TYTUŁ PREZENTACJI „Rola edukacji i nauki dla rozwoju

solidarnej ekonomii społecznej”

Mirosław Grewiński

Agenda wystąpienia

1. Rola edukacji i nauki na

rzecz rozwoju ES

2. Perspektywa Yunusa ?

3. Ekonomia społeczna na

Mazowszu

4. Bariery oraz perspektywy

edukacyjne i naukowe w

kontekście rozwoju ES

5. Konkluzje

Czym jest współcześnie edukacja ?

• Edukacja XXI wieku to nie tylko pozyskiwanie wiedzy, ale przede

wszystkim rozwój umiejętności i wychowanie (kształtowanie postaw)

• Edukacja dla wielu ciąle równa się szkoła – tymczasem według prof.

Mario Reicha – edukacja to 12 różnych środowisk rozwoju człowieka

• Kształtowanie kompetencji a nie tylko nabywanie kwalifikacji

nowym, istotnym paradygmatem rozwoju kapitału ludzkiego i

społecznego

• Edukacja o ekonomii społecznej i dla ekonomii społecznej

to 2 różne sprawy

Wybrane funkcje edukacyjne w kontekście rozwoju ES

1. Rozwoju osobistego zdobycie konkretnej wiedzy i

umiejętności z zakresu ES

2. Społeczna – przygotowanie do wykonywania ról społecznych i

zawodowych

3. Gospodarcza – nowe miejsca pracy i wzrost gospodarczy

4. Kulturowa – międzygeneracyjny transfer wartości, zasad i

reguł społecznych

5. Inkluzyjno-integracyjna - przeciwdziałanie nierównościom i

dyskryminacji

Wybrane funkcje nauki o i dla ekonomii społecznej

1. Diagnostyczna – określenie stanu faktycznego jak jest a nie

jak nam się wydaje, że jest

2. Wyjaśniająca – interpretacja rzeczywistości i jej ocena

3. Teoretyczna – przygotowanie modeli teoretycznych i ich

opisywanie

4. Kształtowania świadomości – ukazywanie relacji i

związków między faktami

5. Prognozująca – wskazująca na scenariusze na przyszłość

6. Wdrożeniowa – pomoc praktykom we wdrażaniu koncepcji i

rozwiązań

Krytyka dotychczasowego modelu edukacji

• Krytyka starego, przemysłowego

modelu edukacji

• Współczesna szkoła tłumii

kreatywność uczniów

• Standaryzacja, punktoza jak i

system egzaminów oraz ocen

hamuje rozwój dziecka

• Treści edukacyjne nie nadążają za

zmianami społeczno-gospodarczymi

Krytyczna diagnoza systemów edukacyjnych

1. Systemy nie uczące się – zależność od szlaku

2. Opór instytucji przed zmianami i innowacjami

3. Niewykorzystanie systemowych projektów UE

4. Brak tematyki ekonomii społecznej i polityki

społecznej w programach nauczania

5. Deficyt współpracy szkół i uczelni z biznesem

(społecznym)

6. Kryzys przywództwa

Najbardziej innowacyjna szkoła na Łotwie

Najbardziej innowacyjna szkoła na Łotwie

Rola i znaczenie Uczelni w edukowaniu

i w badaniach naukowych z zakresu ES

• W dalszym ciągu Uczelnie marginalnie podejmują temat

ekonomii społecznej

• Instytut Polityki Społecznej i prof. E. Leś z zespołem

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie i Małopolska Szkoła

Administracji Publicznej (Czasopismo „Ekonomia

Społeczna”) – prof. Jerzy Hausner

• Polska Akademia Nauk - duży projekt na ten temat

• Instytut Socjologii UW i Uniwersytet M. Kopernika

• Uczelnia Korczaka – Katedra prof. M. Yunusa

Rola instytutów badawczych i innych …

• Instytut Rozwoju Służb Społecznych – w likwidacji

• Instytut Pracy i Spraw Socjalnych – ES przy okazji

innych tematów

• Instytut Spraw Publicznych – ES jako jeden z

elementów

• Obserwatoria Integracji Społecznej przy ROPS – ach !

• Klon – Jawor, FISE, Stocznia, CAL, Boris itp. – jako

NGO’s badające ES i wspierające jej rozwój

Jaki jest stan badań i wiedzy

nt. ekonomii społecznej w Polsce ?

• Nadal deficyt wiedzy i

badań w tym zakresie

• Badania Klon Jawor

• Badania MRPiPS

• Analizy Obserwatoriów

Integracji Społecznej

• Badania regionalne i lokalne

• Brak dużego

ogólnopolskiego projektu

badawczego

• Wiedza wśród osób

zainteresowanych tematem

• Brak ogólnej świadomości

społecznej nt. podmiotów

ES

• Stereotypowe postrzeganie

ES

• Brak programów kształcenia

z ES na wszystkich

poziomach edukacji

Prekursorzy w zakresie badań nad nową ES w Polsce

Rola i znaczenie regionalnych ośrodków polityki

społecznej MCPS

• Promocja i rzecznictwo ekonomii społecznej na Mazowszu

oraz koordynacja działań na rzecz rozwoju ekonomii

społecznej na Mazowszu.

• Rozwój współpracy między JST, PES, OWES oraz innymi

instytucjami otoczenia ES

• Rozwój mazowieckiej marki ES i rzecznictwa na rzecz sektora

ES;

• Aktualizacja oraz monitorowanie realizacji Mazowieckiego

Planu Rozwoju ES na lata 2013-2020

Rola i znaczenie OWES na Mazowszu

• Szkolenia i doradztwo dla

startapów ES

• Przyznawanie dotacji na

założenie lub rozwój

spółdzielni socjalnej

• Przyznanie wsparcia

pomostowego

• Pomoc marketingowa

• Doradztwo prawne i

finansowe

Problemy podmiotów ES na Mazowszu (MCPS 2017)

• Stygmatyzująca nazwa „spółdzielnia

socjalna” – negatywne postrzeganie

przez wszystkich interesariuszy

• Niska świadomość wśród

pracowników JST dotycząca

specyfiki spółdzielni socjalnych

• Brak stałej współpracy z JST

• Brak wiedzy nt. zakładania

spółdzielni socjalnych w niektórych

PUP -ach.

• Brak ciągłości działania spółdzielni

socjalnych

• Trudności z pozyskaniem

kontrahentów biznesowych

• Niska świadomość otoczenia

społecznego

• Niechęć JST do stosowania klauzul

społecznych

• Słaba promocja produktów i usług

Podmioty ekonomii społecznej na Mazowszu

Podmioty ekonomii społecznej na Mazowszu

(dane MCPS 2017)

Spółdzielczość socjalna na Mazowszu

na tle innych województw 2015

Rola i znaczenie szkół i instytucji edukacji ustawicznej

• Edukacja wczesnego dzieciństwa

najważniejsza w paradygmacie

inwestycyjnej PS

• Nie znam szkół, które posiadają

w programach nauczania

elementy uczenia do ekonomii

społecznej

• Kolegia i szkoły zawodowe służb

społecznych pozamykane

• Instytucje szkoleniowe doraźnie

ukierunkowane na edukację do

ES

• Dominuje filozofia od projektu

do projektu

• Brak specjalizacji w działaniach

podmiotów szkoleniowych

• Różna jakość oferty edukacyjnej

Rozwój edukacji przez całe życie

na rzecz ekonomii społecznej

Ekonomia społeczna

Edukacja zawodowa

(praktyczna)

Edukacja tradycyjna

(ustawiczna)

Edukacja innowacyjna

(eksperymentalna)

Doświadczenia zagraniczne - Kanada

• Badania wskazują, iż istotnie jest

edukowanie od najwcześniejszych

lat dzieci

• Programy wczesnej edukacji

powinny bazować na osobistym

zaangażowaniu (wolontariat)

• Kluczowe znaczenie ma

angażowanie wszystkich

interesariuszy (nie tylko dzieci i

młodzież, ale również rodziców,

sąsiadów)

Community-based Schools

Szkoła jako centrum wspólnoty

z możliwością wykorzystywania

jej zasoby przez członków

społeczności:

• strategie lokalnego rozwoju

gospodarczego powiązane

z PES

• edukacja społeczna

z wykorzystaniem zasobów

szkolnych The Role of Education in Promoting the Social Economy in Canada

Podmioty ekonomii społecznej

w systemie edukacji Francja

• Nie tylko programy uwzgledniające naukę o PES ale

faktyczna obecność w systemie edukacyjnym poprzez:

spółdzielnie szkolne, młodzieżowe, studenckie

letnie studenckie spółdzielnie pracy

spółdzielnie, które sprzedają swoje materiały szkolne

spółdzielnie prowadzące małe sklepy detaliczne,

księgarnie (powiązane z uczelniami)

dostawców drobnych usług społecznych

Uniwersytety

• oczekiwania wobec kariery studentów zmieniają się w związku

z transformacja rynku pracy i przemianami kulturowymi

• obok dużych firm sektor społeczny tworzy nowe ścieżki dla

absolwentów,

• więcej niż kiedykolwiek absolwentów chce pracy, która ma cel

społeczny, zgłaszając to jako większą motywację szukając

pracy niż wysokość początkowej pensji.

• badania Demos potwierdzają, że przyszłe pokolenia

kandydatów na uniwersytety (przede wszystkim Europa

Zachodnia) angażują się bardziej w sprawy społeczne niż

ktokolwiek wcześniej i są bardziej skłonni podejmować

działania w sprawach, które ich dotyczą podczas wykształcenia.

Uniwersytety

• Wg. The World University Rankings - najzdolniejsi i

najbardziej ambitni studenci chcą coraz bardziej pracować w

firmie społecznej lub organizacji charytatywnej, a najbardziej

doświadczeni pracodawcy zatrudniają osoby z takim

doświadczeniem jako liderów

• Brytyjska Federacja Pracodawców Przemysłu (CBI) i Chartered

Institute of Personel and Development (CIPD) - zamiast

krótkich staży i praktyk popierają wolontariat studencki i

przedsiębiorczość społeczną, które stanowią idealny punkt

szkoleniowy by doskonalić umiejętności przywódcze, aktualnie

najwyżej cenione przez pracodawców

Uniwersytety a ES

• Uniwersytety, które inwestują w działania społeczne studentów, mają

zaskakujące wyniki w zakresie zatrudnienia absolwentów

• Raport z Wielkiej Brytanii z 2012 roku wskazując najlepsze praktyki

na uniwersytetach w Plymouth, Northampton, Sheffield i innych

instytucjach, podkreślał, ze kluczowe znaczenie ma wolontariat

studentów oraz zaangażowanie w sprawy społeczne

• Uczelnie z Nottingham i Manchesteru, które zainwestowały w

rozwój wolontariatu studenckiego i przedsięwzięcia społeczne, zajęły

pierwsze i drugie miejsce w rankingu uniwersytetów, pod względem

kariery absolwentów na rynku pracy

The Co-operative Academy of Manchester

• Akademia jest częścią Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych -

grupy szkół sponsorowanych przez Grupę Spółdzielczą.

• Etos biznesowy w połączeniu z zaangażowaniem w sprawy

społeczne

• Obiekty Akademii obejmują 5 dużych, elastycznych stref

uczenia się: specjalistyczne sporty, sztukę, informatykę,

technologię i kosmetologię oraz salon fryzjerski,

• Nagrody za innowacje (2103) ale i największą frekwencję

uczniów w szkole (2014)

• Silne zaangażowanie w pomaganie lokalnym mieszkańcom w

pracy lub szkoleniu.

DWIE DROGI WYJŚCIA Z UBÓSTWA I WYKLUCZENIA

Możliwe podejścia do ubóstwa

1. Podejście pasywne

Opiekuńczość i asekuracja

System opieki społecznej

Rozbudowane świadczenia

pieniężne

2. Podejście aktywne

Przedsiębiorczość i aktywizacja

Biznes społeczny – ekonomia społeczna

Aktywizujące programy społeczne

„Social bussines” według M. Yunusa

Noblista prof. M. Yunus Katedra w Uczelni Korczaka

• „Biznes społeczny to nie zatrudnienie

socjalne, ale normalny biznes

ukierunkowany na potrzeby biednych i

wykluczonych, ale poprzez

wytwarzanie dóbr i usług

sprzedawanych na rynku…”

• „Największe innowacje społeczne

powstają w społeczeństwach biedy i

wykluczenia”

• „Potrzebujemy nowej ekonomii

solidarności a nie ekonomii

nierówności”

Wybitny pedagog i działacz społeczny pochodzenia żydowskiego, który poświęcił swoje życie dla dzieci

Założyciel wielu instytucji społecznych, w tym m.in. domu sierot, zakładu wychowawczego „nasz dom”, gazety „Mały Przegląd”

Prekursor ruchu na rzecz praw dziecka

Bohater – wierny swojej misji do końca – „ostatni marsz”

JANUSZ KORCZAK – MISJA PEDAGOGICZNA

PROF. MUHAMMAD YUNUS – MISJA SPOŁECZNA I GOSPODARCZA

Prekursor przedsiębiorczości społecznej i mikrokredytu

Wybitny ekonomista przywracający osoby wykluczone społecznie do społeczeństwa poprzez prawo do kredytu i do własności

Twórca koncepcji, że firma nie musi działać tylko i wyłącznie dla zysku finansowego

Noblista, który przywrócił godność osobom biednym i marginalizowanym

Model „Social bussines” Yunusa

• Bieda i wykluczenie leży nie po stronie

jednostki, ale następstwem istniejącego

systemu gospodarczego

• Jeśli chcemy wprowadzić rzeczywistą

zmianę społeczną musimy działać

oddolnie a nie odgórnie

• Dostęp do elementarnych usług

finansowych powinien uzyskać status

praw człowieka

• Państwo powinno zająć się regulacjami

i podatkami ES a nie finansowaniem ES

• PS – bez strat i bez dywidendy

• Grameen Bank jako przykład banku dla

ubogich

• Korporacje CSR powinny wspierać

social bussines a nie działania

charytatywne

• Yunus propaguje ideę „społecznej

franczyzy” i odrębnej giełdy dla PS

• Kapitał dla rozwoju PS powinien

pochodzić z biznesu i z rynku a nie z

sektora publicznego

Model „Social bussines” Yunusa

• Podmioty ES powinny być

opodatkowane co do zasady; wyjątki

tylko na pewien czas

• Kluczową rolę w PS muszą odgrywać

inwestorzy i właściciele (dlatego NGO’s

nie są PS)

• Ludzie biznesu są często wrażliwi i

chętnie angażują się w ES jeśli ich do

tego przekonamy

• Yunus kieruje swoje interwencje na

konkretnego człowieka; w Europie

interwencja służy często organizacjom

• Działając lokalnie można zmienić świat

globalnie twierdzi Yunus

• Utopia Yunusa ? przedsiębiorczość

społeczna może być alternatywnym

modelem ekonomicznym

• Rozwój ES musi być podbudowany

solidną wiedzą uniwersytecką i

ekspercką Globalna Sieć Uczelni z

Katedrami Yunusa

• Koniecznym jest posiadanie silnego

komponentu edukacyjnego i

promocyjnego

Model „Social bussines” Yunusa

• Działania w mikroskali są

ważniejsze niż systemowe,

centralne projekty

• Siła i potencjał społeczności często

bardziej istotny niż paternalizm

państwowy

• Biznes korporacyjny jako

wspomagający rozwój ES

• Ludzie kierują się w życiu wieloma

motywacjami a nie tylko chęcią

zysku

• Dążenie do równouprawnienia

kobiet i mężczyzn – 97%

odbiorców mikrokredytów w

Bngladeszu to kobiety

• 50 % kredytobiorców wyszła z

ubóstwa

• Yunus to realizator zasady

empowerment – uznanie

podmiotowości każdego człowieka

także biednego

• Pokojowa Nagroda Nobla 2006

Prowadzenie działalności naukowej, dydaktycznej w zakresie przedsiębiorczości społecznej

Upowszechnianie idei przedsiębiorczości społecznej jako alternatywny dla tradycyjnej ekonomii i tradycyjnej polityki pomocy społecznej

Włączenie wartości humanistycznych do kreowania strategii biznesowo-społecznych – idee prof. Muhammada Yunusa oraz Janusza Korczaka

Międzynarodowa współpraca i network z ponad 70 instytucjami edukacyjnymi z całego świata

Wspólne konferencje, seminaria, projekty, eventy

KATEDRA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI SPOŁECZNEJ IM. PROF. MUHAMMADA YUNUSA

„Social bussines” i Katedra Yunus’a

• Nadal niewykorzystany potencjał – np. brak studiów

podyplomowych i kursów pt. „Social business

według modelu Yunusa”

• Deficyt badań naukowych w tym zakresie i projektów

badawczych

• Moglibyśmy wspólnie rozwijać projekty w

globalnym networku Yunusa

• Zachęcamy do współpracy z Katedrą Yunusa

Dylematy na linii PS – ES - CSR

• Brak podejścia „social bussines w Polsce” – raczej

zatrudnienie socjalne

• Deficyt ES w polityce gospodarczej, raczej ES w dyskursie o

polityce społecznej

• Sektorowe stereotypy i uprzedzenia

• Różne kultury działania i organizacji

• Deficyt współpracy i partnerstwa

• Deficyt klauzuli społecznych dla ES w JST

• Traktowanie CSR jako PR

• Kryzys aktywnej integracji i aktywizacji „500 +”

Interdyscyplinarne LAB-y współpraca ES z uczelniami

• Laby projektowo-zadaniowe

zadaniowe

• Międzysektorowe zespoły

• Łączenie potencjałów,

zasobów i wiedzy z różnych

dyscyplin

• LAB -„Przedsiębiorczość

społeczna”

• Powstanie inkubatora

przedsiębiorczości

społecznej?

Współpraca podmiotów ES z uczelniami, PTPS?

• Staże, wolontariat, ABK

• Komercjalizacja wiedzy

• Tworzenie konsorcjów i spin-off

• Prace licencjackie i magisterskie

nt. ES

• Wspólne seminaria i konferencje

• Projekty badawcze

• Training on the job a nie

szkolenia w teorii

• Globalna sieć Yunusa –

konferencja w Bangladeszu teraz

• Współkreowanie innowacji

społecznych w ramach ES

• Doktoraty i publikacje

• Inne….

Perspektywy, bariery rozwoju edukacji i nauki w zakresie ES

• Dużo już wiemy o ES, ale

ogólnie

• Mamy świetnych specjalistów

z ES

• Projekty UE pozwoliły na

wiele działań naukowych i

dydaktycznych

• Dział ES w GUS

• Brakuje wiedzy

specjalistycznej z zakresu ES

• Deficyt ekspertów i analiz

• Deficyt działań poza

projektami UE

• Niska świadomość wielu JST

• Dezintegracja środowiska

Przedsiębiorczość społeczna i aktywizacja

konieczność redefinicji polityki społecznej i gospodarczej

Korzyści z ES • Włączanie do pracy ludzi

wykluczonych

• Produkty i usługi dla środowisk

marginalizowanych

• Ekoprzedsiębiorczość

• Innowacyjność

• Zmiana społeczna

• Zatrudnienie wspierane

Perspektywy i bariery rozwoju ES

• Bogate tradycje w Polsce ruchu

spółdzielczego

• Powstanie wielu instytucji ES

w ostatnich latach

• Rozwój usług aktywizacji

• Wiele lokalnych sukcesów

inkluzji społecznej

• Środki UE na lata 2014-2020

• Zlikwidowanie spółdzielczości

pracy w latach 90

• Tworzenie instytucji ES tylko

pod projekty UE

• Nastawienie się na usługi

aktywizacji i integracji; gubimy

usługi opiekuńcze

• ES stymulowana odgórnie a nie

oddolnie !

Konkluzje

• Niewykorzystany potencjał nauki i dydaktyki w

kontekście ekonomii społecznej

• Deficyt wiedzy i danych

• Niska świadomość społeczna

• Wiele problemów w działalności PES

• Publiczne finansowanie może być przeciwskuteczne

• Brak zbiorowej inteligencji w rozwijaniu ES

• Brak edukacji wczesnego dzieciństwa