Drodzy Rodzice,Przedstawiamy Państwu zabawy, które sprawdzająsię podczas prowadzenia przez nas zajęćuspołeczniających w Poradni.Zabawy te wspierają prawidłowy rozwój dzieckazapobiegają problemom emocjonalnym, rozwijająumiejętności społeczne dzieci.Oddziaływanie zabawą jest najbardziej popularnąformą terapii dzieci. Systematyczne stosowaniezabaw uspołeczniających pomaga dzieciom rozwinąćsamoakceptację, wewnętrzną siłę, samodyscyplinęsprawczość, samokontrolę, a także koncentrację, coprzyczynia się do osiągania sukcesów szkolnych orazzwiększenia kompetencji do nawiązywania relacjispołecznych.Zachęcamy do korzystania z zamieszczonych zabaw,ponieważ stymulują one najbardziej powszechneumiejętności prospołeczne u dzieci, a także budujązaufanie i wzajemność w relacjach z nimi.

Pamiętajmy także, aby motywować nasze dzieci dowysiłku poprzez wzmacnianie pozytywnymikomentarzami oraz nazywaniem dobrzewykonanych zadań np. widzę, że bardzo się starałeśdokładnie pokolorowałeś swój rysunek.Każdą podejmowaną przez dziecko próbę sprostaniazadaniom, zauważamy i wzmacniamy tym samymzachęcając dziecko do kontynuacji podjętegodziałania.

ROZPOZNAJ MNIE

To zabawa, która ułatwiadzieciom rozpoznawanie emocjipoprzez spostrzeganie, nazywanieidentyfikowanie wyrazów twarzyosób na fotografiach. Dodatkowodzieci ćwiczą podczas zabawykoncentrację a także stosowaniesię do poleceń.

Przedstawiamy dzieciom zdjęciaosób z rodziny lub zdjęcia wyciętez różnych kolorowych czasopism.Zadaniem dziecka jest rozpozna -nie wyrazu twarzy osoby nazdjęciu. Za każde prawidłowerozpoznanie możemy przyznaćdziecku punkt. Podczas rozpozna-wania emocji przez dzieckospróbujmy zadawać mu pytania :Dlaczego rozpoznawanie wyrazutwarzy u innych osób jest ważne?Do czego to jest potrzebne?Ilość zebranych punktów możebyć nagradzana np. ulubionązabawą dziecka lub aktywnościąwspólną z rodzicem.

MEMO

W tej zabawie dzieci identyfikująsposoby wyrażania emocji, pracująnad stosowaniem się do poleceń,koncentrują uwagę, a także ucząsię czekać na swoją kolej.

Wydrukujmy dzieciom obrazki,które przedstawiają różne emocje(wesoły, smutny, zły, przestraszony,zdziwiony) ważne, aby karty miałyswoją identyczną parę. Rozkładamyobrazki tak jak w grze memo —obrazkami do dołu. Jest to grarodzinna więc w miarę możliwościstarajmy się, aby dziecko bawiło sięw nią z rodzeństwem lub rodzicamiZadaniem dziecka jest dobranieparami wszystkich kart—emocji.Zapytaj dziecko czy zabawa byłałatwa czy trudna?Zapytaj jak dziecko się czuło, kiedymusiało czekać na swoją kolej?Zapytaj jak się czuło, kiedy niemogło znaleźć dwóch właściwychkart ?

ZABAWY WSPIERAJĄCE ROZPOZNAWANIE EMOCJI

MÓWIENIE (ODPOWIEDNIM ) GŁOSEM

Rozpoznawanie emocji jest dla naszychdzieci trudną sztuką, dlatego ważne jestwspieranie dzieci w tym obszarze. Abyprawidłowo rozpoznawać, jaką emocjęodczuwa inna osoba, musimy zwracaćuwagę na różne sygnały, jakie od niejpłyną: wyraz twarzy, gesty, postawę ciała,słowa,, ale także ton głosu i sposób, w jakimówi.

Przebieg zabawy: Wspólnie z dzieckiemwybieramy znaną mu, krótką, prostąrymowankę, wierszyk, przysłowie(np. „dzik jest dziki, dzik jest zły, dzik mabardzo ostre kły”, „wlazł kotek na płoteki mruga, ładna to piosenka niedługa” itp.)Następnie mówimy ten wierszyk kolejno,różnym głosem: jak ktoś, kto dostałprezent, jak ktoś, kto jest śpiący, kogo bolibrzuch, kto nie może iść na urodziny, jestbardzo zdenerwowany/wciekły, boi się,usłyszał bardzo śmieszny dowcip, bardzosię zdziwił itp.

KALAMBURY

Prezentowanie za pomocą gestów wymagawielu różnych umiejętności: zrozumienia, żeinni nie widzą i nie wiedzą tego samego, coja, dostosowania swojej prezentacji, doinnych uczestników, uważnej obserwacjizachowania innych, precyzji ruchów ielastyczności. W czasie takiej zabawywzmacniamy również umiejętność występo-wania na forum, cierpliwość i wytrwałość.

Przebieg zabawy: zbieramy stosik obrazkówprzedstawiających różne przedmioty, meble,zabawki, zwierzęta. Uczestnik losuje obrazek,a następnie bez użycia słów, próbujezaprezentować jego treść pozostałymuczestnikom, tak długo, aż zgadną. Podczaszabawy podpowiadamy dziecku, abypokazało coś inaczej, poruszało się itp. Poodgadnięciu hasła następuje zmianaprezentującego.

Inna wersja: obrazki możemy zastąpićrysunkami buziek – emotkami (możnawydrukować z internetu). Wtedyprezentujemy i odgadujemy emocje.

HISTORYJKI:

Codzienne zdarzenia wywołują w nas różne emocje, nie zawsze przyjemne. Dzieci nie zawszewiedzą, jak nazwać swoje uczucia. Nie wiedzą też, że z nieprzyjemnymi uczuciami można sobieradzić.Przebieg zabawy: Opowiadamy dziecku krótkie historyjki, po nich zadajemy pytania. Pomagamydziecku wymyślić odpowiedź, wczuć się w sytuację bohatera. Często możliwe i prawidłowe sąróżne odpowiedzi. Możemy narysować odpowiednią minkę.Ważne, aby na początku nie sugerować dziecku, co można przeżywać w danej sytuacji.Pamiętajmy, że nie wszyscy odczuwamy to samo w takich samych sytuacjach. Warto mówić otym również dziecku.Przykłady:1.W przedszkolu Ania podarła swój rysunek. Jak myślisz dlaczego? Co czuła Ania?(niezadowolenie, złość, rozczarowanie). Co może zrobić, żeby poczuć się lepiej?2.Jaś nie słuchając Mamy wszedł na wysoki murek i chciał z niego zeskoczyć. Mama głośno naniego nakrzyczała? Jak myślisz dlaczego? Co czuła Mama? (bała się o Jasia, martwiła).3.Krzyś przyniósł do przedszkola nowe auto, które bardzo mu się podobało. Jego kolega Bartekgłośno mówił, że samochód jest bardzo brzydki. Jak myślisz dlaczego? (chciał mieć takie samo,było mu przykro, że nie ma takiego auta, był zazdrosny).4.Kasia miała pójść z Rodzicami i braćmi do parku linowego (wesołego miasteczka). Chłopcy bylibardzo podekscytowani, jednak Kasia była smutna. Jak myślisz dlaczego? Co czuła Kasia? (czułaniepokój, bała się). Co może zrobić, żeby poczuć się lepiej? (porozmawiać z rodzicami).5.Piotrek był zaproszony na urodziny kolegi z przedszkola do sali zabaw. Kiedy przyszedł zrodzicami na miejsce zobaczył, że na urodziny przyszło wiele nieznanych mu dzieci. Jak czuł sięPiotrek?(był zaciekawiony, podekscytowany, zawstydzony, zaniepokojony). Dlaczego? Jakmyślisz, co zrobił?6.Hania wstała rano i zobaczyła, że na dworze pada deszcz. Co czuła Hania? (zdenerwowana,zadowolona) Jak myślisz dlaczego tak się czuła?

WYWIAD Z SUPERBOHATEREM

Dla niektórych dzieci uczestniczenie wrozmowie, udzielanie odpowiedzi napytania, mówienie o sobie stanowiwyzwanie. Umiejętność prowadzeniarozmowy jest bardzo ważnym elementemnawiązywania przyjaznych i pozytywnychrelacji.Możemyw tym pomóc.

Przebieg zabawy: Prosimy dziecko, abywyobraziło sobie, jakim bohaterem będziew naszej zabawie. Czym się zajmuje, co lubirobić, jak się porusza jakie ma supermoce?Następnie przeprowadzamy wywiadz naszym wspaniałym Superbohateremzadajemy pytania: czekamy na odpowiedź,dopytujemy, zwracamy uwagę na kontaktwzrokowy, odpowiedni ton głosu, właściweformy grzecznościowe(czy jesteśmy na Tyczy na Pan). Na koniec możemy wspólnienarysować naszego Superbohatera.

ROZWIJAMY WYOBRAŹNIĘ ZGADNIJ O CZYM MYŚLĘ

(MYŚLĘ O CZYMŚ, CO JEST)

W tej zabawie ćwiczymy umiejętnośćskupiania uwagi, wyobraźnię.

Przebieg zabawy: dorosły mówi: „To, oczym myślę jest……można to…………..….”Podpowiedzi dodajemy tak długo, ażdziecko odgadnie. W następnej rundzie todziecko wymyśla zagadkę rodzicowi. Dlaułatwienia możemy ograniczyć się doprzedmiotów widocznych w pokoju, wktórym się bawimy.

CO MOŻNA ZROBIĆ Z …

Przebieg zabawy: Dorosły zadajepytanie, np. „Do czego możnawykorzystać….patyk, chustkę, rolki odręczników papierowych, deskę, gazetę.Za każdy pomysł przyznajemy dzieckupunkt. Jeśli zdobędzie przynajmniej 3może zadać pozostałym uczestnikomzadanie do wykonania np. ćwiczenie:skłon, pajacyki. Robią ich tyle, ilepunktów wygrało.

ZABAWY Z WYOBRAŹNIĄ:CO JEST POTRZEBNE GDY:

Przebieg zabawy: dorosły przygotowujeróżne przedmioty codziennego użytku:plaster, lusterko, szczotkę, łyżkę, kremchusteczki, nożyczki, parasolkę, czapkę,rękawiczki, szalik itp. Rodzic „odgrywa”sytuację: np. pokazuje, że skaleczył sięw palec. Oczekujemy, że dzieckoodnajdzie potrzebny w tej sytuacjiprzedmiot i powie, jak go użyć.

Z CZEGO MOŻNA ZROBIĆ…

Przebieg zabawy: Dorosły zadajepytanie, np.: „Co musiałbym mieć, żebyzrobić/zbudować…namiot w pokojugaraż dla samochodzików, domek dlalalek, domek dla ptaszków”.Za każdy wymyślony i wymienionyelement (pudełko, patyki, klej itp.)przyznajemy dziecku punkt. Jeślizdobędzie przynajmniej 3 może zadaćpozostałym uczestnikom zadanie dowykonania np. ćwiczenie: skłonpajacyki. Robią ich tyle, ile punktówwygrało.

KŁĘBUSZEK

Zabawa ta ma na celuwzmocnienie, naukę samokontroli,stosowanie się do poleceń,czekanie na swoją kolej, jakrównież koncentrację na zadaniu.

Dziecko i rodzic stają poprzeciwnych stronach stołu. Każdez nich jest wyposażone w słomkę.Na stole kładziemy kłębuszek zwaty. Zadaniem dziecka jestprzesunięcie swojego kłębuszkaprzy pomocy dmuchania przezsłomkę na stronę przeciwną,należącą do rodzica do ustalonejwspólnie lub ustawionej bramki.Zadaniem Rodzica jest obronabramki, wykonywana w ten samsposób czyli dmuchaniem przezsłomkę.Po zabawie zapytaj dziecko jakichumiejętności potrzebowało, abyumieścić swój kłębuszek wbramce? Zapytaj jak się czuło,kiedy nie mogło umieścićkłębuszka w bramce?Zapytaj dziecko jak się czuło, kiedyjego działanie było skuteczne ?

PLAN OCZYWISTY

Wiele dzieci ma chwiejne poczucieczasu i przestrzeni. Do tego wieletrudności z obecnymi zmianami.Niżej przedstawiona zabawapomoże im zwizualizować przebiegdnia w taki sposób, że zobaczą, jakmają zaplanowany czas i jakieczynności następują po sobie.

Na dużym kartonie zaznaczamyosiem prostokątów, żeby zrobićpodłoże dla Planu. Zdecydujcie, cobędziecie robić w ciągu dnia.Używajcie ołówka, żeby możnabyło zmienić, to co zostanienapisane lub narysowane.Omówcie wspólnie poszczególneczynności, po czym dziecko możenarysować w prosty sposóbposzczególne czynności. Możnatakże powycinać zdjęcia innychdzieci wykonujących podobneczynności z czasopism. Zdjęcia lubrysunki dziecko przykleja doprzygotowanej planszy.

ĆWICZYMY SAMOKONTROLĘ

RYSOWANIE NA ZMIANĘ

Rysowanie wspólnego rysunku nie jest proste.Musimy poradzić sobie z nadmiarem pomysłów,słuchać siebie nawzajem, czasem coś wspólnieustalić, dokonać wyboru, a czasem pogodzić z tym, żenasz pomysł nie został zrealizowany. W czasie, kiedydruga osoba rysuje, musimy poczekać, aż skończyswoją część. Wykonując to zadanie Rodzice musząprzygotować się również na trudne emocje dziecka ipomócmu je przetrwać.

Przebieg zabawy: Mówimy dziecku, że będziemyrysować wspólny rysunek. Możemy ustalić wspólnytemat, a następnie losujemy, kto będzie rysowałpierwszy. Pierwszy „Rysownik” rysuje jeden element,a następnie czeka, aż drugi uczestnik narysuje swój.Podczas rysowania możemy rozmawiać, dyskutować,jednak nie możemy zmuszać innych do rysowania lubnie rysowania czegoś, co uważają za istotne.

GRA W KAPSLE

Podczas tej zabawy uczymy orazwzmacniamy naprzemienność,kontrolę emocji, umiejętność czekaniana swoją kolej, koordynację wzrokowo-ruchową.

Przebieg zabawy (do 4 uczestników):siadamy przy stoliku. Każdy zuczestników dostaje taką samą liczbę(2-3) kapsli, zakrętek, żetonów lubtekturowych krążków. Pierwszy zuczestników jednym ruchem „pstryka”(lub popycha palcem) swój kapsel naśrodek stołu, inni uczestnicy starają siękolejno skierować swoje tak, byzderzyły się z innym. Zabawę możnazacząć od początku, kiedy wszyscy użylijuż swoich kapsli.

RYSOWANIE

Dzieciom potrzebna jest umiejętnośćstosowania się do prostych instrukcjiwerbalnych. W tej zabawie dziecićwiczą uważność, słuchanie, a takżerozwijają koncentrację uwagi, pracęsamodzielną i samokontrolę.

Zorganizujcie zabawę w rysowanieróżnych obrazków. Poproś dziecko onarysowanie tak szybko jak potrafiobrazka przedstawiającego człowieka.Następnie poproś, aby dziecko nanastępnej kartce narysowało dom -wolno, starannie i dokładnie.Następnie zapytaj dziecko czy widzijakieś różnice między sposobemwykonania obrazków? Zapytaj zktórego z obrazków dziecko jestbardziej zadowolone?Zapytaj dziecko jak się czuło kiedyrysowało obrazek bardzo szybko ?Zapytaj dziecko jak się czuło kiedyrysowało obrazek bardzo wolno ?

REAGOWANIE NA POLECENIA

ZAMKNIĘTE OCZY- ZGADNIJ GDZIE JESTEŚ

Przebieg zabawy: Wyjaśniamy dziecku, że wtej zabawie konieczne będzie zasłonięcieoczu. Kiedy dziecko wyrazi zgodęzawiązujemy mu oczy chusteczką, raz, dwarazy obracamy je na środku pokoju anastępnie „urozmaiconą” trasą (robimyzakręty, zawracamy, dodajemy instrukcjenp. „teraz się schyl, trzymaj ręce bliskociała, zrób mały krok”) prowadzimy je doinnego pomieszczenia lub innej częścipokoju. Nie odkrywamy oczu, a zadaniemdziecka jest poprzez dotykanieprzedmiotów i faktur odgadnięcie, gdzie sięteraz znajduje. Po zabawie gratulujemydziecku, to było trudne zadanie.

ZGADNIJ NA CO PATRZĘ

Dzieci, z naszych grup nie mają odruchukierowania wzroku we wskazywanymkierunku, przez co nie zawsze są w stanieadekwatnie reagować na polecenia, czyuczestniczyć w interakcji.

Przebieg zabawy: Dorosły mówi: „Zgadnijna co teraz patrzę?” a następnie kierujewzrok na wybrany przedmiot/mebel wpomieszczeniu. Zadaniem dziecka jestskierowanie wzroku w tym samym kierunkui udzieleniu właściwej odpowiedzi. Za dobrąodpowiedź przyznajemy jeden punkt,którym mogą być dorysowywane wagonikw pociągu itp.

POJEMNIK NA SMUTKI

Czasami trudno jest przestać sięmartwić i wyłączyć myśli, któreprzebiegają nam przez głowę.Kiedy tak się dzieje, warto narysowaćte myśli lub zapisać je na kartcepapieru, a potem zamknąć podkluczem! W zabawie tej dzieci ucząsię identyfikować, nazywać i radzićsobie z emocjami.

Znajdźmy z dzieckiem pudełkoi pomóżmy mu zrobić własny sejf nasmutki. Dziecko może pomalowaćgo na ulubione kolory i wybraćmiejsce, w którym go postawi . Kiedymaluch jest smutny lub czymś sięniepokoi, zaproponujmy mu zabawęw chowanie smutku do sejfu.Dziecko bierze kartkę i próbujenarysować lub opisać to, co gomartwi lub smuci. Kiedy skończyzamyka wszystko w swoim sejfie. Podkoniec tygodnia otwieramy zdzieckiem sejf i rozmawiamy o tymco się stało z zamkniętymi smutkami.

RADZIMY SOBIE Z EMOCJAMI RYSOWANIE MUZYKI

Zabawa ta wspomaga dzieci w emocjachpoprzez wsłuchiwanie się w muzykę, a takżewyrażaniemuzyki przez sztukę.Dzieci nabywają kompetencje do radzenia sobiez lękiem i stresem oraz uczą się, jak wyrażaćemocje

Włączcie spokojną, delikatną muzykę i wspólniez dzieckiem wykonajcie kilka prostych ćwiczeńoddechowych (nabieramy powietrze nosem ipowoli wypuszczamy)Powiedzcie dzieciom, że będzie bawić się w gręktóra nauczy Was relaksu.Wytłumaczcie dzieciom słowo „relaks” - mogąnie wiedzieć co ono znaczy. Podajcie inneprzykłady (czytanie, rysowanie, leżenie w łóżku)Dajcie dzieciom kawałki włóczki i powiedzcieżeby ułożyły włóczkę na kartce w taki sposób jakprzebiega muzyka. Dajcie im niewielkąwskazówkę mówiąc, że jeden koniec włóczkiznajduje się na jednym z brzegów kartki.Następnie dziecko układa włóczkę tak, jak czujemuzykę. Kolejnym krokiem jest powolneobrysowywanie wzoru utworzonego przezwłóczkę na kartce. Po obrysowaniu dzieckousuwa włóczkę z kartki. Następnie przy użyciufarb lub pasteli dzieci malują swój wzór muzyki.

NAPINANIE – ROZLUŹNIANIE

Dziecko powinno położyć się na wznaki rozluźnić mięśnie. Prawidłowa postawa leżącapowinna być następująca: nogi ułożone wlekkim rozkroku, stopy swobodnie rozchyloneręce powierzchnią dłoni odwrócone w górę(ułożone wzdłuż ciała), głowa położona równona ziemi.W trakcie tego ćwiczenia, dziecko powinnopowoli położyć obie ręce na brzuchu (niełącząc ich ze sobą). Następnie ułożyć usta takjakby chciało zdmuchnąć świeczkę.Dziecko najpierw powinno kilka razy oddychaćustami, a potem nosem. Za każdym razemnależy dziecku zwracać uwagę, aby przywydechu, podnosiło brzuch wraz z położonymina nim rękoma.W kolejnym kroku dziecko układa ręce wzdłużciała. Spokojnym głosem prosimy dziecko aby zzamkniętymi oczami napinało wskazane przeznas części ciała np. napnij prawą stopę –liczymy powoli do 5 – zrelaksuj, napnij lewąstopę – liczymy powoli do 5 – zrelaksuj, -napnij prawą rękę – liczy powoli do 5 –zrelaksuj itd.

Bibliografia1.Linda A. Reddy „ Rozwijanie umiejętności społecznych dziecka”2015r.2.Paul Stallard „Czujesz tak jak myślisz” 2006r.3.Barbara Sher „ Gry i zabawy we wczesnej interwencji” 4.Pomysły własneOpracowały : mgr Dorota Gubera, mgr Renata Sikorska