Prawo

Prawo Źródła prawa

Konstytucja Ratyfikowana umowa międzynarodowa Ustawa Rozporządzenie

Źródła prawa

większość zwykła (względna)za > przeciw

większość bezwzględnaza > przeciw + wstrzymujący się

większość kwalifikowanawyrażona w ułamku (2/3; 3/5)

quorum

Większości

projekt – 1/5 posłów (92 osoby), Senat – uchwałą, Prezydent RP

30 dni – pierwsze czytanie

Sejm - 2/3 głosów; quorum – połowa posłów 60 dni

Senat – bezwzględną większością, quorum połowa 21 dni

podpisanie i ogłoszenie – Prezydent RP

Konstytucja

zmiany roz. I, II, XII

45 dni

referendum

60 dni

większość głosujących

Konstytucja

15 sędziów wybieranych przez sejm Kadencja – 9 lat Nieodwołalność Zakaz ponownego wyboru Zakaz łączenia stanowisk Zakaz pociągania do odpowiedzialności Wynagrodzenie

Art. 188 – 197 Konstytucji

Trybunał Konstytucyjny

Zadania Kontrola zgodności aktów normatywnych Kontrola celów i działalności partii Spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi

organami państwa Skargi konstytucyjne


Grupa mogąca zaskarżyć akt bez względu na jego przedmiot

Grupa mogąca zaskarżyć akt ze względu na jego przedmiot

Każdy◦ Azyl◦ Status uchodźcy

Tylko akty obowiązujące◦ Wyjątek – Prezydent RP


Dwustronna – wielostronna

powszechna regionalna

Czas trwania:◦ oznaczony◦ nieoznaczony

Umowa międzynarodowa

1. Negocjacje2. Parafowanie uzgodnionego tekstu3. Podpisanie umowy4. Ratyfikacja umowy5. Wymiana/ złożenie dokumentów

ratyfikacyjnych6. Wejście w życie


Rodzaje umów

◦ nie wymagające ratyfikacji

◦ ratyfikowane samodzielnie przez prezydenta

◦ ratyfikowane za zgodą wyrażoną w ustawie

◦ ratyfikowane za zgodą wyrażoną w ustawie

uchwaloną w szczególnym trybie lub w drodze

referndum


Zgoda wyrażona w ustawie (art. 89 ust. 1 Konstytucji):

◦ w sprawach pokoju, sojuszy, układów politycznych

lub wojskowych;

◦ wolności, prawa lub obowiązki obywateli;

◦ przystąpienie do organizacji międzynarodowych;

◦ w sprawach uregulowanych w ustawie lub w

których Konstytucja wymaga wydania ustawy;


1. Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:1) pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,2) wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,3) członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,4) znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,5) spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.

Art. 89 ust. 1 Konstytucji

„Typ kwalifikowany” (art. 90 Konstytucji)

ogólnokrajowe Sejm i Senat referendum 2/3 głosów

quorum połowa


1. Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.

2. Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

3. Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być uchwalone w referendum ogólnokrajowym zgodnie z przepisem art. 125.

4. Uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażenia zgody na ratyfikację podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Art. 90 Konstytucji

Kolizja normy ustawowej z normą wynikającą z umowy międzynarodowej

Umowa międzynarodowa > ustawaratyfikowana za zgodą ustawy


1. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.

2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

3. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.

Art. 91 Konstytucji

Materia ustawowa:◦ sprawy przewidziane w Konstytucji◦ sprawy aktualnie objęte ustawodawstwem◦ „nowe” sprawy nadające się do uregulowania ustawą

Sprawy nie nadające się do uregulowania:◦ „prawa” przyrody◦ sprzeczne z prawem naturalnym◦ rozstrzygnięcia normatywne

indywidualne i konkretne deklaracje, zalecenia, opinię, wyjaśnienia

◦ obowiązki i uprawnienia niewykonalne◦ obowiązki i uprawnienia niemożliwe do wyegzekwowania◦ absurdy

Ustawa

Ustawa

Projekt ustawy = tekst ustawy + uzasadnienie + projekty niezbędnych aktów wykonawczych

Pierwsze czytanie (debata i głosowanie)

Komisja sejmu

Komisje◦ Przedmiotowe◦ Połączone ◦ Nadzwyczajne

Parytet

Ustawa

Ustawa

Trzecie czytanie –

Zwykła większością, quorum połowa

Projekt zmienia się w ustawie

Komisja sejmowa

Drugie czytanie – możliwość wycofania projektu

UstawaSenat (30 dni)

przyjęcie bez zmian

uchwała

Sejm – Bezwzględną większością,

quorum połowa

uchwalenie poprawek

odrzucenie ustawy w całości

brak działań

Koniec

Ustawa

Prezydent RP (21 dni)

Podpisanie i opublikowanie

VETOTrybunał Konstytucyjny

7 dni

Sejm – 3/5 posłów

Koniec

niezgodnośćzgodność

Podpisanie i opublikowanie Zwrot do

Sejmu

Możliwość podpisania z pominięciem

Inicjatywa ustawowaArt. 118 Konstytucji1. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje

posłom, Senatowi, Prezydentowi Rzeczypospolitej i Radzie Ministrów.

2. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje również grupie co najmniej 100.000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu. Tryb postępowania w tej sprawie określa ustawa.

3. Wnioskodawcy, przedkładając Sejmowi projekt ustawy, przedstawiają skutki finansowe jej wykonania.

Art. 119 Konstytucji1. Sejm rozpatruje projekt ustawy w trzech

czytaniach.2. Prawo wnoszenia poprawek do projektu

ustawy w czasie rozpatrywania go przez Sejm przysługuje wnioskodawcy projektu, posłom i Radzie Ministrów.

3. Marszałek Sejmu może odmówić poddania pod głosowanie poprawki, która uprzednio nie była przedłożona komisji.

4. Wnioskodawca może wycofać projekt ustawy w toku postępowania ustawodawczego w Sejmie do czasu zakończenia drugiego czytania projektu.

Art. 120 Konstytucji Sejm uchwala ustawy zwykłą większością

głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną większość. W tym samym trybie Sejm podejmuje uchwały, jeżeli ustawa lub uchwała Sejmu nie stanowi inaczej.

Art. 121 ust. 3, 125 ust. 2, art. 158 ust. 1

Art. 121 Konstytucji1. Ustawę uchwaloną przez Sejm Marszałek Sejmu

przekazuje Senatowi.2. Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania

ustawy może ją przyjąć bez zmian, uchwalić poprawki albo uchwalić odrzucenie jej w całości. Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm.

3. Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Art. 122 Konstytucji1. Po zakończeniu postępowania określonego w art.

121 Marszałek Sejmu przedstawia uchwaloną ustawę do podpisu Prezydentowi Rzeczypospolitej.

2. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

3. Przed podpisaniem ustawy Prezydent Rzeczypospolitej może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją. Prezydent Rzeczypospolitej nie może odmówić podpisania ustawy, którą Trybunał Konstytucyjny uznał za zgodną z Konstytucją.

Art. 122 Konstytucji4. Prezydent Rzeczypospolitej odmawia podpisania ustawy, którą

Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodną z Konstytucją. Jeżeli jednak niezgodność z Konstytucją dotyczy poszczególnych przepisów ustawy, a Trybunał Konstytucyjny nie orzeknie, że są one nierozerwalnie związane z całą ustawą, Prezydent Rzeczypospolitej, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu, podpisuje ustawę z pominięciem przepisów uznanych za niezgodne z Konstytucją albo zwraca ustawę Sejmowi w celu usunięcia niezgodności.

5. Jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie wystąpił z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego (…) może z umotywowanym wnioskiem przekazać ustawę Sejmowi do ponownego rozpatrzenia. Po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 7 dni podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. W razie ponownego uchwalenia ustawy przez Sejm Prezydentowi Rzeczypospolitej nie przysługuje prawo wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego w trybie ust. 3.

Tryb pilny:◦ projekt Rady Ministrów◦ Senat – 14 dni◦ Prezydent – 7 dni◦ wyjątki:

wybór Prezydenta RP, Sejm, Senatu, organów samorządu terytorialnego

ustrój i właściwość władzy publicznej kodeksy prawo podatkowe

Ustawa

Art. 123 Konstytucji1. Rada Ministrów może uznać uchwalony przez

siebie projekt ustawy za pilny, z wyjątkiem projektów ustaw podatkowych, ustaw dotyczących wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej, Sejmu, Senatu oraz organów samorządu terytorialnego, ustaw regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, a także kodeksów.

2. Regulamin Sejmu oraz regulamin Senatu określają odrębności w postępowaniu ustawodawczym w sprawie projektu pilnego.

3. W postępowaniu w sprawie ustawy, której projekt został uznany za pilny, termin jej rozpatrzenia przez Senat wynosi 14 dni, a termin podpisania ustawy przez Prezydenta Rzeczypospolitej wynosi 7 dni.

System kontroli konstytucyjności ustawy:

◦ przez parlament

◦ przez Trybunał Konstytucyjny

◦ przez Radę Konstytucyjną (system francuski)

◦ przez sądy powszechne (system amerykański)

Ustawa

Prezydent (1926 – 1989) Rada Ministrów (1945 – 1952) Rada Państwa (1952 – 1989)

Prezydent RP na wniosek Rady Ministrów (art. 234 Konstytucji)

Rozporządzenia z mocą ustawy

Art. 234 Konstytucji

1. Jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów wydaje rozporządzenia z mocą ustawy w zakresie i w granicach określonych w art. 228 ust. 3 - 5. Rozporządzenia te podlegają zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu. 2. Rozporządzenia, o których mowa w ust. 1, mają charakter źródeł powszechnie obowiązującego prawa.

Rozporządzenie Jedyny akt wykonawczy do ustawy Musi być zawsze oparte na ustawowej

podstawie prawnej – delegacja ustawowa Może być wydawane tylko przez podmioty

wskazane w Konstytucji:◦ Prezydent RP◦ Radą Ministrów◦ Prezes Rady Ministrów◦ Ministrowie◦ Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

Rozporządzenie Potrójna konkretność delegacji ustawowej:

◦ Wskazuje upoważniony organ◦ Określa zakres spraw przekazany do uregulowania◦ Daje wytyczne co do treści rozporządzenia

Zakaz subdelegacji

Nieważność rozporządzenia◦ Przekroczenie delegacji◦ Brak delegacji

Art. 92 Konstytucji

1. Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.

2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa w ust. 1, innemu organowi.

Zakres◦ sprawy często się zmieniające◦ zamiany nieprzewidywalne i niezależne od

ustawodawcy◦ określenie szczegółowe trybu działania

Rozporządzenie

Rozporządzenie

Kontrola rozporządzeń◦ Trybunał Konstytucyjny;◦ Kontrola sądów administracyjnych;◦ Kontrola Rady Ministrów na wniosek Prezesa Rady

Ministrów;◦ Kontrola podmiotu wydającego rozporządzenie

(autokontrola).

Delegacja ustawowa jak w rozporządzeniu

Organ wydający nie musi być wymieniony w

Konstytucji, wystarczająca jest ustawa

Obszar obowiązywania

Akty prawa miejscowego

Organy uprawnione

◦ Organy stanowiące samorządu terytorialnego

◦ organy wykonawcze samorządu terytorialnego

(czasami)

◦ Organy samorządu terytorialnego – przepisy

porządkowe

Akty prawa miejscowego

Rodzaje aktów prawa miejscowego Akty zawierające statuty; Akty zawierające przepisy wykonawcze, tj.

akty wydawane na podstawie szczegółowych upoważnień;

Akty zawierające przepisy porządkowe, wydawane na podstawie upoważnień generalnych.

Art. 94 Konstytucji

Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa.

Prawa i obowiązki dla określonych podmiotów – stosunek podległy◦ Kierownictwo◦ nadzór◦ kontrola

Organy wydające◦ Rada Ministrów – uchwały◦ Prezes Rady Ministrów – zarządzenia◦ Ministrowie – zarządzenia◦ Inne organy wg. Trybunału Konstytucyjnego

Akty normatywne wewnętrznie obowiązujące

Delegacja ustawowa

Kontrola

Akty normatywne wewnętrznie obowiązujące

1. Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjnie podległe organowi wydającemu te akty.

2. Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.

3. Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem.

Art. 93 Konstytucji

„Swoiste” źródła prawa Art. 148 Prawa telekomunikacyjnego.1. (…) pozwolenie wydaje się podmiotowi, który

spełnia wymagania określone ustawą, oraz jeżeli:(…)

2) częstotliwości objęte wnioskiem:a) są dostępne,b) zostały przeznaczone w Krajowej Tablicy

Przeznaczeń Częstotliwości dla wnioskowanej służby radiokomunikacyjnej oraz plan zagospodarowania częstotliwości przewiduje ich zagospodarowanie zgodne z wnioskiem,

„Inne” wewnętrzne źródła prawa administracyjnegoArt. 186 ustawy Prawo o szkolnictwie

wyższym.1. Szczegółowy regulamin ustalania

wysokości, przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej dla studentów (…) w tym szczegółowe kryteria i tryb udzielania świadczeń pomocy materialnej dla studentów (…) ustala rektor w porozumieniu z uczelnianym organem samorządu studenckiego.

Organy promulgacyjne Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej Dziennik Urzędowy Rzeczpospolitej Polskiej

„Monitor Polski” Dzienniki urzędowe naczelnych i

centralnych organów administracji rządowej oraz NBP i ZUS

Wojewódzkie dzienniki urzędoweData promulgacji

Promulgacja

Wejście w życie aktu normatywnego 14 dni od ogłoszenia Vacatio legis Lex retro nan agit Fikcja powszechnej znajomości prawa –

ignorantia iuris nocet

Promulgacja

1. Warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie.

2. Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określa ustawa.

3. Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie są ogłaszane w trybie wymaganym dla ustaw. Zasady ogłaszania innych umów międzynarodowych określa ustawa.

Art. 88 Konstytucji

Zmiana aktu normatywnego Nowelizacja (nowela):

◦ Wyraźna;◦ Milcząca (dorozumiana).

Kompilacja Kodyfikacja

Tekst jednolity

Nowelizacja wyraźna Art. 130 ustawy o udzielaniu

cudzoziemcom ochrony na terytorium RP. W ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329, z późn. zm.5)) w art. 94a w ust. 2 w pkt 5 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 6 i 7 w brzmieniu:

6) osoby posiadające zgodę na pobyt tolerowany,

7) osoby korzystające z ochrony czasowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.".

Utrata mocy obowiązującej Derogacja – uchylenie

◦ Wyraźna◦ Milcząca (dorozumiana)◦ Trybunał Konstytucyjny

Termin – przyszłe, pewne zdarzenie Warunek – element niepewności Długotrwałe niestosowanie –desuetudo?

Art. 631 Kodeksu spółek handlowych Z uwzględnieniem przepisu art. 632 ustawy,

tracą moc (…) rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1934 r. - Kodeks handlowy

Pierwotne prawo wspólnotowe – traktaty tworzące Wspólnoty, w tym m.in.:◦ Traktaty założycielskie (Paryż, 1951);◦ Traktat z Maastricht (1991 r.);◦ Traktat z Amsterdamu (1999 r.)◦ Traktat o Przystąpieniu;

Akty Unii Europejskiej


Wtórne prawo wspólnotowe Opiera się na kompetencji udzielonej w

pierwotnym prawie wspólnotowym; Jest wydawane przez jeden lub kilka

organów Wspólnoty.


Organy: Parlament Europejski wspólnie z Radą Unii

Europejskiej Sama Rada Unii Europejskiej Sama Komisja

Publikacja w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich◦ 20 dni◦ Notyfikacja adresatom (dyrektywy)

Rozporządzenia Wiążą wszystkich Bezpośrednia skuteczność Nie wymagają implementacji do prawa

krajowego


Dyrektywy Wiążą państwa członkowskie Wiążą co do celu Wymagają implementacji do prawa

krajowego


Decyzje Wiążą określone podmioty Bezpośrednia skuteczność Nie wymagają implementacji


Opinie i zalecenia Niezobowiązujące akty prawne Charakter polityczny i moralny Dowolny adresat Opina wydawana jest w związku z

zapytaniem


Prawo sędziowskie Europejski Trybunał Sprawiedliwości Sąd I instancji Precedensy


Prawo

Documents

Transcript of Prawo