Praca psychokorekcyjna w warunkach izolacyjnych z osobami przejawiającymi

zaburzenia seksualne

Typy przestępstw na tle seksualnym:

• zgwałcenie

• kazirodztwo

• molestowanie seksualne

• molestowanie seksualne dzieci (pedofilia)

• zabójstwa na tle seksualnym

przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności art. 197-203 k.k.

Sprawcy przestępstw seksualnych

Stanowią niewielki odsetek populacji osób uwięzionych.Dominują: • zgwałcenia - około 60 %• czyny erotyczne na nieletnich – około 20 %

Charakterystyka sprawców

Typowe cechy :

• młodzi mężczyźni (22-40 lat)• są znani ofierze• cechuje ich wysoki stopień izolacji społecznej• uzależnienie od środków psychoaktywnych• mają bardzo niski poziom wykształcenia • dorastali w niekorzystnych warunkach

wychowawczych

• wykazują niechęć do podejmowania stałego zatrudnienia i zarabiania na utrzymanie własne oraz bliskich osób

• mają nieustabilizowane lub konfliktowe życie osobiste i rodzinne

Cechy osobowości: • osobowość niedojrzała • lęki wobec kobiet• zaburzenia identyfikacji z rolą męską• nietypowe fantazje erotyczne

Typy przestępców seksualnych

• przestępcy o antyspołecznych i psychopatycznych zachowaniach, wynikających z braku poczucia winy, empatii (zwłaszcza w stosunku do ofiar);

• przestępcy o narcystycznych i egocentrycznych zachowaniach, nakierowani na dominację i zaspokojenie własnego poczucia mocy i sprawczości poprzez własne czyny;

• schizoidalni przestępcy charakteryzujący się brakiem umiejętności społecznych, mający poczucie izolacji oraz osamotnienia;

• niestabilni osobowościowo przestępcy o osobowości borderline;

• przestępcy cechujący się pasywną agresją;

• przestępcy dyssocjalni wyłączający się na poziomie świadomości z bieżącej rzeczywistości, przechodzący na poziom często patologicznych fantazji seksualnych

Typy agresji seksualnej

• fizjologiczny

• kognitywny

• afektywny

• niedojrzały

Charakterystyka, typy sprawców oraz rodzaje agresji seksualnej ukazują duże zróżnicowanie

wśród osadzonych.

W proces psychokorekcyjny wpisane są oddziaływania zindywidualizowane, odnoszące się do sfery emocjonalnej oraz intelektualnej.

Elementy terapii

I. Ujawnienie i uświadomienie sobie przestępstwa

II. Identyfikacja cyklu przestępstwa seksualnego i nauka

interwencji

III. Restrukturyzacja systemów poznawczych

IV. Zrozumienie ofiary

V. Kontrola pobudzenia

VI. Nauka umiejętności społecznych

VII. Zmiana stylu życia

Formy terapii„Grupowa vs. Indywidualna”

TERAPIA ZALETY WADY

GRUPOWA

• łatwiejsze uczenie się umiejętności

• silne wsparcie grupy• większa dynamika

pracy• mniejsze

niebezpieczeństwo manipulacji

• bardziej intensywny kontakt emocjonalny

• niższe koszty

• mniej czasu na osobiste kontakty

• mniejsza poufność

INDYWIDUALNA

• większa poufność• więcej czasu dla

osadzonego• większy komfort dla

osadzonego• niski poziom lęku i

obaw

• skłonność do sekretów• większe możliwości

manipulowania• mała możliwość

społecznego ucznia się • mniejszy poziom

wsparcia• większe koszty

Przykładowe programy terapeutyczne

• PROGRAM TERAPII SPRAWCÓW PRZESTĘPSTW NA TLE SEKSUALNYM realizowany w Zakładzie Karnym w Rzeszowie

• PROGRAM TERAPEUTYCZNY DLA SPRAWCÓW PRZESTĘPSTW SEKSUALNYCH realizowany w Zakładzie Karnym w Rawiczu

Cele i fazy realizacji programóww Rzeszowie:

• wzbudzenie lub wzmocnienie poczucia odpowiedzialności za popełnione czyny

• zrozumienie szerokiego kontekstu konsekwencji popełnionych czynowi przestępczych

• rozwinięcie mechanizmów samokontroli

• ukształtowanie umiejętności identyfikacji i analizy etapów cyklu dewiacyjnego oraz skutecznej interwencji w celu zapobiegania nawrotom

Fazy:

I. „cechy charakterystyczne przestępstwa”

II. „trening empatii względem ofiar przestępstw

seksualnych"

III. „trening zapobiegania nawrotom"

W Rawiczu:

Cele:• akceptacja odpowiedzialności za własne przestępcze

zachowania, myśli i fantazje• zdobywanie umiejętności zrozumienia i przeżywania emocji,

jakich doświadcza ofiara• kształtowanie adekwatnej samooceny• redukowanie zniekształceń poznawczych• identyfikacja i znajomość indywidualnego cyklu

przestępczego• znajomość indywidualnych czynników ryzyka i sposobów

zapobiegania przestępstwu• zmiana stylu życia i nauka prozdrowotnych umiejętności

życiowych

Fazy:

I. diagnostyczna

II. kontraktu terapeutycznego

III. terapii właściwej

IV. terapii pogłębionej i monitorowania zmian

V. zapobiegania nawrotom

Bibliografia

• Imieliński K. (red.), Seksuologia społeczna, PWN, Warszawa1984.• Kluger M., Sprawcy przestępstw seksualnych, „ Niebieska Linia”, NR

1, 2002.• Machel H., Sens i bezsens resocjalizacji penitencjarnej - casus

polski (studium penitencjarno-pedagogiczne), Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2007.

• Marczak M. (red), Resocjalizacyjne programy penitencjarne realizowane przez Służbę Więzienną w Polsce, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2009.

• Świtka J., Kuć M., Niewiadomska I.(red.), Osobowość przestępcy a proces resocjalizacji, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2005.

• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, (Dz.U. 1997 Nr 88, poz. 553).