JAKO METODA POZYSKIWANIA CZYTELNIKA

Katarzyna KotowskaBU UWM w Olsztynie

PLAN PREZENTACJI

Biblioteka w XXI wieku – misja

i przedsiębiorczość

Public Relations (PR) – istota zjawiska

PR wewnętrzny biblioteki

PR zewnętrzny biblioteki

Cel: satysfakcja czytelnika – nowe formy

bibliotecznego PR

BIBLIOTEKA W XXI WIEKU…

Urynkowienie sfer życia

biblioteka jako przedsiębiorstwo

-organizacja niedochodowa

z ang. non profit organization

CECHY ORGANIZACJI NON PROFIT:• Niekomercyjna

• Niezarobkowa

• Cel: społecznie użyteczna

• Odbiorca: konkretna osoba, grupy oraz całe

społeczeństwo

• Charakter produktu/usług: ukierunkowanych na

tworzenie warunków życia i rozwoju zgodnych

z potrzebami i aspiracjami kulturowymi oraz

cywilizacyjnymi obywateli

Magdalena Krzyżanowska, Marketing usług organizacji niekomercyjnych, Warszawa 2000

Biblioteka XXI wieku

WPŁYW MARKETINGU NA BIBLIOTEKĘ

Przyjęcie przez bibliotekę koncepcji marketingowej oznacza zmianę sposobu realizacji jej głównych celów poprzez kreowanie pozytywnego wizerunku biblioteki i dostarczaniu satysfakcji użytkownikowi, co w konsekwencji ma doprowadzić do rozwoju placówki.

Biblioteka XXI wieku

NAJPOPULARNIEJSZA KONCEPCJA MARKETINGU

MARKETING-MIX (4P):

• produkt (product),

• cena (price),

• dystrybucja (place)

• promocja (promotion)

Biblioteka XXI wieku

MARKETING-MIX W BIBLIOTECE

Produkt biblioteczny (dobra materialne, usługi),

Cena (opłaty za uszkodzenie lub nieterminowy zwrot materiałów

bibliotecznych, zwrot kosztów wypożyczeń międzybibliotecznych itd.),

Dystrybucja (miejsce, sposób i czas wykonania usługi bibliotecznej),

Promocja (działania i instrumenty pełniące funkcje informacyjną

oraz służących pozyskiwaniu akceptacji czytelników; np: reklama,

osobista oferta promocyjna i public relations),

Ludzie,

Procesy (płynność i równoległość czynności w celu spełnienia

oczekiwań użytkownika),

Świadectwo materialne (wizualne i materialne elementy

biblioteki).

Joanna Kamioska, „Zastosowanie marketingu w bibliotekach jako niedochodowych organizacjach usługowych”, w: Marketing biblioteczny: rozważania, dyskusje, konteksty, (red.) Maja Wojciechowska,

Gdaosk 2007Biblioteka XXI wieku

PUBLIC RELATIONS

(PR) – ISTOTA ZJAWISKA

•Mów prawdę o działaniach organizacji, nawet wówczas gdy z tego powodu dozna szkód

•The public should be Damned, The Public should be informed(społeczeństwo nie powinno być lekceważone, społeczeństwo powinno być informowane)

-Ivy Ledbetter Lee

(Lata 20 XX wieku)

DEFINICJA PUBLIC RELATIONS

• Planowe i nieustanne dążenie do stworzenia dobrej reputacji firmy i zrozumienia między instytucją i jej odbiorcami,

• Funkcja zarządzania, która ocenia nastawienie społeczne, ustala kierunki działania i sposób postępowania osoby fizycznej lub prawnej (firmy) zgodnie z interesem społecznym oraz realizuje program działań w celu uzyskania społecznego zrozumienia i akceptacji,

• Działania promocyjne, których celem jest stworzenie i utrzymywanie zaufania do przedsiębiorstwa w otoczeniu, w jakim ono funkcjonuje,

• Uczciwa i obiektywna, fachowa i kompetentna, pełna i szybka, przyjazna i odpowiedzialna informacja

Public Relations

DROGA PR-U DO POLSKI

USA (lata20 XX w. )

Europa: (lata 30-40 XX w.)

Wielka Brytania

Niemcy

Francja (1945 r.)

Polska (1995 r.) - powstanie

Polskiego Stowarzyszenia Public Relations

70 l

at

Public Relations

TERMIN PUBLIC RELATIONS

W BIBLIOTECE

pierwszy raz pojawia się w periodyku zawodowym „Bibliotekarz”.

Elżbieta Budkiewicz i Renata Mroczek opisały tam działania

aktywizujące pracę Biblioteki Akademii Wychowania Fizycznego,

wspominając m.in. że …

Niezaprzeczalna jest rola wystaw w zakresie public relations.

Public relations jest zespołem celowo zorganizowanych działań zapewniających systematyczne komunikowanie się ze swoim otoczeniem, tworzenie pozytywnego rozgłosu i korzystnej dla biblioteki atmosfery.

• Elżbieta Budkiewicz i Renata Mroczek, „Marketingowa rola wystaw – bibliotekarstwo aktywne”,

Bibliotekarz 11 (1995)

Public Relations

PUBLIC RELATIONS BIBLIOTEKI:

ZADANIE

utrzymanie jak najlepszego obrazu biblioteki w oczach jej użytkowników (obecnych i przyszłych) społeczności lokalnej, władz, sponsorów i innych ewentualnych instytucji finansujących jej działanie

Marian Huczek, Public Relation a wizerunek biblioteki,

„Biuletyn EBIB” 56 (2004)

Public Relations

DO SZCZEGÓŁOWYCH ZADAŃ

BIBLIOTECZNEGO PR NALEŻĄ:

• obiektywne i wszechstronne informowanie,

• ułatwianie zrozumienia przekazywanych treści oraz edukowanie użytkowników,

• rozwijanie efektywnej komunikacji jedno- i dwukierunkowej,

• wpływanie na zachowania i postawy klientów,

• budowanie zaufania i klimatu dla akceptacji produktów bibliotecznych,

• kreowanie prestiżu i wizerunku biblioteki,

• sprzyjanie rozwojowi społeczności, w której funkcjonuje biblioteka,

• wskazanie kierunku zmian i rozwoju biblioteki.

Małgorzata Dudziak-Kowalska, Internetowe strony WWW bibliotek jako element public relations, „Biuletyn EBIB” 56 (2004)

Public Relations

FUNKCJE, JAKIE SPEŁNIA PR BIBLIOTECZNY:

Małgorzata Tarka, Public relations w bibliotece, „Biuletyn EBIB” 84 (2007)

zewnętrzna –

oddziaływanie

na otoczenie,

wewnętrzna -oddziaływanie na własną

załogę i kadrę kierowniczą

w celu kształtowania postawy

lojalności względem

pracodawcy, wzbudzanie

odpowiedzialności za

powodzenie biblioteki.

Public Relations

PR ZEWNĘTRZNY

BIBLIOTEKI

Biorąc pod uwagę dwa podstawowe czynniki,

tj. krąg klientów oraz oferowany produkt,

można wyróżnić cztery typy strategii.

•Agnieszka Zawada, O promocji biblioteki, „Biuletyn EBIB” 32 (2002)

Biblioteki jako podmiot konkurujący na rynku

TYPY STRATEGII MARKETINGOWYCH:

Penetracji

rynku

•polega na poszukiwaniu możliwości zwiększenia liczby odwiedzających

bibliotekę czytelników, liczby wypożyczanych książek, upowszechnienia

kultury, budzenia zainteresowania czytelnictwem.

Rozwoju produktu

•oznacza zmianę, modyfikację właściwości użytkowych, np. wypożyczanie

książek przy pomocy komputera.

Rozwoju rynku

•może być stosowana, kiedy bibliotece zależy na pozyskiwaniu nowych

grup czytelników, lub zmieniania tematyki i rodzaju oferowanych

materiałów bibliotecznych.

Innowacyjności

• polega na oferowaniu nowych produktów czy usług, np. e-booki czy

Internet w bibliotece.

PR zewnętrzny

DZIAŁANIE KIEROWNICTWA

W RAMACH PR-U:

badania (którym podlegają opinie, postawy

i oczekiwania ludzi, czyli badania

socjologiczne oraz monitoring mediów oraz

analiza SWOT),

planowanie działań (którego celem jest

przede wszystkim stworzenie pozytywnego

wizerunku),

realizacja działań,

ocena ich efektywności.

PR zewnętrzny

PRZYKŁAD SWOT, CZYLI UNIWERSALNEGO NARZĘDZIA ANALIZY STRATEGICZNEJ

MOCNE STRONY (S) SŁABE STRONY (W)

nowoczesna sieć obiektów

łatwy dostęp

konkurencyjność (bezpłatny dostęp)

bogate zbiory

wąski asortyment usług

brak poparcia komitetów osiedlowych,

społecznych

słaba kondycja finansowa

brak nowości wydawniczych

SZANSE (O) ZAGROŻENIA (T)

pozyskiwanie inwestorów

rozszerzenie asortymentu

inflacja (ubożenie społeczeństwa)

komputeryzacja

niskie ceny książek w księgarniach

preferencja wyboru TV, DVD

„kurczenie się” rynku (niż demograficzny)

PR zewnętrzny

PR TO PLANOWANIE TWORZENIA OPINII

O BIBLIOTECE W ŚRODOWISKU

ZEWNĘTRZNYM,

KTÓREGO CZĘŚCIĄ SĄ:

• społeczność lokalna – największa grupa formująca

opinię o bibliotece,

• czytelnicy i potencjalni czytelnicy – grupa

obecnych i przyszłych użytkowników biblioteki;

• współpracownicy – osoby i instytucje

współpracujące z biblioteką,

• organy nadzorujące – ministerstwa, urzędy

marszałkowskie, urzędy miejskie,

• media – dziennikarze jako środowiska najbardziej

opiniotwórcze.

PR zewnętrzny

ELEMENTY PR-U ZEWNĘTRZNEGO

Wizerunek bibliotekarza i biblioteki

Materiały firmowe

Strona internetowa biblioteki

Media relations

Działalność kulturotwórcza

WIZERUNEK BIBLIOTEKARZA

Zbyt często, gdy myślimy o bibliotekarzach,

myślimy o materiałach, którymi oni dysponują,

zamiast postrzegać ich jako wyszkolonych

pośredników likwidujących przepaście między

klientami informacji a dostępnym spectrum

pierwotnych i wtórnych źródeł informacji

Blaise Cronin, „New technology and marketing

– the challenge for librarians” 1982

PR zewnętrzny

BIBLIOTEKARZ „MEDIATEKARZ”

PR zewnętrzny

PROMOCJA NOWEGO IMAGE:

Bibliotekarz jest

rzutkim fachowcem,

korzystającym

z nowoczesnej

technologii!

Blogi bibliotekarskie;

Portale

bibliotekarskie: EBIB,

Bibliosfera,

Pulowerek.pl

PR zewnętrzny

MATERIAŁY FIRMOWE

Logo i logotyp

biblioteki,

Ekslibris,

Wizytówki

Informatory

Zakładki

Identyfikatory itp.

PR zewnętrzny

PROFESJONALNA STRONA INTERNETOWA

BIBLIOTEKI

• prezentowanie wysokiego poziomu estetycznego,

• wyróżnianie się spośród innych ciekawą formą graficzną i prostotą dostępu do informacji na niej umieszczonych;

• stała aktualizacja;

• prezentowanie dorobku naukowego pracowników,

• zatrudnienie osoby merytorycznie odpowiedzialnej za materiały zamieszczone na stronie,

• zindeksowanie strony w popularnej przeglądarce np. Google.

Robert Beller, “Public relations biblioteki”,

Poradnik Bibliotekarza 12 (2006)

PR zewnętrzny

MEDIA RELATIONS

• organizacja kontaktów z mediami,

• opracowanie hierarchii informacji przekazywanych mediom,

• umiejętność konstruowania form medialnych (oświadczenia prasowe, komunikaty informacyjnei inne formy),

• organizowanie briefingów dla dziennikarzy, udzielanie wywiadów,

• opieka medialna imprez bibliotecznych

PR zewnętrzny

KREATYWNE FUNKCJONOWANIE

BIBLIOTEKI

Organizowanie seminariów, konferencji oraz coraz bardziej popularnych „dni otwartych” biblioteki;

Prelekcja / wykład otwarty znanej osobistości w bibliotece;

Wystawy, konkursy, uczestnictwo w targach;

Lobbing biblioteczny (kuluarowe kształtowanie wizerunku biblioteki).

Edward Lutczyn w Bibliotece Publicznej w Będzinie

PR zewnętrzny

PR WEWNĘTRZNY

BIBLIOTEKI

• kształtowanie zrozumienia i zaufania

pracowników do polityki biblioteki oraz decyzji

kierownictwa

• wyjaśnienie roli pracowników w procesie

realizowania misji i celów biblioteki

SZCZEGÓŁOWE CELE WEWNĘTRZNEGO PR-U:

• kształtowanie postaw lojalności pracowników względem kierownictwa biblioteki i współpracowników,

• tworzenie sprzyjającej atmosfery pracy, zapobieganie konfliktom i poczuciu zagrożenia i niepewności pracowników,

• motywowanie do wypełnienia zadań i aktywnego uczestnictwa w przedsięwzięciach podejmowanych przez bibliotekę,

• zdobywania poparcia dla wprowadzenia zmian w bibliotece,

• informowanie o zmianach w oczekiwaniach grup społecznych ,

• przeciwdziałanie fluktuacji kadr i poprawa efektywności działania całej załogi.

Marian Huczek i Irena Socha, „Wewnętrzne public relations biblioteki publicznej”, w: Nowoczesne koncepcje zarządzania w organizacjach non profit,

(red.) Andrzej Chodyński, Marian Huczek i Irena Socha, Sosnowiec 2005

PR wewnętrzny

TECHNIKI KOMUNIKOWANIA

WEWNĘTRZNEGO:

• tablice ogłoszeń,

• pracownicza poczta elektroniczna,

• spotkania bezpośrednie przełożony-podwładny,

• konferencje i spotkania zespołu,

• sprawozdanie roczne dla pracowników,

• skrzynka na pomysły,

• życzenia i spotkania okolicznościowe,

• pracownicze imprezy okolicznościowo-integrujące,

• formy drukowane (gazetka pracownicza, kronika

biblioteki),

• znaki indentyfikacyjne.PR wewnętrzny

SUKCES WEWNĘTRZNEGO PR-U BIBLIOTEKI

Dobrze wykorzystany

potencjał personelu

Zainteresowanie potrzebami socjalnymi

pracowników

Osiągnięcie

pożądanej relacji

zwrotnej na linii pracownik-pracodawca

i pracodawca-pracownik

PR wewnętrzny

CEL: SATYSFAKCJA

CZYTELNIKA –NOWE FORMY BIBLIOTECZNEGO PR

• Narzędzia biblioteki Web 2.0 (czat, blog,

komunikatory, fora)

• Portale społecznościowe

NOWE ROZWIĄZANIA

W BIBLIOTECE UNIWERSYTECKIEJ W POZNANIU

Narzędzia nowoczesnego PR

Specjalizacja

konsultanta

Stały

dyżur

Rozbudowana

sieć

komunikatorów

Narzędzia nowoczesnego PR

BIBLIOTEKA JAKO CZĘŚĆ INTERNETOWEJ

SPOŁECZNOŚCI

Wskaźnik

akceptacji

Interakcja

Narzędzia nowoczesnego PR

WYSPECJALIZOWANE

ODDZIAŁY PR

W BIBLIOTECE

Narzędzia nowoczesnego PR

AKTYWNOŚĆ!

Biuletyn

Biblioteczny:-promocja

czytelnictwa,

zbiorów, nowości;

-archiwum/kronika

biblioteki;

Informacje

biblioteczne na

poczcie mailowej

Stały

e-kontakt

Narzędzia nowoczesnego PR

PROPAGOWANIE KULTUROTWÓRCZEJ

FUNKCJI BIBLIOTEKI

Narzędzia nowoczesnego PR

Archiwum galerii

i wystaw

Narzędzia nowoczesnego PR

BIBLIOTECZNE E-DZIENNIKI

Narzędzia nowoczesnego PR

PROPAGOWANIE E-TEKSTÓW

Wersje

elektroniczne

skryptów

wydawanych przez

uczelnię

Zasoby zawarte

w Bibliotece

Cyfrowej

(tu Pomorska)

Możliwość

pobierania

zagadnień na telefon

komórkowy

E-książki

w sieciNarzędzia nowoczesnego PR

„KROK W KROK” Z NOWYMI TRENDAMI

CZYTELNICZYMI – E-PAPIER

Narzędzia nowoczesnego PR

PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ PR-OWYCH

W BIBLIOTECE UNIWERSYTECKIEJ

UWM W OLSZTYNIE

Zaistnienie w e-społeczności (profil biblioteki na

portalach społecznościowych, komunikatory)

Zakup tabletów (promocja nowoczesnych trendów

czytelniczych)

Kursy językowe dla bibliotekarzy!

Narzędzia nowoczesnego PR

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Katarzyna Kotowska