PORADNIK OZE DLA DORADCY - CDR€¦ · podłączonych w układzie podgrzewania ciepłej wody...

CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE ODDZIAŁ W POZNANIU

INSTYTUT OCHRONY ROŚLIN – Państwowy Instytut Badawczy

dr inż. Stefan Pawlak

PORADNIK OZEDLA DORADCY

Poznań 2019

Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Poznaniu

Opracowano przy współpracy Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego

w Poznaniu

Redakcja merytoryczna: Przemysław Lecyk

ISBN 978-83-60232-92-7

Wydawca: Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie

Oddział w Poznaniu2019 rok

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”.Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Poznaniu.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Planu Działania Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Instytucja Zarządzająca Programem

Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Nakład 1000 egzemplarzy.

Szanowni Państwo,

Oddajemy w Państwa ręce publikację pt. „Poradnik OZE dla doradcy” stanowiącą kom-pendium wiedzy na temat Odnawialnych Źródeł Energii. Publikacja powstała w ramach umowy podpisanej z Samorządem Województwa Wielkopolskiego na realizację operacji pn .„Odnawialne źródła energii OZE szansą na poprawę jakości powietrza”.

Poradnik jest jednym z elementów projektu, który ma na celu podwyższenie wiedzy uczest-ników szkolenia, uczniów szkół rolniczych, leśnych oraz mieszkańców obszarów wiejskich w zakresie możliwości poprawy jakości powietrza, wykorzystania technologii OZE oraz ich zastosowania w przedsiębiorczości i przedsięwzięciach komunalnych. Ochrona środowiska stała się wyzwaniem dla całego świata, a jednym z jej elementów jest wykorzystanie i za-stosowanie odnawialnych źródeł energii.

Wielu mieszkańców obszarów wiejskich zastanawia się, jakie rozwiązania przyjąć, jak roz-wiązać w przyszłości problemy w zakresie gospodarowania energią w swoim gospodar-stwie. Ważnym elementem jest znajomość źródeł finansowania i programów, z których mieszkańcy mogą skorzystać. Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Po-znaniu wraz z Wielkopolskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Poznaniu w swojej dzia-łalności szkoleniowej i promocyjnej przykłada szczególną wagę do zapewnienia wiedzy na temat OZE w obliczu pogarszającej się jakości powietrza. Podstawą świadomości społe-czeństwa, w tym mieszkańców obszarów wiejskich, na temat zmniejszenia zanieczyszcze-nia powietrza i środowiska jest wiedza na temat Odnawialnych Źródeł Energii.

Poradnik dla doradców będzie wspomagał proces podejmowania decyzji w zakresie ochrony środowiska i będzie przydatny w pracy doradczej. Mam nadzieję, że publikacja – „Poradnik OZE dla doradcy” przyczyni się do poprawy świadomości w zakresie ochrony środowiska naturalnego i pozwoli na podejmowanie decyzji przez mieszkańców obszarów wiejskich o inwestycjach w Odnawialne Źródła Energii.

Mariusz Tatka Dyrektor Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie

Oddział w Poznaniu

Spis treści

1. Odnawialne źródła energii............................................................................................................... 5

2. Wybrane źródła OZE ............................................................................................................................... 6

2.1. Panele fotowoltaiczne ................................................................................................................... 62.2. Kolektory słoneczne ......................................................................................................................... 82.3. Siłownie wiatrowe .............................................................................................................................. 92.4. Pompy ciepła ........................................................................................................................................... 112.5. Spalanie biomasy ................................................................................................................................ 172.6. Spalanie słomy ....................................................................................................................................... 182.7. Biogazownie rolnicze ...................................................................................................................... 19

3. Przepisy dotyczące budowy źródła OZE na obszarach wiejskich 22

3.1. Budowa instalacji OZE w praktyce ................................................................................... 273.2. Przyłączenie mikroinstalacji do sieci .............................................................................. 28

4. Rynek energii w Polsce ........................................................................................................................ 29

4.1. Rynek hurtowy ...................................................................................................................................... 294.2. Rynek detaliczny .................................................................................................................................. 31

5.

Optymalizacja/racjonalizacja kosztów energii w gospodarstwie rolnym; taryfy energii; sposoby rozliczania energii – jak czytać rachunek za energię ................................................................................................................................

33

5.1. Grupy taryfowe ....................................................................................................................................... 335.2. Jak czytać fakturę za energię .................................................................................................. 37

6. Termomodernizacja, jakość powietrza, uchwały antysmogowe, jakość kotłów ...................................................................................................................................................

39

6.1. Audyt energetyczny ......................................................................................................................... 406.2. Uchwały antysmogowe ................................................................................................................ 416.3. Jakość kotłów .......................................................................................................................................... 43

7. Możliwości finansowania OZE z różnych funduszy .......................................... 44

7.1. Program Agroenergia ..................................................................................................................... 447.2. Mój Prąd – program dofinansowania mikroinstalacji fotowoltaicznych ................................................................................................................................

47

7.3. Program Czyste Powietrze ........................................................................................................ 47

8. Elektromobilność w Polsce ............................................................................................................. 50

9. Przykłady pracujących instalacji ............................................................................................... 53

10. Słownik wybranych pojęć .................................................................................................................. 57

5

PORADNIK OZE DLA DORADCÓW

1. Odnawialne źródła energii

Odnawialne źródła energii (OZE) to niekopalne źródła obejmujące energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, energię geotermalną, energię hydrotermalną, hydroenergię, energię fal, prądów i pływów morskich, ener-gię otrzymywaną z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z biopłynów (zgodnie z definicją zawartą w ustawie o odnawialnych źródłach energii z 20 lutego 2015r.).

Od Słońca pochodzi większość promieniowania i ciepła zgromadzonego w wierzch-nich warstwach Ziemi oraz będące ich efektem ruchy wód i powietrza, biomasa, a także paliwa kopalne powstałe z biomasy. Energetyka odnawialna nie powodu-je wyczerpywania zasobów naturalnych Ziemi i bazuje na czystych i bezpiecznych technologiach przyjaznych środowisku.

Zwiększanie udziału energii ze źródeł OZE wynika z międzynarodowych zobowią-zań Polski. W ramach Pakietu energetyczno-klimatycznego z roku 2008, Polska zo-bowiązała się do realizacji do roku 2020 celów Unii Europejskiej dotyczących prze-ciwdziałania zmianom klimatycznym. Przyjęte cele oznaczały wzrost efektywności wykorzystania energii o 20%, obniżenie o 20% emisji gazów cieplarnianych w po-równaniu ze stanem z 1990 r. oraz osiągnięcie 20% udziału odnawialnych źródeł energii (ale dla Polski co najmniej 15%) w ogólnym zużyciu energii pierwotnej. W li-stopadzie 2016 roku Komisja Europejska ogłosiła kolejny pakiet regulacji klimatycz-no-energetycznych wyznaczających cele na rok 2030 (tzw. Pakiet Zimowy). Składają się na niego dyrektywy i rozporządzenia oraz dokumenty towarzyszące. UE zobo-wiązuje się w nich do redukcji do roku 2030 emisji CO2 o co najmniej 40%, pozyski-wanie co najmniej 27% energii z OZE oraz osiągnięcie minimum 27% oszczędności energetycznej w sektorze efektywności w stosunku do 1990 roku. Pakiet Zimowy ma na celu kompleksową transformację europejskiego systemu energetycznego, uwzględniającą aktywną rolę oraz interesy konsumentów energii, jak bezpieczeń-stwo dostaw, powstanie wewnętrznego rynku energii, efektywność energetyczna oraz koordynacja działań na rzecz transformacji energetycznej w kierunku czystej energii.

Odnaw

ialne źródła energii


6

2. Wybrane źródła OZE

Poniżej przedstawiono wybrane rodzaje odnawialnych źródeł energii, uwzględnia-jąc możliwości ich budowy na terenach rolniczych.

2.1. Panele fotowoltaiczne

Jeśli chodzi o popularność przydomowych mikroinstalacji OZE, to fotowoltaika (PV) jest dziś ich niekwestionowanym liderem. Wytwarzanie energii elektrycznej w instalacji PV nie wymaga żadnej dodatkowej obsługi. Systemy PV cechują się dużą niezawodnością pracy oraz przewidywalnością w produkcji energii. Żywot-ność prawidłowo wykonanej instalacji PV szacowana jest na ponad 25 lat. Na każdy kilowat mocy paneli fotowoltaicznych trzeba zapewnić minimum 6 m2 powierzch-ni dachu lub gruntu. Dostępność dachów z preferowaną, południową orientacją jest na terenach wiejskich powszechna. Montaż mikroinstalacji fotowoltaicznych o zainstalowanej mocy elektrycznej do 50 kW zgodnie z Prawem budowlanym nie wymaga pozwolenia na budowę.

Fot. 1. Instalacja fotowoltaiczna zamontowana na dachu budynku mieszkalnego (www.wuv.de).

Wyb

rane

źró

dła

OZE

7


Wybrane źródła O

ZE

Ogniwa pogrupowane w modułach fotowoltaicznych są wykonane z półprzewod-nika (zwykle krzemu), który przechwytując fotony ze światła słonecznego wprawia w ruch elektrony, czego efektem jest powstająca różnica potencjałów. Powstający prąd stały jest zamieniany przez inwerter (falownik) na prąd zmienny. Po przejściu przez układ zabezpieczający, prąd z instalacji PV trafia do domowych odbiorników, lub też, przy braku bieżącego zapotrzebowania, wyprowadzany jest poza budy-nek do zewnętrznej sieci elektroenergetycznej niskiego napięcia. W pochmurne dni instalacja PV wytwarza odpowiednio mniejszą ilość energii. Łącznie na koniec roku 2018 w Polsce funkcjonowało ponad 54 tys. mikroinstalacji o całkowitej mocy 343 MW, z których zdecydowana większość to instalacje fotowoltaiczne.

Rys. 1. Widok zewnętrzny modułów: monokrystalicznego i polikrystalicznego.

Ogniwa monokrystaliczne zbudowane są z monolitycznego walcowatego krysz-tału krzemu, pociętego na bardzo cienkie płytki. Aby ograniczyć straty związane z przycinaniem plastrów, nadaje się im kształt ośmiokąta. Sprawność ogniw mono-krystalicznych wynosi średnio ok. 14-17%. Z kolei ogniwa polikrystaliczne osiągają sprawność do 14%. Poddawane są one krystalizacji w prostopadłościennej kadzi, po czym tnie się je na cienkie płytki w kształcie kwadratów. Szczelne pokrycie mo-dułu materiałem półprzewodnikowym pozwala na zmniejszenie różnic w spraw-ności między modułem monokrystalicznym a polikrystalicznym. Około 80% oferty


8

rynkowej stanowią moduły polikrystaliczne, gdyż proces produkcji ogniw mono-krystalicznych jest dużo droższy, a ponadto w warunkach zachmurzenia moduły polikrystaliczne mogą się cechować odpowiednio wyższymi sprawnościami niż moduły monokrystaliczne. Oba rodzaje paneli określane są mianem paneli pierw-szej generacji.

Panele fotowoltaiczne II generacji składają się z tzw. ogniw cienkowarstwowych (w tym wykonanych z krzemu amorficznego), a panele III generacji to m.in. perow-skity z którymi wiązane są duże nadzieje dotyczące ich powszechnego wykorzysta-nia w fotowoltaice.

2.2. Kolektory słoneczne

Kolektory słoneczne służą zamienianie energii promieniowania słonecznego na ciepło. W okresie letnim domowe systemy kolektorów słonecznych mogą zaspo-kajać do 100% zapotrzebowania na ciepłą wodę użytkową. Instalacje solarne są to układy hydrauliczne z krążącym w nich czynnikiem roboczym o zmieniającej się temperaturze i objętości, dlatego dla ich poprawnej pracy niezbędne jest zastoso-wanie naczynia przeponowego, zakładając minimum 6 litrów pojemności naczynia na jeden kolektor słoneczny. Powierzchnia standardowego kolektora słonecznego to około 2 m2. Sprawność współczesnych kolektorów płaskich wynosi minimum 80%, a w przypadku rurowych kolektorów próżniowych (heat-pipe) może być jesz-cze wyższa.

Na każde 100 litrów pojemności zasobnika dobiera się jeden kolektor, przy czym minimalna ilość montowanych kolektorów słonecznych to 2 sztuki. Przy średniodo-bowym zużyciu c.w.u. na osobę na poziomie 50 litrów, układ 2-kolektorowy będzie odpowiedni dla 4-osobowej rodziny.

Średni roczny uzysk energii wynosi ponad 500 kWh z jednego metra kwadratowego kolektora, zatem dla układu 2-kolektorowego wyniesie on ponad 2000 kWh energii cieplnej na rok. Odpowiada to oszczędności na poziomie 1200 zł/rok, o ile wcześniej ciepła woda była podgrzewana za pomocą bojlera elektrycznego.

Na poniższym rysunku przedstawiono schemat instalacji kolektorów słonecznych podłączonych w układzie podgrzewania ciepłej wody użytkowej. Skuteczny odbiór ciepła z instalacji solarnej w podgrzewaczu dokonuje się w tzw. „chłodnej” strefie dol-nej. Powierzchnia robocza pojedynczej wężownicy wynosi zwykle co najmniej 1,2 m2.

Koszt najtańszej instalacji solarnej na potrzeby domu jednorodzinnego wraz z montażem wyniesie minimum 10.000 zł. Górny limit cenowy w ocenie niektórych

Wyb

rane

źró

dła

OZE

9


specjalistów jest wielokrotnie wyższy od wspomnianej kwoty.

Rys. 2. Kolektory słoneczne włączone w układ podgrzewający ciepłą wodę użytkową (w układzie wykorzystano podgrzewacz biwalentny). źródło: HEWALEX.

2.3. Siłownie wiatrowe

Na ponad 8,5 tys. MW mocy zainstalowanej w źródłach odnawialnych (dane Urzędu Regulacji Energetyki na miesiąc czerwiec 2018), ponad 5,8 tys. MW pochodziło z si-łowni wiatrowych, co stanowiło prawie 70% zainstalowanej mocy w źródłach OZE.

Przy turbinie wiatrowej o mocy powyżej 1 MW wysokość wieży przekracza już 80 metrów. Stanowi ona tzw. dominantę krajobrazową, co często budzi sprzeciw lokalnej społeczności, zwłaszcza gdy plany inwestora przewidują budowę większej ilości turbin – tzw. farmy wiatrowej.

Wprowadzona w maju 2016 r. ustawa o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatro-wych, nazywana też ustawą odległościową, określa warunki i tryb lokalizacji i budo-wy elektrowni wiatrowych oraz warunki ich lokalizacji w sąsiedztwie istniejącej albo

Wybrane źródła O

ZE


10

planowanej zabudowy miesz-kaniowej. Zgodnie z zapisami ustawy, odległość od budyn-ku mieszkalnego lub z funkcją mieszkaniową, w której może być lokalizowana i budowa-na elektrownia wiatrowa, nie może być mniejsza od 10-krot-ności wysokości elektrowni wiatrowej, mierzonej od po-ziomu gruntu do najwyższego punktu budowli, a lokalizacja elektrowni wiatrowej następuje wyłącznie na podstawie miej-scowego planu zagospodaro-wania przestrzennego.

Potwierdzeniem spełnienia wymagań ma być dołączona przez inwestora do wniosku o wydanie decyzji o pozwole-niu na budowę dodatkowa in-formacja zawierająca:

Fot. 2. Turbina wiatrowa o mocy 2 MW i rocznej produkcji na poziomie 5000 MWh (5 GWh).

1. wskazanie projektowanej wysokości elektrowni wia-trowej;

2. kopię mapy ewidencyjnej obejmującej nieruchomości

położone w stosunku do elektrowni wiatrowej w odległości równej i mniejszej niż 10-krotność wysokości elektrowni;

3. wskazanie aktualnego sposobu zagospodarowania, w tym zabudowy, nieru-chomości położonych w stosunku do elektrowni wiatrowej w odległości równej i mniejszej niż 10h;

4. wypis i wyrys z planu miejscowego obejmującego nieruchomości położone w stosunku do elektrowni wiatrowej w odległości równej i mniejszej niż 10h;

5. informacje o występowaniu form ochrony przyrody w stosunku do elektrowni wiatrowej w odległości równej lub mniejszej 10h.

Wyb

rane

źró

dła

OZE

11


Nowelizacja ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych ogłoszona 19 lipca 2019 zakłada, że pozwolenia na budowę dotyczące elektrowni wiatrowych, wydane przed dniem wejścia w życie ustawy oraz wydane na podstawie postępo-wania w przedmiocie pozwolenia na budowę, wszczęte i niezakończone do dnia wejścia w życie ustawy, zachowują moc, o ile w ciągu 5 lat od dnia wejścia w życie ustawy wydana zostanie decyzja o pozwoleniu na użytkowanie.

Koszt budowy dużej siłowni wiatrowej to około 5-6 milionów zł za każdy 1 MW za-instalowanej mocy. Udział w takim przedsięwzięciu posiadaczy użytków rolnych najczęściej sprowadza się do podpisania z zewnętrznym inwestorem wieloletniej umowy dzierżawy gruntu.

Mikroinstalacje wiatrowe cechują się znaczną zmiennością podaży energii, która za-leży od wietrzności oraz ukształtowania terenu. Koszt 1 kW zainstalowanej mocy w mikroinstalacji wiatrowej może przekroczyć 10.000 zł. Biorąc pod uwagę potrze-bę budowy wysokiego masztu, zmienność podaży energii oraz koszty serwisowa-nia, można dojść do wniosku, że wykorzystanie energii z mikroinstalacji wiatrowej w gospodarstwie domowym nie ma uzasadnienia ekonomicznego. Jeśli wysokość masztu przekracza 3 m, to zgodnie z Prawem Budowanym osoba planująca budowę takiej siłowni musi wystąpić o pozwolenie na budowę. Mini-wiatrak zamontowany bezpośrednio na konstrukcji dachowej budynku może generować niekorzystne wi-bracje, przenoszone następnie na konstrukcję całego budynku.

Mikroinstalacje wiatrowe są również wykorzystywane w układach hybrydowych, w połączeniu z panelem fotowoltaicznym, akumulatorem i sterownikiem napięcia. Zasilane są w ten sposób m.in. lampy i znaki drogowe w miejscach, w których zwy-kle brak jest dostępu do sieci elektroenergetycznej.

2.4. Pompy ciepła

Wykorzystanie ciepła zakumulowanego w Ziemi zasadniczo można podzielić na geotermię wysokiej entalpii oraz geotermię niskiej entalpii. Pierwsza z nich (wyso-kotemperaturowa) jest wykorzystywana na świecie głównie do produkcji energii elektrycznej, natomiast geotermia niskiej entalpii ma szerokie zastosowanie w cie-płownictwie. W takim wypadku konieczne zwykle okazuje się zastosowanie pomp ciepła jako urządzeń wspomagających. Pompa ciepła to nowoczesne urządzenie grzewcze, które działa na podobnej zasadzie jak domowa chłodziarka: pobiera okre-śloną ilość energii cieplnej z tzw. „dolnego źródła ciepła”, którym może być: grunt, woda gruntowa, powietrze itp. (w chłodziarce jest to zwykle zamrażalnik) i za po-mocą procesów termodynamicznych przenosi ją do tzw. „górnego źródła ciepła”, które może stanowić: ciepła woda użytkowa (c.w.u.) lub domowy system ogrzewa-

Wybrane źródła O

ZE


12

nia. Pompa ciepła pobiera z otoczenia ciepło wykorzystując energię elektryczną do napędu sprężarki, a następnie podnosi je na wyższy poziom energetyczny, do po-ziomu użytecznych temperatur.

Współczynnik efektywności energetycznej pompy ciepła tzw. COP (ang. Coefficient of Performance) określa stosunek wytworzonej energii cieplnej do ilości energii elektrycznej zużytej na jej wytworzenie. Przy COP>2 (min. 2 kWh ciepła przy zużyciu 1 kWh energii elektrycznej) koszt pozyskiwanego w ten sposób ciepła staje się kon-kurencyjny w stosunku do cen energii otrzymywanej ze źródeł konwencjonalnych. Przy odpowiednio dobranej instalacji i efektywnym energetycznie dolnym źródle ciepła, COP może być wyższy od 4 a nawet 5.

W skład sprężarkowej pompy ciepła wchodzą m.in. dwa wymienniki ciepła: parow-nik i skraplacz, pomiędzy którymi zainstalowane są sprężarka oraz zawór rozprę-żający. Elementy te są ze sobą połączone hydraulicznie i wypełnione czynnikiem roboczym, który stanowi ciecz parująca w niskich temperaturach (np. R744). Dzięki ciepłu pobranemu z dolnego źródła ciepła, czynnik roboczy jest odparowywany w parowniku i w formie gazowej zasysany przez sprężarkę. Przy sprężaniu czynnika wzrasta jego ciśnienie i temperatura, i w postaci gorącej pary jest on przetłacza-ny do drugiego wymiennika: skraplacza. Wskutek omywania przez wodę grzewczą układu górnego źródła ciepła (zasilającą np. instalację centralnego ogrzewania), czynnik roboczy oddaje ciepło wodzie grzewczej i zostaje schłodzony, po czym ule-ga skropleniu. Ciecz robocza wciąż znajdująca się pod wysokim ciśnieniem zostaje rozprężona w zaworze rozprężającym i przepływa do parownika, po czym cały pro-ces rozpoczyna się od nowa.

Rys 3. Zasada działania pompy ciepła.

Wyb

rane

źró

dła

OZE

13


Najkorzystniejsze z punktu widzenia efektywności energetycznej jest zastosowanie ogrzewania niskotemperaturowego, na przykład ogrzewania podłogowego o tem-peraturze zasilania do 45oC. Im mniejsza jest różnica między temperaturami dolne-go źródła ciepła a zasilanym systemem grzewczym, tym mniej energii elektrycznej potrzeba do napędu sprężarki i tym wyższy jest współczynnik efektywności COP.

„Powietrzne” pompy ciepła

Powietrze atmosferyczne stanowi najbardziej dostępne źródło ciepła dla pomp cie-pła. Służy jako tzw. dolne źródło do zasilania pomp ciepła określanych mianem po-wietrze/woda. Źródło to doskonale sprawdza się zwłaszcza w okresach przejścio-wych typu wiosna, jesień, gdy temperatura powietrza jest dość wysoka, a wewnątrz pomieszczeń wskazana jest poprawa komfortu cieplnego poprzez podniesienie temperatury. Zimą, gdy dodatkowo wzrasta zapotrzebowanie na ogrzewanie, spada moc grzejna pompy ciepła typu powietrze/woda. Na wypadek wystąpienia w okresie zimy bardzo niskich temperatur powietrza stosowane są dodatkowe źró-dła ciepła, jak grzałka elektryczna lub kocioł opalany konwencjonalnym paliwem.

Fot. 3. Widok jednostki zewnętrznej pompy ciepła typu powietrze/woda (www.vaillant.de).

Wybrane źródła O

ZE


14

Dysponując pompą ciepła typu powietrze/woda można ją też wykorzystać do schładzania pomieszczeń (piwnice, komory chłodnicze), przy okazji wykorzystując odebrane ciepło np. do podgrzewania wody użytkowej.

Pompy ciepła powietrze/woda do podgrzewu c.w.u. kosztują od 3 tys. zł wzwyż. Pompy o mocy grzewczej powyżej 8 kW, przeznaczone do zasilania instalacji cen-tralnego ogrzewania to już wydatek od kilkunastu tys. złotych wzwyż.

Pompy ciepła z poziomym kolektorem gruntowym

Pompy ciepła pobierające ciepło z gruntu, do jego transportu wykorzystują spe-cjalną mieszankę wody i środka przeciwzamarza-jącego (tzw. solanki). Daje to gwarancję, że w trakcie eksploatacji nie nastąpi nadmierne przechłodze-nie czynnika roboczego, skutkujące jego zamarz-nięciem. Pompy tego typu określa się mianem pomp typu solanka/woda. Ceny tego typu pomp ciepła o mocach rzędu 8-10 kW mocy grzewczej zaczynają się od około 20 tys. zł.

Poziome wymienniki cie-pła gruntowego, w za-leżności od ułożenia, mogą być płaskie lub spi-ralne. Umieszcza się je kilkadziesiąt centymetrów poniżej głębo kości prze-marzania, zwykle na głębokości do 2 metrów. Długość rur w jednej sekcji ze względu na opory hydrauliczne nie powinna przekraczać 100 metrów.

Fot. 4. Budowa kolektora gruntowego poziomego spiralnego (www.solarsystem.freecart.pl).

Wyb

rane

źró

dła

OZE

15


Przy zastosowaniu kilku sekcji należy dopilnować, aby ich długość i kształty były jednakowe, co zapewni podobne opory i natężenia przepływu czynnika roboczego.

Zastosowanie poziomych kolektorów spiralnych pozwala na zaoszczędzenie środ-ków na przemieszczanie dużych mas ziemnych. Zwykle łatwiej można wykonać tego typu prace ziemne na terenie budowy nowego budynku, aniżeli na działce wokół domu już istniejącego.

Kolektor spiralny ma postać zwojów, ułożonych w rowach o długości do 20 m i sze-rokości minimum 80 cm. Odległość pomiędzy sekcjami nie powinna być mniejsza niż 3 m (Schefke R., 2009). Wydajność cieplna gruntu wyrażona w W/m2 jest szczególnie wysoka w przypadku gruntów nasyconych wodą. Najgorzej jest w przypadku suchego piasku. Powierzchnia nad kolektorami gruntowymi powinna być niezabudowana, co pozwoli na odbudowę energetycznego potencjału złoża w ciągu cieplejszych miesięcy.

Pompy ciepła z pionowym kolektorem (sondą)

Układy sond gruntowych zwykle sięgają do około 100 m głębokości. Najpierw na-leży wykonać pionowy odwiert. Wiercenie odbywa się z wykorzystaniem specjalnej

Rys. 4. Schemat ideowy pompy ciepła z pionowymi sondami gruntowymi (www.geoexchange.com.au).

Wybrane źródła O

ZE


16

masy, zapobiegającej zapadaniu się ścian odwiertu. Sondy gruntowe składające się z rury zasilającej i rury powrotnej wykonuje się z rur polietylenowych. Odległość między odwiertami powinna wynosić minimum 6 m, co zminimalizuje ich wzajemne oddziaływanie i zapewni lepszą regenerację złoża ciepła w ciągu lata. W przypadku pionowych sond gruntowych temperatura solanki nie podlega wahaniom w ciągu roku, a ponadto temperatura gruntu rośnie ze wzrostem głębokości, co korzystnie wpływa na efektywność pracy pompy ciepła.

Ostateczna głębokość odwiertów będzie zależeć od zapotrzebowania na moc grzewczą oraz rodzaju podłoża, w którym są wykonywane. W tabeli przedstawiono przybliżone wartości wydajności cieplnej gruntu dla sond pionowych w zależności od rodzaju gruntu i czasu pracy pompy ciepła.

Tabela 1

Moc poborowa dla sond gruntowych (źródło: DIMPLEX)

Rodzaj gruntu Wydajność cieplna gruntu

Czas pracy pompy ciepła w ciągu roku 1800 h 2500 h

WYTYCZNE OGÓLNE

suchy osad 25 W/m 20 W/m

osad – normalne podłoże, skały zwięzłe i nasy-cone wodą 60W/m 50 W/m

skały zwięzłe o wysokim przewodnictwie ciepła 84 W/m 70 W/m

POJEDYNCZE KAMIENIE

żwir, piasek (suche) <25 W/m <20 W/m

glina wilgotna 35-50 W/m 30-40 W/m

żwir, piasek (wodonośne) 65-80 W/m 55-65 W/m

lity wapień 55-70 W/m 45-60 W/m

piaskowiec 65-80 W/m 55-65 W/m

przy mocnym przepływie wody gruntowej do żwiru i piasku dla pojedynczego urządzenia 80-100 W/m 80-100 W/m

Zlecając wykonanie odwiertu firmie zewnętrznej, warto kierować się referencjami innych klientów. W kwestii wykonania projektu i samego odwiertu, firmy tego typu muszą postępować zgodnie z wymaganiami prawa geologicznego. Koszt wykona-nia pojedynczego otworu według aktualnych stawek to min. 80 zł netto/1 mb od-wiertu.

Wyb

rane

źró

dła

OZE

17


Na rynku dostępne są już oszczędne, i jak zapewniają ich producenci, przyjazne dla środowiska pompy ciepła zasilane prądem z własnej instalacji fotowoltaicznej, co jest możliwe dzięki m.in. dużemu zakresowi regulacji mocy pompy. Inteligentne sterowanie zapewnia maksymalne zużycie prądu własnej produkcji i obniża tym sa-mym koszty energii zakupywanej z sieci elektroenergetycznej.

2.5. Spalanie biomasy

Biomasa drzewna jest powszechnie stosowania w piecach i kotłach zasila-nych węglem kamiennym w postaci tzw. podpałki. Drewno spalane w tra-dycyjnym kotle węglowym musi mieć zapewnioną wysoką temperaturę spa-lania. W sytuacji ograniczania dopływu powietrza skutkującego obniżeniem temperatury procesu, uwolnione w na-stępstwie podgrzania drewna gazy ule-cą niespalone przez komin. Zamiast cie-pła powstaną dodatkowe zanieczysz-czenia powietrza.

Dedykowane kotły na biomasę dość istotnie różną się konstrukcyjnie od ko-tłów na węgiel. Wynika to ze specyfiki spalania drewna, które z uwagi na dużą zawartość lotnych substancji palnych najpierw powinno być poddane proce-sowi zgazowywania. Wykorzystywane jest tu zjawisko pirolizy, polegające na podgrzewaniu drewna przy ograniczo-nym dostępie tlenu. Uwalniane w jego trakcie gazy są spalane w dedykowa-nej komorze, dzięki czemu kocioł może osiągnąć wysoką sprawność energe-tyczną.

Współczesne rozwiązania kotłów węglowych i kotłów na biomasę posiadają za-awansowaną automatykę, która wspomaga użytkownika w optymalizacji parame-trów spalania. Warunkiem koniecznym w tym przypadku pozostaje właściwy dobór

Rys. 5. Przykład kotła do spalania biomasy w postaci peletu (www.swatt.pl).

Wybrane źródła O

ZE


18

mocy kotła do aktualnych wymagań cieplnych budynku. W kotłach retortowych zasilanych paliwem o określonej gramaturze (jak np. pelet drzewny) podawanie pa-liwa jest w pełni zautomatyzowane, co sprzyja wysokiej sprawności spalania. Paliwo jest tu podawane do komory paleniskowej od dołu, a czujniki temperatury na bieżą-co kontrolują proces podawania paliwa.

2.6. Spalanie słomy

Istnieje grupa kotłów przeznaczonych do spalania słomy. W przypadku dużego za-potrzebowania na ciepło (np. do suszenia płodów rolnych), można rozważyć montaż kotła dużej mocy zasilanego biomasą w postaci bel słomy. Kotły na słomę o mniej-szej mocy zasilane mogą być specjalnym brykietem o kształcie cylindrycznym.

Rys. 6. Przykład kotła do spalania słomy w postaci brykietu (www.cichewicz.pl).

Wyb

rane

źró

dła

OZE

19


2.7. Biogazownie rolnicze

Rozwijanie programu budowy biogazowni rolniczych wydaje się obecnie najlep-szym rozwiązaniem jeśli chodzi o problematykę utylizacji odpadów poprodukcyj-nych, nawozów naturalnych oraz redukcji odorów na obszarach wiejskich. Polska z racji rozwiniętego rolnictwa posiada znaczący potencjał dla produkcji biogazu rolniczego, który według różnych szacunków wynosi ponad 13 mld m3 biogazu, co odpowiada prawie 8 mld m3 czystego biometanu (tj. metanu uzyskanego z sub-stancji organicznych). Nie ma to odzwierciedlenia w liczbie instalacji biogazowych: Na początku 2019 roku liczba działających biogazowni rolniczych według Rejestru wytwórców biogazu rolniczego prowadzonego przez Dyrektora Generalnego Kra-jowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa wynosiła 93 sztuki, podczas gdy Niemcy, kraj o zbliżonym areale użytków rolnych, posiadały ponad 6 tysięcy instalacji tego typu.

Biogazownie rolnicze zlokalizowane w mniejszych i średniej wielkości gospodar-stwach rolnych, do których substraty dostarczać mogą również sąsiadujące z nimi gospodarstwa, to prosta droga do zwiększenia bezpieczeństwa dostaw energii, ak-tywizacji i tworzenia nowych miejsc pracy na terenach wiejskich, a także wspierania rozwoju nowoczesnych technologii.

Obecnie w Polsce obserwowany jest rozwój wysokowydajnych technologii opar-tych na własnej myśli technicznej, cechujących się niższymi kosztami eksploatacji, które pozwalają na fermentację szerokiej gamy odpadów organicznych. Na przykład jedna z krajowych technologii z Wielkopolski, którą charakteryzują m.in. skręcane fermentatory wykonane ze stali nierdzewnej o pojemności rzędu 1000 m3 z piono-wym mieszaniem, pozwala na zbudowanie całej instalacji maksymalnie w okresie do 6 miesięcy. Zastosowanie pionowego montażu mieszadła o mocy 5 kW pozwala, w razie potrzeby, na jego szybką wymianę bez konieczności opróżniania zbiorni-ka. Co istotne, przy takim systemie mieszania nie występuje kożuch, który zwykle utrudnia uwalnianie się biogazu. Postęp technologiczny związany ze stosowaniem dodatkowych urządzeń przyspieszających proces fermentacji (tzw. akceleratorów) pozwala na modułową budowę biogazowni. O ostatecznej objętości zbiorników (ich liczbie) decydować będzie ilość i wartość energetyczna substratów oraz przy-jęta technologia.

Działalność gospodarcza w zakresie wytwarzania biogazu rolniczego w instalacjach odnawialnego źródła energii innych niż mikroinstalacja biogazu rolniczego, bądź energii elektrycznej z biogazu rolniczego w instalacjach innych niż mikroinstalacja, jest działalnością regulowaną i wymaga wpisu do rejestru wytwórców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie biogazu rolniczego (art. 23 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii).

Wybrane źródła O

ZE


20

Przykładowe zapotrzebowanie na kiszonkę i minimalny areał uprawy w zależno-ści od zainstalowanej mocy generatora przedstawiono w poniższej tabeli [źródło: K. Żmuda, MRiRW]

Tabela 2Przykładowe zapotrzebowanie na kiszonkę i minimalny areał uprawy

w zależności od zainstalowanej mocy generatora

Zainstalo--wana moc

Zapotrze-bowanie

na biogaz

70 % biogazu wytwarzane jest z kiszonki

30 % biogazu wytwarzane jest z gnojowicy

Minimalne zapotrzebowanie na kiszonkę

Minimalne zapotrzebowanie na gnojowicę

m3 ton/rok ton/ m-c

ton/tydzień

ton/doba

ton/ rok

ton/ m-c

ton/tydzień

ton/doba

1MW 3 650 000 14 700 1 225 294 42 40 556 3 380 811 116

500 kWe 1 825 000 7 350 613 147 21 20 278 1 690 405,6 58

300 kWe 1 095 000 4 410 368 88,2 12,6 12 167 1 014 243,3 34,8

200 kWe 730 000 2 940 245 58,8 8,4 8 111 676 162,2 23,2

100 kWe 365 000 1 470 125 29,4 4,2 4 056 338 81,1 11,6

50 kWe 182 500 735 61,3 14,7 2,1 2 028 169 40,6 5,8

30 kWe 110 606 445 37,1 8,91 1,27 1 119 102 24,6 3,5

20 kWe 73 000 294 24,5 5,88 0,84 811 68 16,2 2,3

10 kWe 36 500 147 12,3 2,94 0,42 406 34 8,1 1,2

Ostateczna decyzja o budowie biogazowni może zostać podjęta dopiero po wcze-śniejszym oszacowaniu potencjału posiadanych substratów i długofalowej perspek-tywy zapewnienia ich podaży. Nowy aukcyjny system dofinansowania produkcji energii ze źródeł odnawialnych zakłada 15-letnie okresy wsparcia dla instalacji, które wygrały aukcje organizowane przez Prezesa URE. O tym jakie jest możliwe do uzy-skania wsparcie na kolejne 15 lat można się przekonać analizując rozporządzenie Mi-nistra Energii z dnia 15 maja 2019 r. w sprawie ceny referencyjnej energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w 2019 r. oraz okresów obowiązujących wytwórców, którzy wygrali aukcje w 2019 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 1001). Przedstawiają się one na-stępująco: 650 zł za 1 MWh - dla instalacji OZE o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej

mniejszej niż 500 kW, wykorzystujących wyłącznie biogaz rolniczy do wytwarza-nia energii elektrycznej;

700 zł za 1 MWh - dla instalacji OZE o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej mniejszej niż 500 kW, wykorzystujących wyłącznie biogaz rolniczy do wytwarza-nia energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji;

590 zł za 1 MWh - dla instalacji OZE o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej

Wyb

rane

źró

dła

OZE

21


nie mniejszej niż 500 kW i nie większej niż 1 MW, wykorzystujących wyłącznie biogaz rolniczy do wytwarzania energii elektrycznej;

670 zł za 1 MWh – dla instalacji OZE o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie mniejszej niż 500 kW i nie większej niż 1 MW, wykorzystujących wyłącznie bio-gaz rolniczy do wytwarzania energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji;

570 zł za 1 MWh – dla instalacji OZE o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 1 MW, wykorzystujących wyłącznie biogaz rolniczy do wytwarzania energii elektrycznej;

640 zł za 1 MWh – dla instalacji OZE o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 1 MW, wykorzystujących wyłącznie biogaz rolniczy do wytwarzania energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji;

Wytwórcy energii elektrycznej z biogazu rolniczego w mikroinstalacji oraz wy-twórcy biogazu rolniczego w mikroinstalacji biogazu rolniczego, będący osobami fizycznymi wpisanymi do ewidencji producentów, o których mowa w przepisach o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, mogą sprzedać energię elektryczną lub ciepło wytworzone z biogazu rolniczego w mikroinstalacji, bądź też biogaz rolniczy wytworzony w mikroinstalacji biogazu rolniczego. Wytwarzanie i sprzedaż energii elektrycznej, ciepła lub biogazu rolniczego w mikroinstalacjach stanowi działalność wytwórczą w rolnictwie w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Pra-wo przedsiębiorców (Dz. U. poz. 646) i nie podlega wpisowi do rejestru wytwórców biogazu rolniczego prowadzonego przez Dyrektora Generalnego KOWR.

Wytwórca, którego mikroinstalacja biogazu rolniczego jest przyłączona do sieci operatora systemu dystrybucyjnego gazowego jest zobowiązany informować tego operatora o: zmianie maksymalnej rocznej wydajności mikroinstalacji biogazu rol-niczego w terminie 14 dni od dnia zmiany, bądź zawieszeniu trwającym od 30 dni do 24 miesięcy lub zakończeniu wytwarzania biogazu rolniczego w mikroinstalacji biogazu rolniczego – w terminie 45 dni od dnia zmiany tych danych albo od dnia zawieszenia lub zakończenia wytwarzania biogazu rolniczego.

Wytwórca energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji lub w mikroinstalacji posiadającej wyodrębniony zespół urządzeń służących do wypro-wadzania mocy wyłącznie z tej instalacji do sieci elektroenergetycznej dystrybucyj-nej, będący przedsiębiorstwem energetycznym, wykorzystujący do wytworzenia energii elektrycznej wyłącznie biogaz rolniczy (lub biogaz pozyskany ze składowisk odpadów/oczyszczalni ścieków/inny biogaz albo hydroenergię), może dokonać sprzedaży niewykorzystanej, a wprowadzonej do sieci energii elektrycznej po stałej cenie zakupu. Dotyczy to także urządzeń o łącznej mocy zainstalowanej elektrycz-

Wybrane źródła O

ZE


22

nej nie mniejszej niż 500 kW i nie większej niż 1 MW. Stała cena zakupu wynosi 90% ceny referencyjnej, obowiązującej na dzień złożenia deklaracji, odpowiednio dla in-stalacji wykorzystującej dany rodzaj odnawialnego źródła energii. Jest to gwaranto-wana na kolejne 15 lat stała stawka zakupu energii elektrycznej, wyprodukowanej w instalacji OZE.

W ramach systemu FIP (z ang. feed-in premium) wytwórcy energii elektrycznej z od-nawialnych źródeł energii w instalacji OZE, o łącznej mocy zainstalowanej elektrycz-nej nie większej niż 1 MW, mogą sprzedawać niewykorzystaną energię elektryczną do wybranego podmiotu, innego niż sprzedawca zobowiązany.

Rozwój rynku kontenerowych biogazowni o mocach rzędu kilku do kilkunastu kilo-watów mocy elektrycznej pozwoliłby na dobór instalacji biogazowej do potencjału nawet małego gospodarstwa. Problemem są wysokie koszty jednostkowe takiej in-stalacji, które mogą przekroczyć 25.000 zł na każdy kW zainstalowanej mocy.

3. Przepisy dotyczące budowy źródła OZE na obszarach wiejskich

W ostatnich latach dokonały się istotne zmiany związane z możliwościami budowy odnawialnych źródeł energii w gospodarstwie domowym. W przeszłości budowa nawet najmniejszej instalacji OZE podłączonej do sieci elektroenergetycznej wyma-gała przejścia żmudnej procedury, niewiele różniącej się od wymagań związanych z budową dużej instalacji wytwórczej. Postępujący proces dostosowywania krajo-wego prawa energetycznego do dyrektyw unijnych oraz opublikowanie ustawy o odnawialnych źródłach energii (wraz z późniejszymi jej nowelizacjami) zasadniczo zmieniły uwarunkowania dla rozwoju źródeł OZE, zwłaszcza dla budowy mikroinsta-lacji. Brak jest generalnych obostrzeń różnicujących wymagania dla obszarów miej-skich i wiejskich. Z uwagi na dostępność przestrzeni i większe odległości pomiędzy obszarami zamieszkałymi, zwykle eliminujące ryzyko potencjalnego oddziaływania na sąsiadów, do lokowania tego typu instalacji w naturalny sposób predestynowane są obszary rolnicze. Poniżej przedstawiono wybrane przepisy, ze wskazaniem aktu, z którego bezpośrednio wynikają. Ustawa o odnawialnych źródłach energii z dnia 20 lutego 2015 roku

(z późn. zm.): – Mikroinstalacja odnawialnego źródła energii – posiadająca łączną moc zain-

stalowaną elektryczną ≤ 50 kW albo o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu ≤ 150 kW, w której łączna moc zainstalowana elektryczna jest nie większa niż

Prze

pisy

dot

yczą

ce b

udow

y źr

ódła

OZE

...

23


Przepisy dotyczące budowy źródła O

ZE ...

50 kW. Jest przyłączona do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamiono-wym niższym niż 110 kV (tj. do sieci niskiego lub średniego napięcia).

– Wytwarzanie i wprowadzanie do sieci energii elektrycznej z mikroinstalacji nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy Prawo przedsię-biorców.

– Sprzedawca zobowiązany, który odbiera energię od właściciela mikroinstala-cji, dokonuje rozliczenia ilości energii elektrycznej wprowadzonej przez prosu-menta do sieci elektroenergetycznej wobec ilości energii elektrycznej pobranej z tej sieci w stosunku ilościowym 1 do 0,7 z wyjątkiem mikroinstalacji o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 10 kW, dla których ten stosu-nek ilościowy wynosi 1 do 0,8.

– Opłaty za usługę dystrybucji są uiszczane przez sprzedawcę zobowiązanego. Dysponuje on nadwyżką ilości energii elektrycznej wprowadzonej przez pro-sumenta do sieci wobec ilości energii pobranej przez niego z tej sieci w celu pokrycia kosztów rozliczenia, w tym opłat dystrybucyjnych.

– Rozliczeniu podlega energia elektryczna wprowadzona do sieci dystrybucyjnej nie wcześniej niż na 12 miesięcy przed datą wprowadzenia energii do sieci.

– Wytwórca energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji, będący prosumentem lub przedsiębiorcą informuje operatora systemu dystry-bucyjnego elektroenergetycznego, do którego sieci ma zostać przyłączona mi-kroinstalacja, o terminie i lokalizacji jej przyłączenia, rodzaju odnawialnego źró-dła energii użytego w tej mikroinstalacji oraz mocy zainstalowanej elektrycznej mikroinstalacji, nie później niż w terminie 30 dni przed dniem planowanego przyłączenia mikroinstalacji do sieci operatora systemu dystrybucyjnego elek-troenergetycznego.

Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. (z późn. zm.) stwierdza, że w przypadku mikroinstalacji nie pobiera się opłaty za jej przyłączenie do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej, a dla instalacji OZE o mocy elektrycznej zain-stalowanej nie wyższej niż 5 MW oraz jednostek kogeneracji o mocy elektrycznej zainstalowanej poniżej 1 MW, za ich przyłączenie pobiera się połowę opłaty ustalo-nej na podstawie rzeczywistych nakładów.

Gdy podmiot ubiegający się o przyłączenie mikroinstalacji do sieci dystrybucyjnej jest przyłączony do sieci jako odbiorca końcowy, a moc zainstalowana mikroin-stalacji do przyłączenia nie jest większa niż określona w wydanych warunkach przyłączenia, przyłączenie odbywa się na podstawie zgłoszenia przyłączenia mikroinstalacji, złożonego w przedsiębiorstwie energetycznym, do sieci którego ma być ona przyłączona, po zainstalowaniu odpowiednich układów zabezpie-czających i urządzenia pomiarowo-rozliczeniowego. W innym przypadku przyłą-


24

czenie mikroinstalacji do sieci dystrybucyjnej odbywa się na podstawie umowy o przyłączenie do sieci. Koszt instalacji układu zabezpieczającego i urządzenia pomiarowo-rozliczeniowego ponosi operator systemu dystrybucyjnego elektro-energetycznego. Zgłoszenie zawiera w szczególności: – oznaczenie podmiotu ubiegającego się o przyłączenie mikroinstalacji do sieci

dystrybucyjnej oraz określenie rodzaju i mocy mikroinstalacji; – informacje niezbędne do zapewnienia spełnienia przez mikroinstalację wyma-

gań technicznych i eksploatacyjnych. – Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się dystrybucją energii elektrycznej

potwierdza złożenie zgłoszenia i w terminie 30 dni na podstawie tego zgłosze-nia jest obowiązane dokonać przyłączenia mikroinstalacji do sieci.

Prawo budowlane (Dz.U. 2019 poz. 1186): pozwolenia na budowę nie wymaga wykonywanie robót budowlanych polegających m.in. na montażu pomp ciepła, wolno stojących kolektorów słonecznych, urządzeń fotowoltaicznych o mocy za-instalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW oraz mikroinstalacji biogazu rol-niczego w rozumieniu ustawy o odnawialnych źródłach energii. Stosuje się nato-miast obowiązek uzgodnienia pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej projektu budowlanego urządzeń fotowoltaicznych oraz mikro-instalacji biogazu rolniczego, o którym mowa w art. 6b ustawy o ochronie przeciw-pożarowej oraz zawiadomienia organów Państwowej Straży Pożarnej.

Według ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodo-wym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, z początkiem roku 2019 wprowadzono ulgę podatkową na zakup i montaż pomp ciepła, kolektorów słonecznych i mikroinstalacji fotowoltaicznych (co bezpośrednio wynika z zamiesz-czonego poniżej Rozporządzenia Ministra Inwestycji i Rozwoju): Art. 26h.1. Podatnik będący właścicielem lub współwłaścicielem budynku mieszkalnego

jednorodzinnego ma prawo odliczyć od podstawy obliczenia podatku, ustalonej zgodnie z art. 26 ust. 1 lub art. 30c ust. 2, wydatki poniesione w roku podatkowym na materiały budowlane, urządzenia i usługi, związane z realizacją przedsięwzię-cia termomodernizacyjnego w tym budynku, określone w przepisach wydanych na podstawie ust. 10, które zostanie zakończone w okresie 3 kolejnych lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym poniesiono pierwszy wydatek.

2. Kwota odliczenia nie może przekroczyć 53.000 zł w odniesieniu do wszystkich realizowanych przedsięwzięć termomodernizacyjnych w poszczególnych bu-dynkach, których podatnik jest właścicielem lub współwłaścicielem.

Prze

pisy

dot

yczą

ce b

udow

y źr

ódła

OZE

...

25


3. Wysokość wydatków ustala się na podstawie faktur wystawionych przez po-datnika podatku od towarów i usług niekorzystającego ze zwolnienia od tego podatku.

4. Jeżeli poniesione wydatki były opodatkowane podatkiem od towarów i usług, za kwotę wydatku uważa się wydatek wraz z podatkiem od towarów i usług, o ile podatek ten nie został odliczony na podstawie ustawy o podatku od towa-rów i usług.

5. Odliczeniu nie podlegają wydatki w części, w jakiej zostały:– sfinansowane (dofinansowane) ze środków Narodowego Funduszu Ochro-

ny Środowiska i Gospodarki Wodnej lub wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej lub zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie;

– zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub uwzględ-nione przez podatnika w związku z korzystaniem z ulg podatkowych w ro-zumieniu Ordynacji podatkowej.

6. Odliczenia dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono wydatki.

7. Kwota odliczenia nie znajdująca pokrycia w rocznym dochodzie podatnika podlega odliczeniu w kolejnych latach, nie dłużej jednak niż przez 6 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym poniesiono pierwszy wydatek.

8. Podatnik, który po roku, w którym dokonał odliczeń, otrzymał zwrot odliczo-nych wydatków na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, jest obowiązany doliczyć odpowiednio kwoty poprzednio odliczone od dochodu za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot.

9. W przypadku niezrealizowania przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w ter-minie, o którym mowa w ust. 1, podatnik dolicza kwoty poprzednio odliczone od dochodu za rok podatkowy, w którym upłynął ten termin. (…)

Rozporządzenie Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 21 grudnia 2018 r. w spra-wie określenia wykazu rodzajów materiałów budowlanych, urządzeń i usług zwią-zanych z realizacją przedsięwzięć termomodernizacyjnych: do urządzeń spełniają-cych warunki rozporządzenia zaliczone zostały m.in. materiały budowlane wcho-dzące w skład instalacji grzewczej; materiały budowlane wchodzące w skład syste-mu ogrzewania elektrycznego; kolektor słoneczny wraz z osprzętem oraz ogniwo fotowoltaiczne. W wykazie usług znalazły się m.in.: montaż instalacji fotowoltaicz-nej, montaż kolektora słonecznego, oraz wymiana elementów istniejącej instala-cji ogrzewczej lub instalacji przygotowania ciepłej wody użytkowej lub wykona-


ZE ...


26

nie nowej instalacji wewnętrznej ogrzewania lub instalacji przygotowania ciepłej wody użytkowej, montaż pompy ciepła.

Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz.U. 2019, poz. 1256). Zgodnie z art. 13. ust. 1. podatnikom podatku rolnego przysługuje ulga inwestycyj-na z tytułu wydatków poniesionych m.in. na budowę lub modernizację obiektów służących ochronie środowiska, a także zakup i zainstalowanie urządzeń do wyko-rzystywania na cele produkcyjne naturalnych źródeł energii (wiatru, biogazu, słoń-ca, spadku wód), jeżeli wydatki te nie zostały sfinansowane w całości lub w części z udziałem środków publicznych. Ulga inwestycyjna przyznawana jest po zakoń-czeniu inwestycji i polega na odliczeniu od należnego podatku rolnego od grun-tów położonych na terenie gminy, w której została dokonana inwestycja – w wyso-kości 25% udokumentowanych rachunkami nakładów inwestycyjnych. Ulga z tytu-łu tej samej inwestycji nie może być stosowana dłużej niż przez 15 lat. Kwota ulgi inwestycyjnej jest odliczana z urzędu w decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego. Podatnicy obowiązani do składania deklaracji na podatek rolny od-liczają, określoną w decyzji w sprawie ulgi inwestycyjnej, kwotę przyznanej ulgi od należnego podatku rolnego. Podatnik traci prawo do odliczenia od podatku rolne-go niewykorzystanej kwoty ulgi inwestycyjnej w przypadku sprzedaży obiektów i urządzeń, od których przyznana została ta ulga, lub przeznaczenia ich na inne cele niż określone w ust. 1.

Dyrektywy unijne określają tzw. ramy prawne dla prawodawstwa państw człon-kowskich, co oznacza, że krajowe regulacje prawnie nie mogą pozostawać w kolizji z ich zapisami. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawial-nych, zwana również Dyrektywą RED II, ustanawia wspólne ramy dla promowania energii ze źródeł odnawialnych a także wskazuje na konieczność wspierania odna-wialnych form energii, jako jednego z celów unijnej polityki energetycznej. Określa również unijny cel ogólny w odniesieniu do całkowitego udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w UE w roku 2030. Wiele zapi-sów odnosi się do energetyki rozproszonej, zasadniczo bazującej na instalacjach prosumenckich oraz lokalnych wspólnotach energetycznych (jak np. spółdzielnie i klastry energetyczne). Dyrektywa wskazuje, że zwiększone stosowanie energii ze źródeł odnawialnych ma fundamentalne znaczenie dla promowania bezpieczeń-stwa dostaw energii, zrównoważonej energii po przystępnych cenach oraz rozwo-ju technologicznego, przy jednoczesnym zapewnieniu korzyści środowiskowych, społecznych i zdrowotnych. Zapewnia ono również zwiększanie możliwości za-trudnienia i rozwoju regionalnego, zwłaszcza na obszarach wiejskich i odizolowa-nych, ale również objętych częściową dezindustrializacją. W myśl zapisów dyrekty-

Prze

pisy

dot

yczą

ce b

udow

y źr

ódła

OZE

...

27


wy małe instalacje OZE mogą być bardzo przydatne dla zwiększenia społecznej ak-ceptacji oraz zapewnienia wdrożenia projektów dotyczących energii odnawialnej, w szczególności na poziomie lokalnym. Zdecentralizowana produkcja energii nie-sie ze sobą wiele korzyści, w tym wykorzystanie lokalnych źródeł energii, większe bezpieczeństwo dostaw energii w skali lokalnej, krótsze odległości transportu oraz mniejsze straty przesyłowe. Taka decentralizacja wspiera również rozwój i spójność społeczności poprzez zapewnienie źródeł dochodu oraz tworzenie miejsc pracy na poziomie lokalnym. Konsumenci w gospodarstwach domowych i społeczności prosumentów energii odnawialnej powinni zachować swoje prawa jako konsu-menci, w tym prawo do zawarcia umowy z wybranym dostawcą i zmiany dostawcy.

Wprowadzenie ram umożliwiających zwiększone wykorzystanie funduszy unij-nych ma mieć zastosowanie zwłaszcza do następujących celów: – zmniejszenia kosztów kapitału w przypadku projektów dotyczących energii

odnawialnej; – opracowania projektów i programów na rzecz włączenia źródeł odnawialnych

do systemu energetycznego, zwiększenia elastyczności systemu energetyczne-go, utrzymania stabilności sieci i rozwiązywania zatorów w sieci;

– stworzenia infrastruktury sieci przesyłowej i dystrybucyjnej, inteligentnych sie-ci, obiektów magazynowania oraz połączeń międzysystemowych, przy założe-niu osiągnięcia do 2030 r. docelowego poziomu energoelektrycznych połączeń międzysystemowych wynoszącego 15 %, by zwiększyć osiągalny pod wzglę-dem technicznym i opłacalny pod względem ekonomicznym poziom energii odnawialnej w systemie.

Państwa członkowskie mają zapewniać przyznawanie wsparcia na rzecz energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w sposób otwarty, przejrzysty, konkurencyjny, niedyskryminujący i racjonalny pod względem kosztów.

3.1. Budowa instalacji OZE w praktyce

Realizując budowę instalacji OZE innej niż mikroinstalacja, trzeba przejść pełną pro-cedurę związaną z realizacją inwestycji, w tym m.in. ubieganie się o warunki przyłą-czeniowe u lokalnego operatora systemu przesyłowego, zdobycie koncesji Prezesa URE bądź wpis na listę małych instalacji.

Przykładowe wymagania związane z realizacją inwestycji w instalację biogazu rolni-czego innej niż mikrobiogazownia przedstawiają się następująco: posiadanie lub uzyskanie tytułu prawnego do terenu pod lokalizację, wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach (Rozporządzenie Rady Ministrów


ZE ...


28

w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko wyłącza biogazownie rolnicze o zainstalowanej mocy elektrycznej do 0,5 MW lub wytwa-rzających ekwiwalentną ilość biogazu z konieczności opracowania oceny oddziały-wania na środowisko),

umowa o przyłączenie do sieci i zapewnienie odbioru wyprodukowanej energii elektrycznej pomiędzy inwestorem a Operatorem Sieci Dystrybucyjnej,

projekt budowlany, pozwolenie na budowę, decyzja o pozwoleniu na użytkowanie.

Budowa mikroinstalacji, jak już wskazano powyżej, cechuje się znacznie uproszczo-ną procedurą związaną z jej uruchomieniem i eksploatacją.

Zgodnie ze znowelizowaną ustawą z dnia 19 lipca 2019 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. 2019, poz. 1524) prosument energii odnawialnej to odbiorca końcowy wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na wła-sne potrzeby w mikroinstalacji, pod warunkiem że w przypadku odbiorcy końco-wego niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, nie stanowi to przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej określonej zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie ustawy o statystyce publicznej.

3.2. Przyłączenie mikroinstalacji do sieci

Przyłączanie mikroinstalacji do sieci elektroenergetycznej w trybie zgłoszenia jest możliwe wówczas, gdy moc planowanej instalacji nie przekracza tzw. mocy za-mówionej dla danego punktu poboru energii. Informacja o mocy zamówionej dla danego punktu poboru energii zawarta jest na fakturze za energię. Przed wypeł-nieniem wniosku zgłoszenia należy przygotować następujące dane (na podstawie informacji ze strony internetowej Enea Operator Sp. z o.o.): dane identyfikacyjne i teleadresowe, określenie obiektu, który będzie przyłączany do sieci, przewidywane zapotrzebowanie na moc przyłączeniową oraz wnioskowanego

układu zasilania (1- lub 3-fazowy), przewidywany termin rozpoczęcia poboru energii elektrycznej, przewidywane roczne zużycie energii elektrycznej.

Wymagane do zgłoszenia załączniki to: plan zabudowy lub szkic sytuacyjny określający usytuowanie przyłączanego obiek-

tu względem istniejącej sieci oraz usytuowanie sąsiednich obiektów;

Prze

pisy

dot

yczą

ce b

udow

y źr

ódła

OZE

...

29


dokument potwierdzający tytuł prawny do korzystania z obiektu; wypis z KRS (dla podmiotów gospodarczych) lub zaświadczenie z ewidencji działal-

ności gospodarczej (dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą).

Przyłączanie mikroinstalacji do sieci elektroenergetycznej w trybie wniosku o okre-ślenie warunków przyłączenia występuje wówczas, gdy moc planowanej insta-lacji przekracza moc zamówioną dla danego punktu poboru energii. Wypełniając wniosek o określenie warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej dla mi-kroinstalacji, podmiot zobowiązany jest dostarczyć dodatkowe informacje zawarte w następujących załącznikach: plan zabudowy, schemat instalacji elektrycznej obiektu, dokumenty opisujące parametry techniczne: charakterystykę ruchową i eksplo-

atacyjną przyłączanych urządzeń, instalacji lub sieci, specyfikację techniczną/karty katalogowe urządzeń wytwórczych i przekształtnikowych,

dokument potwierdzający tytuł prawny do korzystania z obiektu np.: własność, użytkowanie wieczyste, użytkowanie, własnościowe prawo do lokalu, spółdzielcze prawo do lokalu, najem, dzierżawa itp.

4. Rynek energii w Polsce

Poniższy rozdział opracowano w oparciu o sprawozdanie Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki za rok 2018.

4.1. Rynek hurtowy

Zgodnie ze sprawozdaniem Prezesa URE, struktura i mechanizmy funkcjonowania rynku energii w Polsce nie odbiegają od analogicznych struktur i mechanizmów, jakie ukształtowały się w większości innych państw europejskich, uznanych za ryn-ki konkurencyjne. Uczestnicy rynku mają, na równych prawach, szeroki dostęp do różnych form sprzedaży energii elektrycznej oraz dostęp do informacji dotyczących wolumenów i cen, po jakich kontraktowana i sprzedawana na rynku hurtowym jest energia elektryczna. W roku 2018 przedsiębiorstwa obrotu sprzedały 131,4 TWh energii elektrycznej, z czego 125,3 TWh do odbiorców końcowych, a 2,6 TWh wy-eksportowały. 70,7 TWh było sprzedane w ramach rynków regulowanych obejmu-jących również giełdę energii, 6,3 TWh w ramach rynku bilansującego, a 23,7 TWh

Rynek energii w Polsce


30

stanowiła sprzedaż pozostała, obejmująca sprzedaż energii elektrycznej do Opera-tora Systemu Przesyłowego, Operatorów Systemów Dystrybucyjnych oraz sprzedaż do drobnych dystrybutorów lokalnych.

M.in. w związku z zanotowaniem dużego spadku obrotów na giełdzie w 2017 r., zo-stał zwiększony obowiązek sprzedaży w publicznym obrocie dla wytwórców energii elektrycznej z 15% w 2017 r. do 30% w 2018 r. Zarówno wytwórcy, jak i spółki obrotu w 2018 r. dokonywali sprzedaży znacznej części energii elektrycznej do przedsię-biorstw obrotu z własnej grupy kapitałowej, czego efektem był tylko nieznaczny wzrost wolumenu sprzedaży wytwórców i spółek obrotu poprzez giełdę energii w 2018 r. Dlatego w 2018 r. zostały przyjęte nowe regulacje prawne, zgodnie z któ-rymi od 1 stycznia 2019 r. podniesiono obligo giełdowe do 100%. Obrót na gieł-dzie energii prowadzony jest przez 365 dni w roku. Uczestnikami rynku giełdowego mogą być przedsiębiorstwa obrotu i wytwarzania energii elektrycznej oraz duzi odbiorcy końcowi, którzy poprzez zawarcie stosownej umowy z TGE S.A. (Towaro-wą Giełdą Energii S.A.) mogą działać samodzielnie wstępując w poczet członków giełdy lub za pośrednictwem domów maklerskich. Całkowity wolumen transakcji zawartych w 2018 r. na wszystkich rynkach energii elektrycznej na TGE S.A. wyniósł 226,1 TWh, co oznaczało wzrost o 102,4% w stosunku do 2017 r., w którym całkowity wolumen zawartych transakcji wyniósł 111,7 TWh. Natomiast licząc po dacie dosta-wy, sprzedaż energii elektrycznej w całym okresie notowań wszystkich kontraktów z dostawą w 2018 r. wyniosła 129,5 TWh, co stanowiło 78,4% produkcji energii elek-trycznej brutto w 2018 r.

TGE S.A. w roku 2018 r. prowadziła następujące rynki sprzedaży energii elektrycz-nej: Rynek Dnia Bieżącego (RDB), Rynek Dnia Następnego (RDN), Rynek Termino-wy Towarowy (RTT, w tym również w systemie aukcji) oraz Rynek Instrumentów Finansowych (RIF). Największy wolumen obrotu realizowany jest na RTT. W 2018 r. wraz z aukcjami zawarto na tym rynku prawie 37 tysięcy transakcji, a łączny wolu-men obrotu na nim wyniósł 198,3 TWh. Warunki handlowe tych kontraktów dwu-stronnych, obejmujące m.in. cenę i ilość energii elektrycznej oraz terminy dostaw, są wynikiem negocjacji między ich stronami, prowadzonych w ramach kodeksowej swobody zawierania umów i są znane tylko stronom danego kontraktu. Kontrakty dwustronne są zawierane w szerokim horyzoncie czasowym od umów rocznych, poprzez kwartalne i miesięczne porozumienia transakcyjne, aż do transakcji dobo-wo-godzinowych. Wolumen kontraktów zawieranych na tym rynku, nie uwzględ-niając kontraktów wewnątrzgrupowych, wyniósł w 2018 roku 37,8 TWh i był o 19,1% niższy w porównaniu do roku 2017.

Ryne

k en

ergi

i w P

olsc

e

31


4.2. Rynek detaliczny

Uczestnikami rynku detalicznego, obok odbiorców końcowych są przedsiębiorstwa zarządzające siecią dystrybucyjną, w tym operatorzy systemów dystrybucyjnych (OSD) i sprzedawcy energii elektrycznej (przedsiębiorstwa obrotu). Operatorzy systemów dystrybucyjnych to przedsiębiorstwa zajmujące się dystrybucją energii elektrycznej odpowiedzialne za bezpieczne i niezawodne funkcjonowanie systemu dystrybucyjnego przy jednoczesnym zagwarantowaniu skutecznego i niedyskrymi-nacyjnego dostępu do tego systemu.

W 2018 r. na rynku energii elektrycznej funkcjonowało 5 dużych OSD, których sieci są bezpośrednio przyłączone do sieci przesyłowej (OSDp), a którzy mają obowiązek oddzielenia działalności dystrybucyjnej prowadzonej przez operatora systemu od innych rodzajów działalności niezwiązanych z dystrybucją energii elektrycznej (obo-wiązek unbundlingu). Ponadto działało 171 przedsiębiorstw wyznaczonych na OSD (tzw. OSDn) funkcjonujących w ramach przedsiębiorstw zintegrowanych pionowo, które nie mają ww. obowiązku.

Operatorzy mają obowiązek opracować programy, w których określone są przed-sięwzięcia podejmowane w celu zapewnienia niedyskryminacyjnego traktowania użytkowników systemu (Programy Zgodności). Programy OSDp są zatwierdzane przez Prezesa URE, natomiast OSDn nie mają obowiązku przedkładania ich do za-twierdzenia. Zatwierdzone Programy Zgodności podlegają kontroli Prezesa URE. Operatorzy zobowiązani są do przesłania, każdego roku do 31 marca, sprawozdań za-wierających opis działań podjętych w roku poprzednim w celu realizacji Programów Zgodności. Duże znaczenie dla funkcjonowania rynku detalicznego mają Instrukcje Ruchu i Eksploatacji Systemów Dystrybucyjnych (IRiESD), w których są określone za-sady działania rynku detalicznego energii elektrycznej, w tym m.in. procedura zmia-ny sprzedawcy, zasady wyznaczania i przekazywania danych pomiarowych przez OSD, zmiany podmiotów odpowiedzialnych za bilansowanie handlowe oraz zasady postępowania w przypadku utraty dotychczasowego sprzedawcy przez odbiorców w gospodarstwach domowych (tzw. sprzedaż rezerwowa). Tzw. sprzedawcy „zasie-dziali”, którzy pozostali po wyodrębnieniu operatorów sieci dystrybucyjnej, mają największy udział w sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców końcowych. Jako strona umów kompleksowych, tj. umów łączących postanowienia umowy sprzeda-ży energii elektrycznej i umowy dystrybucji energii z odbiorcami, pełnią oni funk-cję sprzedawców z urzędu dla odbiorców w gospodarstwach domowych, którzy nie zdecydowali się na wybór nowego sprzedawcy. W roku 2018 działało 5 sprzedawców z urzędu oraz od 123 do 169 alternatywnych przedsiębiorstw obrotu zajmujących się aktywnie sprzedażą energii elektrycznej do odbiorców końcowych, w tym sprzedaw-ców działających na rynku gospodarstw domowych. Na rynku energii elektrycznej

Rynek energii w Polsce


32

działają także sprzedawcy funkcjonujący w ramach przedsiębiorstw zintegrowanych pionowo z OSDn. Zgodnie z zasadą TPA (z ang. zasada dostępu strony trzeciej), każdy sprzedawca energii elektrycznej ma prawo oferować sprzedaż tej energii odbiorcom końcowym na podstawie umowy sprzedaży energii elektrycznej lub umowy kom-pleksowej. Warunkiem realizacji zawartych umów sprzedaży jest jednak zawarcie przez sprzedawcę umowy o świadczenie usług dystrybucji tzw. generalnej umowy dystrybucji (GUD) z operatorem systemu dystrybucyjnego, do którego sieci przyłą-czony jest odbiorca obsługiwany przez sprzedawcę. Natomiast realizacja umów kom-pleksowych wymaga zawarcia z OSD tzw. generalnej umowy dystrybucji dla usługi kompleksowej (GUD-K).

Na OSD spoczywa obowiązek zawarcia GUD lub GUD-K ze sprzedawcą, który o to wystąpi. Sprzedawcy natomiast nie mają obowiązku zawierania umów GUD i GUD-K, a tym samym obowiązku sprzedaży energii do poszczególnych grup odbiorców z określonych obszarów.

Po stronie popytowej rynku detalicznego energii elektrycznej znajdują się odbiorcy końcowi. Jest ich niewiele ponad 17,6 mln, z tego 16 mln to odbiorcy z grupy taryfo-wej G, w tym w przeważającej większości odbiorcy w gospodarstwach domowych (ponad 15,1 mln), którzy dokonują zakupu energii w celu jej zużycia w gospodar-stwie domowym. Pozostała grupa odbiorców końcowych to odbiorcy należący do grup taryfowych A, B i C. Grupy A i B stanowią odbiorcy zasilani z sieci wysokiego i średniego napięcia i są to tzw. odbiorcy przemysłowi, natomiast do grupy C należą odbiorcy przyłączeni do sieci niskiego napięcia, pobierający energię elektryczną dla celów prowadzonej działalności gospodarczej, tzw. odbiorcy biznesowi.

Również w 2018 roku do Prezesa URE kierowane były prośby o interwencję w spra-wach dotyczących nieuczciwych praktyk przedsiębiorstw obrotu. Nagminną prakty-ką niektórych sprzedawców było nieinformowanie konsumentów o wszystkich ele-mentach oferty np. o dodatkowych opłatach (opłata handlowa) lub wprowadzanie ich w błąd, co prowadziło do zawierania przez odbiorców niekorzystnych dla nich umów. Działania podejmowane przez sprzedawców często nosiły znamiona prak-tyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów poprzez naruszenie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej i pełnej informacji oraz nieuczciwych praktyk rynkowych lub czynów nieuczciwej konkurencji. W 2018 r., zgodnie z właściwością, przekazano Prezesowi UOKiK do oceny prawie 160 spraw mogących wskazywać na niezgodne z prawem działania przedstawicieli sprzedawców.

Wskutek opublikowania 28 grudnia 2018 roku ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw, skutkującej m.in. zamrożeniem wzrostu cen energii w roku 2019, wystąpiło zjawisko braku ofert sprzedaży energii ze strony

Ryne

k en

ergi

i w P

olsc

e

33


sprzedawców alternatywnych. Klienci, którym kończyły się wówczas umowy termi-nowe wchodzili w szczególnie niekorzystne umowy rezerwowe. Przepisy ww. usta-wy wyłączyły m.in. kompetencje Prezesa URE do zatwierdzania taryf przesyłowych i dystrybucyjnych w oparciu o zasadę kosztów uzasadnionych, zasadę równowa-żenia interesów przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców paliw i energii oraz zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego. Jednocześnie, ustawowo zostały określone stawki opłat przesyłowych i dystrybucyjnych zawartych w taryfach za-twierdzonych w 2019 r. opracowanych przez przedsiębiorstwa energetyczne zajmu-jące się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej – w wysokości nie wyższej niż stawki opłat brutto stosowane 31 grudnia 2018 r., uwzględniając zmniejszenie stawek opłaty przejściowej.

5. Optymalizacja/racjonalizacja kosztów energii w gospodarstwie rolnym; taryfy energii; sposoby rozliczania energii – jak czytać rachunek za energię

Na przestrzeni ostatnich lat obserwowany jest stały trend wzrostu cen energii elek-trycznej. Koszt brutto energii elektrycznej w przypadku gospodarstw domowych wynosi ponad 600 zł za megawatogodzinę (MWh), a prognozy mówią o dalszym wzroście cen energii w kolejnych latach, pomimo obecnego zamrożenia jej cen. Ob-serwowany w roku 2018 znaczący wzrost cen energii na Towarowej Giełdzie Energii w przeważającej części mógł być wynikiem wzrostu cen węgla kamiennego oraz uprawnień do emisji CO2. Sama struktura produkcji energii elektrycznej w 2018 r. nie zmieniła się znacząco w stosunku do roku poprzedniego. Zdecydowana większość wytwarzania oparta jest nadal na paliwach konwencjonalnych, jak węgiel kamien-ny oraz węgiel brunatny. Co gorsze, spadł procentowy udział oraz wolumen energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych. Mając powyższe na uwadze, dalszy wzrost cen energii w kolejnych latach wydaje się nieunikniony.

5. 1. Grupy taryfowe

(opracowano na podstawie: Taryfa dla usług dystrybucji energii elektrycznej, obo-wiązująca w Enea Operator Sp. z o.o. od roku 2017)

Taryfa dla usług dystrybucji energii elektrycznej określa m.in. 1) grupy taryfowe i szczegółowe kryteria kwalifikowania odbiorców do tych grup;2) sposób ustalania opłat za przyłączenie do sieci Operatora, zaś w przypadku przy-

łączenia do sieci o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV także ryczałtowe stawki opłat;

Optym

alizacja/racjonalizacja kosztów energii ...


34

3) stawki opłat za świadczenie usługi dystrybucji i warunki ich stosowania, z uwzględ-nieniem podziału na stawki wynikające z:a) dystrybucji energii elektrycznej (składniki zmienne i stałe stawki sieciowej),b) korzystania z krajowego systemu elektroenergetycznego (stawki jakościowe),c) odczytywania wskazań układów pomiarowo-rozliczeniowych i ich bieżącej kon-

troli (stawki abonamentowe),d) przedterminowego rozwiązania kontraktów długoterminowych (stawki opłaty

przejściowej),e) zapewnienia dostępności energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w krajo-

wym systemie elektroenergetycznym (stawka opłaty OZE);4) sposób ustalania bonifikat za niedotrzymanie parametrów jakościowych energii

elektrycznej i standardów jakościowych obsługi odbiorców;5) sposób ustalania opłat za:

a) ponadumowny pobór energii biernej,b) przekroczenia mocy umownej,c) nielegalny pobór energii elektrycznej,

6) opłaty za usługi wykonywane na dodatkowe zlecenie odbiorcy;7) opłaty za wznowienie dostarczania energii elektrycznej po wstrzymaniu jej dostaw.

W poniższej tabeli przedstawione zostały kryteria kwalifikowania do grup taryfo-wych dla odbiorców, w zależności od napięcia zasilania, mocy umownej oraz rodza-ju odbiorcy energii elektrycznej na obszarze operatora systemu dystrybucyjnego Enea Operator Sp. z o.o.:

GRUPY TARYFOWE

KRYTERIA KWALIFIKOWANIA DO GRUP TARYFOWYCH DLA ODBIORCÓW

A21A23

Zasilanych z sieci elektroenergetycznych wysokiego napięcia, z roz-liczeniem za pobraną energię elektryczną:

A21 – jednostrefowym,

A23 – trójstrefowym (strefy: szczyt przedpołudniowy, szczyt popo-łudniowy, pozostałe godziny doby).

B21B22B23

Zasilanych z sieci elektroenergetycznych średniego napięcia o mocy umownej większej od 40 kW, z rozliczeniem za pobraną energię elektryczną odpowiednio:

B21 – jednostrefowym,

B22 – dwustrefowym (strefy: szczytowa, pozaszczytowa),

B23 – trójstrefowym (strefy: szczyt przedpołudniowy, szczyt popo-łudniowy, pozostałe godziny doby).

Opt

ymal

izac

ja/r

acjo

naliz

acja

kos

ztów

ene

rgii

...

35


GRUPY TARYFOWE


B11B12

Zasilanych z sieci elektroenergetycznych średniego napięcia o mocy umownej nie większej niż 40 kW, z rozliczeniem za pobraną energię elektryczną odpowiednio:

B11 – jednostrefowym,

B12 – dwustrefowym (strefy: dzienna, nocna).

C21C22aC22bC22w

Zasilanych z sieci elektroenergetycznych niskiego napięcia o mocy umownej większej od 40 kW lub prądzie znamionowym zabez-pieczenia przedlicznikowego w torze prądowym większym od 63 A, z rozliczeniem za pobraną energię elektryczną odpowiednio:

C21 – jednostrefowym,

C22a, C22w – dwustrefowym (strefy: szczytowa, pozaszczytowa),

C22b – dwustrefowym (strefy: dzienna, nocna).

C11C11oC11pC12a

C12apC12b

C12bp

Zasilanych z sieci elektroenergetycznych niskiego napięcia o mocy umownej nie większej niż 40 kW i prądzie znamionowym zabezpieczenia przedlicznikowego w torze prądowym nie większym niż 63 A, z rozliczeniem za pobraną energię elektryczną odpowied-nio:

C11, C11o – jednostrefowym,

C11p – jednostrefowym, z zainstalowanym licznikiem przedpłato-wym,

C12a – dwustrefowym (strefy: szczytowa, pozaszczytowa),

C12ap – dwustrefowym (strefy: szczytowa, pozaszczytowa), z zain-stalowanym licznikiem przedpłatowym,

C12b – dwustrefowym (strefy: dzienna, nocna),

C12bp – dwustrefowym (strefy: dzienna, nocna), z zainstalowanym licznikiem przedpłatowym,

Do grupy C11o kwalifikowani są odbiorcy o stałym poborze mocy, których odbiorniki sterowane są przekaźnikami zmierzchowymi lub urządzeniami sterującymi zaprogramowanymi według: godzin sko-relowanych z godzinami wschodów i zachodów słońca lub godzin ustalonych z odbiorcą.

G11G12

G11pG12pG12w

Niezależnie od napięcia zasilania i wielkości mocy umownej z rozliczeniem za pobraną energię elektryczną odpowiednio:

G11 – jednostrefowym,

G11p – jednostrefowym, z zainstalowanym licznikiem przedpłato-wym,

G12 – dwustrefowym (strefy: dzienna, nocna),

Optym



36

GRUPY TARYFOWE


G11G12

G11pG12pG12w

G12p – dwustrefowym (strefy: dzienna, nocna), z zainstalowanym licznikiem przedpłatowym,

G12w – dwustrefowym (strefy: szczytowa, pozaszczytowa), zużywa-ną na potrzeby:

a) gospodarstw domowych,

b) pomieszczeń gospodarczych, związanych z prowadzeniem gospo-darstw domowych tj. pomieszczeń piwnicznych, garaży, strychów, o ile nie jest w nich prowadzona działalność gospodarcza,

c) lokali o charakterze zbiorowego mieszkania, to jest: domów akade-mickich, internatów, hoteli robotniczych, klasztorów, plebanii, kano-nii, wikariatek, rezydencji biskupich, domów opieki społecznej, ho-spicjów, domów dziecka, jednostek penitencjarnych i wojskowych w części bytowej, jak też znajdujących się w tych lokalach pomiesz-czeń pomocniczych, to jest: czytelni, pralni, kuchni, pływalni, warsz-tatów itp., służących potrzebom bytowo-komunalnym mieszkańców o ile nie jest w nich prowadzona działalność gospodarcza,

d) mieszkań rotacyjnych, mieszkań pracowników placówek dyploma-tycznych i zagranicznych przedstawicielstw,

e) domów letniskowych, domów kempingowych i altan w ogródkach działkowych, w których nie jest prowadzona działalność gospodarcza oraz w przypadkach wspólnego pomiaru – administracja ogródków działkowych,

f ) oświetlenia w budynkach mieszkalnych: klatek schodowych, nume-rów domów, piwnic, strychów, suszarni, itp.,

g) zasilania dźwigów w budynkach mieszkalnych,

h) węzłów cieplnych i hydroforni, będących w gestii administracji do-mów mieszkalnych,

i) garaży indywidualnych odbiorców, w których nie jest prowadzona działalność gospodarcza.

R

Dla odbiorców przyłączanych do sieci niezależnie od poziomu na-pięcia znamionowego sieci, których instalacje za zgodą Operatora nie są wyposażone w układy pomiarowo-rozliczeniowe, celem zasi-lania w szczególności: a) krótkotrwałego poboru energii elektrycznej trwającego nie dłużej niż

rok, b) silników syren alarmowych, c) stacji ochrony katodowej gazociągów, d) oświetlania reklam.

Opt

ymal

izac

ja/r

acjo

naliz

acja

kos

ztów

ene

rgii

...

37


W gospodarstwach rolnych usługi dystrybucji energii elektrycznej pobieranej na cele produkcyjne (np.: szklarnie, chłodnie, chlewnie, pieczarkarnie) rozlicza się na podstawie wskazań odrębnych układów pomiarowo-rozliczeniowych, według sta-wek opłat właściwych dla grup taryfowych B i C.

Rozliczeń z odbiorcami za świadczone usługi dystrybucji energii elektrycznej doko-nuje się w okresach rozliczeniowych określonych w taryfie i uzgodnionych w Umo-wie, przy czym odbiorców z grup taryfowych: C11, C11o, C12a, C12b, G11, G12 oraz G12w okresy rozliczeniowe mogą wynosić: 1, 2, 6 lub 12 miesięcy. Dla odbiorców z grup taryfowych: A21, A23, B11, B12, B21, B22, B23, C21, C22a, C22b, C22w rozlicze-nie następuje w okresie 1-miesięcznym.

W przypadku taryfy G11 koszt energii jak i stawki opłat dystrybucyjnych są niezmien-ne przez całą dobę. W przypadku taryfy G12 zarówno koszt energii jak i poziom zmiennych opłat sieciowych będą wyższe w tzw. szczycie, natomiast nocą (tzw. po-zaszczyt) niższy jest zarówno koszt 1 kWh energii jak i opłat związanych z przesyłem tej energii. Na tzw. pozaszczyt składa się 10 godzin w ciągu doby, w tym 8 kolejnych godzin spośród godzin nocnej doliny obciążenia systemu elektroenergetycznego (godz. 22.00-07.00) oraz 2 kolejne godziny pomiędzy godz. 13.00 i 17.00)

Stawki opłat za usługi dystrybucji dzielą się na stałe i zmienne. Składnik stały staw-ki sieciowej wynika z danej grupy taryfowej oraz tego, czy układ jest 1-fazowy czy też 3-fazowy. W przypadku taryfy G12 wyższa jest wartość składnika stałego staw-ki sieciowej, zarówno w przypadku układów 1-fazowych jak i 3- fazowych. Ilość faz w układzie nie ma z kolei wpływu na opłaty zmienne, zależne od wielkości zużycia energii. Tzw. stawka jakościowa jest stała dla wszystkich grup taryfowych G.

5.2. Jak czytać fakturę za energię

Prezentowane objaśnienia dotyczą pozycji zamieszczonych na fakturze dla prosu-menta energii, tj. osoby lub podmiotu, który zarówno zużywa energię jak i ją wy-twarza, wprowadzając ją następnie do sieci elektroenergetycznej. W przypadku wy-łącznie odbiorcy końcowego energii elektrycznej wiele z tych pozycji nie wystąpi. Energia czynna pobrana – wskazana jest tu ilość energii pobranej z sieci zewnętrznej; Energia czynna oddana – oznacza nadwyżki energii z mikroinstalacji, które prosu-

ment oddał do sieci; Moc źródła – wielkość mikroinstalacji znajdującej się w posiadaniu prosumenta; Współczynnik korekty – tzw. „opust”, wynikający z nowelizacji ustawy o odnawial-

nych źródłach energii z dnia 22 czerwca 2016 r.; dla mikroinstalacji do 10 kW wynosi on 0,8;

Optym



38

Pobrane z magazynu – ilość energii pobrana przez prosumenta ze swojego „maga-zynu” (jest to ilość energii wcześniej wprowadzona do sieci, a następnie pobrana po uwzględnieniu współczynnika przeliczeniowego 0,8 lub 0,7) w danym okresie rozliczeniowym;

Wprowadzone do sieci-skorygowane – to energia, którą prosument może odebrać z sieci po uwzględnieniu opustu;

Pobór z sieci – pozycja odpowiadająca ilości energii pobranej z sieci w czasie, gdy mikroinstalacja nie pokrywała w całości bieżącego zapotrzebowania lub nie praco-wała;

Saldo bieżące – ilość energii, którą prosument musiałby dokupić z sieci, gdyby jego wirtualny magazyn był pusty;

Razem w magazynie – ilość nadwyżek energii, które posiada prosument w swoim magazynie;

Magazyn energii – ilość energii w magazynie w danym okresie rozliczeniowym. Na wykorzystanie zgromadzonych nadwyżek prosument ma 365 dni. Po tym czasie nadwyżki przepadną. Energia jest rozliczana w pierwszej kolejności z najstarszego magazynu;

Energia czynna – całodobowa/strefowa – rozliczenie pobranej energii elektrycznej z uwzględnieniem obowiązującej taryfy;

Akcyza – podatek pośredni nakładany na niektóre wyroby konsumpcyjne; prosu-ment zwolniony jest z płacenia akcyzy za energię, którą wyprodukuje i zużyje na miejscu;

Składnik stały stawki sieciowej – wynika z kosztów utrzymania urządzeń energe-tycznych, ponoszonych przez operatora systemu dystrybucyjnego. Zależy on od rodzaju układu pomiarowego zainstalowanego u klienta (jednofazowy lub trójfa-zowy);

Składnik zmienny stawki sieciowej – opłata za przesył ustalona przez operatora sys-temu przesyłowego (są nim Polskie Sieci Elektroenergetyczne);

Stawka jakościowa – opłata za przesył ustalona przez operatora systemu przesyło-wego;

Opłata OZE – opłata, z której mają być pokrywane koszty dopłat dla producentów zielonej energii;

Stawka opłaty przejściowej – przychód wytwórców mający na celu pokrycie wcze-śniej poniesionych kosztów na rozbudowę mocy wytwórczych;

Abonament – koszty związane z odczytami układu pomiarowego i jego kontrolą.

Przy mikroinstalacji odpowiednio dobranej do zapotrzebowania gospodarstwa do-mowego, w rachunkach za energię płacić będziemy głównie opłaty stałe, związane z faktem podłączenia obiektu do publicznej sieci elektroenergetycznej.

Opt

ymal

izac

ja/r

acjo

naliz

acja

kos

ztów

ene

rgii

...

39


6. Termomodernizacja, jakość powietrza, uchwały antysmogowe, jakość kotłów

Budynki budowane przed kilkudziesięciu laty charakteryzowały się wysokim zapo-trzebowaniem na energię. Izolacja termiczna ścian to inwestycja, która zwraca się praktycznie przez cały rok, stanowiąc ochronę również w okresie lata przy coraz czę-ściej występujących upałach. Właściwy komfort cieplny w pomieszczeniach można wówczas zapewnić bez potrzeby wspomagania się energochłonną klimatyzacją.

W przypadku stosowania do ocieplania styropianu nie należy planować ocieple-nia o grubości poniżej 12-15 cm. W przypadku ocieplania poddasza większość prac można wykonać samodzielnie.

Najpopularniejszą techniką docieplania ścian jest metoda lekka mokra. Polega ona na przyklejeniu do muru warstwy izolacji termicznej ze styropianu lub wełny mi-neralnej a następnie pokryciu jej tynkiem cienkowarstwowym. Płyty styropianowe nazywane fasadowymi przymocowywane są do ściany za pomocą kleju do styro-

Rys. 7. Drogi ucieczki ciepła poprzez poszczególne elementy konstrukcji budynku (www.styronet.pl).

Termom

odernizacja, jakość powietrza ...


40

pianu i kołków mocujących. Po wyrównaniu płyt, nakłada się na nie elastyczną siat-kę zbrojącą i odpowiedni klej. Po wyschnięciu i zagruntowaniu podłoża, nakłada się tynk (silikonowy, akrylowy, mineralny itp.) i farbę. Zaletą metody jest jej dostępność, możliwość zapewnienia doskonałych parametrów cieplnych przy warstwie izolacji nie przekraczającej 15 cm oraz możliwość wyeliminowania większości mostków ter-micznych. Pozwolenia na budowę nie wymaga docieplanie budynków o wysokości do 25 m.

Efektywność energetyczną budynku związaną z zapotrzebowaniem na energię, określa się przy pomocy wskaźnika wyrażonego w kWh/m2/rok. Jest to suma rocz-nego zużycia energii potrzebnej na ogrzanie pomieszczeń, przygotowanie powie-trza wentylacyjnego oraz ciepłej wody użytkowej w danym budynku w odniesieniu do 1 m2 powierzchni o regulowanej temperaturze.

Wskaźniki przeciętnego rocznego zużycia energii cieplnej na ogrzanie 1 m2 budyn-ków mieszkalnych wg obowiązujących w danym czasie wymagań przedstawiono poniżej:

Tabela 3Wskaźniki przeciętnego rocznego zużycia energii cieplnej na ogrzanie

1 m2 budynków mieszkalnych w zależności od roku budowy

Budynki przedwojenne > 300 kWh/(m2rok)

Budynki wybudowane do 1966 270-315 kWh/(m2rok)

Budynki wybudowane w latach 1967-1985 240-280 kWh/(m2rok)



Budynki budowane od 2000r. 90-120 kWh/(m2rok)

6.1. Audyt energetyczny

Audyt energetyczny to dokument, który stanowi podstawę do włączenia przed-sięwzięcia termomodernizacyjnego do finansowania na zasadach przewidzianych w ustawie o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz.U. 223, poz. 14590). Głównym źródłem finansowania inwestycji termomodernizacyjnej jest w tym wy-padku kredyt bankowy, którym można sfinansować do 100% kosztów inwestycji. Tzw. premia termomodernizacyjna jest to umorzenie części kredytu, dokonywane już po ukończeniu inwestycji. Premię przyznaje Bank Gospodarstwa Krajowego. Pre-mia termomodernizacyjna stanowi 20% wykorzystanego kredytu, ale jednocześnie

Term

omod

erni

zacj

a, ja

kość

pow

ietr

za ..

.

41


nie może przekroczyć 16% kosztów całkowitych przedsięwzięcia, ani wynosić wię-cej niż wartość 2-letnich oszczędności ustalonych na podstawie audytu energetycz-nego. Audyt energetyczny jest niezbędny przy podejmowaniu decyzji o celowości termomodernizacji; stanowi on dowód dla banku udzielającego kredyt, że przedsię-wzięcie jest efektywne ekonomicznie, a dla BGK jest dowodem, że przedsięwzięcie spełnia warunki ww. ustawy.

Żeby ubiegać się o premię termomodernizacyjną, należy wykazać, że w wyniku przeprowadzonych prac osiągnięte zostanie znaczące zmniejszenie rocznego zapo-trzebowania na energię: w budynkach, w których po 1984 r. przeprowadzono modernizację systemu grzew-

czego – o co najmniej o 15%, w pozostałych budynkach o co najmniej 25%, o co najmniej 10% w budynkach, w których modernizuje się wyłącznie system

grzewczy, wystąpiła zamiana źródła energii na źródło odnawialne lub zastosowano wysoko-

sprawną kogenerację.

System wsparcia termomodernizacji budynków obejmuje przedsięwzięcia termo-modernizacyjne w obiektach typu: budynki mieszkalne wielorodzinne i jednorodzinne niezależnie od formy ich wła-

sności, z wyjątkiem budynków jednostek budżetowych, budynki zbiorowego zamieszkania o charakterze socjalnym, budynki służące do wykonywania zadań publicznych przez jednostki samorządu

terytorialnego (np. szkoły, budynki biurowe gmin), osiedlowe kotłownie i ciepłownie, lub węzły cieplne i lokalne sieci ciepłownicze

o mocy do 11,6 MW.

Projektant projektu budowlanego dla przedsięwzięcia termomodernizacyjnego po-winien złożyć oświadczenie o jego zgodności z audytem energetycznym.

6.2. Uchwały antysmogowe

Nowelizacja ustawy Prawo Ochrony Środowiska z września 2015 r. zwiększyła uprawnienia samorządowych władz województw. W celu zapobieżenia negatywne-mu oddziaływaniu na zdrowie ludzi lub na środowisko, sejmik województwa może wprowadzić ograniczenia lub zakazy w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. W takiej uchwale należy zdefiniować granice obszaru, na którym wprowadza się ograniczenia lub zakazy, określić rodzaje podmiotów lub in-stalacji, dla których wprowadza się ograniczenia lub zakazy, oraz ustalić rodzaje lub

Termom



42

jakość paliw dopuszczonych do stosowania lub których stosowanie jest zakazane na danym obszarze. Ponadto należy ustalić parametry i rozwiązania techniczne lub parametry emisji instalacji, w których następuje spalanie paliw, dopuszczonych do stosowania na wspomnianym obszarze.

Przykład uchwał antysmogowych z WIELKOPOLSKI

Trzy uchwały przyjęte przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego w grudniu 2017 r. odnoszą się terytorialnie do:1) obszaru województwa wielkopolskiego (bez Miasta Poznania i Miasta Kalisza)2) obszaru Miasta Poznania3) obszaru Miasta Kalisza

Uchwały antysmogowe dla Wielkopolski wprowadziły od 1 maja 2018 r. zakaz stoso-wania najgorszej jakości paliw stałych np. bardzo drobnego miału lub węgla brunat-nego czy flotokoncentratu. Wszystkie nowe kotły po 1 maja 2018 r. muszą zapewnić możliwość wyłącznie automatycznego podawania paliwa, wysoką efektywność ener-getyczną oraz dotrzymanie norm emisyjnych. Nie mogą również posiadać rusztu awa-ryjnego. Kotły zainstalowane przed wejściem w życie uchwał antysmogowych i nie spełniające ich wymagań będą musiały być wymienione w 2 etapach: do 1 stycznia 2024 r. – w przypadku kotłów bezklasowych; do 1 stycznia 2028 r. – w przypadku ko-tłów spełniających wymagania dla klasy 3 lub 4 według normy PN-EN 303-5:2012.

Główne założenia uchwał antysmogowych dla WIELKOPOLSKI

W instalacjach zakazuje się stosowania: węgla brunatnego oraz paliw stałych produkowanych z jego wykorzystaniem, mu-

łów i flotokoncentratów węglowych oraz mieszanek produkowanych z ich wyko-rzystaniem,

paliw, w których udział masowy węgla kamiennego o uziarnieniu poniżej 3 mm wynosi więcej niż 15 % oraz które nie spełniają któregokolwiek z poniższych para-metrów jakościowych: wartość opałowa co najmniej 23 MJ/kg; zawartość popiołu nie więcej niż 10%,

biomasy stałej, której wilgotność w stanie roboczym przekracza 20%.

Nowo instalowane kotły: muszą spełniać wymagania rozporządzenia Komisji UE (ekoprojekt) w zakresie

efektywności energetycznej i norm emisyjnych, muszą zapewniać automatyczne podawanie paliwa, nie mogą posiadać rusztu awaryjnego oraz elementów pozwalających na jego za-

montowanie.

Term

omod

erni

zacj

a, ja

kość

pow

ietr

za ..

.

43


Wymagania dla kotłów zainstalowanych przed 1 maja 2018 obowiązują od 1 stycz-nia 2024 r. w przypadku kotłów bezklasowych oraz od 1 stycznia 2028 r. w przypad-ku kotłów spełniających normy 3 lub 4 klasy.

Przykład uchwały antysmogowej dla miasta KRAKOWA

Poniżej przedstawiono główne założenia Uchwały Nr XVIII/243/16 Sejmiku Woje-wództwa Małopolskiego z dnia 15 stycznia 2016 r. w sprawie wprowadzenia na ob-szarze Gminy Miejskiej Kraków ograniczeń w zakresie eksploatacji instalacji, w któ-rych następuje spalanie paliw.

W celu realizacji zapisów Programu ochrony powietrza dla województwa małopol-skiego i kierując się zasadą praworządności, Sejmik Województwa Małopolskiego postanowił wprowadzić ograniczenia w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. Możliwość taką przewiduje art. 96 ustawy z dnia 27 kwiet-nia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska. W uzasadnieniu do uchwały władze publiczne powołały się również na ich konstytucyjny obowiązek dotyczący zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska oraz ochrona środowiska.

Uchwała wchodzi w życie z dniem 1 września 2019 r. Ograniczenia określone uchwa-łą wprowadza się w granicach administracyjnych Gminy Miejskiej Kraków w celu za-pobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na zdrowie ludzi i na środowisko.

W instalacjach, w których następuje spalanie paliw, w szczególności kotłach, komin-kach i piecach (które dostarczają ciepło do systemu centralnego ogrzewania lub wy-dzielają ciepło poprzez bezpośrednie przenoszenie ciepła lub bezpośrednie przeno-szenie ciepła w połączeniu z przenoszeniem ciepła do cieczy lub bezpośrednie prze-noszenie ciepła w połączeniu z systemem dystrybucji gorącego powietrza), dopuszcza się wyłącznie stosowanie następujących rodzajów paliw: gazu ziemnego wysokome-tanowego lub zaazotowanego (w tym skroplonego gazu ziemnego), propan-butanu, biogazu rolniczego lub innego rodzaju gazu palnego oraz lekkiego oleju opałowego.

6.3. Jakość kotłów

Nowe kotły na węgiel lub drewno (automatyczne i zasypowe) wprowadzane na rynek po roku 2014 muszą spełniać kryteria zawarte w normie PN/EN 303-5:2012, związane z emisjami tlenku węgla, substancji smolistych, pyłów oraz minimalną wy-maganą sprawnością.

Kotły retortowe zasilane paliwami stałymi są w stanie spełnić wymagania najwyższej tj. 5. klasy efektywności i czystości spalania. Tylko część dostępnych na rynku kotłów

Termom



44

zasypowych dolnego spalania jest z kolei w stanie spełnić wymagania najniższej, to jest 3. klasy. Decydując się na zakup nowego kotła, warto o tego typu informacje zapytać sprzedawcę. Różnice w emisjach różnych związków z kotłów w zależności od klasy przedstawiono w poniższej tabeli:

Tabela 4

Standardy emisyjne dla wybranych kotłów wg normy PN/EN 303-5:2012

Paliwo Moc cieplna [kW]

Graniczne wartości emisji [mg/m3]CO

(czad)lotne związki organiczne pył

klasa klasa klasazaładunek ręczny 3 4 5 3 4 5 3 4 5

paliwo kopalne

< 50 50001200 700

15050 30

12575 60

> 50 do 150 2500 100 125

bio- paliwo

< 50 50001200 700

15050 30

15075 60

> 50 do 150 2500 100 150

załadunek automatyczny 3 4 5 3 4 5 3 4 5

paliwo kopalne

< 50 30001000 500

10030 20

12560 40

> 50 do 150 2500 80 125

bio- paliwo

< 50 30001000 500

10030 20

15060 40

> 50 do 150 2500 80 150

7. Możliwości finansowania OZE z różnych funduszy

7.1. Program Agroenergia

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ogłosił nabór wnio-sków o dofinansowanie w ramach programu priorytetowego „Agroenergia”. Celem tego programu jest kompleksowe wsparcie związane z ograniczeniem negatywne-go wpływu na środowisko prowadzonych działalności rolniczych.

Beneficjenci programu to wyłącznie rolnicy indywidualni. Za rolnika indywidual-nego uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha oraz co najmniej od 5 lat za-mieszkałą w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych

Moż

liwoś

ci fi

nans

owan

ia O

ZE ..

.

45


wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzącą przez ten okres osobi-ście to gospodarstwo.

Rodzaje możliwych do dofinansowania przedsięwzięć: 1. przedsięwzięcia dotyczące budowy nowych jednostek wytwórczych wraz z pod-

łączeniem ich do sieci dystrybucyjnej/przesyłowej, w których do produkcji energii wykorzystuje się:a) energię ze źródeł odnawialnych,b) ciepło odpadowe,c) ciepło pochodzące z Kogeneracji.

2) Przedsięwzięcia polegające m.in. na budowie, rozbudowie lub modernizacji insta-lacji produkcyjnych lub urządzeń, prowadzące do zmniejszania zużycia surowców pierwotnych (w ramach własnych ciągów produkcyjnych), w tym poprzez zastą-pienie ich surowcami wtórnymi, odpadami lub prowadzące do zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów…

3) Przedsięwzięcia zgodne z „Obwieszczeniem Ministra Energii z dnia 23 listopada 2016 r. w sprawie szczegółowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efek-tywności energetycznej” mające na celu poprawę efektywności energetycznej, a także zmierzające ku temu zmiany technologiczne w istniejących obiektach, in-stalacjach i urządzeniach technicznych, m.in.:a) Technologie racjonalizacji zużycia energii elektrycznej,b) Technologie racjonalizacji zużycia ciepła,c) Modernizacje procesów przemysłowych w zakresie efektywności energetycznej,

a także wdrażanie systemów zarządzania energią i jej jakością oraz wdrażanie systemów zarządzania sieciami elektroenergetycznymi w obiektach przedsię-biorstw.

Wnioski należy składać w terminie od 8 lipca 2019 r. do 20 grudnia 2019 r. lub do wyczerpania alokacji środków. Przygotowane wnioski należy składać w wersji elek-tronicznej przez Generator Wniosków o Dofinansowanie, a w przypadku braku moż-liwości zastosowania podpisu o którym mowa w §2 ust. 4 Regulaminu naboru wnio-sków, oprócz przesłania wersji elektronicznej należy złożyć wygenerowany przy użyciu Generatora: wydruk wniosku, zawierający na pierwszej stronie kod kresko-wy oraz oświadczenia podpisane zgodnie z zasadami reprezentacji wnioskującego, bezpośrednio w kancelarii NFOŚiGW albo przesłać drogą pocztową lub kurierem na adres:

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ul. Konstruktorska 3A , 02-673 Warszawa

z dopiskiem „Agroenergia”

Możliw

ości finansowania O

ZE ...


46

Wnioski poddawane będą ocenie na bieżąco. Wnioskodawcy będą informowani od-rębnym pismem o wyniku oceny.

Nabór wniosków odbywa się w trybie ciągłym. Program realizowany będzie w la-tach 2019-2025, przy czym zobowiązania rozumiane jako podpisywanie umów po-dejmowane będą do 2023 r.

Formy dofinansowania to dotacja i pożyczka.

Dofinansowanie w formie pożyczki do 100% kosztów kwalifikowanych. Kwota po-życzki: od 100 tys. zł do 2 000 tys. zł. Pożyczka nie podlega umorzeniu.

Dofinansowanie w formie dotacji do 40% kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 800 tys. zł.

Pożyczka może być udzielona na okres nie dłuższy niż 15 lat liczony od daty plano-wanej wypłaty pierwszej transzy pożyczki do daty planowanej spłaty ostatniej raty kapitałowej. Okres karencji przy udzielaniu pożyczki liczony jest od daty wypłaty ostatniej transzy pożyczki do daty spłaty pierwszej raty kapitałowej, lecz nie dłuższy niż 12 miesięcy od daty zakończenia realizacji przedsięwzięcia.

Zakres przedsięwzięcia może obejmować projekty kompleksowe, łączące źródło energii z systemem jej magazynowania, uzasadnionym pod względem technicz-nym i ekonomicznym. Wyłącza się inwestycje polegające na wykorzystaniu energii ze źródeł geotermalnych.

Zastosowane będą nowe urządzenia wyprodukowane nie wcześniej niż w terminie 60 miesięcy przed dniem wytworzenia po raz pierwszy energii w tej jednostce, we-ryfikowane na podstawie oświadczenia wnioskodawcy.

Tabela 5Maksymalny jednostkowy koszt inwestycyjny brutto

Rodzaj technologii Maksymalny jednostkowy koszt inwestycyjny brutto

elektrownie wiatrowe – o zainstalowanej mocy elektrycznej nie wyższej niż 3 MWe

do 6,0 mln zł/MW

systemy fotowoltaiczne – o zainstalowanej mocy elektrycznej od 50 kWp do 1 MWp

do 2,5 mln zł/MW

małe elektrownie wodne – do 5 MWe do 25,0 mln zł/MW

źródła ciepła opalane biomasą – o mocy nie wyższej niż 20 MWt

do 2,2 mln zł/MW

Moż

liwoś

ci fi

nans

owan

ia O

ZE ..

.

47


Rodzaj technologii Maksymalny jednostkowy koszt inwestycyjny brutto

kolektory słoneczne do 1000 zł/kW

biogazownie - obiekty wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła z wykorzystaniem biogazu rolniczego 300 kW – 2 MW wraz z towarzyszącą instalacją wytwarzania biogazu rolniczego

do 15,0 mln zł/MW

pompy ciepłado 4200 zł/kW dla gruntowych pomp ciepła do 4000 zł/kW dla

powietrznych pomp ciepła

towarzyszący magazyn energii do 50% kosztów źródła

7.2. Mój Prąd – program dofinansowania mikroinstalacji fotowoltaicznych

„Mój prąd” to program finansowany ze środków NFOŚiGW, a przygotowany we współpracy z Ministerstwem Energii na rzecz rozwoju odnawialnych źródeł energii w Polsce.

Program z budżetem 1 mld zł skierowany jest do gospodarstw domowych. Jego głównym celem jest zwiększenie produkcji energii z mikroźródeł fotowoltaicznych. Dofinansowanie obejmie do 50% kosztów instalacji i wyniesie nie więcej niż 5000 zł. Wsparciem mogą zostać objęte instalacje o mocy zainstalowanej od 2 do 10 kW.

Pierwszy nabór Programu został ogłoszony 30 sierpnia 2019 i potrwa do 20 grud-nia 2019 lub do wyczerpania alokacji środków. Według Ministerstwa Energii osoby zainteresowane udziałem w programie powinny już zacząć budować instalacje, po-nieważ środki z programu będą uruchamiane w momencie zainstalowania licznika i podłączenia do sieci. Podstawą wypłaty dotacji będzie umowa z zakładem energe-tycznym. Wsparcie ma otrzymać ok. 200 tys. prosumentów.

Informacji o nowym programie Mój Prąd udzielać będą doradcy z Wydziału Projektu Doradztwa Energetycznego NFOŚiGW: https://doradztwo-energetyczne.gov.pl/

7.3. Program Czyste Powietrze

Celem programu Czyste Powietrze jest poprawa efektywności energetycznej i zmniejszenie emisji pyłów i innych zanieczyszczeń do atmosfery z istniejących jed-

Możliw


ZE ...


48

norodzinnych budynków mieszkalnych lub uniknięcie emisji zanieczyszczeń powie-trza, pochodzących z nowo budowanych jednorodzinnych budynków mieszkalnych. Program będzie realizowany w latach 2018-2029, a nabór wniosków prowadzony jest w trybie ciągłym. Wnioski są rozpatrywane przez właściwe terytorialnie wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW) zgodnie z kolejnością wpływu wniosków. Budżet programu wynosi 103 mld zł: w formie bezzwrotnej (do-tacje) 63,3 mld zł, a w formie zwrotnej (pożyczki) 39,7 mld zł.

Beneficjentami są osoby fizyczne:1) będące właścicielami/współwłaścicielami jednorodzinnego budynku mieszkalne-

go, lub wydzielonego w budynku jednorodzinnym lokalu mieszkalnego z wyod-rębnioną księgą wieczystą. W przypadku, gdy jednorodzinny budynek mieszkalny/wydzielony w budynku jednorodzinnym lokal mieszkalny jest we współwłasności kilku osób, dofinansowanie przysługuje współwłaścicielowi, pod warunkiem wyra-żenia zgody przez pozostałych współwłaścicieli tego budynku/ lokalu.

2) będące właścicielami/współwłaścicielami nieruchomości, które uzyskały zgodę na rozpoczęcie budowy jednorodzinnego budynku mieszkalnego zgodnie z obowią-zującymi przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2018 r. poz. 1202, z późn. zm.) i budynek nie został jeszcze przekazany lub zgłoszony do użytkowania. W przypadku, gdy nieruchomość jest we współwłasności kilku osób, dofinansowanie przysługuje współwłaścicielowi, pod warunkiem wyrażenia zgody przez pozostałych współwłaścicieli tej nieruchomości.

Rozpoczęcie przedsięwzięcia rozumiane jest jako poniesienie pierwszego kosztu kwalifikowanego (data wystawienia pierwszej faktury lub równoważnego dokumen-tu księgowego) i może nastąpić dla wniosków złożonych po 1 lipca 2019 r. od dnia zło-żenia wniosku, z wyłączeniem dokumentacji projektowej, audytu energetycznego, oraz ekspertyzy ornitologicznej i chiropterologicznej, które mogą być wykonane wcześniej. Okres realizacji przedsięwzięcia wynosi do 30 miesięcy od daty złożenia wniosku o dofinansowanie, lecz nie później niż do 30 czerwca 2029 r.

Minimalna wartość kosztów kwalifikowanych w ramach jednego wniosku o dofinan-sowanie przedsięwzięcia wynosi 7 tys. zł.

Koszty kwalifikowane zakupu urządzeń, instalacji, materiałów oraz wykonania usługi demontażu i montażu obejmują m.in. pompę ciepła (powietrze/woda, powietrze/powietrze) z osprzętem, pompę ciepła (grunt/woda, woda/woda) z osprzętem; ko-lektor słoneczny z osprzętem, ogniwo fotowoltaiczne z osprzętem (koszt kwalifiko-wany instalacji za 1 kWp wynosi maksymalnie 6000 zł).

Koszty mikroinstalacji fotowoltaicznej i kolektorów słonecznych mogą zostać dofi-nansowane do 100% kosztów kwalifikowanych w formie pożyczki.

Moż

liwoś

ci fi

nans

owan

ia O

ZE ..

.

49


Zakupione i montowane pompy ciepła muszą spełniać wymogi określone w Roz-porządzeniu delegowanym Komisji (UE) NR 811/2013 z dnia 18 lutego 2013 r. oraz w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1369 z dnia 4 lipca 2017 r. ustanawiającym ramy etykietowania energetycznego i uchylającym dyrek-tywę 2010/30/UE. Pompy ciepła muszą spełniać w odniesieniu do ogrzewania po-mieszczeń wymagania klasy efektywności energetycznej minimum A+.

Kolektory słoneczne muszą posiadać certyfikat zgodności z normą PN-EN 12975-1 „Słoneczne systemy grzewcze i ich elementy – kolektory słoneczne – Cześć 1: Wy-magania ogólne” wraz ze sprawozdaniem z badań kolektorów przeprowadzonym zgodnie z normą PNEN 12975-2 „Słoneczne systemy grzewcze i ich elementy – ko-lektory słoneczne – Część 2: Metody badań” lub PN-EN ISO 9806 „Energia słoneczna – Słoneczne kolektory grzewcze - Metody badań” lub - europejski znak jakości „Solar Keymark”, nadane przez właściwą akredytowaną jednostkę certyfikującą. Data po-twierdzenia zgodności z wymaganą normą lub nadania znaku nie może być wcze-śniejsza niż 5 lat licząc od daty złożenia wniosku o dofinansowanie.

Moduły fotowoltaiczne muszą posiadać jeden z certyfikatów zgodności: z normą PN-EN 61215, z normą PN-EN 61646, certyfikat zgodności inwertera z normą PN-EN 50438.

Tabela 6Intensywność dofinansowania

Grupa

Kwota średniego

miesięcznego dochodu / osoba [zł]

Dotacja (procent kosztów kwalifikowanych przewidzianych

do wsparcia dotacyjnego)

Pożyczka

uzupełnienie do wartości

dotacji

pozostałe koszty kwalifikowane

(uzupełnienie do wysokości maksymalnych jednostkowych

kosztów kwalifikowanych)

1 2 3 4 5

I do 600 do 90% do 10% do 100%

II 601 – 800 do 80% do 20% do 100%

III 801 – 1000 do 70% do 30% do 100%

IV 1001 – 1200 do 60% do 40% do 100%

V 1201 – 1400 do 50% do 50% do 100%

VI 1401 – 1600 do 40% do 60% do 100%

VII powyżej 1600 do 30% do 70% do 100%

Powyższa tabela dotyczy Wnioskodawców, którzy nie mają prawnej możliwości sko-rzystania z ulgi termomodernizacyjnej na zasadach określonych w ustawie z dnia

Możliw


ZE ...


50

9 listopada 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2018 r. poz. 2246). Intensywność dofinan-sowania jest określona na podstawie średniego miesięcznego dochodu na osobę w gospodarstwie domowym Wnioskodawcy, za wskazany rok poprzedzający datę złożenia wniosku.

NFOŚiGW/WFOŚiGW może dokonać kontroli przedsięwzięć samodzielnie lub po-przez podmioty zewnętrzne w okresie od dnia złożenia wniosku o dofinansowanie, w trakcie realizacji oraz w okresie trwałości. Okres trwałości wynosi 3 lata od zakoń-czenia przedsięwzięcia. W okresie trwałości beneficjent nie może zmienić przezna-czenia budynku/lokalu z mieszkalnego na inny, nie może zdemontować urządzeń, instalacji oraz wyrobów budowlanych zakupionych i zainstalowanych w trakcie re-alizacji przedsięwzięcia, a także nie może zainstalować dodatkowych źródeł ciepła niespełniających warunków technicznych Programu, nie dotyczy kominków wyko-rzystywanych na cele rekreacyjne.

8. Elektromobilność w Polsce

Zasady rozwoju i funkcjonowania infrastruktury służącej do wykorzystania paliw alternatywnych w transporcie, w tym wymagania techniczne, jakie ma spełniać ta infrastruktura reguluje ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Dz.U. 2019, poz. 1124). Ustawa określa również obowiązki podmiotów publicznych w za-kresie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych, obowiązki informacyjne w za-kresie paliw alternatywnych, warunki funkcjonowania stref czystego transportu oraz krajowe ramy polityki rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych oraz sposób ich realizacji.

Do paliw alternatywnych zalicza się paliwa lub energię elektryczną wykorzysty-wane do napędu silników pojazdów samochodowych lub jednostek pływających stanowiące substytut dla paliw pochodzących z ropy naftowej lub otrzymywanych w procesach jej przetwórstwa, w szczególności energię elektryczną, wodór, bio-paliwa ciekłe, paliwa syntetyczne i parafinowe, sprężony gaz ziemny (CNG), w tym pochodzący z biometanu, skroplony gaz ziemny (LNG), w tym pochodzący z biome-tanu, lub gaz płynny (LPG).

Mianem pojazdu elektrycznego określa się pojazd samochodowy w rozumieniu ustawy Prawo o ruchu drogowym, wykorzystujący do napędu wyłącznie energię elektryczną akumulowaną przez podłączenie do zewnętrznego źródła zasilania.

Elek

trom

obiln

ość

w P

olsc

e

51


Elektromobilność w

Polsce

Określone w ustawie zasady rozwoju i funkcjonowania infrastruktury paliw alterna-tywnych przedstawiają się następująco: operator ogólnodostępnej stacji ładowania zapewnia aby w ogólnodostępnej stacji ładowania prowadził działalność co najmniej jeden dostawca usługi ładowania, a stacja ładowania spełniała określone wymaga-nia techniczne. Zapewnia przeprowadzenie przez Urząd Dozoru Technicznego badań ogólnodostępnej stacji ładowania, zapewnia jej bezpieczną eksploatację, wyposaża ją w oprogramowanie pozwalające na podłączenie i ładowanie pojazdu elektryczne-go i pojazdu hybrydowego oraz przekazywanie danych do Ewidencji Infrastruktury Paliw Alternatywnych o dostępności punktu ładowania i cenie za usługę ładowania. Ponadto każdy punkt ładowania zainstalowany w ogólnodostępnej stacji ładowania, którą zarządza Operator, jest wyposażony w system pomiarowy umożliwiający po-miar zużycia energii elektrycznej i przekazywanie danych pomiarowych z tego sys-temu do systemu zarządzania stacji ładowania w czasie zbliżonym do rzeczywistego. Operator zawiera umowę o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej na po-trzeby funkcjonowania stacji ładowania oraz świadczenia usług ładowania, przekazuje operatorowi systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego, dostawcy usług łado-wania i sprzedawcy energii elektrycznej, który zawarł umowę sprzedaży energii elek-trycznej z dostawcą usług ładowania prowadzącym działalność na tej stacji, dane do-tyczące ilości zużytej energii elektrycznej odrębnie na świadczenie usług ładowania oraz na potrzeby funkcjonowania stacji ładowania, zawiera umowę sprzedaży energii elektrycznej na potrzeby funkcjonowania stacji, rozlicza straty energii elektrycznej wynikające z funkcjonowania stacji ładowania, udostępnia informacje dotyczące za-sad korzystania z tej stacji oraz instrukcję jej obsługi, a także zapewnia dostawcom usług ładowania, na zasadach równoprawnego traktowania, dostęp do ogólnodo-stępnej stacji ładowania.

Operator uzgadnia też z organem zarządzającym ruchem na drogach liczbę moż-liwych do wyznaczenia stanowisk postojowych przy ogólnodostępnych stacjach ładowania w przypadkach, o których mowa w art. 12b ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych.

Budowa i utrzymanie infrastruktury ładowania drogowego transportu publicznego oraz przedsięwzięcia niezbędne do przyłączania do sieci punktów ładowania sta-nowiących element tej infrastruktury, polegające w szczególności na modernizacji, rozbudowie albo budowie sieci, są celem publicznym w rozumieniu przepisów usta-wy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.

Jednostka samorządu terytorialnego, z wyłączeniem gmin i powiatów, których licz-ba mieszkańców nie przekracza 50 000, świadczy usługę lub zleca świadczenie usługi komunikacji miejskiej w rozumieniu ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2018 r. poz. 2016 i 2435 oraz z 2019 r. poz. 730) podmio-


52

towi, którego udział autobusów zeroemisyjnych we flocie użytkowanych pojazdów na obszarze tej jednostki samorządu terytorialnego wynosi co najmniej 30%.

W celu zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na zdrowie ludzi i środowisko w związku z emisją zanieczyszczeń z transportu w gminie liczącej powyżej 100 000 mieszkańców dla terenu śródmiejskiej zabudowy lub jej części, stanowiącej zgrupo-wanie intensywnej zabudowy na obszarze śródmieścia, określonej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku jego braku w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, można usta-nowić na obszarze obejmującym drogi, których zarządcą jest gmina, strefę czystego transportu, do której ogranicza się wjazd pojazdów innych niż: elektryczne, napę-dzane wodorem oraz napędzane gazem ziemnym.

Minimalna liczba punktów ładowania zainstalowanych do dnia 31 grudnia 2020 r. w ogólnodostępnych stacjach ładowania, zlokalizowanych w gminach wynosi:1) 1000 – w gminach o liczbie mieszkańców wyższej niż 1 000 000, w których zostało

zarejestrowanych co najmniej 600 000 pojazdów samochodowych i na 1000 miesz-kańców przypada co najmniej 700 pojazdów samochodowych;

2) 210 – w gminach o liczbie mieszkańców wyższej niż 300 000, w których zostało zarejestrowanych co najmniej 200 000 pojazdów samochodowych i na 1000 miesz-kańców przypada co najmniej 500 pojazdów samochodowych;

3) 100 – w gminach o liczbie mieszkańców wyższej niż 150 000, w których zostało

Elek

trom

obiln

ość

w P

olsc

e

Rys. 8. Koncepcja inteligentnej integracji samochodu elektrycznego z siecią elektroenergetyczną (źródło: Nissan).

53


zarejestrowanych co najmniej 95 000 pojazdów samochodowych i na 1000 miesz-kańców przypada co najmniej 400 pojazdów samochodowych;

4) 60 – w gminach o liczbie mieszkańców wyższej niż 100 000, w których zostało zare-jestrowanych co najmniej 60 000 pojazdów samochodowych i na 1000 mieszkań-ców przypada co najmniej 400 pojazdów samochodowych.

9. Przykłady pracujących instalacji

1) Podłączenie instalacji fotowoltaicznej z pompą ciepła

Lokalizacja: Szamotuły, województwo wielkopolskie

Zakres wykonanych prac: instalacja paneli polikrystalicznych o mocy około 9 kW wraz z montażem pompy ciepła o mocy grzewczej 12 kW. Wykonanie połączenia biwalentnego z istniejącym piecem gazowym.

Fot. realizacja: klimat-on.pl

Przykłady pracujących instalacji


54

2) Podłączenie 3 kolektorów słonecznych do układu przygotowania ciepłej wody użytkowej

Lokalizacja: powiat ostrowski, województwo wielkopolskie

Liczba osób w gospodarstwie domowym: 6

Pojemność zbiornika – podgrzewacza biwalentnego: 300 litrów

W okresie letnim od czerwca do sierpnia instalacja solarna pokrywa 100% zapo-trzebowania gospodarstwa domowego na c.w.u

3) Budowa siłowni wiatrowej o mocy 850 kW (0,85 MW)

Lokalizacja: powiat chodzieski, województwo wielkopolskie

Rok wykonania: 2012

Moc turbiny wiatrowej: 850 kW

Średnioroczna produkcja energii elektrycznej: 2000 MWh (2 GWh)

Całkowity koszt wykonania instalacji: ok. 5 mln zł

Ważne: przy ograniczonej licz-bie lokalizacji wskazana jest budowa turbin wiatrowych o mocach rzędu 2 i więcej MWe, wyposażonych w nowe kon-

Przy

kład

y pr

acuj

ącyc

h in

stal

acji

55


strukcje łopat o wysokiej efektywności pracy, umożliwiających uzyskanie wyższej jednostkowej produktywności dla danej lokalizacji

4) Montaż instalacji fotowoltaicznej na gruncie

Lokalizacja: powiat zielonogórski, województwo lubuskie

Moc instalacji PV: 9,9 kWp

Roczna produkcja: ok. 10.000 kWh (10 MWh)

Całkowity koszt wykonania instalacji: ok. 50.000 zł

5) Montaż instalacji fotowoltaicznej na dachu

Lokalizacja: województwo mazowieckie

Moc instalacji PV: 40 kWp

Roczna produkcja: ok. 40.000 kWh (40 MWh)

Całkowity koszt wykonania instalacji: ok. 170.000 zł

Fot. realizacja: pitern.pl

Przykłady pracujących instalacji


56

Fot. realizacja: pitern.pl

Przy

kład

y pr

acuj

ącyc

h in

stal

acji

57


Słownik w

ybranych pojęć

10. Słownik wybranych pojęć

audyt energetyczny

Opracowanie określające zakres i parametry techniczne i eko-nomiczne przedsięwzięcia termomodernizacyjnego budyn-ku, ze wskazaniem rozwiązania optymalnego, w szczególno-ści z punktu widzenia kosztów realizacji tego przedsięwzięcia oraz oszczędności energii

Biały certyfikat

certyfikat wydany przez niezależny organ certyfikujący, potwierdzający roszczenia uczestników rynku w związku z oszczędnościami energetycznymi uzyskanymi w efekcie zastosowania środków poprawy efektywności energetycznej

biomasa

ulegająca biodegradacji część produktów, odpadów lub po-zostałości pochodzenia biologicznego z rolnictwa, w tym substancje roślinne i zwierzęce, leśnictwa i związanych dzia-łów przemysłu, w tym rybołówstwa i akwakultury, przetwo-rzona biomasa, w szczególności w postaci brykietu, peletu, toryfikatu i biowęgla, a także ulegająca biodegradacji część odpadów przemysłowych lub komunalnych pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, w tym odpadów z instalacji do przetwarzania odpadów oraz odpadów z uzdatniania wody i oczyszczania ścieków, w szczególności osadów ściekowych, zgodnie z przepisami o odpadach w zakresie kwalifikowania części energii odzyskanej z termicznego przekształcania od-padów

biomasa pochodzenia rolniczego

biomasa pochodząca z upraw energetycznych, a także odpa-dy lub pozostałości z produkcji rolnej oraz przemysłu prze-twarzającego jej produkty

energia pierwotna

energia zawarta w pierwotnych nośnikach energii, a w szcze-gólności: w węglu kamiennym i brunatnym, w ropie naftowej, w gazie ziemnym, w torfie do celów opałowych, oraz energia: wody, wiatru, słoneczna, geotermalna - wykorzystywana do wytwarzania energii elektrycznej, ciepła lub chłodu, a także biomasa na cele energetyczne

ESCO (przedsiębiorstwo typu ESCO)

Przedsiębiorstwo świadczące usługi energetyczne lub dostar-czające innych środków poprawy efektywności energetycznej, biorąc przy tym na siebie pewną część ryzyka finansowego. Zapłata za wykonane usługi jest oparta (w całości lub w czę-ści) na osiągnięciu poprawy efektywności energetycznej oraz spełnieniu innych uzgodnionych kryteriów efektywności

instalacja odnawialnego źródła energii

instalacja stanowiącą wyodrębniony zespół: 1) urządzeń służą-cych do wytwarzania energii opisanych przez dane techniczne i handlowe, w których energia jest wytwarzana z odnawial-nych źródeł energii, lub 2) obiektów budowlanych i urządzeń stanowiących całość techniczno-użytkową służących do wy-twarzania biogazu rolniczego (a także połączony z tym zespo-łem magazyn energii, w tym magazyn biogazu rolniczego)


58

instalacja on-grid

przyłączona jest do standardowej sieci energetycznej. Zawie-ra m.in. inwerter (w przypadku instalacji fotowoltaicznych), licznik energii (produkcji i zużycia prądu) oraz przyłączenie do sieci wraz z niezbędnymi zabezpieczeniami

kogeneracja równoczesne wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej lub me-chanicznej w trakcie tego samego procesu technologicznego

magazyn energii

wyodrębnione urządzenie lub zespół urządzeń służących do przechowywania energii w dowolnej postaci, niepowodują-cych emisji będących obciążeniem dla środowiska, w sposób pozwalający co najmniej na jej częściowe odzyskanie;

miejsce dostar-czania energii elektrycznej

punkt w sieci, do którego Operator dostarcza energię elek-tryczną, określony w umowie o przyłączenie do sieci albo w umowie o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycz-nej albo w umowie kompleksowej, będący jednocześnie miejscem odbioru tej energii

mikroinstalacja

instalacja odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zain-stalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW, przyłączona do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niż-szym niż 110 kV albo o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu nie większej niż 150 kW, w której łączna moc zainstalowana elektryczna jest nie większa niż 50 kW

moc przyłączeniowa

maksymalna moc czynna wyrażona w kilowatach (kW) po-bierana lub oddawana do sieci. Wynika ona z możliwości jed-noczesnego włączenia odbiorników elektrycznych do sieci przez klienta

moduł fotowoltaiczny

urządzenie składające się z wielu ogniw fotowoltaicznych (połączonych szeregowo lub szeregowo-równolegle we wspólnej ramie). Stanowi on podstawowy element instalacji fotowoltaicznej.

net-meteringopomiarowanie netto – rozliczenie w którym od energii wy-produkowanej we własnej instalacji OZE odejmuje się ilość energii zakupionej z sieci elektroenergetycznej

niska emisja

emisja szkodliwych pyłów i gazów powstałych w wyniku nieefektywnego spalania paliw (węgla kamiennego, węgla drzewnego, benzyny, oleju napędowego itp.) w domach i sa-mochodach oraz kotłowniach przemysłowych

odbiorca końcowy

osoba fizyczna lub prawna, która dokonuje zakupu energii na własny użytek

odnawialne źródło energii (OZE)

odnawialne, niekopalne źródła energii obejmujące energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aero-termalną, energię geotermalną, energię hydrotermalną, hy-droenergię, energię fal, prądów i pływów morskich, energię otrzymywaną z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z biopłynów

Słow

nik

wyb

rany

ch p

ojęć

59


operator systemu dystrybucyjnego elektro-energe-tycznego

przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem paliw gazowych lub energii elektrycznej, odpowiedzialne za: ruch sieciowy w systemie przesyłowym gazowym albo systemie przesyłowym elektroenergetycznym, bieżące i dłu-gookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbu-dowę sieci przesyłowej, w tym połączeń z innymi systemami gazowymi albo innymi systemami elektroenergetycznymi

PM 2,5pyły o średnicy aerodynamicznej ziaren mniejszej niż 2,5 μm, które wnikają do płuc i docierają do pęcherzyków płucnych oraz przedostają się do krwioobiegu

PM 10 pyły o średnicy aerodynamicznej ziaren mniejszej niż 10 μm, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc

prosument

odbiorca końcowy wytwarzający energię elektryczną wy-łącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w mikroinstalacji, pod warunkiem że w przypadku odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w go-spodarstwie domowym, nie stanowi to przedmiotu przewa-żającej działalności gospodarczej określonej zgodnie z prze-pisami wydanymi na podstawie ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej

rozwój zrównoważony

rozwój, który zapewnia zaspokojenie potrzeb obecnych po-koleń, nie przekreślając możliwości zaspokojenia potrzeb pokoleń następnych; dążenie do poprawy jakości życia przy zachowaniu równości społecznej, bioróżnorodności i bogac-twa zasobów naturalnych

smart-grids

tzn. inteligentne sieci elektroenergetyczne – system elektro-energetyczny wyposażony w możliwość komunikacji mię-dzy uczestnikami rynku energii służącej dostarczaniu usług energetycznych i zapewniającej obniżenie kosztów, zwięk-szenie efektywności oraz zintegrowanie rozproszonych źró-deł energii

spółdzielnia energetyczna

spółdzielnia w rozumieniu ustawy Prawo spółdzielcze, któ-rej przedmiotem działalności jest wytwarzanie energii elek-trycznej lub biogazu, lub ciepła, w instalacjach odnawialnego źródła energii i równoważenie zapotrzebowania energii elek-trycznej lub biogazu, lub ciepła, wyłącznie na potrzeby wła-sne spółdzielni energetycznej i jej członków, przyłączonych do zdefiniowanej obszarowo sieci dystrybucyjnej elektro-energetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub sieci dystrybucyjnej gazowej, lub sieci ciepłowniczej

usługa kompleksowa

usługa świadczona na podstawie umowy kompleksowej, za-wierająca postanowienia umowy sprzedaży energii i umowy o świadczenie usługi dystrybucji

Słownik w

ybranych pojęć


60

ustawa o odnawialnych źródłach energii

ustawa określająca zasady i warunki wykonywania działalno-ści w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawial-nych źródeł energii (w tym biogazu rolniczego) oraz biopły-nów; mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, biogazu rolniczego, oraz ciepła w instalacjach odnawialnego źródła energii; zasady wydawania gwarancji pochodzenia ener-gii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii w instalacjach OZE; zasady realizacji krajowego planu dzia-łania w zakresie energii z OZE; warunki i tryb certyfikowania instalatorów mikroinstalacji, małych instalacji i instalacji OZE oraz akredytowania organizatorów szkoleń

Słow

nik

wyb

rany

ch p

ojęć

PORADNIK OZE DLA DORADCY - CDR€¦ · podłączonych w układzie podgrzewania ciepłej wody...

Documents

Transcript of PORADNIK OZE DLA DORADCY - CDR€¦ · podłączonych w układzie podgrzewania ciepłej wody...