PORADNIK DLA NAUCZYCIELI...

PORADNIK DLA NAUCZYCIELI AKADEMICKICH

fot. A.Gałczyńskafot. A.Gałczyńska

Wstęp

Studenci z niepełnosprawnościami stanowią na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej grupę ponad 400 osób. Wybierając naszą uczelnię – różne wydziały i kierunki - zaufali nam, że pomimo ograniczeń płynących z niepełnosprawności zdobędą dobre wykształcenie, które w przyszłości pozwoli im skutecznie realizować się w życiu zawodowym i społecznym.

Uczelnia wychodząc naprzeciw aspiracjom edukacyjnym tej grupy studentów podejmuje różnorodne działania w celu przełamywania barier w środowisku akademickim. Jedną z takich inicjatyw są wskazówki, które zostały opracowane w ramach działań Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego, która od kilku lat działa aktywnie na rzecz zwiększania dostępności polskich uczelni wyższych dla osób z niepełnosprawnościami.

Mam nadzieję, że wskazówki pomogą w procesie kształcenia, a także przyczynią się do większej satysfakcji w Państwa pracy ze studentami, którzy mają dodatkowe potrzeby wynikające z niepełnosprawności.

Rektor UMCS

Prof. dr hab. Stanisław Michałowski

2 PORADNIKDLANAUCZYCIELIAKADEMICKICH

Wskazówki dla osób prowadzących zajęcia dydaktyczne ze studentami z niepełnosprawnością ruchową

Autorka: Małgorzata Radziszewska

1. Przed studentami z niepełnosprawnością ruchową należy stawiać takiesamewymagania,jakprzedinnymistudentami,ponieważzamierzająonizdobyćwyższewykształcenie,atouczelniaodpowiadazauzyskanyprzeznichdyplom.

2. Należypamiętaćoindywidualnymtraktowaniuosóbzniepełnosprawnościąnarząduruchu–każdaosobamainnemożliwościmotorycznewynikającezrodzajuniepełnosprawnościipostępuchoroby.

3. Należy dyskretnie zapytać studenta, co stanowi dla niego największyproblem i w czym potrzebuje wsparcia, na przykład czy ma dla niegoznaczenie miejsce, jakie zajmuje na sali. Często niepełnosprawnościfizycznej towarzyszy inna (wzroku, słuchu), co dodatkowo ograniczamożliwościpercepcjitejosoby.

3

4. Rozmawiajączestudentemporuszającymsięnawózkunależy–wmiaręmożliwości–przyjąćpozycjęsiedzącą,ajeżeliniejesttomożliwestanąćwodległościumożliwiającejkontaktwzrokowy.

5. Dlaosóbmającychtrudnościzporuszaniemsię (korzystającychzwózka, kul,itp.),brakwind,utrudnionydostępdonichwrazzkoniecznościąszyb-kiegoprzemieszczaniasięmiędzysalami,szczególniemiędzybudynkami,stanowiznaczneutrudnienie.Częstoosobytebezpomocyinnychniesąwstaniedotrzećnazajęcia.Należy,zatemrozplanowaćzajęciawtakisposób,byuwzględnićproblemyipotrzebytejgrupystudentów,tzn.ograniczyćdominimumkoniecznośćprzemieszczaniasiępomiędzyzajęciami.

6. W przypadku braku możliwości prowadzenia zajęć w budynkach/salach pozbawionych barier należy – w miarę możliwości – pomóc w zorganizowaniu pomocy fizycznej lub zaproponować alternatywneformyprzekazywaniawiedzy.

7. Nagrywanie zajęć jest często jedynym sposobem sporządzania notatekprzez osoby z niepełnosprawnością fizyczną, zwłaszcza rąk. Zasadniczoprawo autorskie zezwala na nagrywanie zajęć, ale student powinienwykorzystywać je tylko do osobistego użytku. Rejestracja może sięodbywać poprzez nagrywanie dźwięku (dyktafon) lub obrazu i dźwięku(kamera).

8. Inicjując zachowania wymagające podnoszenia rąk (np. zgłaszanie siędo odpowiedzi) należy mieć świadomość, że mogą być one niemożliwedowykonaniadlaosóbzniepełnosprawnością rąk (często towarzyszącąosobomporuszającymsięnawózku).

9. Sprawdzaniewiedzypowinnoprzebiegaćwsposóbmożliwiezbliżonydotego, jaki jest stosowany wobec studentów pełnosprawnych. Przy czymosoby mające problem z pisaniem winny mieć umożliwione zdawanieegzaminówwformieustnej.Osobom,dlaktórychsamodzielnedotarcienaegzaminywbudynkuzbarieramijestniewykonalne,należyumożliwićprzeprowadzenieegzaminuwmiejscudlanichdostępnym,zzachowaniemrównoważnegosprawdzeniapoziomuwiedzy.


Wskazówki dla osób prowadzących zajęcia dydaktyczne ze studentami niesłyszącymi i słabosłyszącymi

Autor: prof. dr hab. Bogdan Szczepankowski

1. Przedstudentamizniepełnosprawnościąsłuchunależystawiaćtakiesamewymagania,jakprzedinnymistudentami,ponieważzamierzająonizdobyćwyższe wykształcenie, a to uczelnia odpowiada za uzyskany przez nichdyplom.

2. Na zajęciach, w których uczestniczą osoby niesłyszące i niedosłyszące,należy mówić przede wszystkim wyraźnie z normalnym lub minimalniezwiększonym natężeniem głosu (nie krzyczeć!) w normalnym lubminimalnie zwolnionym tempie. W żadnym przypadku nie należynienaturalniezwalniaćtempamówieniaaninieprzejaskrawiaćartykulacji,

5

gdyż wówczas nie uniknie się zniekształceń. Nie należy także w czasiewypowiedzizasłaniaćrękąust,żyćgumy,odwracaćsię itp.Obfityzarostna twarzy zasłaniający usta może osobom niesłyszącym uniemożliwićrozumieniewypowiedzi.

3. Przed rozpoczęciem każdej wypowiedzi należy upewnić się, czy osobyniesłyszącenanaspatrzą.Jeślinie–zwracamynasiebieichuwagęlekkodotykającrękiosobyniesłyszącej,machającdłoniąwjejkierunku(niejesttorozumiane,jakolekceważenie)lub„mrugając”oświetleniemsali.

4. Należy pamiętać o tym, aby twarz wykładowcy była dobrze oświetlona,coułatwiosobomniesłyszącymodczytywaniemowyzust iobserwacjęmimikitwarzy.Nienależystawaćpodsłońce,woknie,awpomieszczeniachtrzebaustawićsięprzodemdooknalubświatłasztucznego.Wzroknależykierować na twarz najbliższej osoby niesłyszącej, aby nawiązać kontaktemocjonalny.

5. Jeśliwzajęciachbierzeudziałtłumaczjęzykamigowego,wartopamiętaćotym,abyniezwracaćsiędotłumacza,leczdowszystkichsłuchaczy,wtymosób niesłyszących. Tłumacz i tak wykona swoje zadanie, a prowadzącyzajęcia swoją postawą podkreśla, że rozmawia ze studentami, a nie ztłumaczem.

6. Wypowiedzi kierowane bezpośrednio do osoby niesłyszącej podczaszajęć lub indywidualnych konsultacji powinny być krótkie i zwięzłe. Jeśliwypowiedź nie zostanie zrozumiana, należy ją powtórzyć używając wmiaręmożliwościinnychsłów.Zdaniapowinnybyćkrótkie,pojedyncze,sformułowania potoczne wspierane naturalną gestykulacją. Jeśli próbanawiązania kontaktu za pomocą mowy okaże się nieskuteczna, należypróbować porozumiewać się na piśmie, posługując się również krótkimi iprostymizdaniami.

7. Jeśliosobaniesłyszącamówi,aleniejesteśmywstaniejejzrozumieć,trzebapodaćjejkartkęidługopismówiąc„proszętonapisać” iwykonującgestpisania.


Wskazówki dla osób prowadzących zajęcia dydaktyczne ze studentami niewidomymi i słabowidzącymi

Autor: Jacek Zadrożny

1. Przed studentami z niepełnosprawnością wzroku należy stawiać takiesamewymagania,jakprzedinnymistudentami,ponieważzamierzająonizdobyćwyższewykształcenie,atouczelniaodpowiadazauzyskanyprzeznichdyplom.

2. Należy dyskretnie zapytać studenta, jak dużo widzi i czy ma dla niegoznaczenie miejsce, jakie zajmuje na sali, oraz jaka pomoc będzie mupotrzebna.

3. Nagrywanie zajęć jest często jedynym sposobem sporządzania notatekprzez osoby niewidome. Zasadniczo prawo autorskie zezwala nanagrywanie zajęć, ale student powinien wykorzystywać je tylko doosobistegoużytku.

7

4. Studentmożeposługiwaćsięróżnymipomocami:notebookiem,maszynąbrajlowską, notatnikiem, pomocami optycznymi, a nawet własnymoświetleniem.Publicznezwracanienatouwagimożegozniechęcić.

5. Studenci niewidomi i słabowidzący powinni otrzymać takie sameinformacje, jak studenci widzący. Prowadzący zajęcia powinien głośnoczytać to samo, co zapisuje na tablicy. Jeżeli jest to możliwe, wartodostarczyć materiały w postaci plików elektronicznych. Prezentacjirysunków, wykresów, diagramów powinien towarzyszyć ich słowny opis. W przypadku przedstawiania eksponatów, makiet, modeli studentpowinienmiećmożliwośćzapoznaniasięzobiektemzapomocądotyku(jeślijesttomożliwe)lubobejrzećgozbliska(studentsłabowidzący).

6. Koniecznym jest, by zadając pytanie precyzował słownie, do kogo jekieruje,ponieważosobaniewidomaniezareagujeaninaspojrzenie,aninawskazaniepalcem.

7. Informacje o wymaganej literaturze należy podawać ze znacznymwyprzedzeniem, ponieważ dla osób niewidomych dotarcie do niej jestbardziejskomplikowaneiczasochłonneniżdlaosóbwidzących.

8. Sprawdzanie wiedzy powinno przebiegać w sposób możliwie zbliżonydo tego, jaki jest stosowany wobec studentów widzących. Dla osóbsłabowidzącychnależyprzygotowaćtestyużywającdużejczcionki,adlaniewidomych–testywformieelektronicznej(któremogąbyćwypełnioneza pomocą komputera) lub w brajlu. Możliwa jest także zmiana formypisemnej egzaminu na formę ustną z zachowaniem równoważnegosprawdzeniapoziomuwiedzy.


Wskazówki dla osób prowadzących zajęcia dydaktyczne ze studentami z niepełnosprawnością mowy

Autor: Andrzej Wójtowicz

1. Przedstudentamizniepełnosprawnościąmowynależystawiaćtakiesamewymagania,jakprzedinnymistudentami,ponieważzamierzająonizdobyćwyższe wykształcenie, a to uczelnia odpowiada za uzyskany przez nichdyplom.

2. Osobom mającym trudności z wymową należy poświęcić więcej czasu iuwagi,utrzymującznimikontaktwzrokowy.

3. Należy zachęcać studenta z problemami w mowie do dalszegoformułowania wypowiedzi – bez poprawiania go, przerywania wy-powiedzi i wyręczania go. Pomagać należy tylko w razie koniecznejpotrzeby, na przykład, podpowiadając trudne słowo, ale nie więcej niżjedno,starającsięrobićtojaknajrzadziej.

9

4. W razie niezrozumienia tego, co student powiedział, nie należypowstrzymywaćsięprzedpoproszeniemopowtórzenieniezrozumiałegofragmentu wypowiedzi. W szczególnie trudnej sytuacji można zadaćstudentowipytaniewymagającekrótkiejodpowiedzi,bądźjedynieruchugłowąwyrażającegopotwierdzenielubzaprzeczenie.

5. Osoby mające problemy z wymową mogą uczestniczyć w zajęciachćwiczeniowych i laboratoryjnych, podczas których student udzielaodpowiedziustnych.Wtakiejsytuacjinależyzwrócićuwagę,bystudentowistworzyć możliwie komfortowe warunki wypowiedzi, przede wszystkimzapewnićciszęiwyeliminowaćstresująceokoliczności.

6. Wsytuacjiwygłaszaniareferatówiprezentacjistudentówzniesprawnościąmowy nie należy zwalniać z publicznego wystąpienia, lecz zachęcić ichdo przygotowania prezentacji multimedialnej wzbogaconej o krótkiekomentarze.Szczegółoweinformacjemogąbyćumieszczonenaslajdach.W przypadku pierwszej prelekcji studenta na uczelni może on wygłosićreferat przed mniejszym audytorium, w obecności kilku kolegów z roku.Matonacelustopniowepokonywaniebarierprzezstudentaizachęceniedowygłaszaniakolejnychprezentacjijużprzedcałągrupa.

7. Zaliczenia i egzaminy osób z problemami wymowy powinny byćprzeprowadzane w takiej samej formie jak dla innych studentów. Tylko wwyjątkowychsytuacjach,kiedykomunikacjaustnajestbardzoutrudniona,należystosowaćformępisemna.

8. Do osób z niesprawnością narządu mowy należy podchodzić w sposóbnaturalny, bez lęku. Obawy i zahamowania mogą sparaliżować zarównowykładowcę,jakistudenta.


Wskazówki dla osób prowadzących zajęcia dydaktyczne ze studentami z zaburzeniami i chorobami psychicznymi

Opracowanie: Katarzyna Skalska w oparciu o materiały i informacje uzyskane z Warszawskiego Domu pod Fontanną

1. Przed studentami doświadczającymi problemów w obszarze zdrowiapsychicznego należy stawiać takie same wymagania, jak przed innymistudentami,ponieważzamierzająonizdobyćwyższewykształcenie,atouczelniaodpowiadazauzyskanyprzeznichdyplom.

2. Jeśli wykładowca nie został poinformowany o chorobie studenta, toniektóre jego zachowania, związane z objawami choroby lub skutkamiprzyjmowanialeków(trudnościwkoncentracjiuwagi,senność,zaburzeniałaknienia, problemy z motywacją i podejmowaniem decyzji) mogąbyć uważane za przejaw złej woli lub lekceważenia wymagań. Dlategojeśli zauważymy tego typu zachowania studenta, warto w rozmowieindywidualnejwyjaśnićichźródło.

11

3. Zachowaniestudentadoświadczającegoostregokryzysumożewzbudziću wykładowcy lęk, niepokój, bezradność. Jeśli się tak dzieje, wartopodjąćpróbę rozmowyzestudentem izapytaćoewentualneproblemyzdrowotne. Jeśli nie przynosi to rezultatu, szukajmy informacji i pomocy w Punkcie Informacyjno–Konsultacyjnym dla Studentów Niepełno-sprawnych.

4. Praca ze studentem powinna być oparta na pełnej odpowiedzialnościstudentazaswojedecyzjeidziałania.Jednakbardzoważnajestatmosferacierpliwości, podmiotowości i życzliwego podejścia. Wyniki na uczelnirzutująbardzoczęstonapoczuciewłasnejwartości,dlategotakważnajestatmosferazrozumienia,gdyosobaniemożesobieporadzićzwymaganiami.

5. Pomocne w przyswajaniu wiedzy może być przedstawianie materiału w różnorodny sposób, wykorzystując np.: pomoce multimedialnie,aktywizująceformypracygrupowej,ćwiczenia.

6. Prowadzącyzajęciamożedodatkowozaproponowaćalternatywneformyprzekazywania wiedzy z wykorzystaniem technologii informacyjnych(e-learning),któremogąbyćprowadzonenaplatformiezdalnegonauczniaWirtualnyKampusUMCS:www.kampus.umcs.lublin.pl.

7. Wsprawdzeniuwiedzymożeokazaćsięprzydatnedzieleniemateriałunamniejszeczęści,atakżemożliwościwyboruformywjakiejbędziezaliczenielubegzamin.

8. Każda pomoc dla studenta powinna być dostosowana do jegoindywidualnych potrzeb. Nie wszystkie osoby chorujące psychiczniepotrzebujątakiegosamegotraktowania.


Zrzeszenie Studentów Niepełnosprawnych „Alter Idem”

Zrzeszenie Studentów Niepełnosprawnych„Alter Idem” jest organizacją studencką zrzeszającąna równych prawach niepełnosprawnych jakipełnosprawnychstudentówUniwersytetuMariiCurie–SkłodowskiejwLublinie.Działalnośćrozpoczęliśmywmaju2009r.

Naszymgłównymcelemjestdążeniedoosiągnię-cia integracji studentów z niepełnosprawnościamiz grupą rówieśniczą. Współorganizując kursy, szko-lenia,wyjazdyadaptacyjnestaramysięaktywizowaćstudentów z niepełnosprawnościami oraz stwarzaćwarunki, dzięki którym nawiązują się nowe znajo-mości, a także przyjaźnie. Angażujemy się równieżwdziałalnośćukierunkowanąnaznoszeniebarierwśrodowiskuakademickim.

Reprezentujemy także interesy studentów z niepełnosprawnościami przedwładzamirektorskimiiinnymijednostkamiuczelniorazwspółpracujemyz Fundacją Absolwentów UMCS, samorządami studenckimi i organizacjami zinnychuczelniopodobnymprofiludziałaniajaknaszeZrzeszenie.

13

Zespół ds. Studentów Niepełnosprawnych

JednymzzadańZespołuds.StudentówNiepełnosprawnychjestwspieraniestudentówniepełnosprawnychwprocesiestudiowania.Proponujemyformywsparcia,którychcelemjestwyrównywanieszansedukacyjnychstudentów,którzy z racji niepełnosprawności wymagają większego zaangażowania wrozwinięcieswojegopotencjału.

Proponujemystudentomnastępująceformywsparcia:• specjalistycznytransportnauczelnię,• pomocasystentadydaktycznego,• szkoleniazzakresurozwojuosobistego,• lektoratyjęzykaangielskiego,• wyjazdyszkoleniowe,• wyjazdadaptacyjny,• wypożyczalniasprzętu,• poradyprawne,• poradypsychologiczne,• klubpsychoedukacji,• literaturaspecjalistyczna,• zajęciasportowe.

Ważnym zadaniem Zespołu jest wspieranie kadry akademickiej w procesiekształcenia studentów z różnymi rodzajmi niepełnosprawności. Dlategoprosimyokontaktwprzypadkupojawieniasiępytańlubwątpliwości.

SiedzibaZespołuds.StudentówNiepełnosprawnych

DomStudencki„Babilon”ul.Radziszewskiego17/9

20-036Lublintel:815375890

[email protected]


ZawartośćmerytorycznabroszuryzostałaopracowanaprzezFundacjęInstytutRozwoju Regionalnego w ramach projektu EFS EQUAL, finansowanego ześrodkówUE,orazprzezPunkt Informacyjno–KonsultacyjnydlaStudentówNiepełnosprawnychUMCS.

15

SiedzibaZespołuds.StudentówNiepełnosprawnych

DomStudencki„Babilon”ul.Radziszewskiego17/9

20-036Lublintel:815375890

[email protected]

PORADNIK DLA NAUCZYCIELI...

Documents

Transcript of PORADNIK DLA NAUCZYCIELI...