Polonistyczne peregrynacje. Arkusze maturalne z języka polskiego - Katarzyna Fiałkowska

Katarzyna Anna Fia³kowska

Polonistyczne peregrynacje.

Arkusze maturalne z jêzyka polskiego

Redaktor wydania:

Zdzis³aw G³owacki

Redakcja techniczna, opracowanie graficzne i ³amanie:

Robert Ciechanowski, RC PRO [email protected]

Ilustracje:

Katarzyna Danielewska

Korekta:

Iwona Cieœlak

Projekt ok³adki:

Miros³aw G³odkowski, Zdzis³aw G³owacki

Ksi¹¿ka jest zbiorem materia³ów pomocniczych maj¹cych na celu przygotowanie maturzystów doczêœci pisemnej egzaminu zewnêtrznego z jêzyka polskiego przeprowadzanego zgodnie z zasada-mi nowej matury, obowi¹zuj¹cymi od 2005 roku. Teksty do poziomu podstawowego (arkusz I) zo-sta³y wybrane z uwzglêdnieniem podstawy programowej. W poziomie rozszerzonym (arkusz II)znalaz³y siê utwory wykraczaj¹ce poza podstawê, których równie¿ mo¿na siê spodziewaæ na egza-minie maturalnym.

© Copyright by Oficyna Wydawnicza „Tutor”

Wydanie I. Toruñ 2004 r.

Oficyna Wydawnicza „Tutor”

87-100 Toruñ, ul. Piskorskiej 7L, tel./fax (0-56) 65-999-55

Internetowa Ksiêgarnia Wysy³kowa: www.tutor.edu.pl

Druk i oprawa: Toruñskie Zak³ady Graficzne „Zapolex” Sp. z o.o.

ISBN 83-89563-13-4

2

Spis treœci

Wstêp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Poziom podstawowy

Przyk³ad 1. Poziom podstawowy (arkusz I)

¯egnajcie wyspy!, Czes³aw Mi³osz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Obraz króla i szlachcica w satyrze Do króla— dokonaj interpretacji wiersza I. Krasickiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Œmieræ a los ¿yj¹cych— interpretacja wiersza Kot w pustym mieszkaniu Wis³awy Szymborskiej . . . . . . . . 15

Modele odpowiedzi i schematy oceniania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17


Œmieræ bez pogrzebu, Igor T. Miecik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Modlitwa tu³acza — rozwiñ temat na podstawie wierszyMoja piosnka (II) C.K. Norwida i Hymn (Smutno mi, Bo¿e) J. S³owackiego . . . . . . . . 29

Dwa sposoby literackiego kreowania heroizmu— interpretacja porównawcza fragmentów Nad Niemnem E. Orzeszkowej . . . . . . . 32



Olimpijskie zabawy, Czes³aw Mi³osz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

Obywatelska i patriotyczna refleksja w wierszach W. Potockiego — rozwiñ tematw oparciu o utwory Nierz¹dem Polska stoi oraz Pospolite ruszenie . . . . . . . . . . . . 46

Obraz wsi i jej mieszkañców w literaturze — analiza i interpretacja porównawczafragmentów Ch³opów W. Reymonta i Ferdydurke W. Gombrowicza . . . . . . . . . . . 48


3


Taneczny implant, M. £ukaszewicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

Odwo³uj¹c siê do wybranych fragmentów Potopu i znajomoœci ca³ego dzie³aoraz kreacji Kmicica i Radziwi³³a, wyjaœnij istotê manipulacji jêzykowej . . . . . . . . . 64

Uniwersalnoœæ poezji — rozwiñ temat dokonuj¹c interpretacji i analizywiersza J. Tuwima Rzecz Czarnoleska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67



Rzymski profil, Z. Pietrasik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

Motyw danse macabre w œredniowieczu i wspó³czeœnie— porównaj kreacje œmierci zawarte w Rozmowie Mistrza Polikarpa ze œmierci¹oraz w Wywiadzie M. Bia³oszewskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

O ró¿nych sposobach umierania w czasach nieheroicznych — rozwiñ tematw oparciu o fragmenty Zd¹¿yæ przed Panem Bogiem H. Krall . . . . . . . . . . . . . . . 87



Dwie nogi i koniec, K. Janowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

Dwa sposoby prezentacji tytu³owej bohaterki — rozwiñ tematw oparciu o wybrane fragmenty Po¿egnania z Mari¹ T. Borowskiego . . . . . . . . . . 104

S³ów kilka o poecie — dokonaj interpretacji porównawczejwierszy T. Ró¿ewicza Kto jest poet¹ oraz Przyszli ¿eby zobaczyæ poetê . . . . . . . . . 105

Modele odpowiedzi i schematy oceniania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

Poziom rozszerzony

Przyk³ad 1. Poziom rozszerzony (arkusz II)

Analiza i interpretacja wiersza Wis³awy Szymborskiej Przy winie . . . . . . . . . . . . 116

Patriotyzm w obliczu wojny — przedstaw tê postawê, wykorzystuj¹c fragmentpowieœci Henryka Sienkiewicza Ogniem i mieczem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117


4


Analiza i interpretacja porównawcza Trenu X Jana Kochanowskiegoi wiersza Urszula Kochanowska Boles³awa Leœmiana . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

Cz³owiek pod w³adz¹ despotyzmu. Przedstaw problem,wykorzystuj¹c opowiadanie Antoniego Czechowa Kameleon . . . . . . . . . . . . . . 128



Analiza i interpretacja wiersza Konstantego Ildefonsa Ga³czyñskiego Serwus, madonna . . 139

Wartoœæ pieniêdzy. Zrealizuj zagadnienie, wykorzystuj¹c fragmenty powieœciStefana ¯eromskiego Wierna rzeka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140



Analiza i interpretacja wiersza S. Grochowiaka Modlitwa . . . . . . . . . . . . . . . . 150

Spo³eczne podzia³y. Zrealizuj temat, wykorzystuj¹c fragment powieœciHonoriusza Balzaca Ojciec Goriot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151



Analiza i interpretacja wiersza E. Stachury Wêdrówk¹ ¿ycie jest cz³owieka . . . . . . . 159

Rola sztuki i artysty. Porównaj pogl¹dy Stanis³awa Przybyszewskiegozawarte we fragmentach Confiteora i ks. Józefa Tischnera w eseju Sztuka . . . . . . . . . 160



Analiza i interpretacja wiersza Adama Asnyka Do m³odych . . . . . . . . . . . . . . . 170

Od marmuru do dzie³a sztuki. Na podstawie fragmentów powieœci Irvinga StoneUdrêka i ekstaza przedstaw etapy twórczego myœlenia o rzeŸbie . . . . . . . . . . . . 171


Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178

5

Informacja o autorce

Katarzyna Anna Fia³kowska jest absolwentk¹ Wydzia³u Humanistycznego(kierunek filologia polska) Uniwersytetu Miko³aja Kopernika w Toruniu. Jestpolonistk¹ w I LO im. Miko³aja Kopernika w Toruniu; w 2002 roku uzyska³a sto-pieñ nauczyciela dyplomowanego. Od 2000 roku jest egzaminatorem Central-nej Komisji Egzaminacyjnej w Warszawie. Oprócz pracy dydaktycznej zajmujesiê tak¿e konstruowaniem skorelowanych programów edukacyjnych.

Jest autork¹ wielu publikacji edukacyjnych dotycz¹cych jêzyka polskiegooraz problemów wychowawczych w pracy z m³odzie¿¹. Oprócz literatury i na-uki o jêzyku interesuje siê teatrem, dramatem i filmem XX wieku. W wolnychchwilach siêga po dobr¹ ksi¹¿kê, lubi d³ugie spacery z córk¹ i z psem, a w czasiewakacji s³oneczn¹, nadba³tyck¹ pla¿ê i szum morza.

6

Wstêp

Peregrynacje polonistyczne to zbiór materia³ów pomocniczych dla uczniów przygoto-wuj¹cych siê do nowej formy matury, która bêdzie obowi¹zywa³a od 2005 roku. Z tegoopracowania mog¹ tak¿e korzystaæ nauczyciele poloniœci, którzy zechc¹ wprowadziæprzyk³ady tu prezentowane do swoich æwiczeñ.

Egzamin maturalny z jêzyka polskiego sk³ada siê z czêœci ustnej oraz z czêœci pi-semnej.

Ksi¹¿ka ta jest zbiorem æwiczeñ, które maj¹ pomóc w przygotowaniu siê do czêœci pi-semnej egzaminu zewnêtrznego z jêzyka polskiego. Czêœæ pisemna egzaminu dzieli siê na:

1. egzamin sprawdzaj¹cy rozumienie czytanego tekstu i umiejêtnoœæ pisaniaw³asnego tekstu na poziomie podstawowym;

2. egzamin sprawdzaj¹cy umiejêtnoœæ pisania w³asnego tekstu na poziomie roz-szerzonym.

Teksty do poziomu podstawowego (arkusz I) wybra³am z uwzglêdnieniem podsta-wy programowej. W poziomie rozszerzonym (arkusz II) znalaz³y siê utwory wykra-czaj¹ce poza podstawê, gdy¿ takich nale¿y siê spodziewaæ w tej czêœci egzaminu ma-turalnego.

W modelach odpowiedzi podane s¹ interpretacje fragmentów dzie³ lub wierszy,które wybra³am do zadañ. Obok has³a „rozwiniêcie tematu” jest informacja o maksy-malnej liczbie punktów, jak¹ mo¿na uzyskaæ. W rozwiniêciu zaœ, proponowanymprzeze mnie, tych punktów jest wiêcej. Przewidujê, ¿e dany tekst mo¿na interpreto-waæ zgodnie z tematem, bior¹c pod uwagê ró¿ne aspekty dzie³a.

Ufam, ¿e ten zbiór æwiczeñ spe³ni oczekiwania uczniów i nauczycieli polonistów.

Autorka

7

Poziom podstawowy 1.¯egnajcie wyspy!

8


Czêœæ I — rozumienie czytanego tekstu

Przeczytaj uwa¿nie tekst, a nastêpnie odpowiedz na pytania. Odpowiadaj tylko napodstawie tekstu i tylko w³asnymi s³owami. Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jesteœproszony.1

¯egnajcie wyspy!Czes³aw Mi³osz

1. Na³adowane poezj¹ s³owo wyspa wabi, przyci¹ga, obiecuje. Wyspa tajemnicza Ju-les Verne’a to dobry tytu³, tylko ¿e ka¿da wyspa jest tajemnicza. Nawet dla ¿eglar-skich, wyspiarskich Greków — przygody Odyseusza to przecie¿ wêdrówka od wy-spy do wyspy, a ka¿da ma swoj¹ osobliwoœæ. Jedna jest zamieszkana przez cyklopów,inna jest siedzib¹ boga wiatrów, Eola, wyspa Aiaia nale¿y do bogini Kirke, zdolnej za-mieniaæ ludzi w wieprze, na Thrinakii pas¹ siê wo³y boga Heliosa. Odyseusz wresz-cie trafia na Ogyggiê, posiad³oœæ nimfy Kalypso, która tak sobie w nim upodoba³a, ¿etrzyma go przez siedem lat i ofiarowuje mu nieœmiertelnoœæ, ale wêdrowiec têskni doswojej rodzinnej wyspy, Itaki, i od nieœmiertelnej nimfy woli œmierteln¹ ma³¿onkê Pe-nelopê. Los jego odmienia siê, kiedy wreszcie l¹duje na wyspie króla Feaków —wed³ug podañ mia³a to byæ Korkyra, czyli Korfu. Bêd¹c na Korfu, ja, przybyszz pó³nocy, odwiedzi³em zatoczkê, do której ostatkiem si³ mia³ dop³yn¹æ, ju¿ bez swo-jej tratwy, Odyseusz. Rzeki, w której pra³a bieliznê królewna Nauzykaa, nie zna-laz³em.

2. W œwiadomoœci kulturalnej Europejczyków dzia³a mit Wysp Szczêœliwych, byæmo¿e dlatego ponêtnych, ¿e oddzielonych wod¹ od historii. Arystokraci i ich damyca³kiem chyba w porê, tu¿ przed Rewolucj¹, wybrali podró¿ na obrazie Watteau Od-

jazd na Cyterê, czyli na wyspê Afrodyty. Ale idealne spo³eczeñstwo równie¿ umiesz-czano na wyspie, jak to zrobi³ Tomasz Morus, nazywaj¹c j¹ utopi¹, a te¿ Krasicki,u którego wyspa nazywa siê Nippu. Tylko na wyspie móg³ odprawiaæ swoje czaryProspero w Burzy Szekspira, i tylko tam znaki w jego czarodziejskiej ksiêdze dawa³ymu w³adzê nad s³u¿¹cymi mu Arielem i Kalibanem. Potê¿ny odzew uczuciowy znaj-

1Tekst poleceñ z: Informator maturzysty od 2005 roku z jêzyka polskiego.

9

dowa³a, pocz¹wszy od Robinsona Crusoe, wyspa bezludna — po¿¹dana przez ka¿de-go, komu ludzkoœæ zanadto da³a siê we znaki. Na wyspach chowali swoje skarby pira-ci. Wyspê skarbów Stevensona pokazuj¹ jako niedu¿¹ wysepkê w archipelagubrytyjskich Virgin Islands. Tu¿ ko³o trochê wiêkszej, Tortoli. W ci¹gu ostatnich parustuleci dojrzewa te¿ mit beztroskiego ¿ycia prymitywnych mieszkañców wysp: pal-my, s³oñce, niebieskie morze, czego chcieæ wiêcej. Przyczyni³ siê do tego ameryka-ñski pisarz Herman Melville, który w m³odoœci, bêd¹c marynarzem na statku wielo-rybniczym, zdezerterowa³ i przez kilka miesiêcy ¿y³ szczêœliwie wœród ³agodnychkanibali na wyspie w archipelagu Marquezów. Powieœæ, w dwudziestym wieku filmy(pamiêtam Bia³e cienie!), wykorzystuj¹ trochê maœlane têsknoty, które doczeka³y siête¿ parodii: „Na dalekich wyspach Fid¿i albo Hawajach/ Na Samoa albo Isle deCook/ Mieszka³ dzielny kapitan Papaway/ Gryz³ orzechy i Murzynów t³uk³”. (Sk¹dto? Nikt chyba nie zgadnie).

3. A¿ wreszcie wyspy obj¹³ w posiadanie wielki biznes turystyczny, rozpowszech-niaj¹c ponêtne broszury. Na drug¹ po³owê stulecia przypada najwiêksze chyba nasile-nie podró¿y do wielkich miêdzynarodowych hoteli, które na wyspach pobudowano.Chyba to siê ju¿ przesili³o albo nied³ugo przesili, je¿eli s¹dziæ po tym, czym szybkostaj¹ siê te kawa³ki l¹du. Zdarzy³o mi siê byæ w œrodku ruchu ulicznego w godzinieszczytu na jednej z wysp francuskich Antyli. Nie lepiej ni¿ w Pary¿u.

(Cz. Mi³osz, ¯egnajcie wyspy, [w:] Piesek przydro¿ny, Znak, Kraków 1997)

Zadania do tekstu

1. Wypisz nazwy wysp pojawiaj¹ce siê w artykule oraz ich mieszkañców.

2. Z jakim przymiotnikiem autor artyku³u zestawia rzeczownik „wyspa”? Wyjaœnij, jakrozumiesz to okreœlenie.

3. Kto jest bohaterem 1. akapitu? Sk¹d znasz tê postaæ?

4. Jak okreœla siebie autor? Dlaczego?

5. Czego szuka³ na Korfu Cz. Mi³osz? Co znalaz³? Co okaza³o siê legend¹?

6. Jak rozumiesz zdanie: „W œwiadomoœci kulturalnej Europejczyków dzia³a mit WyspSzczêœliwych (...)”.

7. Co sta³o siê z arystokracj¹ i damami przed rewolucj¹? Jak zosta³o to przedstawionew sztuce?

8. W akapicie 2. padaj¹ tytu³y lub nazwiska autorów, którzy wykorzystali w swojej twór-czoœci motyw wyspy. Wymieñ te nazwiska oraz tytu³y ksi¹¿ek.

10 Katarzyna Anna Fia³kowska

10

9. Z jakich przyczyn pisarze wy¿ej wymienieni i inni, Tobie znani, umieszczaj¹ akcjê swychutworów na wyspach? Podaj dwie przyczyny — w odpowiedzi wykorzystaj akapit 2.

10. Jaki mit kszta³tuje siê „w ci¹gu ostatnich paru stuleci”? Scharakteryzuj go.

11. Opisz przygodê Hermana Melville’a.

12. Co dotknê³o wyspy w drugiej po³owie stulecia?

13. Jak dziœ wygl¹daj¹ Wyspy Szczêœliwe? Kto na nich panuje?

14. W kontekœcie ca³ego eseju i akapitu 3. wyjaœnij znaczenie tytu³u. Z jakim zjawiskiem,zwi¹zanym z wyspami, ¿egna siê autor?

Czêœæ II — pisanie w³asnego tekstu

Temat 1. Obraz króla i szlachcica w satyrze Do króla — dokonaj interpretacjiwiersza I. Krasickiego

Do królaIgnacy Krasicki

(fragmenty)

Im wy¿ej, tym widoczniej2. Chwale lub naganiePodpadaj¹ królowie, najjaœniejszy panie!Satyra prawdê mówi, wzglêdów siê wyrzeka.Wielbi urz¹d, czci króla, lecz s¹dzi cz³owieka.Gdy wiêc ganiê zdro¿noœci i zdania mniej baczne3,Pozwolisz, moœci królu, ¿e od ciebie zacznê.Jesteœ królem, a czemu nie królewskim synem4?To niedobrze; krew pañska jest zaszczyt przed gminem5.Kto siê w zamku urodzi³, niech ten w zamku siedzi;

Arkusze maturalne z jêzyka polskiego 11

2im wy¿ej, tym widoczniej — im kto wy¿ej wyniesiony w spo³ecznej hierarchii, tym uwa¿niej obserwo-wany.

3mniej baczne — pochopne, nierozwa¿ne.

4nie królewskim synem — Poniatowski by³ synem kasztelana krakowskiego.

5gminem — tu: ogó³ szlachty

11

Z tegoæ powodu nasi szczêœliwi s¹siedzi.Bo natura na rz¹dczych pokoleniach6 zna siê:Inszym powietrzem ¿ywi siê, insz¹ straw¹ pasie.St¹d rozum bez nauki, st¹d bieg³oœæ bez pracy;M¹drzy, rz¹dni, wspaniali, mocarze junacy —Wszystko im ³atwo idzie, a chocia¿by któryOdstrychn¹³7 siê na moment od swojej naturyZnowu siê do niej wróci, a dobrym koniecznieByæ musi i szacownym w potomnoœci wiecznie. (...)Tyœ królem, czemu nie ja? Mówi¹c miêdzy nami,Ja siê nie bêdê chwali³, ale przymiotamiNiez³ymi zaszczycam. Jestem Polak rodem,A do tego i szlachcic, a choæbym i miodemSzynkowa³, tak jak niegdyœ ów bartnik w Kruszwicy8,Czemu¿ bym nie móg³ osieœæ na twej stolicy?Jesteœ królem — a by³eœ przedtem moœci panem9;To grzech nieodpuszczony. Ka¿demu, który stanemPrzedtem siê z tob¹ równa³, a teraz czciæ musi,Nim powie: „najjaœniejszy”, pierwej siê zakrztusi;I choæ siê przyzwyczai³, przecie¿ go to ³echce:Usty ciê czci, a sercem szanowaæ ciê nie chce. (...)Zaw¿dy to lepiej by³o, kiedy cudzy10 rz¹dzi³.Czyñ, co mo¿esz, i dzie³mi s¹siadów zadziwiaj,Szczep nauki, wznoœ handel i kraj uszczêœliwiaj —Choæ wiedz¹, chocia¿ czuj¹, ¿eœ jest tronu godny,Nie masz chrztu, co by zmaza³ twój grzech pierworodny11. (...)�le to wiêc, ¿eœ jest Polak; Ÿle, ¿eœ nie przychodzieñ;To gorsza (luboæ, prawda, poprawiasz siê co dzieñ) —Przecie¿ muszê wymówiæ, wybacz, ¿e nie pieszczê —Powiem wiêc bez ogródki: oto m³odyœ jeszcze.Piêknie¿ to, gdy na tronie sêdziwoœæ siê mieœci;


6rz¹dczych pokoleniach — dynastiach panuj¹cych.

7odstrychn¹³ — odszed³, odst¹pi³.

8bartnik w Kruszwicy — legendarny Piast.

9moœci pan — skrót tytu³u grzecznoœciowego „mi³oœciwy pan”, przys³uguj¹cy ka¿demu szlachcicowi.

10cudzy — obcy, z obcej dynastii.

11grzech pierworodny — tzn. szlacheckie, a nie królewskie pochodzenie króla.

12

Tyœ nañ wst¹pi³ maj¹c lat tylko trzydzieœci12,Bez siwizny, bez zmarszczków: zaka³13 to nie lada.Wszak siwizna zwyczajnie talenta posiada,Wszak w zmarszczkach rozum mieszka, a gdzie broda siwa,Tam wszelka doskona³oœæ zwyczajnie przebywa. (...)To ju¿ trzy, com ci w oczy wyrzuci³, przywary.A czwarta jaka bêdzie, mi³oœciwy panie?O sposobie rz¹dzenia niedobre masz zdanie.Król nie cz³owiek. To prawda, a ty nie wiesz o tym;Wszystko ci siê coœ marzy o tym wieku z³otym14.Nie wierz bajkom! B¹dŸ takim, jacy byli drudzy.Po co tobie przyjació³? Niech ciê wielbi¹ s³udzy.Chcesz, aby ciê kochali? Niech siê raczej boj¹.Có¿eœ zyska³ dobroci¹, ³agodnoœci¹ twoj¹?Zdzieraj, a bêdziesz mo¿nym, gnê, a bêdziesz wielkim;Trwale siê ubezpieczysz. (...)Ksiêgi lubisz i w ludziach kochasz siê uczonych,I to Ÿle. Porzuæ mêdrków zaba³amuconych.¯aden siê naród ksiêg¹ w moc nie przysposobi³:M¹dry przedysputowa³, ale g³upi pobi³. (...)

(I. Krasicki, Do króla, [w:] Antologia poezji polskiej od œredniowiecza do romantyzmu,Wyd. Kram, Warszawa 1993)

Temat 2. Œmieræ a los ¿yj¹cych — interpretacja wiersza Kot w pustym mieszka-niu Wis³awy Szymborskiej

Kot w pustym mieszkaniuWis³awa Szymborska

Umrzeæ — tego nie robi siê kotu.Bo co ma pocz¹æ kot w pustym mieszkaniu.Wdrapywaæ siê na œciany.


12lat trzydzieœci — w momencie elekcji w 1764 r. Poniatowski mia³ 32 lata.

13zaka³ — wada.

14wiek z³oty — Poniatowski pragn¹³, aby jego rz¹dy by³y „z³otym wiekiem” kultury polskiej.

13

Ocieraæ miêdzy meblami.Nic niby tu niezmienione,a jednak pozamieniane.Niby nieprzesuniête,a jednak porozsuwane.I wieczorami lampa ju¿ nie œwieci.

S³ychaæ kroki na schodach,ale nie te.Rêka, co k³adzie rybê na talerzyk,tak¿e nie ta, co k³ad³a.Coœ siê tu nie zaczynaw swojej zwyk³ej porze.Coœ siê tu nie odbywajak powinno.Ktoœ tutaj by³ i by³,a potem nagle znikn¹³i uporczywie go nie ma.

Do wszystkich szaf siê zajrza³o.Przez pó³ki przebieg³o.Wcisnê³o siê pod dywan i sprawdzi³o.Nawet z³ama³o zakazi rozrzuci³o papiery.Co wiêcej jest do zrobienia.spaæ i czekaæ.

Niech no on tylko wróci,niech no siê poka¿e.Ju¿ on siê dowie,¿e tak z kotem nie mo¿na.Bêdzie siê sz³o w jego stronêjakby siê wcale nie chcia³o,pomalutku, na bardzo obra¿onych ³apach.I ¿adnych skoków pisków na pocz¹tek.

(W. Szymborska, Kot w pustym mieszkaniu, [w:] Jêzyk polski. Podrêcznik do jêzyka pol-

skiego, Wyd. Znak, Kraków 2002)


14

MODELE ODPOWIEDZI I SCHEMATY OCENIANIAZadanie sprawdzaj¹ce rozumienie czytanego tekstu — ¯egnajcie wyspy.

Model zawiera przewidywane odpowiedzi. Odpowiedzi ucznia mog¹ przybieraæ ró¿n¹ for-mê jêzykow¹, ale ich sens musi byæ synonimiczny wobec modelu. Oceniaj¹c pracê ucznia, na-le¿y stosowaæ punktacjê z modelu.

Uwaga: za pe³n¹ odpowiedŸ przyznaje siê maksymaln¹ liczbê punktów, za niepe³n¹ —wskazan¹ w rubryce „punkty cz¹stkowe”. Nie nale¿y przyznawaæ po³ówek punktów. Za brakodpowiedzi lub odpowiedŸ b³êdn¹ nie przyznaje siê punktów15.

Nr

zadaniaOdpowiedzi

Maksy-

malna

liczba

punktów

Punkty

cz¹st-

kowe

1. np.

l wyspa Aiaia — bogini Kirke,

l wyspa Itaka — Penelopa,

l wyspa Ogyggia — nimfa Kalypso,

l wyspa Korkyra (Korfu) — król Feaków,

l wyspa Cytra — Afrodyta

1 0

2. szczêœliwe; np. To okreœlenie sk³ania do myœlenia, ¿e wyspajako miejsce jest czymœ dobrym dla jej mieszkañców. Wyspêszczêœliw¹ mo¿na porównaæ do takich krain jak Arkadia czyEden.

2 1

3. Odyseusz; np. epos Homera Iliada — tu Odys by³ opisany jakodzielny wojownik oraz autor „konia trojañskiego”; epos Home-ra Odyseja — tu zaœ ukazana by³a wêdrówka Odysa do ojczy-zny i przygody podczas tej wêdrówki.

2 1

4. przybysz z pó³nocy; np. Cz. Mi³osz to polski poeta, prozaik i hi-storyk literatury. Nazywa siebie w ten sposób, gdy¿ znalaz³szysiê na Korfu, czuje siê cz³owiekiem pó³nocy, tzn. innego klima-tu, innej kultury.

2 1

5. np. Szuka³ rzeki, w której królewna Nauzykaa pra³a bieliznê.To jednak historia nale¿¹ca do legend. Autor znalaz³ zatoczkê,do której dop³yn¹³ Odyseusz, nie korzystaj¹c z tratwy.

1 0

6. np. Wyspa jako miejsce wyodrêbnione, bezpieczne, wolne odtrosk dnia codziennego, beztroskie.

1 0


15Tekst z: Informator maturalny od 2005 roku z jêzyka polskiego.

15

Nr

zadaniaOdpowiedzi

Maksy-

malna

liczba

punktów

Punkty

cz¹st-

kowe

7. np. Podró¿owali. Przedstawia to obraz Watteau Odjazd na Cy-

terê.1 0

8. np.

l Tomasz Morus — Utopia,

l Ignacy Kracicki — Miko³aja Doœwiadczyñskiego przy-

padki,

l William Szekspir — Burza,

l Daniel Defoe — Robinson Crusoe,

l Steven Stevenson — Wyspa skarbów,

l Melville Herman — Moby Dick, czyli Bia³y Wieloryb

2 1

9. np.

l ucieczka przed zawirowaniami historycznymi,

l zmêczenie cywilizacj¹,

l kryjówka dla cennych rzeczy, ukrycie skarbu,

l beztroskie ¿ycie

2 1

10. np. Powsta³ mit szczêœliwego ¿ycia rdzennych mieszkañcówwysp, którzy egzystuj¹ wœród palm, ciesz¹ siê s³oñcem i mo-rzem. Ich ¿ycie wydaje siê obserwatorowi z zewn¹trz beztro-skie i bezstresowe.

1 0

11. np. H. Melville pracuje jako m³ody ch³opak na statku wieloryb-niczym. Ucieka z niego i przez jakiœ czas ¿yje beztrosko na wy-spie w archipelagu Marquezów, wœród kanibali.

1 0

12. np. boom cywilizacji 1 0

13. np. Dziœ Wyspy Szczêœliwe to baza hotelowo-turystyczna. Wy-spy zosta³y niepodzielnie opanowane przez biznes turystyczny.

1 0

14. np. Autor ¿egna siê z mitem wysp bezludnych, zapomnianychprzez ludzi, na których mo¿na by³o, w przesz³oœci, odetchn¹æ„dzikim” powietrzem i spojrzeæ na „nieujawnion¹” przyrodê.

2 1

Razem 20


16

Polonistyczne peregrynacje. Arkusze maturalne z języka polskiego - Katarzyna Fiałkowska

Documents

Transcript of Polonistyczne peregrynacje. Arkusze maturalne z języka polskiego - Katarzyna Fiałkowska