POLITYKA KLIMATYCZNA UE A ROZWÓJ POLSKIEJ...

Piotr Jeowski

POLITYKA KLIMATYCZNA UE AROZWJ

POLSKIEJ ENERGETYKI KONWENCJONALNEJ

Wprowadzenie

Regulacje klimatyczno-energetyczne UE wywieraj ogromny wpyw nakierunki rozwoju polskiej energetyki konwencjonalnej, energetyki odnawialnej (OZE) iener-getyki jdrowej, atake nainne postrzeganie gazownictwa iefektywnoci energetycz-nej. Polska stoi przed wielkimi wyzwaniami wzakresie rozwoju energetyki zgodnego zzasadami rozwoju zrwnowaonego ipolityki klimatycznej UE. Wszczeglnoci wysokie skoszty ambicji klimatycznych UE, ktre wsposb nieproporcjonalny do innych pastw UE obciaj nasz energetyk igospodark, przede wszystkim ze wzgldu najednostronno polskiego bilansu energetycznego napoziomie krajo-wego zuycia energii pierwotnej. Polska musi ponie wielki wysiek, aby przysto-sowa si do wymogw, jakie narzucaj stare inowe regulacje UE.

Wsytuacji ostrego kursu UE nadekarbonizacj gospodarki irosnce wymogi emisyjne energetyka konwencjonalna wPolsce ma ograniczone moliwoci rozwoju. Do tego dochodzi zapnienie rozwoju infrastruktury energetycznej wzakresie r-de energii elektrycznej icieplnej, sieci przesyowych irozdzielczych. Zapnienie obejmuje take energetyk odnawialn, ktra znajduje si instatu nascendi. Rwnie poziom efektywnoci energetycznej pozostawia wiele do yczenia zarwno wzakre-sie sprawnoci przetwarzania nonikw energii, jak istanu oraz sprawnoci odbior-nikw energetycznych iurzdze kontrolno-pomiarowych. Zbieg tych okolicznoci otwiera przestrze dla powtarzajcych si kon!iktw Polski zUE.

Gospodark czeka wielki wysiek ekonomiczny, aby zmodernizowa konwencjo-naln elektroenergetyk iciepownictwo oraz przeprowadzi je bezpiecznie przez nastpne lata. Wprzeciwnym razie moe doj do zagroenia bezpieczestwa dostaw energii, poniewa ani OZE, ani poprawa efektywnoci nie wystarcz nauzupenienie ubytku dostaw ze rde konwencjonalnych. Modernizacja wymaga pokonania nie

138 Piotr Jeowski

tylko barier ekonomicznych, organizacyjnych itechnicznych, lecz take uzyskania spoecznej akceptacji przemian energetyki konwencjonalnej.

Autor podejmuje gwne problemy funkcjonowania irozwoju polskiej energe-tyki konwencjonalnej, ze szczeglnym uwzgldnieniem technicznych iekonomicz-no-spoecznych skutkw handlu emisjami CO2 idyrektyw emisyjnych oraz oceny potrzeb "nansowych zwizanych zmodernizacj irozwojem rde orazsieci1. Pro-blemy polskiej energetyki konwencjonalnej zostan pokazane natle uwarunkowa zewntrznych, czyli regulacji klimatyczno-energetycznych UE obejmujcych stare dyrektywy emisyjne, pakiet 3x20 inajnowsze zmiany puapw emisyjnych. Autor nie podejmuje problemw gazownictwa, odnawialnych rde energii (OZE), efek-tywnoci energetycznej ifunkcjonowania rynkw energii.

1. Polityka klimatyczno-energetyczna UE

astan polskiej energetyki

Polityka energetyczna UE stanowi zmieniajcy si zesp regulacji systemu prawa, struktur organizacyjnych, systemw regulacyjnych, instrumentw ochrony rodowiska iklimatu, cen i taryf oraz mechanizmw ekonomiczno-"nansowych. Polityka energetyczna UE stawia sobie nastpujce gwne cele: zapewnienie krtko- i dugookresowego bezpieczestwa energetycznego oraz

tworzenie wewntrznego rynku gazu ienergii elektrycznej ze zwikszeniem nie-zalenoci iuprawnie regulatorw energetyki,

zapewnienie konkurencyjnoci gospodarki UE poprzez minimalizacj cen ener-gii wwarunkach samo"nansowania sektorw energetycznych,

ochron rodowiska poprzez minimalizacj szkodliwoci technologii energetycz-nych dla rodowiska iklimatu Ziemi,

popraw efektywnoci energetycznej2.Zaoenia ekologiczne i klimatyczne powoduj, e polityka energetyczna UE

jest wzasadzie czci polityki ekologicznej UE, ktra uwzgldnia zasady rozwoju zrwnowaonego, tojest uznania nadrzdnoci wymogw ekologicznych wprocesie rozwoju spoeczno-gospodarczego, oraz wymagania dotyczce ochrony klimatu,

1 Opracowanie jest fragmentem badania statutowego Katedry Ekonomii rodowiska iZasobw Natural-nych w2010 r. pt. Wspczesne uwarunkowania wdraania rozwoju zrwnowaonego. Europa awiat, cz. 3: Uwarunkowania rozwoju polskiej energetyki wwietle polityki klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej.

2 J.Chojnowski, Zapotrzebowanie naenergi, efektywne jej wykorzystanie oraz ceny wPolsce iUnii Euro-pejskiej, Rynek Energii 2007, nr4; A.akomiak, Polityka ekologiczna pastw Unii Europejskiej, Rynek Energii 2005, nr12.

Polityka klimatyczna UE arozwj polskiej energetyki konwencjonalnej 139

zwizane zrealizacj porozumienia zKyoto, auznajce katastro"czne opinie pew-nej czci klimatologw. Polityki energetycznej istrategii rozwoju energetyki UE nie mona rozpatrywa woderwaniu od unijnej strategii rozwoju zrwnowaonego oraz strategii ochrony klimatu.

UE jako promotor idei rozwoju zrwnowaonego iobroca klimatu Ziemi oraz lider OZE stawia energetyce coraz wysze iambitniejsze wymagania ekologiczne, kli-matyczne iefektywnociowe. Ich spenienie wie si zwysokimi kosztami przesta-wienia krajowych sektorw energetycznych nanowe tory. Przy tym nie stozadania iobcienia rwnomiernie isprawiedliwie rozoone midzy pastwa czonkowskie. Ze wzgldu nastruktur bilansu energetycznego Polska znajduje si tuwnaprawd trudnej sytuacji.

Podstaw wyjciow polityki energetycznej UE po2000 r. byy takie akty prawne iwytyczne oglne ocharakterze strategiczno-taktycznym, jak: Traktat karty energe-tycznej, Europejska karta energetyczna, biae ksigi UE, Zielona ksiga 2000, raport Energia itransport 20002004, konkluzje prezydencji3. Jednak zasadnicze regulacje sektorw energetycznych wUE stanowi dyrektywy oraz rozporzdzenia idecyzje. Wszczeglnoci do istotnych dla energetyki starych dyrektyw zaliczaj si: dyrektywa 2003/54/EC ojednolitych zasadach wewntrznego rynku energii elek-

trycznej, uchylajca dyrektyw 96/92/EC, dyrektywa 2003/55/EC ojednolitych zasadach wewntrznego rynku gazu ziem-

nego, uchylajca dyrektyw 98/23/EC, dyrektywa 2005/89/EC odziaaniach narzecz zagwarantowania dostaw energii

elektrycznej, dyrektywa 2003/30/WE wsprawie wspierania uycia wtransporcie biopaliw lub

innych paliw odnawialnych, dyrektywa 96/61/WE (directive concerning integrated pollution prevention and con-

trol dyrektywa IPPC) wsprawie zintegrowanego zapobiegania iograniczenia zanieczyszcze, wprowadzajca pozwolenia zintegrowane dla wikszych instala-cji, ktre soparte nanajlepszych dostpnych technikach (best available technics),

dyrektywa 2001/80/WE (directive on the limitation of emissions from large combu-stion plants dyrektywa LPC) wsprawie ograniczenia niektrych zanieczyszcze powietrza atmosferycznego zduych obiektw energetycznego spalania paliw, wprowadzajca niskie limity emisji SO2, NOx ipyw dla instalacji energetycz-nych omocy wyszej ni 50 MW,

3 M. Borgosz-Koczwara, K. Herlender, Bezpieczestwo energetyczne a rozwj odnawialnych energii, Energetyka 2008, nr3; A.akomiak, op.cit.; J.Malko, Energetyczna Strategia Unii Europejskiej, Wok Energetyki 2006, nr6.

140 Piotr Jeowski

dyrektywa 2001/81/EC (directive on national emision ceilings for certain atmospheric pollutants dyrektywa NEC) wsprawie narodowych puapw emisji zanieczysz-cze, wprowadzajca czne limity emisji SO2 iNOx dla poszczeglnych pastw UE,

dyrektywa 2003/87/WE (EU emission trading scheme dyrektywa ETS) doty-czca zasad handlu emisjami gazw cieplarnianych, zmieniona dyrektyw czc 2004/101/EC (linking directive),wprowadzajca od 1stycznia 2005 r. handel dwu-tlenkiem wgla (CO2),

dyrektywa 2001/77/WE (directive on the promotion of electricity produced from renewable energy sources dyrektywa RES) w sprawie wspierania produkcji narynku wewntrznym energii elektrycznej wytwarzanej ze rde odnawialnych,

dyrektywa 2004/8/WE (directive on the promotion of cogeneration based on use-ful heat demand dyrektywa CHP) wsprawie wspierania kogeneracji (gospo-darki skojarzonej) woparciu ozapotrzebowanie naciepo uytkowe narynku wewntrznym energii, zmieniajca dyrektyw 92/42/EWG.Cztery pierwsze dyrektywy dotycz wzasadzie organizacji rynkw energetycz-

nych ibezpieczestwa energetycznego, pozostae natomiast maj bardzo cisy zwi-zek zenergetyk konwencjonaln iinnowacyjn4.

Od 2006 r. UE wypracowuje now polityk energetyczn owikszej spjnoci ni poprzednia. Najwaniejszymi dokumentami wtym zakresie byy: Zielona ksiga 2006 opodtytule Europejska strategia narzecz zrwnowaonej, kon-

kurencyjnej ibezpiecznej energii. Jest toformalny dokument pocztkujcy now polityk energetyczn, zakrelajcy imody"kujcy gwne cele dotychczasowej polityki energetycznej UE nakierowane obecnie na wzrost konkurencyjnoci rynku energii, popraw bezpieczestwa dostaw energii oraz rozwj energetyki odnawialnej ograniczajcy wpyw narodowisko5.

Pakiet klimatyczno-energetyczny (popularnie nazywany pakietem 3 20) przed-stawiony do konsultacji przez Komisj Europejsk 10stycznia 2007 r. Stanowi on zestaw dokumentw dotyczcych propozycji dziaa legislacyjnych iinnych

4 Ponadto obowizuje kilka dyrektyw regulujcych efektywno energetyczn. Najwaniejsze znich to: dyrektywa 2006/32/WE (energy services directive dyrektywa ESD) wsprawie efektywnoci kocowego

wykorzystania energii iusug energetycznych, uchylajca dyrektyw 93/76/EWG, dyrektywa 2005/32/WE ustanawiajca oglne zasady ustalania wymogw dotyczcych ekoprojektu dla

produktw wykorzystujcych energi, dyrektywa 2002/91/WE wsprawie charakterystyki energetycznej budynkw.Pakiet legislacyjny efektywnoci energetycznej uzupenia dyrektywa wsprawie sprawnoci kotw wody gorcej opalanych paliwem pynnym lub gazowym (92/42/EWG), dyrektywa dotyczca wyrobw budow-lanych (89/106/EWG) oraz wiele dyrektyw powiconych etykietowaniu efektywnoci energetycznej urz-dze AGD iurzdze biurowych. Efektywno energetyczn promuje rwnie dyrektywa CHP. J.Biedrzycki, P.Seklecki, Efektywno energetyczna wprawodawstwie wsplnotowym, Biuletyn URE 2007, nr1.

5 S. Tokarski, J. Janikowski, Tworzenie polityki energetycznej Unii Europejskiej, Koncern Gazeta PKESA 2007, nr11.


wzakresie rynku energii elektrycznej irynku energii gazowej, energii jdrowej, technologii energetycznych, wtym take mapy drogowej dla rde odnawial-nych6. Wistocie jest toskonkretyzowany zarys nowej europejskiej polityki ener-getycznej, okrelajcy cele do 2020 r. oraz cele dalszej perspektywy do 2050 r.7

Wmarcu 2007 r. przyjto trzy wice cele do 2020 r., tojest: redukcj gazw cie-plarnianych o20 %, wzrost udziau energii odnawialnej do 20 % oraz oszczdno zuycia energii pierwotnej 20 %. Wstyczniu 2008 r. KE opublikowaa wcho-dzcy wskad pakietu energetyczno-klimatycznego projekt zmienionej dyrektywy dotyczcej promocji rde odnawialnych (RES)8. Kierunkami dziaa realizu-jcymi dyrektyw RES powinny by m.in. czyste technologie wglowe, techno-logie wychwytywania imagazynowania CO2 (carbon capture and storage,CCS), rozwj wewntrznego rynku energii zgodny zrozwojem OZE oraz denie do rozerwania zwizku midzy rozwojem gospodarczym adegradacj rodowiska9.Ostateczny ksztat pakietu zosta przyjty 23kwietnia 2009 r. Wramach nowej

polityki energetycznej UE przeprowadzono rwnie zmiany wielu dotychczas obo-wizujcych dyrektyw, a mianowicie: nowelizacj dyrektywy IPPC mody"kujc zapisy dyrektywy LPC, nowelizacj dyrektywy NEC oraz nowelizacj dyrektywy ETS (dyrektywa 2009/29/WE). Przyjto rwnie now dyrektyw 2009/31/WE owychwy-tywaniu iskadowaniu dwutlenku wgla (directive on the carbon dioxide capture and storage dyrektywa CCS)10. W2010 r. zakoczono prace nad now dyrektyw oemi-sjach przemysowych (directive on industrial emissions dyrektywa IED), zmienia-jc radykalnie ustalenia dyrektywy LPC idyrektywy IPPC.

Oglnie mona stwierdzi, e zmiany dyrektyw poszy wyranie w kierunku zaostrzenia wymogw ekologiczno-energetycznych oraz poszerzenia list instalacji podlegajcych regulacjom. Zmiany wdyrektywie ETS iwdyrektywie RES zobo-wizyway elektrownie do penego wykupu giedowego pozwole emisyjnych CO2 po2012 r. oraz naoyy naposzczeglne pastwa zrnicowane cele wskanikowe OZE11. Dla Polski ustalono na2020 r. wskanik napoziomie 15 %12.

6 Ibidem.7 Por.Europejska polityka energetyczna. Komunikat Komisji do Rady Europejskiej iParlamentu Euro-

pejskiego, KOM (2007) 1, Bruksela, 10.01.2007.8 Dyrektywa RES zostaa przyjta w2009 r. jako dyrektywa 2009/28/WE.9 A.Kowalska, Nowe dyrektywy UE dla obszaru elektroenergetyki, Energia Elektryczna 2008, nr4.10 Formalnie tadyrektywa ma ostateczn nazw: Directive 2009/31/EC on the geological storage of car-

bon dioxide (ogeologicznym skadowaniu dwutlenku wgla). 11 Cel 20 % odnosi si do Unii Europejskiej jako caoci ima zosta osignity do 2020 r. Indywidualizacja

wymaga wynika ze zrnicowania implementacji pakietu wmomencie jego tworzenia wposzczeglnych pastwach. Cele dotyczce OZE odnosz si do energetyki sensu largo, awic obejmuj zarwno podsektor elektroenergetyczny, jak ipodsektory ogrzewania ichodzenia oraz transport.

12 S.Tokarski, J.Janikowski, Projekt nowej dyrektywy ordach odnawialnych, Koncern Gazeta PKE SA 2008, nr3.

142 Piotr Jeowski

Ideologia pakietu 3 20 wychodzi ztego, e UE jest zmuszona do budowania swojej pozycji, opierajc si nanowym modelu globalnej gospodarki, wktrym sektory inno-wacyjnych technologii skluczowym elementem wzrostu gospodarczego. Postawie-nie nainnowacyjno wsektorze energetycznym ma pozwoli Europie nazbudowanie przewagi konkurencyjnej zarwno wstosunku do Stanw Zjednoczonych, jak ipr-nie rozwijajcych si pastw azjatyckich. Pomidzy tymi globalnymi aktorami trwa wycig oto, kto stanie si producentem produktw majcych zaspokoi popyt wnowo ksztatujcych si sektorach. Technologie niskoemisyjne, wtym rwnie CCS, maj sta si wanym czynnikiem gospodarki innowacyjnej UE13. Problem jednak wtym, e nie wszyscy wielcy gracze globalni podzielaj ducha polityki UE, co powoduje, e szanse zbytu technologii sskromne. Co wicej, np.Chiny same staj si powanym producentem ieksporterem innowacyjnych produktw dla energetyki (panele so-neczne, mae irednie turbiny wiatrowe nowej generacji). Co do Polski, tosugeruje si, e mamy unikaln szans nawpisanie si wnurt innowacji izaistnienia jako lider wdziedzinie CCS14. Dzi Polska partycypuje wglobalnym rynku paneli sonecznych.

Zasadnicz sab stron pakietu jest brak skojarzenia zglobaln polityk ekolo-giczn. De facto pakiet niewiele moe zmieni wzakresie klimatu, poniewa to, co Unia zrobi dla klimatu, nie ma znaczenia. Partycypacja UE wglobalnej emisji CO2 jest bowiem niewielka (1415 %), duo nisza ni udzia wgospodarce wiatowej (25 %). Kolejne szczyty Ziemi (Kopenhaga, Pozna) pokazay prawie zerow sku-teczno dobrego przykadu UE. Trudno jest bowiem wcign do gry takie potgi gospodarcze, jak USA iChiny czy Indie. Ostatnie wybory wUSA daj mae nadzieje nazmian stanowiska tego pastwa. Rola UE jako lokomotywy globalnej wwalce zociepleniem klimatu jak dotd nie ujawnia si, nawet popropozycjach powik-szenia jeszcze do 2020 r. redukcji CO2 o30 %. Pod znakiem zapytania stoi uzyska-nie zgody nakolejnych szczytach Ziemi, tym bardziej e coraz wiksze znaczenie bd miay tupastwa gospodarek wschodzcych, gdzie jest inna "lozo"a rozwoju zrwnowaonego iwystpuje awersja do kosztownych cieek rozwoju energetyki.

Jak dotd, cele redukcyjne CO2 handlu emisjami Unia osiga nie tyle odzyskujc imagazynujc ten gaz, czy oszczdzajc energi iszerzej wdraajc OZE, ile wyko-rzystujc kryzys iosabienie produkcji przemysowej. Itak np., jak podaje Europej-ska Agencja rodowiska, europejskie emisje CO2 naskutek kryzysu rzeczywicie spady w2009 r. oblisko 7 %, pozwalajc zbliy si do wyznaczonego na2020 r. celu redukcji emisji o20 %15.

13 Jak skutecznie wdroy CCS wPolsce? Ramy (nansowe, red.A.Hinc, demoEUROPA, Warszawa 2010, s.10 inast.

14 Ibidem.15 UE blisko celu redukcji emisji CO2 o20 proc.w2020 r., PAP, Warszawa, 10.09.2010.


Generalna ocena polityki energetycznej UE musi uzna suszno wikszoci zaoe ikierunkw dziaania. Niemniej jednak widoczne jest rosnce zaangao-wanie Komisji iParlamentu Europejskiego przede wszystkim wzakresie ustalania celw klimatycznych za wszelk cen (np.propozycja czci pastw Unii naszczycie klimatycznym wKopenhadze zwikszenia do 2020 r. redukcji CO2 o30 %). Polityka klimatyczna UE ma znamiona sui generis licytacji pokerowej, zprbami przechy-trzenia wewntrznych izewntrznych interesariuszy, czy wrcz bagatelizowania lub ukrywania rzeczywistych kosztw jej realizacji. Jeszcze nie osignito pierwotnych celw wyznaczonych przez obowizujce dyrektywy, aju nastpne wyrubowane cele sformuowane nie tylko dla perspektywy 2020 r., lecz take do 2050 r. Cz-sto oznacza tozmian regu izasad wtrakcie ich realizacji. Zwykle jednak rosnce zaangaowanie nie jest dobrym doradc wrozwizywaniu powanych problemw, zwaszcza wsytuacji, gdy UE nie jest samowystarczalna pod wzgldem energetycz-nym, aprzez toceny energii stukluczowym parametrem dla gospodarki. Zale-no UE od zewntrznych dostaw paliw ienergii przekracza obecnie 50 % (2010 r.), adocelowo signie 70 % (2030 r.).

Co ciekawe, niektre rzdy podchodz do tych zmian zwielkim entuzjazmem, natomiast inne wydaj si by zaskakiwane radykalnoci propozycji. To wpewnym stopniu sugeruje, e polityka klimatyczna UE moe by postrzegana jako sui generis mechanizm realizacji interesw gospodarczych niektrych pastw UE. Coraz wi-cej jest gosw, e polityka UE wzakresie celw klimatycznych jest co najmniej wt-pliwa. Jest topolityka wduej czci oparta naprzekonaniach, anie nasolidnych, merytorycznych argumentach iwiedzy. Ponadto ju teraz mona stwierdzi, e pod-stawa tej polityki opiera si zdecydowanie nazdezaktualizowanej bazie informacyjnej (tojest nadanych lat20052006). Uznaje si, e pierwotnym bdem strukturalnym jest hierarchia wsteczna budowy niskoemisyjnej gospodarki wEuropie. Oznacza to, e najpierw wyznacza si cele, adopiero pniej zastanawia si nad sposobem ich implementacji. Taki model jest nie do przyjcia wUSA, gdzie stawia si nazarzdza-nie popytem ipoda oraz nastopniowy benchmarking wdziedzinie nowych tech-nologii. Hierarchia wsteczna ma todo siebie, e posformuowaniu celw inarzdzi realizacji zaczynaj si zjednej strony pojawia powane pytania, naktre brak pro-stych odpowiedzi, jak np.skd pozyska rodki ijak zagodzi skutki wzrostu cen energii, azdrugiej natomiast potrzeby biecego dostosowywania systemu ad hoc do szybko zmieniajcych si warunkw otoczenia16.

Komisja Europejska nie ukrywaa, e zmiany tylko dyrektyw ETS iRES mog przyczyni si do 30 % wzrostu cen energii. Naley zauway, e wostatnich 3latach

16 J.Sobaski, Wujek Sam potra(, Nowa Energia 2010, nr2.

144 Piotr Jeowski

zmieniy si istotnie oglne parametry ekonomiczno-"nansowe izaopatrzeniowe gospodarki wiatowej. Wlatach 20082009 gospodark wiatow obj kryzys "nan-sowy igospodarczy oraz spadek koniunktury. Dopiero wkocu 2009 r. pojawiy si sabe objawy wskazujce namoliwo wychodzenia zkryzysu wanych gospodarek wiatowych. Naley rwnie zauway, e obiektywnym faktem jest autonomiczny (niezaleny od polityki UE) wzrost cen paliw kopalnych, zwaszcza ropy na$owej, ktrej ceny wprawdzie spady wokresie 20082009 naskutek dekoniunktury, nie-mniej jednak sju obecnie wysze wstosunku do okresu, gdy projektowano zmiany dyrektyw ekologicznych ienergetycznych. Wlad za tym rosn ceny surowcw, mate-riaw iwyrobw przemysowych, wtym zwaszcza materiaw budowlanych, stali iproduktw chemicznych.

Wrezultacie konsekwentna realizacja polityki ochrony klimatu (opartej nazdez-aktualizowanych przesankach inie do dobrze uzasadnionych podstawach mery-torycznych) tylko wramach UE woderwaniu od wiatowego rynku ropy na$owej i z pominiciem wanych gospodarek globalnych jest realnym zagroeniem dla rozwoju przemysu wEuropie zpowodu rosncych cen energii iin!acji oraz utraty konkurencyjnoci Europy wzgldem reszty wiata, awkonsekwencji podtrzyma-nia tempa przenoszenia produkcji pozagranice UE. Istnieje take ryzyko, e lepa uliczka ochrony klimatu moe si skoczy katastrof gospodarcz, co wsposb szczeglny dotknie pastwa wglowe isabsze gospodarczo.

Chiny ju dzi spychaj Uni Europejsk namargines systematycznie ikonse-kwentnie nakolejnych rynkach produkcyjnych, jedynie Stany Zjednoczone jeszcze prbuj si broni. Serwicyzacja gospodarki UE jako kierunek unowoczenienia gospodarki ma te swoje granice. Rodzi topowane zagroenie podatnoci nazjawi-ska kryzysowe iniestabilno gospodarcz, czego dowiadczya usugowa gospo-darka Islandii. Jest tootyle wane, e zarwno Stany Zjednoczone, jak iChiny jak dotd niezbyt aktywnie angauj si wprojekty redukcji CO2, atylko id wkie-runku poprawy efektywnoci energetycznej ipromocji rde energii odnawialnej. Nie bez znaczenia jest tutake podoe ambicjonalne obu tych pastw17.

Te fakty powoduj, e opr wobec polityki klimatycznej stawiaj ju obecnie nie tylko Polska i kraje Europy Centralnej, lecz take Niemcy i Francja18. Sprze-ciw zgaszaj zarwno koa gospodarcze i energetyka, jak i regulatorzy sektorw

17 Wtym kontekcie znamiennym faktem jest ujawnienie wprzecieku zWikileaks, e prezydent USA Barack Obama preferuje patrze nawschd, anie nazachd i nie ma adnych uczu wobec Europy. wiat widziany oczami USA tokonfrontacja dwch potg, wktrej Europa odgrywa drugoplanow rol. Prawdziwym partnerem irozgrywajcym sdla amerykaskich wadz Chiny.

18 KE przekonuje: obniy emisje CO2 o30 proc.do 2020 r., PAP, Warszawa, 24.05.2010; Unijna komisarz ds. klimatu Connie Hedegaard chce zwikszenia o10 proc.unijnego celu ograniczenia emisji dwutlenku wgla, Rzeczpospolita 13.05.2010.


energetycznych. Przedstawiciele urzdw regulacji energetyki zPolski, Czech iNie-miec podczas Forum Ekonomicznego 2010 wKrynicy uznali, e: dostosowanie si do wymogw polityki klimatycznej UE bdzie wymagao wielu

wysikw ze strony pastw czonkowskich, anowe kraje UE powinny mc liczy nasolidarno innych pastw UE,

naley si zastanowi nad trybem podejmowania decyzji; obecnie to politycy wyznaczaj cele, apotem badany jest wpyw decyzji nagospodark, apowinno by odwrotnie: najpierw ocena wpywu politycznych decyzji na gospodark, potem wyznaczanie celw,

sztywne trzymanie si zaoe pakietu wywoa wzrost taryf oblisko 20 euro/MWh zkonsekwencjami spoecznymi ipolitycznymi,

tylko niektre pastwa regionu poradz sobie wperspektywie 2020 r., dla wielu jednak moe tooznacza upadek caych gazi gospodarki19.Pakiet 3x20 zmusza kraje opierajce energetyk nawglu do znacznie wikszego

wysiku "nansowego ni te, ktre maj bardziej zrnicowany bilans energetyczny zwikszym udziaem gazu ziemnego, energii jdrowej ienergii wodnej20.

Zamiana darmowego przydziau pozwole naemisj CO2 dla elektrowni (grand-fathering) nawymg ich wykupu od 2013 r. obok swojej restrykcyjnoci wprowadza nieprzejrzysto iniepewno wenergetyce konwencjonalnej. De facto jest towpro-wadzony tylnymi drzwiami zoony semipodatek ekologiczny (,,podatek podymny), wprawdzie zwikszajcy dochody budetu pastwa, ale bezporednio podnoszcy koszty produkcji energii elektrycznej icieplnej via nakady inwestycyjne iwzrost kosztw eksploatacji. Jest tookrny ibardzo kosztowny sposb zmiany relatyw-nych cen energii elektrycznej icieplnej ze rde konwencjonalnych wstosunku do energii ze rde odnawialnych. Podobny efekt mona byoby osign za pomoc taniego iprostego podatku ekologicznego (podatku wglowego). Wprowadzenie zo-onego sytemu handlu emisjami CO2 zczciowym grandfatheringiem niewtpliwie wpynie niekorzystnie take namoliwoci rozwoju konkurencji wsektorach ener-getycznych. Wprowadzenie bowiem restrykcyjnych regulacji ekologicznych utrudni liberalizacj itworzenie konkurencyjnych rynkw.

19 Regulatorzy opolityce klimatycznej UE. Panel Rok 2050 wenergetyce Unii Europejskiej energy mix oparty nagazie iodnawialnych rdach energii, bez paliw kopalnych?", CIRE.PL (15.09.2010).

20 Wpyw pakietu 3x20 naPKB jest zawsze ujemny, aczkolwiek wrny sposb dotyka poszczeglne pastwa UE. Redukcja CO2 wPolsce musi mie duo wikszy wpyw naPKB ni rednio wUE. Rne symulacje podaj, e rednio rocznie stracimy 1 % PKB do 2030 r. Ztym, e do 2020 r. bdzie tostrata wik-sza, wokresie pniejszym nisza. Koszty ambicji UE uderzaj gwnie wPolsk, poniewa spadek PKB wcaej UE do 2020 r. szacuje si nanieco ponad 0,5 %. Trzeba take zauway, e koszty redukcji CO2 nie sproporcjonalne do stopnia redukcji. Wmiar wzrostu stopnia redukcji jej koszty jednostkowe rosn nie-proporcjonalnie szybciej. Std te przejcie naredukcj 30 %, zwaszcza nacel 50 %, wymaga bdzie niepo-miernie wyszych nakadw ni tepierwotnie planowane, co moe gbiej odbi si naspadku PKB.

146 Piotr Jeowski

Pakiet 3x20 stwarza Polsce szczeglne problemy, jak wsytuacji specy"cznej struk-tury bilansu pozyskania izuycia energii pierwotnej pogodzi wynikajce zniego zadania klimatyczne zmodernizacj kraju idoganianiem UE wkluczowych parame-trach rozwoju spoeczno-gospodarczego. Oczywistym skutkiem pakietu 3x20 bdzie obnienie konkurencyjnoci polskiej gospodarki nie tylko wwymiarze globalnym, lecz take wobec gospodarek pastw UE. Zasadne stupytania K.mijewskiego, jaki bdzie rzeczywisty wysiek inwestycyjny Polski iskd maj pochodzi fundu-sze nainwestycje21.

Naley rwnie liczy si z faktem, e moliwoci "nansowania projektw wramach pakietu zostan wnadchodzcym okresie istotnie ograniczone za wzgldu napomoc "nansow UE dla bankrutujcych czonkw Unii. Fundusze polityki spj-noci naniskoemisyjne technologie nie wystarcz napokrycie potrzeb. UE liczy, e dodatkowym rdem rodkw mgby by handel uprawnieniami do emisji CO2 wramach tzw.AAU. To rozwizanie popiera Polska, poniewa wtym zakresie mamy due nadwyki uprawnie. Niemniej jednak, jak dotd, rynek globalny AAU znaj-duje si wfazie pocztkowej, aprzy tym jest niepewny, poniewa nadmiar kredy-tw grozi zaamaniem rynku wokresie planistycznym 20132020. Dotychczas Pol-ska uzyskaa niewiele rodkw ztego tytuu. Zaspokojenie ambicji klimatycznych wymagaoby wic dodatkowo obnienia wETS liczby darmowych pozwole naemi-sje wlatach 20132019 wstosunku do obecnej alokacji, rozszerzenia listy sektorw objtych ETS (transport, budownictwo, rolnictwo) oraz wprowadzenia podatku od CO2 (wglowego).

Mimo towkrgach instytucji UE jak bumerang cigle pojawia si propozycja obnienia emisji CO2 do 2020 r. o30 %. Wielk promotork podwyszenia unijnego celu redukcji emisji CO2 jest komisarz ds. klimatu C.Hedegaard, ktra przekonuje, e przejcie na ambitniejszy cel na skutek wywoanego kryzysem spowolnienia gospodarczego ispadku popytu naenergi bdzie wymagao mniejszych nakadw ni prognozowano w2007 r., oraz najakoby nieznaczcy przyrost cznych kosztw projektu. KE przedstawia wzrost kosztw zokoo 70 do 80 mldeuro rocznie, chocia ste inne oceny mwice, e tobdzie de facto wzrost z50 do 80 mldeuro. Pomy-sy tego rodzaju sgrone dla Polski, poniewa mog kosztowa nasz gospodark dodatkowy 1 mldeuro rocznie. Ju dzi widoczne snegatywne skutki dekarboni-zacji kolejne "rmy energetyczne wPolsce rezygnuj zplanw budowy elektrowni wglowych, bd zapowiadaj wycofanie si zpolskiej elektroenergetyki iciepow-nictwa. Trudne do przewidzenia ste reakcje energochonnych gazi przemysu.

21 K.mijewski, Infrastruktura remanent XX-lecia, konferencja pt. Szanse realizacji Pakietu Klima-tyczno-Energetycznego, Centrum Prasowe PAP, Warszawa, 13.07.2010.


Wpyw polityki klimatyczno-energetycznej UE napolsk energetyk igospo-dark by ijest bez wtpienia bardzo silny zarwno przed, jak ipo2004 r. Wpierw-szym rzdzie konieczne byo dostosowania polskiego prawa ochrony rodowiska iprawa gospodarczego do wymogw dyrektyw UE. Polska musiaa dokona rw-nie zmian organizacyjnych oraz wprowadzi monitoring ekologiczny. Do gwnych przepisw prawa zmienionych lub utworzonych pod wpywem wymogw UE nale ustawy Prawo ochrony rodowiska (2000), Prawo energetyczne (1997) oraz ustawy owszym zakresie przedmiotowym, jak np.ustawa ohandlu uprawnieniami do emisji gazw cieplarnianych iinnych substancji22. Wane wtym zakresie sdoku-menty rzdowe, bdce skutkiem zmian prawa ekologicznego ienergetycznego, m.in. takie, jak: kolejne edycje polityki ekologicznej pastwa, Strategia zrwnowaonego rozwoju Polski do 2025roku, Polityka energetyczna Polski do roku 2025, Program dla elektroenergetyki iPolityka dla przemysu gazu ziemnego.

Ze wzgldu nazmieniajce si uwarunkowania zewntrzne oraz zmiany podej-cia do polityki energetycznej iekologicznej kolejnych rzdw, ale rwnie ipopiech legislacyjny zarwno prawo, jak idokumenty rzdowe szybko si dezaktualizoway, co wymagao czstych nowelizacji czy te przygotowania nowych dokumentw. Pro-blematyka energetyczna dla kolejnych rzdw do 2007 r. nie stanowia specjalnie wanego pola zainteresowa. Na skutek tego obecny rzd zosta postawiony w2008 r. przed naprawd wielkimi wyzwaniami ikoniecznoci wielu dziaa napaszczynie krajowej oraz negocjacji zUE. Wwyniku intensywnych konsultacji wlatach 2008 2010 ipowielu perturbacjach rzd przyj Polityk energetyczn Polski do 2030 r. oraz podj negocjacje zUE wsprawie zagodzenia warunkw pakietu 3x20 dla Polski.

Bdem procesu negocjacji akcesyjnych i harmonizacji prawa bya zgoda nawygrowane dania UE wdziedzinie ochrony rodowiska ienergetyki oraz brak realistycznego rozpoznania iniedoszacowanie niezbdnych nakadw narealizacj poszczeglnych dyrektyw izobowiza23. Std te sprostanie wymogom UE zarwno przed, jak ipoakcesji Polski do UE stanowi rdo podstawowych problemw pol-skiej polityki energetycznej. Wiele rnych przedsiwzi inwestycyjnych znajduje si wdalszym cigu wfazie realizacji, czsto ze znacznym opnieniem czasowym.

Jeszcze wiksze wyzwania iniewiadome niesie nowa polityka klimatyczno-ener-getyczna UE. Problem bowiem tkwi wtym, i zarwno obnienie emisji CO2 iinnych zanieczyszcze powietrza, jak ipromocja OZE czy te dywersy"kacja dostaw energii nierozerwalnie wi si zwysokimi kosztami, przynajmniej wkrtkiej iredniej

22 Ustawa zdnia 22grudnia 2004 r. ohandlu uprawnieniami do emisji gazw cieplarnianych iinnych substancji, DzUnr281, poz.2784.

23 K.Prandecki, Ekonomiczne iprawne problemy ochrony rodowiska wPolsce, Instytut Finansw, War-szawa 2006, niepublikowana rozprawa doktorska, rozdzia5.

148 Piotr Jeowski

perspektywie24. Ochrona rodowiska, bezpieczestwo energetyczne, efektywno energetyczna czy promocja OZE kosztuj iniewiele jest dziaa wtym zakresie, ktre daj si zrealizowa tanio. Wkontekcie wymogw UE kluczowe wyzwania dla pol-skiej energetyki zwizane sz: jednostronnym uzalenieniem elektroenergetyki iciepownictwa od wgla, zym stanem technicznym inisk efektywnoci energetyczn przestarzaych r-

de isieci elektroenergetyki iciepownictwa, niedostosowaniem technologicznym elektroenergetyki i ciepownictwa pod

wzgldem osigni emisyjnych, przychodem bilansu gazu ziemnego opartym wduej mierze nadostawach zagra-

nicznych od jednego dostawcy, niewielkim zakresem wykorzystania OZE oraz brakiem energetyki jdrowej, nisk efektywnoci energetyczn wobszarze odbioru iuytkowania energii.

Tak wic poza zapewnieniem bezpieczestwa dostaw gazu ziemnego polska energetyka wymaga ogromnych nakadw inwestycyjnych namodernizacj tech-niczno-ekologiczn majtku produkcyjnego oraz sieci elektroenergetycznych icie-powniczych. Energetyka polska potrzebuje rwnie zrealizowania nowych kapi-taochonnych inwestycji w zakresie nowych blokw energetycznych (w tym te jdrowych), rozbudowy transgranicznych pocze zsystemami ssiedzkimi, zde-centralizowanych inwestycji wbiotechnologie energetyczne ienergetyk wiatrow oraz budowy nadrzdnej infrastruktury gazowniczej (gazocigi midzynarodowe iterminal LNG)25. Wikszo tych zada zwizana jest zenergetyk konwencjonaln, jak rwnie zpromocj OZE ipopraw efektywnoci energetycznej.

Energetyka iprzemys wPolsce dokonay wielkiego wysiku "nansowo-technicz-nego wkierunku realizacji dyrektywy IPPC (pozwolenia zintegrowane). Natomiast nierozwizanym problemem jest sprostanie wymaganiom dyrektywy LPC, adoty-czcym emisji SO2, NOx ipyw. Szczeglnie trudna sytuacja jest wzakresie reduk-cji SO2 iNOx26. Opnienia modernizacji elektrowni wzakresie instalacji odsiarcza-nia spalin powoduj, e niektre bloki sju obecnie wyczane zruchu ze wzgldu naprzekroczenia emisji SO2. Oglnie ocenia si, e energetyka znajduje si dopiero napmetku iPolska nie jest wstanie wywiza si wterminach ze zobowiza wyni-kajcych ze starych dyrektyw LPC iNEC, nie mwic ju problemach wynikaj-cych zdyrektywy IED. Nowe zaostrzone wymogi UE mog doprowadzi do tego, e

24 J.Malko, op.cit.25 Poprawa efektywnoci energetycznej wprzewaajcej mierze odnosi si do zdecentralizowanych dzia-

a pozasektorami energetycznymi.26 Polskie elektrownie emituj obecnie od 500550 mg NOx/m3, podczas gdy zgodnie znormami unij-

nymi od 2016 r. emisja tanie moe przekroczy poziomu 200 mg NOx/m3. Tylko jedna elektrownia ma instalacj speniajc normy unijne na2016 r. (blok nr3 wElektrowni Opole).


wiele dotychczasowych inwestycji ekologicznych wenergetyce okae si chybione inie uchroni instalacji przed ponown modernizacj lub wyczeniami zruchu.

Duo problemw polskiej energetyki konwencjonalnej wynika ze zmiany charak-teru handlu emisjami CO2 wlatach 20082020. Przydzia pozwole CO2 wIIfazie ETS (20082012) okaza si dla Polski znacznie niszy ni oczekiwano, atake ni-szy ni w I fazie (20052007). Na lata 20082012 Polska otrzymaa pozwolenia na208,5 mlnt CO2, czyli mniej ni wIfazie (239,1 mlnt)iznacznie mniej ni wnio-skowano (286 mlnt). Pocztkowo oceniano, e polskiej gospodarce moe zabrak-n okoo 30 mlnt rocznie uprawnie. To wzbudzao emocje wzakresie sprawie-dliwego rozdziau uprawnie midzy branami, wyduajc proces uzgodnie na lata20082012. Sprzecznoci interesw tkwi midzy energetyk zawodow (elek-trownie ielektrociepownie) ahutnictwem elaza istali, przemysem cementowym, wapienniczym, ra"neryjnym i chemicznym oraz ciepownictwem komunalnym. Redukcje dotkny elektrownie ielektrociepownie zawodowe, poniewa zprzyczyn bilansowych wpozostaych branach swoboda manewru jest ograniczona. Zagroe-nia IIfazy ETS wizano nie tylko ztylko ograniczeniem moliwoci produkcyjnych polskiej gospodarki, lecz take prognozami wysokich cen uprawnie nagiedach europejskich oraz podwyk kar naprzekroczenia emisji CO2 z40 do 100euro/t.

Oile wIfazie system ETS zbankrutowa ze wzgldu naprzewymiarowanie dar-mowych pozwole, co spowodowao spadek cen nagiedach do poziomu ladowego, otyle wII fazie rynek wtrny odbudowa si, aceny pozwole sznaczce, niemniej jednak duo nisze ni przewidyway prognozy. Obecna niska koniunktura gospo-darcza agodzi obcienie polskich przedsibiorstw ztego tytuu.

Zmiany ETS wIII fazie (20132020) postawiy przed Polsk bardzo powany problem. Propozycja wykupu przez elektrownie 100 % pozwole emisyjnych CO2 od 2013 r. moga je kosztowa nawet 5 mld euro rocznie, jako dodatkowe obci-enie energetyki zawodowej do ju istniejcych ciarw wynikajcych z dyrek-tyw IPPC iLPC oraz zdyrektywy ETS wII fazie. Konsekwencj zmian handlu CO2 byby natychmiastowy wzrost cen energii elektrycznej o5070 %27. Niektre szacunki mwiy nawet owzrocie tych cen po2012 r. wgranicach 7090 %.

Jeli ju obecne ceny energii w Polsce jeszcze bez znaczcego wpywu pakietu3 20 srelatywnie wysokie, aURE ma problem zuwolnieniem cen ener-gii elektrycznej, toprognozy takiej skali podwyek postawiay rzd Polski wbar-dzo trudnej sytuacji28. Problemu nie mogy rozwiza sugestie ad hoc komisarza

27 A.Kowalska, op.cit.28 Wprawdzie ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych w Polsce wedug kursu waluto-

wego znajduj si narednim poziomie europejskim, jednak wedug siy nabywczej (PPP) Polska albo ma ceny energii elektrycznej grupy pastw onajwyszym poziomie (P.Bergier, B.Pomorska), albo wyprzedza

150 Piotr Jeowski

ds. rodowiska S.Dimasa, e nawykupie pozwole zarobi budet pastwa, groma-dzc wten sposb fundusze narekompensaty dla odbiorcw wraliwych. Te rodki z zaoenia powinny wesprze inwestycje proekologiczne, a nie pomoc socjaln. Tworzenie programw socjalnych dla szerokiego krgu gospodarstw domowych jest niebezpieczne ze wzgldu naszybkie rozszerzanie liczby uprawnionych wmiar wzrostu cen energii. Programy socjalne atwo si wprowadza, trudniej jest pniej znich wyj. Deregulacja cen energii wymaga dopracowania mechanizmu ochrony odbiorcw wraliwych wramach systemu pomocy spoecznej. Ochrona odbiorcw wraliwych poprzez system pomocy spoecznej zdejmuje de facto odpowiedzialno za taryfy zprzedsibiorstw energetycznych, obciajc tym administracje samorz-dowe iich budety.

Ostatecznie Polsce udao si, po trudnych negocjacjach, zagodzi warunki wykupu pozwole przez elektroenergetyk konwencjonaln poprzez stopniowe dochodzenie do penego wykupu wokresie 20132020. Nie rozwizuje toproble-mw ekonomiczno-"nansowych elektroenergetyki iciepownictwa, tylko je oddala wczasie. Przyjte przez UE wgrudniu 2010 r. zasady ostatecznego przydziau dar-mowych uprawnie wIII fazie ETS smimo wszystko niekorzystne zarwno dla polskiej energetyki konwencjonalnej, jak ienergochonnych przemysw zpowodu oparcia referencyjnych wskanikw emisyjnoci na instalacjach gazowych, a nie nasugerowanych przez Polsk instalacjach wglowych.

Pakiet klimatyczny jest dla Polski rozwizaniem obiektywnie niekorzystnym wzakresie produkcji energii elektrycznej icieplnej wrdach konwencjonalnych. Jednak nie tylko handel CO2 itechnologie niskoemisyjne bd wobecnej dekadzie czynnikiem pobudzajcym wzrost cen energii. Rwnie modernizacja energetyki, budowa energetyki jdrowej oraz promocja OZE ipoprawa efektywnoci energetycz-nej bd dodatkowo prowadzi do oglnego wzrostu cen energii. Przedsiwzicia tebd wymagay ogromnych nakadw inwestycyjnych iwkonsekwencji przeo si napoziom kosztw eksploatacyjnych, gwnie poprzez wzrost kosztw amor-tyzacji. Czynniki zwikszajce wydatki biece i koszty paliwa wpyn znaczco napoziom kosztw zmiennych. Ponadto wspomaganie OZE iefektywnoci energe-tycznej za pomoc kolorowych wiadectw stanowi bdzie dodatkowy akcelerator cen energii. Trudne problemy modernizacji majtku produkcyjnego i sieciowego polskiej elektroenergetyki iciepownictwa (zwaszcza komunalnego) zostan pog-bione przez dyrektyw IED.

wszystkie pastwa Unii (J.Dopke). Lepsza sytuacja wystpuje wzakresie cen gazu ziemnego. Zob.P.Ber-gier, B.Pomorska, Czy podwyki cen energii elektrycznej suzasadnione?, Energia Elektryczna 2009, nr3; J.Dopke, Ceny energii dla gospodarstw domowych wPolsce snajwysze wEuropie, 2008, s.12, www.ogrzew-nictwo.home, pdf


2. Kierunki rozwoju energetyki konwencjonalnej

2.1. Dostosowanie do handlu dwutlenkiem wgla

Zasadniczym celem ETS jest przyspieszenie dekarbonizacji energetyki igospo-darki, czyli z jednej strony wypychanie wgla jako paliwa welektrowniach, elek-trociepowniach iciepowniach kosztem zwikszenia udziau OZE, gazu ziemnego ipaliw pynnych, zdrugiej za wdraanie specy"cznych technologii, aby uzyska radykalne obnienie emisji dwutlenku wgla29. Dotyka to szczeglnie Polsk ze wzgldu nawysok emisyjno CO2 polskiej elektroenergetyki30. Polska ma trzykrot-nie wikszy udzia wgla jako wsadu energetycznego welektroenergetyce wporw-naniu zprzodujcymi gospodarkami UE. Wskanik udziau polskiej elektroener-getyki wynosi 0,94 ijest porwnywalny wUE tylko zEstoni (0,95) iGrecj (0,81). Pozostae pastwa maj udziay poniej 0,6531. Prowadzi todo wysokiej emisyjnoci naszej elektroenergetyki. Emisyjno polskiego ciepownictwa jest nieco nisza ze wzgldu naniszy udzia wgla jako paliwa wsadowego (0,80)32.

Handel CO2 nie jest zwykym systemem handlu zanieczyszczeniami, ponie-wa natura CO2 nie pozwala naszybkie obnienie emisji przez inwestycje ipostp techniczny. Technologiczne aspekty redukcji CO2 sdaleko trudniejsze ni reduk-cja emisji SO2, NOx ipyw. Technologie redukcji CO2 snowymi rozwizaniami, dotychczas niepraktykowanymi naskal przemysow. Handel CO2 jest mechani-zmem wyranie przeciwstawnym przedsibiorczoci, zwaszcza wsytuacji wzrostu gospodarczego.

Ograniczone, jednake wane, s osignicia negocjacyjne Polski w sprawie grandfatheringu pozwole CO2 w III fazie ETS (20132020). Malejce darmowe uprawnienia (z70 % w2013 r. do zera w2020 r.) zagwarantowano tylko tym elek-trowniom, ktre pracoway przed 31grudnia 2008 r. (pod warunkiem gruntownej

29 J.Janikowski, S.Tokarski, Apel odekarbonizacj, Polska Energia 2009, nr4.30 Emisyjno elektrowni nawgiel jest wysza ni elektrowni napaliwa gazowego. Bloki gazowe emituj

400 kgCO2/MWh, natomiast bloki nawgiel kamienny ibrunatny odpowiednio 900 i1200 kgCO2/MWh. Rnica midzy wglem kamiennym abrunatnym wynika zniszej kalorycznoci tego ostatniego; do wytwo-rzenia tej samej iloci parywodnej trzeba spali wicej wgla brunatnego. rednia emisyjno elektroener-getyki wPolsce wynosi 1150 kgCO2/MWh, natomiast wUE-15 420 kgCO2/MWh. W.Kiebasa, Gdzie ley klucz do poprawy efektywnoci zuycia energii elektrycznej wPolsce?, HYDROENERGO, Warszawa 2007, s.1, www.cire.pl, pdf

31 M.Barszcz, H.Kali, Polityka energetyczna. Zagroenia dla polskiej gospodarki, Nowa Energia 2009, nr3.

32 Energetyka cieplna wliczbach 2008, URE, Warszawa 2009, s.13; B.Regulski, Potencjalne skutki pakietu klimatyczno-energetycznego dla ciepownictwa iodbiorcw ciepa, Izba Gospodarcza Ciepownictwo Polskie, Warszawa 2009, s.34, http://www.cire.pl

152 Piotr Jeowski

modernizacji nakierowanej na redukcj CO2), oraz tym, ktrych budowa rozpo-cza si przed 2009 r. Nie wszystkie projektowane bloki energetyczne speniaj ten drugi warunek. Dotyczy to m.in. elektrowni: Bechatw (blok zeroemisyjny 858MW nawglu brunatnym), Opole (2 bloki po900MW), Rybnik (900 MW), agisza (460MW), Blachownia (910 MW), Kozienice (2 bloki nadkrytyczne nr11 i12 po1000 MW w2014 r. i2015 r.), Kompanii Wglowej iRWE (blok 750MW) iElektrociepowni Siekierki Vattenfall (blok 480 MW). De facto wic tylko 9500MW nowych mocy objtych zostanie nieodpatnym przydziaem uprawnie. Istotnym problemem jest to, czy tenowe moce maj szanse by oddane do eksploatacji przed kocem 2015 r. oraz czy wpisanie do rzdowych programw inadanie im statusu inwestycji celu publicznego da spodziewany efekt wterminowej realizacji projektw.

Handel CO2 wywouje wenergetyce cztery dugoterminowe skutki technolo-giczne, a mianowicie wdraanie technologii wychwytywania i skadowania CO2, rozwj OZE, rozwj rde opartych nagazie ziemnym oraz stanowi wwarunkach polskich nieoczekiwany bodziec rozwoju energetyki jdrowej.

Technologie CCS stanowi zoony problem techniczny, poniewa oprcz insta-lacji wychwytywania (sekwestracji) CO2 wymaga bd urzdze do przesyania iinstalacji zataczania iskadowania wzbiornikach geologicznych. Skadowanie CO2 wie si zdostpnoci przestrzenn igeologiczn oraz bezpieczestwem magazy-nowania. Szanse obnienia CO2 za pomoc technologii CCS wwietle wielu trud-noci aplikacyjnych, wad eksploatacyjnych i rnych ryzyk wydaj si niewielkie ioddalone wczasie. Przy obecnym stanie wiedzy technologiom CCS przypisuje si zbyt duo oczekiwa inadziei naskuteczn ochron klimatu.

Technologie CCS znajduj si instatu nascendi, wzasadzie wfazie bada ijako takie s jeszcze niesprawdzone inieznana jest ich skuteczno. Technologie CCS sjak dotd bardzo drogie. Przynajmniej tak jest wrelacji do innych sposobw obniania emisji CO2, czyli np.do poprawy efektywnoci energetycznej, zamiany paliwa wsadowego wprocesach energetycznych irozwoju OZE. Wszystkie konkrety dotyczce technologii CCS s podawane najczciej w trybie przypuszczajcym, oparte bardziej naprzekonaniach ni nafaktach. Faktem wiele mwicym jest to, e UE dopiero wdraa program budowy kilkunastu instalacji demonstracyjnych. Std te ryzyko ekonomiczne i"nansowe realizacji technologicznej redukcji CO2 poprzez CCS jest nieokrelone. Jest pewne, e ipo2020 r. koszty separacji iskadowania bd duo wysze ni 20 euro/t CO233. Pokazowy charakter rozwiza oznacza, e autorzy pomysu zaprzgnicia CCS do walki zCO2 nie do koca sprzekonani owykonal-noci technicznej iekonomicznej wymaganych instalacji.

33 E.Gsiorowska, J.Piekacz, Wychwytywanie iskadowanie CO2 dowiadczenia praktyczne, Czysta Energia 2009, nr3.


Rozwaania ocelowoci CCS podejmuj zazwyczaj aspekty kosztw inwesty-cyjnych, natomiast pomijaj wpyw CCS napoziom kosztw eksploatacji. Szacuje si, e koszty inwestycyjne elektrowni wglowych zprogramami CCS wzrosn co najmniej o1/3, natomiast koszty produkcji energii elektrycznej wtechnologii CCS nawet o2/334. Niektre opracowania podaj, e koszt technologii CCS wraz zprzesy-em izataczaniem wwarunkach polskich moe da przyrost jednostkowego kosztu wytwarzania energii elektrycznej wgranicach 100170 z/MWh35. Byby tobardzo powany wzrost kosztw produkcji energii elektrycznej, przekrelajcy zgry kon-kurencyjno elektrowni zpenym programem CCS.

Niewielka instalacja demonstracyjna wychwytywania CO2 (bez skadowania) wSchwarze Pumpe omocy tylko 30 MW zostaa zbudowana przy wielkim wsparciu "nansowym UE idwukrotnie przekroczonym preliminarzem kosztw. Dowiadcze-nia zprojektem Vattenfalla daj pogld naskal problemw ikonsekwencji ekono-micznych wdraania CCS nawiksz skal36.

Technologie CCS znaczco obniaj sprawno wytwarzania energii elektrycz-nej, przy tym swysoce energochonne, awic ssprzeczne zwymogami poprawy efektywnoci energetycznej. Praktycznie technologie CCS obniaj sprawno blo-kw energetycznych o10 pkt.proc., co naley uzna za bardzo wysok strat, trudn do akceptacji wwarunkach walki ooszczdzanie energii37.

Mimo mitycznego charakteru technologii zataczania CO2 dyrektywa CCS idzie wkierunku ostrych wymogw technicznych dotyczcych skadowisk oraz zobowi-zania nowych instalacji paleniskowych do dysponowania miejscem naurzdzenia wychwytywania ikompresji oraz magazynowania CO2, tak aby wprzyszoci mona byo przyczy instalacje CCS. Takie rozwizania regulacyjne dodatkowo ograniczaj moliwoci rozwoju energetyki wglowej. Wysokie wymagania techniczne wobec skadowisk CO2 mog te wpywa namoliwoci lokalizacyjne nowych elektrowni (np.praktycznie uniemoliwi tolokalizacj elektrowni naGrnym lsku).

Przyjmuje si, e bezemisyjne technologie wglowe CO2 bd dostpne naszer-sz skal dopiero po2020 r., aby moe ipniej38. Oznacza to, e wperspektywie

34 J.Rakowski, Przewidywane moliwoci ikoszty ograniczania emisji CO2 zelektrowni wglowych, www.cire.pl, pdf (20.07.2008).

35 J.Lewandowski, Pakiet klimatyczno-energetyczny szansa czy zagroenie, prezentacja nakonferencj pt. Zmiany klimatu aspoeczestwo, UKSW, Warszawa, 20.11.2009.

36 Planowano, e koszt inwestycyjny elektrownii pilotaowej wtechnologii tlenowo-paliwowej wSchwarze Pumpe wSaksonii wyniesie 1,3 mlneuro/MW, faktycznie wynis on 2,3 mlneuro/MW, natomiast wydatki wzrosy z30 mlneuro do 70 mlneuro. Vattenfal, CIRE.PL (23.05.2008).

37 J.Lewandowski, op.cit.38 J.Malko, H.Wojciechowski, Technologie CCS od instalacji pilotowych do komercji, Instal 2009, nr3;

E.Gsiorowska, J.Piekacz, op.cit.; E.Rochom, J.Kuper, Ponna nadzieja: dlaczego technologia wychwytywa-nia dwutlenku wgla nie uratuje klimatu, Greenpeace International, Amsterdam 2008, s.1, www.greenpeace.org/raw/content/poland, pdf

154 Piotr Jeowski

2020 r. nie bd one miay adnego znaczenia dla obnienia CO2. Do tego czasu redukcja CO2 wenergetyce tradycyjnej moe by osignita tylko przez substytucj paliw kopalnych, przedsiwzicia techniczne podnoszce sprawno urzdze infra-struktury energetycznej iinnowacje technologiczne welektroenergetyce iciepow-nictwie. Jeli tonie przyniesie sukcesu, spenienie przez Polsk celu 20 % wymaga bdzie zdecydowanego obnienia produkcji energii elektrycznej icieplnej wr-dach nawgiel izastpienia tego ubytku energi zOZE ioszczdnociami energii. Wkracowym przypadku naley liczy si zkoniecznoci pokrycia de"cytu impor-tem (oile import taki bdzie moliwy ze wzgldu naograniczone moliwoci systemu przesyowego), co moe jednak oznacza zachwianie bezpieczestwa energetycznego kraju itrudnoci gospodarcze. Jest bowiem ju niewiele czasu naprzeprowadzenie zmian wstrukturze aparatu wytwrczego elektroenergetyki iciepownictwa. Prak-tycznie wic do 2020 r. zasadniczy potencja obniania emisji CO2 ley wefektyw-noci energetycznej irozwoju rde energii opartych naOZE oraz wzmniejszeniu aktywnoci gospodarczej.

W Polsce jest wielu zwolennikw zaangaowania technologicznego w CCS. Wskazuj oni naprzysze korzyci zrozwoju nowych technologii, naciskajc narzd, aby decydowa okierunkach rozwoju CCS iangaowa si w"nansowanie projek-tw CCS. Korzyci tepraktycznie jednak nie bd istotne dla polskiej gospodarki, poniewa technologie CCS zostan dostarczone przez "rmy starej Unii; tam bowiem wczeniej zaczto pracowa nad instalacjami pilotaowymi. Obok Niemiec przoduj wtym zakresie: Dania, Norwegia iSzwecja39.

Naley zada pytanie, co bdzie, jeli komercyjne wdroenia nie zakocz si suk-cesem. Kto wtedy zostanie nalodzie ikto zapaci za eksperymenty technologiczne niesychanej skali eksperymenty, ktrych korzyci ekonomiczne sniewyrane, akorzyci ekologiczne nieistotne. CCS wdraana tylko wczci gospodarki wiato-wej ma todo siebie, e nie jest technologi nalec do strategii typu win-win, awic naprzykad dajc jednoczenie okrelony efekt ekologiczny (obnienie emisji CO2) oraz poprawiajc konkurencyjno blokw energetycznych. Cz inwestycji ekolo-gicznych, wtym rwnie CCS, ma niestety ze swojej istoty natur technologii koca rury (end of pipe technology), gdzie nie zawsze oczywiste jest wystpienie efektw wyszych ni poniesione nakady, ainwestycje (leczce jedynie skutki zanieczysz-czenia) nie poprawiaj efektywnoci funkcjonowania "rm40. Wtym zakresie pionie-rzy do czsto pac son cen za wdraanie nowych iniesprawdzonych rozwiza

39 E.Gsiorowska, J.Piekacz, op.cit.; Jak skutecznie wdroy CCS wPolsce?, op.cit.40 Ch. Demmke, M.Unfried, Tworzenie zdolnoci do integracji, europejska polityka ochrony rodowiska:

Wyzwania dla administracji pastw czonkowskich, Wysza Szkoa Administracji Publicznej wBiaymstoku, Biaystok 2005, s.238.


technologicznych. Std te nie wiadomo, czy wpromocj technologii CCS zechce si wczy biznes. Gospodarka innowacyjna CCS jest ryzykowna, aefektywno eko-nomiczna inwestycji nie do koca jest okrelona, poniewa nie wiadomo, jak bd si ksztatowa ceny uprawnie emisyjnych. Ceny tespodstawowym parametrem okrelajcym efektywno rnych przedsiwzi pakietu 3x20, wtym rwnie tech-nologii CCS.

Ztych rozwaa pynie wniosek, e nie naley si pieszy zwdraaniem techno-logii CCS, aby mona atwo wyj zbdnej cieki technologicznej, gdy okae si, e zmienia si polityka klimatyczna UE. Niewykluczona jest bowiem zmiana tej poli-tyki ze wzgldu naspadek konkurencyjnoci kluczowych gospodarek UE wzgldem gospodarki amerykaskiej igospodarek wschodzcych41. Planowane 2polskie pro-jekty CCS (Elektrownia Bechatw, Zakady Azotowe wKdzierzynie) na8 wcaej UE toitak zaangaowanie nadmierne, zwaszcza wwietle tego, e zpowodu kry-zysu wsp"nansowanie inwestycji CCS przez UE nie przekroczy 1/3 niezbdnych nakadw.

Budowa energetyki jdrowej wPolsce jest nie tyle wynikiem przemylanej stra-tegii rozwoju spoeczno-gospodarczego czy polityki przemysowej, ile procesem wymuszonym struktur zuycia paliw wenergetyce iograniczeniami wynikajcymi zpakietu iETS. Gdyby nie narzucone trudne warunki pakietu 3x20, wtym restryk-cje III fazy ETS, toprogram energetyki jdrowej nie miaby szans realizacji wcigu najbliszych 10lat, aenergetyka jdrowa nie staaby si wanym priorytetem poli-tyki energetycznej pastwa.

Energetyka jdrowa prowadzi do zrnicowania paliw uytkowanych wenerge-tyce, natomiast nie dywersy"kuje mocy rde energii elektrycznej wedug elastycz-noci pracy blokw. Mniejsza elastyczno pracy blokw jdrowych wsystemie ener-getycznym oznacza ich ograniczon regulacyjno. Energetyka jdrowa, wpywajc nazmniejszenie rozmiarw emisji CO2 iinnych zanieczyszcze powietrza atmos-ferycznego, moe nawet pogorszy struktur mocy wedug kryteriw elastycznoci. Elektrownie jdrowe s torda podstawowe, awic mao elastyczne, poniewa ekonomika wymusza ich ruch w warunkach wysokiego obcienia (load factor). Elektrownie jdrowe ze wzgldu nabezwadno wpewnej mierze pogarszaj take konkurencyjno systemowych blokw wglowych, wypierajc je zczci obcie-nia podstawowego (rysunek 1)42. Praca nawet nowoczesnych elektrowni jdrowych

41 J.Lewandowski, op.cit.42 Nowe generacje blokw jdrowych zreaktorami cinieniowymi PWR sbardziej podatne nasterowa-

nie obcieniem, niemniej jednak regulacja jest tuwdalszym cigu ograniczona. Po pierwsze, teoretyczne moliwoci regulacyjne nie powinny by wykorzystywane ze wzgldu naekonomik pracy bardzo drogich blokw jdrowych, ktra zaley od stopnia obcienia. Po drugie, najwaniejszym ograniczeniem tech-

156 Piotr Jeowski

musi by wspomagana przez elektrownie szczytowe w systemie energetycznym. Wprzeciwnym bowiem razie, jeli bloki jdrowe bd nadmiernie eksploatowane do pokrywania dobowych zmian obcienia, tonie osign niskich kosztw produkcji43.

Barier rozwoju energetyki jdrowej, obok czasochonnoci, jest wysoka kapita-ochonno blokw jdrowych, co oznacza, e kluczow kwesti budowy elektrowni jdrowych jest monta "nansowy inwestycji. Nie do koca jest take rozstrzygnita efektywno ekonomiczna elektrowni jdrowych w porwnaniu elektrowniami wglowymi pracujcymi nawet wwarunkach penego wykupu pozwole CO2. Efek-tywno elektrowni jdrowych take zaley wduym stopniu od poziomu cen upraw-nie CO2 narynku giedowym.

Wikszo opracowa wskazuje na przewag elektrowni jdrowych w zakre-sie kosztw wytwarzania energii elektrycznej, chocia s take opinie przeciwne, podwaajce relatywn przewag energetyki jdrowej (A.Kassenberg, W.Mielczar-ski, J.Popczyk) ikierujce uwag naenergetyk rozproszon irda odnawialne. A.Strupczewski napodstawie polskich izagranicznych szacunkw wykazuje zde-cydowan przewag elektrowni jdrowych nad elektrowniami wglowymi zprogra-mem CCS44. Podobne stanowisko zajmuj Z.Celiski oraz A.Drodziel45. Wikszo opracowa podaje, e koszt wytworzenia energii elektrycznej welektrowniach wglo-wych igazowych jest dwa razy wyszy ni welektrowniach jdrowych. Elektrownie wiatrowe daj produkcj pokosztach trzykrotnie wyszych ni jdrowe.

Koszty zakupu technologii w tym prac inynieryjnych, dostaw urzdze, budowy irozruchu elektrowni jdrowych sdwukrotnie wysze od kosztw elek-trowni wglowych, chocia duo nisze ni elektrowni wiatrowych. Obecnie nakady naelektrowni jdrow wynosz od 3 do 3,5 mlneuro/MW, podczas gdy naelek-trowni wglow tylko okoo 1,8 mlneuro/MW. Wenergetyce wiatrowej nakady inwestycyjne nazakup technologii wynosz prawie 1,6 mlneuro/MW, co przy zao-eniu wykorzystania mocy znamionowej przez 25 % czasu rocznego daje nakady na1 MW mocy efektywnej (redniej wcigu roku) powyej 6 mlneuro. Przyjmujc dla elektrowni jdrowych wskanik 3,5 mlneuro/MW iwspczynnik obcienia napoziomie 0,9, koszt inwestycyjny elektrowni jdrowej wyniesie 3,9 mlneuro/MWe

nicznym szybkiej regulacji mocy siowni jdrowej jest wzajemne oddziaywanie midzy koszulk elementu paliwowego apaliwem, groce uszkodzeniem elementu paliwowego zdalszymi nastpstwami.

43 J.Kubowski, Problemy wsppracy elektrowni jdrowych zsystemem elektroenergetycznym, Energe-tyka 2010, nr4.

44 A.Strupczewski, Czy Polsce opaci si budowa elektrowni jdrowych?, Energia Elektryczna 2009, nr6; A.Strupczewski, Aspekty ekonomiczne wprowadzenia energetyki jdrowej, Energetyka Cieplna iZawodowa 2009, nr11.

45 Z. Celiski, Dlaczego energetyka jdrowa w Polsce?, Energetyka 2009, nr 8; A. Drodziel, Za 12latwPolsce zabraknie prdu. Raport, s.7, Money.pl2008


redniej mocy wcigu roku. Ponadto elektrownia jdrowa pracuje 60lat, czyli trzy razy duej ni siownie wiatrowe, co rwnie ma znaczenie.

Pomimo przewagi elektrowni jdrowych nad elektrowniami naOZE, nie swic one konkurencyjne pod wzgldem nakadw inwestycyjnych wobec elektrowni wglowych, azwaszcza gazowych. Dlatego wana jest terminowa budowa elektrowni jdrowych ieksploatacja przy maksymalnym obcieniu. To pozwala obniy koszt poyczanego kapitau (oprocentowanie) ikoszty produkcji energii elektrycznej46.

Rysunek 1. Zaleno kosztw produkcji (odniesionych do poziomu 100 dla elektrowni jdrowej) welektrowniach jdrowych, gazowych iwglowych od rocznego czasu uytkowania mocy instalowanej

roczny czas uytkowania mocy instalowanej, h

ko

szty

pro

du

kcj

i

200

100

200

0

2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000

elektrownie:

jdrowegazowewglowe

rdo: J.Kubowski, Problemy wsppracy elektrowni jdrowych zsystemem elektroenergetycznym, Energe-tyka 2010, nr4.

Naley pokreli, e pozytywnym objawem jest rosnca spoeczna akceptacja elektrowni jdrowych nowej generacji. Wskazuj natom.in. wyniki bada ankie-towych Centrum Badania Opinii Spoecznej (CBOS)47. Wzwizku z tym atwiej bdzie dokona wyboru lokalizacji tych elektrowni, aczkolwiek naley oczekiwa fundamentalnego sprzeciwu ze strony przedstawicieli organizacji ekologicznych48.

46 A.Strupczewski, Jak zbudowa energetyk jdrow?, Energetyka Cieplna iZawodowa 2010, nr78.47 O.Fasiecka, Kryzys aenergetyka, Energia Elektryczna 2009, nr11.48 Zob.m.in. Stanowisko Stowarzyszenia Ekologw narzecz Energii Nuklearnej SEREN wobec twierdze

dr. Andrzeja Kassenberga opublikowanych wGazecie Prawnej wdniu 9kwietnia 2009, SEREN, Warszawa, 10.04. 2009.

158 Piotr Jeowski

Due znaczenie wtym zakresie moe mie kampania informacyjna iedukacyjna ujta jako dziaanie 7 wRamowym harmonogramie dziaa dla energetyki jdrowej49. Wedug stanu nakoniec 2010 r. nieo"cjaln lokalizacj pierwszej elektrowni jdro-wej wPolsce bdzie jednak arnowiec. Przemawia za tym przede wszystkim istnie-jca infrastruktura sieciowa (szyna 400 kV) oraz zbiornik wody chodzcej (Jezioro arnowieckie). Rozwaanymi lokalizacjami stake: Kopa, Choczewo, Lubiatowo--Kopalino oraz jedna lokalizacja wewntrz kraju Klempicz.

Szacowany 16 % udzia mocy elektrowni jdrowych wsystemie elektroenerge-tycznym w 2030 r. jest wskanikiem optymistycznym, ktry wymagaby budowy ioddania do eksploatacji dwch elektrowni jdrowych omocy 3200 MW kada po2 boki 1600 MW, co daoby przyrost mocy wwysokoci 6400 MW50. Jak si wydaje, temoliwoci istniej, ale wduszym okresie. Pierwsza elektrownia jdrowa zostanie oddana do eksploatacji nie wczeniej ni w2025 r., natomiast co do drugiej, tonie mona zca pewnoci stwierdzi, e zostanie przekazana do eksploatacji przed 2030 r.51 Ze wzgldu naniewielki udzia wsystemie elektroenergetycznym praktycz-nie energetyka jdrowa moe docelowo przyczyni si tylko wograniczonym stopniu do zagodzenia sytuacji wzakresie emisji CO2 ipozostaych zanieczyszcze powie-trza atmosferycznego po2025 r. Plany rzdowe zakadaj, e pierwszy blok jdrowy powstanie wcigu nastpnych 12lat. Niemniej jednak tak krtki okres budowy elek-trowni jdrowej moe dotyczy krajw, ktre maj ju dowiadczenia wtym zakre-sie. Natomiast wsytuacji rozpoczynania programu jdrowego przyjmuje si okres do 15lat52. Tym bardziej e jeszcze jest daleko do dostosowania prawa atomowego, organizacji nadzoru idozoru technicznego, opracowania krajowego planu postpo-wania zodpadami promieniotwrczymi iwypalonym paliwem oraz ustanowienia zasad irde "nansowania. Tocz si rwnie trudne rozmowy zpotencjalnymi dostawcami wsprawie wyboru technologii iwarunkw zakupu reaktorw.

Niewtpliwym skutkiem zmian technologicznych wywoanych pakietem ihan-dlem CO2 bdzie systematyczne ograniczanie znaczenia polskiego grnictwa wglo-wego. Proces ten jest nieuchronny. Wmiar moliwoci naley rezygnowa zwgla narzecz gazu ziemnego. Zmiana struktury zuycia paliw wenergetyce moe by

49 Ramowy harmonogram dziaa dla energetyki jdrowej, Minister Gospodarki, Warszawa, lipiec 2009, s.910.

50 Budow dwch elektrowni jdrowych omocy 3200 MW planuje Polska Grupa Energetyczna.51 Doniesienia omoliwoci szybszego uruchomienia elektrowni jdrowej (910lat) naley uzna jed-

nak za chwyty marketingowe "rm zainteresowanych wejciem napolski rynek ze swoj technologi.52 Wedug penomocnika rzdu ds. energetyki jdrowej pierwszy blok elektrowni jdrowej bdzie uru-

chomiony w2022 r., co wynika zaktualizacji harmonogramu do projektu programu jdrowego. Rzd wstp-nie zakada, e bdzie tow2020 r. Trojanowska: pierwsza elektrownia jdrowa wPolsce ruszy w2022 r., PAP, Warszawa, 12.08.2010 oraz Projekt Programu Polskiej Energetyki Jdrowej, Ministerstwo Gospodarki, War-szawa 2010, s.10.


bowiem efektywn drog przyblienia si do celu 20 % zmniejszenia emisji CO2. Budowa blokw gazowych jest take racjonalna, poniewa mog one stanowi amor-tyzatory stabilnoci krajowego systemu elektroenergetycznego wzwizku zrosncym udziaem mocy elektrowni wiatrowych. Konieczne jest wykorzystanie moliwoci zwizanych zdostpnymi odnawialnymi rdami energii odnawialnej (OZE). Jed-nak przy istniejcych zasobach paliw pierwotnych nie da si bezbolenie iszybko przestawi gospodarki energetycznej nainne paliwa kopalne ipaliwa alternatywne. Wgiel nawet w duszej perspektywie pozostanie wanym paliwem dla polskiej energetyki.

2.2. Modernizacja ekologiczna itechnologiczna

Never ending story polskiej energetyki stanowi walka z emisjami zanieczysz-cze powietrza atmosferycznego. Regulacje UE wtym zakresie cigle wyprzedzaj nasze osignicia imoliwoci. Jak wiadomo, dyrektywa oemisjach przemysowych (IED) zastpi w2016 r. dotychczasow dyrektyw 96/61/WE (dyrektywa IPPC) oraz dyrektyw 2001/80/WE (dyrektywa LPC). Dyrektywa IED wprowadza restrykcyjne standardy emisji dwutlenku siarki, tlenkw azotu ipyw, ze szczeglnym naciskiem narda opalane wglem. Zmiany wymogw dla rde opalanych gazem sagod-niejsze53. Wzalenoci od wielkoci irodzaju rde dyrektywa obnia puapy emi-sji SO2 od 2,5 do 5 razy, emisji NOx odpowiednio 2,53 razy, apyw od 2 do 6 razy. Nowe rozwizania dotycz ju nie tylko duych rde (powyej 50 MW), lecz take mniejszych (powyej 20 MW), wtym rwnie ciepowni komunalnych.

Nowe normy emisji wykluczaj stosowanie prostych metod odsiarczania, odazo-towania iodpylania, kwestionujc dotychczasowe rozwizania techniczne, niekiedy nawet teniedawno wdroone. Formalnie okoo 1100 kotw energetycznych wponad 250 zawodowych, przemysowych ikomunalnych rdach energii elektrycznej icie-pa czeka doposaenie w instalacje mokrego odsiarczania spalin, instalacje kata-licznego odazotowania oraz wysokosprawne "ltry blokowe, wzgldnie wyczenie z eksploatacji. Prawie 1/3 elektrowni oraz ponad poowa elektrociepowni i cie-powni zawodowych ikomunalnych nie jest wstanie speni warunkw dyrektywy IED, zczego znaczna cz ze wzgldu nawiek nie nadaje si do modernizacji, tylko do cakowitej wymiany. Jedn zniepodanych konsekwencji realizacji wymogw dyrektywy IED bdzie substytucja ciepa zdalaczynnego przez indywidualne rda ciepa znegatywnymi skutkami dla rodowiska.

53 K.Badyda, J.Lewandowski, Uwarunkowania wzrostu zapotrzebowanie nagaz dla energetyki iciepow-nictwa, Rynek Energii 2009, nr10.

160 Piotr Jeowski

Dyrektywa IED stwarza pole do ogromnych inwestycji dostosowawczych lub odbudowujcych wyczone zdolnoci produkcyjne rde ciepa. Oile moliwoci energetyki zawodowej wtym zakresie sznaczne, totakie zadania dla ciepownic-twa komunalnego strudne do udwignicia. Wzwizku ztym starania polskiego rzdu oprzesunicie terminw dla rde mniejszych ni 200 MW do 2025 r. byy kluczow spraw negocjacji zUE. Brak derogacji prowadziby do naprawd powa-nych problemw elektroenergetyki ciepownictwa konwencjonalnego po 2015 r., aju od dnia dzisiejszego czekaby je wielki wysiek inwestycyjny. Jest oczywiste, e derogacje nie rozwizuj problemw, atylko je agodz wczasie. Trudne do oszaco-wania skonieczne nakady narealizacj przedsiwzi wtym zakresie iich wpyw naceny energii cieplnej. Dostpne oceny wymieniaj kwot 50 mldz54.

Wwietle systematycznie zaostrzanych uregulowa UE dotyczcych CO2 oraz emisji niektrych zanieczyszcze powietrza atmosferycznego, atake faktycznego stanu technicznego infrastruktury wytwrczej i sieciowej polska energetyka kon-wencjonalna wymaga zasadniczych zmian wzakresie odnowienia majtku rde energii isieci energetycznych.

Praktycznie 45 % mocy elektrycznej elektrowni ielektrociepowni tobloki eks-ploatowane powyej 30 lat. Oznacza to, e budowa nowych blokw wglowych igazowych ocznej mocy 15 GW powinna pozwoli nazastpienie starych blokw wycofywanych zeksploatacji. Przyrost nowych mocy powinien dotyczy elektrowni gazowych ijdrowych.

Jako problem rozwoju mocy wPolsce naley widzie przede wszystkim nad-mierne angaowanie si spek energetycznych wbudow wielkich blokw ener-getycznych, zarwno wglowych, jak igazowych. To nie jest korzystne dla dobrego funkcjonowania narynku energii elektrycznej, poniewa jest potrzeba mniejszych ibardziej elastycznych rde, wtym przede wszystkim blokw gazowych. Dowiad-czenia brytyjskie pokazuj, e deregulacja rynku energii elektrycznej ihandel gie-dowy wpywaj znaczco narozwj rde elastycznych nagaz iodwrt od rde nieelastycznych, czyli wglowych55.

Oile inwestycje wnowe bloki wglowe oduej mocy maj pewne uzasadnienie ze wzgldu nawysz sprawno, niskie koszty zmienne ruchu oraz ch uzyskania przewagi konkurencyjnej jako blokw podstawowych systemu elektroenergetycz-nego, o tyle racjonalno budowy wielkich blokw gazowych jest ograniczona56.

54 M.Kozmana, Sony rachunek za czystsze powietrze, Rzeczpospolita 01.06.2010.55 K.Hajdrowski, Tworzenie wsplnego europejskiego rynku energii, Biuletyn URE 2006, nr2; D.New-

bery, M.Pollitt, +e restructuring and privatisation of Britain's CEGB was it worth it?, Journal of Indus-trial Economics 1997, Nr3.

56 Np. Tauron zPGNiG planuje budow bloku gazowego omocy 400 MW; Energa, Lotos iPGNiG pla-nuj naterenie Gdaska budow elektrociepowni gazowej omocy 200 MW.


Energetyce polskiej brakuje rde, ktre zapewniayby elastyczn prac w gra"-kach obcie. Moliwoci elastycznej pracy bd szczeglnie wane, gdy libera-lizacja europejskiego rynku nabierze rumiecw naskutek wdroenia zasady TPA wobrotach midzynarodowych. Znaczcym faktem jest to, e dywersy"kacja r-de energii elektrycznej wPolsce zpunktu widzenia elastycznoci pracy pozosta-wia jeszcze wiele do yczenia. Moc blokw gazowych wynosi tylko nieco ponad 2 % mocy zainstalowanej, audzia gazu wprodukcji energii elektrycznej jest nieco wy-szy iwynosi ponad 3,5 %. Wporwnaniu zinnymi krajami jest towynik naprawd skromny. Polskiej energetyce potrzeba dla biecego funkcjonowania wwarunkach rynku energii wikszej dywersy"kacji struktury mocy wedug kryterium elastycz-noci ruchu blokw energetycznych.

Problemy polskiej energetyki konwencjonalnej nie sprowadzaj si tylko do kwestii rde energii elektrycznej iciepa. Konieczne stake powane inwestycje sieciowe, zapewniajce bezpieczestwo dostaw energii oraz poprawiajce efektyw-no energetyczn.

Welektroenergetyce gwne potrzeby inwestycyjne wzakresie sieci elektrycz-nych wystpuj wPolsce pnocno-wschodniej, Polsce poudniowo-wschodniej oraz naPomorzu rodkowym iWschodnim, gdzie sieci sprzestarzae, aich gsto pozo-stawia wiele do yczenia. Na terenie Polski pnocno-wschodniej wystpuj jeszcze problemy zzasilaniem obszaru wenergi elektryczn zsystemu przesyowego, co jest wynikiem sabego wyposaenia welektrownie ielektrociepownie. Praktycznie natym terenie znajduje si tylko jedna elektrownia systemowa (Elektrownia Ostro-ka). Jednym ze sposobw zagodzenia sytuacji tej czci Polski jest zakoczenie spicia szyn 400 kVOlsztyna zBiaymstokiem oraz budowa poczenia systemw energetycznych Polski i Litwy. W zachodniej czci Polski brakuje odcinka sieci przesyowej 400 kV, czcej Szczecin zOstrowem Wielkopolskim (przez Pozna). Ale tonie oznacza, e winnych regionach Polski sytuacja jest dobra. Modernizacji wymagaj tutake sieci wysokich, rednich iniskich napi. System sieciowy nalea wostatnich 20latach do tej czci elektroenergetyki, ktra niewiele zrobia wzakre-sie inwestycji imodernizacji.

W ciepownictwie komunalnym ponad poowa sieci ciepowniczej wymaga wymiany naprzewody rur preizolowanych57. Jest tosie stara przekraczajca nie-kiedy wiek 30lat, ktra zostaa wykonana metodami tradycyjnymi, czyli ukadana wtechnologii kanaowej.

57 Czekaj nas lata silnego wzrostu, cen ciepa (rozmowa zJ.Szymczakiem, prezesem IGCP), Dziennik Gazeta Prawna 28.12.2009.

162 Piotr Jeowski

2.3. Skutki ekonomiczne ispoeczne

Dla polskiej energetyki skutkami ekonomicznymi pakietu 3x20 izmiany wymo-gw emisyjnych s potrzeby ogromnych nakadw inwestycyjnych w energetyce konwencjonalnej iinnowacyjnej oraz wzrost kosztw produkcji energii elektrycz-nej icieplnej.

Co si tyczy rozmiarw nakadw inwestycyjnych w energetyce, to szacunki wtym zakresie sbardzo rozbiene. Wydaje si, e szacunki (bez wpywu dyrektywy IED) K.mijewskiego wwysokoci 100 mldeuro, wtym 20 naelektrownie jdrowe, do 2020 r. oraz M. Wilczyskiego na poziomie 200 mld euro do 2030 r. s zawy-one58. Wynika tozprzeszacowania polskiego zaangaowania wenergetyk jdrow iprognozy wysokich cen uprawnie CO2. H.Mikoajuk podaje, e roczne potrzeby inwestycyjne elektroenergetyki wynosz okoo 11 mld z w latach 2007 2015 i15 mldzwlatach 2016203059. Oznacza to, e czne nakady do 2030 r. powinny wynie ponad 320 mld z (96 + 225). Z tego nakady na rda konwencjonalne powinny wynosi 4 mld rocznie w pierwszym okresie i 8 mld w drugim okresie. Potrzeby rde OZE isieci energetycznych praktycznie torzd nakadw wwyso-koci po3 mldzrocznie nakad ztych dziedzin. Obserwacja ksztatowania si dotychczasowych nakadw rocznych pokazuje, e sone nisze ni prognozy. Fak-tyczne czne nakady inwestycyjne wostatnich latach wynosz okoo 8 mldz rocz-nie60. Agencja Fitch wycenia potrzeby inwestycyjne Polski tylko namoce welek-troenergetyce napoziomie 100 mldzdo 2020 r.61 Wedug Ministerstwa Rozwoju Regionalnego do 2025 r. Polska musi zainwestowa 120 mld z, aby odtworzy izwikszy moce energetyczne oraz speni wymagania ekologiczne UE62. Zkolei URE przyjmuje nakady 20082030 tylko wsame moce rde (15 GW wycofanie i7 GW netto) napoziomie 135 mldz. Natomiast Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) szacuje znacznie wyej nasze potrzeby inwestycyjne dla caej elektroenerge-tyki. Wedug EBI potrzeby inwestycyjne wynios prawie 300 mldzwokresie do 2020 r., czyli okoo 70 mldeuro (zczego naOZE przypadnie 12 mldeuro, naelek-trownie jdrowe 6 mldeuro, bloki wglowe 15 mldeuro, sieci 11 mldeuro oraz naCSS 25 mldeuro). Zakada si, e tylko cz inwestycji zostanie s"nansowana

58 Pakiet klimatyczny bdzie kosztowa energetyk 100 mldeuro, Rzeczpospolita 20.04.2009; M.Wil-czyski, Polityka ochrony klimatu akoszty utrzymania polskiej rodziny, referat nakonferencj pt. Zmiany klimatu aspoeczestwo, UKSW, Warszawa, 20.11.2009.

59 H.Mikoajuk, Sprzeda iwyniki (nansowe elektroenergetyki wroku 2008, Rynek Energii 2009, nrII.60 Ibidem.61 Polska energetyka moe potrzebowa na inwestycje ponad 100 mld z do 2020 r., PAP, Warszawa,

24.11.2009.62 MRR: 120 mldzpotrzebnych nainwestycje wenergetyce do 2025 r., PAP, Warszawa, 01.10.2009.


ze rodkw zhandlu CO2. Ocenia si, e tordo da maksymalnie rocznie okoo 6 mld z, czyli okoo 50 mld z w caym okresie 20132020, aczkolwiek zaley toodfunkcjonowania handlu giedowego CO2 icen pozwole nagiedach. Zao-eniem tego szacunku jest cena pozwole napoziomie 50 euro/t63. Praktycznie s"-nansowanie inwestycji pochodzi bdzie prawie wpoowie ze rodkw wasnych, awpoowie zemisji akcji, kredytw iemisji obligacji. Wzwizku ze sabsz zdol-noci kredytow przedsibiorstw energetycznych i drogim kredytem wiele "rm wedug agencji ratingowej Fitch bdzie musiao przesun ciar "nansowania zewntrznego zaduenia naeuroobligacje64.

Wydaje si, e rachunek ten mona nieco obniy wpozycjach energii jdrowej, azwaszcza technologii CCS. Przy jednej elektrowni jdrowej (2 !1600 MW), ktrej czny koszt wyniesie okoo 11 mldeuro. Do 2020 r. wystarcz nakady wwysoko-ci 6 mldeuro, poniewa caa inwestycja nie zostanie zrealizowana do tego czasu65. Oszacowanie potrzeb inwestycyjnych w technologie CCS do 2020 r. napoziomie 25 mldeuro jest zawyone, azaangaowanie wten kierunek inwestowania praktycz-nie nie bdzie tak daleko idce ijak ju wskazano nie powinno by tak wyso-kie. Zapotrzebowanie narodki "nansowe dla sieci przesyowej irozdzielczej EBI szacuje na11 mldeuro do 2020 r., niemniej jednak wedug URE ju tylko do koca 2015 r. naleaoby wsystem przesyowy irozdzia energii elektrycznej zainwesto-wa 28 mldz66.

Zwymienionych rnych prb oszacowania nakadw inwestycyjnych wpolskiej elektroenergetyce mona wycign wniosek, e do 2030 r. konieczne bd nakady rzdu co najmniej 350 mldz, czyli roczne nakady inwestycyjne powinny wynosi minimum 17,5 mldz. Oznacza towicej ni podwojenie wysiku inwestycyjnego wstosunku do mijajcej dekady. Rachunek ten nie obejmuje potrzeb inwestycyj-nych gazownictwa, efektywnoci energetycznej oraz skutkw dyrektywy IED, ktre cznie znacznie przekrocz dodatkowe 100 mldz. Naley wic liczy si ztym, e czne nakady wenergetyce do 2030 r. bd wysze ni 450 mldz.

63 Wkrtce energia wPolsce bdzie naleaa do najdroszej wEuropie (rozmowa zB.Jankowskim), Gazeta Prawna 22.01.2009.

64 Polska energetyka, op.cit.65 Najnowsze szacunki Polskiej Grupy Energetycznej (PGE) wskazuj, e koszty zakupu technologii,

urzdze isamej budowy wynios okoo 10 mldeuro (okoo 3,3 mldeuro za 1000 MW). Koszt tego przed-siwzicia bdzie wyszy ni pierwotnie zakadano. Ponadto konieczne bdzie poniesienie dodatkowych wydatkw zwizanych m.in. zpozyskaniem iprzygotowaniem terenu pod budow, kredytowaniem iprzy-czeniem elektrowni do sieci. Wedug PGE mog one sign nawet 1,5 mldeuro ikoszt caego przedsiwzi-cia moe przekroczy 11 mldeuro. Pewne rnice mog te wynika ztego, jaki oferent zostanie wybrany. Ponad 11 mldeuro za pierwsz elektrowni jdrow wPolsce, Rzeczpospolita 02.08.2010; Firmy KoreiPd. iKanady te chc budowa elektrowni atomow wPolsce, Rzeczpospolita 13.09.2010.

66 Sieci energetyczne swbardzo zym stanie, Dziennik Gazeta Prawna 18.08.2010.

164 Piotr Jeowski

Ze spoecznego punktu widzenia gwnym problemem jest przeoenie naka-dw inwestycyjnych ibiecych wydatkw sektora energetycznego naceny energii elektrycznej icieplnej dla odbiorcw kocowych. Wszczeglnoci dotyczy toodbior-cw domowych. WPolsce ten problem nie jest dostatecznie uwiadomiony inie-wielu zdaje sobie spraw zwagi spoecznej akceptacji taryf energetycznych (social a/ordability). Polskie prawo, jak dotd, nie zawiera de"nicji odbiorcy sabego eko-nomicznie lub odbiorcy wraliwego, ani de"nicji ubstwa energetycznego (fuel poverty). Problem ten najwczeniej uwiadomiono sobie wWielkiej Brytanii. Obec-nie jest toju globalny problem rozpatrywany naspotkaniach ministrw energetyki waniejszych pastw wiata. rednie obcienie budetu domowego wydatkami naenergi powyej 10 % oznacza wedug standardw brytyjskich wejcie wstref ubstwa energetycznego. Wwikszoci pastw europejskich nie ma jasnych de"nicji wtym zakresie, natomiast sama UE jest naetapie wypracowywania de"nicji wska-zujcej natrudnoci zutrzymaniem komfortu energetycznego za uczciw cen67. WPolsce ju w2005 r. rednie wydatki budetw domowych wyniosy 10,7 %. Nie-zalenie od kontekstu energetycznego, jest to take wskanik niskiej zamonoci polskiego spoeczestwa. Obecnie toobcienie jest wysze, poniewa ceny ener-gii, stosunkowo stabilne wlatach20052007, wzrosy (liczc proczami) oblisko 20 % w2008 r. i14 % w2009 r.68 Jest te oczywiste, e tatendencja wzrostu cen ener-gii utrzyma si wnastpnych latach. Zrnych ocen wynika, e ceny energii mog podnie si o50100 %, ztym e bliszy prawdy bdzie wzrost o70 %. Taki wzrost wpynie zasadniczo nawzrost obcienia budetw domowych. Nawet biorc pod uwag skromne szacunki obcie budetw ztytuu wydatkw naenergi przyj-mowane przez Spoeczn Rad Konsultacyjn Energetyki zlipca 2008 r. napoziomie 14,5 % w2030 r., jest tobardzo wysoki wskanik przecitnego obcienia wydatkami napaliwa ienergi.

Wzrost cen energii zatem bdzie ostro rzutowa namoliwoci patnicze znacznej czci gospodarstw domowych, atake naspoeczn akceptacj zmian taryf energe-tycznych. Moliwoci patnicze za usugi energetyczne nie mog by rozpatrywane wizolacji od innych usug publicznych. Trzeba bowiem pamita otym, e tak jak elektroenergetyka i ciepownictwo domagaj si wyszych cen dla gospodarstw domowych, podobnie wzakresie wody iciekw wPolsce przekracza si poziom wydatkw uznawanych wUnii Europejskiej za graniczny, czyli 5 %. Niewykluczone,

67 I.Figaszewska, Ubstwo energetyczne co tojest?, Biuletyn URE 2009, nr5.68 Rynek energii elektrycznej wPolsce wIproczu 2008, Prezes URE, Warszawa 2008, s.4344; P.Ber-

gier, B.Pomorska, Czy podwyki cen energii elektrycznej suzasadnione?, Energia Elektryczna 2009, nr3; H.Gabry, Elektroenergetyka polska 2009, Energetyka 2009, nr11.


e wniedugim czasie dojd do tego problemu obcienia gospodarstw domowych ztytuu gospodarki odpadami komunalnymi.

Szybki wzrost cen energii elektrycznej icieplnej tonie tylko problem izagroe-nie dla gospodarstw domowych, lecz take dla elektrochonnych ienergochonnych gazi przemysu. Wzrost cen energii powoli powoduje, e polski przemys kupuje ju dzi energi elektryczn powyszych cenach ni zakady wHiszpanii, Francji i Skandynawii69. Do poszkodowanych i zagroonych bran zalicza si hutnictwo elaza imetali nieelaznych, przemys papierniczy, przemys chemiczny, przemys cementowo-wapienniczy, ceramik budowlan i przemys szklarski. Huta alumi-nium Konin ihuta aziska sprzykadami wstrzymania produkcji zpowodu wyso-kich cen energii elektrycznej.

Podsumowanie

Ekocentryczna polityka energetyczna UE jest bardzo kosztowna i wpywa nawzrost cen energii wcaej UE iwposzczeglnych pastwach wsplnoty. UE nie liczy si zkosztami polityki klimatycznej ibolesnoci procesw dostosowawczych, i tomimo dezaktualizacji wskanikw, naktrych formowano zaoenia pakietu 3x20, przetasowa wgospodarce globalnej itrwajcego kryzysu. Wefekcie polityka klimatyczna UE nie urzeczywistnia celu niskich cen energii, agospodarka UE traci konkurencyjno midzynarodow. Konsekwentna realizacja nowej polityki ener-getycznej UE ujtej wpakiecie inowych dyrektywach emisyjnych bdzie podtrzy-mywa tetendencje wnastpnych dwu dekadach. Wnadchodzcych latach polityka tastanie si rwnie sprzeczna zcelem strategii Europa 2020, jakim jest ogranicze-nie wyczenia spoecznego.

Polityka klimatyczno-energetyczna UE w wielu obszarach jest obiektywnie sprzeczna zinteresami imoliwociami polskiej gospodarki ijest postrzegana jako niesprawiedliwa. Dekarbonizacja poprzez rugowanie wgla jako paliwa, stanowica bezporedni pochodn strategii ochrony klimatu Ziemi, nie suy dobrze polskiej gospodarce i stanowi powany hamulec naszego rozwoju. Pakiet 3 !20 postawi przed Polsk nowe i trudne zadania. Nie ulega wtpliwoci, e dla polskiej ener-getyki lata20132020 skrytyczne zarwno ze wzgldu nakonieczno sprosta-nia zewntrznym wymogom (dyrektywy), jak i potrzeby modernizacji i rozwoju

69 Wypowied Andrzeja Curyo, dyrektora Zakadw Energetycznych ArcellorMittal Poland, opr. J.Balce-wicz, Energia Gigawat 2009, nr11.

166 Piotr Jeowski

infrastruktury energetycznej. Zaostrzenie wymogw emisyjnych prowadzi do wydu-enia tego okresu nanastpn dekad.

Polska nie jest wstanie wywiza si wterminach ze wszystkich dotychczasowych zobowiza wobec UE wzakresie SO2 iNOx zwizanych ze starymi dyrektywami IPPC iLPC ze skutkami dla polskiej gospodarki trudnymi do przecenienia. Wnad-chodzcych latach dochodz nowe problemy zzarzdzaniem CO2 wIII fazie ETS oraz zaostrzeniem norm emisyjnych. Sektor energetyczny wdalszym cigu cechuje si zapnieniem technologicznym, co wzderzeniu zwymogami pakietu idyrek-tywy IED stawia Polsk w obliczu powanych trudnoci gospodarczych. Przede wszystkim chodzi o ich wpyw na ryzyko wycze czci rde energii, w tym rde ciepa, ogrom niezbdnych nakadw inwestycyjnych, ograniczenie moli-woci rozwoju kraju, zmniejszenie atrakcyjnoci lokalizacyjnej kraju dla inwestycji zagranicznych oraz wzrost cen energii, bardzo trudny do absorpcji przez du cz budetw domowych. Wwietle obecnych iprzyszych uwarunkowa funkcjonowa-nia irozwoju polskiej energetyki jako caoci gwnym jej problemem jest ibdzie kwestia s"nansowania niezbdnych przedsiwzi, ktrych rachunek do 2030 r. moe zamkn si wgranicach 450500 mldz.

Winteresie kraju, wtym rwnie winteresie energetyki konwencjonalnej, byo negocjowanie zagodzenia zasad wykupu pozwole CO2 wlatach 20132019 oraz znacznego przesunicia wczasie obowizywania wymogw dyrektywy IED. Niemniej jednak Polska uzyskaa tylko czciowy sukces wtym zakresie. Wpeni uzasadnione sdziaania rzdu wsprawie niedopuszczenia do podjcia przez UE zobowizania do 30 % redukcji emisji CO2 do 2020 r. Polska potrzebuje take sprawiedliwego przy-dziau darmowych pozwole naemisj CO2.

Najwaniejszymi celami polskiej polityki energetycznej wodniesieniu do ener-getyki konwencjonalnej w okresie do 2020 r. i dalszej perspektywy powinny by przede wszystkim: modernizacja ibudowa nowych zawodowych ikomunalnych rde energii elek-

trycznej icieplnej, dokoczenie inwestycji w instalacje odsiarczania i odazotowania spalin oraz

wysokosprawne elektro"ltry pyowe, rozwj energetyki jdrowej oraz szersze wykorzystanie gazu welektroenergetyce

iciepownictwie, wykorzystanie potencjau gospodarki skojarzonej.

Ze wzgldw bilansowych wgiel wPolsce dugo jeszcze pozostawa bdzie gw-nym paliwem welektroenergetyce iciepownictwie, stanowic podstaw naszego bezpieczestwa energetycznego. Tylko wczci zastpiony zostanie energi jdrow, gazem, OZE i oszczdnoci energii. Nie umniejsza to znaczenia rozwoju OZE


iwielokierunkowego wykorzystania potencjau oszczdzania energii przez popraw efektywnoci energetycznej. S tobowiem skuteczne sposoby obniania emisji CO2, agodzenia presji inwestycyjnej wenergetyce wglowej oraz unikania de"cytw ener-gii wprzyszoci. Mimo wysokich kosztw, OZE ipoprawa efektywnoci energetycz-nej mog zdecydowanie lepiej przyczyni si do realizacji pakietu ni nie do koca rozpoznane ibardzo drogie technologie CCS. Nadzieje pokadane wCCS szdecy-dowanie przeszacowane.

The impact of the EU climate policy on the Polish conventional energy sector

*e studys aim is the analysis and the assessment the EU climate policy and its impacts on the development of conditions of the Polish conventional energy sector. *e EU climate policy has astrong in!uence on Polish energy sector tothe year 2020 and further. *e position of Polish energy sector is unusual inEurope due to the structure of domestic energy balance. *is all with confrontation tothe EU aspirations for low carbon economy gives uncertain perspectives for the conventional energy sector. *e very ambitious EU climate package and the New Industrial Emissions Directive (IED) led Poland toenormous investments inmod-ernization of coal power and heat plants, very expensive CCS technologies and nuclear power plants. *e energy sector isnt able to"nance all theseprograms. *e climate package and the IED will generate also the increase of energy prices inthe next two decades which will be very di=cult toabsorpt by the national industry and households.

La politique climatique de lUE et le dveloppement du secteur des nergies classiques en Pologne

Lobjectif de ltude est danalyser et dvaluer la politique climatique de lUE, ainsi que son impact sur les conditions du dveloppement du secteur des ner-gies classiques en Pologne. La politique climatique europenne aura une forte in!uence sur notre secteur nergtique jusquen 2020 et dans les annes suivantes. La position du secteur polonais est particulire en Europe en raison de la struc-ture de la balance nergtique nationale. Aprs avoir compar cette situation aux aspirations de lUE visant promouvoir lconomie bas carbone, les perspectives

168 Piotr Jeowski

pour le secteur des nergies classiques sont incertaines. Le paquet nergie-cli-mat de lUE et la nouvelle directive sur les missions industrielles (IED) ont contribu dnormes investissements dans la modernisation des centrales charbon et des centrales thermiques, ainsi que dans les technologies de CSC et les centrales nuclaires. Il est impossible pour le secteur de lnergie de "nancer tous ces programmes. En outre, le paquet nergie-climat et lIED entraneront des augmentations importantes des prix au cours des deux prochaines dcennies.

POLITYKA KLIMATYCZNA UE A ROZWÓJ POLSKIEJ...

Documents

Transcript of POLITYKA KLIMATYCZNA UE A ROZWÓJ POLSKIEJ...