Pojęcie tekstu/wypowiedzi Gatunkowe zróżnicowanie tekstó · Pojęcie tekstu/wypowiedzi...

Pojęcie tekstu/wypowiedziGatunkowe zróżnicowanie tekstów

Gatunkowe zróżnicowanie wypowiedzi

Anna Kozłowska

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Anna Kozłowska Gatunkowe zróżnicowanie wypowiedzi


1 Pojęcie tekstu/wypowiedzi

2 Gatunkowe zróżnicowanie tekstów



Pojęcie tekstu – definicja Jerzego Bartmińskiegoi Stanisławy Niebrzegowskiej-Bartmińskiej

Tekst –

ponadzdaniowa jednostka językowa, makroznak samodzielnykomunikacyjnie, który:

ma swój podmiot (nadawcę);

ma rozpoznawalną intencję umożliwiającą jego interpretację;

ma określone nacechowanie stylistyczne i gatunkowe;

poddaje się całościowej interpretacji;

wykazuje integralność strukturalną oraz spójność semantyczną;

podlega wewnętrznemu podziałowi semantycznemu,a w wypadku tekstów dłuższych – także logicznemui kompozycyjnemu.



Wzorce budowania tekstów jako konieczny składnik kompetencjikomunikacyjnej i kulturowej.



Michał Bachtin i gatunki mowy

„[. . . ] odlewamy naszą mowęw formę określonych gatunków[. . . ]. Te formy dane są nam tak,jak dany nam jest język ojczysty.”



Gatunki mowy – przykłady

epospowieśćpodaniewywiadogłoszenieSMSprzepis kulinarnyulotka wyborczatestamentwykładrozprawarecenzjarozmowa. . .



Gatunki prymarne i wtórne, pochodne

1. Gatunki powstałe w naturalnych sytuacjachspołeczno-komunikacyjnych.

Przykłady: rozmowa,testament,modlitwa,życzenia świąteczne.

2. Gatunki powstałe przez przekształcenie prymarnych.

Przykłady: artykuł ← list,powieść ← opowieść.



Gatunki proste i złożone

1. Gatunki odpowiadające pojednynczym aktom mowy.

Przykłady: prośba,pytanie,ślubowanie.

2. Gatunki będące skonwencjonalizowanymi zespołami aktówmowy.

Przykłady: rozmowa,referat,email.



Czynniki konstytuujące strukturę gatunkową tekstu

aspekt strukturalny – architektonika (kompozycja) tekstu,jego podział, sposób rozpoczęcia i zakończenia, układ treści

aspekt pragmatyczny – nadawca i odbiorca, celkomunikacyjny, kontekst życiowy gatunku (prymarnezastosowanie komunikacyjne); typ przekazu (ustny/pisemny),sfera komunikacyjna (od rodzinnej do narodowej, odprywatnej do oficjalnej itd.)

aspekt poznawczy: tematyka i sposób jej przedstawiania(perspektywa, punkt widzenia, hierarchia wartości i inneskładniki obrazu świata)

aspekt stylistyczny - zastosowane środki językowe



Opis genre’ów mowy Anny Wierzbickiej – przykład

rozmowa

Mówię. . . ;mówię to, bo chcę, żebyśmymówili różne rzeczy jeden dodrugiego;sądzę, że i ty chcesz, żebyśmymówili różne rzeczy jeden dodrugiego.



Kulturowe zróżnicowanie gatunków mowy – różnice międzybliskimi sobie gatunkami

kawał

a. chcę powiedzieć ci coś w rodzaju rzeczy, jakie wieluludzi mówi do siebieb. mówię: można wiedzieć X;c. myślę, że wiesz, że to nie jest prawdad. mówię to, bo chcę, żebyś się śmiałe. myślę, że wiesz, że kiedy to mówię, to chcę, żebyśpomyślał o czymś, czego nie mówięf. myślę, że kiedy pomyślisz o tym, będziesz się śmiałg. myślę, że obydwaj będziemy czuli coś dobrego z tegopowoduh. myślę, że mogę ci to powiedzieć, bo i ty, i ja myślimyto samo o rzeczach tego rodzaju i czujemy to samo, kiedymyślimy o nich

joke

a. (–)b. mówię: można wiedziećX;c. myślę, że wiesz, że to niejest prawdad. mówię to, bo chcę, żebyśsię śmiałe. (–)f. (–)g. myślę, że obydwajbędziemy czuli coś dobregoz tego powoduh. (–)



Kulturowe zróżnicowanie gatunków mowy – różnice międzybliskimi sobie gatunkami (cd.)

podanie

mówię: chcę, żeby stało mi się coświem: to nie może się stać, jeżelinie powiesz, że chcesz, żeby to sięstałomówię to, bo chcę, żebyśpowiedział, że chcesz, żeby to sięstałonie wiem, czy to zrobiszwiem, że wielu ludzi mówi ci takierzeczywiem, że nie musisz robić rzeczy,które ludzie chcą, żebyś robił

application

mówię: chcę, żeby stało mi się coświem: to nie może się stać, jeżeli nie powiesz, żechcesz, żeby to się stałomyślę, że wielu ludzi chce tego samegomyślę, że chcesz, żeby niektórzy ludzie powiedzieli,że tego chcąmówię to, bo chcę, żebyś powiedział, że chcesz,żeby to mi się stałowiem, że nie możesz tego zrobić, jeżeli nie powiempewnych rzeczy o sobiedlatego mówię te rzeczy tutajmyślę, że powiesz, czy chcesz, żeby to mi się stało



Kulturowe zróżnicowanie gatunków mowy – gatunkiwystępujące tylko w niektórych kulturach

angielskie small talk

dozens w Blac English

hebrajskie dugri

. . .



Przemiany gatunków – przykład



Nowe gatunki mowy – przykłady

post

napis na ubraniu

mem

sylabus (karta przedmiotu)

haul (zakupowy)

coming-out

. . .



Dziękuję za uwagę :)

Temat następnego wykładu:Język w działaniu: akty mowy

Zapraszam!


Pojęcie tekstu/wypowiedzi Gatunkowe zróżnicowanie tekstó · Pojęcie tekstu/wypowiedzi...

Documents

Transcript of Pojęcie tekstu/wypowiedzi Gatunkowe zróżnicowanie tekstó · Pojęcie tekstu/wypowiedzi...