EwelinaCała-Wacinkiewicz

pytania • testy • kazusy • tablice

3. wydanie

Podstawysystemu prawa

międzynarodowego

REPETYTORIA C·H·BECK

Podstawy systemu prawa międzynarodowego

www.ksiegarnia.beck.pl

W sprzedaży:

A. Łazowski, A. Zawidzka

PRAWO MIĘDZYNARODOWE PUBLICZNE, wyd. 2Podręczniki Prawnicze

J. Gołaczyński

PRAWO PRYWATNE MIĘDZYNARODOWE, wyd. 3Podręczniki Prawnicze

B. Kuźniak, M. Marcinko

ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE, wyd. 3Skrypty Becka

P. Łaski (red.)

PRAWO PRYWATNE MIĘDZYNARODOWE. PYTANIA EGZAMINACYJNE. TESTY.KAZUSY. TABLICE, wyd. 3Repetytoria C. H. Beck

B. Kuźniak

ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE. PYTANIA. TABLICE, wyd. 2Ćwiczenia Becka

J. Barcik, T. Srogosz

PRAWO MIĘDZYNARODOWE PUBLICZNEAkademia Prawa

Podstawysystemu prawa

międzynarodowegopytania • testy • kazusy • tablice

3. wydanie

rozszerzone i zmienione

dr Ewelina Cała-Wacinkiewicz

Uniwersytet Szczeciński

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wielkopolskim

WYDAWNICTWO C. H. BECK

WARSZAWA 2012

Wydawca: Aneta Flisek

© Wydawnictwo C. H. Beck 2012

Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o.ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa

Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. BeckDruk i oprawa: P.W.P. INTERDRUK, Warszawa

ISBN 978-83-255-4376-1

ISBN e-book 978-83-255-4377-8

Przedmowa

Z przyjemnością oddaję do Państwa rąk poprawione i zaktualizowane trzecie wydanie repetytorium z prawa mię dzy narodowego publicznego, mogące stanowić pomoc dydaktycz-ną zarówno dla studentów, aplikantów, jak i tych wszystkich, którym przyszło zgłębiać te-matykę prawno mię dzy narodową.

Repetytorium w zaproponowanym kształcie stanowi wynik kilkuletnich doświadczeń dydaktycznych. Z założenia nie wyczerpuje jednak całości zakresu materiału, co wynika, po pierwsze, z rozległości tematycznej przedmiotu – prawo międzynarodowe publiczne, po dru-gie zaś, z chęci pozostawienia niektórych zagadnień do realizacji na wykładach. Z założenia także w niniejszym repetytorium potrzeba osiągnięcia celów dydaktycznych zmusiła autor-kę do wyjścia poza tradycyjne ramy prawa międzynarodowego publicznego. Nie wymaga to głębszego uzasadnienia, jeśli weźmie się pod uwagę, że do posługiwania się tradycyjny-mi pojęciami prawa międzynarodowego potrzebne jest niekiedy subsydiarne wykorzystanie konstrukcji pojęciowych właściwych choćby nauce o stosunkach międzynarodowych.

Repetytorium, którego głównym zadaniem jest służyć pomocą w przyswojeniu, a także utrwaleniu i usystematyzowaniu wiedzy z zakresu prawa międzynarodowego publicznego, skła-da się z czterech części. Pierwsza – przyjmując formę pytań (zagadnień) egzaminacyjnych i od-powiedzi – ma za zadanie merytorycznie przybliżyć omawiane zagadnienia. Druga – zawie rająca testy (zarówno jednokrotnego, jak i wielokrotnego wyboru) – ma ułatwić weryfikację zdobytej wiedzy, co stanowi doskonałą powtórkę materiału np. przed egzaminem. Trzecia – o którą wzbo-gacono drugie wydanie – zawiera kazusy umożliwiające zgłębienie omawianej tematyki poprzez możliwość analizowania stanów faktycznych, a zatem posiada walor praktyczny. Czwarta zaś – w formie tablic – graficznie prezentuje treści zawarte w części pierwszej.

Trzecie wydanie repetytorium wzbogacono o przykłady i stanowisko doktryny ukazu-jące istotę omawianej problematyki. Ponadto, w deskrypcji Unii Europejskiej uwzględnio-no aktualny stan prawny, oparty na podpisanym 13.12.2007 r. Traktacie z Lizbony, który wszedł w życie 1.12.2009 r. Uwzględniono ponadto poszerzenie składu członkowskiego NATO i ONZ.

Żywię nadzieję, że przyjęta konstrukcja, a także naniesione zmiany ułatwią Państwu ko-rzystanie z niniejszego repetytorium, a spotkanie z prawem międzynarodowym publicznym zakończy się sukcesem w postaci zdanego egzaminu.

Jednocześnie pragnę podziękować wszystkim osobom, które w trakcie pracy nad książką służyły mi swoją pomocą i udzielały cennych uwag i sugestii.

AutorkaSzczecin, lipiec 2012 r.

Spis treści

Przedmowa _________________________________________________________ VWykaz skrótów ______________________________________________________ XIWykaz ważniejszej literatury __________________________________________ XV

Część A. Pytania egzaminacyjne

Rozdział I. Zagadnienia ogólne ________________________________________ 1Pytania 1–23

Rozdział II. Źródła prawa międzynarodowego publicznego _______________ 24Pytania 24–48

Rozdział III. Prawo traktatowe _______________________________________ 46 I. Uwagi ogólne __________________________________________________ 46

Pytania 49–67 II.Zawieranie,obowiązywanieistosowanieumówmiędzynarodowych ______ 64

Pytania 68–95

Rozdział IV. Podmioty prawa międzynarodowego publicznego ____________ 91 I. Uwagi ogólne __________________________________________________ 91

Pytania 96–99 II.Państwo ______________________________________________________ 94

Pytania 100–119 III.Organizacjemiędzynarodowe–rozważaniateoretyczne ________________ 113

Pytania 120–127 IV.Innepodmioty _________________________________________________ 120

Pytania 128–131

Rozdział V. Organizacje międzynarodowe – wybrane zagadnienia w praktyce _ 125 I.OrganizacjaNarodówZjednoczonych(ONZ) ________________________ 125

Pytania 132–151 II.RadaEuropy(RE) _______________________________________________ 141

Pytania 152–163 III.OrganizacjaTraktatuPółnocnoatlantyckiego(NATO) ___________________ 150

Pytania 164–175 IV.UniaEuropejska(UE) ____________________________________________ 158

Pytania 176–214

Spis treściVIII

Rozdział VI. Systemy ochrony praw człowieka __________________________ 197Pytania 215–240

Część B. Testy*Rozdział I. Zagadnienia ogólne Test1 __________________________ 223 Odpowiedzi do testu 1 ___ 310 Test2 __________________________ 226 Odpowiedzi do testu 2 ___ 310 Test3 __________________________ 228 Odpowiedzi do testu 3 ___ 310

Rozdział II. Źródła prawa międzynarodowego publicznego Test4 __________________________ 231 Odpowiedzi do testu 4 ___ 311 Test5 __________________________ 234 Odpowiedzi do testu 5 ___ 311 Test6 __________________________ 236 Odpowiedzi do testu 6 ___ 311 Test7 __________________________ 239 Odpowiedzi do testu 7 ___ 312

Rozdział III. Prawo traktatowe Test8 __________________________ 241 Odpowiedzi do testu 8 ___ 312 Test9 __________________________ 244 Odpowiedzi do testu 9 ___ 312 Test10 __________________________ 246 Odpowiedzi do testu 10 ___ 313 Test11 __________________________ 249 Odpowiedzi do testu 11 ___ 313 Test12 __________________________ 251 Odpowiedzi do testu 12 ___ 313

Rozdział IV. Podmioty prawa międzynarodowego Test13 __________________________ 254 Odpowiedzi do testu 13 ___ 314 Test14 __________________________ 256 Odpowiedzi do testu 14 ___ 314 Test15 __________________________ 259 Odpowiedzi do testu 15 ___ 314 Test16 __________________________ 262 Odpowiedzi do testu 16 ___ 315 Test17 __________________________ 264 Odpowiedzi do testu 17 ___ 315

Rozdział V. Organizacje międzynarodowe – wybrane zagadnienia w praktyce Test18 __________________________ 267 Odpowiedzi do testu 18 ___ 315 Test19 __________________________ 269 Odpowiedzi do testu 19 ___ 316 Test20 __________________________ 272 Odpowiedzi do testu 20 ___ 316 Test21 __________________________ 274 Odpowiedzi do testu 21 ___ 316 Test22 __________________________ 276 Odpowiedzi do testu 22 ___ 317

Rozdział VI. Systemy ochrony praw człowieka Test23 __________________________ 279 Odpowiedzi do testu 23 ___ 317 Test24 __________________________ 281 Odpowiedzi do testu 24 ___ 317 Test25 __________________________ 284 Odpowiedzi do testu 25 ___ 318 Test26 __________________________ 287 Odpowiedzi do testu 26 ___ 318 Test27* __________________________ 289 Odpowiedzi do testu 27 ___ 318 Test28 __________________________ 291 Odpowiedzi do testu 28 ___ 319 Test29 __________________________ 293 Odpowiedzi do testu 29 ___ 319 Test30 __________________________ 296 Odpowiedzi do testu 30 ___ 319 Test31 __________________________ 298 Odpowiedzi do testu 31 ___ 320 Test32 __________________________ 300 Odpowiedzi do testu 32 ___ 320 Test33 __________________________ 302 Odpowiedzi do testu 33 ___ 320

* Uwaga: Testy 1–26 są testami jednokrotnego wyboru, testy 27–35 – wielokrotnego wyboru.

IX

Test34 __________________________ 305 Odpowiedzi do testu 34 ___ 321 Test35 __________________________ 307 Odpowiedzi do testu 35 ___ 321

Część C. KazusyKazus1.PrzystąpieniedoONZ __________________________________________ 323Kazus2.OpiniedoradczeMiędzynarodowegoTrybunałuSprawiedliwości ________ 324Kazus3.ObywatelstwoUniiEuropejskiej __________________________________ 326Kazus4.DopuszczalnośćskargidoEuropejskiegoTrybunałuPrawCzłowieka _____ 327Kazus5.ZawieszeniestosowaniapostanowieńMiędzynarodowegoPaktuPraw

ObywatelskichiPolitycznych ____________________________________ 329Kazus6.Ratyfikacjaumowymiędzynarodowej ______________________________ 331Kazus7.Tekstautentycznyumowy _______________________________________ 332Kazus8.StosowanieprawaUniiEuropejskiej _______________________________ 334Kazus9.Prawomiędzynarodoweprywatneaprawomiędzynarodowepubliczne __ 335Kazus10.GłosowaniewRadzieBezpieczeństwaOrganizacjiNarodów

Zjednoczonych ______________________________________________ 336Kazus11.Nieważnośćtraktatu __________________________________________ 337Kazus12.MocwiążącaPowszechnejDeklaracjiPrawCzłowieka _______________ 338Kazus13.PrawoUniiEuropejskiejadyskryminacja __________________________ 339Kazus14.Prawaczłowieka _____________________________________________ 340Kazus15.Podmiotowośćaumowymiędzynarodowe ________________________ 341

Część D. TabliceTabl.1.Definicjapojęciaprawamiędzynarodowegopublicznego _______________ 343Tabl.2.Rodzajestosunkówprawnomiędzynarodowych _______________________ 343Tabl.3.Prawomiędzynarodowepubliczneaprawomiędzynarodoweprywatne ___ 344Tabl.4.Głównecechycharakteryzująceprawomiędzynarodowepubliczne _______ 344Tabl.5.Rodzajesankcjiprawamiędzynarodowego __________________________ 345Tabl.6.Relacjemiędzyprawemmiędzynarodowym,prawemeuropejskim

aprawemUniiEuropejskiej ______________________________________ 346Tabl.7. Skutecznośćprawamiędzynarodowegowwewnętrznymporządkuprawnym 347Tabl.8.Sposobypojmowaniaspołecznościmiędzynarodowej __________________ 347Tabl.9.Organypaństwoweuprawnionedorealizowaniapolitykizagranicznej

państwa ______________________________________________________ 348Tabl.10.Prawomiędzynarodoweaprawokrajowe __________________________ 349Tabl.11.Postanowieniaart.38StatutuMTS ________________________________ 350Tabl.12.Źródłaprawamiędzynarodowegopublicznego ______________________ 350Tabl.13.Zwyczajjakoźródłoprawamiędzynarodowego _____________________ 351Tabl.14.KatalogogólnychzasadprawasformułowanywKarcieNarodów

Zjednoczonych _______________________________________________ 352Tabl.15.KatalogogólnychzasadprawasformułowanywDeklaracjizasadprawa

międzynarodowego,dotyczącejprzyjaznychstosunkówiwspółdziałania państwzgodniezKartąNarodówZjednoczonychz1970r. ____________ 353

Spis treści

Spis treściX

Tabl.16.Rodzajeaktówjednostronnychpaństw ____________________________ 354Tabl.17.CharakterystykaKonwencjiwiedeńskiejoprawietraktatówpodpisanej

23.5.1969 r. __________________________________________________ 355Tabl.18.Ważniejszerodzajeumówmiędzynarodowych ______________________ 356Tabl.19.Umowynakorzyśćpaństwatrzeciego _____________________________ 357Tabl.20.Umowynaniekorzyśćpaństwatrzeciego ___________________________ 357Tabl.21.Budowaumowymiędzynarodowej _______________________________ 358Tabl.22.RodzajeratyfikacjiumowymiędzynarodowejnapodstawieKonstytucjiRP _ 359Tabl.23.Wyłączeniemożliwościskładaniazastrzeżeńdoumowymiędzynarodowej _ 360Tabl.24.Obowiązekpublikacjiaktówprawnychwpolskimporządkuprawnym ___ 361Tabl.25.Funkcjedepozytariuszaumowymiędzynarodowej ___________________ 362Tabl.26.Przyczynynieważnościtraktatuiprzyczynywygaśnięciajegomocy

obowiązywania _______________________________________________ 363Tabl.27.Trzyznaczeniaterminu„państwo” ________________________________ 364Tabl.28.Sposobydefiniowaniaterminu„państwo” __________________________ 365Tabl.29.SposobynabywaniaobywatelstwawPolsce _________________________ 366Tabl.30.Główneatrybutypodmiotowościprawnomiędzynarodowej ____________ 366Tabl.31.Podstawowerodzajepaństw ____________________________________ 367Tabl.32.Definicjaorganizacjimiędzynarodowych ___________________________ 368Tabl.33.Organyorganizacjimiędzynarodowych ____________________________ 368Tabl.34.OrganizacjaNarodówZjednoczonych–główneceleizasadydziałalności _ 369Tabl.35.SystempodstawowychinstytucjiOrganizacjiNarodówZjednoczonych ___ 370Tabl.36.WażniejszekompetencjeZgromadzeniaOgólnegoONZ ______________ 371Tabl.37.SposobygłosowaniawZgromadzeniuOgólnymONZ ________________ 372Tabl.38.WażniejszekompetencjeRadyBezpieczeństwaONZ _________________ 373Tabl.39.SystemNarodówZjednoczonych _________________________________ 374Tabl.40.GłówneorganyRadyEuropy_____________________________________ 375Tabl.41.ProcedurypodejmowaniadecyzjiwKomitecieMinistrówRadyEuropy ___ 376Tabl.42.SposobygłosowaniawZgromadzeniuParlamentarnymRadyEuropy _____ 377Tabl.43.GłówneorganyistrukturaUniiEuropejskiejwświetleTraktatuzLizbony _ 378Tabl.44.WażniejszekompetencjeRadyEuropejskiejiRadyUniiEuropejskiej

wświetleTraktatuzLizbony _____________________________________ 379Tabl.45.FrakcjepolityczneParlamentuEuropejskiego ________________________ 380Tabl.46.PrawoUniiEuropejskiej ________________________________________ 381Tabl.47.Systemyochronyprawczłowieka _________________________________ 382Tabl.48.WarunkidopuszczalnościskargidoEuropejskiegoTrybunałuPraw

Człowieka ___________________________________________________ 383Tabl.49.Siedzibymiędzynarodowychtrybunałów ___________________________ 384Tabl.50.Pozaeuropejskie–regionalnesystemyochronyprawczłowieka _________ 384

Załączniki __________________________________________________________ 385

Indeks rzeczowy ____________________________________________________ 407

Wykaz skrótów

1. Źródła prawa i dokumenty

EKPC ________Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 4.11.1950 r. (Europejska Konwencja Praw Człowieka) (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284)

KNZ _________Karta Narodów Zjednoczonych z 26.6.1945 r. (Dz.U. z 1947 r. Nr 23, poz. 90 ze zm.)

KPC __________ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.)

KPK__________ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 255 ze zm.)

KWPT ________Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z 23.5.1969 r. (Dz.U. z 1990 r. Nr 74, poz. 439)

MPPOiP ______Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 19.12.1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167)

n. TUE ________Traktat o Unii Europejskiej – wersja skonsolidowana z 9.5.2008 r. − uwzględniająca zmiany wprowadzone Traktatem z Lizbony (Dz.Urz. UE C 83/2010, s. 13)

ObPolU _______ustawa z 15.2.1962 r. o obywatelstwie polskim (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 ze zm.)

PDPCZ _______Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 10.12.1948 r.TL ___________Traktat z Lizbony z 13.12.2007 r. zmieniający Traktat o Unii Europejskiej

i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.Urz. UE C 306/2007, s. 1)

TFUE_________Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – wersja skonsolidowana z 9.5.2008 r. (dawny Traktat ustanowiający Wspólnotę Europejską zmie-niony Traktatem z Lizbony) (Dz.Urz. UE C C 83/2010, s. 47)

TUE __________Traktat o Unii Europejskiej z 7.2.1992 r. (Dz.Urz. UE C 191/1992, s. 1)TWE _________Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską z 25.3.1957 r. (Dz.Urz. UE

C 224/1999, s. 1)UmMU _______ustawa z 14.4.2000 r. o umowach międzynarodowych (Dz.U. Nr 39,

poz. 443 ze zm.)

Wykaz skrótówXII

2. Organizacje międzynarodowe i ich organy

ETPC ________Europejski Trybunał Praw CzłowiekaETS _________Europejski Trybunał SprawiedliwościEuratom ______Europejska Wspólnota Energii AtomowejEWG ________Europejska Wspólnota GospodarczaEWWiS ______Europejska Wspólnota Węgla i StaliKBWE _______Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w EuropieMTS (ICJ) ____ Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (International Court of Justice)NATO ________Organizacja Traktatu PółnocnoatlantyckiegoOBWE _______Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie ONZ _________Organizacja Narodów ZjednoczonychRE __________Rada EuropySTSM (PCIJ) __ Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej (Permament Court of

International Justice)UE __________Unia EuropejskaWE __________Wspólnota Europejska

3. Publikatory i czasopisma

Dz.U. ________Dziennik UstawDz.Urz. UE ____Dziennik Urzędowy Unii EuropejskiejC.M.L.Rev. ____Common Market Law ReviewE.L.J. ________European Law JournalPiP __________Państwo i PrawoPPE __________Przegląd Prawa EuropejskiegoPr. i Pod. UE ___Prawo i Podatki Unii EuropejskiejPS ___________Przegląd SądowyPrz. Sejm. _____Przegląd SejmowyRP ___________Ruch PrawniczyRPEiS ________Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i SocjologicznySM __________Sprawy MiędzynarodoweZb. Orz. ______Zbiór Orzeczeń Europejskiego Trybunału SprawiedliwościZN __________Zeszyty Naukowe

4. Inne skróty

art. __________artykułcyt. __________cytowany (-a, -e)m.in. _________między innyminast. _________następna (-e, -y)np. ___________na przykładNr ___________numerpkt __________punktpost. _________postanowienie

XIII

poz. __________pozycjapyt. __________pytanier. ____________rokred. __________redakcjarozdz. ________rozdziałs. ____________strona (-y)t. ____________tomtekst jedn. _____tekst jednolitytj. ___________to jestust. __________ustępWPZIB _______Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwawyr. __________wyrokzd. ___________zdanieze sprost. _____ze sprostowaniemzm. __________zmiana (-y)v. ____________versus

Wykaz skrótów

Wykaz ważniejszej literatury

1. Zbiory dokumentów

Z. Brodecki (red.), Traktat o Unii Europejskiej, Traktat ustanawiający Wspólnotę Europej-ską. Komentarz, Warszawa 2006

L. Gelberg, Wybór dokumentów, cz. 2, Warszawa 1958A. Górbiel, Prawo międzynarodowe. Źródła i materiały, t. 1 i 2, Katowice 1970B. Gronowska, T. Jasudowicz, C. Mik, Prawa człowieka. Dokumenty międzynarodowe, To-

ruń 2003K. Kocot, K. Wolfke, Wybór dokumentów do nauki prawa międzynarodowego, Wro cław–War-

szawa 1978B. Kuźniak, A. Capik, Traktat Nicejski. Komentarz, Warszawa 2002P. Łaski, I. Gawłowicz, E. Cała, Wybór dokumentów do nauki prawa międzynarodowego

pub licznego, cz. 1 i 2, Szczecin 2001R. Podgórzańska, B. Szczepanik, Uregulowania traktatowe Polski w latach 1945–1998.

Teksty wybranych dwustronnych umów politycznych zawartych przez Polskę z niektó-rymi krajami europejskimi, Koszalin 1999

A. Przyborowska-Klimczak, Prawo międzynarodowe publiczne. Wybór dokumentów, Lub-lin 2004

M. Sykulska, Prawo międzynarodowe publiczne, Sopot 1998B. Wierzbicki, Prawo międzynarodowe. Materiały do studiów, Białystok 2000

2. Podręczniki, monografie, encyklopedie, artykuły

L. Antonowicz, Podręcznik prawa międzynarodowego, Warszawa 2008L. Antonowicz, Pojęcie państwa w prawie międzynarodowym, Warszawa 1974J. Barcik, T. Srogosz, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2007J. Barcz (red.), Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, Warszawa 2002J. Białocerkiewicz, Organizacje europejskie i ich standardy prawne, Włocławek 2003J. Białocerkiewicz, Prawo międzynarodowe publiczne. Zarys wykładu, Olsztyn 2003 R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2004Z. Brodecki, Prawo integracji z europejskiej perspektywy, Warszawa 2004I. Brownlie, Principles of Public International Law, Oxford 1998N. Buchowska, Uchwały organizacji międzynarodowych jako źródło prawa między na ro do-

wego, RPEiS 2001, z. 3

Wykaz ważniejszej literaturyXVI

E. Cała-Wacinkiewicz, Charakter pawny Unii Europejskiej w świetle prawa międzynarodo-wego, Warszawa 2007

E. Cała, D. Wacinkiewicz, Przyczynek do rozważań na temat europejskich relacji prawnych w kontekście współczesnego rozumienia suwerenności, [w:] I. Gawłowicz, I. Wierzcho-wiecka (red.), Koncepcje suwerenności. Zbiór studiów, Warszawa 2005

W. Czapliński, A. Wyrozumska, Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, Warszawa 2004

P. Czubik, B. Kuźniak, Organizacje międzynarodowe, Warszawa 2008S. Dudzik (red.), Konstytucja dla Europy. Przyszły fundament Unii Europejskiej, Kraków 2005E. Dynia, Integracja europejska, Warszawa 2004L. Ehrlich, Prawo międzynarodowe, Warszawa 1958Encyclopedia of Public International Law, Holland 2000M. Frankowska, Prawo traktatów, Warszawa 1997T. Gadkowski, Odpowiedzialność międzynarodowa państwa za szkodę jądrową, Poznań 1990L. Gelberg, Zarys prawa międzynarodowego, Warszawa 1979J. Gilas, Prawo międzynarodowe, Toruń 1999W. Góralczyk, S. Sawicki, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa 2007M. Herdegen, Prawo europejskie, Warszawa 2006T. Hillier, Principles of Public International Law, London–Sydney 1999M. Horspool, European Union Law, London 2003F. Jasiński, Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Warszawa 2003M. Kenig-Witkowska (red.), Prawo instytucjonalne Unii Europejskiej, Warszawa 2008A. Klafkowski, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 1979J. Kolasa, Unia Europejska na tle rozwoju prawa i społeczności międzynarodowej, [w:]

J. Kolasa, A. Kozłowski (red.), Prawo międzynarodowe publiczne a prawo europejskie, Wro cław 2003

A. Kosicki, Problem podmiotowości europejskich „minipaństw” w świetle prawa międzyna-rodowego, RPEiS 2002, z. 1

R. Kwiecień, Miejsce umów międzynarodowych w porządku prawnym państwa polskiego, Warszawa 2000

E. Latoszek, M. Proczek, Organizacje międzynarodowe. Założenia, cele, działalność, War sza-wa 2001

P. Łaski, Suwerenność i współzależność we współczesnym prawie międzynarodowym, [w:] I. Gawłowicz, I. Wierzchowiecka (red.), Koncepcje suwerenności. Zbiór studiów, Warszawa 2005

A. Łazowski, A. Zawidzka, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2008T. Łoś-Nowak, Organizacje w stosunkach międzynarodowych. Istota. Mechanizmy działa-

nia. Zasięg, Wrocław 1999J. Makowski, Prawo międzynarodowe, cz. 1, Warszawa 1930 P. Malanczuk, Modern Introduction to International Law, London–New York 1997M. Masternak-Kubiak, Umowa międzynarodowa w prawie konstytucyjnym, Warszawa 1997J. Menkes, A. Wasilkowski, Organizacje międzynarodowe. Wprowadzenie do systemu, War-

szawa 2004

XVII

C. Mik, Europejskie prawo wspólnotowe. Zagadnienia teorii i praktyki, t. 1, Warszawa 2000St. Nahlik, Wstęp do nauki prawa międzynarodowego, Warszawa 1967M. Perkowski, Ewolucja podmiotowości prawnomiędzynarodowej Unii Europejskiej, [w:]

C. Mik (red.), Unia Europejska w dobie reform, Toruń 2004J. Pieńkos, Prawo międzynarodowe publiczne, Kraków 2004R. Podgórzańska, Główne problemy polityki zagranicznej Polski po wejściu do Unii Euro-

pejskiej, [w:] R. Podgórzańska, Ł. Tomczak (red.), Wybrane zagadnienia polityki zagra-nicznej Polski po 1989 roku, Szczecin 2006

R. Podgórzańska, Główne problemy polskiej polityki zagranicznej na forum Sejmowej Ko-misji Spraw Zagranicznych w latach 1989–2001, Szczecin 2006

M. Shaw, Prawo międzynarodowe, Warszawa 2000R. Sonnenfeld, Odpowiedzialność państwa w prawie międzynarodowym, Warszawa 1980J. Sozański, Współczesne prawo traktatów, Warszawa–Poznań 2003R. Streinz, Prawo europejskie, Warszawa 2002J. Tyranowski, Spory graniczne i spory terytorialne a sukcesja, SM 1976, Nr 10D. Wacinkiewicz, Współpraca samorządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi

– wybrane aspekty prawne, [w:] B. Filipiak, A. Szewczuk (red.), Samorząd terytorialny w zintegrowanej Europie, Szczecin 2006

Wykaz ważniejszej literatury

E. Cała-Wacinkiewicz, Podstawy systemu prawa międzynarodowego, wyd. 3

Część A. Pytania egzaminacyjne

Rozdział I. Zagadnienia ogólne

Pytanie 1. Zdefiniuj pojęcie prawa międzynarodowego publicznego.

Prawo międzynarodowe publiczne (w skrócie prawo międzynarodowe) w dok-trynie przedmiotu definiowane jest na wiele sposobów. I tak, L. Antonowicz przyj-muje, iż prawo międzynarodowe reguluje stosunki wzajemne państw tworzących społeczność międzynarodową1.

Z powyższej definicji jednoznacznie wynika, że to państwa są podstawowym elementem społeczności międzynarodowej, z czym trudno byłoby się nie zgodzić. Oparcie definicji prawa międzynarodowego o państwa stanowi jednak wąskie uję-cie (sensu stricto) definiowanego zagadnienia. Współcześnie zaobserwować można bowiem proces permanentnego rozszerzania się katalogu podmiotów prawnomię-dzynarodowych.

Szersze rozumienie (sensu largo) pojęcia prawa międzynarodowego wynika na-tomiast z definicji zaproponowanej przez A. Łazowskiego i A. Zawidzką, zgodnie z którą prawo międzynarodowe publiczne to szczególnego rodzaju system prawny, tworzący zasady oraz mechanizmy współpracy państw, organizacji międzynarodo-wych oraz innych uznanych podmiotów tego systemu prawnego2. Zbliżone stano-wisko zajmują także W. Czapliński i A. Wyrozumska, wyraźnie podkreślając, iż nor-my prawnomiędzynarodowe regulują wzajemne stosunki między podmiotami tego prawa3, nie zaś jedynie między państwami.

Na podstawie powyższych definicji, uogólniając, stwierdzić należy, iż prawo międzynarodowe publiczne to: 1) zespół norm prawnych, 2) regulujących wzajemne stosunki, 3) pomiędzy podmiotami prawa międzynarodowego.

1 L. Antonowicz, Podręcznik prawa międzynarodowego, Warszawa 2011, s. 18.2 A. Łazowski, A. Zawidzka-Łojek, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2011, s. 2.3 W. Czapliński, A. Wyrozumska, Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, War-

szawa 2004, s. 5.

Pyt. 1