2

Spis treci:

1. Wst p............................................................................................................ 3 2. Wprowadzenie do spoecznej odpowiedzialno ci biznesu ........................ 4

2.1. Spoeczna odpowiedzialno biznesu. Geneza - Definicja Zakres. ...............................4 2.2. Praktyczne aspekty wdra ania CSR (norma ISO 26 000). Dziaania i korzy ci. ............11

3. Aktualne trendy CSR. CSR w Norwegii i Polsce. .................................... 23 4. Dobre praktyki w obszarze CSR. Przykady norweskie i polskie. ............. 40

4.1. Dobre praktyki Norwegia. .........................................................................................40 4.2. Dobre praktyki - Polska ................................................................................................46

3

1. Wst p

Celem opracowania jest wprowadzenie do zagadnie zwi zanych z biznesem

odpowiedzialnym spoecznie i stworzenie zbioru dobrych praktyk skierowanego do

przedsi biorstw zainteresowanych podejmowaniem dziaa w obszarze zwi zanym z

budowaniem kapitau spoecznego.

Opracowanie skada si z pi ciu cz ci:

1. Wst pu, zawieraj cego krtk charakterystyk i cel publikacji,

2. Cz ci 1, stanowi cej wprowadzenie do zagadnie zwi zanych z biznesem

odpowiedzialnym spoecznie (CSR),

3. Cz ci 2, zawieraj cej praktyczne aspekty prowadzenia dziaa odpowiedzialnych

spoecznie oraz korzy ci prowadzenia takich dziaa ,

4. Cz ci 3, zawieraj cej charakterystyk aktualnych trendw zwi zanych z

prowadzeniem dziaalno ci CSR ze szczeglnym uwzgl dnieniem specyfiki dziaa

podejmowanych w Norwegii i w Polsce,

5. Cz ci 4, zawieraj cej praktyczne przykady dobrych praktyk w obszarze CSR

podejmowane przez firmy uczestnikw warsztatw Spoecznie odpowiedzialny

biznes - transfer wiedzy w oparciu o sie CIAM oraz praktyk omawianych podczas

warsztatw

Opracowanie powstao w ramach projektu pn. Spoecznie odpowiedzialny biznes - transfer

wiedzy w oparciu o sie CIAM realizowanego przez Fundacj Inicjatyw Innowacyjnych z

Krakowa i Uniwersytet Stavanger z Norwegii. Projekt wspfinansowany zosta w ramach

Programu Partnerstwa Transgranicznego realizowanego przez Wschodnioeuropejskie Centrum

Demokratyczne przy wsparciu finansowym udzielonym przez Norwegi ze rodkw

Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP.

Autor opracowania wyra a nadziej , e publikacja przyczyni si do podniesienia wiadomo ci

na temat wagi i potrzeby podejmowania dziaa zwi zanych z biznesem odpowiedzialnym

spoecznie oraz stanowi b dzie zbir wskazwek i inspiracji do podejmowania takich dziaa

przez przedsi biorcw.

4

2. Wprowadzenie do spoecznej odpowiedzialno ci biznesu

Corporate Social Responsibility (CSR)

2.1. Spoeczna odpowiedzialno biznesu. Geneza - Definicja Zakres.

Wszelkie procesy zachodz ce w naturze, gospodarce rynkowej i w innych dziedzinach

ycia podlegaj nieustannym przeksztaceniom. Ka da nowa idea, teoria czy wynalazek, mo e

doprowadzi do staego polepszania i usprawniania wielu dziedzin ycia. To samo odnosi si

do marketingu i r nych innych dziaalnoci biznesowych ci le powi zanych ze spoeczn

odpowiedzialnoci biznesu.

Ci gle rozwijaj ce si rynki i ekonomie, pojawianie si nowych technik sprzeda y, produktw i

usug, czy rosn ca konkurencja sprawia, e podmioty dziaaj ce w gospodarce szukaj nowych

drg i sposobw dotarcia do klientw, budowania trwaej wi zi z nimi oraz zaspakajania ich

potrzeb. Ewolucja marketingu to wyjcie naprzeciw oczekiwaniom konsumentw, to tworzenie

mostu , ktry czy ich z firm , a ka de jego prz so jest rwnie wa ne. Marketing, podobnie

jak historia podlega ci gym zmianom, dziaa dynamicznie w otoczeniu globalnym. Ka de

kolejna dekada wymaga przemy lenia celw i praktyk marketingowych. Globalne zawirowania

dziejowe jak i te na wiatowych rynkach, obecnie tak bardzo ze sob powi zanych i

oddziauj cych mog sprawi , e strategie, ktre wczoraj prowadziy do zyskw, dzi staj si

przestarzae1. Wynikiem przeobra e marketingowych oraz pog biaj cego si procesu

degradacji stanu rodowiska i wyzwa , przed ktrymi staj przedsi biorstwa dziaaj ce w

warunkach rozwijaj cej si globalnej gospodarki byo powstanie koncepcji marketingu

spoecznego.

Jednym z pierwszych, ktry to dostrzeg, nie nazywaj c tego zjawiska jeszcze w ten sposb by

Howard Bowen. To on jako jeden z prekursorw juz w latach 50-tych XX wieku da

nowoczesne spojrzenie na spoeczn odpowiedzialno biznesu. W opublikowanej Social

Responsibilities of the Businessman wyjania, e aktywno biznesowa dotyka zwykych

ludzi, spoecze stwa i dlatego biznes powinien prowadzi takie dziaania, ktre b d spjne z

celami i wartociami spoecznymi2.

1 P. Kotler , G. Armstrong, J. Saunders, V. Wong: Marketing. Podr cznik europejski. PWE. Warszawa 2002, s. 55. 2 H.R. Bowen, Social responsibilities of the businessman, Harper & Row, New York 1953, za: A.B. Carroll,

5

Upowszechnienie tej koncepcji stao si mo liwe dzi ki zmianie sposobu postrzegania i

funkcjonowania przedsi biorstw oraz pojmowania roli, ktr odgrywaj w spoecze stwach

r nych pa stw3. To wanie wtedy nast piy pierwsze zmiany w perspektywie orientacji

marketingu ze spojrzenia na podmiotowy interes firmy, na ch poniesienia odpowiedzialno ci

za sprawy oglnospoeczne.

Okre lenie marketing spoeczny" zostao u yte po raz pierwszy przez P. Kotlera i G. Zaltmana

w 1971r. w odniesieniu do rozwi zywania problemw oglnospoecznych za pomoc narz dzi

marketingu komercyjnego. Podwaliny tej teorii stanowio prze wiadczenie, e spoeczne

aspekty odnosz ce si do zdrowia, bezpiecze stwa czy dbania o rodowisko mog by

promowane i "sprzedawane jak mydo, czy samochd"4.

Twrcy poj cia marketingu spoecznego", ktre wyewoluowao przez lata do wspczesnego

okre lenia jakim jest Spoeczna Odpowiedzialno Biznesu (z ang. CSR - Corporate Social

Responsibility) ju wtedy zauwa ali, e spoeczne strategie marketingowe mog by o wiele

sprawniejszym narz dziem rozwi zywania problemw, b d c jednocze nie alternatyw dla

przymusowych, prawnych dziaa prospoecznych poprzez wywoywane przez nie dobrowolne

zmiany zachowa i korzy ci jakie daj 5.

Nale y zauwa y , e teoria CSR ma swoje korzenie tak e w zasadach zrwnowa onego

rozwoju, ktry odnosi si do aspektw spoeczno-gospodarczych, w ktrym nast puje proces

integrowania dziaa politycznych, gospodarczych i spoecznych, z zachowaniem rwnowagi

rodowiska przyrodniczego oraz trwao podstawowych procesw naturalnych w celu

zagwarantowania mo liwo ci zaspokajania podstawowych potrzeb poszczeglnych

spoecznoci lub obywateli zarwno wspczesnego pokolenia, jak i przyszych pokole 6.

Potrzeba uwzgl dniania zasad zrwnowa onego rozwoju na arenie mi dzynarodowej wskazana

zostaa w 1969 r. przez wczesnego sekretarza generalnego ONZ, UThanta podczas

posiedzenia XXIII Sesji Zgromadzenia Oglnego. Zao enia zrwnowa onego rozwoju

zdefiniowane zostay w raporcie wiatowej Komisji rodowiska i Rozwoju ONZ Nasza

Wsplna Przyszo opublikowanym w 1987 r. Wyzwania te obejmuj m.in. eliminacj

skrajnego ubstwa i godu, zapewnienie powszechnego nauczanie na poziomie podstawowym,

Corporate social responsibility, Business and Society 1999, nr 38(3), s. 268295. 3 M. Bogunia Borowska: Koncepcja marketingu spoecznego. Marketing i Rynek. 2/2001, s. 9 . 4 M. Wieczorkowska: Elementy marketingu spoecznego i ich zastosowanie w kampanii antynikotynowej. Marketing i Rynek. 3/2006, s.24. 5 P. Kotler, Philip Kotler odpowiada na pytania na temat marketingu, Pozna 2004, s.173 6 Prawo ochrony rodowiska, Dz.U.2001.62.627, art. 3 ust. 50.

6

promowanie rwno ci pci i awansu spoecznego kobiet, ograniczenie umieralno ci dzieci,

popraw jako ci opieki zdrowotnej nad kobietami w okresie macierzy stwa, zwalczenie HIV/

AIDS, malarii oraz innych chorb, ochron rodowiska oraz stworzenie globalnego partnerstwa

na rzecz rozwoju7.

CSR cz sto uznawany jest za odpowied biznesu na wyzwania zrwnowa onego rozwoju, przy

czym w coraz wi kszym stopniu dyskutowany jest zwi zek pomi dzy podejmowaniem

dobrowolnych zobowi za na rzecz ochrony rodowiska i spoeczno ci lokalnych a

konkurencyjnoci przedsi biorstw8.

Cho pradzieje CSR si gaj o wiele g biej ni czasy wspomnianego wcze niej marketingu

spoecznego, bo a do przeomu XVIII i XIX wieku i filantropijnej dziaalnoci

przedsi biorcw, m.in. znanego wszystkim J. D. Rockefellera, to obecny jego charakter

nale aoby poszuka we wspczesnych rdach.

We wspczesnej literaturze znajdziemy wiele definicji spoecznej odpowiedzialnoci biznesu.

Jest to zjawisko wielowymiarowe, a na jego ostateczny ksztat wpywa wiele rozmaitych

czynnikw, w tym globalizacja, wzrost konkurencyjnoci, rozwj mediw oraz wzrost

wiadomoci spoecznej. Prby okre lenia standardw CSR podejmuj jednak organizacje

mi dzynarodowe, bran owe oraz same przedsi biorstwa, ktre opracowuj wasne kodeksy

etyczne i polityk odpowiedzialnoci. Z w tpliwo ci dotycz cych definicji i zakresu CSR bior

si te r nice w nazewnictwie samego poj cia. W kontekcie tej samej problematyki, oprcz

odpowiedzialnoci spoecznej biznesu pojawiaj si te okre lenia: odpowiedzialno

spoeczna przedsi biorstw , odpowiedzialno korporacyjna, korporacyjny zrwnowaony

rozwj , obywatelskie zaanga owanie przedsi biorstw , etyczna korporacja, czy dobry

ad korporacyjny.

Komisja Europejska definiuje CSR jako:

"... koncepcj dobrowolnego uwzgl dniania przez firm aspektw spoecznych i ekologicznych

podczas prowadzenia dziaa handlowych i w kontaktach z interesariuszami".9

7 Program Narodw Zjednoczonych ds. Rozwoju, www.undp.org.pl 8 OECD, (2001), Corporate Social Responsibility. Partners for Progress, Organisation for Economic Co-operation and Development, 2001. 9 European Commission, Commission Green Paper 2001 Promoting a European Framework for Corporate Social Responsibility, COM(2001)366 Final.

7

wiatowa Rada Biznesu na rzecz Zrwnowa onego Rozwoju definiuje odpowiedzialno

spoeczn przedsi biorstw jako:

...ci ge zobowi zanie biznesu do zachowania etycznego oraz przyczyniania si do

zrwnowa onego rozwoju ekonomicznego poprzez popraw jakoci ycia pracownikw i ich

rodzin, jak rwnie lokalnej spoecznoci i spoecze stwa jako caoci 10.

Mi dzynarodowa Korporacja Finansowa z Grupy Banku wiatowego uzupenia j dodaj c,

i odpowiedzialno spoeczna biznesu to:

"... zobowi zanie do przyczyniania si do zrwnowa onego rozwoju poprzez prac z

zatrudnionymi, ich rodzinami, spoecznoci lokaln i spoecze stwem jako caoci w celu

podnoszenia jakoci ycia w sposb jaki jest dobry zarwno dla biznesu, jak i rozwoju"11.

Program samoregulacji biznesu znany pod nazw Global Compact, ustanowiony pod koniec

lat 90. z inicjatywy wczesnego Sekretarza Generalnego Organizacji Narodw Zjednoczonych

Kofiego Annana, cho nie definiuje wprost CSR, to zakada i :

"... obejmuje on stosowanie we wszystkich sferach dziaalnoci dziesi ciu fundamentalnych

regu z zakresu praw czowieka, standardw pracy i rodowiska naturalnego oraz

podejmowanie wsplnych akcji na rzecz ich promowania"12.

Jedn z najnowszych definicji znajdujemy w dokumencie charakteryzuj cym ISO 26000

definiuj cym spoeczn odpowiedzialno biznesu jako:

"...odpowiedzialno organizacji za wpyw jej decyzji i dziaa (produkty, serwis, procesy) na

spoecze stwo i rodowisko"13.

Teoretycy i znawcy tematu opisuj to rwnie w ten sposb:

- CSR obejmuje ca polityk firmy (zarwno wewn trzn , jak i zewn trzn ), jej dziaania i

odpowiedzialno wobec akcjonariuszy, etyczne zwyczaje, transakcje i decyzje inwestycyjne14.

- odpowiedzialny biznes to dobrowolna strategia uwzgl dniaj ca spoeczne, etyczne i

ekologiczne aspekty w dziaalno ci gospodarczej oraz w kontaktach z interesariuszami15.

10 http://www.wbcsd.ch/ (World Business Council For Sustainable Developments) 11 http://web.worldbank.org 12 http://www.unglobalcompact.org 13 http:// www.iso.org/sr 14 P. Henslowe, Public relations od podstaw, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2005, s.19 15 http://www.fob.org.pl/co-to-jest-csr-1884152.htm

8

Jak wida na powy szych przykadach definicje spoecznej odpowiedzialnoci biznesu w

uoglnieniu dotycz tego, jakie s lub jakie powinny by relacje mi dzy globalnymi

korporacjami, rz dami pa stw i poszczeglnymi obywatelami. Zaw ony wymiary definicji

dotyczy relacji mi dzy firmami a lokalnym spoecze stwem, w ktrym si mieci lub prowadzi

dziaalno . Wszystkie te definicje s istotne, a ka dy reprezentuje inny wymiar problemu.

Reasumuj c mo na stwierdzi , e CSR to koncepcja zintegrowanego zarz dzania bior ca

pod uwag odpowiedzialno firmy za wpyw, jaki ma na pracownikw, klientw,

akcjonariuszy, spoecznoci lokalne oraz rodowisko naturalne. To tak e poszukiwanie

synergii i wkad biznesu w realizacj 3 wymiarw polityki zrwnowa onego rozwoju

gospodarczego.

Nale y stwierdzi , i skuteczne zarz dzanie CSR polega na tym, e porz dkuje ono tematy z

wielu dziedzin i nakada bezpo redni odpowiedzialno na firm za spenienie wysokich

standardw etycznych.

CSR nie dotyczy jedynie organizacji biznesowych jak mogaby sugerowa nazwa corporate,

cho do nich jest adresowana w pierwszej kolejno ci, lecz ka dego rodzaju organizacji (np.

organizacji spoecznych czy jednostek administracji publicznej), rwnie maych i rednich co

zwyko si okre la terminem odpowiedzialna przedsi biorczo (z ang. responsible

entrepreneurship). Co wi cej CSR zyskuje te bardziej uniwersalny wymiar jako spoeczna

odpowiedzialno (SR), ktra dotyczy r nych organizacji, zgodnie z zao eniem, e wszystkie

podmioty ponosz cz odpowiedzialnoci za realizacj zasad zrwnowa onego rozwoju.

CSR rozwija si tak e r nie w zale no ci od sektora, obszaru geograficznego i systemu

prawnego, co powoduje, e ka dy kraj jak i firma ma swoj specyfik . Przyj o si , e CSR to

dziaalno dobrowolna, wykraczaj ca poza ramy prawne, w rezultacie inaczej wygl da

praktyka np. w Stanach Zjednoczonych a inaczej w Europie.

Chc c da oglny obraz firmy odpowiedzialnej spoecznie nale aoby okre li j jako

organizacj , ktra pozostaje otwarta i sucha swojego otoczenia (prowadz c dialog z r nymi

grupami), a jednocze nie nie rezygnuje z osi gania zyskw. Takie podejcie zakada

dugofalow trosk nie tylko o dobre relacje firmy z jej klientami i akcjonariuszami, ale

rwnie z pracownikami, dostawcami oraz spoecznociami lokalnymi.

Spoeczna odpowiedzialno , jak ka dy inny obszar dziaalnoci firmy, powinna by starannie

monitorowana. Ogoszenie wynikw finansowych przedsi biorstw jest zawsze bardzo

wyczekiwan chwil przez inwestorw giedowych. Jednak coraz silniejsze jest przekonanie, e

9

same wyniki finansowe nie daj penej informacji o kondycji przedsi biorstwa. Zawsze

pozostaje kwestia, co kryje si za ksi gami rachunkowymi i jak stabilna jest sytuacja w samej

firmie. Przedmiotem zainteresowania s zarwno relacje wewn trz jak i na zewn trz

organizacji z akcjonariuszami, pracownikami, klientami, dostawcami i spoeczno ciami

lokalnymi oraz stopie w jaki firma wpywa na rodowisko naturalne.

Jedn z podstawowych zasad CSR jest czas potrzebny na wdro enie zmian w organizacji.

Krtkoterminowe podej cie ukierunkowane tylko na wyniki firmy za najbli szy okres

rozliczeniowy nigdy nie pozwoli zrozumie prawdziwej wartoci stoj cej za tym systemem

prowadzenia biznesu. To czy CSR jest odpowiednio wdra any w organizacji w du ej mierze

nie zale y od nakadw finansowych lecz od umiej tnoci kadry zarz dzaj cej do patrzenia w

przyszo i pognozowania dugoterminowych korzyci z stopniowego integrowania

odpowiedzialnoci spoecznej ze strategi firmy.

Na idee CSR warto spojrze z kilku powodw. Pierwszy z nich - reprezentuj cy podejcie

stricte naukowe - to prba analizy zao e koncepcji i ich weryfikacji. Korzystne wi c mo e

by dokadniejsze poznanie prb formuowania definicji CSR czy tworzenia zao e

stanowi cych (tworz cych) t koncepcj . Drugim powodem ci le praktycznym

(mened erskim) jest fakt stale i dynamicznie rozwijaj cej si nowej dyscypliny zarz dzania

mianowicie zarz dzania potencjaem spoecznym organizacji. Nowoczesnym i jak e modnym

trendem we wspczesnym wiecie biznesu jest odwoywanie si do wartoci etycznych czy

spoecznych. Najwi ksze firmy wiata przygotowuj raporty spoeczne i komunikuj otoczeniu

swoje osi gni cia na gruncie etyki czy spraw socjalnych. Warto wi c pozna techniki i

narz dzia pomocne w tworzeniu systemw wspomagaj cych procesy spoecznego zarz dzania.

10

Tabela 1. Zbiorcze zestawienie najistotniejszych obszarw CSR wraz z obszarami funkcjonalnymi i realizowanymi w nich zadaniach

Obszar CSR Kluczowe zagadnienia w wybranym obszarze CSR Obszar funkcjonalny firmy powi zany z obszarem CSR

Realizowane przez firm zadania w wybranym obszarze funkcjonalnym

Zatrudnienie i zasoby ludzkie

- zapewnienie odpowiednich standardw i warunkw pracy oraz opieki zdrowotnej i socjalnej,

- rozwj zasobw ludzkich, szkolenia, - dbanie o rwnowag pomi dzy yciem osobistym a zawodowym, - przeciwdziaanie dyskryminacji

Organizacja i zarz dzanie

- zapewnienie sprawnoci struktur organizacyjnych, - dbanie o wysoki poziom wsparcia informacyjnego i przejrzystej

komunikacji, - stworzenie jasnych procedur obsugi klienta, czasu realizacji usug,

wsppracy z dostawcami

Relacje z pracownikami

- zapewnienie prawa do godziwego wynagrodzenia, sprawiedliwego traktowania i niedyskryminowania ze wzgl du na pe , pogl dy, przynale no rasow , itp.,

- zapewnienie prawa do godziwych warunkw pracy, bezpiecze stwa i zdrowia pracownikw,

- zapewnienie prawa do informacji o bezpiecze stwie i warunkach pracy, - zapewnienie prawa wolnoci w czasie wolnym od pracy, nietykalnoci, uczestnictwa w decyzjach dotycz cych zatrudnienia

Usugi - zachowanie tajemnicy handlowej, - praktyki antykorupcyjne

Finanse i inwestycje - podejmowanie inicjatyw na rzecz ochrony rodowiska, - nawi zywanie wsppracy z organizacjami pozarz dowymi

rodowisko

- ograniczenie zu ycia surowcw i energii, - podnoszenie wiadomoci wpywu dziaalnoci na rodowisko naturalne, - uwzgl dnianie zao e rodowiskowych na etapie projektowania innowacyjnych produktw i technologii Badania i rozwj

- podejmowanie projektw maj cych pozytywny wpyw na rodowisko naturalne, odrzucanie projektw o wpywie negatywnym,

- uwzgl dnianie zao e rodowiskowych na etapie projektowania produktw i technologii

Usugi - etyczna i rzetelna informacja na temat wiadczonych usug,

- uwzgl dnianie spoecznych i ekologicznych aspektw wsppracy z kooperantami

Finanse i inwestycje - stosowanie przejrzystych praktyk rachunkowych, - nadzr i kontrola nad firm

Uczciwe praktyki rynkowe

- walka z korupcj , defraudacj i praniem brudnych pieni dzy, - uczciwa konkurencja, - poszanowanie prawa wasnoci, - promowanie odpowiedzialnoci spoecznej Marketing

- marketing spoeczny i etyczny, - przejrzysta komunikacja marketingowa z wszystkimi interesariuszami, - ochrona danych osobowych

Finanse i inwestycje - efektywne wykorzystanie dost pnych zasobw (w tym finansowych), - analiza dugofalowych konsekwencji podj tych inwestycji Zaangaowanie

spoeczne i rozwj

- dziaania przyczyniaj ce si do poprawy jakoci ycia spoecze stwa, - nawi zywanie partnerstw na rzecz rozwoju Badania i rozwj

- prowadzenie dziaalnoci B+R nastawionej na popraw jakoci ycia, - zwi kszanie liczby posiadanych certyfikatw, w tym jako ci

* rdo: opracowanie wasne na podstawie zao e normy ISO 26000 i wybranych pl diagnozy spoecznych aspektw wewn trznych procesw przedsi biorstwa (A. Paliwoda Matiola ska: Odpowiedzialno spoeczna w procesie zarz dzania przedsi biorstwem, Wyd. CH Beck, Warszawa 2009, str.109)

11

2.2. Praktyczne aspekty wdra ania CSR (norma ISO 26 000). Dziaania i korzy ci.

Podstawowym zao eniem CSR jest bardziej odpowiedzialne i etyczne post powanie

biznesu wzgl dem wszystkich grup spoecznych, na ktre oddziauje poprzez swoj dziaalno ,

z mo liwie najwi kszym poszanowaniem rodowiska przyrodniczego. Mwi c najprociej,

chodzi o to, aby biznes stawa si lepszy, tzn. podejmowa dobrowolne zobowi zania, np. na

rzecz spoeczno ci lokalnych i rodowiska, a tak e ogranicza ewentualno wyst pienia zjawisk

negatywnych, ktre mog zagrozi funkcjonowaniu przedsi biorstwa. Mo na okre li to zasad

3P, od angielskiego PeoplePlanetProfit: LudziePlanetaZysk16.

Od wielu lat trway zabiegi o unormowanie wszystkich tych zasad pod postaci bardziej

sformalizowan . Efektem byo ogoszenie 1 listopada 2010 r. nowej, mi dzynarodowej normy

ISO 26000 Guidance on Social Responsibility dotycz c spoecznej odpowiedzialnoci. Projekt

zosta zatwierdzony do publikacji jako Norma Mi dzynarodowa przez 94 % gosuj cych krajw i

poparty przez wi kszo organizacji powi zanych, ktre bray udzia w opracowaniu normy.

Norma ISO 26000 stanowi praktyczny przewodnik po koncepcji spoecznej odpowiedzialnoci

firm, definiuje jej ramy oraz przybli a kluczowe warto ci i idee. Zawiera zestaw wytycznych i

zasad odnosz cych si do spoecznej i rodowiskowej odpowiedzialnoci zarwno

przedsi biorstw jak rwnie innych organizacji podejmuj cych dobrowolne inicjatywy na rzecz

zrwnowa onego rozwoju

Celem opracowania Normy Mi dzynarodowej ISO 26000 byo uzyskanie oglno wiatowego

porozumienia wszystkich zainteresowanych rodowisk w zakresie:

definicji i zasad dotycz cych odpowiedzialnoci spoecznej,

kluczowych obszarw i zagadnie dotycz cych odpowiedzialnoci spoecznej,

wytycznych dotycz cych w czania odpowiedzialno ci spoecznej w dziaania caej

organizacji.

16 Sustainability From Principle To Practice Goethe-Institut, March 2008.

12

Licz cy ponad 100 stron standard nie jest norm techniczn , typow dla ISO. Ma on charakter

wytycznych, st d jego nazwa Guidance on social responsibility. ISO 26000 posuguje si

terminem spoeczna odpowiedzialno , poniewa norma zostaa stworzona z my l o ka dej

organizacji, nie tylko o przedsi biorstwach. Oznacza to, e ISO 26000 cechuje uniwersalno ,

przy jednoczesnej dbao ci o spjno z innymi uznanymi normami szeroko poj tej

odpowiedzialnoci organizacji.

ISO 26000 jest norm zawieraj c wytyczne dotycz ce odpowiedzialnoci spoecznej. Nie

zawiera wymaga i nie jest przeznaczona ani wa ciwa do stosowania do celw certyfikacji. ISO

26000 ma zastosowanie do wszystkich rodzajw organizacji publicznych, prywatnych i non

profit bez wzgl du na ich wielko i lokalizacj .

Norma zawiera zapisy dotycz ce:

terminw i definicji zwi zanych z odpowiedzialno ci spoeczn ,

podstaw, trendw i charakterystyk odpowiedzialno ci spoecznej,

zasad i praktyk odnosz cych si do odpowiedzialno ci spoecznej,

kluczowych obszarw odpowiedzialnoci spoecznej,

wdra ania i promowania zachowania odpowiedzialnego spoecznie w organizacji i w jej

politykach i praktykach w obr bie jej sfery wpywu,

identyfikowania interesariuszy,

komunikowania zobowi za , osi gni i innych informacji zwi zanych z

odpowiedzialnoci spoeczn .

ISO 26000 b dzie stanowi pomoc dla organizacji w ich wkadzie w zrwnowa ony rozwj i

b dzie uzupenia inne instrumenty i inicjatywy w zakresie odpowiedzialno ci spoecznej.

Stosowanie normy przyczyni si do zwi kszenia wiadomoci z zakresu odpowiedzialnoci

spoecznej, zaufania klientw i innych interesariuszy organizacji oraz ich zadowolenia, a tak e

poprawy wizerunku firmy.

13

W oparciu o projekt normy ISO 26000 mo na zdefiniowa kluczowe obszary odpowiedzialno ci

spoecznej organizacji biznesowych. S to:

ad organizacyjny - to zasady oraz normy odnosz ce si do szeroko rozumianego

zarz dzania firm . Dobre praktyki z tego obszaru powinny stawia sobie za cel popraw

efektywno ci zarz dzania organizacj , a w konsekwencji jej funkcjonowania przy

uwzgl dnieniu interesu spoecznego, poszanowania interesariuszy oraz zasad etycznych.

prawa czowieka - ka da organizacja powinna dziaa w poszanowaniu wszystkich praw

czowieka oraz jego godno ci, w szczeglnoci praw obywatelskich, politycznych,

ekonomicznych, socjalnych i kulturowych. W polskich warunkach dobre praktyki

realizowane w ramach tego obszaru powinny wynika np. z potrzeby przeciwdziaania

wszelkiej dyskryminacji lub wzmacniania ochrony praw pracowniczych.

stosunki pracy - funkcjonowanie organizacji wi e si z szeregiem zasad odnosz cych

si do pracy wykonywanej wewn trz, na jej rzecz lub poza ni . Wykraczaj wi c one

poza relacje organizacji z jej pracownikami, dotykaj c rwnie sfery wsppracy z

podwykonawcami, dostawcami, konkurencj etc. Dobre praktyki z tego obszaru,

wychodz c ponad obowi zki wynikaj ce z przepisw prawa, powinny mie na uwadze

warunki pracy i opiek spoeczn , bezpiecze stwo i higien pracy, rozwj spoeczny

(szkolenia), potrzeb prowadzenia staego dialogu spoecznego oraz utrzymywania

otwartych i uczciwych relacji z podmiotami wsppracuj cymi.

ochrona rodowiska naturalnego - w ramach tego obszaru uwzgl dnia si przede

wszystkim zagadnienie zmniejszenia i adaptacji zmian klimatycznych oraz ochron i

regeneracj rodowiska naturalnego. Dlatego dobre praktyki z tego wa nie obszaru

powinny by ukierunkowane na dokonywanie pomiaru oraz dbao o jak najmniejsz

skal zanieczyszcze emitowanych do rodowiska oraz podejmowanie wszelkich krokw

zmniejszaj cych poziom zu ycia zasobw naturalnych, b d cego wynikiem dziaalnoci

organizacji.

praktyki rynkowe - w tym obszarze mieszcz si w szczeglno ci etyczne zachowania

firmy w relacjach z innymi organizacjami, w tym z organizacjami rz dowymi,

14

partnerami, dostawcami, wykonawcami, konkurencj oraz zrzeszeniami, ktrych jest

czonkiem. Firma chc c by uwa ana za podmiot stosuj cy uczciwe praktyki rynkowe, a

tym samym odpowiedzialny spoecznie, powinna realizowa dobre praktyki su ce

przeciwdziaaniu nieuczciwej konkurencji, uczciwej wsppracy oraz poszanowaniu praw

wasno ci. Ponadto ka da organizacja powinna aktywnie promowa zasady

odpowiedzialnoci spoecznej w swojej strefie wpyww (partnerw, dostawcw,

otoczenia).

relacje z konsumentami - ka da firma powinna by uczciwa i transparentna wobec

swoich konsumentw. W szczeglno ci musi dba o stosowanie uczciwych praktyk w

zakresie marketingu produktw i usug, uczciwe warunki umw oraz obiektywn i

rzeteln informacj . W ramach tego obszaru wa na jest rwnie edukacja rynku,

zaanga owanie w kwesti ochrony zdrowia i bezpiecze stwa konsumentw, jako

obsugi i wsparcia oraz rozpatrywania reklamacji. Na tych wa nie zagadnieniach

powinny skupia si dobre praktyki z zakresu relacji z konsumentami.

zaanga owanie spoeczne - firma powinna aktywnie anga owa swoje zasoby celem

wspierania spoeczno ci lokalnych. Dobre praktyki z tego obszaru powinny by

ukierunkowane na prowadzenie dialogu spoecznego, ktry winien anga owa

organizacje spoeczne w proces planowania i realizacji projektw spoecznych,

uwzgl dnianie przy wyborze kierunkw zaanga owania realnych potrzeb spoecznych, w

tym podejmowanie inwestycji spoecznych w takich obszarach, jak edukacja i kultura,

zdrowie, rozwj i dost p do technologii.

To, co czyni norm ISO 26000 wyj tkow w rd wielu ju istniej cych inicjatyw w tym

zakresie, to fakt, e jest ona wynikiem prawdziwego mi dzynarodowego konsensusu co do

znaczenia odpowiedzialno ci spoecznej i podstawowych obszarw, ktre powinny by brane

pod uwag przy jej wdra aniu.

Inn jej wartoci jest uj cie w skondensowany i zrozumiay sposb zagadnie spoecznej

odpowiedzialnoci oraz uniwersalno , przekadaj ca si na mo liwo zastosowania ISO 26000

w ka dej organizacji, niezale nie od profilu dziaania czy wielkoci.

15

Ka dy podmiot, ktry decyduje si na wdro enie ISO 26000 mo e liczy na osi gni cie szeregu

korzy ci. Percepcja spostrzegania i rzeczywista dziaalno organizacji w zakresie CSR mo e

wpywa i wi za si z mi dzy innymi:

Przewag konkurencyjn ;

Reputacj ;

Zdolno ci do przyci gania i zatrzymywania pracownikw lub czonkw ich rodzin,

klientw lub u ytkownikw;

Utrzymaniem wysokiego morale pracownikw, zaanga owania i produktywno ci pracy;

Zainteresowaniem inwestorw, ofiarodawcw, sponsorw i rodowisk finansowych;

Budowaniem pozytywnej relacji z firmami, jednostkami rz dowymi, mediami,

kontrahentami, wsppracownikami, klientami i spoecznoci , w ktrej dziaa.

Z zao enia ISO 26000 nie stanowi adnej formy certyfikacji ani obowi zkowej regulacji - nie

jest standardem systemu zarz dzania. Nie jest te zamierzone i wskazane wykorzystywanie

normy do celw certyfikacji, regulacji lub przy zawieraniu r nego rodzaju umw. Wszystkie

starania w celu po wiadczenia lub roszczenia do certyfikacji ISO 26000 b d wiadczyy o

niezrozumieniu zao e tej normy. Certyfikowana norma, wyra aj ca w sztywny sposb zasady

post powania w tak zo onej materii jak jest spoeczna odpowiedzialno organizacji nie

znalazaby dzisiaj zastosowania. Wprowadzenie normy poddawanej certyfikacji jest mo liwe w

przyszo ci gdy organizacje zbior do wiadczenia zwi zane z ISO 26000.

Ze wzgl du na fakt, e norma nie jest certyfikowana, niektre pa stwa, np. Meksyk, maj plan

wykorzystania jej do budowy narodowego standardu zarz dzania. Prawdopodobnie ich

do wiadczenia zostan wykorzystane przy procesie budowy certyfikowanego standardu

zarz dzania ISO 26001. W innych pa stwach jak Holandia, wytyczne ISO 26000 do swoich

dziaa w czyy ju organizacje du e i rednie17. Wkrtce ma si ukaza publikacja z

pierwszymi do wiadczeniami z zastosowania ISO 26000.

17Liliana Anam, CSR w skali globalnej [w:] Kompendium CSR, Gazeta Prawna, Nr 4/Czerwiec 2010. s. E6

16

Dziaania i korzyci zwi zane z CSR

Odpowiedzialno spoeczna jest to odpowiedzialno organizacji za wpyw

podejmowanych przez ni decyzji na spoecze stwo i rodowisko. Przedsi biorstwo

odpowiedzialne spoecznie powinno uwzgl dnia w swojej dziaalnoci takie kwestie, jak np.

prawa pracownikw, stosowanie sprawiedliwych pac, unikanie dyskryminacji, wspieranie

uczenia si oraz ochrona rodowiska. Odpowiedzialno spoeczna biznesu nale y do czynnikw

maj cych istotne znaczenie dla rozwoju dziaalno ci gospodarczej, cieszy si coraz wi ksz

popularno ci i ma powa ny wpyw na wizerunek przedsi biorstwa. R ni interesariusze

organizacji klienci, pracownicy, zwi zki zawodowe, spoecze stwo, organizacje pozarz dowe

oraz udzielaj cy kredytw, ubezpieczyciele i inwestorzy maj coraz wi ksze oczekiwania w

stosunku do organizacji i wywieraj na nie wpyw pod tym wzgl dem.

Aby utrzyma przewag konkurencyjn , firmy powinny zatem przystosowywa si do nowych

wymaga stawianych im przez rynek i otoczenie, w ktrym funkcjonuj . W nast pstwie

nasilaj cej si globalizacji zwi ksza si rwnie wiadomo konsumentw, ktrzy zwracaj

uwag nie tylko na to, co kupuj , ale rwnie na to, jak nabywane przez nich wyroby zostay

wyprodukowane. Produkcja szkodliwa dla rodowiska, praca dzieci, stwarzaj ce zagro enie

rodowisko pracy i inne niehumanitarne warunki s przykadami zagadnie wa nych obecnie dla

nas wszystkich. Dlatego na r nych szczeblach podejmowane s inicjatywy na rzecz

uwzgl dnienia zasad odpowiedzialnoci spoecznej w dziaalno ci firm. Wiele organizacji ma

wasne programy, polityki i wytyczne w tym zakresie. Ze wzgl du na du r norodno

inicjatyw, wa ne jest ustalenie wsplnej terminologii, zasad i wytycznych, ktre b d

akceptowane na arenie mi dzynarodowej, a zostan wypracowane na zasadzie konsensu

wszystkich zainteresowanych rodowisk.

Wiele firm traktuje odpowiedzialne zarz dzanie jako dodatkow dziaalno oderwan od

aktywno ci ekonomicznej. Jest to my lenie b dne i skazane na pora k . W dzisiejszych czasach

odpowiedzialnych inwestorw interesuje nie tyle ch zysku za wszelk cen , co dynamiczny i

konsekwentny wzrost warto ci przedsi biorstwa. Przy mediach dziaaj cych w sposb globalny i

spoecznie wra liwych konsumentach warunek ten nie mo e by speniony, je li ignorowane s

pozafinansowe aspekty dziaalno ci firmy.

17

W firmie spoecznie odpowiedzialnej prawdziwa warto dodana mo e zosta osi gni ta tylko

dzi ki przyj ciu solidnych procedur, miernikw efektywno ci oraz integracji celw

odpowiedzialnego biznesu z podstawow domen kompetencji firmy.

Nale y zacz od wnikliwego zrozumienia tego podejcia w samej firmie. Stworzony nast pnie

projekt strategii musi by rozpisany na cele operacyjne, ktre wraz z potencjalnymi dziaaniami

stan si przedmiotem dialogu z interesariuszami. Pracownicy, klienci, dostawcy i wszyscy inni

zainteresowani powinni mc wyrazi , co s dz o przedstawionych im zamierzeniach i czego

oczekuj od firmy. Dopiero wtedy mo na planowa dziaania, ktre w j zyku CSR nazywane s

dobrymi praktykami.

Zazwyczaj wyr nia si dwa podstawowe motywy wprowadzania koncepcji odpowiedzialno ci

spoecznej biznesu:

tworzenie nowych szans oraz zwi kszanie korzy ci,

lepsze kontrolowanie ryzyka wyst powania zagro e .

Przez wiele lat w Polsce oraz innych krajach w okresie transformacji u ywano argumentw, e

gospodarka jeszcze nie dojrzaa do uwzgl dniania kwestii spoecznych i rodowiskowych, e

firmy musz zmierzy si z wyzwaniem i ci gle walcz o przetrwanie na rynku. Jednocze nie

stosunkowo wysoki wzrost gospodarczy wyst puj cy w ostatnich latach powinien mobilizowa

przedsi biorstwa do inwestowania w innowacyjne rozwi zania organizacyjne i marketingowe.

By mo e cz biznesu sprbuje poszuka nowych przewag konkurencyjnych, wynikaj cych

np. z oferowania etycznych produktw finansowych.

Podsumowuj c, mo na wyr ni sze kluczowych korzy ci CSR:

obni enie kosztw,

wzrost przychodw,

ograniczenie ryzyka biznesowego,

budowa reputacji,

lepszy dost p do kapitau,

poprawa relacji z otoczeniem spoecznym.

18

Obni enie kosztw. Redukcja kosztw wynikaj ca z dziaa CSR jest osi gana z jednej strony

dzi ki minimalizacji negatywnego wpywu firmy na rodowisko naturalne poprzez ograniczenia

energochonno ci i materiaochonno ci produkcji i usug, ograniczaj c koszty zu ycia energii i

materiaw, wody, wywozu odpadw, a tym samym wymiernie zwi kszaj rentowno

dziaalno ci. Z drugiej strony CSR pomaga zmniejszy wydatki dzi ki dziaaniom na rzecz

pracownikw, ktre zwi kszaj ich motywacj oraz produktywno i jednocze nie redukuj

wska nik rotacji. Pracownicy, ktrzy dobrze czuj si we wasnej firmie, s w sposb oczywisty

bardziej zmotywowani, co mo e prowadzi do ich wi kszego zaanga owania oraz wydajno ci.

Rzadziej my l tak e o zmianie pracy. Co wi cej, w obliczu zmieniaj cej si sytuacji na rynku

pracy (niedobr pracownikw w wielu bran ach) pracownicy, w szczeglno ci wysoko

wykwalifikowani, ch tniej zgaszaj si do pracy w firmach ciesz cych si opini dobrych

pracodawcw.

Wzrost przychodw. W dobie wzrostu globalnego popytu na usugi (i produkty) dostarczane z

poszanowaniem rodowiska naturalnego, dziaania z zakresu CSR mog skutecznie pomc firmie

pozyska nowych klientw i zwi kszy lojalno obecnych. Dzi zaawansowane na polu CSR

organizacje biznesowe cz sto wymagaj podobnego podejcia od dostawcw surowcw czy

pproduktw. Niewykluczone, e jutro to samo kryterium b dzie brane pod uwag podczas

wyboru dostawcy usug.

Ograniczenie ryzyka biznesowego. Poznanie oczekiwa najwa niejszych grup interesariuszy

pozwala osobom zarz dzaj cym na lepsze zdefiniowanie kluczowych obszarw ryzyka i tym

samym efektywniejsze nim zarz dzanie dzi ki zapobieganiu problemom prowadz cym do

sytuacji kryzysowych.

Budowa reputacji. Cho niektrzy sceptycy poddaj w w tpliwo takie korzy ci z CSR, jak

redukcja kosztw czy zwi kszenie przychodw, wszyscy zgadzaj si , e spoeczna

odpowiedzialno biznesu pozytywnie wpywa na reputacj . Klienci i konsumenci to doceniaj ,

s bardziej lojalni wobec odpowiedzialnej marki. Cz sto zamawiaj cy stawiaj swoim

podwykonawcom wysokie wymagania w zakresie ochrony rodowiska, jako ci, BHP tutaj brak

okre lonych standardw mo e powodowa wr cz wykluczenie z rynku.

Lepszy dost p do kapitau. Do czynnikw zwi kszaj cych dost pno zewn trznych rde

finansowania wynikaj cych z wdra ania strategii zrwnowa onego rozwoju zaliczy mo na

przede wszystkim wi ksze zaufanie po yczkodawcw i mniejsze ryzyko inwestycji.

19

Poprawa relacji z otoczeniem spoecznym. Cho trudno tu mierzy biznesowe korzy ci za

pomoc twardych danych liczbowych, oczywiste jest, e rozwj lokalnego otoczenia sprzyja

rozwojowi firmy. W zale no ci od potrzeb spoecznych dziaalno firmy w tym zakresie mo e

obejmowa dziaania typowo filantropijne, dotyczy pomocy konkretnej grupie potrzebuj cych

czy te wi za si z inwestycjami przynosz cymi zmian w funkcjonowaniu otoczenia.

Systemowe spojrzenie na kluczowe obszary w firmie, aktywne wyj cie poza nao one prawem

obowi zki oraz przyj cie dugoterminowych celw pozwoli na przeksztacenie CSR z

dziaalno ci typowo promocyjnej w filozofi prowadzenia biznesu. Dziaania te nie powinny si

r ni od wszystkich innych aktywno ci firmy. Trzeba im wyznaczy wyraziste i mierzalne cele,

horyzont czasowy, osoby odpowiedzialne, kryteria oceny. Powinny by komunikowane tak

samo, jak inne cele i projekty biznesowe. Tak samo trzeba si przygl da ich realizacji i w razie

potrzeby korygowa przyj te zao enia.

We wspczesnej gospodarce coraz silniejsze jest przekonanie, e same wyniki finansowe nie

daj penej informacji o kondycji przedsi biorstwa. Cz sto stawiane jest pytanie, co kryje si za

cyframi i jak stabilna jest sytuacja w firmie. Przedmiotem zainteresowania s zarwno relacje

wewn trz, jak i na zewn trz organizacji z akcjonariuszami, pracownikami, klientami,

dostawcami i spoeczno ciami lokalnymi. Przedmiotem docieka jest te stopie , w jaki firma

wpywa na rodowisko naturalne.

Wa nym elementem tego procesu jest komunikacja z otoczeniem, wsuchanie si z jednej strony

w zewn trzny gos klientw i dostawcw oraz udziaowcw firmy, z drugiej za w opinie

pracownikw i managerw wewn trz organizacji. Jest to podstaw do stworzenia zintegrowanej

strategii, ktra zmieni postrzeganie odpowiedzialnego biznesu jako aktywno ci znajduj cej si

obok podstawowej dziaalno ci firmy.

Przedsi biorstwo podejmuj ce w sposb prawidowy dziaania spoecznie odpowiedzialne b dzie

postrzegane jako wiarygodny partner we wszystkich obszarach swojego funkcjonowania.

20

Tabela 2 przedstawia potencjalne korzy ci w odniesieniu do obszarw kluczowych CSR

Obszary kluczowe CSR w rozumieniu ISO 26000

Potencjalne korzy ci z praktykowania

1. ad organizacyjny Proces podejmowania decyzji

w organizacji.

Posiadanie wiedzy pozwalaj cej podejmowa lepsze decyzje. Lepsze zrozumienie nastrojw spoecznych i wi ca si z tym

wi ksza zdolno unikania ryzyk i wyszukiwania szans. W czenie interesariuszy zwi ksza zaufanie do organizacji i

zrozumienie dla jej dziaa . 2. Prawa czowieka

Wszystkie niezbywalne prawa, ktre przysuguj ludziom z samego faktu bycia osobami

obdarzonymi godno ci .

Ochrona reputacji uznanie przez interesariuszy, e organizacja amie prawa czowieka mo e skutkowa utrat

zaufania publicznego oraz obni eniem lojalnoci pracownikw.

3. Relacje z pracownikami Wszystkie wyst puj ce w

praktyce organizacji relacje z pracownikami wiadcz cymi na jej rzecz prace, zarwno wewn trz, jak i na zewn trz

organizacji.

Znacz cy pozytywny wpyw na zdolno organizacji do pozyskiwania nowych pracownikw, motywowania i

utrzymania ju b d cych jej pracownikami lub czonkami, wynikaj ca z tego poprawa zdolnoci do realizacji celw

organizacji. Poprawa bezpiecze stwa i zdrowia pracownikw, co zwi ksza ich zaanga owanie w poszukiwanie zwi zanych z

CSR szans i ograniczenie ryzyka. Pozytywny wpyw na reputacj organizacji.

4. rodowisko Wpyw decyzji i dziaa

organizacji na rodowisko przyrodnicze.

Oszcz dno ci wynikaj ce z bardziej wydajnego wykorzystania zasobw, mniejszego zu ycia wody, ni szych wydatkw na

utylizacj odpadw, oszcz dno ci wynikaj ce z bardziej efektywnego wykorzystania i odzyskiwania surowcw (ni sza

materiaochonno i energochonno ). W du szej perspektywie strategiczne zwi kszenie dost pnoci surowcw, przyczynienie si do ograniczenia negatywnych skutkw zmian

klimatu (ograniczenie emisji CO2) W zwi zku z rosn c wiadomoci spoecze stw pozytywny wpyw na reputacj .

5. Uczciwe praktyki rynkowe Etyczne post powanie

organizacji w stosunku do wszystkich innych podmiotw.

Poprawa otoczenia spoecznego i ekonomicznego, w ktrej organizacja funkcjonuje. Poprzez zwalczanie korupcji, promowanie uczciwoci w polityce oraz zach canie do uczciwej konkurencji i poprawy uczciwoci transakcji

ksztatowane jest bardziej sprawiedliwe otoczenie spoeczne i ekonomiczne. Uczciwo stwarza wszystkim organizacjom rwne warunki dziaania, przyczynia si do innowacyjno ci

oraz w du szej perspektywie redukcji kosztw.

6. Relacje z konsumentami Odpowiedzialno za dobra i

usugi oferowane konsumentom.

Wybory konsumenckie maj silny wpyw na sukces organizacji. Poprzez anga owanie si we wspprac z

konsumentami organizacje mog skuteczniej odpowiada na ich oczekiwania, poprawi swoj reputacj a tak e ograniczy

potencjalne sytuacje konfliktowe dotycz ce oferowanych wyrobw i usug.

21

7.Zaanga owanie spoeczne i rozwj

Relacje organizacji z innymi organizacjami obecnymi na

obszarze jej dziaa oraz przyczynianie si do poprawy

jakoci ycia w jego wszystkich wymiarach.

Przyczynianie si do wsplnego dobra, wzmocnienie spoecze stwa obywatelskiego oraz instytucji, ktre stanowi

wa ny element stabilnoci, spjnoci i sprawiedliwo ci spoecznej. Poprawa zarwno jako ci ycia spoeczno ci, jak i zdolno ci organizacji do realizacji wasnych celw. Pozytywny wpyw na reputacj organizacji oraz morale jej pracownikw.

Organizacja mo e w du szej perspektywie czerpa zysk z rozwoju spoeczno- ekonomicznego spoeczno ci lokalnej, np.

wy szego poziomu edukacji. * rdo: opracowanie wasne na podstawie zao e normy ISO 2600

Do przedstawicieli biznesu najskuteczniej przemawia motywacja ekonomiczna, czyli informacja

o tym, w jaki sposb dziaanie na rzecz zrwnowa onego rozwoju mo na przeku w sukces

rynkowy. Spki notowane w Dow Jones Sustainability Index (rankingu spek na giedzie w

Nowym Jorku uwzgl dniaj cym wyniki w obszarze zrwnowa onego rozwoju) oraz

FTSE4Good osi gaj lepsze wyniki na tle pozostaych18.

Odpowiadaj c na rosn ce oczekiwania coraz wi kszej liczby interesariuszy, wiele firm

podejmuje r ne inicjatywy z zakresu ochrony rodowiska, dziaa spoecznych oraz nadzoru

wa cicielskiego. Cz sto jednak mniej lub bardziej przypadkowo wybrane zaanga owanie daje

rwnie przypadkowe rezultaty.

Porwnywanie dziaa z obszaru CSR jest bardzo trudne. Z jednej strony mamy bowiem do

czynienia z du ym zr nicowaniem obieranych obszarw i rodkw, przyjmowanej skali i

zasi gu projektw. Z drugiej strony, pozostaje jednak sfera pomiaru, bilansu dziaa . W

przyj tych miarach, w odnotowanych i udost pnionych wynikach odzwierciedlaj si w du ej

mierze intencje i rozumienie firm podejmuj cych dziaania z zakresu CSR. I to one, jak si

wydaje, w najbardziej uchwytny sposb pozwol wyrobi sobie zdanie na temat zaawansowania,

dojrzaoci CSR.

Dziaania podejmowane w zakresie CSR przez przedsi biorcw, mo na sklasyfikowa w kilku

kategoriach:

18 The Business Case for Sustainable Development. Making a difference toward the Johannesburg Summit 2002 and Beyond, World Business Council for Sustainable Development 2002.

22

Biznes a miejsce pracy

Biznes a rynek

Biznes a spoecze stwo

Biznes a rodowisk.

Firmy mog szybciej rozwin obszar odpowiedzialnego biznesu dzi ki jasnej komunikacji

zarwno swoich mocnych, jak i sabych stron. Tylko rzetelna i kompletna informacja przedstawia

realn warto , zarwno dla inwestorw, jak i dla pozostaych grup interesariuszy. Argumentem

za otwart komunikacj jest te fakt, e ju same zauwa enie niektrych kwestii i zaplanowanie

dziaa , nawet zanim przynios one po dane efekty, mog pozytywnie wpyn na relacje z ich

potencjalnymi adresatami.

We wdra aniu i realizacji CSR niezb dna jest tak e wytrwao w dziaaniu. Firma, ktra

publicznie ogosi zaanga owanie w spoeczn odpowiedzialno biznesu, powinna by

przygotowana do konsekwentnej realizacji tego zobowi zania. Ryzyko utraty wiarygodno ci i co

za tym idzie warto ci rynkowej firmy jest du o wi ksze w przypadku zo enia obietnicy bez

pokrycia ni odo enia w czasie pewnych dziaa w celu lepszego ich przygotowania. Nawet je li

klienci i rynek do powoli doceniaj warto dodan spoecznej odpowiedzialnoci biznesu,

szybko i dotkliwie potrafi ukara za jej brak.

Istotny czynnikiem jest tak e czas potrzebny do przygotowania, wdro enia i uzyskania efektw

z tego typu dziaalno ci. Strategicznego podejcia do odpowiedzialnego biznesu nie mo na

wprowadzi z dnia na dzie , gdy wymaga ono ustanowienia nowych procesw, relacji i w wielu

przypadkach zmian kultury korporacyjnej. Dlatego zamiast pospiesznie podejmowa rozproszone

dziaania, wa ne jest, by uwa nie zaplanowa cay proces na zasadzie drobnych krokw, ktre

przynios dugoterminowe rezultaty.

23

3. Aktualne trendy CSR. CSR w Norwegii i Polsce.

Aktualne trendy CSR

Koncepcja spoecznej odpowiedzialnoci biznesu jest odpowiedzi na zmiany zachodz ce

we wspczesnym wiecie, wynikaj ce z procesw globalizacyjnych, post pu technicznego i

rozwoju gospodarczego. U podstaw tej koncepcji le y przekonanie, e przedsi biorstwo

egzystuje w szerszym kontekcie socjologicznym jako czonek spoecze stwa, a nie jego

autonomiczna i niezale na cz 19.

Spoeczna odpowiedzialno biznesu istnieje w wiadomoci spoecznej w r nych formach od

okoo 25 lat, lub du ej, w zale no ci od podejcia do wcze niejszych jej form. Ewoluowaa do

rangi profesji i jest przedmiotem dyskusji na arenie mi dzynarodowej. W wi kszo ci

rozwini tych i rozwijaj cych si krajach na caym wiecie istniej o rodki doradcze i badawcze z

zakresu CSR.

Firmy, ktre pragn by lub s liderami w zakresie spoecznej odpowiedzialno ci stoj przed

wyzwaniem rosn cego publicznego oczekiwania, wzrostu innowacyjnoci, staego podnoszenia

jakoci. S zmuszeni do nakre lania swojego kursu CSR w rodowisku bardzo zo onym i

dynamicznym.

Istnieje kilka drg, ktrymi spoeczna odpowiedzialno biznesu b dzie si przemieszczaa w

niedalekiej przyszo ci. Niektre z nich to trendy, ktre ju dzisiaj mo na zaobserwowa w

prowadzonej publicznej, mi dzynarodowej debacie.

1. Powolny post p i rozwj CSR, w kierunku gwnego nurtu biznesu.

S r ne poziomy optymizmu co do przyszo ci CSR, od rozczarowania, e CSR nigdy nie

b dzie wi cej ni przykrywk dla dziaalnoci korporacyjnej, a do najbardziej po danego

obrazka, w ktrym CSR jest ogniwem przejciowym od kapitalizmu przemysowego do

kapitalizmu zrwnowa onego rozwoju.

19 A. Paliwoda Matiola ska: Odpowiedzialno spoeczna w procesie zarz dzania przedsi biorstwem, Wyd. CH Beck, Warszawa 2009, str.7

24

Pomimo r nic w pogl dach co do skutkw i stopnia zaanga owania przedsi biorstw, wi kszo

osb zaanga owanych w tematyk CSR godzi si , e w przeci gu 5 - 10 lat CSR b dzie coraz

cz ciej zjawiskiem powszechnym i standardowym w ramach dziaalnoci gospodarczej.

Narz dzia CSR, zasoby, j zyk - wszystko b dzie bardziej dostosowane do norm i systemw

biznesowych. Standardy CSR z mniejszym lub wi kszym skutkiem - b d cz ci

podstawowej dziaalno ci, a nie dodatkiem.

2.Ewolucja CSR pytkiego do CSR g bokiego.

Post py i mo liwo ci CSR w celu doprowadzenia do spoecznych i rodowiskowych

ulepsze doprowadzi do zr nicowania stopnia i stylu zaanga owania odpowiedzialnych polityk

i strategii zarz dzania stosowanych w przedsi biorstwach. CSR b dzie kontynuowa

zaanga owanie w r ne dziedziny ycia spoecznego pog biaj c swj poziom i rozszerzaj c

swj zakres.

3. Rola interesariuszy.

Jednym z trendw, wok ktrego panuje zgodne przekonanie jest rosn ce znaczenie

zainteresowanych stron zaanga owanych w przyszo CSR. Zainteresowanymi s tu m.in.

konsumenci, pracownicy, akcjonariusze, dostawcy, organizacje pozarz dowe i samorz dy -

wszyscy ci, ktrzy maj "udzia" w dziaalnoci firmy.

Firmy CSR w przyszo ci b dzie coraz cz ciej d yy do przeksztacenia dziaa na rzecz

identyfikacji potrzeb i problemw zainteresowanych stron i na rzecz ich aktywnego

zaanga owania w kwestiach b d cych przedmiotem wsplnego zainteresowania.

4. Najwa niejsze zagadnienia CSR.

Obawy o: rodowisko - w szczeglno ci zmiany klimatu, jako i dost p do wody

- wykluczenie spoeczne - szczeglnie ubstwo - oraz zarz dzanie i odpowiedzialno , w tym

kwestie przejrzysto ci i uczciwoci; b d kluczowymi kwestiami CSR w przyszo ci.

Nao enie wska nikw i monitorowania b d wymusza wy sze standardy i normy dla

wszystkich zagadnie CSR, w zwi zku z czym niektre firmy b d si specjalizowa w obr bie

poszczeglnych obszarw CSR istotnych dla ich dziaalno ci.

25

5. System Zarz dzania Standardami CSR.

Panuje powszechne przekonanie, e podstawowe systemy CSR stan si bardziej jednolite i

rutynowe w ci gu najbli szych 10 lat. Nast pi unifikacja norm i standardw oraz osi gni ty

zostanie konsensus w sprawie podstawowych wska nikw. Koncepcja CSR stanie si atwiejsza

i bardziej przetestowana do wdro enia. B dzie wi cej jasnoci co nale y rozumie przez

"prawdziwe" CSR dla odr nienia od CSR "kosmetycznego ".

6. Raportowanie.

S r ne opinie na temat stopnia, w ktrym rz dy b d interweniowa , aby zach ci sektor

prywatny do wi kszej aktywno ci CSR. Wi kszo przewidywa idzie w kierunku, i rz dy b d

wspieray wydajno CSR poprzez dostarczanie informacji, wsparcie dla budowania sieci

wsppracy i innych dobrowolnych rodkw. Wielu teoretykw wierzy jednak, e b dzie co

najmniej obowi zek raportowania, w ktrych firmy b d zobowi zane do przedstawiania

sprawozda z ich dziaalno ci spoecznej i pro- rodowiskowej, z mo liwo ci weryfikacji tych

danych przez podmiot niezale ny. Wi kszo oczekuje, e rz dy b d pracowa nad wspieraniem

odpowiedzialnoci i przejrzysto ci w dziaalnoci przedsi biorstwa, w szczeglno ci wa nie

poprzez raportowanie.

7. Ksztacenie CSR.

Wiele uwagi po wi ca si warunkom i sposobom uczenia si CSR. Uwa a si , e szkoy biznesu

b d naucza o CSR, ktry b dzie naczelnym elementem programu. Powstan systemy

szkoleniowe do edukacji domowej dla pracownikw, aby przekazywa wiedz jak firma

koncentruje si na CSR, i w jaki sposb wpywa to na proces biznesowy.

8. Oczekiwania.

W ci gu nast pnej dekady CSR b dzie krytykowany za zbyt may stopie rozwi zywania

wa nych kwestii zrwnowa onego rozwoju, rodowiska i powi kszania si przepaci mi dzy

bogatymi i biednymi.

26

Liderzy CSR nie stanowi jednorodnej grupy. Ponadto nie przewiduj tylko jednej

ewolucjonistycznej drogi rozwoju odpowiedzialnego biznesu. Wi kszo opinii zgadza si , e

trendy CSR b d szy w kierunku powolnego post pu, ale te w stron coraz wi kszej uwagi ze

strony podmiotw gospodarczych. Jedn z najwa niejszych tendencji b dzie rosn ce znaczenie

zainteresowanych stron, czy poprzez wi ksze ich zaanga owanie w dialog lub poprzez kampanie.

Zainteresowane strony stan si elementem strategicznym, bardziej skoordynowanym, wsplnie

pracuj cym nad wsplnymi kwestiami. Konsumenci i pracownicy stan si bardziej wymagaj cy,

kiedy dostrzeg powi zania mi dzy zachowaniem przedsi biorstw a jakoci swojego ycia.

Przedsi biorcy b d coraz bardziej wci gn w praktyki CSR firmy wsppracuj ce poprzez

stosowanie przymusu lub poprzez integracj CSR caego a cucha dostaw. Dostawcy i inne

zainteresowane strony b d w coraz wi kszym stopniu stawa si cz ci produktu

Dzi ki temu zainteresowane strony b d monitorowa , czy korporacje nad aj za normami,

oczekiwaniami i retoryk odpowiedzialnoci spoecznej.

Przyszo CSR le y w r kach publicznych i organizacjach spoecze stwa obywatelskiego i w

ich oczekiwaniach zmian i wizji spoecznego wymiaru biznesu.

CSR w Norwegii

Dostarczanie informacji o wyzwaniach i dziaaniach w aspektach ekologicznych,

spoecznych i etycznych jest wa n cz ci spoecznej odpowiedzialnoci biznesu. CSR opiera

si idei twierdz cej, e firmy i przedsi biorstwa maj rwnie inne obowi zki poza tworzenia

warto ci ekonomicznej. Oczekuje si , e firmy coraz cz ciej odpowiaday b d na wyzwania

zwi zane z wieloma r nymi obszarami i tematami o charakterze niefinansowym.

Etyczne aspekty CSR stay si bardziej widoczne w wyniku globalizacji. W wi kszym stopniu

ni wcze niej, norweskie firmy s zaanga owane w krajach, w ktrych prawa czowieka s

ograniczane, gdzie warunki pracy s nie do przyj cia, lub w przypadku wykorzystywania dzieci

do pracy. Dziaaj rwnie w obszarach, gdzie nie ma troski o rodowisko oraz wpyw procesw

produkcyjnych na otaczaj cy teren. Prawodawstwo i jego egzekwowanie r ni si w zale no ci

od kraju. Skala korupcji jest tak e zr nicowana. Etyczne podstawy CSR wynikaj z

27

nienaruszalno ci ludzkiej godno ci. Podobnie jak polityka nie jest celem samym w sobie, ale

rodkiem promowania zmian spoecznych na rzecz ludzi i rodowiska, podobnie zyski i

dziaalno firm nie s celem, ktre mog by rozpatrywane w oderwaniu od innych aspektw

ycia.

W ostatnich latach pojawio si kilka spraw, ktre wykazay ogromne znaczenie CSR, jak

rwnie negatywne konsekwencje dla osb, spoecze stwa i rodowiska, gdy firmy nie prowadz

dziaalno ci w sposb odpowiedzialny.

Ju od wielu lat, du a liczba wiod cych firm z Norwegii wraz z partnerami spoecznymi

przywi zuje wysoki priorytet dla dziaa CSR. Partnerzy spoeczni odgrywaj aktywn rol w

promowaniu godnych warunkw pracy i prawa do zrzeszania si , tak e w rozwijaj cych si

krajach. Organizacje pozarz dowe odgrywaj wiod c rol w mobilizowaniu firm w priorytety

odpowiedzialnoci spoecznej. Wiele firm wdro yo ju CSR do swoich systemw operacyjnych

i procesw podejmowania decyzji. Chocia przedsi biorstwa i organizacje dokonay znacznych

post pw w integracji spoecznej odpowiedzialno ci w swojej praktyce gospodarczej, to nadal

istnieje konieczno wi kszej wiadomoci, wi kszej wiedzy i szerszego zaanga owania.

Kwestie te stanowiy podstawy dla rz du Norwegii w podj ciu decyzji o przedstawieniu

pierwszego w swoim rodzaju sprawozdania na temat spoecznej odpowiedzialno ci biznesu przed

najwy szym organem wadzy politycznej kraju - Stortingem. Konsekwencj bya publikacja

przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Norwegii Biaej Ksi gi CSR zatytuowanej Corporate

Social Responsibility in a Global Economy", ktra wyja nia cechy odpowiedzialnej firmy

wobec praw czowieka, kwestii godnych warunkw pracy, rodowiska i korupcji. Dokument

przedstawia zobowi zanie rz du Norwegii do wdra ania zasad CSR we wasnych dziaaniach,

ukazuje oczekiwania spoecze stwa w stosunku do norweskich firm. W Ksi dze zawarte s

rwnie propozycje stworzenia platformy, w celu rozwijania i popularyzacji idei CSR zarwno

na poziomie narodowym jak i mi dzynarodowym.

Celem stworzenia Biaej Ksi gi byo podniesienie wiadomo ci na temat spoecznej

odpowiedzialnoci zarwno w sektorze prywatnym i publicznym. Rz d wyrazi pozytywne

wra enie zdolno ci norweskich przedsi biorstw do gotowo wspdziaania w tej dziedzinie.

Biaa Ksi ga ma na celu wzmocnienie tego zobowi zania. Celem rz du jest wyja nienie

oczekiwa wadz w stosunku do przedsi biorcw i omwienie zada i kompetencji organw

rz dowych, sektora prywatnego i innych zainteresowanych podmiotw. Celem jest rwnie

28

zwi kszenie motywacji norweskich przedsi biorstw i ich zdolno ci do korzystania z

odpowiedzialnoci spoecznej, poprzez wzmocnienie poradnictwa i doradztwa oraz zwi kszenie

otwarto ci na dialog i wymian do wiadcze pomi dzy organami publicznymi i sektorem

prywatnym.

Rz d Norweski odgrywa aktywn rol w procesach mi dzynarodowych maj cych na celu dalszy

rozwj w ramach CSR. W przytaczanym dokumencie podkre la znaczenie prowadzenia firm za

granic . Aby w coraz wi kszym stopniu norweskie firmy anga oway si w dziaalno handlow

z krajami, ktrych dotyczy niestabilno polityczna, powszechne ubstwo lub korupcja.

Jednak e, odpowiedzialno spoeczna jest istotne bez wzgl du na rynek, na ktrym firma dziaa,

gdy dotyczy tak e dziaalnoci w Norwegii.

Wiele norweskich firm nadal prze ywa skutki wiatowego kryzysu finansowego.

Badanie pokazuje rwnie , e podejcie do CSR w Norwegii jest pozytywne. Wielu menad erw

postrzega to jako strategi daj c firmie przewag konkurencyjn i wykorzystuj j w swoich

dziaaniach marketingowych. Wielu zgadza si tak e, e CSR jest wa ne w rekrutacji

kompetentnych . Mniej powszechna jest praktyka, by sprawdza dostawcw i podwykonawcw

odno nie stosowania przez nich polityki CSR, ale wielu przedsi biorcw, o wiadczyo, e

unikaj kontaktw z partnerami, ktrzy nie posiadaj wasnej strategii.

Raportowanie:

Norweskie firmy od wielu lat zobowi zane s do sporz dzania sprawozda uj tych w rocznym

raporcie na temat wpywu na rodowisko. W zwi zku z tym wymogiem zosta stworzony

specjalny organ, ktry kontroluje, czy firmy faktycznie speniaj obowi zek raportowania. Od

2001 r. roczne raporty obejmuj rwnie obowi zek sprawozda w sprawie rwno ci pci.

Poprzez inne przepisy, firmy s rwnie zobowi zane do sporz dzenia sprawozdania w sprawie

statusu i dziaa zwi zanych z dyskryminacj ze wzgl du na ras , narodowo , orientacj

seksualn i niepenosprawno .

Kluczowe czynniki CSR:

Sektor finansowy skoncentrowany na odpowiedzialnych inwestycjach, poprzez wy czanie ze

wsppracy przedsi biorstw nieetycznych i opracowywanie Rankingw Liderw, by gwnym

29

motorem rozwoju CSR i wiadomo ci spoecznej w kwestii odpowiedzialnego biznesu w

Norwegii. Posuni ciem na wi ksz skal zaproponowa Government Pension Fund-Global

(Norweski Rz dowy Fundusz Emerytalny) opracowuj c list przedsi biorstw, ktre powinny by

wy czone jako partner przez wszystkich odpowiedzialnych inwestorw.

Innym istotnym impulsem s zobowi zaniami norweskich firm za granic , takich jak Statoil,

Hydro i Telenor. Stworzyo to ogln wiadomo problemw zwi zanych z korupcj , prawem

pracy, w tym pracy dzieci oraz zagro onych spoeczno ci lokalnych.

Bardziej wpywowym czynnikiem s zamwienia publiczne, gwnie dla sektora su by zdrowia,

wadz pa stwowych i niektrych samorz dw. Wymagania rodowiskowe i do pewnego stopnia

inne kwestie CSR s coraz cz ciej standardowym elementem przetargw publicznych. Mo e to

by najbardziej istotnym czynnikiem w nadchodz cych latach, poniewa tworzy efekt kuli

niegowej, gwnie w krajowym a cuchu dostaw.

Stopie wiadomo ci publicznej na temat CSR:

CSR staje si coraz bardziej istotne w debacie publicznej i medialnej. W 2008 r. badania

wykazay, e ponad 70% przedsi biorstw stawiao sobie wymagania, aby osi gn dobre wyniki

w zakresie ochrony rodowiska, spraw etycznych i pozostaych warunkw spoecznych.

Gwnym motorem by popyt ze strony klientw. Jednak nadal - CSR jest cz sto postrzegany

jako co , co odnosi si do norweskiego dziaalnoci za granic .

rodowisko:

Klimat jest zdecydowanie najwa niejsz kwesti odno nie ochrony rodowiska w Norwegii.

Parlament osi gn porozumienie w sprawie planu dziaania w dziedzinie klimatu w 2008 roku.

Konsensus oznacza, e Norwegia chce osi gn neutralno w kwestii emisji dwutlenku w gla

nie do 2050 roku, ale ju w 2030. Gwn dyskusj w 2010 byo to, czy nowa linia wysokiego

napi cia powinna przebiega przez Hardangerfjord w zachodniej Norwegii.

Energia i Eko - Wydajno :

Norwegia jest w bardzo szczeglnej sytuacji w zakresie dostaw energii. 99% produkcji krajowej

energii jest oparte na odnawialnych rdach energii jakimi s hydro- i bio-energia. Jest to

oczywi cie zjawisko korzystne. Ostatni raport pokazuje, e gospodarstwa domowe zmniejszyy

30

cakowite zu ycie energii elektrycznej, podczas gdy oglny wzrost wynika ze zu ycia w sektorze

przemysowym. Inicjatywy maj ce na celu zwi kszenie efektywno ci energetycznej w

rodowisku przemysowym s gwnie nap dzane przez bod ce kosztowe.

a cuch dostaw:

Kwestii a cucha dostaw budz coraz wi ksze obawy w Norwegii, gwnie za spraw zamwie

publicznych. Wytyczne i standardy dotycz ce etycznych zamwie publicznych zostay ustalone

dla prywatnych przedsi biorcw poprzez inicjatyw na rzecz etycznego handlu (IEH).

Prawa Czowieka:

Zagadnienia dotycz ce praw czowieka to gwnie troska firm z zobowi zaniami za granic .

Panuje oglne, b dne prze wiadczenie, e Norwegia nie ma problemw z przestrzeganiem praw

czowieka w swoich granicach. Dyskryminacja r nych grup spoecznych, radzenie sobie z

nieletnimi uchod cami, warunki pracy dla osb przybywaj cych z innych krajw, to tylko

niektre obszary, ktre mog by wymienione. Powoli, nawet firmy dziaaj ce na rynku

wewn trznym zaczynaj robi ocen kwestii przestrzegania praw czowieka w ramach swojej

podstawowej dziaalno ci oraz ocenia swoich kontrahentw w a cuchu dostaw.

Rwno Szans:

Rwno pci jest istotnym zagadnieniem w Norwegii, z uwagi na to, e to tutaj po raz pierwszy

na wiecie powoano specjalnego Rzecznika Praw Obywatelskich ds. Rwnouprawnienia. W

2005 r., odpowiedzialno Rzecznik Praw Obywatelskich zostaa rozszerzona o dyskryminacj ze

wzgl du na ras , narodowo , wyznanie, orientacj seksualn i niepenosprawno .

Od 1980 roku rz dy Norwegii miay reprezentacj 40 do 50 procent kobiet. W 2008 roku 20%

czonkw rad nadzorczych stanowiy kobiety. Zmiana ustawy o spkach publicznych

podwy szya t liczb do 40%.

Je li chodzi o integracj imigrantw, osb z poza europejskiego dziedzictwa kulturowego i osb

niepenosprawnych, to wci zostaa duga droga do pokonania, w celu osi gni cia rwnych

szans.

Aktywna polityka jest konieczna, aby odwrci spowolnienie gospodarcze. Niestabilny okres

zrodzi pytania, czy firmy maj czas i rodki do wdra ania odpowiedzialno ci spoecznej biznesu.

31

Rz d norweski, jasno stawia odpowiedz, e dziaania CSR s wa ne bez wzgl du na sytuacj

gospodarcz . Ponadto, przedsi biorstwa mog budowa swoj dugoterminow konkurencyjno

i pozycj poprzez odpowiedzialny stosunek do pracownikw, konsumentw, kontrahentw i

innych zainteresowanych stron. W ten sposb CSR nie powoduje konfliktu, ale jest wsplnot

interesw, ktra czy.

CSR w Polsce

Z uwagi na zwi kszaj c si rol zrwnowa onego rozwoju w ksztatowaniu

mi dzynarodowej gospodarki, w szczeglno ci jego wpywu na zachowania du ych organizacji

biznesowych, dla MSP niezwykle istotne staje si zastosowanie wiedzy globalnej w cisej

korelacji z polskimi realiami biznesu, waciwymi dla polskiego sektora MSP. Rosn ca liczba

firm, gwnie du ych korporacji mi dzynarodowych, korzysta z szeregu instrumentw

biznesowych zwi zanych ze zrwnowa onym biznesem i cz sto wymaga tego od swoich

partnerw (w tym MSP).

CSR to antycypacyjne podejcie do prowadzenia biznesu polegaj ce na zintegrowanym

zarz dzaniu kwestiami ekonomicznymi, spoecznymi, rodowiskowymi i etycznymi, zgodnie z

zao eniami zrwnowa onego rozwoju. Firmy stosuj szereg praktyk w tej dziedzinie, m.in.

ogaszaj polityki w obszarze zrwnowa onego rozwoju, przygotowuj i wdra aj wewn trzne

kodeksy dobrych praktyk, przyst puj do inicjatyw bran owych oraz raportuj dziaania

podejmowane w ww. zakresie. Coraz cz ciej przedsi biorstwa poddaj si audytom, niezale nej

weryfikacji i certyfikacji w poszczeglnych obszarach CSR.

Firma nastawiona na zrwnowa ony rozwj pro aktywnie zarz dza relacjami ze wszystkimi

istotnymi grupami spoecznymi, na ktre oddziauje poprzez prowadzon dziaalno i ktre

mog mie wpyw na przedsi biorstwo. Aby zmniejszy niepewno co do podejmowanych

decyzji dotycz cych rozwoju i efektywno ci biznesu, MSP powinny zdawa sobie spraw z

trendw rynkowych, spoecznych i legislacyjnych obejmuj cych rwnie kwestie

zrwnowa onego rozwoju. Dotyczy to nie tylko wprowadzania zao e zrwnowa onego

32

rozwoju, lecz tak e poznania mechanizmw rz dz cych strategiami CSR du ych organizacji, w

celu identyfikacji obszarw umo liwiaj cych osi gni cie przewagi konkurencyjnej poprzez

wykorzystywanie szans i unikanie ryzyka.

W ostatnich latach zainteresowanie odpowiedzialno ci przedsi biorstw w Polsce dynamicznie

ro nie co do tego nie ma w tpliwo ci. Z analiz wyania si obraz spoecze stwa i gospodarki w

procesie intensywnych przemian.

CSR jest do wie ym tematem w Polsce i jego rzeczywisty stan jest bardzo niewyra ny. Nie

wiele jest informacji odpowiadaj cych rzeczywistemu stanu realizacji wdra ania CSR w

przedsi biorstwach. Rwnie dane dotycz ce wizji CSR w polskich firmach nie s jednoznaczne

i wymagaj dostosowania oglno wiatowych trendw do krajowych warunkw. Wszystkie

reguy musz by wstawione w polskie ramy, ktre maj szczeglne cechy jak: lokalizacja,

kontekst polityczny, mentalno , wiadomo spoeczna, poziom wyksztacenia.

Rentowne firmy wnosz istotny wkad w spoecze stwo. Tworz miejsca pracy i maja wkad w

finansowanie oglnego dobrobytu ludno ci. Naczelnym zadaniem firm jest tworzenie warto ci i

generowanie wyniku finansowego w ramach prawnych spoecze stwa, w ktrym dziaaj . Jednak

firmy nie dziaaj tylko na rynku handlowym. Ich obecno wyst puje rwnie m. in. w kulturze,

spoeczno ci lokalnej i systemie politycznym. Debata wok CSR w Polsce dotyczy roli

przedsi biorstw odgrywanej w tym szerszym kontekcie spoecznym. Firmy maj wpyw na

rozwj spoeczny na terenie, na ktrych dziaaj . W zwi zku z tym maj obowi zek

wykraczaj ce poza tworzenia tylko wartoci ekonomicznych.

Taka postawa kwalifikuje firm jako pocz tkuj c w obszarze CSR, i pomimo tego, e caa

koncepcja jest stosunkowo nowa to ok. 50% polskich firm stosuje tak czy inn form tej

strategii20. Niezale nie od tego, i brakuje udokumentowanej wiedzy na temat korzyci

pyn cych z CSR i najlepszych i najbardziej efektywnych form wdra ania spoecznej

odpowiedzialnoci, to praktyka rozwija si niezwykle ywioowo. W zasadzie trudno znale

znacz c firm w Polsce, ktra na swoich stronach nie informowaaby o swojej spoecznej

odpowiedzialnoci.

W sferze realnych dziaa biznesowych szanse wi ce si z podejmowaniem dziaa w obszarze

CSR wydaj si ci gle w du ej mierze nieodkryte, szczeglnie w sektorze MSP, niemniej nie

20 Raport: Spoeczna odpowiedzialno biznesu w Polsce. Wst pna analiza, UNDP, Warszawa 2007

33

brakuje przykadw dobrych praktyk z zakresu odpowiedzialnej przedsi biorczo ci, cho

profesjonalne narz dzia CSR, kodeksy etyczne, raportowanie spoeczne, audyt i certyfikacja s

wykorzystywane gwnie przez du e przedsi biorstwa. Gwnymi barierami w rozwijaniu si

CSR w Polsce jest brak dugoterminowej strategii i niedostateczn obecno wadz na scenie

CSR oraz pragnienie szybkiego, krtkoterminowego zysku.

Istotne w tym procesie jest przede wszystkim ksztatowanie kierunkw polityki wsplnotowej

UE w ramach strategii gospodarczej po 2010 r. oraz przyszej strategii zrwnowa onego

rozwoju. W tocz cej si dyskusji koniecznym jest unikanie rozdzielania celw gospodarczych od

dugookresowych wyzwa zrwnowa onego rozwoju, uznaj c, i podejmowane dziaania mog

mie wzajemnie stymuluj cy wpyw. Nale y mie na uwadze, i proces dostosowa , zwaszcza

osi gni cie celw wsplnotowej gospodarki niskoemisyjnej, wymaga elastycznego podejcia w

okre laniu mo liwo ci i tempa zmian w poszczeglnych pa stwach czonkowskich UE.

Stwierdzi mo na, i spoeczna odpowiedzialno przedsi biorstw w Polsce cieszy si rosn cym

zainteresowaniem kadry mened erskiej, instytucji otoczenia biznesu, inwestorw oraz

administracji pa stwowej, staj c si stopniowo wyznacznikiem adu korporacyjnego oraz

priorytetem w budowaniu kompleksowej strategii rozwoju firmy. Jednym z najistotniejszych

dziaa administracji rz dowej w zakresie CSR byo powoanie, Zarz dzeniem Nr 38 Prezesa

Rady Ministrw z dnia 8 maja 2009 roku, Zespou do spraw Spoecznej Odpowiedzialnoci

Przedsi biorstw. Spotkania Zespou odbywaj si raz na kwarta, a gwnym celem

podejmowanych dziaa jest wymiana wiedzy i do wiadcze oraz wypracowanie rekomendacji

dotycz cych rozwoju CSR w Polsce. W celu sprawnej realizacji zada Zespou, utworzono cztery

grupy robocze ukierunkowane na:

rozwj systemu promocji CSR w Polsce,

wspieranie zrwnowa onej konsumpcji,

edukacj w zakresie spoecznej odpowiedzialnoci,

odpowiedzialne inwestycje.

W prace Zespou oraz ww. grup roboczych zaanga owani s przedstawiciele szerokiego grona

ekspertw zarwno ze strony administracji rz dowej, jak i partnerw biznesowych, organizacji

spoecznych, zwi zkw zawodowych, grup przedsi biorcw, a tak e rodowiska akademickiego.

34

Innym, najcz ciej przytaczanym argumentem przeciwko koncepcji CSR jest problem z

mierzeniem wpywu spoecznej odpowiedzialnoci na wyniki i warto przedsi biorstwa.

Kondycj odpowiedzialnej firmy, z perspektywy rynku kapitaowego, ma za zadanie

weryfikowa pierwszy, uruchomiony w listopadzie 2009 roku przez Gied Papierw

Wartociowych w Warszawie Indeks Respect (indeks spek odpowiedzialnych spoecznie

notowanych na GPW). Jest to kamie milowy w rozwoju polskiego CSR, bo stwarza szans na

zbli enie si polskich firm do prawdziwej idei CSR czyli biznesowej warto ci dodanej, spjnej

z celami strategicznymi firmy.

Celem tej inicjatywy jest przede wszystkim zwrcenie zainteresowania inwestorw na te spki

notowane na giedzie, ktre na tle innych wyr niaj si zaanga owaniem w dziaania CSR. Do

badania przedsi biorstw notowanych na GPW w Warszawie i stworzenia na podstawie tego

badania Ratingu i Indeksu firm odpowiedzialnych spoecznie, przyj to tak definicj

odpowiedzialnoci spoecznej, zgodnie z ktr jest ona strategi zarz dzania i koncepcj

prowadzenia biznesu. Zakada budowanie dobrych i trwaych relacji z szeroko poj tym

otoczeniem biznesowym (tj. ze wszystkimi zainteresowanymi stronami: pracownikami,

dostawcami, klientami, spoecznoci lokaln , akcjonariuszami), jak rwnie dbao o

rodowisko naturalne. Relacje te oparte s o wzajemne zrozumienie oczekiwa i szacunek, ktry

sprawia, e tak dziaaj ce firmy mog rozwija si w sposb zrwnowa ony i przewidywalny.

Tym samym s potencjalnie mniej wra liwe na wyst pienie niektrych ryzyk. Podejmuj c

decyzje biznesowe, oceniaj nie tylko ich wyniki finansowe, ale rwnie spoeczne i

rodowiskowe. Respect to akronim sw najlepiej okre laj cych filary CSR-u: Responsibility,

Ecology, Sustainability, Participation, Environment, Community, Transparency.

W du szej perspektywie ambicj GPW jest to, by dziaania Respect Index promienioway na

region Europy rodkowo-Wschodniej, staj c si punktem odniesienia zarwno dla firm, ktre

chc poprzez CSR podnie swoj warto w oczach rynku, jak i dla samych inwestorw

zainteresowanych odpowiedzialnym spoecznie inwestowaniem.

Gieda Papierw Warto ciowych w Warszawie wpisuje si w wiatowe trendy budowania

zr bw spoecznie odpowiedzialnego inwestowania, b d c ze swoj inicjatyw Respect Index

prekursorem w Europie rodkowo Wschodniej. Indeksy, ktre uruchomiono do tej pory na

wiecie, to m.in.: Dow Jones Sustainability Index series (DJSI, 1999), FTSE4GOOD series

(2001), FTSE Johannesburg Stock Exchange Socially Responsible Index (JSE SRI, 2004), Sao

35

Paolo Stock Exchange Corporate Sustainability Index (BOVESPA ISE, 2005), KLD Global

Sustainability Index series (GSI, 2007), Standard & Poors India Environmental, Social and

Governance Index (S&P ESG, 2008).

D enie do osi gni cia jak najwi kszego zysku charakteryzuje rwnie ka dego przedsi biorc

w Polsce. Od pewnego czasu jednak mo na zauwa y tendencj zmierzaj c do dostrzegania

tak e innych mo liwoci pyn cych z prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. Przedsi biorcy

zauwa aj , e mo e by ona rdem zaspokajania r nych, istotnych z punktu widzenia

spoecze stwa potrzeb, takich jak chocia by ochrona rodowiska naturalnego, walka z

dyskryminacj i wykluczeniem spoecznym czy tworzenie przyjaznych i trwaych miejsc pracy.

Ta nowa, dobrowolna strategia uwzgl dniaj ca spoeczne, ekonomiczne, etyczne i ekologiczne

aspekty w dziaalnoci gospodarczej oraz w kontaktach z otoczeniem (m.in. z pracownikami, z

klientami, akcjonariuszami, dostawcami, spoeczno ci lokaln ), przejawia si najcz ciej w

dziaaniach takich jak: kampanie spoeczne, wolontariat pracowniczy, sponsoring wydarze

kulturalnych, sprzeda produktw po czona z przeznaczaniem cz ci zysku na okre lony cel

spoeczny, tworzenie kodeksw etycznych czy eko znakowanie produktw.

W Polsce strategia CSR jest nadal tematem nowym i nie do ko ca poznanym. W prawidowym

pojmowaniu spoecznej odpowiedzialno ci biznesu niezwykle istotne jest zrozumienie, e

dziaania realizowane w jej ramach s nie tylko cz ci PR przedsi biorstwa, ale powinny

wynika z wysokiej wiadomoci spoecznej przedsi biorcy i jego g bszej potrzeby w czenia

si w rozwi zywanie spoecznie istotnych problemw, takich jakimi w Polsce s chocia by

bezrobocie, ubstwo, nierwne szanse na rynku pracy czy utrudniony dost p do edukacji na wsi a

tak e niewystarczaj cy poziom ochrony rodowiska. Taki przedsi biorca prowadzi firm w

sposb uwzgl dniaj cy zarwno aspekty ekonomiczne jak i interes spoeczny czy ekologiczny,

pomi dzy ktrymi powinna zachodzi rwnowaga. Strategia CSR realizuje wi c w praktyce

postulat d enia do zrwnowa onego rozwoju, w ktrym ekonomia, ekologia i sprawy spoeczne

s tak samo istotne.

Sytuacja w tym zakresie zdecydowanie lepiej wygl da w du ych firmach w tym w koncernach

mi dzynarodowych, ktre strategi CSR maj wpisan w ogln strategi globaln . S one te

najbardziej wiadome korzy ci pyn cych z realizacji dziaa w zakresie spoecznej

odpowiedzialnoci biznesu, ale i one jedynie w nielicznych przypadkach posiadaj specjalist w

36

tej dziedzinie. Du e firmy i koncerny mi dzynarodowe cz ciej te promuj swoj dziaalno w

zakresie CSR prowadz c chocia by kampanie informacyjne lub publikuj c coroczne raporty na

ten temat. Mniejsze firmy, mimo, e w praktyce realizuj pewne dziaania w ramach CSR, nie s

wiadome ich przynale no ci do sfery CSR i nie posiadaj zazwyczaj adnej strategii w tym

zakresie21.

W tym miejscu nale y jednak pami ta , e w strategii CSR nie chodzi o to, by przedsi biorcy,

rezygnuj c z zysku, zaj li si dziaalno ci prospoeczn . Wa ne jest to, by walcz c o jak

najwy szy zysk uwzgl dniali tak e aspekty spoeczne i ekologiczne.

Po stronie korzy ci pyn cych z realizacji strategii spoecznie odpowiedzialnego biznesu

przedsi biorcy niew tpliwie mog umieci wzmacnianie wizerunku firmy i budowanie

poczucia, e jej obecno jest warto ci dla otoczenia. Pozytywne nastawienie konsumentw

wobec firmy sprzyja oczywi cie na wielko i warto jej sprzeda y. Niew tpliwie tak e

realizacja CSR zwi ksza bezpiecze stwo we wsppracy z partnerami biznesowymi i podnosi

standard zarz dzania, pozwala tak e minimalizowa ryzyko i maksymalizowa szans na

powodzenie firmy w dugim okresie. Otoczenie przedsi biorcy wdra aj cego strategi CSR tak e

osi ga z tego tytuu korzy ci, zaspokajane s bowiem jego najpilniejsze potrzeby chocia by w

zakresie tworzenia bardziej przyjaznych miejsc pracy czy zapobiegania wykluczeniu. Tworzy si

w ten sposb sprzyjaj cy klimat spoeczny, w ktrym przedsi biorstwa mog si waciwie z

korzy ci dla gospodarki i spoecze stwa rozwija .

Budowanie i wdra anie strategii CSR przyczynia si te do praktycznej realizacji zasady

zrwnowa onego rozwoju. St d niew tpliwa konieczno podnoszenia wiadomo ci w tym

zakresie oraz promowania zachowa z zakresu spoecznej odpowiedzialno ci biznesu.

Mimo podejmowanych dziaa , istnieje szereg wyzwa w zakresie CSR, ktrym nale y sprosta .

Kluczowe w dalszym ci gu pozostaje zwi kszanie transparentno ci, przede wszystkim w

obszarze raportowania, a tak e budowanie szerokiego poparcia spoecznego dla koncepcji CSR

oraz rozwoju spoecze stwa obywatelskiego. W tym kontek cie, wa n kwesti jest efektywna

komunikacja pomi dzy poszczeglnymi szczeblami wadzy, a tak e intensyfikowanie dialogu

pomi dzy rz dem a przedstawicielami bran i sektorw przemysowych. Ministerstwo

21 Spoeczna odpowiedzialno biznesu w Polsce. Wst pna analiza, UNDP, Warszawa 2007

37

Gospodarki zwraca tak e szczegln uwag na potrzeb anga owania w dziaania na rzecz

zrwnowa onego rozwoju maych i rednich przedsi biorstw.

Podsumowuj c nale y stwierdzi , e koncepcja spoecznej odpowiedzialno ci biznesu, cho w

Polsce stosunkowo nowa, zyskuje coraz to nowych zwolennikw zarwno w rd samych

przedsi biorcw jak i w rd osb maj cych wpyw, na funkcjonowanie polskiego biznesu.

Niew tpliwie du e znaczenie ma tak e wsparcie, jakiego koncepcja CSR doznaje ze strony

Komisji Europejskiej i du ej liczby organizacji krajowych i mi dzynarodowych. Mimo to,

poziom wiedzy i praktycznego wdra ania zasad biznesu odpowiedzialnego spoecznie nadal jest

niewystarczaj cy i wymaga dalszych, intensywnych dziaa informacyjnych i promocyjnych.

Nale y mie nadziej , e wraz z coraz du szym okresem funkcjonowania polskich

przedsi biorstw w gospodarce wolnorynkowej strategia CSR stanie si standardowym elementem

strategii rozwoju przedsi biorstwa a dziaania w jej ramach b d postrzegane jako inwestycja, nie

za jako koszt.

Legislacja:

Przedstawiciele rz du konsekwentnie pod aj za zagadnieniami zwi zanymi z CSR

opracowanymi na szczeblu europejskim. Ministerstwo Gospodarki jest obecnie wiod cym ciaem

w administracji rz dowej w zakresie CSR. Ministerstwu zostao powierzone wsparcia

administracji publicznej w opracowywaniu i wdra aniu CSR, jak rwnie promowanie dialogu

mi dzy r nymi zainteresowanymi stronami. Zasady te zostay skonkretyzowane z publikacj w

2009 r. przewodnika dla maych i rednich przedsi biorstw Zrwnowa ony biznes.

Stopie wiadomo ci publicznej na temat CSR:

wiadomo polskich konsumentw jest najsabszym punktem w rozwoju CSR. W porwnaniu

do spoecze stw zachodnich, bojkot produktw firm, ktre dziaaj niezgodnie z normami etyki

s stosunkowo rzadkie. Gwn przeszkod dla podnoszenia wiadomoci w zakresie CSR jest

brak dost pu do odpowiedniej wiedzy, jak rwnie brak aktywnych postaw spoecznych.

rodowisko:

R ne plany dziaa zostay opracowane na poziomie krajowym w celu ochrony rodowiska.

Gwne cele zawieraj szeroki przekrj tematyczny:

38

ochrona i poprawa stanu rodowiska,

racjonalne wykorzystywanie zasobw naturalnych,

zapewnienie zrwnowa onego rozwoju,

agodzenie skutkw zmian klimatycznych.

wiadomo publiczna na temat rodowiska wzrosa w ostatnich latach. Jednak nadal pozostaje

niska w porwnaniu z innymi krajami UE. Obywatele, s wiadomi zmian klimatycznych, ale

brak im wiedzy na temat sposobw i podejmowanych rodkw zapobiegawczych.

a cuch dostaw:

Poniewa poj cie CSR nie jest jeszcze w peni przyj te w Polsce, aspekt odpowiedzialnego

a cucha dostaw jest pomijanym aspektem (z wyj tkiem niektrych bada naukowych),

szczeglnie w rd maych i rednich przedsi biorstw. Na razie debata na ten temat toczy si

wok zgodno ci z przepisami UE i standardami jakoci. Sprawiedliwy handel i zrwnowa one

produkty pozostaj nisz rynkow . Mi dzynarodowe firmy obejmuj prowadzenie w inicjowaniu

debaty na temat CSR odno nie a cucha dostaw i wci istnieje konieczno szerszej edukacji

w rd przedsi biorcw.

Prawa Czowieka:

W Polsce, prawa czowieka s zagwarantowane prawem, a Polska jest cz ci wszystkich

wa nych umw mi dzynarodowych dotycz cych praw czowieka. Polscy pracodawcy s

zobowi zani do przestrzegania Kodeksu Pracy. Ten aspekt jest cz ci w polskiej debacie CSR w

kontekcie stosunkw pracowniczych i warunkw pracy.

Rwne Szanse:

Gwny nacisk w Polska jest w tym zakresie w obr bie rwno ci pci. Polska ma stosunkowo

niski wska nik zatrudnienia kobiet, zwaszcza na stanowiskach kierowniczych. W poprzednich

latach realizowane byy specjalne projekty maj cy na celu wprowadzenie skutecznych

instrumentw zarz dzania w zakresie rwnych szans i r norodno ci. Projekty przyczyniy si do

promowania szerszej debaty na temat rwno ci pci w miejscu pracy.

39

Gwne wyzwania w zakresie CSR:

Jednym z gwnych wyzwa zwi zanych z CSR w Polsce jest potrzeba w czania etyki biznesu i

standardw. Istnieje rwnie potrzeba przejrzysto ci i sprawozdawczo (niewielu firm

wprowadzio sprawozdawczo spoeczn do tej pory). Dodatkowo, aby zwi kszy wiarygodno

CSR nale y ustali sposb kontroli i audytu. Istnieje rwnie du e zapotrzebowanie na

zwi kszenie zaanga owania przedsi biorcw w dialog spoeczny.

Biznes i organizacje pozarz dowe musz odgrywa istotn rol w promowaniu wsppracy z

firmami, zwaszcza na poziomie lokalnym. Jednak struktury spoecze stwa obywatelskiego

musz zosta wzmocnione. W ostatnich latach, dzi ki funduszom z UE, wiele projektw na rzecz

CSR na poziomie regionalnym zostao rozpocz te, niektre z nich realizowane we wsppracy ze

organizacjami handlowymi. CSR jest jednak nadal sabo znany jako poj cie w rd M P.

Pocz tki polskiego kapitalizmu to dziaalno nastawiona gwnie na zysk, rzadko

uwzgl dniaj ce dobre praktyki. W szerszej perspektywie ujrzeli my ide CSR dopiero pod

wpywem zachodnich korporacji, ktre ten styl zarz dzania wdro yy wcze niej. Obecnie

znajdujemy si na wczesnym etapie rozwoju CSR. Powstaj pierwsze strategie spoecznej

odpowiedzialnoci, firmy poddaj szerszej spoecznej opinii swoje zaanga owanie, rzadko jednak

stosuj c wiatowe standardy raportowania. Nie istnieje zbyt wiele publikacji, bada z zakresu

CSR, czy platform wymiany dobrych praktyk. Spoeczna odpowiedzialno kojarzy si nadal

gwnie z filantropi , czasem z ekologi . Stosunkowo niska jest wiadomo , e to tak e dbao

o pracownika, zaspokajanie potrzeb spoecznych poprzez innowacyjne produkty i usugi oraz

koncentracja na rozwi zywaniu problemw w otoczeniu firmy w ramach posiadanych

kompetencji. Niewa ciwe pojmowanie CSR z jednej strony zniech ca przedsi biorcw, ktrzy

zwaszcza w czasach kryzysu zmniejszaj wydatki, z drugiej powoduje mylne przekonanie, e

firmy po wi c si gwnie rozwi zywaniu problemw spoecznych. Tymczasem celem

funkcjonowania firmy jest pomna anie zysku, ale zysku wypracowanego etycznie.

40

4. Dobre praktyki w obszarze CSR. Przykady norweskie i polskie.

4.1. Dobre praktyki Norwegia.

Pena nazwa firmy: Statoil Obszary dziaalnoci firmy: Adres siedziby: Forusbeen 50, 4035 Stavanger, Norwegia Strona internetowa: www.statoil.com Opis firmy (historia, dziaalno ) Statoil jest norwesk firm naftow zao on w 1972. W 2007 r. firm po czono z Norsk Hydro i zmieniono nazw na StatoilHydro. W 2009 r. powrcono do pierwotnej nazwy. Jest to najwi ksze naftowe przedsi biorstwo w Skandynawii i najwi ksze przedsi biorstwo w Norwegii. Statoil zatrudnia ponad 29 000 osb. Firma jest notowana na NYSE oraz na Giedzie Papierw Warto ciowych w Oslo. 64% udziaw w przedsi biorstwie posiada Pa stwo Norweskie. Siedziba gwna znajduje si w norweskim miecie Stavanger. Statoil ma swoje stacje benzynowe w 9 krajach na wiecie (m.in. w Pol