Odpowiedzialnod spoeczna biznesu W1

jakod ycia i jakod ycia w pracy w kontekcie wspczesnych organizacji

Dr in. Marcin emigaa Katedra Teorii Organizacji Zakad Teorii i Metod Organizacji Wydzia Zarzdzania Uniwersytet Warszawski

1

Podstawowe kategorie jakoci ycia

2

Jakod ycia po amerykaosku i europejsku

3

Definicja jakoci ycia:

Jakod ycia czowieka to suma jego starao, zmagao, walki toczonej czsto z samym sob, to umiejtnod dokonywania trafnych wyborw, to take zdolnod do kompromisw, to przede wszystkim umiejtnod podejmowania decyzji i przyjmowania ich konsekwencji z ca odpowiedzialnoci. To take jakod postrzegana przez otoczenie, przejawiajca si w tym jak mieszkamy, jak si ubieramy, czym jedzimy, jak si odywiamy, jak spdzamy czas wolny, jak odnosimy si do innych ludzi, czy otwarci jestemy na ludzkie problemy itp. Innymi sowy jakod ycia przekada si na jakod jednostki ludzkiej. (E. Skrzypek, Ekonomiczne aspekty jakoci ycia, Problemy Jakoci, 2001, nr 1, s. 8.)

4

Jakod ycia a potrzeby ludzkie

5

POTRZEBY FIZJOLOGICZNE

POTRZEBY BEZPIECZESTWA

POTRZEBY PRZYNALENOCI

POTRZEBY UZNANIA

POTRZEBY

SAMOREALIZACJI

r

do

: J. A

. F. S

ton

er, R

. E. F

ree

man

, D. R

. G

ilbe

rt, K

iero

wan

ie, P

WE,

War

szaw

a 1

99

9, s

. 4

33

Quality of life index

1. Sytuacja materialna

2. Zdrowie

3. Stabilnod polityczna i bezpieczeostwo

4. ycie rodzinne

5. ycie wsplnotowe

6. Klimat i geografia

7. Bezpieczeostwo zatrudnienia

8. Wolnod polityczna

9. Rwnod pci

6

European Quality of Life Survey

Zadowolenie z ycia Szczcie kryterium dochodowe gospodarstw domowych Stosunki rodzinne Rwnowaga pomidzy yciem zawodowym a

rodzinnym dobre zdrowie Warunki mieszkaniowe rodowisko naturalne zaufanie spoeczne

7

Jak si ksztatuje?

8 rdo: Z. Zaborowski, E. Rydygier, Model funkcjonowania ycia czowieka, *w:+ J. L. Krakowiak (red.) Ochrona rodowiska czowieka a jakod ycia, Centrum Uniwersalizmu przy Uniwersytecie Warszawskim, Polska Federacja ycia, Warszawa 1999, s. 23

Inne modele:

trzy dziedzinowe jakoci ycia (T. Borys 2001)

spoeczn,

ekonomiczn i

rodowiskow (lub prorodowiskow, ekologiczn),

z moliwoci wyrnienia dziedziny czwartej - instytucjonalnej (instytucjonaln jakod ycia),

9

Inne modele:

szed dziedzinowych jakoci ycia

rodzinn,

somatyczn,

psychiczn,

rodowiskow,

siedliskow i

zawodow (Kolman, 1977),

10

Inne modele:

siedem dziedzinowych jakoci ycia (wedug grup potrzeb) w metodzie genewskiej

wyywienie, mieszkanie, zdrowie, wyksztacenie, rekreacja, zabezpieczenie spoeczne i zagospodarowanie materialne (Drewnowski,

Scott, 1966; Drewnowski, 1970),

11

Inne modele:

dziewid dziedzinowych jakoci ycia dochody i wydatki ludnoci, zagroenie ubstwem i ubstwo, warunki mieszkaniowe, bezrobocie, zdrowie i jego zagroenie, edukacja, bezpieczeostwo, rodowisko naturalne i styl ycia (Polska 2025, 2000)

12

Inne modele:

11 dziedzinowych jakoci ycia wedug Campbella maeostwo i ycie rodzinne, zdrowie, ssiedztwo, przyjaciele i znajomi, ycie w USA, miejsce zamieszkania, mieszkanie, praca zawodowa i domowa, czas wolny, wyksztacenie i jego przydatnod oraz bezpieczeostwo finansowe (Cambell, 1976)

13

Inne modele:

14 dziedzinowych jakoci ycia wedug GUS dzieci (satysfakcja z wasnych dzieci), ycie osobiste, zdrowie, samopoczucie psychiczne, ssiedzi, posiadanie przyjaci, praca zawodowa, prowadzenie gospodarstwa domowego, miejsce zamieszkania, warunki mieszkaniowe, sposb spdzania wolnego czasu, ilod wolnego czasu, sytuacja materialna i realizacja zasad demokracji w kraju (Maciaszek, 1997)

14

JAKO YCIA W PRACY jak j mona zdefiniowad?

jako nowoczesn koncepcj zwikszania udziau pracownikw w yciu przedsibiorstwa zasadzajc si na przekonaniu, e, jeli posiadaj niezbdne informacje i przeszkolenie, s odpowiedzialni, godni zaufania i zdolni do pozytywnych dokonao. Celem tej koncepcji jest zwikszenie udziau pracownikw w decyzjach, ktre wywieraj wpyw na ich codzienn prac i jakod ycia w pracy (w organizacji). Zwikszanie wysikw na rzecz podnoszenia jakoci ycia w pracy jest dyktowane przez uznanie (akceptacj) dla podstawowych wartoci ludzkich, jakimi s: bezpieczeostwo, sprawiedliwod, partnerstwo i rozwj osobowoci jednostki (J. Penc).

15

Pracoholizm, jak sobie z nim radzid?

Przyznaj si do pracoholizmu,

Bd cierpliwy

Rozpoznaj w sobie gniew

Pracuj nad umiejtnoci suchania

D do bliskoci i bycia prawdziwym

Szukaj wasnej duchowoci

Poszukaj profesjonalnej pomocy

16

Jakod ycia w pracy w funkcji dugoci dnia pracy

17

Poziom jakoci ycia w pracy

Dugo dnia pracy (h)

Nieefektywno, niezadowolenie

Zakcenia fizjologiczne, otyo, senno, marazm

Maksymalna jako ycia w pracy, najwysze zadowolenie przy

optymalnym obcieniu prac

Pocztek przepracowania, zaburzenia rytmu serca,

choroby odka, stan poddenerwowania

Stan chronicznego

przepracowanie,

wyjaowienie intelektualne, zaamanie nerwowe

Tragiczny efekt chronicznego

przepracowania, zawa serca, cikie choroby psychiczne,

cakowita niezdolno do dalszej pracy

5 8 10 i wicej

Wzorzec organizacji pracy kierownikw

18

Lp. Kryteria metod pracy Jak jest? Jak powinno by?

1. Stopie zaabsorbowania prac 8,48 14,43 h/dzie 8 9 h/dzie

2. Struktura dnia pracy 43 583 dziennie 10 15 dziennie

3. Czas na prac koncepcyjn 5 13,6% t 60% t

4. stopie kolegialnoci 20 60% t 10 20% t

5. Stopie planowoci pracy 20% t 60% t

6. Rozszerzenie horyzontw mylowych 2 4% t 15%

7. Kontakt z podwadnymi 12% t 15% t

8. Zaabsorbowanie czynnociami

kontrolnymi

40% t 10 15% t

rdo: W. Kieun, Sprawne zarzdzanie organizacj, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 1998, s. 202.

syndrom wypalenia zawodowego

Poczucie wyczerpania fizycznego i emocjonalnego.

Depersonalizacja, czyli prba oddzielenia si od wykonywanej przez siebie pracy, wykonywanie pracy bez mentalnego zaangaowanie.

Znaczne ograniczenie osobistych umiejtnoci, zdolnoci skutkujce nieefektywn ocen wasnej pracy.

19

Praca ekstremalna

20

Nieprzewidywa

lny rytm pracy

Szybkie tempo

pracy i krtkie terminy

Bardzo szeroka

odpowiedzialno

Obowizki subowe poza

regularnymi

godzinami

pracy

Dostpno dla klientw

7/24

Odpowiedzialno

za zyski i straty firmy

Odpowiedzialno za rekrutacj i wprowadzenie

nowych

pracownikw

Dua liczba podry

subowych

Dua liczba bezporednich przeoonych

Fizyczna

obecno w pracy co

najmniej 10 h

dziennie

S. A. Hewlett, C. B. Luce, Praca ekstremalna, niebezpieczny urok 70 godzinnego tygodnia pracy, Harvard Business Review Polska 2007, nr 4, s. 50.

Troch wynikw badao: Coraz wicej osb pracuje duej ni 42 godziny w tygodniu. 1/5 tzw. polskich Yuppie pracuje 12 godzin dziennie, 33% wicej ni

10 godzin dziennie. Co szsty z nich nie mieszka z wspmaonkiem, 14% przyznaje, e

widziao si z bliskimi dawnej ni miesic temu. Czsto siga si po napoje energetyzujce, izotoniczne oraz ich

mieszanki, tabletki wzmacniajce pamid i koncentracj ykane s garciami,

Wikszod siga czsto po alkohol jako lekarstwo na stres, 50% spoywa go raz w tygodniu a 18% codziennie.

Zaywa si take narkotyki amfetamin, marihuan, ecstasy, kokain.

1/3 zatrudnionych nie wykorzystuje przysugujcego im urlopu. 64% zatrudnionych pracuje nawet podczas choroby. 40% pacjentw londyoskich gabinetw lekarskich (po pierwszym

zawale) pracowao po 60 godzin tygodniowo.

21

A co z sukcesem?

22

symptomy syndromu toksycznego sukcesu (P. Pearsall)

1. Zaabsorbowanie wasn osob: 2. Poddawanie si naciskom: 3. Wzloty i upadki oraz obecnoci i nieobecnoci: 4. Chroniczny cynizm: 5. Zrzdliwod: 6. Poczucie, e nie ma si chwili spokoju: 7. Wielozadaniowod: 8. Izolacja psychiczna: 9. Wyczerpanie: 10. Czas walut: 11. Wyzyskiwanie zwizku: 12. Zanik ycia duchowego: 13. Hamowana chd wadzy: 14. Obsesja na punkcie samodoskonalenia i dbaoci o wasne

zdrowie: 15. Choroby bdce skutkiem napid

23

Test na syndrom toksycznego sukcesu (P. Pearsall)

24

Lp. Pytanie

1. To prawdziwa rado z tob y i pracowa.

2. Rwnie radonie i mocno angaujesz si w ycie rodzinne jak i w prac.

3. Bacznie suchasz, gdy mwi inni, niezalenie od tego, kim s.

4. Jeste spokojny, cierpliwy, wyrozumiay i rozwany.

5. Znacznie chtniej wsppracujesz ni wspzawodniczysz.

6. Nie jeste skonny do uprzedze, seksizmu i pochopnego krytykowania ludzi.

7. Chtniej wygaszasz pochway ni uwagi krytyczne.

8. atwo wybaczasz i nie chowasz urazy.

9. Rzadko jeste rozgorczkowany lub niezmiernie zajty i wydaje si, e zawsze masz czas.

10. Rzadko si gniewasz lub reagujesz atakiem zoci.

11. Jeste wieczorem rwnie peen energii jak rano.

12. Rzadko marszczysz brwi lub prezentujesz umieszek wyszoci, za to chtnie si umiechasz i miejesz.

13. Nie reagujesz przesadnie i zachowujesz spokj, kiedy kto ci si przeciwstawi.

14. Dobrze przyjmujesz uwagi krytyczne.

15. Dokadnie tak samo zachowujesz si w miejscach publicznych jak w domu.

16. Rzadko przerywasz innym wypowied, nie popdzasz osoby, ktra wanie mwi, i nie odpowiadasz na pytanie, zanim rozmwca je

dokoczy.

17. Nie naciskasz guzika przywoujcego wind, kiedy ju si wieci.

18. Nie opowiadasz w domu o cikich bojach stoczonych w pracy, a podczas wakacji potrafisz cakowicie zapomnie o zwizanych z ni

problemach i obowizkach.

19. Nie masz zmiennych nastrojw.

20. Nie bierzesz wszystkiego do siebie i nie uskarasz si na brak naleytego szacunku, uznania lub nagrd.

SUMA:

20-40 pkt. 41-60 pkt. 61-80 pkt. 81-100 pkt.

25

Dr in. Marcin emigaa Katedra Teorii Organizacji Zakad Teorii i Metod Organizacji Wydzia Zarzdzania Uniwersytet Warszawski

1

ELEMENTY TEORII SYSTEMW PRZEDSIBIORSTWO JAKO SYSTEM

jej przedmiotem jest formuowanie zasad obowizujcych w odniesieniu do systemw w ogle, jakakolwiek jest istota ich elementw skadowych oraz zachodzcych midzy nimi relacji, czyli dziaajcych w nich si. Oglna teoria systemw jest zatem nauk ogln o caociowoci, ktr dotychczas uwaano za pojcie niejasne, mgliste i na wp metafizyczne. W rozwinitej formie byaby to dyscyplina logiczno matematyczna, sama w sobie czysto formalna ale nadajca si do stosowania w rnych naukach empirycznych L. von Bertalanffy, Oglna teoria systemw, PWN, Warszawa 1984, s. 68.

2

PRZEDSIBIORSTWO JAKO SYSTEM OTWARTY Otoczenie

Wzajemne relacje podsystemw

Maksymalizacja zgodnoci podsystemw

3

PODSTAWOWE POJCIA TEORII SYSTEMW OTWARTYCH System otwarty

System zamknity

System czciowo zamknity/otwarty

Homeostaza

Entropia

Negatywna entropia

Rnorodno

Ekwifinalno

Ewolucja

4

Model Leavitta

5

Ludzie Zadania

Struktura Technologia

Otoczenie

rdo: M. Bielski, Podstawy teorii organizacji i zarzdzania, C. H. Beck, Warszawa 2004, s. 44

model F. E. Kasta i J. E. Rosenzweiga

6

Podsystem celw i wartoci Podsystem

psychospoeczny

Podsystem techniczny Podsystem struktury

Podsystem

zarzdzania

Wejcia Wyjcia

rdo: M. Bielski, Podstawy teorii organizacji i zarzdzania, C.H. Beck, Warszawa 2004, s. 44.

przedsibiorstwo jako system mikroekonomiczny

7

Elementy

systemu:

- kierownictwo,

kadra,

pracownicy

- technologia

- wyposaenie

techniczne

- zasoby

informacji

- przedmioty

pracy

- zasoby

finansowe

- laboratoria i

biura

konstrukcyjne

- organizacja

pracy i

produkcji

- kultura

organizacyjna

Funkcje

zasilania,

regulacji i

integracji:

- planowanie

- organizowanie

- motywowanie

- dostarczanie

informacji

- ocena i

doradztwo

- zatrudnianie

- awansowanie

- rachunkowo

- analiza i

kontrola

- koordynacja

dziaa

- logistyka

- kontroling

Funkcje

podstawowe:

- przygotowanie

produkcji

- sterowanie

produkcj

- gospodarka

kadrowa

- gospodarka

maszynami i

urzdzeniami

- gospodarka

materiaowa

- zaopatrzenie

- kontrola

procesw

wytwrczych i

jakoci

- marketing

- promowanie

innowacji

- promowanie

firmy

PRZEDSIBIORSTWO

Zarzdzanie

Otoczenie

(wejcie):

- ludzie

- pienidze

- surowce

- materiay

- energia

- wiedza

- informacje

- usugi

Otoczenie

(wyjcie):

- wyroby

- usugi

- pienidze

- informacje

- odpady

Sprzenie zwrotne

Sprzenie zwrotne

Mechanizmy regulacji

rdo: J. Penc, Systemowe zarzdzanie organizacj, Wydawnictwo Wyszej Szkoy Policji, Szczytno 2007, s. 9

Crozier i Friedberg fascynacja modelami cybernetycznymi jest o tyle

niebezpieczna, e s to modele zupenie nieadekwatne i jeli traktuje si je jako podstaw wyjaniania zjawisk spoecznych, dochodzi si do zupenie bdnych wnioskw. System cybernetyczny jest bowiem ze swej natury systemem sterowanym. Wystarczy odwoa si do oryginalnej definicji cybernetycznej systemu, aby stwierdzi, e stanowi on cao skadajc si z elementu regulujcego i elementw poddawanych automatycznej regulacji. System taki jest wic systemem sterowanym, poniewa nie moe on ani przystosowywa si, ani ewoluowa wychodzc poza repertuar rozwiza czy stanw zaprogramowanych w jaki sposb przez element regulujcy i waciwie istnieje tylko dziki kontroli sprawowanej przez ten element M. Crozier, E. Friedberg, Czowiek i system, PWE, Warszawa 1982, s. 224.

8

Mylenie systemowe P. Senge 1. mylenie systemowe,

2. mistrzostwo osobiste,

3. modele mylowe,

4. budowanie wsplnej wizji przyszoci i

5. zespoowe uczenie si

9

Zasady mylenia systemowego:

1. Nie ma waciwych odpowiedzi.

2. Podzielenie sonia na p nie daje dwch rnych soni.

3. Przyczyna i skutek nie s cile zwizane w czasie i przestrzeni.

4. Mona i zje ciastko, i je mie ale nie jednoczenie.

5. Najatwiejsza droga moe prowadzi wstecz.

6. Zachowania pogarszaj si, zanim zmieni si na lepsze.

10

Ch. Roberts, J. Kemeny, Czego mona oczekiwa, praktykujc dyscyplin mylenia systemowego, [w:] P. Senge i inni, Pita dyscyplina, materiay dla praktyka, Oficyna Ekonomiczna, Krakw 2002, s. 117 119.

Mylenie systemowe vs. tradycyjne

11

Systemowo, mylenie holistyczne Niesystemowo, mylenie tradycyjne

Wspzalenoci, relacje, otwarto, wzajemne

poczenia

Niezaleno, zalenoci jednostronne,

spoisto, jeden punkt widzenia

Zoono, kompleksowo, skomplikowanie Prostota

Wzajemne przyciganie Brak si oddziaujcych, izolacja

Powstawanie, pojawianie si Brak procesw powstawania nowych

waciwoci, cech

Synergia, system, synteza Brak nowych waciwoci, cech pojawiajcych

si w wyniku relacji midzy elementami

systemu i jego otoczeniem

Cao, holizm, oglny obraz caoci, realizm Czci, wycinkowo

Sieciowo, interakcje, wzajemne

oddziaywanie

Brak wsplnych, wzajemnych oddziaywa

rdo: M. Mulej, Systems Theory: A Worldwide and/or a Methodology Aimed At Requisite Holism/Realism of Humans Thinking, Decisions and Action, Systems Research and Behavioral Science 2007, nr 24, s. 354

Mylenie holistyczne (Potocan, Mulej)

1. Uwikanie, skomplikowanie, powizanie, zoono natury nieustannie wzrasta.

2. Rozwj zoonoci ycia jest bardziej gwatowny, szybszy ni rozwj ludzkich moliwoci zrozumienia i zarzdzania nim w sposb caociowy, holistyczny.

3. Ludzko stworzya wiele wskich specjalizacji, w zwizku z tym jest ograniczona wynikajcymi std czynnikami, zjawiskami i waciwociami, ktre maj charakter dalece zindywidualizowany.

4. Teoria systemw, z zasady, usiuje udowodni holizm zbadanej, przeanalizowanej, skontrolowanej czci rzeczywistoci. Z uwagi na to holizm ograniczajcy si do teorii systemw ma charakter subiektywny

12

Mylenie tradycyjne, systemowe i holistyczne

13

Mylenie tradycyjne Mylenie systemowe

Mylenie holistyczne

PRZEDSIBIORSTWO JAKO SYSTEM SUCY OTOCZENIU

14

Heksagonalny model Ch. Handyego

1. finansici,

2. pracownicy,

3. dostawcy,

4. klienci,

5. rodowisko naturalne

6. oraz spoeczestwo jako cao.

15

Prba uzupenienia: 1. Akcjonariusze, udziaowcy, waciciele kapitau,

inwestorzy

2. Pracownicy

3. Dostawcy i inni partnerzy biznesowi

4. Klienci

5. Sporno lokalna, spoeczestwo jako cao, spoeczno globalna

6. rodowisko naturalne

7. Mona doda: wadze (rzd, parlament), media i konkurencj (np. wg M. Portera)

16

Nawet ci, ktrzy prowadz ycie w oddaleniu od fabryk oraz miejsc produkcji i handlu, chc mie pogld na kwestie przedsibiorstwa do kogo i po co istnieje. Bezporednio lub niebezporednio ich dobrobyt ekonomiczny od niego zaley. Recesja sprawia, e znaczenie zdrowego sektora handlowego w gospodarce staje si istotne dla kadego domu. Kiedy pada przedsibiorstwo, upada wszystko miejsca pracy, dochody z podatkw, ceny domw, wydatki rzdowe. Czy to jednak oznacza, e przedsibiorstwo jest instrumentem jedynie tworzcym bogactwo i najlepiej zostawi je w spokoju, by mogo robi to, co ma robi? Czy te oznacza to, e wanie z powodu takiego znaczenia spoecznego musi uzna szersz odpowiedzialno ni tylko znaczne wzbogacanie swych wacicieli?

Ch. Handy, Wiek paradoksu, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1996, s. 126.

17

Def. Interesariusza: Jest to osoba, grupa osb, jednostka organizacyjna lub

jej cz (lub grupa jednostek organizacyjnych), ktra wpywa lub potencjalnie moe wywiera wpyw na dan organizacj; lub jest to osoba, grupa osb, jednostka organizacyjna lub jej cz (lub grupa jednostek organizacyjnych), na ktr/e dana organizacja wpywa lub potencjalnie moe wywiera wpyw.

18

Obszary odpowiedzialnoci wg R. Speamanna (J. Filek.)

1. Eliminowanie lub osabianie sprzecznoci interesw wynikajcej z diastazy celu obiektywnego i subiektywnego.

2. Zabezpieczanie satysfakcji pracownikw z wykonywanej przez nich pracy.

3. Dbanie o dobro wasnego spoeczestwa (Speamann nazywa to odpowiedzialnoci publiczn i okrela jako pozytywne zobowizanie wobec spoecznoci).

4. Uchronienie rodowiska przyrodniczego przed zniszczeniem i pozostawienie go w takim stanie przyszym pokoleniom, aby byo moliwe dalsze, godne czowieka ycie (Speamann nazywa je odpowiedzialnoci ekologiczn).

5. Zadbanie o dobro ludzkoci.

19

ETYCZNY IMPERATYW FUNKCJONOWANIA PRZEDSIBIORSTWA

Po co etyka biznesu?

20

Co to jest etyka biznesu? etyka biznesu = etyka preskryptywna

(normatywna) + etyka deskryptywna (opisowa) + analiza krytyczna

21

Powody etycznej refleksji nad wiatem OiZ Nieunikniono

waga wiata biznesu, dziaalnoci biznesowej, zarzdzania

profesjonalny meneder, student kierunku zarzdzanie musi zna te zagadnienia, tak jak lekarz zna etyk lekarsk a prawnik prawnicz

interes wasny

22

Analiza etyczna suy interesowi wasnemu firmy na trzy sposoby: 1. poprzez stosunki z konsumentami i opini

publiczn,

2. stosunki z pracownikami,

3. stosunki midzy firmami.

23

etyka a interes wasny moralne postpowanie nie gwarantuje dobrego

interesu

etyka si opaca jeeli jest integraln czci strategii zarzdzania

czy jednak to prawda, e firmy postpujce etycznie odnosz wiksze sukcesy ni inne, przy tych samych pozostaych warunkach?

24

jakie s motywy etycznego zaangaowania firm? Dla zapewnienia korzyci bez mylenia o dobru

wsplnym

Cakowity altruizm

Mieszanina altruizmu i mylenia o korzyciach i to jest moralno

25

Etyka i gwny cel firmy

26

SYSTEM WARTOCI W PRAKTYCE FUNKCJONOWANIA PRZEDSIBIORSTWA

Badania japoskie [Yoshimori, 1996, s. 7]:

80% podziela pogld, e przedsibiorstwo naley do pracownikw,

70% zgadza si, e przedsibiorstwo powinno zapewnia korzyci spoeczestwu,

67% podziela pogld, e przedsibiorstwo jest wasnoci akcjonariuszy.

27

Monizm vs. pluralizm

28

Wzrost w

cigu 11 lat

Orientacja

pluralistyczna

Orientacja

monistyczna

Obroty 682% 166%

Miejsca pracy 282% 36%

Kursy akcji 901% 74%

Zysk 756% 1%

rdo: J. P. Kotter, J. L. Heskett, Corporate Culture and Performance, The Free Press, New York 1992, s. 78.

Obowizki szefa

29

Okresowe naciski

Cige zmiany

Bezporedni konkurenci, partnerzy sojusze joint

ventures

Akcjonariusze

Szybka rentowno, opacalno inwestycji,

maksymalna

produktywno, tworzenie wartoci

Partnerzy

Respektowanie

terminw patnoci, poziom zamwie,

mara

Klienci

Jako wyrobw i usug, terminy dostaw,

przystpne ceny, nowe wyroby

Glo

baliz

acja

Prezes i

zarzd

Konkurenci,

partnerzy sojusze

joint ventures

Kompleksowo / niepewno

SpoeczestwoOchrona rodowiska, potrzeby spoeczne,

trway rozwj

Instytucje

Normy moralne, reguy konkurencji, interes

ogu

Pracownicy

Zadowolenie, BHP,

etyka, perspektywy

awansu, poczucie

przynalenoci, uznanie, rwno szans

Nadz

r medi

w

r

do

: M.

Bar

adel

, O.

Mei

er, C

ora

z b

ard

ziej

sk

om

pli

ko

wan

e za

dan

ia p

reze

sa,

Zar

zd

zan

ie n

a w

ieci

e 2

00

4,

nr

7, s

. 15

Organizacyjny system wartoci, def (J. Penc) rangowo uporzdkowany system pewnych ideaw

lub wartoci w kategoriach ich wanoci. Stanowi on podstaw dokonywania wyborw i rozwizywania konfliktw pomidzy dwoma lub wiksz liczb sposobw dziaania, czy te pewn liczb wartoci. System ten peni rol kryterium wyboru de i indywidualnej drogi ycia w okrelonych spoecznie ramach, rnicuje spoeczn sfer osobowoci ludzkiej i ludzkie denia. Brak rzeczywistego zakorzenienia jednostki w systemie wartoci swojej spoecznoci jest powodem jej wyobcowania

30

Po co (M. Rybak)?

1. Przesdza o sposobie podejmowania decyzji.

2. Determinuje styl zarzdzania zasobami ludzkimi.

3. Okrela sposoby reagowania na zmiany zachodzce w otoczeniu przedsibiorstwa.

4. Wyznacza wzorce zachowa waciwych dla danej organizacji.

5. Pozwala nowym pracownikom na szybk adaptacj do panujcych w firmie warunkw.

31

Zasady dot. Systemu wartoci (Lencioni): 1. Rozumienie rnych rodzajw wartoci

2. Agresywna autentyczno

3. Nadzorowanie caego procesu.

4. Kluczowe wartoci przenikaj wszystko

32

management by values (K. Blanchard i M. OConnor) Faza I Sprecyzowanie swojej misji, celw i

wartoci.

Faza II Propagowanie misji i wartoci.

Faza III Dostosowanie codziennych dziaa do misji i wartoci.

33

Kultura wartoci (Mller): 1. Uzgodnij reguy i wartoci, ktre bd przestrzegane we wzajemnym obcowaniu. 2. Okrelaj zasady tak, aby suyy jako haso dziaania jednostek, ktre wnosz wkad

na rzecz wsplnoty. 3. Z uzgodnionych podstawowych zasad wsppracy wyprowad takie zasady

dziaania, ktre bd powszechnie akceptowane. 4. Dbaj, aby przestrzegano zasad. Reaguj na kade zamanie zasady i wyjanij je z

osob/osobami, ktrej/ktrych to dotyczy. 5. Dbaj, aby dziaania amice uzgodnion kultur wsppracy spotykay si z

powszechnym potpieniem. 6. Nagradzaj pozytywne zachowanie, ktre szanuje uzgodnione reguy i wartoci. 7. Nie nagradzaj nigdy zachowania sprzecznego z uzgodnionymi reguami i

wartociami. 8. Nie nagradzaj adnych dziaa, w ktrych sukces finansowy osignito lekcewac

przyjte zasady i wartoci. 9. Stwrz forum dyskusyjne, aby dalej rozwija kultur wsppracy. 10. Dawaj wasn postaw przykad wcielania w ycie przyjtych zasad i wartoci. 11. Inwestuj w trenowanie technik osigania porozumienia w grupie. 12. Organizuj odpowiednie seminaria, podno umiejtnoci pracownikw w

postpowaniu w przypadku konfliktw i dla ich unikania. 13. Obsadzajc stanowiska kierownicze wybieraj pracownikw o kompetencjach

spoecznych. 14. Nie stosuj jako zasady awansowania najlepszych fachowcw na stanowiska

kierownicze. 34

Rower wartoci

35

Umiejtnoci

yczliwy

stosunek do

ludzi

Oddanie

Od rzeczy

do ludzi

Od przeomu

do kaizen

Od saboci

do siy Od strachu

do mioci

Od ja

do ty

rdo: M. Hopej, Megawartoci przedsibiorstwa, Przegld Organizacji 2004, nr 6, s. 30

Dylematy kulturowe (Ch. Hampden Turner i A. Trompenaars ):

1. Uniwersalizm partykularyzm

2. Analiza synteza

3. Indywidualizm kolektywizm

4. Wewntrzsterowno zewntrzsterowno

5. Nastpstwo synchronizacja

6. Osiganie stanowiska otrzymywanie stanowiska

7. Rwno hierarchia

36

Krgi wzajemnoci

37

rdo: Ch. Hampden Turner, A. Trompenaars, Siedem kultur kapitalizmu, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1998, s. 156

Nieco wynikw badao:

38

Wyznawane wartoci w dziaalnoci przedsibiorstwa

39

Rodzaj wyznawanej wartoci %

Wysoka jako 93,04%

Satysfakcja klienta 88,70%

Zysk 77,39%

Zdrowie i bezpieczestwo pracownikw

i klientw 66,09%

Etyczne prowadzenie dziaalnoci 48,70%

Ochrona rodowiska 36,52%

Spoeczna odpowiedzialno 26,09%

Inne 1,74%

Wyznawane wartoci w sferze doboru partnerw handlowych

40

Rodzaj wyznawanej wartoci Udzia procentowy w prbie

Wysoka jako 89,57%

Niska cena 84,35%

Terminowo 81,74%

Solidno, uczciwo 77,39%

Satysfakcja klienta 67,83%

Lojalno 50,43%

Etyczne prowadzenie dziaalnoci 36,52%

Zdrowie i bezpieczestwo pracownikw 34,78%

Ochrona rodowiska 23,48%

Spoeczna odpowiedzialno 16,52%

Inne 1,74%

Przejawy wartoci realizowanych w badanych przedsibiorstwach

41

Nie posiada

Posiada

nieformalny formalny

Kodeks etyczny 21,74% 47,83% 30,43%

Polityka spoeczna 55,65% 32,17% 12,17%

Polityka ekologiczna 42,61% 21,74% 35,65%

Praktyki zwizane z realizowaniem wyznawanych wartoci w badanych przedsibiorstwach

42

Nie prowadzone Prowadzone

Szkolenia etyczne 85,22% 14,78%

Szkolenia ekologiczne 79,13% 20,87%

Szkolenia spoeczne 85,22% 14,78%

Raporty spoeczne 91,30% 8,70%

Raporty ekologiczne 82,61% 17,39%

jeszcze raz po co? 1. Szybko postpujca globalizacja, a tym samym swobodny

przepyw kapitau finansowego i ludzkiego w obrbie caej planety, ktry wymaga pewnej kontroli pod wzgldem spoecznym.

2. Czste dyskusje dotyczce moralnego statusu i moralnych rde kapitalizmu.

3. Coraz wikszy nacisk opinii publicznej na zagadnienia zwizane z CSR, z pozytywnymi i negatywnymi skutkami spoecznymi dziaalnoci przedsibiorstw.

4. Coraz gorszy wizerunek biznesu w oczach opinii spoecznej.

5. Czste zmiany przepisw prawnych dotyczcych szeroko rozumianego biznesu.

6. Wikszy nacisk na etyczne prowadzenie dziaalnoci gospodarczej jako najbardziej efektywny sposb realizowania idei wolnoci gospodarczej

43

Pytania: Od jakich czynnikw zaley efektywne funkcjonowanie systemu

demokratycznego kapitalizmu?

Czy system ten moe prosperowa w oderwaniu od kultury moralnej, stanowicej poywk dla cnt i wartoci, na ktrych opiera si jego istnienie?

Jaki jest zakres odpowiedzialnoci jednostek i organizacji pozwalajcy na pozytywne wzbogacanie teje kultury?

Czy rynek zawsze ma racj?

na czym polega rola rynku, rzdu i przedsibiorcw?

Przed kim odpowiedzialna jest spka akcyjna?

Gdzie jest rdo prawomocnoci jej wadzy?

Co jest jej celem?

Jak wyglda odpowiedzialno menederw przed osobami ywotnie zainteresowanymi, ktrzy stanowi wszak pewn spoeczno?

Jak winien radzi sobie zarzd ze sprzecznymi daniami?

44

Pytania: Jakie cechy posiadaj wybijajce si organizacje i stojcy na ich czele

ludzie? Jak wpywa reputacja firmy na jej solidno, uczciwo, bezstronno? Czy istotnie dugofalowym interesom jednostek i organizacji najlepiej

suy systematyczna rezygnacja z doranych korzyci? W jaki sposb menederowie mog podoa zadaniu stworzenia

poprzez wybr struktur i form przywdztwa takiej organizacji spki, ktra gwarantowaaby odpowiedzialne i etyczne decyzje oraz dziaania?

jak wielk rol odgrywa kontekst organizacyjny w kwestii wpywu na zachowania jednostek?

Jaka jest natura ludzka? Czy kieruje nami tylko egoizm i chciwo, czy te jest w nas jakie

wewntrzne poczucie obowizku i odpowiedzialnoci przed spoeczestwem?

W jaki sposb formuje si jednostkowa i zbiorowa wyobrania moralna?

Jak osoba podejmujca decyzj w obliczu dylematu moralnego moe dokona takiego wyboru, ktry byby waciwy z punktu widzenia rynku, organizacji, ekonomiki i etyki?

45

sofizmat Macnamary (Ch. Handy):

Pierwszy krok polega na zmierzeniu wszystkiego, co daje si atwo zmierzy. I jeli tylko si da, to jest OK. Drugi krok polega na pominiciu tego, co nie daje si atwo zmierzy, lub na daniu temu, arbitralnej, mierzalnej wartoci. To jest sztuczne i wiedzie na manowce. Trzeci krok polega na przyjciu zaoenia, e to, czego nie da si atwo zmierzy, jest tak naprawd niewane. To jest lepota. Czwarty krok polega na stwierdzeniu, e to, czego nie da si atwo zmierzy, w rzeczywistoci nie istnieje. To jest samobjstwo

46

Dr in. Marcin emigaa Katedra Teorii Organizacji Zakad Teorii i Metod Organizacji Wydzia Zarzdzania Uniwersytet Warszawski

1

M. Friedman istnieje tylko jeden jedyny rodzaj spoecznej

odpowiedzialnoci ze strony wiata biznesu wykorzystywa swe zasoby i podejmowa dziaalno w celu zwikszenia wasnych zyskw na tyle, na ile pozostaje to w zgodzie z reguami gry. Innymi sowy angaowa si w otwart i woln konkurencj, bez podstpw i oszustw (M. Friedman)

2

E. Sternberg Zuywanie zasobw przedsibiorstwa na cele inne ni

dziaania gospodarcze to tak naprawd zodziejstwo: nieuprawnione przywaszczanie tego, co naley do wacicieli () Czonkowie kierownictwa przedsibiorstw, ktrzy nie zajmuj si maksymalizowaniem dugoterminowej wartoci dla waciciela i wyznaczaj swym firmom jakie inne cele, s w takim samym stopniu prostytutkami jak artyci i sportowcy, ktrzy sprzedaj si dla korzyci finansowych. W kadym wypadku dziaalno ulega znieksztaceniu, a waciwy i prawdziwy cel zaniedbuje si na rzecz jakiego innego celu zewntrznego (E. Sternberg)

3

Argumenty przeciw: Obietnica menederw maksymalizacji zyskw

akcjonariuszy

Menederowie penomocnikami akcjonariuszy

Brak legitymacji menederw do realizacji celw spoecznych

4

Refleksje M. Friedmana mao jest trendw, ktre mogyby tak podkopa same

podstawy naszego wolnego spoeczestwa, jak przyjcie przez wyszych urzdnikw korporacji innej spoecznej odpowiedzialnoci ni przysparzanie moliwie najwikszej iloci pienidzy swym akcjonariuszom. Jest to doktryna na wskro wywrotowa. Jeeli biznesmeni faktycznie ponosz jak spoeczn odpowiedzialno, poza przysparzaniem maksymalnych zyskw akcjonariuszom, to skd maj wiedzie, na czym ona polega? Czy pojedynczy, samo wybieralni osobnicy mog decydowa, co jest interesem spoecznym? Czy mog decydowa, jak wielki ciar wolno im pooy na swoje lub swoich akcjonariuszy barki, by suy temu spoecznemu interesowi? (M. Friedman)

5

Prba odpowiedzi

6

Czy friedmanici maj racj?

7

Pewne nieprawdy: Przedsibiorstwo jako twr formalny?

Pozbawiony sumienia?

menederowie (executives) musz mie podejcie filozoficzne (przynajmniej refleksyjne)

organizacje (przedsibiorstwa) za mog i powinny mie sumienie (K. E. Goodpaster, J. B. Matthews Jr)

8

od przedsibiorstw oraz ich przedstawicieli w osobach menederw, nie mona i nie wolno oczekiwa uczciwoci, odwagi, delikatnoci, wspczucia, moralnoci?

przedsibiorstwa naley postrzega jako podmioty moralne, podobnie jak pozostaych czonkw wsplnoty moralnej spoeczestwa i ludzi wchodzcych w jego skad. (P. A. French)

9

Czynnoci, ktre s naganne z punktu widzenia przyjmowanych na co dzie standardw moralnych, przestaj by takie w odniesieniu do organizacji. Co wicej, czasami s wrcz podane. Czynienie czego tajemnic, szpiegowanie, wprowadzanie w bd nie czyni dziaa organizacji czym zym; s one raczej czym susznym, poprawnym i w istocie racjonalnym, jeeli su celom organizacji. Nie s ani bardziej, ani mniej ze od blefowania podczas gry w pokera. Z punktu widzenia procesu podejmowania decyzji w ramach organizacji s one etycznie neutralne (J. Ladd)

nie ma dwch odrbnych etyk: jednej ktra by bronia czowieka, i drugiej, ktra by bronia gospodarczego celu przedsibiorstwa (H. Fitte)

10

A jak studenci do tego podchodz? uwaaj za wykluczajce si wzajemnie normy moralne i

prowadzenie interesw.

Wielu z respondentw akceptuje osignicie sukcesu ekonomicznego z naruszeniem norm etycznych

i normy te uwaa jedynie za przeszkod w jego osigniciu.

Wedug bada od 70% do 80% respondentw w poszczeglnych grupach uznao, e naruszenie przez menedera regu etycznych przy zdobytym sukcesie ekonomicznym nie jest czynnoci nagann,

ale takie zachowanie zasuguje wprost na pochwa.

Take 85% ankietowanych suchaczy dziennych studiw doktoranckich celowo podjoby dziaania nieetyczne, aby tylko przyniosy zysk firmie

11

Co moe przynied nieuczciwod?

12

Organizacja przywalajca, uczca lub promujca nieuczciwe praktyki w

stosunkach z klientami, wsplnikami, dystrybutorami, dostawcami itd.

Niszy

dugoterminowy

zysk

Za reputacja i mniej

powtrnych

interesw

Wyszy dugoterminowy

zysk

Relacje z systemem wartoci pracownikw

Niezgodne relacje

Wysoka absencja, stres,

wysoka pynno kadr, niska

satysfakcja z pracy

Wysze koszty

Zgodne relacje

Nieuczciwi pracownicy

Kradziee, pldrowanie,

defraudacje

Wysze koszty

Jawny brak zaufania

Skomplikowana ksigowo,

system kontroli i

zabezpiecze

my kontra oni,

nieprzyjazne

rodowisko pracy

Saby duch zespoowy, brak

dobrowolnej wsppracy

Przekonanie pracownikw,

e te systemy warunkuj ich

uczciwo

Przekonanie pracodawcw,

e te systemy warunkuj

uczciwo pracownikw

Tendencja do oszukiwania

ilekro system zawiedzie lub

da si przechytrzy

Udoskonalanie systemw

kontroli i zwikszenie ich

liczby

Wysze koszty r

do

: A. L

ewic

ka

Str

zae

cka

, Ety

czn

e st

an

da

rdy

firm

i p

raco

wn

ik

w, W

yda

wn

ictw

o

IFiS

PA

N, W

ars

zaw

a 1

99

9, s

. 16

1

13

A co na to polskie spoeczeostwo? ponad 50% Polakw za gwne zadania przedsibiorstw uwaa

generowanie zysku, pacenie podatkw i zapewnienie miejsc pracy zgodnie z prawem.

Jedynie co smy obywatel Polski zgadza si z twierdzeniem, e organizacje powinny ustanawia wysze standardy spoeczne, wychodzi poza ramy prawa

i wspomaga kreowanie wyszej jakoci ycia caego spoeczestwa.

Blisko 80% ankietowanych wyraa pogld, e wikszo przedsibiorstw nie podchodzi powanie do dziaa prospoecznych.

Przewaa opinia, e determinanty tyche dziaa to korzyci promocyjne i pozytywny wizerunek,

niewiele ponad 50% respondentw uwaa, e jest to wraliwo na problemy spoeczne.

14

A co liderzy biznesu? Wedug liderw opinii obecnie niewiele firm w Polsce

realizuje polityk spoecznej odpowiedzialnoci. Wynika to przede wszystkim z niskiej wiadomoci

problematyki CSR, zarwno wrd kadry zarzdzajcej przedsibiorstw,

jak i konsumentw, ktrzy nie wywieraj odpowiedniej presji na przedsibiorstwa.

Dziaaniom prospoecznym i proekologicznym nie sprzyja take za sytuacja gospodarcza w kraju

firmy borykaj si z biecymi problemami finansowymi i nie mog sobie pozwoli na realizowanie dziaa zwizanych z odpowiedzialnoci spoeczn

Raport z bada Postawy wobec spoecznej odpowiedzialnoci biznesu w Polsce, Fundacja Komunikacji Spoecznej, Warszawa 2003, s.10.

15

Ale s te inne oznaki (Handy): 1. Efekt Boba Geldofa

2. Podatnik skory do pacenia

3. Modzi krzyowcy

4. Instytucja Trzeciego Wieku

5. System organizacyjnej dziesiciny

16

Jak prowadzid biznes w zgodnie z moralnoci? (H. Fitte) 1. Racjonalno

2. Godno

3. Rwno lub bezstronno

4. Solidarno

5. Efektywno

6. Pomocniczo

7. Odpowiedzialno

17

G. Bush i CSR Ameryka wkracza w now er odpowiedzialnoci,

zapocztkowuje kultur, ktra przywrci poczucie odpowiedzialnoci osobistej. [] Ta nowa kultura musi obejmowa odnowione poczucie odpowiedzialnoci korporacji. [] Stosunki w biznesie, tak jak wszelkie stosunki midzyludzkie, buduje si na fundamentach uczciwoci i zaufania (J. Bakan)

18

A. Sen (Nobel 1998) W ostatnich latach stao si oczywiste, e problem

rozwoju wymaga uwzgldnienia bardzo wielu aspektw chociaby dlatego, e w trakcie kilku dekad sukces pod tym wzgldem uzyskay bardzo rne kraje. Z t kwesti cile wie si dobre wywaenie relacji midzy pastwem oraz innymi instytucjami politycznymi i spoecznymi a funkcjonujcym rynkiem. [] Rynek jest dobrym rozwizaniem tam, gdzie chodzi o dobra prywatne (jak jabka czy koszule), nie za publiczne (jak wiee powietrze), i o te znacznie lepiej zatroszczy si w dziaaniach o charakterze powszechnym. Te same argumenty dotycz take innych sfer, takich jak chociaby obronno kraju, ochrona porzdku i prawa, ochrona rodowiska (A. Sen)

19

Czy friemanowska racja zysku jest jedyna i 100%? A co na ten temat inni?

20

Ch. Handy Gwnym celem firmy nie jest zysk i kropka. Zysk jest

do tego, eby trwa, do robienia czy produkowania rzeczy, a take do robienia tego jeszcze lepiej i wicej. Powiedzenie, e zysk jest rodkiem do innych celw, a nie celem samym w sobie, nie jest semantyczn gr sw, jest powanym argumentem moralnym. Wymaganie nie jest celem. W yciu codziennym ci, ktrzy tworz ze rodkw cele, zwykle zwani s neurotykami lub obsesjonatami. Musimy je by y, lecz jeli bdziemy y by je, wypaczymy si w wicej ni jednym tego sowa znaczeniu (Ch. Handy)

21

P. Drucker Biznesu nie mona okreli ani go wyjani tylko w kategoriach

zysku. Jeeli przecitnemu biznesmenowi zada si pytanie, co to jest biznes, odpowie prawdopodobnie to organizacja, ktra ma osiga zyski. Tej samej odpowiedzi udzieli najprawdopodobniej kady ekonomista. Tymczasem odpowied ta jest nie tylko faszywa; jest take dla tematu nieistotna (). Nie oznacza to, e zysk i rentowno s niewane. Oznacza natomiast, e rentowno nie jest celem przedsibiorstwa ani dziaalnoci w biznesie, lecz ich czynnikiem ograniczajcym. Zysk nie stanowi wyjanienia, przyczyny, czy racji bytu dziaa i decyzji biznesu, lecz sprawdzian jego wartoci (..). Wicej, w rzeczywistoci ten koncept nie tylko nie ma znaczenia, ale jest wrcz szkodliwy. To gwnie z jego powodu nasze spoeczestwo nie rozumie natury zysku i gboko utrwalio w sobie wrogo wobec zysku, jedn z najgroniejszych chorb spoeczestwa przemysowego. Temu konceptowi trzeba w duym stopniu przypisa odpowiedzialno za najwiksze bdy w polityce pastwa zarwno w USA jak i w Europie, bdy wynikajce z braku zrozumienia natury, funkcji i celu przedsibiorstwa. (P. F. Drucker)

22

Ch. Hampden Turner i A. Trompenaars Nietrudno zgadn, dlaczego kryterium zysku zdobyo sobie takie

uznanie. Jest to niezwykle wany sposb uzyskiwania przez przedsibiorstwo prywatne informacji zwrotnej, w jakim stopniu udaje si zaspokoi wymagania klientw. Prcz informacji, dostarcza take tym, ktrzy odnieli sukces, rodkw umoliwiajcych kontynuacj dobrej pracy i zmniejszania rodkw tym, ktrym si nie powiodo. W caej gospodarce skutkiem tego procesu jest przeniesienie wszystkich dostpnych rodkw od tych, ktrzy wykorzystuj je le do tych, ktrzy robi z nich dobry uytek. Jest to take zasuona nagroda dla przedsibiorczych, ktrzy mog rozbudowywa swoje firmy proporcjonalnie do odnoszonych sukcesw (). W istocie problem nie polega na zysku jako wartoci czy koniecznym warunku wolnego rynku. Tkwi on raczej w traktowaniu rentownoci jako jedynego kryterium, warunku wystarczajcego, innymi sowy samej przez si, jako rzeczy. Ameryce i Zachodowi moe wyrzdzi krzywd nie tyle troska o rentowno przedsibiorstw, ile przewiadczenie, e skoro s rentowne, wszystko inne take jest w porzdku. Kwestia polega na sprowadzaniu skomplikowanych i wzajemnych zalenych oznak dobrej kondycji przedsibiorstwa do tej jedynej i ostatecznej. (Ch. Hamden Turner, A. Tromenaars)

23

I ich argumenty przeciw: 1. Zysk osiga si za pno

2. Zysk atwiej osign porednio

3. Zysk kci si z innymi wartociami

4. To proste do przewidzenia

5. Zysk zaostrza konkurencj

6. Pieczka zostanie odbita

7. Nie wszyscy partnerzy musz by rentowni

8. Zysk moe zniszczy firm

24

A teraz dokadnie o Druckerze i CSR

25

Niezalenie od czyjego wyksztacenia oglnego i edukacji dla zarzdzania, odbieranej w wieku dojrzaym, decydowa bdzie w przyszoci bardziej ni w przeszoci i bardziej ni co innego wanie prawo charakteru, a nie samo wyksztacenie i umiejtnoci (P. Drucker)

26

Ale spoeczestwo nie jest po prostu rodowiskiem przedsibiorstwa. Nawet przedsibiorstwo najprywatniejsze z prywatnych jest organem spoeczestwa i spenia jak funkcj spoeczn (Drucker)

27

najwaniejsze jednak, by menederowie byli wiadomi, e musz bada wpyw wszelkich rozwiza w biznesie i wszelkich w nim dziaa na spoeczestwo. Musz zawsze najpierw rozway, czy dany krok sprzyja dobru publicznemu, czy rozwija podstawowe ideay naszego spoeczestwa, czy przyczynia mu stabilnoci, siy i harmonii (Drucker)

28

Trzecie wane zadanie dla kadry zarzdzajcej dotyczy jakoci ycia. Menederowie ponosz odpowiedzialno za efekty uboczne, czyli wpyw uzasadnionej dziaalnoci przedsibiorstwa na ludzi, wiat fizyczny i rodowisko spoeczne. W coraz wikszym stopniu oczekuje si od nich przewidywania i rozwizywania spoecznych problemw (Drucker)

29

Zasady CSR wg Druckera Menederowie dysponuj zasobami spoecznymi. Ale

dysponuj take kompetencjami. Zatem zgodnie z logik oczekujemy, e bd peni wiodce role i bra odpowiedzialno za najwaniejsze spoeczne problemy i wyzwania (Drucker)

30

Spoecznej odpowiedzialnoci z pewnoci nie mona unika. Nie chodzi tylko o to, e tego wymaga opinia publiczna (...) i e tego potrzebuje spoeczestwo (...) bo w nowoczesnym spoeczestwie nie ma innych grup przywdczych ni menederowie. Jeli wic oni nie bior odpowiedzialnoci za wsplne dobro, nikt nie wemie i nie moe wzi. Rzdy nie s ju do tego zdolne. (...) Menederowie, czy to im si podoba, czy nie - a waciwie czy s wystarczajco kompetentni, czy nie - musz bra pod uwag, jak odpowiedzialno mog i powinni ponosi i w jakich celach (Drucker, Management)

31

Jestemy odpowiedzialni za wywierany przez siebie wpyw, niezalenie czy jest on zamierzony, czy nie. To zasada numer jeden. Niewtpliwie odpowiedzialno spada na tych, ktrzy kieruj przedsibiorstwem. (...) A ci, ktrzy bior odpowiedzialno za oddziaywanie, mog je minimalizowa (Drucker, Management)

32

A czy widzia granice? A zatem podstawow spoeczn odpowiedzialnoci

biznesu jest wytwarzanie takich zyskw, aby pokry przysze koszty. Jeli nie wywizuje si z tej "spoecznej odpowiedzialnoci to nie moe wywiza si z adnej innej (Drucker 1974)

i pniej (1984): Podupadajce przedsibiorstwa w podupadajcej gospodarce nie mog by dobrym ssiadem, dobrym pracodawc ani w aden inny sposb spoecznie odpowiedzialne

33

Wic granice wg Druckera 1. Nie mona, jak Milton Friedman, twierdzi (...), e na

biznesie ciy tylko odpowiedzialno za wyniki ekonomiczne. Odpowiedzialno ekonomiczna to podstawowy obowizek biznesu. (...) Wyniki ekonomiczne stanowi podstaw, bez ktrej nie mona bra na siebie odpowiedzialnoci za cokolwiek innego (...). Ale odpowiedzialno za wyniki ekonomiczne to w adnym razie nie wszystko (Drucker, 1992)

34

Wic granice wg Druckera - 2 Podejmowanie si zadania, do ktrego brakuje nam

kompetencji, jest nieodpowiedzialne, wrcz okrutne. Wzbudza oczekiwania, ktrych pniej nic mona speni (Drucker)

35

Wic granice wg Druckera - 3 Naley przeciwstawia si takim daniom,

dotyczcym spoecznej odpowiedzialnoci, ktre prowadz do uzurpowania sobie wadzy (Drucker)

36

PODSTAWOWE INICJATYWY i PROGRAMY Z ZAKRESU CSR

37

WYTYCZNE OECD DLA PRZEDSIBIORSTW

WIELONARODOWYCH

38

1. Przyczynia si do postpu gospodarczego, spoecznego i rodowiskowego w celu osignicia zrwnowaonego rozwoju.

2. Przestrzega praw czowieka osb, na ktre ich dziaalno ma wpyw, zgodnie z midzynarodowymi zobowizaniami rzdu goszczcego.

3. Promowa budowanie potencjau lokalnego poprzez blisk wspprac ze spoecznoci lokaln, w tym z krgami biznesowymi, a take rozwija sw dziaalno na rynkach krajowych i zagranicznych zgodnie z wymogami dobrych praktyk handlowych

4. Tworzy zachty do formowania kapitau ludzkiego, w szczeglnoci przez tworzenie moliwoci zatrudnienia i zwikszanie moliwoci szkolenia pracownikw.

5. Nie podejmowa dziaa majcych na celu uzyskanie i przyjcie nieuwzgldnionych w statutach (lub w przepisach prawa) zwolnie zwizanych z kwestiami rodowiskowymi, zdrowotnymi, bezpieczestwa, pracy i opodatkowania, ani te zacht finansowych itp.

6. Wspiera i podtrzymywa zasady dobrego nadzoru korporacyjnego (corporate governance) oraz rozwija i wprowadza je w ycie.

39

Wytyczne OECD dla przedsibiorstw wielonarodowych, Przegld, Organisation For Economic Co-operation and Developmnet Organizacja Wsppracy Gospodarczej i Rozwoju, OECD 2004, s. 9-16, oryginalny tytu publikacji: OECD Guidelines for Multinational Enterprises

7. Stworzy i wykorzystywa w praktyce skuteczne metody kontroli wewntrznej oraz systemy zarzdzania, zwikszajce poczucie pewnoci i wzajemnego zaufania pomidzy przedsibiorstwami a spoeczestwami, w ktrych dziaaj.

8. Promowa wrd pracownikw znajomo i przestrzeganie polityki firmy przez odpowiednie informowanie o niej, w tym m.in. poprzez programy szkoleniowe.

9. Nie podejmowa dziaa dyskryminujcych czy te dyscyplinarnych wobec pracownikw, ktrzy w dobrej wierze powiadomili zarzd lub waciwe organy wadzy o praktykach niezgodnych z prawem, Wytycznymi bd polityk przedsibiorstwa.

10. Jeeli to moliwe, zachca partnerw biznesowych, w tym dostawcw i podwykonawcw, do stosowania zasad postpowania korporacyjnego zgodnego z Wytycznymi.

11. Nie angaowa si w jakikolwiek nieodpowiedni sposb w lokaln dziaalno polityczn

40

Wytyczne OECD dla przedsibiorstw wielonarodowych, Przegld, Organisation For Economic Co-operation and Developmnet Organizacja Wsppracy Gospodarczej i Rozwoju, OECD 2004, s. 9-16, oryginalny tytu publikacji: OECD Guidelines for Multinational Enterprises

Obszary tematyczne wytycznych OECD Udostpnianie informacji,

Stosunki midzy pracownikami a pracodawcami,

rodowisko naturalne,

Zwalczanie korupcji,

Interesy konsumentw,

Nauka i technologia,

Konkurencja,

Podatki

41

UDOSTPNIANIE INFORMACJI wyniki finansowe i operacyjne

cele dziaalnoci;

Gwni udziaowcy i prawa gosu

czonkowie zarzdu i gwni czonkw kadry zarzdzajcej wyszego szczebla, a take ich wynagrodzenia;

przewidywane istotne czynniki ryzyka;

istotne kwestie dotyczce pracownikw i innych zaangaowanych podmiotw;

struktury i polityki nadzoru korporacyjnego (governance)

Deklaracje w sprawie wartoci i zasad postpowania biznesowego,

polityki socjalne,

Polityki etyczne i rodowiskowe przedsibiorstwa,

42

STOSUNKI MIDZY PRACOWNIKAMI i PRACODAWCAMI

Prawa pracownicze

Zwizki zawodowe

Ukady zbiorowe

Konsultacje

Praca dzieci

Praca przymusowa

Dyskryminacja

Zdrowie i bezpieczestwo

Lokalna spoeczno

43

RODOWISKO system zarzdzania rodowiskowego

informacje dotyczce wpywu dziaalnoci firmy na stan rodowiska naturalnego

dialog ze spoeczestwem,

Ryzyko ekologiczne

Negatywne oddziaywanie

standardy ochrony rodowiska,

Wyroby ekologiczne

wiadomo ekologiczna

Szkolenia

44

ZWALCZANIE KORUPCJI apwki i wymuszenia Urzdnicy Patnoci poza umow Subkontrakty, umowy konsultingowe itp. Transparentno szkolenia procedury dyscyplinarne systemy kontroli Praktyki ksigowe Procedury audytowe Polityka

45

INTERESY KONSUMENTW BHP

etykiety

zawarto

Bezpieczne uytkowanie

Skargi i wnioski

zwodnicze i oszukacze praktyki

ochrona danych i prywatno konsumentw

zdrowie publiczne i bezpieczestwo publiczne

46

NAUKA i TECHNOLOGIA Wasno intelektualna i przemysowa

B + R

szkolenia

Licencje

Uczelnie

Przemys

47

KONKURENCJA Zmowy cenowe

przetargi

poda

rynek

prawa ochrony konkurencji

48

PODATKI Kraj goszczcy

termin

Litera i duch

Informacje

49

Okrgy st w Caux kyosei

godno ludzka

50

Zasady oglne Zasada 1. Odpowiedzialno w prowadzeniu

dziaalnoci gospodarczej: od odpowiedzialnoci wobec akcjonariuszy ku koncepcji odpowiedzialnoci wobec interesariuszy

Zasada 2. Ekonomiczne i spoeczne oddziaywanie biznesu: ku innowacjom, sprawiedliwoci i wsplnocie wiatowej

Zasada 3. Postpowanie w biznesie: wyjcie poza liter prawa ku duchowi zaufania

Zasada 4. Poszanowanie dla regu prawnych

51

www.cauxroundtable.org

Zasady oglne Zasada 5. Wspieranie wielostronnej wymiany

handlowej

Zasada 6. Szacunek dla rodowiska naturalnego

Zasada 7. Unikanie dziaa sprzecznych z prawem

52

www.cauxroundtable.org

Zasady wobec interesariuszy Klientw

Pracownikw

Wacicieli/inwestorw

Dostawcw

Konkurentw

Wsplnot lokalnych

53

GLOBALNE ZASADY SULLIVANA Prawa czowieka i prawa pracownicze

Rwno szans

Wolno zrzeszania si

zarobki

BHP i rodowisko

Konkurencja, wasno i korupcja

Jako ycia

Partnerzy

Jawno i informacja

54

www.thesullivanfoundation.org

GLOBAL COMPACT Biuro GC i szeciu agend ONZ:

Midzynarodowej Organizacji Pracy,

Biura Wysokiego Komisarza ds. Praw Czowieka,

Programu Narodw Zjednoczonych Ochrony rodowiska,

Programu Narodw Zjednoczonych ds. Rozwoju,

Organizacji Rozwoju Przemysu ONZ

i Biura ONZ ds. Kontroli Narkotykw i Zapobiegania Przestpczoci" (www.globalcompact.org.pl)

55

ZASADY GC PRAWA CZOWIEKA 1. Popieranie i przestrzeganie praw czowieka przyjtych przez

spoeczno midzynarodow, 2. Eliminacja wszelkich przypadkw amania praw czowieka przez

firm STANDARDY PRACY 3. Poszanowanie prawa do stowarzyszania si, 4. Eliminacja wszystkich form pracy przymusowej, 5. Zniesienie pracy dzieci, 6. Efektywne przeciwdziaanie dyskryminacji w sferze zatrudnienia OCHRONA RODOWISKA NATURALNEGO 7. Prewencyjne podejcie do rodowiska naturalnego, 8. Podejmowanie inicjatyw majcych na celu promowanie postaw

odpowiedzialnoci ekologicznej, 9. Stosowanie i rozpowszechnianie technologii przyjaznych

rodowisku. PRZECIWDZIAANIE KORUPCJI 10. Przeciwdziaanie korupcji we wszystkich formach, w tym

wymuszeniom i apwkarstwu (Global Compact). 56

Warunki przystpienia: Owiadczenie

Raport

Dziaania wspierajce

57

Moliwoci zaangaowania: Dialog Spoeczny

Sie lokalna

Centrum wiedzy

Projekty partnerskie

58

Korzyci: Pozycja

Wymiana dowiadcze

Kontakty

Wsppraca

Moliwo rozwoju

Dyskusje

www.globalcompact.org.pl

59

Inicjatywa Global Compact JEST

1. dobrowoln Inicjatyw wspierajc zrwnowaony rozwj i dobrze funkcjonujce obywatelstwo korporacyjne

2. zbiorem wartoci opartych na powszechnie

3. przyjtych zasadach

4. sieci firm i innych interesariuszy

5. forum ksztacenia i wymiany dowiadcze

(Global Compact Przewodnik, Biuro Inicjatyw GC ONZ, 2007, s. 9. )

60

Inicjatywa Global Compact NIE JEST

prawnie wica

narzdziem monitorowania dziaa firmy czy egzekwowania zgodnoci jej postpowania z zasadami

standardem systemu zarzdzania lub kodeksem postpowania

organem regulacyjnym

kanaem prowadzenia dziaa z zakresu Public Relations

(Global Compact Przewodnik, Biuro Inicjatyw GC ONZ, 2007, s. 9.)

61

www.globalcompact.org.

62

RESPONSIBLE CARE - zasady Dostarcza rodkw chemicznych takich, ktre mog by wytwarzane,

transportowane, uywane i usuwane w sposb bezpieczny.

Przyjmowanie odpowiednich rozwiza w krytycznych obszarach dotyczcych zdrowia, bezpieczestwa, ochrony rodowiska i zasobw naturalnych dla wszystkich nowych i istniejcych ju produktw i procesw.

Dostarczanie informacji na temat ryzyka i wprowadzenie zabezpieczajcych wskanikw

Wsppraca z klientami, dostawcami, przewonikami, dystrybutorami i innymi kontrahentami

Sterowanie urzdzeniami

Wspiera edukacj i badania

Wsppraca z zainteresowanymi stronami

Przewodzenie w rozwoju odpowiedzialnych przepisw,

Realizowanie zasad programu Responsible Care

(Implementation Guide for Responsible Care, Security Code of Management Practices, Site Security & Verification, American Chemistry Council)

63

RC warunki uczestnictwa Formalne zobowizanie si najwyszego kierownictwa

Realizacj staego procesu poprawy w zakresie ekologii, bezpieczestwa i zdrowia.

Przyjcie serii przepisw,

Wdroenie systemu wskanikw

Prowadzenie procesu przekazu informacji

Zapewnienie moliwoci wymiany pogldw i dowiadcze

Przyjcie tytuu i logo

Stworzenie systemu weryfikacji

(www.rc.com.pl)

64

65

rdo: www.responsiblecare.com

Jak stosowad? Na papierze firmowym

Na broszurach

Na firmowych reklamwkach i materiaach promocyjnych.

Na sprzcie biurowym i materiaach pimiennych, notatnikach, teczkach itp.

Na tablicach pamitkowych

Na prawnie wymaganych raportach

Na rodkach transportu

(www.rc.com.pl)

66