po obr.indd

Państwa dysfunkcyjne i międzynarodowe wysiłki

zmierzające do ich naprawy

Redakcja Robert Kłosowicz

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Oddawana do rąk czytelników książka Państwa dysfunkcyjne i międzynarodo-we wysiłki zmierzające do ich naprawy jest kontynuacją wcześniejszej pozycji – Państwa dysfunkcyjne i ich destabilizujący wpływ na stosunki międzynaro-dowe. Podobnie jak poprzednia publikacja, jest ona owocem zainteresowań rozwijanych między innymi w ramach badań terenowych realizowanych w la-tach 2010–2013 w wybranych krajach dotkniętych wysokim stopniem dys-funkcyjności na obszarach Ameryki Łacińskiej, Azji i Afryki Subsaharyjskiej. Zespół badawczy składał się z przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych – specjalistów z dziedziny historii, nauk o polityce, prawa, ekonomii i dzienni-karstwa, co pozwoliło na wieloaspektowe i interdyscyplinarne ujęcie zjawiska dysfunkcyjności.

„W literaturze światowej problem państw dysfunkcyjnych – przy wszystkich swych zróżnicowaniach – jest znany od co najmniej 20 lat. Liczba państw określanych mianem dysfunkcyjnych lub upadłych systematycznie wzrasta i coraz bardziej wpływa na współczesny stan międzynarodowych stosunków politycznych i gospodarczych. Jest to również jedna z trudniejszych poznaw-czo kwestii w kontekście współczesnej strategii globalnego bezpieczeństwa i stabilności. Pomysł napisania książki na powyższy temat należy bezspornie uznać za trafny i dobrze przemyślany. To pierwsza w piśmiennictwie polskim próba opracowania ważnego i ciekawego zagadnienia dysfunkcyjności państw w skali makro, w dodatku zachowująca wysoki poziom naukowy”.

Z recenzji prof. dr. hab. Michała Chorośnickiego

Państwa dysfunkcyjne i m

iędzynarodowe w

ysiłki zmierzajace do ich napraw

y

www.wuj.pl

STUDIA NAD ROZWOJEM

okładka1.indd 1 2014-03-25 10:18:54

Państwa dysfunkcyjnei międzynarodowe wysiłki


Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania w serwisach bibliotecznych

STUDIA NAD ROZWOJEM

Seria wydawnicza prezentuje zagadnienia dotyczące polityki rozwojowejz punktu widzenia stosunków międzynarodowych oraz najważniejsze problemypaństw rozwijających się z perspektywy politycznej, społecznej i gospodarczej.Porusza także kwestie regionalnego kompleksu bezpieczeństwa i kryzysów humanitarnych.

Redaktor seriidr hab. Robert Kłosowicz, prof. UJ


Państwa dysfunkcyjnei międzynarodowe wysiłki


RedakcjaRobert Kłosowicz

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego


Seria: Studia nad Rozwojem

REDAKTOR NAUKOWY SERIIdr hab. Robert Kłosowicz, prof. UJ

RECENZENTprof. dr hab. Michał Chorośnicki

PROJEKT OKŁADKIAgnieszka Kucharz-GulisNa okładce zdjęcie autorstwa Roberta Kłosowicza

Praca naukowa fi nansowana ze środków budżetowych na naukę w latach 2010–2013 jako projekt badawczy nr N N116 323339

© Copyright by Robert Kłosowicz & Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydanie I, Kraków 2014 All rights reserved

Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i rozpowszech-niany w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych oraz nie może być przechowywany w żadnym systemie informatycznym bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy.

ISBN 978-83-233-3674-7

www.wuj.pl

Wydawnictwo Uniwersytetu JagiellońskiegoRedakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Krakówtel. 12-663-23-80, tel./fax 12-663-23-83Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98tel. kom. 506-006-674, e-mail: [email protected]: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325


Spis treści

Robert Kłosowicz, Wprowadzenie ................................................................................ 7

Robert Kłosowicz, Państwa dysfunkcyjne w Afryce Subsaharyjskiej .......................... 11

Wojciech Michnik, Problem dysfunkcyjności państw w rejonie Azji Środkoweji Bliskiego Wschodu. Analiza wybranych przypadków Afganistanu, Pakistanu,Iraku i Jemenu ........................................................................................................... 65

Karol Derwich, Problem dysfunkcyjności państw w rejonie Ameryki Łacińskieji Karaibów na przykładzie Haiti, Kolumbii i Meksyku ........................................... 103

Aleksandra Zdeb, Odbudowa dysfunkcyjnych państw podzielonych. O aktualnościkonsocjonalizmu ....................................................................................................... 145

Monika Różalska, Międzynarodowe wysiłki na rzecz naprawy państw dysfunkcyjnychw wymiarze gospodarczym i społecznym .................................................................. 167

Krzysztof Tlałka, Międzynarodowe wysiłki polityczne i militarne na rzecz stabilizacjipaństw dysfunkcyjnych .............................................................................................. 203

Joanna Mormul, Problem łamania praw człowieka w państwach dysfunkcyjnych.Przypadek dzieci-żołnierzy ....................................................................................... 245

Bibliografi a .......................................................................................................................... 275

Indeks nazwisk .................................................................................................................... 305


Wprowadzenie

Oddawana do rąk czytelnika książka Państwa dysfunkcyjne i międzynarodowe wysiłki zmierzające do ich naprawy jest kontynuacją publikacji Państwa dysfunk-cyjne i ich destabilizujący wpływ na stosunki międzynarodowe1. Obydwie pozycje są wynikiem projektu badawczego, którego celem była konceptualizacja pojęcia upadłości/dysfunkcyjności państw w stosunkach międzynarodowych. W wyda-nej wcześniej książce zostały omówione zagadnienia dotyczące genezy oraz de-fi nicji dysfunkcyjności i upadku państw, metodologia badań, czołowe instytucje i organizacje zajmujące się omawianą problematyką, a także miejsce państw dys-funkcyjnych w dyskursie o bezpieczeństwie międzynarodowym.

Tom składa się z dwóch części. W skład pierwszej z nich wchodzą rozdziały: Roberta Kłosowicza Państwa dysfunkcyjne w Afryce Subsaharyjskiej, Karola Der-wicha Problem dysfunkcyjności państw w rejonie Ameryki Łacińskiej i Karaibów na przykładzie Haiti, Kolumbii i Meksyku oraz Wojciecha Michnika Problem dys-funkcyjności państw w rejonie Azji Środkowej i Bliskiego Wschodu. Analiza wy-branych przypadków Afganistanu, Pakistanu, Iraku i Jemenu. Wyżej wspomniane rozdziały mają na celu przedstawienie dysfunkcyjności państw w trzech rejonach świata o odmiennej specyfi ce. Rozdział dotyczący dysfunkcyjności państw Afryki Subsaharyjskiej jest skonstruowany kompleksowo i omawia sytuację krajów tego regionu w sposób problemowy. Pozostałe dwa rozdziały, opisując problematykę dysfunkcyjności państw Ameryki Łacińskiej i Azji, prezentują to zagadnienie jako studia przypadku na przykładzie wybranych krajów regionu.

Analizując dysfunkcyjność państw w poszczególnych regionach świata, auto-rzy pragnęli pokazać, w jakim stopniu czynnik geografi czny wpływa na specyfi -kę dysfunkcyjności. Przykładowo, kiedy w latach 70. XIX wieku w Afryce Sub-saharyjskiej systemy kolonialne dopiero się kształtowały, na zachodniej półkuli od półwiecza istniały już niepodległe państwa. Ważny przy tym jest także okres, w jakim tereny te podlegały kolonizacji. Obszar Ameryki Łacińskiej był koloni-zowany przez 300 lat od końca XV do początków XIX wieku, podczas gdy Afryki Subsaharyjskiej z wyjątkami niespełna 100 lat (od lat 80. XIX wieku do lat 60.XX wieku). Czynniki te miały zasadniczy wpływ na organizację struktur admi-nistracyjnych i tworzenie się społeczeństw (np. wykształcenie rodzimych elit po-litycznych). Wyjątkiem jest Haiti – państwo położone na zachodniej półkuli, ale

1 R. Kłosowicz (red.), Państwa dysfunkcyjne i ich destabilizujący wpływ na stosunki między-narodowe, Kraków 2013.


8 Wprowadzenie

mające wszystkie cechy dysfunkcyjności typowe dla krajów Afryki Subsaharyj-skiej.

Część druga książki składa się z rozdziałów, które mają ukazać międzynarodo-we wysiłki zmierzające do naprawy państw dysfunkcyjnych. Autorzy zamieszczo-nych tekstów pragnęli przedstawić inicjatywy, jakie podejmuje społeczność mię-dzynarodowa w celu zapewnienia tym krajom stabilności zarówno w wymiarze społecznym, gospodarczym, jak i bezpieczeństwa. Tę część publikacji otwiera roz-dział autorstwa Aleksandry Zdeb omawiający związki między dysfunkcyjnością/upadkiem państwa a kwestią trwającego lub niedawno zakończonego konfl iktu zbrojnego, jak też głębokie podziały widoczne w społeczeństwie, stanowiące czyn-nik defi niujący proces jego odbudowy (state-building process). Monika Różalska skupia się na analizie działań wdrażanych przez społeczność międzynarodową w celu odbudowy państw dysfunkcyjnych w wymiarze gospodarczym i społecz-nym. Z kolei Krzysztof Tlałka omawia zagadnienie wysiłków międzynarodowych na rzecz stabilizacji i odbudowy państw dysfunkcyjnych poprzez działania po-lityczne i militarne, takie jak operacje wymuszania pokoju, utrzymania pokoju czy odbudowy struktur sił bezpieczeństwa państwa. Ostatni rozdział książki au-torstwa Joanny Mormul został poświęcony problemowi nieletnich wykorzysty-wanych w działaniach zbrojnych, co jest przejawem drastycznego łamania praw człowieka w krajach dotkniętych upadkiem państwowości i trudnościami w od-budowie społeczeństw po zakończeniu konfl iktu. Zagadnienie to zostało przed-stawione według klucza geografi cznego, podobnie jak rozdziały pierwszej części publikacji.

Oprócz analizy literatury naukowej oraz raportów organizacji zajmujących się zjawiskiem dysfunkcyjności państw duże znaczenie dla realizacji projektu miały badania terenowe prowadzone w wybranych krajach Ameryki Łacińskiej i Afryki Subsaharyjskiej. W Afryce badania zostały przeprowadzone na obszarze trzech regionów: Afryki Środkowej (Kamerun, Republika Środkowoafrykańska), Afryki Wschodniej (Etiopia, Somalia) oraz Afryki Południowej (Republika Południo-wej Afryki, Botswana, Zambia, Zimbabwe). Podjęto również badania w regionie Afryki Północno-Zachodniej (Maroko, Sahara Zachodnia) ze względu na trwają-cy konfl ikt o Saharę Zachodnią, który przekłada się na sytuację polityczną w re-gionie. W Ameryce Łacińskiej badania prowadzono w Meksyku i Kolumbii.

Autorzy podczas badań terenowych skupili się nie tylko na państwach o naj-większym stopniu dysfunkcyjności. By uzyskać porównanie w ramach jednego obszaru, badaniami objęto zarówno państwa kwalifi kowane jako będące w stanie upadku, jak i te o mniejszym stopniu dysfunkcyjności. Niemniej badania tereno-we przeprowadzono w trzech spośród pierwszej dziesiątki państw znajdujących się w stanie upadku bądź upadających według indeksu Failed States Index (FSI): Somalii (1)2, Zimbabwe (5) i Republice Środkowoafrykańskiej (10). Następnie

2 Cyfra umieszczona w nawiasie przy nazwie państwa oznacza jego miejsce w rankingu dys-funkcyjności państw Failed States Index za rok 2012.


9 Wprowadzenie

prowadzono badania w grupie państw o wysokim stopniu dysfunkcyjności, która może przejść w stan upadku państwowości, takich jak Etiopia (17) i Kamerun (26). Kraje, których dysfunkcyjność może w najbliższej przyszłości ulec znacz-nemu pogłębieniu, często klasyfi kowane jako państwa wrażliwe, to Zambia (44) i Kolumbia (52). Z kolei Meksyk (98) i Republika Południowej Afryki (115) to państwa, które są dość stabilne i silne oraz wydolne gospodarczo, jednak wykazu-ją w jakiejś dziedzinie poważną dysfunkcyjność, co w obu przypadkach stanowi rodzaj tykającej bomby zegarowej. Chodzi przede wszystkim o przestępczość zor-ganizowaną, z którą rządy obu krajów nie potrafi ą sobie w skuteczny sposób po-radzić. Zarówno Meksyk, jak i RPA nie spełniają jednej z podstawowych powin-ności, jaką jest ochrona życia i mienia obywateli oraz zapewnienie im poczucia bezpieczeństwa. Z kolei Botswana (117) znalazła się w planie badań jako punkt odniesienia do określania stopnia dysfunkcyjności innych państw obszaru Afryki Subsaharyjskiej.

Autorzy, tak jak uczynili to w pierwszym tomie, pragną podziękować wszyst-kim osobom, które przyczyniły się do powstania tej książki.

Robert Kłosowicz


Bibliografi a

Rozdział I. Państwa dysfunkcyjne w Afryce Subsaharyjskiej

Raporty instytucji badawczych, materiały organizacji międzynarodowych

Background Note: Central African Republic, U.S. Department of State, Bureau of African Aff airs, Washington D.C. 2010.

Bouthol G., Young Men and War: Could We Have Predicted the Distribution of Violent Con-fl icts at the End of the Millennium, Wilson Center, Washington D.C. 2001.

Campbell K., Central African Republic, Chad and Sudan: Triangle of Instability?, Center for Confl ict Analysis and Prevention, United States Institute of Peace, 2006.

Central African Republic: War Crimes and Crimes against Humanity in Bangui, Amnesty International, 19.12.2013.

Composition of Macro Geographical (Continental) Regions, Geographical Sub-regions, and Selected Economic and Other Groupings, United Nations Statistics Division, Washing-ton D.C. 2012.

Corruption Perceptions Index 2010–2013, Transparency International.Countries at Risk Report 2012, Genocide Watch International, Washington D.C. 2012.Dadaab-World’s Biggest Refugee Camp 20 Years Old, UNHCR 2012.Failed States Index 2005–2012, Fund for Peace, Washington D.C.Human Development Index 2010–2012, United Nations Development Programme, Wa-

shington D.C.Poisoning the Poor: Electronic Waste in Ghana, Greenpeace Report, 2008.Population 2012: Sub-Saharan Africa, World Bank, Washington D.C. 2012.Przemówienie Mary Robinson, Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw

Człowieka, Londyn, 23 września 1999. Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie.Przezwyciężanie niestabilności w Afryce. Nowe europejskie podejście, Raport Ośrodka Stu-

diów Wyższych Roberta Schumana przy Europejskim Instytucie Uniwersyteckim 2009.

Quality of Life Index, 2010, Th e Economist Intelligence Unit.Question of Western Sahara, Resolutions adopted by the General Assembly at its 34th ses-

sion: A/RES/34/37 – United Nations, 21.11.1979, Washington D.C.Regional Overview: Sub-Saharan Africa, UNESCO, Paris 2008.


276 Bibliografi a

Report of the Independent Inquiry into the Actions of the United Nations during the 1994 Genocide in Rwanda, UN document S/1999/1257, 15.12.1999.

Report on the Global AIDS Epidemic 2010, aneks 1, UNAIDS, Geneva 2010.Responding to War and State Collapse in West Africa, United States Institute of Peace,

Washington D.C. 2002.State of the World Population 2010. From Confl ict and Crisis to Renewal: Generations of

Change, Report United Nations Population Fund, Washington D.C. 2010.Th e 2012 Revision of the World Population Prospects. United Nations Department of Eco-

nomic and Social Aff airs of the United Nations Secretariat, Washington D.C. 2012.Th e Global Slavery Index 2013, Walk Free Foundation.Th e Omo Valley Tribes, Survival International, London 2012.Th e World Bank Annual Report 2010. Africa, Washington D.C. 2010.UNHCR Global Report 2010–2013, Th e UN Refugee Agency, Geneva.United Nations Operations in Somalia – UNOSOM, Washington D.C. 1997.World Economic Outlook Database, International Monetary Fund, Washington D.C. 2012.World Malaria Report 2011, World Health Organization, Washington D.C. 2011.World Population Data Sheet 2011, Population Reference Bureau, Washington D.C. 2011.

Monografi e i publikacje zbiorowe

Ardenne-van der Hoeven A., Salih M., Grono N., Explaining Darfur: Lectures on the On-going Genocide, Amsterdam 2007.

Balcerowicz B., Siły zbrojne w państwie i stosunkach międzynarodowych, Warszawa 2006.Bankowicz M., Zamach stanu. Studium teoretyczne, Kraków 2009.Bartnicki A., Mantel-Niećko J., Historia Etiopii, Wrocław 1987.Berlin I., Pokolenia w niewoli, Warszawa 2010.Calvocoressi P., Polityka międzynarodowa 1945–2000, Warszawa 2002.Cohen S.B., Geography of International Relations, Plymouth 2009.Collier P., Th e Bottom Billion: Why the Poorest Countries Are Failing and What Can Be

Done about It, Oxford 2008.Czernichowski K., Kopiński D., Polus A., Klątwa surowcowa w Afryce? Przypadek Zambii

i Botswany, Warszawa 2012.Derblom M., Hagström Frisell E., Schmidt J., UN-EU-AU Coordination in Peace Opera-

tions in Africa, Stockholm 2008.Dobrzycki W., Historia stosunków międzynarodowych w czasach nowożytnych 1815–1945,

Warszawa 1996.Dowden R., Africa: Alerted States, Ordinary Miracles, London 2009.Easterly W., Th e Elusive Quest for Growth: Economists Adventures and Misadventures in the

Tropics, Cambridge 2002.Farah D., Krwawe diamenty. Tajna sieć fi nansowa islamskich terrorystów, Kraków 2007.Gebeto P.J., No More Th irst: Th e Citizens of the Nile, Addis Abeba 2010.Gunther J., Afryka od wewnątrz, Warszawa 1958.Gurr T.R., Harff B., Ethnic Confl ict in World Politics, Boulder 1994.Igwara O., Ethnic Hatred: Genocide in Rwanda, London 1995.Kaldor M., New & Old Wars: Organized Violence in a Global Era, Cambridge 2008.Kapuściński R., Heban, Warszawa 2008.


277Bibliografi a

Kirchner S., Sexual Terrorism in the Eastern Provinces of the Democratic Republic of Congo – International Law and Human Rights, Aufl age 2008.

Kłosowicz R. (red.), Państwa dysfunkcyjne i ich destabilizujący wpływ na stosunki między-narodowe, Kraków 2013.

Kłosowicz R., Mania A. (red.), Problem upadku państw w stosunkach międzynarodowych, Kraków 2012.

Kopiński D., Polus A. (red.), Zgubne transakcje. Surowce mineralne a rozwój państw afry-kańskich, Warszawa 2010.

Loomba A., Kolonializm, postkolonializm, Poznań 2011.Madej M., Zagrożenia asymetryczne bezpieczeństwa państw obszaru transatlantyckiego,

Warszawa 2007.Mandela N., Long Walk to Freedom, Boston–New York–London 1994.Melvern L., Conspiracy to Murder: Th e Rwanda Genocide and the International Commu-

nity, London 2004.Meredith M., Historia współczesnej Afryki. Pół wieku niepodległości, Warszawa 2011.Münkler H., Wojny naszych czasów, Kraków 2004.Norman A., Mugabe: Teacher, Revolutionary, Tyrant, Stroud 2008.Nye Jr. J.S., Konfl ikty międzynarodowe. Wprowadzenie do teorii, Warszawa 2009.Ojakortu V. (red.), Anatomy of the Niger Delta Crisis: Causes, Consequences and Opportu-

nities for Peace, Berlin 2010.Pettersson T., Th emnér L., States in Armed Confl ict 2009, Uppsala 2010.Regina-Zacharski J., Rwanda. Wojna i ludobójstwo, Warszawa 2012.Sachs J.D., Warner A.M., Natural Resource Abundance and Economic Growth, Cambridge

1997.Smith I., Bitter Harvest: Th e Great Betrayal, London 2001.Smith S., Atlas de l’Afrique, Paris 2009.Trzciński K., Wojny w Liberii i Sierra Leone (1989–2002), Warszawa 2002.Vorbrich R., Plemienna i postplemienna Afryka. Koncepcje i postaci wspólnoty w dawnej

i współczesnej Afryce, Poznań 2012.Wieczorek R., Pęknięte serce Afryki, Kraków 2008.Zięba R. (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Warszawa 2008.Ziółkowski B., Konfl ikty zbrojne we współczesnej Afryce. Stan obecny na tle historycznym

– zarys, Toruń 2003.Zwoliński A., Biedy Afryki, Kraków 2009.

Artykuły naukowe i rozdziały w pracach zbiorowych

Allardt E., Having, Loving, Being: An Alternative to Swedish Model of Welfare Research,[w:] M. Nussbaum, A. Sen (red.), Th e Quality of Life, Oxford 1993.

Axe D., War Is Boring: Lord’s Resistance Army Th reatens South Sudan, „World Politics Review”, http://www.worldpoliticsreview.com/articles/4319/war-is-boring-lords-resi-stance-army-threatens-south-sudan.

Ayittey G.B.N., Th e Worst of the Worst: Bad Dude Dictators and General Coconut Heads, „Foreign Policy” 2010, nr 180, lipiec–sierpień.

Blanton R., Mason T.D., Athow B., Colonial Style and Post-Colonial Ethnic Confl ict in Afri-ca, „Journal of Peace Research” 2001, vol. 38, no. 4.


278 Bibliografi a

Chochołowski J., Zimbabwe-w cieniu Mugabego, psz.pl, http://www.psz.pl/Zimbabwe-w--cieniu-Mugabego.

Collier P., Hoeffl er A., Greed and Grievance in Civil War, World Bank Policy Research Working Paper 2355, Th e World Bank Development Research Group, Washington 2000.

Dąbrowska M., Badanie poziomu życia – metodologia konstrukcji wybranych wskaźników, http://zn.mwse.edu.pl/dabrowa-maria-badanie-poziomu-zycia-metodologia-kon-strukcji-wybranych-wskaznikow/.

Fox J., Th e Infl uence of Religious Legitimacy on Grievance Formation by Ethno-Religious Minorities, „Journal of Peace Research”, May 1999, nr 36.

Konarski M., Permanentny koszmar, permanentna obojętność, maj 2005, za: http://www.psz.pl/tekst-1384/Maciej-Konarski-Permanentny-koszmar-permanentna-obojetnosa.

Kopiński D., O wpływie wieloetniczności na rozwój gospodarczy w Afryce Subsaharyjskiej, „Afryka. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Afrykanistycznego” 2008, nr 27.

Kubiak K., Państwo upadłe: Gwinea Bissau, [w:] R. Kłosowicz, A. Mania (red.), Problem upadku państw w stosunkach międzynarodowych, Kraków 2012.

Malan M., Security Sector Reform in Liberia: Mixed Results from Humble Beginnings, Stra-tegic Studies Institute, U.S. Army College, March 2008.

Martinez A.L., Special Report. Inside the Saharawi Refugee Camps: Is the UN Part of the Problem?, http://ceasefi remagazine.co.uk/saharawi-refugee-camps-part-problem/.

Mempham D., Ramsbotham A., Darfur: Th e Responsibility to Protect, London 2006.Miglin A., Czynnik etiopski w konfl ikcie somalijskim, 14.02.2007, http://www.psz.pl/

tekst-3932/Agnieszka-Miglin-Czynnik-etiopski-w-konfl ikcie-somalijskim/Str-5.Milewski J., Afryka: wyzwania przyszłości w początku XXI wieku, [w:] D. Kopiński,

A. Żukowski (red.), Afryka na progu XXI wieku. Polityka, kwestie gospodarcze i społecz-ne, Warszawa 2009.

Naím M., Mafi a States: Organized Crime Takes Offi ce, „Foreign Aff airs” 2012, vol. 91,no. 3, maj–czerwiec.

Noll H.-H., Social Indicators and Quality of Life Research: Background, Achievements, and Current Trends, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.199.5341&rep=rep1&type=pdfPosner.

Posner D.N., Measuring Ethnic Fractionalisation in Africa, „American Journal of Political Science” 2004, vol. 48, no. 4.

Queyranne G., Peace in Central African Republic? Last Rebels Sign Deal to End Confl ict, Centre for African Development and Security, http://cads-cdsa.org/2011/07/peace-in--central-african-republic-last-rebels-sign-deal-to-end-confl ict/.

Sachs J., Warner A., Natural Resources and Economic Development: Th e Curse of Natural Resources, „European Economic Review” 2001, vol. 45, iss. 4–6.

South Omo: Pastoralists Forced from Th eir Land, Human Rights Watch, http://www.hrw.org/features/south-omo-pastoralists-forced-their-land.

Terrorist Training Camps, GlobalSecurity.org, http://www.globalsecurity.org/military/world/para/al-qaida-camps.htm.

Th e Crisis in Darfur, 16.06.2004, Congressional Research Service, Library of Congress, http://www.fas.org/man/crs/RS21862.pdf.

van Fleet L., Drug Traffi cking and the Rule of Law in Guinea-Bissau, „DePaul Rule of Law Journal”, International Human Rights Law Institute, August 2009, http://www.law.


279Bibliografi a

depaul.edu/students/organizations_journals/student_orgs/lawrol/0908-issue-pdf/drolj-0908-rolbrief-vanfl eet-guinea_bissau.pdf.2009.

Vorbrich R., Etniczność a trybalizm w Afryce, [w:] J.J. Pawlik, M. Szupejko (red.), Afryka na progu XXI wieku. Kultura i społeczeństwo, Warszawa 2009.

Where Does All the E-waste Go?, Greenpeace, 21.02.2008, http://www.greenpeace.org/in-ternational/en/news/features/e-waste-toxic-not-in-our-backyard210208/.

Wiatr K., Darfur – ginąca prowincja, http://www.psz.pl/tekst-10168/Katarzyna-Wiatr--Darfur-ginaca-prowincja.

Ząbek M., Osiedla dla uchodźców wewnętrznych wokół Chartumu, [w:] D. Kopiński,A. Żukowski (red.), Afryka na progu XXI wieku. Polityka, kwestie społeczne i gospodar-cze, Warszawa 2009.

Rozdział II. Problem dysfunkcyjności państw w rejonie Azji Środkowej i Bliskiego Wschodu. Analiza wybranych przypadków Afganistanu, Pakistanu, Iraku i Jemenu

Źródła

Afghanistan National Development Strategy: First Annual Report (2008/09), International Monetary Fund, www.imf.org/external/pubs/ft /scr/2009/cr09319.pdf.

Asian Development Bank, http://www.adb.org/.Biddle S., Long Term Goals for Afghanistan and Th eir Near Term Implications, Testimony

to the Senate Foreign Relations Committee, 10.05.2011.Th e National Security Strategy of the United States of America, Washington D.C., White

House, September 2002.Transparency International Annual Corruption Perception Index 2011–2012, http://www.

transparency.org/.U.S. Department of Defense, www.defense.gov.United Nations Assistance Mission in Iraq, http://unami.unmissions.org/.United Nations Offi ce on Drugs and Crime, http://www.unodc.org/.World Bank, www.worldbank.org/.

Monografi e

Ahram A., Proxy Warriors: Th e Rise and Fall of State-Sponsored Militias, Stanford 2011.Ali T., Th e Duel: Pakistan on the Flight Path of American Power, New York 2008 (Kindle

edition).Atlas of the Middle East, National Geographic, Washington 2008.Azir M., Military Control in Pakistan: Th e Parallel State, London 2007.Bergen P., Th e Longest War: Th e Enduring Confl ict between America and Al-Qaeda, New

York 2011.Bergen P., Tiedemann K., Talibanistan: Negotiating the Borders between Terror, Politics,

and Religion, New York 2013.Burke J., Th e 9/11 Wars, London 2011.


280

Clunan A.L., Trinkunas H.A. (red.), Ungoverned Spaces: Alternatives to State Authority in an Era of Soft ened Sovereignty, Stanford 2010.

Dodge T., Iraq: From War to a New Authoritarianism, London 2012.Dodge T., Redman N. (red.), Afghanistan 2015 and Beyond, London 2011.Fair Ch.C., Crane K., Chivvis Ch.S., Puri S., Spirtas M., Pakistan: Can the United States

Secure an Insecure State?, Santa Monica 2010.Fergusson J., Taliban: Th e True Story of the World’s Most Feared Guerrilla Fighters, London

2010.Gerges F.A., Th e Far Enemy: Why Jihad Went Global, Cambridge 2005.Gerges F.A., Th e Rise and Fall of al-Qaeda, Oxford 2011.Ghani A., Lockhart C., Fixing Failed States: A Framework for Rebuilding a Fractured World,

Oxford 2008.Głogowski A., Pakistan: historia i współczesność, Kraków 2011.Halliday F., Bliski Wschód w stosunkach międzynarodowych, Kraków 2009.Halliday F., Revolution and Foreign Policy: Th e Case of South Yemen, 1967–1987, Cam-

bridge 2002.Hoddie M., Hartzell C.A. (red.), Strengthening Peace in Post-Civil War States: Transform-

ing Spoilers into Stakeholders, Chicago 2010.Johnson R., Th e Afghan Way of War: How and Why Th ey Fight, New York 2011.Kaplan R., Monsun. Ocean Indyjski i przyszłość amerykańskiej dominacji, Sękowa 2012.Kaplan R., Th e Revenge of Geography: What the Map Tells Us about Coming Confl icts and

the Battle against Fate, New York 2012.Maley W., Afghanistan Wars, New York 2009.Mazzetti M., Th e Way of the Knife: Th e CIA, a Secret Army, and a War at the Ends of the

Earth, New York 2013.Mills N.B., Karzai: Th e Failing American Intervention and the Struggle for Afghanistan,

New York 2007.Modrzejewska-Leśniewska J., Afganistan. Historia państw świata w XX i XXI, Warszawa

2010.Patrick S., Weak Links: Fragile States, Global Th reats, and International Security, Oxford

2011.Phillips S., Yemen and Th e Politics of Permanent Crisis, London 2011.Rashid A., Descent into Chaos: Th e U.S. and the Disaster in Pakistan, Afghanistan, and

Central Asia, London 2009.Rashid A., Pakistan on the Brink, New York 2012.Rotberg R.I. (red.), When States Fail: Causes and Consequences, Princeton 2003.Saikal A., Modern Afghanistan: A History of Struggle and Survival, London 2004.Tripp Ch., Historia Iraku, Warszawa 2009.Wa Wamwere K., Negative Ethnicity: From Bias to Genocide, New York 2003.

Artykuły

Ali T., Unhappy Yemen, „London Review of Books”, vol. 32, no. 6, 25.03.2010.Cockburn P., Iraq 10 Years On: How Baghdad Became a City of Corruption, „Th e Indepen-

dent”, 4.03.2013.

Bibliografi a


Abbink Jon 263Abdullah Abdullah 218Adebayo Adekele 207Afewerki Isajas 36Aginam Obijiofor 235Agrawal Subhash 189Aguilar Ruben V. 137Ahmed Szarif Szejk 216Ahram Ariel 66Ai Camp Roderic 135Aidid Mohamed Farrah 214Akallo Grace 264Ake Claude 157Akkerman Age 181Aksu Eşref 226al-Asad Baszar 267, 268al-Asad Hafi z 267al-Baszir Omar Hasan 36Alesina Alberto 163Alfonso Haroldo Dilla 105Ali Tariq 78, 94, 98Allardt Erik 22Allawi Ali A. 265Allen Tim 263al-Maliki Nuri 91–93Almond Gabriel 161Althusius Johannes 157Alvarado Arturo 137, 138al-Zawahiri Ajman 95Ambinder Marc 79Andeweg Rudy B. 158Annan Kofi 212–214, 232, 268Apter David E. 157

Apuuli Kasaija Phillip 264Ardenne Agnes van 25, 52Arias Óscar 214Aristide Jean-Bertrand 106, 109–111, 113–

–115, 118–120Armitage Richard 78Arvizu Juan 140Astroga Luis 136, 141Athow Brian 20Avril Prosper 109Ayittey George B.N. 36Azir Mazhar 77

Bächtiger André 160Badjoko Lucien 245, 252Bailey John 139Baker Pauline H. 172Balcerowicz Bolesław 55, 225, 226Balmer Crispian 218Bankowicz Marek 46Barfi eld Th omas 83Barnes Catherine 151, 152Barre Mohamed Siad 214Barrientos Miguel 72Barry Brian 154, 159Barstad Kristin 250Barth Fredric 149Bartnicki Andrzej 55Baylis John 243Bazin Marc 110Beah Ishmael 254Been Wouter de 152Bejarano Ana Maria 123, 128, 129

Indeks nazwisk


306

Bemba Jean-Pierre 58Berdal Mats 229, 241Bergen Peter 69, 73, 82, 89, 99Berlin Ira 16Berman Abdul Rahman 97Biddle Stephen 84Bielecka Małgorzata 206Bieleń Stanisław 146bin Laden Osama 73, 74, 78, 82, 94Bjørkhaug Ingunn 271Blair Tony 213Blanton Robert 20Bluhm William T. 156Bokassa Jean-Bédel 32, 52Bolívar Ingrid Johanna 126Bolopion Philippe 63Borgh Chris van der 171, 172Bouthol Gaston 23Bowcott Owen 263Bozizé François 34, 52, 55, 57, 58, 260Brass Paul R. 149Breen Claire 250, 251Brittain James J. 125Brügger Mads 41Bruijn Mirjam de 263Burke Jason 76Bursztyński Andrzej 23Bush George Walker 77, 78, 85, 120, 131,

238Buss Terry F. 120Butrus-Ghali Butrus 203, 204, 246

Calderón Felipe 134, 136–138, 140Call Charles T. 209, 214, 242Callen David 75, 96Campbell Kelly 58Carette Stéphanie 234Carment David 171Carmona Parra Jaime Alberto 271Carrisi Giuseppe 251–254, 257–259, 261–

264, 269Carter Jimmy 264Castañeda Jorge G. 137

Castillejo Clare 184Cederman Lars-Erik 149–151, 163Cédras Raoul 111, 113, 118Chabat Jorge 137, 139Chandy Laurence 192, 193, 200Charles Jacqueline 116, 117Charlton Andrew 180, 194Châtaigner Jean-Marc 173, 177, 200Chiluba Frederick 41Chivvis Christopher S. 78, 80Chochołowski Joachim 39Choudhry Sujit 153, 155Clinton Bill 117Clunan Anne L. 66Cockburn Patrick 91Cohen Eliot 243Cohen Saul Bernard 13, 243Collier Paul 11, 33, 150, 162, 167, 179, 180,

192, 199, 200Compaoré Blaise 36Cook Kathy 264, 265Cordesman Anthony 81Cortés Nayeli 140Cousens Elizabeth M. 209Crane Keith 78, 80Crepaz Markus L. 156Curtis Polly 264Czernichowski Konrad 14, 41, 248, 261Czyżewski Jarosław 252, 254, 263

Daalder Hans 157, 158, 161Dacko David 52Daley Suzanne 47Dąbrowska Krystyna 245Dąbrowska Maria 22Déby Idriss 36, 57Deibert Michael 113, 115Dempsey Martin 239Deng Francis 207Denov Myriam 252, 263Derblom Markus 64, 234Derwich Karol 7, 103, 127, 270Devleeschauwer Arnaud 163

Indeks nazwisk


307Indeks nazwisk

Diamond Larry 149, 154, 265Diehl Paul 228Djotodia Michel 260Dobrowolska-Polak Joanna 167Dobrzycki Wiesław 17Dodge Toby 81, 87, 92, 98Doe Samuel 32, 34, 35Dowden Richard 58Doyle Mark 47Druckman Daniel 228Dubey Muchkund 241, 243Dudkiewicz Hubert 145Dupuy Alex 108, 110, 114Durand Mortimer 83Duvalier François 107, 110, 113, 118Duvalier Jean-Claude 107, 108, 110, 113,

118

Easterly William 40, 160, 163, 177, 178, 194Echandia Castilla Camilo 126, 127, 271Eckstein Harry 148Economides Spyros 229Ehrenreich Rosa 264Eisenstadt Shmuel Noah 158Eizenstat Stuart E. 186Ellingsen Tanja 151, 162Elliott Justin 75Engel Ulf 213Entous Adam 239Eriksen Th omas Hylland 149Esteban Joan 145, 149, 150

Fahim Muhammad Qasim 85Fair C. Christine 78, 80Farah Douglas 46Faria Fernanda 169, 172, 173, 177Farrah Husajn Mohamed 215Farrell Th eo 243Fearon James D. 147, 150, 163, 164Fergusson James 83, 86Flores Pérez Carlos Antonio 130Fonchamnyo Dobdinga C. 181Forero Juan 133

Fox Jonathan 31Fox Vincente 135François Monica 170Frankowski Paweł 185, 239Fricker Matthew S. 73Fukuyama Francis 220, 231

Galan Juan-Manuel 128Gbagbo Laurent 214Gebeto Petros J. 59Gellner Ernest 150Gerges Fawaz A. 67, 95Gettleman Jeff rey 30, 256Ghani Ashraf 66, 203, 242Giegerich Th omas 229Gil Grzegorz 147Giorgetti Chiara 199Girard Philippe R. 107Girardin Luc 150Gleason Megan M. 170, 172, 187, 189–191,

195Glesner Anthony Patrick 250Głogowski Aleksander 67Goldberg Jeff rey 79Gomes Porto João 213Gómez Francisco 137Gómez Ricardo 139, 140González González Fernán E. 121, 123,

126, 131Gray Colin S. 243Grayson George W. 134Grono Nick 25, 52Gucwa Mirosław 53Guelke Adrian 153Guevara Ernesto „Che” 125Guibernau Montserrat 149Gunter Michael 99Gunther John 13Gurr Ted R. 31, 149, 151

Habyarimana Juvénal 32Hackett Mark 55Hadi Abd Rabbuh Mansur 97


308

Hagström Frisell Eva 64, 234Hakkani Dżalaluddin 82Hale Gary J. 139Halliday Fred 91, 94Hallward Peter 110, 111, 113Harff Barbara 31Hartlyn Jonathan 159Hartzell Caroline A. 66Hayden Michael V. 134Hegre Håvard 150Hekmatjar Gulbuddin 87Hersh Joshua 267Hilal Musa 51Hippler Jochen 152Hirst Monica 190Hoddie Matthew 66Hoebeke Hans 169, 199, 200, 234Hoeffl er Anke 150Hofmann Katharina 189Hokayem Emile 87Holbrooke Richard 83Holland Hereward 44, 262Holzgrefe J.L. 208Honohan Patrick 162Honwana Alcinda 263Hope Kempe Ronald 173, 196, 197Hopp Ulrike 152Horowitz Donald 148, 155, 156, 159, 160Howard Lise Morjé 229, 234Hudson Leila 75, 96Husajn Saddam 91, 93

Ireland Louise 218

Jagielski Wojciech 26, 268Jammeh Yahya Abdul-Azziz 36Jan Paweł II 264Jibril Dahir 257Johnson Robert 82Johnson Th omas H. 82Jones Bruce 170, 172, 187, 189–191, 195Juanes (właśc. Juan Esteban Aristizábal

Vásquez) 272

Kabila Laurent-Désiré 33, 57Kaddafi Muammar 34, 63Kahwa Mandro Panga 257Kaldor Mary 31Kambanda Jean 32Kaplan Robert David 66, 83, 93, 94, 98Kapuściński Ryszard 201Kareem Al-Qaq Richard 226Karzaj Hamid 85, 86, 218Keohane Robert O. 208Khan Abdul Quadeer 78Khan Ali 79Kibaki Mwai 214Kipling Rudyard 15Kirchner Stefan 49Kloke-Lesch Adolf 152Klotzle Kurt 168, 174, 177, 184, 192, 195Kłosowicz Robert 7, 9, 11, 42, 65, 78, 107,

145, 146, 147, 163, 167, 230, 243, 249, 255, 256, 262, 270

Koelble Th omas A. 156Koerner Brendan 51Kolingba André 33, 34, 52Konarski Maciej 57Kony Joseph 263, 264Kopiński Dominik 14, 19, 27, 41, 44, 248Kornegay Francis 191Kozerawski Dariusz 230Kpatindé Francis 260Kreczko Kalina 251Kubas-Paradowska Mirosława 132Kubiak Krzysztof 42Kugel Alischa 221, 223, 243Kurlat Sergio 163

Labelle Huguette 43Lafraie Najibullah 82Laitin David 150Larson Krista 260Launay-Gama Claire 121, 126, 131Lehmbruch Gerhard 156, 157Leifer Michael 229Leszczyński Adam 266

Indeks nazwisk


309Indeks nazwisk

Levine Carl 218Lewis Arthur 154, 157Lieven Anatol 77Lijphart Arend 148, 153–162Linder Wolf 160Lipset Seymour 154Livingstone Ian 90Lizak Wiesław 168, 196, 197, 213, 232, 234,

242Lock Peter 252Lockhart Clare 66, 203, 242Loomba Ania 16, 31Lorwin Val R. 156Love Patrick 175Lubanga Th omas 257–259, 263, 273Luck Taylor 268Lulie Hallelujah 236Lund Michael 179

Łopatka Adam 247

Maasho Aaron 59Machel Graça 246Madej Marek 45Makong Batlokoa 215Malan Mark 29Malema Julius 36Maley William 82, 84, 85, 88Malinowska Izabela 247Malone Barry 59Mandela Nelson 31, 35Mania Andrzej 42, 145–147, 230, 261Manigat Leslie 109Mantel-Niećko Joanna 55Mariam Mengistu Hajle 55Marquis John 107Martelly Michel 117Martin Matthew 181Martínez Alejandro Álvarez 109Martinez Angel L. 27Mason T. David 20Massi Charles 58Masud Ahmad Szah 85, 268

Matuszek Krzysztof 253Mayardit Salva Kiir 43Mayntz Renate 160Mazzetti Mark 75McCarthy Tom 264McConnell Michael 80McDonnell Faith J.H. 264McGarry John 152–155, 157McRae Kenneth D. 156, 157, 159Medina Peña Luis 135Meltzer Joshua 194Melvern Linda 32Mempham David 32Méndez Juan 25, 52Mendoza Hernández-Zeta Enrique 134Menkhaus Ken 215, 241Meredith Martin 38, 257Meyer Peter J. 238Michałowska Grażyna 246, 249Michnik Wojciech 7, 65, 269Miglin Agnieszka 56Miles Tom 268Mills Nick 99Min Brian 149–151, 163Miruthi Tim 213Mobutu Sese Seko 57, 58, 257Modrzejewska-Leśniewska Joanna 67, 85Moene Karl O. 162Mohamed Ali Mahdi 214Mohamud Hassan Szejk 216Moisés Naim 41Montalvo José G. 149, 160Montville Joseph V. 156, 159Moreno Martín Florentino 271Mormul Joanna 8, 145, 163, 243, 245, 249,

255, 270Mugabe Robert 36, 38, 39, 48, 50, 53, 54,

60, 63Münkler Herfried 55, 253Murithi Tim 236Murphy Raymond 234Museweni Yoweri Kaguta 36, 37Musharraf Pervez 74, 77, 145Mwaura Charles 213


310

Nairn Tom 150Namphy Henri 109Nasr Ariel 218Nasu Hitoshi 225Naudé Wim 178Nazir mułła (mułła Nazir Wazir) 77Nhema Alfred 264Nieto Peña Enrique 136Nkrumaha Kwame 38Noll Doug 214Noll Heinz-Herbert 22Nordlinger Eric 154, 155, 157Norland Rod 88Norman Andrew 39, 50, 54Norris Pippa 156, 157Novosseloff Alexandra 235Ntaganda Bosco 62Nur al Abdul Wahid Mohamed 58Nussbaum Martha 22Nye Joseph Samuel Jr. 33

Obama Barack 74, 78, 97, 100, 134, 224, 256Obiang Nguema Mbasogo Teodoro 36Ochojska-Okońska Janina 167O’Connell John F. 87Odhiambo Okot 264Odinga Raila Amolo 214Off stein Norman 125O’Hanlon Michael 90Okonjo-Iweal Ngozi 192O’Leary Brendan 152–155, 157Ollivant Douglas 92Omar Mohamed 215Ongwen Dominic 264Orjuela Luís Javier 123, 132, 133Otero Bahamón Silvia 121, 131Otti Vincent 264Ouarzazi Leslie 173, 177, 200Ouattara Alessane 214Owens Colin 75, 96

Pachón Ximena C. 271Palacios Marco 137

Panetta Leon 74Parker Ned 91Pastwa Maciej 41Patassé Ange-Félix 33, 34, 52, 55, 57, 58Patino Villa Carlos Alberto 123, 127, 128Patrick Stewart 67, 68, 72, 94, 169Pawlik Jacek Jan 19, 30Pécaut Daniel 125, 132Peleg Ilan 153Pellerin Cheryl 239Peterson Steven A. 152Pettersson Th erese 14Pham Phuong N. 264, 265Philips Leigh 184Philips Sarah 95Phillipe Guy 111Pierre Hyppolite 107Piętek Robert 246Pizarro Leongómez Eduardo 122, 123, 125,

126, 128, 129Plattner Marc F. 149, 154Plaw Avery 73Polman Linda 167Polus Andrzej 14, 41, 44, 248Popiuk-Rysińska Irena 225, 227Porter John Edward 186Posner Daniel N. 19, 150Pouambi José Richard 260Poulsen Frank Piasechi 43Powell Bingham G. 157Prunier Gerard 257Puri Samir 78, 80

Qadir Haji Abdul 84Qobil Rustam 270Quénivet Noëlle 250Queyranne Greg 58Quiwonkpa Th omas 35

Rabbani Khar Hina 74Rabushka Alvin 148Radaelli Claudio M. 160Rae Douglas W. 148

Indeks nazwisk


311Indeks nazwisk

Raghavan Sudarsan 97Rakisits Claude 258Ramirez Tobon William 128Ramos Jorge 139Ramsbotham Alexander 32Rashid Ahmed 74, 82Ray Debraj 149, 150Redłowska Kinga 238Redman Nicholas 81, 87, 98Reginia-Zacharski Jacek 20Rex John 149Reynal-Querol Marta 149, 150, 160, 161Reynolds Andrew 153, 155, 157Rhode David 86Rice Susan 67Riedel Bruce 80Risen James 86Robinson Mary 55Roeder Philip G. 146, 154Rohde David 74, 97Roig-Franzia Manuel 270Rojek Katarzyna 254Rokkan Stein 154, 158Rotberg Robert Irwin 68–70, 145Rothchild Donald 146, 154Rozoff Rick 239Różalska Monika 8, 167Różański Jarosław 246, 251Rugh William A. 76Ruszkowski Janusz 66Ruttig Th omas 81Rybkowski Radosław 147

Sachs Jeff rey 14, 174Saikal Amin 89Salih Ali Abd Allah 75, 76, 94–97, 266Salih Mohamed 25, 52Samabnis Nicholas 150Samy Yiagadeesen 171San Martin Nancy 116Santos José Eduardo dos 219Santos Juan Manuel 132Savimbi Jonas 219

Sawaan Haithem Kareem 90Scharpf Fritz 160Schendelen van M.P.C.M. (Rinus) 159, 160Schläger Catrina 190Schmalenbach Kirsten 229Schmidt Jennifer 64, 234Schmidt Virginia A. 160Schneider Gerald 145, 150Schuman Robert 23Seelke Clare Ribando 238Seibert Gerhard 263Seizović Zarije 152, 153Sen Amartya 22Serrano Mónica 137Shabazz Saeed 215Shah Tayyab Ali 77Shane Scott 96Shepsle Kenneth 148Sherman Jake 170, 172, 187, 189–191, 195Sidhu W.P.S. 170, 172, 187, 189–191, 195Siebert Bjoern H. 231, 234Simeon Richard 153–155Sisk Timothy D. 153–155, 158, 160, 162Słaby Teresa 22Słomczyńska Irma 185, 239Smith David 41, 259Smith Ian 54Somit Albert 152Sontag Deborah 112Soria Claudia 72Spears Ian 129Spirtas Michael 78, 80Stefanicki Robert 259Steiner Jürg 156, 157Stephens Bret 140Stiglitz Joseph E. 180, 194Stotzky Irwin P. 113Stover Eric 264, 265Suárez-Mier Manuel 138Sud Inder 170Symonides Janusz 146, 225Szupejko Małgorzata 19Szuppe Paweł 251, 253


312

Taban Alfred 51Tahir Muhammad 87Tancos Kathryn 257Tarazona Álvaro Acevedo 125Taylor Charles 35, 228Taylor Michael 148Teunissen Jan Joost 181Th emnér Lotta 14, 163, 164Th oumi Francisco 128Th ürer Daniel 178Tiedemann Katherine 73, 82, 89Tisdall Simon 49Tiyambe Zeleza Paul 264Tlałka Krzysztof 8, 203Tobón Hoyos Juan Felipe 271Torres Bustamente María Clara 126Touadi Jean-Léonard 251Traub James 69Trinkunas Harold A. 66Tripp Charles 67Trzciński Krzysztof 35, 55, 254Tutu Desmond 191Tweedie Neil 36Tylor Charles 263, 273

Uribe Vélez Álvaro 129, 131, 133

Vaha Milla Emilia 254Van Fleet Lindsay 42Vanhanen Tatu 150Vargas Ricardo 128Vargas Velásquez Alejo 122, 131Verba Sidney 161Vinck Patrick 264, 265Vlassenroot Koen 169, 199, 200, 234, 263Voorhoeve Joris 219Vorbrich Ryszard 19Wa Wamwere Koigi 65Wacziarg Romain 163Wainwright Elsina 187, 188

Walle Nicolas van de 177, 192Wallensteen Peter 163, 164Walraven Klaas van 263Warner Andrew 14Waschefort Gus 263Weber Max 123Weinstein Jeremy 186Weisman Jonathan 78Whaites Alan 152Wiatr Katarzyna 58Wieczorek Robert 41Wilentz Amy 107, 109Wilsford David 156Wimmer Andreas 149–151, 163Winter Lucas 95Wirtz James 243Woldekidane Almaz Atnafu 220Wołejko Piotr 64Wyeth Vanessa 209Wyss Jim 133, 272

Yamashita Hikaru 232Yift achel Oren 154Yutzil Ixel 140

Zajadło Jerzy 207 Zając Justyna 225, 227Zakrzewski Waldemar 230Zardari Asif Ali 73Zaverucha Jorge 138Ząbek Maciej 27Zdeb Aleksandra 8, 145Zenawi Meles 29, 36Zięba Ryszard 31, 206Zwoliński Andrzej 28

Żukowski Arkadiusz 27

Indeks nazwisk


REDAKTORMirosław Ruszkiewicz

KOREKTAKatarzyna Onderka

SKŁAD I ŁAMANIEWojciech Wojewoda

Wydawnictwo Uniwersytetu JagiellońskiegoRedakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Krakówtel. 12-663-23-80, 12-663-23-82, fax 12-663-23-83


po obr.indd

Documents

Transcript of po obr.indd