Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi z języka ... · dziejach kultury europejskiej poszerza...

1

Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi z języka polskiego w zakresie

podstawowym i rozszerzonym dla klasy pierwszej szkoły ponadpodstawowej Opracowanie: Bożenna Jankiewicz

Temat

(rozumiany

jako lekcja)

Wymagania konieczne

(ocena dopuszczająca)

Wymagania podstawowe

(ocena dostateczna)

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania dopełniające

(ocena bardzo dobra)

Wymagania wykraczające

(ocena celująca)

Uczeń: Uczeń potrafi to, co na

ocenę dopuszczającą oraz:

Uczeń potrafi to, co na

ocenę dostateczną oraz:

Uczeń potrafi to, co na

ocenę dobrą oraz:

Uczeń: potrafi to, co na

ocenę bardzo dobrą oraz:

BIBLIA Moc słowa,

potęga

komunikacji

wyjaśnia pojęcia:

mowa, język, akt

komunikacji językowej,

funkcje języka

wymienia funkcje

języka

rozpoznaje funkcje

języka w podanych

przykładach

wskazuje środki

językowe typowe dla

danej funkcji

charakteryzuje

poszczególne funkcje

języka

charakteryzuje środki

językowe typowe dla

danej funkcji

tworzy wypowiedzi

spełniające różne

funkcje językowe

dobiera odpowiednie

środki językowe dla

funkcji

wyjaśnia funkcje języka,

takie jak: fatyczna,

magiczna, stanowiąca

Wstęp do

Biblii

wyjaśnia pojęcie

święta księga

wyjaśnia terminy:

Biblia, ewangelia,

testament

wymienia języki Biblii

określa czas powstania

Biblii

wymienia gatunki

biblijne

wymienia podstawowe

księgi biblijne

opowiada o stworzeniu

świata według Biblii

charakteryzuje obraz

Boga, świata i

człowieka

omawia podstawowe

toposy biblijne

wymienia przekłady

Biblii

wyjaśnia etymologię

słowa Biblia

dostrzega

uniwersalność

motywów

kosmogonicznych i

antropogenicznych

wyjaśnia znaczenie

Biblii

wyjaśnia

frazeologizmy mające

źródło w Biblii

odczytuje teksty

biblijne w sposób

dosłowny i

symboliczny

przedstawia

funkcjonowanie

toposów biblijnych w

sztuce

rozważa zagadnienie

wolnej woli w kontekście

grzechu pierwszych ludzi

poszerza wiadomości na

temat Biblii

Święte księgi wyjaśnia pojęcia: wymienia święte księgi dostrzega związki omawia podobieństwa poszerza wiadomości na

2

oraz ich rola

w religii i

kulturze

monoteizm, judaizm,

chrześcijaństwo

innych religii

charakteryzuje święte

księgi

między

chrześcijaństwem a

judaizmem

omawia różnice

między Starym a

Nowym Testamentem

i różnice pomiędzy

świętymi księgami

temat świętych ksiąg

Stworzenie

świata i

człowieka

oraz

wyobrażenia

raju –

Księga

Rodzaju

wyjaśnia pojęcia:

kanon, symbol,

alegoria, werset

wymienia księgi

biblijne

opowiada historie

biblijne

przedstawia treść

fragmentu

streszcza opowieści

biblijne

opowiada o powstaniu

świata


Boga, świata i

człowieka

wyjaśnia topos raju

wyjaśnia symbole

biblijne (liczby,

drzewo życia)

objaśnia topos

stworzenia świata

interpretuje opowieść

o zerwaniu owocu z

drzewa zakazanego

objaśnia rolę imienia

w kulturze

określa, na czym

polega uniwersalna

wartość tekstów

biblijnych

odczytuje teksty

biblijne w sposób

dosłowny i

metaforyczny lub

symboliczny

interpretuje wiersze

poetów

współczesnych

nawiązujące do Biblii

porównuje motyw

stworzenia świata w Biblii

i dziełach plastycznych

przywołuje różnorodne

nawiązania do Biblii w

dziełach plastycznych i

literackich

Księga

Psalmów

jako

arcydzieło

poezji

biblijnej

wyjaśnia pojęcia:

psalm, psałterz,

werset, paralelizm

wymienia rodzaje

psalmów

dostrzega związek

psalmów z muzyką

rozpoznaje rodzaje

psalmów

omawia wizerunek

człowieka i Boga

rozpoznaje intencje

komunikacyjne

wypowiedzi

odczytuje relacje

między Bogiem a

człowiekiem

określa, na czym

polega uniwersalna

wartość psalmów

odnajduje środki

stylistyczne i omawia

ich funkcje

omawia wyznaczniki

stylu biblijnego w

psalmach

wyjaśnia

symboliczność języka

psalmów

omawia wysokie

walory artystyczne

psalmów

interpretuje biblijny

archetyp artysty na

analizuje sposoby

ukształtowania psalmów,

rytmizacji tekstów

omawia najstarsze

przekłady psalmów

przywołuje

wybitnych translatorów i

ich zasługi dla rozwoju

polskiej liryki

porównuje

przekłady tego samego

3

przykładzie Dawida psalmu

interpretuje współczesne

realizacje psalmu

Psalm jako

gatunek

literacki –

przekłady i

współczesne

realizacje

wyjaśnia pojęcia:

psalm, psałterz,

werset, paralelizm

wymienia rodzaje

psalmów

dostrzega związek

psalmów z muzyką

rozpoznaje rodzaje

psalmów

omawia wizerunek

człowieka i Boga

rozpoznaje intencje

komunikacyjne

wypowiedzi

odczytuje relacje

między Bogiem a

człowiekiem

dostrzega symboliczny

charakter psalmów

odnajduje środki

stylistyczne i omawia

ich funkcje

omawia wyznaczniki

stylu biblijnego w

psalmach

wyjaśnia

symboliczność języka

psalmów

określa, na czym

polega uniwersalna

wartość psalmów

omawia wysokie

walory artystyczne

psalmów

analizuje sposoby

ukształtowania psalmów,

rytmizacji tekstów

omawia najstarsze

przekłady psalmów

przywołuje wybitnych

tłumaczy i ich zasługi dla

rozwoju polskiej liryki

porównuje przekłady tego

samego psalmu


realizacje psalmu

Księga

Hioba.

Pytanie o

cierpienie

wymienia

egzystencjalne

doświadczenia

człowieka

opowiada historię

Hioba

streszcza historię Hioba

omawia relację między

Bogiem a Hiobem

charakteryzuje Hioba

formułuje sądy i opinie,

uzasadnia je

charakteryzuje Hioba

jako postać

symboliczną rozpoznaje sposoby

kreowania świata

przedstawionego

omawia sposób

prowadzenia narracji i

zabiegi kompozycyjne

określa, na czym

polega uniwersalna

wartość tekstu

biblijnego

interpretuje opowieść

o Hiobie

wyjaśnia przesłanie

wynikające z tekstu

wyjaśnia archetyp

człowieka niewinnie

cierpiącego


współczesne

nawiązujące do

archetypu

przywołuje nawiązania do

historii Hioba w dziełach

plastycznych i literackich

wyraża opinię na temat

roli cierpienia w życiu

człowieka

przedstawia współczesny

obraz cierpienia

Księga wyjaśnia pojęcia: omawia doświadczenia interpretuje stosunek interpretuje rady przywołuje nawiązania do

4

Koheleta.

Rozmyślania

nad sensem

życia

mądrość, marność

wymienia tematy

pojawiające się w

Księdze

człowieka decydujące o

poczuciu marności

omawia relacje

człowieka z Bogiem i

światem

współczesnego

człowieka do kwestii

przemijania

wyjaśnia

ambiwalentność

relacji człowieka ze

światem

Koheleta (sposoby

przezwyciężania

pesymizmu)

interpretuje motyw

wanitatywny w

sztukach plastycznych

(P. Claesz i M.

Chagall)


współczesne

Księgi Koheleta w

dziełach plastycznych i

literackich

wyraża opinię na temat

roli marności w życiu

człowieka

przedstawia wizję życia

na ziemi wolnego od

przemijania oraz jego

konsekwencje dla życia

człowieka

Biblijny

obraz miłości

wymienia gatunki

biblijne

wyjaśnia pojęcia:

hymn, przypowieść

wymienia cechy

hymnu, przypowieści

przypomina

wiadomości ze szkoły

podstawowej

wskazuje cechy

gatunku w Hymnie św.

Pawła

streszcza wybrane

przypowieści

rozpoznaje rodzaj i

gatunek wskazanego

utworu

wymienia różne

definicje alegorii i

symbolu

wskazuje różnice

między pojęciami

wskazuje środki

artystycznego wyrazu

dostrzega cechy stylu

biblijnego

rozpoznaje intencje

komunikacyjne

wypowiedzi

argumentuje apoteozę

miłości w utworze

interpretuje Pieśń nad

pieśniami jako poemat

miłosny

omawia funkcję

środków


określa, na czym

polega uniwersalna

wartość tekstów

biblijnych

odczytuje różnorodne

sensy Pieśni nad

pieśniami

wyjaśnia, dlaczego

utwór znalazł się w

biblijnym kanonie

dostrzega obecność

archetypów i toposów

wskazuje obecność

tradycji biblijnej w

kulturze

interpretuje związek

utworu z tradycją

bukoliczną

konfrontuje tekst literacki

z plastycznymi tekstami

kultury

przywołuje szerokie

nawiązania do Biblii

Styl biblijny wyjaśnia pojęcia: styl,

stylistyka, stylizacja

językowa, biblizmy

wymienia znaczenia

wymienia cechy stylu

biblijnego

wskazuje w tekstach

przykłady stylu

objaśnia przykłady

stylu biblijnego

interpretuje

stosowanie stylizacji

analizuje środki

językowe, które

zmieniają tekst

redaguje tekst w stylu

poszerza wiadomości

dotyczące stylu biblijnego

i stylizacji biblijnej

5

słowa styl biblijnego

rozpoznaje w tekstach

stylizację biblijną

językowej biblijnym

przekształca tekst na

styl biblijny

Apokalipsa

św. Jana

jako źródło

symboli

wyjaśnia znaczenie

słów: apokalipsa,

Armagedon,

eschatologia

podaje podstawowe

informacje na temat

Apokalipsy św. Jana

podaje różne znaczenia

słowa apokalipsa

wyjaśnia pojęcie

transcendencja

charakteryzuje sposób

obrazowania świata

charakteryzuje relacje

Boga z człowiekiem i

światem

wyjaśnia wizyjny

charakter utworu

rozpoznaje intencje

komunikacyjne

wypowiedzi

przedstawia wizję

końca świata

wymienia symbole

określa, na czym

polega uniwersalna

wartość tekstu

omawia cechy stylu

Apokalipsy

interpretuje wizję

końca świata zawartą

w Apokalipsie,

wykorzystując

różnorodne konteksty

interpretuje symbole

porównuje ujęcie

motywu w dziełach

różnych sztuk z

uwzględnieniem

specyfiki ich języka


z plastycznymi tekstami

kultury

interpretuje teksty kultury

(obrazy filmy i dzieła

teatralne) nawiązujące do

motywu apokalipsy

ANTYK Wstęp wyjaśnia pojęcia:

kultura

śródziemnomorska,

mity, klasyka

podaje nazwy epoki

podaje ramy czasowe

epoki

wymienia najważniejsze

fakty z historii

Starożytnej Grecji i

Rzymu

wymienia okresy w

kulturze Grecji i Rzymu

wymienia

przedstawicieli filozofii

charakteryzuje kulturę

kreteńską i mykeńską

omawia okres

archaiczny i klasyczny

omawia systemy

władzy

charakteryzuje

poglądy filozofów i

szkół filozoficznych

charakteryzuje sztukę

grecką i rzymską

charakteryzuje

literaturę grecką i

rzymską

określa rolę retoryki w

życiu starożytnych

określa rolę

klasycznych wzorców

podkreśla rolę

starożytności w

dziejach kultury

europejskiej


temat starożytności

Mitologia

grecka – u

podstaw

kultury

europejskiej

wyjaśnia pojęcia: mit,

mitologia,

antropomorfizm,

kosmogonia, teogonia,

monoteizm, politeizm,

omawia organizację

kultu bogów przez

Greków

wyjaśnia

antropomorficzny

wyjaśnia rolę Homera

i Hezjoda w rozwoju

religijności Greków

porównuje

mitologiczny i biblijny

omawia różnice

między przekonaniami

starożytnych Greków i

starożytnych Żydów

odczytuje znaczenia

zna różne wersje mitów

dotyczących znanych

postaci

dostrzega trwałe wartości

wierzeń greckich w

6

sacrum, profanum,

podmiot, nadawca,

odbiorca

wyjaśnia pojęcia:

symbol, topos,

alegoria, archetyp,

prometeizm

podaje cechy mitu

wymienia postaci z

mitologii greckiej

opowiada mit o

powstaniu świata

opowiada mity o

Zeusie i Prometeuszu,

Narcyzie

wymienia wartości

ważne dla starożytnych

charakter wierzeń

greckich

rozpoznaje rodzaje

mitów i ich funkcje

streszcza ważniejsze

mity greckie

charakteryzuje postacie

mityczne Zeusa i

Prometeusza, Narcyza

wyjaśnia, na czym

polegał dramat Narcyza

rozpoznaje związki

frazeologiczne

pochodzące z mitologii

opis stworzenia świata

wskazuje źródła i

znaczenie archetypów

omawia funkcje mitów

omawia rolę mitologii

dla dzisiejszej kultury

interpretuje związki

frazeologiczne mające

źródło w mitologii

metaforyczne i

symboliczne mitów,

np. zwierciadła wody

omawia rolę mitologii

dla dzisiejszej kultury

kulturze

interpretuje nawiązania do

mitów greckich w

utworach z epok

następnych, np.

reinterpretacja mitu o

Narcyzie wg Z. Herberta

podaje przykłady

funkcjonowania motywu

labiryntu

W

starożytnym

Rzymie –

skarbcu

kultury

zachodniej

wyjaśnia pojęcia:

alegoria,

personifikacja mit

założycielski,

legenda, panteon,

sentencja, atrybut

łączy bogów greckich z

ich rzymskimi

odpowiednikami

opowiada historię o

powstaniu Rzymu

wymienia elementy

powtarzalne w

legendach i

opowieściach

omawia stosunek

Rzymian do mitologii i

religii

wymienia sentencje

rozpoznaje

personifikacje cnót i

uczuć ludzkich dzięki

atrybutom, w które

była wyposażona

postać

dostrzega różnice

między kulturą

religijną Grecji i

Rzymu

omawia rolę języka

łacińskiego w historii,

kulturze i cywilizacji

europejskiej

tworzy własne

personifikacje z

atrybutami


omawianych mitów ze

światopoglądem i

filozofią epoki


mitów rzymskich w

utworach z epok

następnych

rozumie pojęcie tradycji

literackiej i kulturowej

Bohaterowie

mityczni –

wyjaśnia pojęcia: mit,

kosmogonia, teogonia,

rozpoznaje rodzaje


porównuje postacie

mityczne

wyjaśnia doniosłość

mitu prometejskiego


dotyczących znanych

7

figury

ludzkiej

tożsamości

Prometeusz,

Narcyz,

Syzyf, Ikar

tytani, monoteizm,

politeizm, sacrum,

profanum, poemat,

archetyp symbol,

topos, alegoria,

prometeizm,

metamorfoza

wymienia postaci z

mitologii greckiej

wymienia wartości


opowiada mity o

Zeusie i Prometeuszu,

Syzyfie, Ikarze,

Narcyzie

streszcza ważniejsze

mity greckie


mityczne Zeusa,

Prometeusza, Syzyfa,

Narcyza

przedstawia koncepcję

życia bogów i ludzi

rozpoznaje związki

frazeologiczne

pochodzące z mitologii

wymienia podstawowe

archetypy i toposy

kultury europejskiej

analizuje przebieg

konfliktu między

Prometeuszem i

Zeusem

wyjaśnia tragizm

postaci Prometeusza

wyjaśnia dramat

Narcyza

objaśnia postawę Ikara

wyjaśnia

kulturotwórczą

funkcję mitu

wyjaśnia znaczenie

związków, np. tytan

pracy

interpretuje obraz

Bruegla

odczytuje znaczenia

metaforyczne i

symboliczne mitów

(mit o Prometeuszu )

dostrzega paradoksy w

działalności

Prometeusza

dostrzega

podobieństwo między

Prometeuszem i

Chrystusem

reinterpretuje mity –

poezja współczesna,

np. Z. Herberta

uzasadnia obecność

tradycji antycznej w

kulturze

postaci

interpretuje współczesny

narcyzm


mitów greckich w

utworach z epok

następnych

interpretuje esej A.

Camusa o Syzyfie

Klucze do

czytania

sztuki

poetyckiej.

Bogowie

poezji:

Apollo,

Dionizos,

Hermes,

Orfeusz;

Marsjasz

wyjaśnia pojęcia:

satyr, symbol, topos,

archetyp aluzja

literacka

opowiada mity

wymienia postaci z

mitologii greckiej

wymienia wartości


rozpoznaje rodzaje


streszcza mity greckie o

Apollinie i Dionizosie,

Hermesie, Marsjaszu,

Orfeuszu i Eurydyce

charakteryzuje

bohaterów

wymienionych mitów

charakteryzuje poezję

apollińską i

hermetyczną

wyjaśnia pisownię

wyrazu chaos

wyjaśnia pojęcia:

bachanalia, menady,

orfizm, lira, fletnia

Pana, hermetyzm

porównuje postacie

mityczne

interpretuje mity

porównuje cechy

sztuki apollińskiej i

dionizyjskiej

porównuje poezję

apollińską i

hermetyczną

wyjaśnia

kulturotwórczą

odczytuje sens

koncepcji F.

Nietzschego

dostrzega tragizm

ludzkiego losu w

micie dionizyjskim

odczytuje motyw

artysty w kulturze

reinterpretuje mity –

poezja współczesna,

np. Z. Herberta

wskazuje cechy mitu

we współczesnej

literaturze


dotyczących wybranych

postaci


omawianych tekstów ze

światopoglądem i

filozofią epoki


mitów greckich w

utworach z następnych

epok

8

funkcję mitu

określa funkcje

użytych w tekście

środków wyrazu w

wierszach

nawiązujących do

mitologii

Tęsknota za

nieśmiertelno

ścią: Demeter

i Persefona

wyjaśnia pojęcia:

symbol, topos,

alegoria, archetyp,

altruizm

wymienia postaci z

mitologii greckiej

opowiada mit

wymienia wartości


wyjaśnia pojęcie

antropogonia

rozpoznaje rodzaje


streszcza mity greckie


mityczne


znaczenie mitów

agrarnych

porównuje postacie

mityczne Demeter i

Niobe

interpretuje mit


znaczenie archetypu

matki

wyjaśnia różne

funkcje mitów

odczytuje znaczenia

metaforyczne i

symboliczne mitów

wyjaśnia obecność


uzasadnia obecność

tradycji antycznej w

kulturze


dotyczących wybranych

postaci


mitów greckich w

utworach z epok

następnych

dostrzega elementy

wspólne Słowian i

Greków – Niobe K.I.

Gałczyńskiego

wyjaśnia, jaką funkcję

pełnią mity obecnie

Iliada –

opowieść o

herosach

wyjaśnia terminy:

epos, heros,

inwokacja, patos,

retardacja

podaje podstawowe

informacje o autorze

opowiada mit o wojnie

trojańskiej

sporządza plan

odtwórczy wydarzeń

wymienia głównych

bohaterów utworu

streszcza fragmenty

przedstawia przebieg

pojedynku

charakteryzuje Achillesa

i innych bohaterów

eposu

dostrzega związki

między światem bogów

i ludzi

wymienia cechy eposu

starożytnego

określa rolę narratora w

wyjaśnia związek

utworu z wierzeniami

Greków

wyjaśnia, na czym

polegał starogrecki

ideał herosa

omawia stosunek

Greków do piękna

wyjaśnia rolę

mężczyzny i kobiety

w czasach

starożytnych

ocenia bohaterów

eposu zgodnie z

wierzeniami Greków i

w kontekście

współczesnym

wyjaśnia związki

między homeryckim

pojęciem honoru i

wielkoduszności a

współczesnym

interpretuje znaczenie

starożytnych wzorców

osobowych i ideałów

piękna dla człowieka

współczesnego

uzasadnia genezę wzoru

Arystotelesowskiego

człowieka

9

wymienia wartości


eposie

określa cechy stylu

Homera

rozpoznaje typowe

środki artystycznego

wyrazu

Homo viator

– bohater

Odysei

Homera

wymienia bohaterów

utworu

wymienia wartości


opowiada fragmenty

streszcza fragmenty

charakteryzuje

Odyseusza

omawia

antropomorficzny

charakter bogów

Homera


starożytnego

określa rolę narratora w

eposie

określa cechy stylu

Homera

wyjaśnia znaczenie

związków

frazeologicznych, np.

koń trojański

zabiera głos w dyskusji

wymienia środki

językowe stosowane

przez Homera

omawia przypadki

Odysa jako metaforę

ludzkiego losu

interpretuje archetyp

człowieka

– tęsknotę za

poznaniem nowego

świata

wyjaśnia

związek utworu z

wierzeniami Greków

wyjaśnia na

czym

polegał

starogrecki

ideał herosa

wyjaśnia rolę

mężczyzny i kobiety

interpretuje

symboliczny sens

śmierci Odysa

ocenia bohaterów

eposu zgodnie z

wierzeniami Greków i

w kontekście

współczesnym

wyjaśnia związki

między homeryckim

pojęciem honoru i

wielkoduszności a

współczesnym

porównuje Iliadę z

Odyseją

interpretuje dzieło

plastyczne

nawiązujące do Odysei





współczesnego

konfrontuje wizerunek

człowieka w eposie z

człowiekiem

współczesnym

Eneida –

rzymska

epopeja

narodowa

podaje podstawowe


wymienia bohaterów

fragmentu

streszcza fragmenty

wymienia cechy

Eneasza

przedstawia hierarchię

porównuje cechy

Eneasza do cech

bohaterów innych

eposów

porównuje Eneidę z

eposami Homera

interpretuje Eneidę

jako epos narodowy i





10

opowiada fragmenty

wymienia wartości

ważne dla Rzymian

wartości etycznych w

eposie


omawia rolę inwokacji

posługuje się cytatami

uczestniczy w dyskusji

porównuje scenę

śmierci Laokoona i

jego synów w dziele

rzeźbiarskim i tekście

literackim

utwór uniwersalny współczesnego


człowieka w eposie z

człowiekiem

współczesnym

Poezja

grecka

wymienia cechy

utworów lirycznych

wymienia gatunki

liryczne

wymienia

reprezentantów liryki

greckiej

rozpoznaje nadawcę i

odbiorcę w tekstach

wyjaśnia rozumienie

poezji w epoce

starożytnej

wymienia podstawowe

wyznaczniki liryki

definiuje gatunki

popularne w antyku:

pieśń, elegię, hymn,

sielankę, satyrę,

anakreontyk

wyjaśnia topos Arkadii

wykorzystuje w

analizie i interpretacji

tekstu podstawowe

konteksty

określa charakter

poezji greckiej

określa funkcję

użytych w tekstach

środków językowych

analizuje i interpretuje

wybrane teksty z

wykorzystaniem

kategorii estetycznych

odnajduje znaczenia

metaforyczne i

symboliczne

dostrzega

obecność archetypów i

toposów

charakteryzuje

instrumenty muzyczne

obecne w mitach i w

literaturze greckiej

przywołuje konteksty i

nawiązania do poezji

greckiej w literaturze

różnych epok (np.

nawiązania do twórczości

Safony czy Tyrteusza)

Horacy –

najwybitniej

szy poeta

starożytności

podaje podstawowe


definiuje pieśń

wymienia tematy

obecne w utworach

Horacego


odbiorcę w tekstach

wskazuje cechy postawy

stoickiej i epikurejskiej

w omawianych

utworach


określa cechy postawy

horacjańskiej

określa stosunek poety

do sztuki

wyjaśnia rolę opisów

przyrody

interpretuje wybrane

utwory

określa funkcję

użytych w tekstach


oraz obecnych w nich


interpretuje pojęcie

literatury

autotematycznej

wyjaśnia sentencje

pochodzące z

twórczości Horacego

interpretuje utwory w

różnorodnych

kontekstach

dokonuje interpretacji

porównawczej

(utwór Horacego i

Szymborskiej)

wykorzystuje sentencje i

powiedzenia łacińskie w

wypowiedziach i pracach

pisemnych przywołuje

szerokie konteksty i

nawiązania do twórczości

Horacego

rozpoznaje

charakterystyczny styl

indywidualny autora oraz

styl typowy gatunku

sięga do literatury

naukowej, aby pogłębiać

swoją wiedzę

przedmiotową

W teatrze opisuje teatr grecki i wyjaśnia genezę wyjaśnia związek opisuje budowę prezentuje sytuację w

11

greckim rekwizyty z nim

związane, np. maski

używa terminologii

związanej z teatrem i

tragedią

wyjaśnia pojęcia;

dytyramb, tragedia,

dramat satyrowy

wymienia twórców

związanych z teatrem

dramatu greckiego

łączy powstanie teatru z

sytuacją historyczną i

społeczną

rozróżnia gatunki

dramatyczne

teatru z religią

omawia wpływ

tragików i

komediopisarzy na

rozwój teatru

tragedii greckiej

określa rolę chóru w

tragedii

interpretuje zasady

dramatu i teatru

antycznego, odwołując

się do Poetyki

Arystotelesa

Atenach za czasów

Peryklesa

poszerza wiadomości o

teatrze greckim

Dramat

grecki,

Antygona

Sofoklesa

podaje podstawowe


opowiada treść mitu

tebańskiego

opowiada historię

Antygony

wyjaśnia pojęcia:

hybris, ate, perypetia,

tragizm, katharsis,

mimesis

streszcza utwór

charakteryzuje

bohaterów, motywy ich

działania

dostrzega tragizm

postaci Antygony i

Kreona

określa rolę chóru w

tragedii



interpretuje konflikt

dwóch racji

określa funkcję

użytych w tekstach


oraz obecnych w nich


– tragizmu

wyjaśnia, na czym

polega katharsis w

tragedii

omawia Antygonę jako

przykład tragedii

antycznej

opisuje budowę

tragedii greckiej

wyjaśnia pojęcia:

ironia tragiczna, wina

tragiczna

wyjaśnia antyczną

koncepcję tragizmu

dostrzega

uniwersalność

przesłania utworów

Sofoklesa

porównuje dzieła

różnych sztuk z

uwzględnieniem

specyfiki ich języka


konteksty i nawiązania do

twórczości Sofoklesa

opisuje wybraną

realizację współczesną

tragedii antycznej z

wykorzystaniem wiedzy o

języku teatru

Komedia

attycka.

Chmury

Arystofanesa

przypomina genezę

komedii

podaje temat komedii

wymienia bohaterów

utworu

wyjaśnia istotę komedii

streszcza fragmenty

charakteryzuje postać

Sokratesa

charakteryzuje poglądy

bohaterów

wyjaśnia imiona

definiuje pojęcia:

sofiści, komos, agon,

parabaza

wyjaśnia tytuł utworu

rozpoznaje komizm

utworu

omawia kompozycję

rozpoznaje rolę

parabazy

rozpoznaje w tekście

ironię

dostrzega polemikę

Arystofanesa z

filozofią Sokratesa

rozumie rolę języka jako

narzędzia wartościowania


człowieka w komedii z

człowiekiem

współczesnym

12

znaczące

wyjaśnia rolę chóru



utworu

Dialogi z

Sokratesem.

Państwo

Platona

wyjaśnia etymologię

oraz znaczenie słowa

filozofia

wymienia filozofów

greckich

wymienia dzieła

Platona

czyta fragmenty dzieła

Platona

omawia system Platona

– idealizm obiektywny

prezentuje poglądy

Platona zawarte w jego

dziełach

przedstawia Platońską

wizję człowieka



prezentuje

zainteresowania

filozoficzne Platona

rozpoznaje symbolikę

jeńców, jaskini,

ogniska i cieni

wyjaśnia idealizm

wyjaśnia rozumienie

etyki przez Platona

interpretuje rolę

literatury w państwie

wyjaśnia rolę

dialogów

sokratejskich

interpretuje fresk

Rafaela Szkoła ateńska

posługuje się terminami

filozoficznymi

wskazuje różnice między

wypowiedzią literacką a

filozoficzną

wyjaśnia metody

prowadzenia rozmów:

elenktyczną i majeutyczną

Retoryka –

nauka

pięknego

wypowiadani

a myśli

wyjaśnia pojęcia:

retoryka, przesłanka,

argument, teza,

konkluzja

wymienia zadania

retoryki

omawia sposoby

argumentowania według

Arystotelesa

objaśnia kompozycję

klasycznej mowy

retorycznej

rozpoznaje rodzaje

argumentów

wyjaśnia różne typy

dowodzenia w

retoryce

rozpoznaje funkcję

środków retorycznych

wyjaśnia relacje

między retoryką a

poezją

stosuje środki

retoryczne w

wypowiedziach

tworzy różne rodzaje

mów z zachowaniem

klasycznej konstrukcji

stosuje różne typy

dowodzenia

rozpoznaje wywód o

charakterze

demagogicznym

w wypowiedziach

wykorzystuje ironię

ŚREDNIOWIECZE

Wstęp wyjaśnia pojęcia:

nazwa epoki,

teocentryzm,

uniwersalizm, dualizm,

scholastyka

podaje ramy czasowe

epoki

wymienia fazy w

rozwoju epoki

objaśnia teocentryzm i

uniwersalizm epoki

charakteryzuje system

szkolny

omawia filozofię

średniowiecza

omawia nurty w

literaturze

charakteryzuje style w

odróżnia augustynizm

od tomizmu

objaśnia parenetyczny

charakter literatury

w dziełach wskazuje

elementy alegoryczne

i symboliczne

porównuje literaturę

rozwijającą się w

Polsce do europejskiej

porównuje opinie na

temat epoki

interpretuje motywy

alegoryczne i

symboliczne

wyjaśnia związki

wydarzeń historycznych z

kulturą epoki

charakteryzuje muzykę

średniowiecza

w debacie broni epoki lub

ją krytykuje

13

wymienia style w

sztuce

sztuce

Człowiek w

świecie

znaków

wyjaśnia pojęcia: znak,

semiotyka, kod

dzieli znaki na

naturalne i umowne

definiuje język jako

system znaków

analizuje zmiany

znaczenia, które

zachodzą w języku

wymienia cechy języka

jako systemu znaków

wskazuje znaki typowe

dla sztuki średniowiecza

wyjaśnia rolę i

znaczenie symbolu w

średniowieczu

wskazuje obecność

tradycji

średniowiecznej w

kulturze późniejszych

epok

interpretuje symbole,

alegorie w sztuce

średniowiecznej

odróżnia język jako

system od konkretnej

wypowiedzi

porównuje utwory

literackie z różnych

epok o podobnych

motywach

poznaje teorię

semiologiczną

Wiara i

rozum –

dwie drogi

poznania

Boga

przypomina

wiadomości na temat

filozofii Platona i

Augustyna

wyjaśnia pojęcia:

psychomachia,

psychostasis

odnajduje źródła

średniowiecznej

filozofii

streszcza założenia

augustynizmu i tomizmu

wyjaśnia istotę

scholastyki

wyjaśnia relację dusza

– ciało, człowiek w

dziele Augustyna

wyjaśnia, jak wygląda

droga człowieka do

szczęścia według

Augustyna


świata w dziele św.

Tomasza

interpretuje naukę św.

Augustyna jako

filozofię intuicji

interpretuje naukę św.

Tomasza jako filozofię

hierarchii

porównuje drogi do

Boga św. Augustyna i

św. Tomasza


Boga i świata według

filozofii średniowiecza

dostrzega różnice między

wypowiedzią literacką a

filozoficzną

Sąd

Ostateczny

Hansa

Memlinga –

ilustrowany

traktat

filozoficzny

wyjaśnia pojęcia:

tryptyk, scholastyka

deesis, teocentryzm,

uniwersalizm,

hierarchizacja

dostrzega dualizm jako

cechę

średniowiecznego

wyobrażenia świata

wyjaśnia pojęcia:

psychomachia,

psychostasis

określa tematykę

poszczególnych części

tryptyku

rozpoznaje cechy

średniowiecznej wizji

świata w sztuce

określa relacje między

dostrzega

elementy dzielące

obraz, a także

scalające

analizuje

sposób ukazania

Chrystusa

analizuje funkcję

motywów biblijnych

analizuje sposób

omawia organizację

przestrzeni

interpretuje symbole,

alegorie

ukazuje związki topiki

literackiej z motywami

obecnymi w sztuce

wykorzystuje przy

analizie i interpretacji

światopogląd epoki,

konfrontuje tekst

plastyczny z innymi

tekstami kultury

uzasadnia powszechność

motywów śmierci w

literaturze i sztuce

średniowiecza

14

człowiekiem i Bogiem

zobrazowane w kulturze

średniowiecza

wyjaśnia pojęcia:

dualizm,

hierarchiczność na

podstawie analizy

obrazu

ukazania diabłów

dostrzega rolę ruchu

podkreśla znaczenie

kolorystyki

koncepcję świata i

człowieka

Katedra

gotycka –

symbol

Europy

wyjaśnia pojęcie

katedra


romańskiego i

gotyckiego

charakteryzuje styl

romański i gotycki

wskazuje przykłady

średniowiecznych dzieł

sztuki

wskazuje środki

artystyczne typowe dla

średniowiecza

omawia związek

katedry ze stylem

gotyckim

odczytuje katedrę jako

osiągnięcie

konstrukcyjne

odczytuje symbolikę

katedry jako obrazu

wszechświata

uzasadnia tezę, że

katedra jest miastem

Boga i człowieka

odczytuje symbole i

alegorie w sztuce

średniowiecznej i

nawiązującej do

średniowiecza




temat średniowiecznych

katedr

przywołuje teksty

poetyckie z motywem

katedry

Maryja w

kręgu

zainteresowa

ń teologii i

sztuki

średniowiecz

a

sporządza listę

sanktuariów

maryjnych w Polsce i

Europie

wyjaśnia genezę kultu

maryjnego

wymienia przejawy

kultu maryjnego w

średniowieczu

wymienia sposoby

przedstawiania Matki

Boskiej w kulturze

średniowiecza

wyjaśnia rolę Matki

Boskiej w sztuce

chrześcijańskiej

omawia sposoby

obrazowania Matki

Boskiej (w płaszczu

opiekuńczym,

Madonna szafkowa,

Piękna Madonna)

analizuje kompozycję

motywu Deesis

interpretuje ideę

pośrednictwa


związane z Matką

Boską

przywołuje teksty kultury

związane z Matką Boską

interpretuje zmiany w

sposobie ukazywania

Matki Boskiej w różnych

epokach

Bogurodzica

– arcydzieło

liryki

średniowiecz

nej

wyjaśnia pojęcia: styl,

stylizacja, wiersz

zdaniowy, carmen

patrium

wymienia podstawowe

informacje na temat

omawia budowę pieśni

rozpoznaje adresatów

wypowiedzi

omawia motyw Deesis

wyjaśnia znaczenie

pieśni w życiu narodu


utwór, nawiązując do

podstawowych

kontekstów, zwłaszcza

religijnego i

historycznego

interpretuje utwór,

wykorzystując ideę

pośrednictwa

wyjaśnia, na czym

polega uniwersalizm

w utworze

omawia związek utworu

ze sztuką romańską

określa mechanizmy

zmian historycznych w

języku


15

czasu powstania i

autorstwa pieśni

czyta tekst ze

zrozumieniem

parafrazuje tekst

Bogurodzicy

podaje znaczenie

archaizmów

omawia związek

pieśni z

teocentryzmem

uzasadnia, ze utwór

jest arcydziełem liryki

średniowiecznej

wyjaśnia obecność


biblijnych

odnajduje w tekście

cechy typowe dla

poetyki

średniowiecznej


Historia

polszczyzny

w języku

zaklęta

wymienia

najważniejsze zabytki

języka polskiego

wyjaśnia pojęcia:

archaizm, zabytek

języka

wymienia dialekty

mające wpływ na

powstanie języka

polskiego

dostrzega ślady

historycznych procesów

rozwojowych języka

polskiego

wymienia typy

archaizmów

dokonuje podziału

języków słowiańskich

charakteryzuje

najważniejsze fazy

rozwojowe języka

polskiego

rozpoznaje typy

archaizmów

omawia zapożyczenia

omawia procesy

rozwojowe języka

polskiego

analizuje zmiany,

jakie zaszły w języku

określa mechanizmy


języku

charakteryzuje

najważniejsze zabytki

języka polskiego

Cierpienie

matki, czyli

polski plankt

(Żale Matki

Boskiej pod

krzyżem)

wyjaśnia terminy:

lament, plankt, pieta

apokryf, misterium

podaje podstawowe

informacje o utworze

czyta ze zrozumieniem

parafrazuje tekst

Lamentu

świętokrzyskiego

omawia budowę utworu

prezentuje uczucia

osoby mówiącej

charakteryzuje Maryję

jako matkę

wymienia adresatów

wymienia archaizmy

wymienia zastosowane


wyrazu

wyjaśnia pojęcie

doloryzm


utwór

porównuje obraz

Matki Boskiej w

Lamencie… i

Bogurodzicy

rozpoznaje motyw

Stabat Mater



biblijnych

rozpoznaje rodzaje

wyjaśnia znaczenia

metaforyczne i

symboliczne

omawia związek

utworu ze sztuką

gotycką

dostrzega

uniwersalność

utworów

średniowiecznych

wskazuje obecność

tradycji

średniowiecznej w


konfrontuje

tekst literacki z

plastycznymi tekstami

kultury



określa mechanizmy


języku

16

archaizmów epok

Fascynacja i

strach.

Śmierć w

ikonografii i

literaturze

średniowiecz

nej

wyjaśnia pojęcia:

memento mori,

vanitas, dance

macabre

przedstawia przyczyny

popularności tematu

śmierci w sztuce

średniowiecza

wymienia

teksty kultury

podejmujące temat

śmierci


utwór Rozmowa

mistrza Polikarpa ze

Śmiercią

parafrazuje tekst

wymienia bohaterów

utworu

przedstawia stosunek

człowieka

średniowiecza do

świata, śmierci,

przemijania

przedstawia

społeczeństwo

charakteryzuje dialog

jako typowy dla

średniowiecza gatunek

dostrzega dydaktyzm

utworu

wyjaśnia pojęcie ars

moriendi

analizuje tekst z

wykorzystaniem

podstawowych

kontekstów

odnajduje w utworze

motyw danse macabre

wyjaśnia metaforę

życia jako pielgrzymki

rozpoznaje w utworze

archaizmy

charakteryzuje środki

wyrazu służące

dydaktyzmowi w

utworach

średniowiecznych

wyjaśnia pojęcie

groteska w kontekście

utworu i sztuki

średniowiecza

dostrzega

uniwersalność

utworów

średniowiecznych

wskazuje elementy

satyry społecznej

porównuje ujęcie

tematu śmierci w

literaturze i obrazach

wskazuje obecność

tradycji

średniowiecznej w


epok

prezentuje obrazy śmierci

w różnych tekstach

kultury

określa mechanizmy


języku

Średniowiecz

ne wzorce

osobowe:

władca,

rycerz,

święty,

asceta

wyjaśnia terminy:

hagiografia,

historiografia, kronika,

legenda, etos rycerski,

epika rycerska asceta,

asceza, literatura

parenetyczna, chanson

de geste

wymienia

średniowieczne wzorce

osobowe

opowiada fragmenty

streszcza podane

fragmenty

charakteryzuje władcę

na podstawie Kroniki

polskiej Galla Anonima

charakteryzuje wzorzec

rycerza



streszcza żywot św.

Aleksego

omawia rolę świętych w

wyjaśnia cel literatury

parenetycznej

ustala relacje między

postaciami

historycznymi a

bohaterami utworów


wybrane teksty

literackie

wskazuje związki

omawianych utworów

ze światopoglądem i

określa etos rycerski

porównuje bohaterów

starożytnych i

średniowiecznych

dostrzega związek

kultury rycerskiej z

uniwersalizmem epoki

porównuje wzór

świętego i ascety

dostrzega nawiązania

do motywów

biblijnych


teksty kultury

nawiązujące do

średniowiecznych

opowieści o rycerzach

odnajduje nawiązania do

etosu rycerskiego w

świecie współczesnym

17

utworów życiu ludzi

średniowiecza

kierunkami

filozoficznymi epoki

objaśnia związki

frazeologiczne

związane z kulturą

rycerską

ustala zgodność

poglądów bohatera –

świętego z filozofią

augustynizmu

Chwalebna

śmierć jako

zwieńczenie

biografii

parenetyczne

j

wyjaśnia terminy:

kronika, legenda, etos

rycerski, epika

rycerska asceta,

asceza, literatura

parenetyczna, chanson

de geste, ars moriendi

opowiada fragmenty

utworów

streszcza podane

fragmenty

przypomina motyw ars

moriendi

opisuje śmierć

bohaterów: Bolesława

Chrobrego, Rolanda,

św. Aleksego, św.

Franciszka


bohaterem a Bogiem

gromadzi informacje z

różnych źródeł


wyjaśnia cel literatury

parenetycznej


wybrane teksty

literackie z

nawiązaniem do

podstawowych

kontekstów

wskazuje związki

omawianych utworów

literackich ze

światopoglądem i

kierunkami

filozoficznymi epoki

dostrzega elementy

wspólne w

przedstawianiu

śmierci bohaterów

interpretuje

stwierdzenie „sztuka

dobrego umierania”

jest dopełnieniem

sztuki życia”

dostrzega związek

kultury rycerskiej z

uniwersalizmem epoki


do motywów

biblijnych


konteksty


etosu rycerskiego w

świecie współczesnym

Powaga i

śmiech.

Wielki

testament

Franciszka

Villona

wymienia dwa aspekty

świata i dwa modele

życia w średniowieczu


fragment

wyjaśnia, na czym

polega odmienność

utworu na tle literatury

średniowiecza

omawia kompozycję

utworu

wskazuje środki


prezentuje informacje

o życiu poety

interpretuje tytuł

utworu

wyjaśnia motyw ubi

sunt

omawia funkcję

zastosowanych

środków


interpretuje

groteskowy charakter

utworu

porównuje obraz

przemijania w utworze

z wyobrażeniami

współczesnymi

interpretuje

zainteresowanie utworem

we współczesnej kulturze

rozpoznaje i

charakteryzuje styl

indywidualny autora

rozumie rolę języka jako

narzędzia wartościowania

w tekstach literackich

Boska wyjaśnia tytuł dzieła opisuje budowę objaśnia przełomowy interpretuje symbole i dokonuje na podstawie

18

komedia

Dantego –

summa

średniowiecz

a

Dantego

omawia tematykę

utworu

wymienia bohaterów

utworu

omawia wizję piekła

zawartą w poemacie

przedstawia bohatera

utworu

wyjaśnia znaczenie

frazeologizmu sceny

dantejskie

zaświatów

wymienia

średniowieczne i

renesansowe cechy

dzieła

wyjaśnia funkcję postaci

Beatrycze

dostrzega topos

wędrówki w utworze

wyjaśnia pojęcie tercyna

charakter dzieła

wskazuje elementy

alegoryczne i

symboliczne

wyjaśnia funkcje

motywu wędrówki

określa narratora

określa funkcję

środków

stylistycznych

alegorie w tekście

interpretuje symbolikę

liczb

omawia koncepcję

miłości według

Dantego

wyjaśnia temat lekcji

tekstu syntezy kultury i

filozofii średniowiecza

uzasadnia powszechność

motywów śmierci w


średniowiecza

porównuje motyw piekła

w różnych tekstach

kultury, np. w Boskiej

Komedii i na obrazie

Hansa Memlinga Sąd

Ostateczny

porównuje hierarchię

grzechów u Dantego z

hierarchią współczesną

RENESANS Wstęp definiuje pojęcia:

humanizm,

antropocentryzm,

mecenat, reformacja

wymienia daty

graniczne epoki

wyjaśnia nazwę epoki

wymienia prądy epoki

wymienia

najznamienitszych

twórców renesansu i

ich dzieła

wyjaśnia, na czym

polega nowa wizja

świata w literaturze

renesansowej

charakteryzuje

humanizm jako prąd

umysłowy odrodzenia

opisuje renesansową

koncepcję człowieka


renesansowego

charakteryzuje wzorce

osobowe renesansu

wskazuje związek

między

światopoglądem epoki

a wszechstronnym

rozwojem twórców

renesansu

wskazuje źródła

inspiracji

renesansowych

twórców

wyjaśnia różnice

między czasem

trwania odrodzenia w

Europie i w Polsce

dostrzega i odczytuje

symbolikę

renesansowych

tekstów kultury


z innymi tekstami kultury

wnikliwie analizuje i


wyjaśnia związki


kulturą epoki

Człowiek

odkrywca

wymienia odkrycia i

wynalazki

wymienia

prezentuje M.

Kopernika i jego

zainteresowania

wskazuje związek

między



symbolikę

renesansowych

porównuje stosunek do

przestrzeni człowieka

renesansu i

19

najznamienitszych

twórców renesansu i

ich dzieła

wymienia nazwiska i

dzieła najważniejszych

teoretyków sztuki

różnymi dziedzinami

życia

wyjaśnia przełomowy

charakter odkrycia

Kopernika

charakteryzuje

człowieka renesansu

a wszechstronnym

rozwojem twórców

renesansu

wskazuje źródła

inspiracji

renesansowych

twórców

tekstów kultury

interpretuje dzieła

renesansowe w

kontekście filozofii

renesansowej

współczesnego

Godność

człowieka

wyjaśnia pojęcie

godność

wymienia sytuacje

zagrożenia godności

wymienia nazwiska i


filozofów i myślicieli

epoki


fragmenty utworów

charakteryzuje

dominujące tendencje w

filozofii renesansu

formułuje przesłania

wskazanych tekstów

odczytuje relacje

między człowiekiem a

Bogiem

określa stosunek

człowieka do natury

określa rolę człowieka

w czasach renesansu

wskazuje związek

między


a wszechstronnym

rozwojem twórców

renesansu

wyjaśnia awans

artysty w czasach

renesansu

wyjaśnia funkcję

zastosowanych

chwytów retorycznych

analizuje strukturę

tekstu

interpretuje wskazane

teksty (O godności i

wspaniałości

człowieka i Mowę o

godności człowieka)

jako manifesty

renesansowego

humanizmu

omawia znaczenie

działalności

humanistów

interpretuje określenie

homo faber

konfrontuje tekst

filozoficzny z innymi

tekstami kultury

sięga do literatury

naukowej, aby pogłębić

swoją wiedzę

przedmiotową

O naturze

ludzkiej

wymienia nazwiska i


filozofów i myślicieli

epoki

wyjaśnia pojęcia: esej,

satyra


fragmenty dzieł: O

niestałości…. i

wymienia wady ludzkie

opisane we wskazanych

utworach

wyjaśnia niestałość jako

cechę natury ludzkiej

podaje przyczyny

błędów ludzkich

wyjaśnia zamiłowanie

człowieka do ułudy i

pozorów

dostrzega satyryczny

charakter utworów

analizuje strukturę

tekstu

interpretuje tekst

filozoficzny

określa funkcję

szyderstwa, ironii w

tekstach

charakteryzuje

stosunek autorów do

tworzy wypowiedź o

charakterze filozoficznym

z zastosowaniem

paradoksu lub ironii

20

Pochwała głupoty człowieka

Proporcje i

harmonia

odbiciem

piękna

natury

wyjaśnia pojęcia:

kanon, perspektywa

opisuje renesansowy

kanon piękna

wyjaśnia wpływ

odkrycia zasad

perspektywy na rozwój

malarstwa

przedstawia rolę

mecenatu dla rozwoju

sztuk pięknych

opisuje wybrane dzieło

renesansowe,

wykorzystując wiedzę o

renesansowym kanonie

piękna

charakteryzuje

poglądy Dürera i

Leonarda na temat

harmonii i proporcji

dostrzega elementy

wspólne wywodu

artystów

wyjaśnia zjawisko

popularności

autoportretów w

czasach renesansu


dzieła renesansowe z

odwołaniem do

różnych kontekstów

porównuje teksty

kultury

interpretuje cechy

sztuki renesansowej

porównuje stosunek

człowieka renesansu i

człowieka współczesnego

do harmonii i

doskonałości

Narodziny

polszczyzny

literackiej

wymienia

najważniejsze cechy

języka i stylu

utworów renesansu

charakteryzuje styl

pisarzy renesansu

Mikołaja Reja, Jana

Kochanowskiego i

Piotra Skargi

ukazuje wpływ

języka literatury na

kształtowanie się

języka narodowego

rozpoznaje cechy

języka wymienionych

pisarzy


temat polszczyzny w XVI

w.

Jan

Kochanowsk

i – poeta

doctus

wymienia podstawowe

informacje na temat

biografii J.

Kochanowskiego

wyjaśnia pojęcia:

klasycyzm, pieśń,

oda, elegia,

epigramat, parafraza,

carpe diem

dostrzega wpływ

twórczości Horacego na

poetę

określa cechy postawy

horacjańskiej

wskazuje nawiązania

mitologiczne

wskazuje

charakterystyczne cechy

klasycyzmu i w

utworach J.

Kochanowskiego

wyjaśnia pojęcia: non

omnis moriar, exegi

monumentum

objaśnia nawiązania

mitologiczne

charakteryzuje

horacjańską wizję

poety i poezji

charakteryzuje

renesansowy pogląd

na rolę poezji w życiu

artysty


czyta tekst ze

zrozumieniem jego

znaczeń

metaforycznych

i symbolicznych

sytuuje tekst w

różnych kontekstach



charakteryzuje

wybrane utwory J.

Kochanowskiego jako

parafrazy dzieł

przywołuje utwory

inspirowane twórczością

Jana Kochanowskiego

formułuje wypowiedź na

temat pragnienia

nieśmiertelności w

czasach współczesnych

21

teksty z

wykorzystaniem

podstawowych

kontekstów

Horacego

dostrzega

autobiografizm i

autotematyzm w

twórczości poety

Renesansow

y model

życia

definiuje pojęcia:

pieśń, przerzutnia,

sylabizm, Fortuna,

antropocentryzm

wymienia tematy

poruszane w pieśniach

omawia stosunek

człowieka renesansu do

Boga i natury

wyjaśnia, na czym

polega renesansowy

antropocentryzm


wybrane pieśni

charakteryzuje

człowieka renesansu

omawia motyw

Fortuny

czyta tekst ze

zrozumieniem jego

znaczeń

metaforycznych

i symbolicznych

sytuuje tekst w


określa swój stosunek

wobec postawy życiowej

prezentowanej w

pieśniach

przywołuje utwory


Jana Kochanowskiego

W

poszukiwani

u szczęścia

wyjaśnia pojęcia:

apostrofa, anafora

wymienia cenione

przez siebie wartości

wymienia wartości

cenione w okresie

renesansu



we fraszkach, pieśniach

i psalmach J.

Kochanowskiego


człowiekiem a naturą

wyjaśnia motywy

theatrum mundi i

Arkadii

wskazuje realizacje

toposów w twórczości

J. Kochanowskiego

wyjaśnia artyzm

Psałterza Dawidów

określa wyznaczniki

szczęścia w życiu

człowieka

omawia nawiązania do

filozofii stoicyzmu i

epikureizmu


utwory

Kochanowskiego

sytuuje utwory w


wskazuje związek

filozoficznej myśli

odrodzenia z wizją

człowieka opisywaną

przez poetę

przywołuje utwory


Jana Kochanowskiego

formułuje własne opinie

na temat ludzi

szczęśliwych w XXI w.

Człowiek i

Bóg

wyjaśnia pojęcia:

pieśń, hymn, liryka

religijna

wymienia wartości

cenione w okresie

rozpoznaje typ liryki

rozpoznaje gatunek


adresata


Boga, świata i

człowieka

określa funkcję

opisów natury

interpretuje utwór z

wykorzystaniem

kontekstu

filozoficznego

wyjaśnia topos Deus

interpretuje inne pieśni i

psalmy J.

Kochanowskiego o tej

tematyce

konfrontuje utwory z

innymi tekstami kultury

22

renesansu


Pieśń XXV oraz psalm

dostrzega

renesansowy charakter

utworu


klasycznego

artifex

porównuje kreację

Boga w utworze J.

Kochanowskiego i w

utworach

średniowiecznych

Paradoksy

miłości

renesansowe

j

przypomina tytuły

utworów mówiących o

kobietach i miłości

wyjaśnia pojęcia:

sonet, hiperbola,

erotyk, oksymoron

omawia sonety Petrarki



wyrazu

charakteryzuje

renesansowy ideał

kobiecego piękna


adresata wypowiedzi

opisuje obraz

Botticellego


wybrane utwory z

odwołaniem do

podstawowych

kontekstów

wyjaśnia funkcję

użytych środków

stylistycznych

wskazuje cechy

erotyku w sonetach

Petrarki

wyjaśnia pojęcie

petrarkizm

omawia związki

obrazu Botticellego z

mitem greckim

porównuje teksty

kultury

interpretuje różnice w

ujęciu wizerunków

pierwszej kobiety w

malarstwie

średniowiecznym i

renesansowym


symbolikę

renesansowych

tekstów kultury

interpretuje stosunek

kobiety renesansu do ciała

W kręgu

rodzinnym

wymienia informacje

dotyczące życia M.

Reja

wymienia

najważniejsze utwory

M. Reja

wymienia wartości

cenione w okresie

renesansu

charakteryzuje rolę

kobiety w okresie

renesansu

na podstawie fragmentu

wymienia zalety stanu

małżeńskiego

wymienia zalety życia

na wsi

interpretuje sielski

obraz życia

małżeńskiego

omawia funkcję

zastosowanych

środków


dostrzega dydaktyzm

dzieła M. Reja


fragmenty z

odwołaniem do

różnych kontekstów

omawia parenetyczny

charakter Żywota

człowieka poczciwego

tworzy wypowiedź na

temat ideału życia

rodzinnego i

małżeńskiego ukazanego

w literaturze

Nie masz

Cię, Orszulo

moja!

wymienia gatunki

poezji o charakterze

żałobnym

łączy Treny z biografią

J. Kochanowskiego

wymienia bohaterów

dostrzega zmienność,

falowanie uczuć ojca

wyjaśnia funkcję

omawia kompozycję

Trenów

omawia kryzys

wskazuje różnice w

rozumieniu słowa dziecko

w dobie renesansu i

23

wyjaśnia pojęcia: tren,

liryka żałobna,

postawa stoicka

wyjaśnia genezę

Trenów

Trenów

wymienia uczucia

wyrażone w Trenach

opisuje obraz Urszulki

zawarty w Trenach

wskazuje środki


charakteryzuje tren jako

gatunek literacki

zastosowanych

środków

stylistycznych

dostrzega

nawiązania Trenów do

antyku

światopoglądowy

dostrzega

innowacyjność

Trenów J.

Kochanowskiego w

porównaniu do trenu

starożytnego

interpretuje Treny z

wykorzystaniem

różnorodnych

kontekstów

współcześnie

omawia sposoby

przedstawienia dziecka w

malarstwie

Kryzys

światopogląd

owy poety –

ojca

przypomina założenia

filozofii renesansowej

sformułowane w

Pieśniach

wyjaśnia genezę

Trenów

wymienia uczucia

wyrażone w Trenach

wskazuje środki



gatunek literacki

wyjaśnia stosunek

poety do mądrości,

Boga i cnoty

przedstawia istotę

kryzysu wiary poety

omawia funkcję

zastosowanych

środków

stylistycznych i

retorycznych


Treny IX, X, XI

omawia kryzys

światopoglądowy

dostrzega

innowacyjność

Trenów J.

Kochanowskiego w


starożytnego

wskazuje różnice w

rozumieniu słowa dziecko

w dobie renesansu i

współcześnie

dostrzega związek

Trenów z nadchodzącą

epoką baroku

Humanizm

na nowo

zdefiniowany

przypomina założenia

filozofii renesansowej

sformułowane w

Pieśniach

wyjaśnia cechy

filozofii stoickiej

charakteryzuje dwa

światy w Trenie XIX

rozpoznaje sytuację

komunikacyjną

wskazuje środki

artystycznego wyrazu w

Trenie XIX

objaśnia funkcję

zastosowanych

środków


wyjaśnia słowa matki:

Ludzkie przygody

ludzkie noś

dostrzega

konsolacyjny

charakter Trenu XIX

wyjaśnia pojęcia:

oniryzm, epicedium


wnikliwie Tren XIX

interpretuje motyw

snu

wyjaśnia odbudowę

postawy życiowej w

Trenie XIX


Trenów w literaturze

następnych epok

24

Treny jako

cykl poetycki

wyjaśnia pojęcia:

inwokacja, epicedium

charakteryzuje

Urszulkę i ojca

odtwarza obraz

dziecka zawarty w

Trenach

przedstawia dziecko

jako bohatera


gatunek literacki

przedstawia zmianę

uczuć i poglądów


Boga, świata i

człowieka

wskazuje zastosowane


wyrazu

wskazuje

charakterystyczne cechy

portretu dziecięcego w

malarstwie

renesansowym

w kontekście Trenów

wyjaśnia hasło

humanistów

dostrzega

konsolacyjny

charakter Trenu XIX

wyjaśnia związki

Trenów z kulturą

antyczną

wyjaśnia funkcję

najpopularniejszych

figur stylistycznych

przedstawia ewolucję

wizerunku dziecka w

malarstwie


wnikliwie Tren I

interpretuje Treny jako

cykl z

wykorzystaniem

różnorodnych

kontekstów

objaśnia inspiracje

obecne w Trenach

dostrzega

innowacyjność

Trenów J.

Kochanowskiego w


starożytnego

dostrzega polemiczny

charakter Trenów

wobec renesansowej

koncepcji świata i

człowieka

interpretuje Treny jako

utwór synkretyczny

dostrzega związek

Trenów z nadchodzącą

epoką baroku

Odrodzenio

we koncepcje

państwa

wyjaśnia pojęcia:

utopia, obywatel


dzieła

prezentuje poglądy

myślicieli

omawia koncepcję

państwa według Morusa

i Machiavellego

wymienia cechy

dobrego władcy


wskazuje źródło

toposu utopii

odczytuje alegoryczne

znaczenie lwa i lisa

wyjaśnia

kontrowersyjne

poglądy

Machiavellego

interpretuje wnikliwie

podane fragmenty

omawia uniwersalizm

tekstów

renesansowych

dostrzega związek

między koncepcjami

politycznymi a


wskazuje postulaty

renesansowych myślicieli,

które mogłyby zostać

wykorzystane

współcześnie

Troska o

ojczyznę

wyjaśnia pojęcia:

obywatel, patriotyzm,

nacjonalizm

wymienia tematy

poruszane we

wskazanych utworach

charakteryzuje

poglądy polityczne J.

Kochanowskiego.


utwory w

różnorodnych

wskazuje postulaty

renesansowych myślicieli,

które mogłyby zostać

25

przypomina sytuację

polityczną Polski w

XVI wieku

czyta fragmenty

utworów

wymienia postulaty

Andrzeja Frycza

Modrzewskiego

podkreśla rolę dzieła w

XVI Polsce

charakteryzuje ideał

władcy



wyrazu w obydwu

utworach

rozpoznaje impresywną

funkcję tekstu

dostrzega rolę

sprawujących władzę

w państwie w Pieśni V

nazywa typ liryki

uzasadnia retoryczny

charakter utworu

porównuje rozumienie

cnoty u starożytnych i

u J. Kochanowskiego

charakteryzuje

wzorzec osobowy

patrioty – obywatela

kontekstach

dostrzega związek

między tematyką

utworów a


dostrzega nowatorski

charakter dzieła A.F.

Modrzewskiego

wykorzystane

współcześnie

Język w

służbie

ojczyźnie i

Kościołowi

wyjaśnia pojęcia:

kazanie, retoryka,

jezuita reformacja,

kontrreformacja

wymienia gatunki

publicystyczne

popularne w epoce

renesansu

wymienia poglądy

Piotra Skargi na rolę

obywateli

wskazuje środki

retoryczne

rozpoznaje intencje

komunikacyjne

wypowiedzi

rozpoznaje styl

retoryczny

omawia funkcję

zastosowanych

środków retorycznych

rozpoznaje funkcję

impresywną Kazań

sejmowych


do Biblii

wskazuje w tekście

toposy

konfrontuje fragmenty

utworu z obrazem J.

Matejki

dostrzega aktualność

utworu we współczesnym

społeczeństwie

Odprawa

posłów

greckich –

dramat

polityczny

wyjaśnia pojęcia:

dramat, tragedia

przypomina mit o

wojnie trojańskiej

podaje genezę utworu

wymienia bohaterów

utworu

charakteryzuje

bohaterów

streszcza przebieg

akcji

określa rolę

sprawujących w

państwie władzę

charakteryzuje ideał

obywatela

określa konflikt

dwóch racji

dostrzega związek z

mitem greckim

przedstawia związek

utworu z myślą

polityczną renesansu,

światopoglądem

renesansowym

interpretuje

metaforyczny sens

utworu

interpretuje wzorzec

osobowy obywatela –

patrioty w kontekście

renesansowej

koncepcji człowieka

podaje cechy utworu

jako dramatu

dostrzega aktualność

utworu we

współczesnym

społeczeństwie

omawia rolę utworu w

rozwoju polskiego

dramatu

Mistrz przypomina wymienia wymienia związki omawia zasługi dla odnajduje odwołania i

26

czarnoleski najważniejsze fakty z

życia poety

wymienia utwory i

gatunki w dorobku J.

Kochanowskiego

najważniejsze tematy

podejmowane we

fraszkach i pieśniach

określa, na czym

polega nowatorstwo

Trenów

utworów z koncepcją

renesansowego życia

dostrzega realizację

haseł renesansu w

twórczości

uzasadnia związek z

Horacym (motywy,

światopogląd,

charakter refleksji,

styl i forma wierszy)

języka i literatury

polskiej

dostrzega rolę w

rozwoju polskiego

wiersza

odnajduje

nawiązania do

mitologii i Biblii

nawiązania do

twórczości J.

Kochanowskiego w

późniejszej literaturze

W krzywym

zwierciadle

podaje podstawowe

informacje na temat

życia i twórczości

Rabelais’go

przypomina definicje

groteski, parodii

wymienia bohaterów

utworu

charakteryzuje ojca i

syna

wymienia główne

wartości w życiu

bohaterów

charakteryzuje

społeczeństwo w

utworze

określa postawę

bohaterów wobec

świata

określa postawę autora

wobec wojny i

sposobu sprawowania

władzy

odczytuje elementy

satyry

interpretuje

nawiązania autora do

eposów Homera

dostrzega funkcje

parodii i groteski

porównuje utwór do

Boskiej komedii Dantego

czyta utwór w całości

BAROK Wstęp wyjaśnia pojęcie

kontrreformacja

wymienia daty

graniczne epoki


wymienia

najznamienitszych

twórców baroku i ich

dzieła

wymienia osiągnięcia

naukowe baroku

wyjaśnia, na czym

polega nowa wizja

świata w literaturze

baroku

opisuje barokową

koncepcję Boga i

człowieka

charakteryzuje sztukę

baroku

charakteryzuje nurty w

literaturze polskiego

określa różnice

między renesansem a

barokiem

wskazuje związek

między


a koncepcją Boga,

świata i człowieka

wyjaśnia pojęcia:

humanizm

teocentryczny, poezja

metafizyczna

wyjaśnia specyfikę

baroku w Polsce


symbolikę

barokowych tekstów

kultury


z innymi tekstami kultury

wnikliwie analizuje i



temat baroku

wyjaśnia związki


kulturą epoki

27

baroku

wskazuje źródła, do

których sięgali twórcy

baroku

Wewnętrzne

rozdarcie

wymienia informacje

dotyczące życia M.

Sępa Szarzyńskiego

wyjaśnia pojęcia:

poeta pogranicza,

prekursor, elipsa,

inwersja, paradoks

wymienia dominujące

tematy w twórczości

Sępa Szarzyńskiego


świata i człowieka


Boga

charakteryzuje życie

ziemskie i pozaziemskie

opisuje emocje

podmiotu lirycznego

omawia specyfikę

sonetu jako gatunku

literackiego


Bogiem a człowiekiem

w katolicyzmie i

protestantyzmie

wyjaśnia znaczenie

tytułu utworu

wyjaśnia dramatyzm

sytuacji człowieka

wyjaśnia funkcję

zastosowanych


wnikliwie interpretuje

sonety

definiuje pojęcie

dualizm w odniesieniu

do sytuacji podmiotu

lirycznego

wyjaśnia wpływ

zmiany wyznania na

koncepcję człowieka

dostrzega związki z

protestantyzmem

poznaje inne utwory poety

zapoznaje się z tekstem

Jana Błońskiego, Mikołaj

Sęp Szarzyński a początki

polskiego baroku

Wobec Boga przypomina fakty z

życia poety, które

rzutowały na

koncepcję człowieka,

Boga i świata

wyjaśnia pojęcia:

elipsa, inwersja,

paradoks

wyjaśnia wpływ wojen

religijnych na stosunek

człowieka do Boga

charakteryzuje kondycję

człowieka


Boga zawartą w

utworach M. Sępa

Szarzyńskiego

wyjaśnia pojęcie

ekstaza

wyjaśnia znaczenie

tytułu w utworach

opisuje emocje

podmiotu lirycznego

wyjaśnia funkcję

zastosowanych


dostrzega związki

twórczości z postawą

duchową Ignacego

Loyoli

interpretuje utwory

wyjaśnia symbolikę

światła i ciemności

porównuje stosunek

do Boga M. Sępa

Szarzyńskiego i I.

Loyoli

porównuje problematykę

sonetów z Ćwiczeniami

duchowymi I. Loyoli rozważa: Czy

współczesnemu

człowiekowi potrzebne są

duchowe rekolekcje?

Świat

teatrem

przypomina motyw

teatru świata

opowiada historię

funkcjonowania

motywu

określa koncepcję

człowieka baroku

wyjaśnia, na czym

wnikliwie interpretuje

utwory

wyjaśnia tytuły

konfrontuje utwór

literacki z dziełem

plastycznym ukazującym

28

rozpoznaje motyw

theatrum mundi w

utworach W. Potockiego

i H. Morsztyna

przedstawia sytuację

człowieka XVII w.

określa rolę XVII-

wiecznego stroju

polega dydaktyzm

utworów

wyjaśnia funkcję

zastosowanych

środków językowych,

m.in. metafory

szachownicy i gry w

szachy w utworze W.

Potockiego

utworów

podaje przykłady

teatralizacji życia w

baroku

ten sam motyw

porównuje

funkcjonowanie toposu

teatrum mundi w

literaturze renesansu i

baroku

dostrzega wpływ mody

barokowej na wizerunek

współczesnego człowieka

Koło czasu wyjaśnia pojęcie

nietrwałość czasu

wymienia uczucia

podmiotu lirycznego w

Sonecie I M. Sępa

Szarzyńskiego


świata

określa źródła szczęścia

człowieka

wskazuje typowe środki

stylistyczne dla baroku

wyjaśnia tytuły

utworów

wymienia

charakterystyczne

cechy ludzkiej

egzystencji

określa funkcję

środków

stylistycznych

interpretuje utwory

Sonet I i Krótkość

żywota

wskazuje rolę motywu

koła czasu


czasu

odczytuje Krótkość

żywota jako utwór

zawierający tezę i

argumenty

konfrontuje utwór



ten sam motyw

dostrzega wpływ baroku

na wizerunek

współczesnego człowieka

Marność nad

marnościami

wyjaśnia pojęcia:

marność, epitafium,

paradoks, kontrast

podaje synonimy

wyrazu marność

wymienia uczucia

podmiotu lirycznego

przedstawia obraz

śmierci


stylistyczne dla baroku

określa postawę

człowieka wobec

świata

wyjaśnia tytuły

utworów

określa funkcję

zastosowanych

środków

stylistycznych

wyjaśnia funkcję

motywu marności w


baroku

interpretuje podane

utwory

dostrzega związek

między stylem

utworów a ukazanym

obrazem świata i

człowieka

interpretuje elementy

upływu czasu

pojawiające się na

obrazach

konfrontuje utwór



ten sam motyw

interpretuje utwory spoza

kanonu lekturowego

29

Dworny

komplement

albo zabawa

słowem

wyjaśnia pojęcia:

koncept, marinizm

wymienia

reprezentantów

dworskiego baroku

wskazuje przyczyny

popularności

barokowego konceptu

określa tematykę

utworów

omawia kompozycję

utworów


stylistyczne dla baroku,

np. paradoks, antyteza,

gradacja, anafora

wnioskuje o barokowym

kanonie kobiecej urody

wyjaśnia pojęcia:

sumacja, chiazm

określa funkcję

zastosowanych

środków

stylistycznych

dostrzega związki

utworów z koncepcją

miłości barokowej

dostrzega wspólne

cechy poezji dworskiej

i barokowego stylu w

architekturze i rzeźbie


utwory w kontekstach

artystycznym i

ideowym epoki

porównuje sposób

ukazywania miłości w

literaturze renesansu i

baroku

konfrontuje utwór



ten sam motyw

czyta i interpretuje inne

utwory barokowe

Koncept w

sloganie

reklamowym

wyjaśnia pojęcia:

slogan reklamowy,

kalambur, idiom,

norma językowa, błąd

językowy, innowacja

językowa

wymienia elementy

językowe, które

wykorzystuje się w

tekstach reklamowych

wymienia podobieństwa

i różnice między

dziełem sztuki a

reklamą

wymienia cechy

skutecznego sloganu

reklamowego

opisuje cechy językowe

sloganów reklamowych

kojarzy reklamę z

perswazyjną funkcją

języka

rozpoznaje błędy

językowe w tekstach

reklamowych

tworzy slogan

reklamowy


motywów

kulturowych i

odwołań do tradycji w

tekstach reklamowych

analizuje język

sloganów

reklamowych

odnajduje w nich

przykłady innowacji

językowej lub błędów

językowych

krytycznie ocenia teksty

reklamowe


temat sloganów

reklamowych, czytając

książki J. Bralczyka

Miłość i

śmierć

wymienia utwory, w

których pojawia się

motyw zestawienia

miłości ze śmiercią

gromadzi słownictwo

dotyczące miłości i

śmierci

omawia sposób

przedstawienia miłości

w utworach J.A.

Morsztyna

prezentuje przeżycia

miłosne

rozpoznaje nadawcę

rozpoznaje środki

dostrzega

podobieństwa między

miłością a śmiercią

rozpoznaje funkcje

zastosowanych

środków

stylistycznych

wyjaśnia istotę


podane utwory J.A.

Morsztyna

wyjaśnia

zainteresowanie

człowieka baroku

anatomią, cierpieniem

i śmiercią


temat, czytając

zaproponowane pozycje

książkowe interpretuje współczesny

tekst kultury podejmujący

temat obecności motywu

miłości i śmierci

30

charakterystyczne dla

poezji dworskiej

charakteryzuje

barokowy stosunek do

ciała

zastosowanych

konceptów

Barok

makabryczn

y

wyjaśnia pojęcie

makabryzm

wskazuje przykłady

barokowej fascynacji

śmiercią i rozkładem w

poezji

wyjaśnia przyczyny

fascynacji ludzi baroku

śmiercią i rozkładem

ciała

opisuje sposoby

przedstawiania ciała

człowieka

wskazuje środki


opisuje portret

trumienny

charakteryzuje

estetykę barokową

rozpoznaje funkcje

zastosowanych

środków

stylistycznych

charakteryzuje

zjawisko teatralizacji

uroczystości

pogrzebowych

interpretuje podane

utwory

sytuuje teksty w

różnorodnych

kontekstach




temat, czytając


książkowe

wymienia elementy

kultury współczesnej,

które można nazwać

makabrycznymi

Szlachta –

potomkowie

Sarmatów?

wyjaśnia pojęcia:

sarmatyzm, pamiętnik,

ksenofobia,

megalomania

wymienia

rodzaje sarmatyzmu

opisuje wizerunek

szlachcica-Sarmaty

wymienia gatunki

literackie związane z

nurtem sarmackim

porównuje dwa oblicza

sarmatyzmu

omawia zależność

między powstaniem

sarmatyzmu a sytuacją

historyczną Polski

omawia wady i zalety

sarmatyzmu

charakteryzuje

sarmatyzm jako

formację kulturową

oraz typ mentalności

dostrzega rolę łaciny

w języku szlachty

XVII wieku

analizuje przyczyny

uniformizacji kultury

szlacheckiej

wyjaśnia zjawisko

megalomanii i

ksenofobii w

kontekście literatury

sarmackiej

interpretuje teksty

kultury związane z

ideologią sarmatyzmu

– dzieła plastyczne


temat, czytając


książkowe

omawia pozostałości

kultury szlacheckiej we

współczesności

Pamiętniki

Paska –

opowieść o

sobie i

świecie

wyjaśnia pojęcia:

sarmatyzm, pamiętnik,

ksenofobia,

megalomania,

literatura

omawia biografię Paska

jako typową dla

Sarmaty

omawia typowe

sarmackie cechy w

odnajduje elementy

mentalności

sarmackiej

analizuje język i

składnię

wyjaśnia funkcje

makaronizacji

sytuuje tekst w

podstawowych

kontekstach

omawia elementy

ideologii sarmackiej we

współczesności


temat, czytając


31

autobiograficzna,

makaronizm

wymienia różne

rodzaje sarmatyzmu

opisuje wizerunek

szlachcica-Sarmaty

kreacji bohaterów

odtwarza system

wartości bohatera na

podstawie tekstu

odczytuje fragmenty

Pamiętników w

kontekście

historycznym

charakteryzuje język

Pamiętników J.Ch.

Paska

dostrzega rolę łaciny

w języku szlachty

XVII wieku

odróżnia pamiętnik od

autobiografii

omawia znaczenie

Pamiętników dla

historii i literatury

polskiej

interpretuje adaptację

filmową Trylogii jako

obraz baroku

sarmackiego

analizuje funkcje

środków wyrazu

filmowego

omawia język filmu

książkowe

Makbet –

bohaterem

tragicznym?

definiuje pojęcia:

dramat elżbietański,

tragizm szekspirowski

wymienia podstawowe

informacje dotyczące

biografii W. Szekspira

wymienia tytuły

dramatów W.

Szekspira

wymienia bohaterów

Makbeta

przedstawia

problematykę utworu

charakteryzuje

bohaterów dramatu

określa motywy ich

postępowania

ukazuje drogę Makbeta

do władzy

ukazuje relacje między

Makbetem i Lady

Makbet

przedstawia portrety

władców

przedstawia funkcję

postaci fantastycznych

w utworze

omawia cechy dramatu

Szekspirowskiego

wskazuje teatralne

środki wyrazu

artystycznego

porównuje teatr

elżbietański z teatrem

antycznym

definiuje pojęcia:

metafizyka,

manicheizm

dostrzega filozoficzne

aspekty dramatu

uzasadnia, że Makbet

jest bohaterem

tragicznym

dostrzega motyw

świata – teatru

wyjaśnia złamanie

zasady decorum

omawia koncepcję

tragizmu w dramacie

interpretuje

koncepcję

człowieczeństwa w

Makbecie

sytuuje tekst w

różnorodnych

kontekstach

określa wpływ

Szekspira na rozwój

teatru

dostrzega wpływ

bohaterów Szekspira

na kulturę europejską

dostrzega

uniwersalność

dramatów W.

Szekspira


temat, czytając


książkowe zapoznaje się z różnymi

realizacjami filmowymi i

teatralnymi dzieł W.

Szekspira

Tron we krwi wskazuje podstawowe wymienia cechy teatru definiuje pojęcia: porównuje język formułuje opinie

32

– japoński

Makbet

cechy adaptacji

filmowej

no

omawia sposób

przedstawienia Makbeta

i Lady Makbet

wskazuje elementy

teatru no wykorzystane

w adaptacji

omawia sposób

przedstawienia

przestrzeni

metafizyka,

manicheizm


aspekty dramatu

wskazuje zmiany,

jakich dokonał reżyser

filmu

określa funkcję

zastosowanych

elementów teatralnych

literatury i język filmu

porównuje sposób

przedstawienia

motywu zła w utworze

i w filmie

porównuje bohatera

literackiego i

filmowego

interpretuje film w

różnorodnych

kontekstach

związane z obejrzaną

adaptacją

Historia

tragicznej

miłości

wymienia główne

problemy podjęte w

utworze

wymienia bohaterów

przedstawia konflikt

rodów

opowiada historię

miłości

charakteryzuje Romea i

Julię

omawia język miłości

wymienia cechy

dramatu

Szekspirowskiego

wyjaśnia, na czym

polega liryzm utworu

dostrzega wpływ



dostrzega

uniwersalność

dramatów W.

Szekspira


temat, czytając





Szekspira

Hamlet –

„najbardziej

tajemniczy

utwór, jaki

dotąd został

napisany”

wymienia tytuły

dramatów W.

Szekspira

wymienia bohaterów

dramatu

opowiada historię

tytułowego bohatera

przedstawia

problematykę utworu

charakteryzuje

bohaterów dramatu

charakteryzuje postać

tytułowego bohatera

określa motywy

postępowania

bohaterów

wskazuje główne cechy

dramatu

Szekspirowskiego

wyjaśnia pojęcie

hamletyzowanie


aspekty dramatu

dostrzega motyw

świata – teatru

uzasadnia, ze Hamlet

jest bohaterem

tragicznym

wyjaśnia złamanie

zasady decorum

sytuuje tekst w

różnorodnych

kontekstach

określa wpływ

Szekspira na rozwój

teatru

dostrzega wpływ



dostrzega

uniwersalność


temat, czytając





Szekspira

33

dramatów W.

Szekspira

OŚWIECENIE Wstęp wyjaśnia pojęcia:

racjonalizm,

libertynizm, deizm,

ateizm,

sentymentalizm,

rokoko

podaje ramy czasowe

epoki


wymienia

przedstawicieli

oświecenia

omawia funkcjonowanie

edukacji

omawia tło społeczne i

polityczne epoki

oświecenia

wymienia popularne

idee społeczne

wyjaśnia rolę teatru w

Polsce

omawia zjawisko

mecenatu króla

prezentuje nowy ideał

człowieka

podkreśla przełomowy

charakter zmian w

edukacji

interpretuje

przełomowy charakter

zmian społeczno-

politycznych


temat epoki

wyjaśnia związki


kulturą epoki

Rozumowa

droga do

prawdy

wyjaśnia pojęcia:

filozofia

i filozofia rozumu

wymienia filozofów

wymienia popularne

gatunki oświeceniowe

przedstawia poglądy

Kanta, Kartezjusza,

Locke’a

określa możliwości

poznawcze człowieka

analizuje kompozycję

tekstu filozoficznego

wyjaśnia sentencję

Sapere aude w

kontekście epoki

oświecenia

omawia możliwości i

ograniczenia

oświeceniowej

filozofii rozumu

interpretuje sentencje

Kanta i Kartezjusza


związane z nauką

prezentuje stosunek

filozofów do władzy


temat epoki

Epoka

wynalazków

wymienia wynalazki

oświecenia

wyjaśnia dominującą

rolę Anglii w rozwoju

przemysłu, rolnictwa

wyjaśnia pojęcie oda

omawia reakcję ludzi na

wynalazki, np. lot

balonem

omawia relacje między

naturą a człowiekiem

wymienia cechy ody

wymienia środki


omawia funkcję

środków


w utworze Balon


człowieka

oświeceniowego

interpretuje odę A.

Naruszewicza pt.

Balon w kontekście

filozoficznym epoki

charakteryzuje odę

jako gatunek

klasycystyczny

poznaje inne utwory A.

Naruszewicza


temat wynalazków w

dobie oświecenia

34

Klasycyzm w

teorii i

praktyce

wyjaśnia pojęcia:

klasyk, klasyczny

wymienia

reprezentantów

polskiego klasycyzmu

wymienia cechy

klasycyzmu

wymienia gatunki

klasycystyczne

czyta Sztukę

rymotwórczą F.K

Dmochowskiego

wymienia poglądy F.K.

Dmochowskiego na

sztukę poetycką

charakteryzuje polski

klasycyzm

wskazuje środki


określa rolę rozumu w

twórczości poetyckiej

dostrzega związek

poetyki klasycyzmu z

racjonalizmem

wyjaśnia funkcję

zastosowanych

środków


dostrzega

klasycystyczny

charakter i rolę utworu

określa rolę języka

narodowego w

kontekście

uwarunkowań

historycznych

porównuje definicje

klasycyzmu

oświeceniowego i

współczesnego


temat, czytając


książkowe

Oblicza

satyry

wyjaśnia pojęcia:

satyra, panegiryk

przedstawia informacje

dotyczące życia i

twórczości I.

Krasickiego

wymienia rodzaje satyr

wymienia wady

szlacheckie ukazane w

satyrach

wymienia dziedziny

sztuki wykorzystujące

elementy satyryczne

streszcza satyrę

Pijaństwo

charakteryzuje

bohaterów utworu

określa sposoby

ukazywania postaci

wymienia zgubne skutki

pijaństwa

wymienia trzeźwości

pożytki

omawia budowę satyr

wskazuje elementy

ironii

określa funkcje satyr

wyjaśnia wydźwięk

humorystyczny satyry

Pijaństwo

podkreśla rolę puenty

określa funkcję ironii


satyr (wykorzystanie

retoryki i dialogu)


satyry Pijaństwo, Do

króla w różnych

kontekstach

wyjaśnia społeczną

rolę komizmu

wyjaśnia, na czym

polega

artyzm językowy

Krasickiego

wyjaśnia popularność

satyr w okresie

oświecenia


temat, czytając


książkowe czyta satyry spoza kanonu

lekturowego

wskazuje różnice między

satyrą oświeceniową a

współczesną


współczesnej satyry

Demaskując

a funkcja

parodii

literaturze

oświeceniow

ej

wyjaśnia pojęcia:

parodia, poemat

heroikomiczny

przypomina cechy

starożytnego eposu

wymienia tytuły

charakteryzuje

bohaterów utworu

omawia cechy mnichów

skrytykowane przez

poetę

rozpoznaje środki

wymienia

podobieństwa

Monachomachii do

eposu Homera

określa funkcje

zastosowanych

interpretuje fragmenty

utworu

określa rolę parodii,

komizmu w tekście

określa rolę utworu w

czasach oświecenia

czyta inne fragmenty

utworu


temat, czytając


książkowe

35

poematów

heroikomicznych I.

Krasickiego

czyta fragmenty

Monachomachii

wymienia bohaterów

utworu

artystycznego wyrazu środków


określa styl utworu

omawia dydaktyczne

walory śmiechu

porównuje wizerunki

mnichów w różnych

tekstach kultury

Śmiech przez

łzy – rodzaje

komizmu

wyjaśnia rolę

komizmu i humoru w

życiu człowieka

wymienia rodzaje

komizmu

charakteryzuje

bohaterów utworu

omawia cechy mnichów

skrytykowane przez

poetę

podaje przykłady

komizmu sytuacyjnego

wskazuje środki

językowe służące

tworzeniu komizmu

wyjaśnia funkcję

komizmu słownego

rozpoznaje elementy

ironii i

określa jej rolę

określa funkcje parodii

i komizmu w tekście

omawia dydaktyczne

walory śmiechu

interpretuje fragmenty

utworu

określa rolę utworu w

czasach oświecenia

porównuje zdjęcia z

realizacji scenicznych

utworu

czyta inne fragmenty

utworu


temat, czytając


książkowe omawia społeczną funkcję

śmiechu

Władza

pieniądza

wyjaśnia pojęcie

komedia

przypomina rodzaje

komizmu

podaje podstawowe



Moliera

sporządza plan

wydarzeń

charakteryzuje

bohaterów

charakteryzuje

Harpagona

przedstawia motywy

działania bohaterów

streszcza komedię

dostrzega elementy

satyry i karykatury

odnajduje realia

społeczne

bierze udział w dyskusji

wyjaśnia wpływ

pieniądza na

funkcjonowanie

rodziny

omawia kompozycję

sztuki

uzasadnia, że Skąpiec

jest komedią

charakterów

wyjaśnia cele komedii


komedii z

klasycyzmem

porównuje komedię z

innymi utworami

dramatycznymi

wyjaśnia, na czym

polega synkretyzm

utworu

czyta inne komedie

Moliera

Od

posłuszeństw

a do buntu –

obraz

wyjaśnia pojęcie

komedia

przypomina rodzaje

komizmu

wymienia członków

rodziny Harpagona

charakteryzuje

bohaterów

wyjaśnia wpływ

pieniądza na

funkcjonowanie

rodziny


komedii z

klasycyzmem

porównuje komedię z

czyta inne komedie

Moliera

36

rodziny podaje podstawowe



Moliera

charakteryzuje

Harpagona

omawia relacje między

Harpagonem a dziećmi

dostrzega elementy

satyry i karykatury

omawia związki

uczuciowe dzieci

Harpagona

uzasadnia, że Skąpiec

jest komedią

charakterów

wyjaśnia cele komedii

innymi utworami

dramatycznymi

wyjaśnia, na czym

polega synkretyzm

utworu

W stronę

sentymentali

zmu

wyjaśnia pojęcie

sentymentalizm

wymienia twórców

związanych z

sentymentalizmem

wymienia cechy

człowieka naturalnego

wymienia cechy

sentymentalizmu w

literaturze

przedstawia sposób

ukazania natury

wskazuje istotę opozycji

natura – kultura

omawia odmienność

sentymentalizmu od

klasycyzmu i

racjonalizmu

postrzega polemiczny

charakter propozycji

sentymentalistów

wobec racjonalizmu


temat sentymentalizmu

czyta utwory

sentymentalistów

poznaje rolę J.J. Rousseau

jako twórcy prądu

Co to znaczy

być patriotą?

wyjaśnia pojęcie

konstytucja

przedstawia sytuację w

kraju po przejęciu

władzy przez S.A.

Poniatowskiego

definiuje pojęcie naród

na podstawie fragmentu

Konstytucji 3 maja

wymienia uchwały

Konstytucji 3 maja

charakteryzuje poglądy

polityczne

bohaterów Powrotu

posła

wymienia środki

artystycznego wyrazu w

Powrocie posła

określa nowatorski

charakter Konstytucji

3 maja

określa funkcje

środków


w Powrocie posła

omawia przykłady

komizmu

interpretuje podane

fragmenty

sytuuje teksty w


określa specyfikę

Powrotu posła jako

komedii politycznej

porównuje prawa zawarte

w Konstytucji 3 maja i w

konstytucji obowiązującej

obecnie

czyta Powrót posła w

całości

Sentymentali

zm a

racjonalizm

wyjaśnia pojęcie

sielanka

wymienia cechy

sentymentalizmu

wymienia informacje

dotyczące życia i

wymienia synonimy

sielanki (bukolika,

idylla, pasterka)

opisuje sposób

przedstawienia natury

opisuje związek

omawia sielankę jako

gatunek

prezentuje Puławy

jako ośrodek

sentymentalizmu

wyjaśnia


teksty literackie z

wykorzystaniem

właściwych kategorii

estetycznych

i różnych

czyta inne utwory F.

Karpińskiego

37

twórczości F.

Karpińskiego

człowieka z naturą w

sielance

charakteryzuje osobę

mówiącą w utworze

dostrzega

konwencjonalność

świata

przedstawionego

opisuje ogród

francuski i angielski

konwencjonalność

sentymentalnej wizji

natury i człowieka

charakteryzuje

konwencję miłości

sentymentalnej

dostrzega związek

mody ogrodowej ze


kontekstów

analizuje język uczuć


toposów Arkadii i

ogrodu

dostrzega w

sielankach stylizację

ludową

dostrzega

nowatorski charakter

liryki F. Karpińskiego

Publicystyka

w służbie

idei

wyjaśnia pojęcia:

publicystyka,

publicystyka

społecznie

zaangażowana

podaje przykłady

tekstów

publicystycznych

wymienia znanych

publicystów

oświeceniowych

wymienia członków

Kuźnicy

Kołłątajowskiej

prezentuje poglądy H.

Kołłątaja i S. Staszica

wymienia tezy

artykułów

wskazuje zastosowane

przez Kołłątaja środki

retoryczne

określa warunki

sprzyjające rozwojowi

publicystyki

wyjaśnia pojęcie

naród sformułowane

przez S. Staszica

określa wagę

zastosowanych

argumentów

interpretuje artykuły w

kontekście

historycznym

omawia

związek sztuki

z życiem politycznym

epoki

wskazuje cechy

kompozycji testu

publicystycznego

uzasadnia

przynależność

podanych fragmentów

do publicystyki

porównuje

osiemnastowieczne teksty

z wybranym tekstem

współczesnym

zaangażowanym

politycznie

Pieśń

patriotyczna

podaje genezę pieśni

patriotycznych

przypomina definicje

gatunków: pieśń, hymn

wymienia cechy

hymnu

wyjaśnia okoliczności

charakteryzuje model

patriotyzmu w obydwu

utworach

określa podmiot

liryczny i adresata w

utworach

wymienia wydarzenia

charakteryzuje

wartości cenione przez

Polaków

uzasadnia, że utwór

Krasickiego jest

hymnem

wyjaśnia funkcję

interpretuje podane

hymny

dowodzi, że hymn

Krasickiego jest

utworem

klasycystycznym

wyjaśnia porównanie


temat hymnów

poznaje utwory, które

pełniły funkcję hymnów

narodowych

porównuje obecną wersję

Mazurka Dąbrowskiego i

38

powstania hymnu I.

Krasickiego i Pieśni

Legionów Polskich we

Włoszech

historyczne w Pieśni

Legionów

wymienia środki


nawiązań

historycznych w

Pieśni Legionów

wymienia przyczyny

popularności Pieśni

Legionów

wyjaśnia funkcję

zastosowanych

środków


Pieśni Legionów do

odezwy i manifestu

analizuje warstwę

językowo-stylistyczną

obydwu utworów

wyjaśnia funkcję

hymnów na przełomie

XVIII i XIX w.

dokonuje analizy

porównawczej

utworów

oryginalną

Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi z języka ... · dziejach kultury europejskiej poszerza...

Documents

Transcript of Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi z języka ... · dziejach kultury europejskiej poszerza...