Plan wynikowy do podręcznika „Bliżej świata” dla klasy I i II gimnazjum

Według podstawy programowej na dwuletni cykl zajęć przewidziane jest 60 godzin dydaktycznych.

Część pierwsza (materiał dla klasy I gimnazjum)

Temat lekcji i liczba Wymagania edukacyjne Wybrane Procedury

godzin lekcyjnych środki sprawdzania

podstawowe ponadpodstawowe

dydaktyczne

Realizowane

zagadnienia z

podstawy

programowej MEN

I. Społeczeństwo i my

1. Jak być sobą w Uczeń: Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i

grupie. Rozmowa i – wyjaśnia, co to jest – sam dokonuje podręcznika, str. zadania z

dyskusja autoprezentacja, autoprezentacji, 11–14 i 15–19 podręcznika, str.

(tematy 1 i 2 w – wyjaśnia, co to jest – samodzielnie – teksty 15 i 19

podręczniku) asertywność, przeprowadza dyskusję fabularne, str. 14 – autoprezentacja

– zapoznaje się ze na forum klasy bądź i 18–19 na forum klasy

1 godzina lekcyjna sposobami komunikacji z szkoły. – dyskusje

innymi osobami w grupie, klasowe

Podstawa programowa: – zapoznaje się z formami

I. Podstawowe komunikacji niewerbalnej,

umiejętności życia w – zapoznaje się z

grupie pojęciami związanymi z

komunikacją między

jednostkami,

– zna zasady poprawnego

porozumiewania się i

słuchania oraz

prowadzenia dyskusji.

Pojęcia:

autoprezentacja,

komunikacja niewerbalna,

asertywność, sofistyka,

retoryka, erystyka,

słuchanie, dyskusja.

2. Współpraca i Uczeń: Uczeń: – teksty z – ćwiczenia i

konflikty w grupie – zapoznaje się z – samodzielnie podręcznika, str. zadania z

(temat 3 w podręczniku) zasadami bycia w grupie i przewodniczy grupie w 20–23 podręcznika, str.

rozwiązywania problemów spotkaniu bądź – tekst fabularny 23–24

1 godzina lekcyjna za pomocą różnych rozwiązuje konflikty z str. 23

metod, np. burzy mózgów, zastosowaniem

Podstawa programowa: – zapoznaje się z odpowiednich metod.

I. Podstawowe podejmowaniem decyzji w

umiejętności życia w grupie za pomocą

grupie konsensusu,

– zna metody

przewodniczenia w

zebraniach bądź w

spotkaniach grupowych,

– zna metody

rozwiązywania konfliktów:

1

negocjacje, mediacje, arbitraż, proces sądowy i

głosowanie.

Pojęcia : więź w grupie, moderator,

negocjacje, mediacje,

arbitraŜ.

3. Życie społeczne Uczeń: Uczeń: – teksty z – ćwiczenia i (temat 4 w podręczniku) – zna i rozumie pojęcie – ocenia status i sytuację podręcznika, str. zadania z

„człowiek – istota różnych grup 24–27 podręcznika, str. 1 godzina lekcyjna społeczna”, społecznych, – tekst fabularny 28–29

– rozróżnia i definiuje typy – wyjaśnia wpływ grupy str. 28

Podstawa programowa: społeczności, społecznej na życie

II. życie społeczne – zna pojęcie grupy jednostki w

społecznej oraz rozróżnia społeczeństwie,

rodzaje grup, – charakteryzuje modele

– zna pojęcie wspólnoty, życia rodzinnego,

– zna i rozumie pojęcie – zna przyczyny „kryzysu

rodzinny oraz jej funkcje w rodzinny”.

społeczeństwie,

– zna pojęcie roli

społecznej oraz rozróżnia

role odgrywane w różnych

środowiskach

społecznych,

– zapoznaje się z

zadaniami i funkcjami

lidera w grupie oraz

rozpoznaje typy

przywódców.

Pojęcia: człowiek – istota

społeczna, zbiorowość

społeczna, wspólnota,

grupy społeczne, rola

społeczna.

4. Szkoła – nasz drugi Uczeń: – teksty z – ćwiczenia i dom – zapoznaje się ze podręcznika, str. zadania z (temat 5 w podręczniku) strukturą szkolnictwa w 30–33 podręcznika, str.

Polsce, – tekst fabularny 35 1 godzina lekcyjna – zapoznaje się z str. 34

funkcjonowaniem szkoły,

Podstawa programowa: – zna i rozumie

II. życie społeczne kompetencje

najważniejszych organów

szkoły,

– zapoznaje się z

działaniem samorządu

szkolnego,

– zapoznaje się z

technikami szybkiego i

łatwego uczenia.

Pojęcia: społeczność szkolna, rada

pedagogiczna, rada

szkoły, samorząd szkolny,

mnemotechnika.

5. Współczesne Uczeń: Uczeń: – teksty z – ćwiczenia i społeczeństwo polskie. – zapoznaje się z – potrafi wyjaśnić podręcznika, str. zadania z Problemy polskiego pojęciem struktury zagadnienie starzenia się 35–38 i 39–43 podręcznika, str. społeczeństwa społecznej oraz jej społeczeństwa, – teksty 39 i 43–44

2

(tematy 6 i 7 w elementami, – wyjaśnia, jakie czynniki fabularne, str. 38

podręczniku) – zna i rozróżnia klasy wpływają na pozycję i 43

społeczne, jednostki w – wykres str. 37

1 godzina lekcyjna – potrafi zdefiniować społeczeństwie i na – tabele str. 40 i

warstwę społeczną i podać motywację jej zmiany, 41

Podstawa programowa: przykłady, – próbuje podać

III. Współczesne – zapoznaje się z rozwiązania problemów

społeczeństwo polskie problemami ówczesnego społeczeństwa

społeczeństwa polskiego, polskiego,

– umie rozróżnić i podać – wyjaśnia historyczne

przyczyny i skutki tych uwarunkowania

problemów. bezrobocia na terenie

poszczególnych

regionów Polski. 6. Sprawdzian wiadomości z działu Społeczeństwo i my

II. Naród. Patriotyzm. Mniejszości narodowe 7. Naród. Tożsamość Uczeń: Uczeń: – teksty z – ćwiczenia i narodowa. Mniejszości – zna i rozumie pojęcie – umie wskazać podręcznika, str. zadania z narodowe i etniczne „naród”, problemy mniejszości 45–57 i 49–53 podręcznika, str. (tematy 8 i 9 w – wskazuje, jakie czynniki narodowych i etnicznych – teksty 48 i 54 podręczniku) integrują naród, w Polsce, fabularne, str.

– rozróżnia pojęcia – wskazuje i wyjaśnia, 47–48 i 53–54

1 godzina lekcyjna „państwo wielonarodowe” i jakie problemy mają – wykres, str. 50,

„naród bez państwa” i państwa wielonarodowe i - tabela, str. 53

Podstawa programowa: podaje przykłady, odnosi je do wydarzeń

VIII. Naród i mniejszości – zna różnicę między historycznych (np.

narodowe mniejszością narodową a przyczyny wybuchu I

etniczną i podaje wojny światowej)

przykłady tych mniejszości – wyjaśnia, jakie

występujących w kraju, problemy mają narody

–wskazuje największe nieposiadające własnego

skupiska mniejszości, państwa.

– podaje sposoby

wspierania mniejszości

przez państwo.

Pojęcia: naród, państwo

wielonarodowe,

mniejszość etniczna i

narodowa, imigranci,

dyskryminacja, uchodźcy.

8. Patriotyzm. Postawy Uczeń: Uczeń: – teksty z – ćwiczenia i wobec narodu. Symbole – zna i rozumie pojęcie – wyjaśnia i wskazuje, w podręcznika, str. zadania z Rzeczypospolitej patriotyzmu, jaki sposób stereotypy i 55–57 i 60–61 podręcznika, str. Polskiej – wyjaśnia, co łączy uprzedzenia utrudniają – teksty 59 i 62

Pojęcia:

struktura: społeczna, demograficzna, zawodowa, klasy społeczne, warstwa społeczna, społeczeństwo postindustrialne, stopa bezrobocia, minimum egzystencji, minimum socjalne.

(tematy 10 i 11 w człowieka z wielką i małą dziś relacje między fabularne, str. 58

podręczniku) ojczyzną, przedstawia to narodami, odwołuje się i 61–62

na własnym przykładzie, do przykładów – wykres

1 godzina lekcyjna – wyjaśnia i rozumie historycznych i str. 59

różnice między współczesnych.

Podstawa programowa: patriotyzmem a innymi

IX. Patriotyzm dzisiaj postawami:

nacjonalizmem

szowinizmem, rasizmem i

3

ksenofobią oraz wyjaśnia, do czego mogą one

doprowadzić (Holokaust,

zbrodnie przeciwko

ludzkości),

– zna historię polskich

symboli narodowych,

– wyjaśnia znaczenie

polskich symboli

narodowych.

Pojęcia: patriotyzm, mała ojczyzna,

ksenofobia, nacjonalizm,

rasizm, szowinizm,

stereotyp.

9. Polska poza Polską – Uczeń: Uczeń: – teksty z – ćwiczenia i nasi rodacy na świecie – zna pojecie emigracji, – ocenia wpływ emigracji podręcznika, str. zadania z (temat 12 w podręczniku) – zapoznaje się z historią na społeczeństwo 63–65 podręcznika, str.

polskiej emigracji, polskie, pokazuje – tekst fabularny 66 1 godzina lekcyjna – wyjaśnia, dlaczego dodatnie i ujemne skutki str. 65

Polacy opuszczają swój tego zjawiska. – mapa str. 64

Podstawa programowa: kraj,

VIII. Naród i mniejszości – wie gdzie znajdują się

narodowe największe skupiska

Polonii.

Pojęcia: emigracja, Polonia,

repatriacja.

III. Władza. Państwo. Demokracja

10. Kto tu rządzi? Czy Uczeń: Uczeń: – teksty z – ćwiczenia i władza jest potrzebna? – zna pojęcie i rodzaje – porównuje, jak w podręcznika, str. zadania z Systemy autorytarne i władzy, systemach autorytarnych 67–69 i 71–73 podręcznika, str. totalitarne – wczoraj i – zna i rozumie definicję i totalitarnych traktowani – teksty 70 i 74 dziś państwa oraz jego funkcje, są ludzie; potrafi poprzeć fabularne, str.

(temat 13 i 14 w – rozróżnia i zna formy to przykładami z historii 69–70 i 73–74

podręczniku) państwa, oraz współczesnych

– zna i potrafi wydarzeń.

1 godzina lekcyjna scharakteryzować

państwa autorytarne oraz

Podstawa programowa: totalitarne; potrafi poprzeć

X. Państwo i władza to przykładami

demokratyczna odnoszącymi się do

wydarzeń historycznych i

współczesnych.

Pojęcia: państwo, przymus,

monarchia, republika,

władza państwowa,

system totalitarny i

autorytarny, inwigilacja.

11. Państwa Uczeń: Uczeń: – teksty z – ćwiczenia i demokratyczne i prawa – zna i rozumie pojęcie – przedstawia zalety i podręcznika, str. zadania z człowieka „demokracja”, wady demokracji, 75–8o podręcznika, str. (temat 15 w podręczniku) – potrafi przedstawić – wskazuje przyczyny – tekst fabularny 81

historię kształtowania się łamania praw człowieka str. 80–81

1 godzina lekcyjna demokracji, na świecie.

– zna formy i zasady

Podstawa programowa: demokracji,

X. Państwo i władza – przedstawia krótko

demokratyczna historię praw człowieka,

– zna najważniejsze

4

dokumenty o prawach człowieka, instytucje zajmujące się prawami jednostki, – zna generacje praw człowieka, – potrafi uzasadnić znaczenie praw człowieka we współczesnej demokracji.

Pojęcia: demokracja bezpośrednia, demokracja przedstawicielska, referendum, inicjatywa ludowa, weto ludowe, prawa człowieka, suwerenność, pluralizm polityczny.

12. Sprawdzian wiadomości z działów: Naród. Patriotyzm. Mniejszości narodowe oraz Władza. Państwo. Demokracja

IV. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej 13. Konstytucja RP Uczeń: Uczeń: – teksty z – ćwiczenia i (temat 16 w podręczniku) – wie, co oznacza termin – porównuje ustrój podręcznika, str. zadania z

„konstytucja” współcześnie konstytucji RP z 1997 r z 82–85 podręcznika, str. 1 godzina lekcyjna i co oznaczał kiedyś, ustrojem w 1921 bądź w – tekst fabularny 86

– zna historię polskich 1935 r, str. 85

Podstawa programowa: konstytucji, – umie dostrzec rozwój lub fragmenty

XI. Rzeczpospolita – zna i rozumie polskiego Konstytucji RP z

Polska jako demokracja podstawowe zasady konstytucjonalizmu na tle 1997 r.

konstytucyjna ustrojowe RP zawarte w wydarzeń w Europie i na

konstytucji: suwerenność świecie.

narodu, państwo prawa,

pluralizm polityczny i

społeczny.

Pojęcia: konstytucja, suwerenność

narodu, państwo prawa,

pluralizm polityczny i

społeczny.

14. Władza Uczeń: Uczeń: – teksty z – ćwiczenia i ustawodawcza – zna pojęcie parlamentu i – porównuje uprawnienia podręcznika, str. zadania z (temat 17 w podręczniku) jego rodzaje, polskiego Sejmu i 86–88 podręcznika, str.

– zna pojęcie Senatu, – tekst fabularny 89 1 godzina lekcyjna Zgromadzenia – zna proces legislacyjny str. 88–89

Narodowego, ustawy. lub fragmenty

Podstawa programowa: – zna i rozumie zasadę Konstytucji RP z

VII. Wyborcy i wybory wyborów w Polsce, 1997 r.

XII. System wyborczy i – zna i rozróżnia

partyjny poszczególne elementy

XIII. Władza struktury polskiego Sejmu i

ustawodawcza w Polsce Senatu,

– zna zadnia polskiego

parlamentu.

Pojęcia: parlament dwuizbowy i

jednoizbowy, przymiotniki

wyborcze, system

proporcjonalny i

większościowy, immunitet

parlamentarny.

15. Władza Uczeń: Uczeń: – teksty z – ćwiczenia i

5

wykonawcza: prezydent – zna sposób wyboru i – wie, w jaki sposób podręcznika, str. zadania z i Rada Ministrów funkcję Prezydenta RP, powołuje się Radę 90–93 podręcznika, str. (temat 18 w podręczniku) – zapoznaje się z krótką Ministrów. – tekst fabularny 95–96

historią prezydentów str. 94–95

1 godzina lekcyjna Polski, lub fragmenty

– wie i rozumie, w jaki Konstytucji RP z

Podstawa programowa: sposób tworzy się rząd, 1997 r.

XIV. Władza wykonawcza – wie, jakie ma zadania

administracja publiczna i

na jakie sektory się dzieli,

– zapoznaje się z

kompetencjami służby

cywilnej.

Pojęcia: władza wykonawcza,

administracja publiczna,

służba cywilna, prezydent,

premier.

16. Wymiar Uczeń: Uczeń: – teksty z – ćwiczenia i sprawiedliwości oraz – zna i rozumie pojęcie – wie, jaką rolę podręcznika, str. zadania z organy kontroli i „człowiek podmiotem odgrywają sądy i 96–99 podręcznika, str. ochrony prawa prawa”, trybunały w systemie – tekst fabularny 99–100 (temat 19 w podręczniku) – zna i rozróżnia strukturę politycznym państwa. str. 99

i kompetencje polskiego lub fragmenty

1 godzina lekcyjna sądownictwa, Konstytucji RP z

– zna zadania sądów i 1997 r.

Podstawa programowa: trybunałów

XV. Władza sądownicza – zna zadania organów

kontroli i ochrony prawa.

Pojęcia: podmiotowość prawna,

kasacja, apelacja,

instancyjność sądów.

V. Samorząd terytorialny

17. Władza blisko Uczeń: – teksty z – ćwiczenia i obywateli. Władze – zna definicję samorządu podręcznika, str. zadania z gminy i ich zadania terytorialnego, 101–102 i 104– podręcznika, str. (tematy 20 i 21 w – zna zasady działania 108 103–104 i 107– podręczniku) samorządów, – teksty 108

– zna zasady podziału fabularne, str.

1 godzina lekcyjna terytorialnego Polski, 102–103 i 106–

– zna i rozróżnia strukturę 107

Podstawa programowa: i kompetencje gmin w

XVI. Samorządy i ich samorządzie.

znaczenie

XVII. Gmina jako Pojęcia:

wspólnota mieszkańców – samorząd terytorialny,

zasady: pomocniczości,

decentralizacji władzy,

samodzielności,

demokracji

przedstawicielskiej i

wolności zrzeszania się,

rada gminy.

18. Powiat i Uczeń: – teksty z – ćwiczenia i województwo – zna definicję powiatu podręcznika, str. zadania z (temat 22 w podręczniku) oraz odróżnia powiat 108–112 podręcznika, str.

grodzki od ziemskiego, 111–112 1 godzina lekcyjna – zna definicję

województwa,

Podstawa programowa: – zna i rozróżnia strukturę

XVIII. Samorząd oraz kompetencje władz

6

powiatowy i wojewódzki powiatu i województwa, – zna kompetencje

wojewody i wie, w jaki

sposób jest powoływany,

– zna i rozróżnia nazwy

województw oraz ich

położenie geograficzne.

Pojęcia: powiat ziemski i grodzki,

sejmik województwa,

zarząd województwa,

wojewoda.

19. Sprawdzian wiadomości z działów: Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej oraz Samorząd terytorialny

VI. Udział obywateli w życiu publicznym

20. Być obywatelem. Uczeń: Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i Prawa i obowiązki – zapoznaje się ze – podaje przykłady podręcznika, str. zadania z obywatelskie sposobami nabywania uprawnień i obowiązków 113– 115 i 117– podręcznika, str. (tematy 23 i 24 w obywatelstwa, wynikających z 119 116 i 120–121 podręczniku) – rozróżnia oraz rozumie posiadania polskiego – teksty

pojęcia „prawo krwi”, obywatelstwa. fabularne, str.

1 godzina lekcyjna „prawo ziemi” i „nadanie – wie i rozumie, na czym 115–116 i 119–

obywatelstwa”, polegają inne formy 120

Podstawa programowa: – rozumie termin „dobry nabywania reprodukcja

IV. Być obywatelem obywatel”, odwołując się do obywatelstwa, np. obrazu J.

VII. Wyborcy i wybory historycznych i naturalizacja. Matejki, Kazanie

współczesnych postaci, Skargi, str.115

– wskazuje znaczenie

postaw i cnót

obywatelskich,

– wie, co to są prawa

obywatelskie,

– zna i podaje przykłady

praw osobistych,

publicznych oraz

społeczno-ekonomicznych,

– zna obowiązki

obywatelskie,

– wyjaśnia, co to jest

aktywność obywatelska

oraz uzasadnia, dlaczego

warto brać udział w

wyborach.

Pojęcia: prawo krwi, prawo ziemi,

patologia społeczna, prawa

obywatelskie, obowiązki

obywatelskie, świadomość

obywatelska.

21. Polityka – służba Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i czy przywilej? – zna definicję polityki i podręcznika, str. zadania z (temat 25 w podręczniku) potrafi określić, co to jest, 121–124 podręcznika, str.

– zna i rozróżnia cechy 124 1 godzina lekcyjna charakterystyczne

głównych ideologii i doktryn

Podstawa programowa: politycznych

V. Udział obywateli w (konserwatyzm, liberalizm,

życiu publicznym socjaldemokracja,

chrześcijańska

demokracja, nacjonalizm),

– wskazuje i przedstawia

na wybranych przykładach

dobre i złe strony bycia

7

politykiem, – wie, kto to jest VIP.

Pojęcia: polityka, ideologia,

doktryna polityczna,

immunitet.

22. Partie, Uczeń: Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i stowarzyszenia i – rozumie pojęcie – wyjaśnia różnice podręcznika, str. zadania z związki zawodowe „podmioty z życia między programami 125–129 podręcznika, str. (temat 26 w podręczniku) politycznego”, współczesnych partii – tekst fabularny 130–131

– definiuje pojęcie partii politycznych str. 129–130 – opracowanie 1 godzina lekcyjna politycznej, działających w kraju, (indywidualnie lub

– zna nazwy partii, – wie, co to jest system w zespole) Podstawa programowa: przywódców oraz ideologię jednopartyjny i gdzie projektu V. Udział obywateli w partii politycznych występował lub uczniowskiego życiu publicznym działających obecnie w występuje współcześnie dotyczącego

Polsce, (np. na Kubie), rozwiązania – zna systemy partyjne – wie, w jaki sposób jednego z występujące na świecie i można założyć problemów umie podać, gdzie stowarzyszenie bądź społeczności występują i czym się fundację, szkolnej lub charakteryzują, – potrafi wyjaśnić rolę, lokalnej i jego – umie podać, czym różnią jaką związek realizacja w miarę się między sobą „Solidarność” odegrał w możliwości, np. stowarzyszenia, fundacje i budowaniu wolnej i jako wolontariusz ruchy społeczne, niepodległej Polski.

– wyjaśnia rolę i funkcję

związków zawodowych w

Polsce.

Pojęcia: partia polityczna, systemy

partyjne, stowarzyszenia,

fundacje, wolontariat, ruch

społeczny.

VII. Etyka w polityce. Media

23. Etyka i kultura w Uczeń: Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i Ŝyciu publicznym. – zna dwie koncepcje – umie wyjaśnić podręcznika, str. zadania z Media jako narzędzie polityki (polityka moralna i pozytywny i negatywny 132–134 i 136– podręcznika, str. komunikacji polityka skuteczna) i ich wpływ mediów na 138 135 i 139–140 (tematy 27 i 28 w zastosowanie, jednostkę w – tekst fabularny

podręczniku) – umie wyjaśnić, co to jest społeczeństwie, str. 134–135 i

kultura polityczna i czym – wyjaśnia, na czym 138–139

1 godzina lekcyjna się różni od kultury polegają

polityka, niebezpieczeństwa z

Podstawa programowa: – rozróżnia niską i wysoką wiązane z korzystaniem

V. Udział obywateli w kulturę polityczną, z Internetu.

życiu publicznym – wyjaśnia, jaką rolę

VI. Środki masowego spełniają obyczaje w

przekazu polityce,

– zna pojęcie „mass

media”,

– zapoznaje się z pojęciami

związanymi z Internetem,

które weszły do języka

polskiego,

– zna i wyjaśnia funkcję

mediów,

– zna różne formy

komunikatów występujące

w mediach i potrafi się nimi

posłużyć.

Pojęcia:

8

kultura polityczna, niska i wysoka kultura polityczna,

mass media,

społeczeństwo

informacyjne, publicystyka.

24. Informacje, reklama, Uczeń: Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i manipulacje – wyjaśnia, na czym polega – charakteryzuje mass podręcznika, str. zadania z (temat 29 w podręczniku) władza nad informacją, media jako środki 140– 143 podręcznika, str.

– wyjaśnia, na jakiej masowego przekazu i – tekst fabularny 144–146 1 godzina lekcyjna podstawie działa i omawia je ze względu str. 143–144

funkcjonuje opinia na specyfikę przekazu i

Podstawa programowa: publiczna, odbiorców.

VI. Środki masowego – potrafi odczytać i

przekazu zinterpretować wyniki

sondażu opinii publicznej,

– wyjaśnia, na czym polega

propaganda, odwołując się

do wydarzeń historycznych

i współczesnych,

– wyjaśnia, jak działa

reklama i jaki ma wpływ na

człowieka.

Pojęcia: wolność słowa, cenzura,

propaganda, opinia

publiczna, reklama,

manipulacja.

25. Sprawdzian wiadomości z działów: Udział obywateli w życiu publicznym oraz Etyka w polityce. Media

9

Plan wynikowy do podręcznika „Bliżej świata” dla klasy I i II gimnazjum

Według podstawy programowej na dwuletni cykl zajęć przewidziane jest 60 godzin dydaktycznych.

Część druga (materiał dla klasy III gimnazjum)

Temat lekcji i Wymagania edukacyjne Wybrane Procedury

liczba godzin środki sprawdzania

podstawowe ponadpodstawowe

lekcyjnych dydaktyczne

Realizowane

zagadnienia z

podstawy

programowej

MEN

VIII. Wspólna Europa

1. Integracja w Uczeń: Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i

Europie – wyjaśnia, jaki jest cel – zna i potrafi podręcznika, str. zadania z

(temat 30 w integracji Europy, przedstawić 147–150 podręcznika, str.

podręczniku) – zna i potrafi wcześniejsze – tekst fabularny 151–152

przedstawić historyczne metody str. 150

1 godzina lekcyjna chronologicznie kolejne jednoczenia się Europy.

etapy integracji Europy,

Podstawa – przedstawia na mapie

programowa: członków UE i uzasadnia

XX. Integracja opinię na temat dalszej

Europejska integracji.

Pojęcia:

– ojcowie założyciele,

Unia Europejska,

EWWiS EWG, Euratom.

2. Jak funkcjonuje Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i

Unia Europejska – wie, jakie symbole podręcznika, str. zadania z

(temat 31 w występują w UE, 152–156 podręcznika, str.

podręczniku) – zna system prawny UE – tekst fabularny 157

(zasada pomocniczości, str. 156

1 godzina lekcyjna prymatu, solidarności i - wykres str. 155

jednolitości),

Podstawa – zna i rozróżnia, czym

programowa: zajmują się

XX. Integracja najważniejsze instytucje

Europejska UE,

– wyjaśnia, skąd

pochodzą środki

finansowe w budżecie

unijnym i na co są

przeznaczane.

Pojęcia:

– zasada subsydiarności,

solidarności, prawo

pierwotne i wtórne

instytucje (Rada

Europejska, Rada Unii

10

Europejskiej, Komisja Europejska, Parlament

Europejski, Europejski

Trybunał

Sprawiedliwości,

Trybunał

Obrachunkowy).

3. Miejsce Polski Uczeń: Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i integrującej się – wie, jakie zmiany – przedstawia własną podręcznika, str. zadania z Europie zaszły w Polsce na ocenę korzyści, jakie 157–160 podręcznika, str. (temat 32 w początku lat 90. XX w., niesie ze sobą – tekst fabularny 161–162 podręczniku) – przedstawia Polską członkostwo w UE. str. 160

drogę do Unii

1 godzina lekcyjna Europejskiej,

– przedstawia prawa i

Podstawa obowiązki wynikające z

programowa: obywatelstwa UE,

XXI. Polska w Unii – zna i wie, w jaki

Europejskiej sposób Polska może

korzystać ze środków

unijnych.

Pojęcia: żelazna kurtyna, traktat

akcesyjny, strefa

Schengen, fundusz

strukturalny.

IX. Miejsce Polski na arenie międzynarodowej

4. Polityka Uczeń: Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i zagraniczna. NATO – zna cele polityki – charakteryzuje i podręcznika, str. zadania z jako filar polskiej zagranicznej, ocenia udział Polski w 163–164 i 167– podręcznika, str. polityki obronnej – wyjaśnia, czym misjach pokojowych, 170 165–166 i 171 (tematy 33 i 34 w zajmują się konsulaty i – charakteryzuje – teksty

podręczniku) ambasady, politykę obronną Polski, fabularne, str.

– wyjaśnia, czym 165 i 170

1 godzina lekcyjna zajmuje się MSZ, – wykres str. 169

– zna genezę NATO,

Podstawa – zna etapy poszerzania

programowa: Paktu

XIX. Relacje Polski z Północnoatlantyckiego,

innymi państwami – zna zasady działania

tej organizacji,

– wie, w jakich

operacjach NATO

uczestniczy Polska,

– zna najważniejsze

organy NATO.

Pojęcia: racja stanu, ambasada,

konsulat, MSZ, NATO.

5. Uniwersalny Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i system – zna genezę ONZ, podręcznika, str. zadania z bezpieczeństwa i – zna strukturę ONZ, 172–174 podręcznika, str. współpracy na – wie, czym zajmują się – tekst fabularny 175 świecie wyspecjalizowane str. 174–175

(temat 35 w organizacje ONZ,

podręczniku) –ocenia skuteczność

działań ONZ,

1 godzina lekcyjna – wskazuje na mapie

najważniejsze regiony

Podstawa konfliktów i misje

programowa: pokojowe ONZ,

11

XXII. Współpraca i – wyjaśnia, jaką rolę konflikty pełnią Polacy w misjach

międzynarodowe pokojowych.

Pojęcia: Karta Narodów

Zjednoczonych,

Zgromadzenie Ogólne,

Rada Bezpieczeństwa.

X. Świat XXI wieku – zagrożenia i nadzieje

6. Globalizacja. Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i Terroryzm – wie, czym jest proces podręcznika, str. zadania z (tematy 33 i 34 w globalizacji, 176–178 i 180– podręcznika, str. podręczniku) – zna typy globalizacji, 183 179–180 i 184

– potrafi wskazać i – teksty

1 godzina lekcyjna omówić korzyści i fabularne, str.

zagrożenia płynące z 178–179 i 183–

Podstawa tego procesu, 184

programowa: – wyjaśnia, kim są

XXIII. Problemy antyglobaliści i

współczesnego świata alterglobaliści,

– wyjaśnia genezę, cele i

źródła terroryzmu,

– zna ważniejsze akcje

terrorystyczne,

– wyjaśnia, jak można

zwalczać terroryzm.

Pojęcia: globalizacja, globalna

wioska, antyglobaliści,

alterglobaliści, terror,

terroryzm.

7. Konflikty i Uczeń: Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i zagrożenia we – wie, jaki ma charakter – wyjaśnia, jak można podręcznika, str. zadania z współczesnym konflikt Północ–Południe zapobiegać konfliktom 185–189 podręcznika, str. świecie i na czym polega, oraz jak poprawić – teksty 191 (temat 38 w – umie wskazać na sytuację krajów fabularne, str.

podręczniku) mapie ważniejsze biednych oraz chronić 190

współczesne konflikty i środowisko naturalne. - mapa str. 186

1 godzina lekcyjna podać ich przyczynę,

– wie, co to jest kryzys

Podstawa wzrostu,

programowa: – wymienia główne

XXII. Współpraca i problemy krajów

konflikty biednych,

międzynarodowe – wyjaśnia, jakie są

XXIII. Problemy najważniejsze problemy

współczesnego świata ekologiczne na świecie i

czym są spowodowane.

Pojęcia: konflikt Północ–Południe,

kryzys wzrostu. 8. Sprawdzian wiadomości z działów: Wspólna Europa, Miejsce Polski na arenie międzynarodowej oraz Świat XXI wieku – zagrożenia i nadzieje

XI. Człowiek i gospodarka 9. Gospodarstwo Uczeń: Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i domowe. Zasady – zna rodzaje podmiotów – wyjaśnia, jakie związki podręcznika, str. zadania z racjonalnego gospodarczych, zachodzą między 192–194 i 195– podręcznika, str. gospodarowania – wie, jakie funkcje pełni podmiotami gospodarki. 197 195 i 198 (tematy 39 i 40 w gospodarstwo domowe, – teksty

podręczniku) – zna źródła dochodów fabularne, str.

12

w gospodarstwie 194 i 197–198 1 godzina lekcyjna domowym,

– wyjaśnia, czym jest

Podstawa domowy budżet i co się

programowa: na niego składa,

XXVI. Gospodarstwo – zna cel

domowe gospodarowania,

– podaje przykłady

racjonalnego i

nieracjonalnego

gospodarowania oraz

stosuje zasady

racjonalnego

gospodarowania w

odniesieniu do własnych

zasobów np. czasu,

pieniędzy,

– zna pojęcie i zasady

rachunku

ekonomicznego.

Pojęcia: podmioty gospodarcze,

budżet domowy,

racjonalne i

nieracjonalne

gospodarowanie,

rachunek ekonomiczny.

10. Rynek i Uczeń: Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i gospodarka – zna znaczenie i funkcje – analizuje rynek podręcznika, str. zadania z rynkowa. Własność i rynku, wybranego produktu i 199–203 i 204– podręcznika, str. jej formy – wyjaśnia działanie usługi. 205 204 i 206 (tematy 41 i 42 w prawa popytu i podaży – teksty

podręczniku) oraz ceny jako regulatora fabularne, str.

rynku, 203 i 205–206

1 godzina lekcyjna – charakteryzuje

gospodarkę rynkową,

Podstawa – zna pojęcie własności,

programowa: – wyjaśnia zależności

XXV. Gospodarka między własnością

rynkowa prywatną i publiczną.

Pojęcia: rynek, popyt, podaż,

cena, konsument,

własność prywatna i

publiczna.

XII. Działalność gospodarcza

11. Czynniki Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i produkcji. – zna termin „produkcja”, podręcznika, str. zadania z Przedsiębiorstwo – – zna i opisuje czynniki 207–209 i 210– podręcznika, str. formy i rodzaje produkcji, 213 210 i 214 (tematy 43 i 44 w – wyjaśnia termin – teksty

podręczniku) „konsumpcja”, fabularne, str.

– wyjaśnia, kto może 209 i 213

1 godzina lekcyjna zostać przedsiębiorcą,

– zna formy działalności

Podstawa gospodarczej,

programowa: – rozpoznaje i rozróżnia

XXIX. rodzaje spółek na rynku

Przedsiębiorstwo i polskim,

działalność – wyjaśnia, na czym

gospodarcza polega działalność

rolnicza.

13

Pojęcia: produkcja,

przedsiębiorstwo; spółka:

cywilna, kapitałowa,

handlowa, osobowa,

kapitałowa, z

ograniczoną

odpowiedzialnością,

akcyjna.

12. Zostań Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i przedsiębiorcą – wyjaśnia, na czym podręcznika, str. zadania z (temat 45 w polega prowadzenie 214–216 podręcznika, str. podręczniku) indywidualnej 216

działalności

1 godzina lekcyjna gospodarczej,

– wyjaśnia, na czym

polega marketing i jakie

Podstawa są jego narzędzia.

programowa:

XXIX. Pojęcia:

Przedsiębiorstwo i upadłość, indywidualna

działalność działalność gospodarcza,

gospodarcza przychód, dochód brutto i

netto.

XIII. Gospodarka państwa

13. Od gospodarki Uczeń: Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i centralnie – wyjaśnia, czym – wyjaśnia, do czego podręcznika, str. zadania z planowanej do charakteryzowała się miała służyć gospodarka 217–220 podręcznika, str. gospodarki rynkowej gospodarka PRL, centralnie sterowana, – tekst fabularny 221 (temat 46 w – zna przyczyny upadku – wyjaśnia, jaki wpływ str. 220

podręczniku) gospodarki centralnie na gospodarkę miał

sterowanej, system komunistyczny,

1 godzina lekcyjna – wie, na czym polegały – wyjaśnia, jakie cele

zmiany ustroju miało RWPG.

Podstawa gospodarczego w Polsce

programowa: po 1989 r.

XXV. Gospodarka

rynkowa Pojęcia:

gospodarka centralnie

sterowana, transformacja

gospodarcza, plan

Balcerowicza.

14. Polityka Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i gospodarcza – zna rolę państwa w podręcznika, str. zadania z państwa. Polska w gospodarce, 222–225 i 227– podręcznika, str. systemie – wyjaśnia, co składa się 229 226–227 i 230 współpracy na budżet państwa, – teksty

gospodarczej – wie, jakie są rodzaje fabularne, str.

(tematy 47 i 48 w podatków, 225 i 229–230

podręczniku) – wie, na co państwo

wydaje pieniądze,

1 godzina lekcyjna – wyjaśnia, co to jest

PKB,

Podstawa – wyjaśnia, co to jest

programowa: eksport i import,

XXVIII. Gospodarka w – zna najważniejsze

skali państwa międzynarodowe

organizacje o

charakterze

gospodarczym,

– wyjaśnia, na czym

polega integracja

gospodarcza.

14

Pojęcia: podatki bezpośrednie,

pośrednie, PKB. 15. Sprawdzian wiadomości z działów: Człowiek i gospodarka, Działalność gospodarcza oraz Gospodarka państwa

XIV. Moja praca 16. Praca i Uczeń: Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i przedsiębiorczość – wyjaśnia, czym jest – stosuje w praktyce podręcznika, str. zadania z (temat 49 w praca dla człowieka, podstawowe zasady 231–233 podręcznika, str. podręczniku) – zna cechy człowieka organizacji pracy – tekst fabularny 234–235

przedsiębiorczego, (ustalenie celu, str. 233–234

1 godzina lekcyjna – zna pojęcia planowanie, podział

„pracownik” i zadań, harmonogram,

Podstawa „pracodawca”, ocena efektów).

programowa: – wyjaśnia, co to jest

XXIV. Praca i rynek pracy.

przedsiębiorczość

Pojęcia:

praca, pracownik,

pracodawca.

17. Wybór szkoły i Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i zawodu – wyjaśnia, czym się podręcznika, str. zadania z (temat 50 w różnią zainteresowania 235–238 podręcznika, str. podręczniku) od zdolności, – tekst fabularny 239

– zna etapy wyboru str. 238–239

1 godzina lekcyjna zawodu,

– wie, gdzie i jak szukać

Podstawa porady związanej z

programowa: wyborem zawodu.

XXX. Wybór szkoły i

zawodu Pojęcia:

zainteresowania,

zdolności, Użyteczność

zawodowa.

18. Poszukiwanie Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i pracy – wie, co to jest CV i jak podręcznika, str. zadania z (temat 51 w je napisać oraz zna jego 240–243 podręcznika, str. podręczniku) rodzaje, – tekst fabularny 244–245

– wie, jak napisać list str. 243–244

1 godzina lekcyjna motywacyjny,

– wie, gdzie i jak szukać

Podstawa pracy.

programowa:

XXX. Wybór szkoły i Pojęcia:

zawodu CV, list motywacyjny.

19. Bezrobocie – Uczeń: Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i przyczyny i skutki – zna pojęcie – ocenia sytuację na podręcznika, str. zadania z (temat 52 w bezrobocia, rynku pracy w Polsce, 245–248 podręcznika, str. podręczniku) – zna przyczyny – próbuje podać – tekst fabularny 249

bezrobocia, możliwe rozwiązania, str. 248

1 godzina lekcyjna – wie, jak go uniknąć. które poprawiłyby tę

sytuację,

Podstawa Pojęcia: – wskazuje przyczyny

programowa: bezrobocie, stopa bezrobocia w swoim

XXX. Wybór szkoły i bezrobocia. regionie, miejscowości i

zawodu podaje możliwe

rozwiązania tego

problemu.

XV. Pieniądz i banki

20. Pieniądze Uczeń: Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i

15

(temat 53 w – zna historię pieniądza, – przedstawia na podręcznika, str. zadania z podręczniku) – zna inne środki przykładach funkcje i 250–254 podręcznika, str.

płatnicze, formy pieniądza w – tekst fabularny 255 1 godzina lekcyjna – zna i rozumie funkcje i gospodarce rynkowej. str. 254–255

cechy pieniądza.

Podstawa

programowa: Pojęcia:

XXVII. Pieniądze i płacidła, pieniądze,

banki depozyt, weksel.

21. Banki, kredyty, Uczeń: Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i giełda – wie, czym zajmuje się – wyszukuje i zestawia podręcznika, str. zadania z (temat 54 w bank centralny, ze sobą oferty różnych 256–258 podręcznika, str. podręczniku) – wyjaśnia, na czym banków (konta, lokaty, – tekst fabularny 259–260

polega inflacja i deflacja, kredyty, fundusze str. 259

1 godzina lekcyjna – wyjaśnia, co to są inwestycyjne),

papiery wartościowe, – wyjaśnia, na czym

Podstawa – zna rodzaje kredytów, polega oszczędzanie i

programowa: – zna typy kart inwestowanie.

XXVII. Pieniądze i płatniczych.

banki

Pojęcia:

inflacja, deflacja, akcje,

obligacje, bank

centralny, banki

komercyjne.

XVI. Etyka życia gospodarczego

22. Etyka w miejscu Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i pracy – zna cechy dobrego podręcznika, str. zadania z (temat 55 w pracownika i 261–264 podręcznika, str. podręczniku) pracodawcy, – tekst fabularny 265

– zna prawa i obowiązki str. 265

1 godzina lekcyjna pracowników,

– wie i rozumie, czemu

Podstawa służą ubezpieczenia

programowa: społeczne,

XXXI. Etyka w życiu – wie i rozumie, co to jest

gospodarczym mobbing i jak z nim

walczyć.

Pojęcia: ZUS, KRUS, etyka

zawodowa, Kodeks

Pracy, mobbing.

23. Etyka w biznesie Uczeń: Uczeń: – tekst z – ćwiczenia i (temat 56 w – wyjaśnia, co to jest – ocenia skutki korupcji podręcznika, str. zadania z podręczniku) biznes, dla gospodarki, 266–269 podręcznika, str.

– wie, na czym polega – podaje przykłady – tekst fabularny 270 1 godzina lekcyjna uczciwy i nieuczciwy zjawisk szarej strefy w str. 269–270

biznes, gospodarce i poddaje je

Podstawa – wyjaśnia, na czym ocenie.

programowa: polega zjawisko korupcji,

XXXI. Etyka w życiu – wie, dlaczego warto

gospodarczym być uczciwym.

Pojęcia: biznes, korupcja. 24. Sprawdzian wiadomości z działów: Moja praca, Pieniądz i banki oraz Etyka życia gospodarczego

16