Opracowała mgr Dorota Piątkowskapedagog, nauczyciel terapii pedagogicznej

„Ortografia, czyli jak pisać poprawnie”trening w poprawnym pisaniu z elementami terapii pedagogicznej

Materiały dla nauczycieli kształcenia zintegrowanego

Wstęp

Wśród celów kształcenia ogólnego na każdym etapie edukacji, opanowanie poprawnego pisania, zajmuje istotne miejsce. „Poprawność ortograficzna jest ważnym aspektem umiejętności pisania. Wymagania szkolne dotyczące stopnia opanowania ortografii, są wysokie, a trudności w uczeniu się ortografii mogą nawet przesądzać o karierze szkolnej ucznia.”1

Nauczanie ortografii ma charakter okolicznościowy. Nie oznacza to, że umiejętność poprawnego pisania może nauczyciel kształtować wtedy, gdy sobie o tym przypomni lub gdy zostanie mu czasu na lekcji. Ćwiczenia ortograficzne realizuje się przy okazji kształcenia językowego, nie przeznacza się na nie oddzielnych godzin lekcyjnych. Praca nad ortografią powinna być jak najbardziej systematyczna i zaplanowana już od pierwszej klasy szkoły podstawowej. Jest to szczególnie ważne w czasach gdy z edukacyjną rolą szkoły rywalizują: komputer, telewizja, Internet. Spada czytelnictwo wśród dzieci i młodzieży. Uczniowie od najmłodszych lat piszą na komputerze, gdzie ich błędy automatycznie poprawia program komputerowy. Coraz powszechniejsze są audiobooki, które nie dają dziecku szansy wzrokowego utrwalania poprawnie zapisanego wyrazu. Okazję taką stwarzają książki. Większość uczniów jedynie w szkole może doświadczać czytania i pisania jako działań, których są autentycznymi autorami.

Analizując przyczyny popełniania błędów ortograficznych należy stwierdzić, że mogą być one spowodowane zaburzeniami rozwojowymi w zakresie funkcji percepcyjno- motorycznych, np. zakłócenia percepcji wzroku, słuchu i mowy. Ze względu na złożoną ortografię trudności sprawia uczniom poprawne zapisywanie wyrazów z „rz” lub „ż”, „ó” lub „u” czy chociażby pisownia łączna i rozdzielna.

1 Z. Saduś „Analiza błędów ortograficznych popełnianych przez uczniów w starszym wieku szkolnym…”w: Jak pomóc dziecku z dysortografią ODN Zielona Góra, 2000, s.25

I . Jak pisać poprawnie, czyli kilka zdań o nauce ortografii.2

Integralną częścią procesu poprawnego pisania jest opanowanie ortografii. Dochodzimy do tej umiejętności z trudem i różnymi drogami. W nauczaniu ortografii napotykamy różne przeszkody i często nie udaje się osiągnąć oczekiwanych wyników. Na podstawie analizy przyczyn zgłaszania dzieci na zajęcia terapii pedagogicznej można wnioskować o wzrastającej liczbie uczniów mających nasilone trudności w pisaniu. Gdy uczeń nie może opanować poprawnej pisowni, w czasie i zakresie przewidzianym przez program nauczania, mimo iż korzysta z metod i form nauki uznanych za optymalne dla uczniów o prawidłowym, harmonijnym rozwoju intelektualnym, mamy wtedy do czynienia z dysortografią. W praktyce jednak nie rzadko spotykamy dzieci, u których występują nasilone trudności w pisaniu pomimo prawidłowego funkcjonowania analizatorów. Gdzie szukać przyczyn owych trudności w takich przypadkach? Przyczyn tego stanu jest wiele. Oto niektóre z nich: brak planowości i systematyczności w pracy nauczyciela poświęcanie na ćwiczenia zbyt mało czasu brak w programie wyraźnie sprecyzowanych wymagań w zakresie

stosowania ćwiczeń ortograficznych fałszywe przekonanie, że złożony system ortografii polskiej nie pozwala go

poprawnie opanować; jest to czynnik demobilizujący i odbija się ujemnie na wynikach nauczania

brak w podręcznikach odpowiedniej liczby ćwiczeń wdrażających i utrwalających; nauczyciel musi je uzupełniać, na co często brak mu czasu, pomysłowości, materiału, który mógłby wykorzystać

brak słowników w domach uczniów oraz nieumiejętność korzystania z nich zbyt duża liczba uczniów w klasach, organizacja pracy szkół na zmiany, co

wywołuje pośpiech, utrudnia systematyczną pracę brak godzin na zajęcia wyrównawcze w czasie, których nauczyciel z grupką

uczniów mógłby prowadzić ćwiczenia utrwalające zbyt małe oczytanie uczniów

Problem przyczyn trudności uczniów w pisaniu jest złożony, a odpowiedź na pytanie: „Dlaczego uczniowie popełniają błędy ortograficzne?” jest trudna. Należałoby, bowiem wziąć pod uwagę jeszcze motywację ucznia do pracy, czy chociażby przyczyny natury środowiskowej. Świadomość wielorakich uwarunkowań zaburzeń w pisaniu może z jednej strony sprzyjać doskonaleniu metod nauczania ortografii, a z drugiej poszukiwaniu i tworzeniu coraz lepszych programów terapeutycznych. Zasadnym wydaje się postulat, aby problem skutecznego nauczania ortografii stał się jednym z priorytetów kształcenia, w który zaangażują się metodycy, nauczyciele i specjaliści terapii pedagogicznej.

Nasuwa się zatem pytanie: „W jaki sposób realizować treści ortograficzne?”. Praca nad kształtowaniem umiejętności poprawnego pisania powinna przebiegać według następującego planu:2 za M. Kaleta-Sawicka, I. Skalska „Vademecum nauczania ortografii w klasach początkowych”, MAC, Kielce, 1997

1) zaznajomienie uczniów z nowym materiałem ortograficznym,2) utrwalanie tego materiału drogą różnorodnych ćwiczeń, przy najwyższej

aktywności uczniów,3) sprawdzenie stopnia opanowania danego materiału,4) ćwiczenia poprawkowe dla tych uczniów, którzy jeszcze nie opanowali

przewidzianego materiału.

Należy, więc pamiętać, że wszelki materiał ortograficzny powinien: być ukazany uczniom kilka razy w przepisywaniu, wystąpić raz lub kilka razy w pisaniu z pamięci, znaleźć zastosowanie w pisaniu ze słuchu pojętym jako ćwiczenie

utrwalające, wystąpić w pisaniu ze słuchu pojętym jako sprawdzian

Rodzaje ćwiczeń ortograficznych: przepisywanie pisanie z pamięci pisanie ze słuchu (wprowadzające, utrwalające, sprawdzające) pisanie z komentowaniem dyktando twórcze

PrzepisywanieForma ćwiczenia, która polega na wzrokowym ujęciu wyrazu jako całości

i reprodukowaniu go w poprawnej postaci. W trakcie tego ćwiczenia występuje połączenie czynności ruchowej z pamięcią wzrokową. Inaczej jest to zapamiętywanie obrazu graficznego wyrazu. Tego typu ćwiczenia występują u dzieci młodszych ze względu na ich predyspozycje. Aby dały one pożądane rezultaty należy:

sprawdzić czy uczniowie rozumieją tekst przeznaczony do przepisywania uświadomić im cel przepisywania dokonać analizy ortograficznej tekstu wdrażać do samokontroli wykonanej pracy

Pisanie z pamięci

Forma pośrednia między przepisywaniem a pisaniem ze słuchu. Polega ona na obserwowaniu i zapamiętywaniu graficznego obrazu wyrazu lub zdania, a następnie na zapisaniu go z pamięci. Wyobrażenia wzrokowe, słuchowe i ruchowe, które powstają w trakcie pisania z pamięci rozwijają spostrzegawczość, uwagę i świadomość ortograficzną. Przy pisaniu z pamięci wyróżniamy dwa etapy czynności. Pierwszy polega na przygotowaniu, czyli odczytaniu oraz omówieniu występujących problemów ortograficznych przez nauczyciela i uczniów. Etap drugi to zapisanie przez uczniów zapamiętanego tekstu, sprawdzenie poprawności i ewentualna korekta. Warunkiem skuteczności tej formy ćwiczeń jest wyuczenie dzieci dokładnej obserwacji

ortogramu, analizy rodzaju trudności w pisaniu, sprawdzania zapisu i dokonywania starannej korekty. Postępowanie metodyczne przy stosowaniu pisania pamięci:

odczytanie i analiza treści tekstu analiza trudności ortograficznych ponowne odczytanie tekstu obserwacja części tekstu (zdania lub jego części) pisanie z pamięci części tekstu odsłonięcie tej części i sprawdzenie poprawności zapisu

Pisanie ze słuchu – dyktando

Jest to ćwiczenie, które polega na usłyszeniu słowa mówionego przez nauczyciela, rozłożeniu go na dźwięki i przyporządkowaniu im odpowiednich znaków graficznych, a następnie zapisanie go.Postępowanie metodyczne przy stosowaniu pisania ze słuchu:

zapoznanie uczniów z całym tekstem wolne, staranne i wyraźne dyktowanie nieograniczenie się do jednorazowych powtórzeń

Pisanie z komentowaniem

Pisanie z komentowaniem polega na dyktowaniu tekstu przez nauczyciela z równoczesną analizą ortograficzną dokonywaną głośno przez poszczególnych uczniów. Rozróżnia się następujące rodzaje komentowania:

komentowanie pełne, w trakcie którego wyjaśnia się zapis całego tekstu, występujące w nim reguły ortograficzne i zjawiska gramatyczne

komentowanie wydzielonych grup wyrazów komentowanie wybranych pojedynczych wyrazów i tłumaczenie ich

pisowni

Dyktando twórcze

Polega na łączeniu elementów nauczania ortografii z ćwiczeniami stylistycznymi. Ten rodzaj ćwiczeń jest szczególnie przydatny w pisaniu samodzielnych prac, wypracowań. Nauczyciel podaje wyrazy, które mogą być wykorzystane w trakcie pisania przez uczniów, omawia występujące w nich trudności, podaje jednocześnie temat pracy. Wypracowanie mogą uczniowie pisać samodzielnie lub w grupie. Tego rodzaju ćwiczenia można połączyć z konkursem na najciekawszy tekst. Najciekawsza praca może być zapisana na tablicy.

Bardzo lubianą przez dzieci i młodzież formą ćwiczeń ortograficznych są zadania o charakterze gier dydaktycznych i rozrywek umysłowych, np. krzyżówki ortograficzne, zagadki, rebusy, łamigłówki, szarady, domina wyrazowe czy piktogramy. Formy zabawowe stwarzają przyjemny nastrój na

lekcji i wywołują zaangażowanie emocjonalne uczniów, które sprzyja zapamiętywaniu ortogramów.

Lekcja poświęcona nauce zasad ortografii powinna być tak zorganizowana, aby zaangażowane były wszystkie receptory: wzrokowy, słuchowy i ruchowy. W tym ważnym procesie uczenia istotną rolę odgrywa pamięć obejmująca trzy procesy: zapamiętywanie, przechowywanie i przypominanie. Uwaga ułatwia procesy pamięciowe i myślowe. W ścisłym związku z uwagą pozostaje spostrzeganie, które musi przebiegać w sposób świadomy, systematyczny i planowy.

II. Trening ortograficzny z elementami terapii pedagogicznej zajęcia utrwalające i sprawdzające reguły pisowni wyrazów z

„ó” - „u” oraz „rz” – „ż”

Przykładowe konspekt zajęć zintegrowanych

Temat: Zasady pisowni wyrazów z „ó” i „u”.

Cel ogólny - utrwalenie zasad pisowni wyrazów z „ó” i „u”.

Cele operacyjnePo zajęciach uczeń:1. Zna i stosuje w praktyce cztery reguły pisowni wyrazów z „ó” („ó” wymienne

na o; „ó” w końcówkach; „ó” na początku wyrazów; „ó” niewymienne).2. Zna i stosuje w praktyce trzy reguły pisowni wyrazów z „u”(„u” na początku i

na końcu wyrazów; „u” w zakończeniach „-uje”, „-unek”, „-unka”, „-ulec”, „- utki”).

3. Potrafi tworzyć i rozwiązywać rebusy ortograficzne.4. Wyjaśnia znaczenie wyrazów: haki wyrazowe, rebusy, kalambury.5. Dokonuje prawidłowej analizy słuchowej wyrazów.6. Umie zaprojektować i wykonać album tematyczny.7. Prezentuje wyniki swojej pracy.

Metody pracy: praca w małych grupach praca w zespołach

Formy pracy: praca z mapą Polski praca z książką telefoniczną krzyżówka

dobieranka wyrazowa ciągi wyrazowe wykreślanki zagadki słuchowe haki ortograficzne tabela ortograficzna

Przebieg zajęć 1. Nauczyciel dzieli uczniów na zespoły 4, 5- osobowe. Przygotowuje dla tych

zespołów stoliki zadaniowe w liczbie odpowiadającej liczbie zespołów. Wyniki pracy zespołów są prezentowane ustnie i umieszczane na specjalnej tablicy. Każdy z zespołów ma do wykonania następujące zadania, na których wykonanie ma określony limit czasowy (jest on zależny od tempa pracy uczniów i ustala go nauczyciel):a) odszukanie na mapie Polski miast kończących się na „-ów”, wypisanie ich

na arkuszu papieru, a następnie uporządkowanie od najkrótszej do najdłuższej nazwy i wpisanie do krzyżówki (zał. nr 1 )

b) rozwiązanie krzyżówki, w której hasła mają końcówkę -ówka” (zał. Nr 2)c) praca z książką telefoniczną polegająca na wyszukiwaniu takich nazwisk, z

których można utworzyć formę z końcówką „-ówna” np.; Klimczak – Klimczakówna - uzupełnianka wyrazowa „-ówna”(zał. Nr 3 )

d) dobieranka wyrazowa (zał. Nr 4)e) wykreślanka ortograficzna – wyrazy z „ó” niewymiennym i „u”: królik,

wróbel, bóbr, żółw, jaskółka, kura, sum, kruk, mucha (zał. Nr 5)f) album tematyczny z wykorzystaniem słownictwa z wykreślanki – tematem

albumu są „Zwierzęta” (królik, wróbel, bóbr, żółw, jaskółka, kura, sum, kruk, mucha)

g) „Wyrazy w wyrazach” – zespoły słuchają czytane przez nauczyciela wyrazy i na arkuszach zapisują ukryte wyrazy z „u”. Następnie porządkują je wg kolejności alfabetycznej (zł. Nr 6)

h) „Sokole oko” – wyszukiwanie w ciągach literowych wyrazów z „u” i tworzenie haków ortograficznych. Wpisywanie odszukanych wyrazów do tabeli ortograficznej z „U”. (zał. Nr 7)

2. Nauczyciel w trakcie trwania zajęć (w dowolnie przez siebie wybranym momencie) może zaproponować ćwiczenia, które będą służyły relaksacji i nie będzie w nich elementów rywalizacji np.:

nauka piosenki ortograficznej na melodię „Gdy strumyk płynie z wolna…(zał. Nr 8)

kalambury ortograficzne (zał. Nr 9 )zagadki słuchowe (zał. Nr 10 )

Temat: Reguły pisowni wyrazów z „rz” i „ż”.

Cel ogólny- Utrwalenie reguł pisowni wyrazów z „rz” i „ż”.

Cele operacyjnePo zajęciach uczeń:1. Czyta głośno ze zrozumieniem wiersz.2. Analizuje wyrazy z trudnościami ortograficznymi.3. Porządkuje wyrazy wg alfabetu.4. Redaguje twórcze dyktando.5. Posługuje się słownikiem ortograficznym.6. Tworzy i odtwarza z pamięci łańcuchy skojarzeń.7. Dokonuje autokorekty pisanego tekstu.8. Zna reguły ortograficzne związane z pisownia wyrazów z „rz” i „ż”.

Metody pracy: praca indywidualna praca w parach praca w zespołach

Formy pracy: czytanie i analiza tekstu łańcuch skojarzeń tabela ortograficzna twórcze dyktando kalambury statki ortograficzne magiczny trójkąt

Przebieg zajęć:1. Czytanie i analiza wiersz ortograficznego W. Gawdzik pt „ Jak to stróż i jego

pies pilnowali sadu” (zał. Nr11) – porządkowanie wyrazów z trudnościami wg alfabetu w dwóch grupach: „ż” do zapamiętania i „rz” do zapamiętania.

2. Łańcuch skojarzeń – uczniowie podzieleni na zespoły 4, 5-osobowe losują wyrazy z trudnościami (rz, ż); wylosowano np. takie wyrazy: żółty, rzepa, żaba, żyto, wierzba; osoba rozpoczynająca zabawę układa pierwsze zdanie, kolejna osoba powtarza zadanie poprzednika i dopowiada swoje itd. Ostatnia osoba powtarza całe opowiadanie prezentując je przed całą klasą; opowiadania mogą być żartobliwe, nieprawdopodobne lub też całkiem realne; z podanych dla przykładu wyrazów mogłoby powstać takie opowiadanie: „ Nad strumykiem rósł żółty słonecznik. Stara rzepa zazdrościła mu pięknych zielonych liści. Poprosiła więc żabę- czarodziejkę, by ta rzucił na niego urok. Żaba zamieniła piękny żółty słonecznik w żyto. Rosnąca opodal wierzba zapłakała nad losem słonecznika.”

3. Kalambury – „Co to za zawód?” (zał. Nr 12) – uczniowie podzieleni na zespoły 5, 6-osobowe losują karteczki z nazwami zawodów (wyrazy z końcówką –arz, -erz) i prezentują ich treść za pomocą ruchu.

4. Statki ortograficzne – uczniowie dobierają się w pary i samodzielnie przygotowują zestaw 4 wyrazów dla przeciwnika („rz” po spółgłoskach: p, b, t, d, k, g, w, j, ch); w każdym zestawie wyrazów musi się znaleźć po jednym wyrazie: 4, 5, 6, i 7- literowym. Wyrazy wpisujemy w diagram i gramy tak jak w tradycyjne „Statki” zatapiając kolejne wyrazy przeciwnika; przy dobieraniu wyrazów do gry uczniowie mogą korzystać z różnych źródeł pomocy: słowniczek ortograficzny, książki, zeszyty (zał. Nr 13)

5. Magiczny trójkąt – uczniowie pracują w zespołach 3-osobowych; układają „magiczny trójkąt” dobierając do siebie pary wyrazów, w których „rz” wymienia się na „r”. (zał. Nr 14)

6. Twórcze dyktando – uczniowie losują zbiory wyrazów z „rz” i „ż” (wszystkie reguły dotyczące pisowni tych wyrazów) i tworzą z ich użyciem własne opowiadanie. Po napisaniu tekstu dokonują autokorekty posługując się słownikiem ortograficznym.

Załączniki

Zał. Nr 1

Ó WÓ WÓ WÓ WÓ WÓ WÓ WÓ WÓ WÓ WÓ WÓ WÓ WÓ W

Zał. Nr 2

KRZYŻÓWKA - „Ó”

S U R2 Ó W K AA P T3 E K A R Z Ó W N AG5 Ó R AK R6 A K Ó WP I Ó R O1

S A M O4 C H Ó DZ A10 M Ó W I E N I EZ A S U W K A7

Ó W D Z I9 EÓ S E M K A

1

O2

R3

T4

O5

G6

R7

A8

F9

I10

A

1. Jesz ją z ziemniakami i mięsem.2. Córka aptekarza.3. Może być wysoka, stroma, ośnieżona.4. Miasto z Wawelem, Sukiennicami i Kościołem Mariackim.5. Może być ptasie lub do pisania.6. Auto inaczej.7. Składasz to gdy chcesz coś zjeść w restauracji.8. Służy do zamykania drzwi.9. „Tu i …… rosły grzyby.”10.Między siódemką a dziewiątką.

KRZYŻÓWKA - „Ó”

2

3

5

6

1

4

10

7

9

1 2 3 4 5 6 7 8

F9 10

1. Jesz ją z ziemniakami i mięsem.2. Córka aptekarza.3. Może być wysoka, stroma, ośnieżona.4. Miasto z Wawelem, Sukiennicami i Kościołem Mariackim.5. Może być ptasie lub do pisania.6. Auto inaczej.7. Składasz to gdy chcesz coś zjeść w restauracji.8. Służy do zamykania drzwi.9. „Tu i …… rosły grzyby.”10.Między siódemką a dziewiątką.

Zał. Nr 3

1. Utwórz wyrazy zgodnie z wzorem

Córka stolarza – to stolarzówna

Córka piekarza – to ……………

2. Samodzielnie utwórz:

Córka ……………………………..- to…………………………

Córka ……………………………..- to…………………………

Córka ……………………………..- to…………………………

Córka ……………………………..- to…………………………

Córka ……………………………..- to…………………………

Córka ……………………………..- to…………………………

Córka ……………………………..- to…………………………

Zał. Nr 4

Dobieranka wyrazowa - uczeń dostaje zestaw wyrazów z „ó” wymiennym oraz diagramy do dopasowania odpowiednich par wyrazów (w załączniku jest też klucz do tego ćwiczenia).

DIAGRAMY1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

PARY WYRAZÓW Z „Ó” WYMIENNYM NA „O”, „E’, „A”

samochód nastrój

samochody nastrojewrócićwracać

przyjaciółkaprzyjaciele

ogródogrody

twarógtwarogi

skrócićskracać

wyrobićwyrabiać

popiółpopielnik

ziółkoziele

wesółweselnik

siódmasiedmioro

KLUCZ

1. samochód -samochody2. ogród-ogrody3. nastrój-nastroje4. twaróg-twarogi5. popiół-popielnik6. wesół-weselnik7. ziółko-ziele8. siódma-siedmioro9. przyjaciółka-przyjaciele10. skrócić-skracać11. wrócić-wracać12. wyrób-wyrabiać

Zał. Nr 5

Wykreślanka ortograficzna

Odszukaj pionowo i poziomo wyrazy z „ó” niewymiennym i „u” (razem 9 wyrazów).

o k r k u r a y r al r y w r ó b e l ym ó s y s z x c y bb l k a d a s d f gr i r f d s ż ó ł wd k u f o g h j k ld j k l m u c h a bs t s w e r r t o óa s u m k i o p k bd i t u r f g l k rj a s k ó ł k a h pc b f g y u i o p i

Zał. Nr 6

ZESTAW WYRAZÓW z „U” do czytania (wyrazy w wyrazach):

bluzka, brudas, fabuła, kultura, trudny, żurawina, poduszka, Kopciuszek, koszula, opatrunek, trup, słuchawka, maruda, sznurek, bukszpan, wyrzut, odruch, drukarnia, okulary, temperatura, usługa, według, marmur, bibułka.

Zał. Nr 7

„Sokole oko”Odszukaj w ciągu literowym wyrazy z „u” i utwórz z nich haki wyrazowe.

mnjgotujekjasdulicamnywepakunekhlasugysklpoopiekunkagudkiytanhamulecjhyuewrbgnmmalutkijkhiusydiabnbabuniazbc

xpuleoca

np. chmura (hak ortograficzny)

mura

Tabela ortograficzna – wyrazy z „U”

„u” w zakończeniach rzeczowników: -unek, -

unka, -unia, -utki, -ulec

Na początku i na końcu wyrazów

W zakończeniach czasowników –uje

Zał. Nr 8

„Porady nad strumykiem”piosenka na melodię „Gdzie strumyk płynie z wolna…”

Gdy nie wiesz jak napisać „o z kreską”, czy też „u”,Posłuchaj tej piosenki, którą śpiewamy tu.

„O z kreską” więc piszemy gdy zmienia się na „o”Sól, soli lub solniczka; pokój, pokoi sto.

Piszemy też „o z kreską” gdy zmienia się na „e”Niósł, niesie, przenieść, wynieść; wiódł, dobrze wiedzie się.

„O z kreską” wymieniamy na samogłoskę „a”Jak wrócić i wracamy lub pomóc, pomaga.

Końcówki „-ówka”, „-ówna” i jeszcze krótkie „-ów”Piszemy przez „o z kreską”; makówka, krówka, głów.

Są jednak trzy wyjątki i morał płynie stąd:Zasuwka, wsuwka, skuwka nie kreskuj, bo to błąd.

Jest druga też zasada: końcówek „-ują”, „-ujcie”Uczniowie, uczennice ich nigdy nie kreskujcie.

Jeżeli coś zapomnisz z tekstu śpiewanegoTo sięgnij do słowniczka ortograficznego.

Zał. Nr 9

Kalambury ortograficzne

Przedstawiciel zespołu losuje karteczkę z kalamburem i prezentuje jego treść bez użycia słów, jedynie za pomocą gestów lub rysunku swojemu zespołowi. Jeśli zespół w wyznaczonym przez nauczyciela czasie odgadnie treść kalamburu uzyskuje punkt .

Propozycje kalamburów

budzik z kukułką kulista chmura pakunek zucha płukać chusteczki burz w butelce

chór przepiórek różdżka wróżki kłótliwe jaskółki wózek z wiórkami góra płótna

Zał. Nr 10

Zagadki słuchowe – propozycje

1.Ulepiła pod dachem swego gniazdka połowęI już ćwierka wesoło, że mieszkanie gotowe.

2. Jest w nim ołówek, kilka stalówek,Pióro, obsadka – oto zagadka.

3.Podłoga gładka jak kryształ, Na nią Agatka z łyżwami przyszła.

4.Jaki szklarz zimą zręcznie i szybkoPokrywa wodę lodową szybką.

Zał. Nr 11

Witold Gawdzik„Jak to stróż i jego pies pilnowali sadu”

Kupił kundla stróż Ambroży.Był to zwierz olbrzymi, duży.Gdy się żarłok ów rozsrożył,

Warcząc grzmiał jak zwiastun burzy.Stróż i jego pies towarzysz

Ogród wzięli pod swą pieczę:Strzegli różnych jarzyn, warzyw,

Rzepy, rzodkwi i porzeczek.Pan Ambroży z rózgą krótką

Na hultajską hordę czyha.Kundel, szczerząc kły, za furtkąLeżał czujnie mrucząc z cicha.

Nieraz chyżo niczym kulaRzuci się przez rzędy grządek,

Hałasuje, hasa, hula, Wnosi nieład, nieporządek.

Żwawym susem, hop! w ogórkiHajże w świeże wonne róże!

Szarża, harce, kłus i nurki.Aż się księżyc zaćmił kurzem!

Stróż się zżyma, krzyczy, sroży:Hola piesku, dosyć zbytków!Z takiej służby żadna korzyść:

Więcej szkody niż pożytku.Wraca pies, wtem wójt nadchodzi,

Zbudził go harmider, wrzaski:„Bravissimo! Czmychnął złodziej!

Żeś odważny, masz kiełbaski!”Brzask. Horyzont się rozżarzył.

Wreszcie wschód. Już raźniej nieco.W ciszy słychać głosy straży.

Chrapią aż z drzew gruszki lecą!

Zał. Nr 12

Kalambury - lista nazw zawodów

kolejarz, aptekarz, tancerz, szermierz, stolarz, marynarz, lekarz, kominiarz

Zał. Nr 13

Statki ortograficzne- wzór tabeli

A B C D E F G H I123456789

Zał. Nr 14

Magiczny trójkąt

morze

morski